Book Title: Acharpradip
Author(s): Dharmshekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005786/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcArya zrI ratnazekharasUri viracita jI[sthAzcANa gujarAtI bhAvAnuvAda tapAcAra jJAnAcAra vIyaricAra cAritrAcAra darzanAcAra bhAvAnuvAdakAra muni zrI zikhara vijyajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaNaMdra-padmAvatI saMpUjitAyaTI. | OM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH || || zrI dAna-prema-rAmacaMdra-hIra-lalita-rAjazekhara sUrIzvarebhyo namaH | pai namaH pUjya AcAryazrI ratnazekharasUri viracita AcArapradIpa gujarAtI bhAvAnuvAda bhAvAnuvAda kAra ane saMpAdaka siddhAMta mahodadhi paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra paramagItArtha paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vardhamAna taponidhi paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekhara sUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vidvadarya paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekhara sUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya Atmaprabodha graMthanA bhAvAnuvAdakAra muni zrI dharmazekhara vijayajI vikrama saMvaMtu 2063 sahayoga muni zrI divyazekhara vijayajI prathama AvRtti 1OOO vIra saMvat 2533 mUlya : 110-00 prakAzaka zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa, C/o. hindustAna mila sTorsa, 481, ganI epArTamenTa, ratana TokIjha sAme, AgrA roDa, bhivaMDI-421 305. sUcanA- A pustaka jJAnadravyamAMthI chapAvyuM hovAthI gRhastha mUlya cUkavyA vinA mAlikI karavI nahIM. vAMcavA mATe A pustakano upayoga karavo hoya to yogya nakaro jJAnabhaMDAra khAte Apavo jarUrI jANavo. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re 4 ka IF U FEST Twibbl Displa 6 mUla vizuda A graMthanA prakAzanano saMpUrNa lAbha AcArya rAmacaMdra sUrIzvarajI ArAdhanA bhavana, dhArmika ane dharmAdA TrasTa saMcAlita zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha jinAjJA ArAdhaka saMgha subhAnapurA - vaDodarAe potAnA jJAnakhAtAnA dravyamAMthI lIdhela che DIS er bey ferne hi sep 19138 sss Disc bins le dels in vigos e fus clefs the S-SIN PoXB zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa tenI anumodanA kare che.. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA graMthakAra pUjaya AcArya zrI ratnazekhara sUrie saMvata 1496mAM zrAddhapratikramaNa sUtra' upara 3644 zloka pramANa artha dIpikA nAmanI vRttinI racanA karI che, saMvat 1506mAM 17 gAthAnuM zrAddhavidhisUtra ane tenA upara 6761 zloka pramANa "zrAddhavidhikaumudI'nI racanA karI che, saMvat 1516mAM 4065 zloka pramANa "AcAra pradIpa' graMthanI racanA karI che. A uparAMta laghukSetrasamAsa Adi graMthanI paNa racanA karI che. temAM vartamAnakALe zrAddhavidhi kaumudI graMtha ati prasiddhine pAmela che. cAturmAsamAM paNa A graMtha vividha sthaLoe vyAkhyAnamAM vaMcAya che. prastuta AcAra pradIpa graMthamAM paMcAcAranuM svarUpa vistArathI varNavavAmAM AvyuM che. temAM jJAnanA ATha AcAro, darzananA ATha AcAro, cAritranA ATha AcAro, tapanA bAra AcAro ane vIryanA chatrIza AcAro ema kula bahuMjora AcAro varNavavAmAM AvyA che. koIpaNa padArtha daSTAMtapUrvaka samajAvavAmAM Ave to te padArtha atyaMta daDha rIte samajAya jAya tema ahIM paNa graMthakArazrIe te te AcArone dRSTAMtapUrvaka samajAvyA che. daSTAMto paNa atyaMta rocakazailIthI samajAvyA che ke jethI vAMcanArano rasa uttarottara vadhato rahe. AcAro saMyamajIvananuM ane zrAvakajIvananuM prANa che. AcAronuM vizuddha pAlana tyAre ja zakya bane ke AcArone barobara samajavAmAM Ave ane temAM lAgatA aticArone jANIne teno tyAga karavAmAM Ave. prastuta graMthamAM AcAro ane aticAro baMne samajAvavA sAthe aticArono tyAga karavA pUrvaka AcAronuM koNe pAlana karyuM ane enAthI ene kevA prakAranA phaLanI prApti thaI e dRSTAMtapUrvaka jaNAvyuM che. je koI saMyamArthI sAdhu ane AcArapremI zrAvaka potAnA dharmane vizuddhi pUrvaka ArAdhavAnI bhAvanAthI A AcArone ane aticArone sArI rIte jANe, aticArono tyAga karavA pUrvaka AcAronuM pAlana kare, to avazya AtmakalyANa sAdhI zake che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta graMtha saMskRta-prAkRta bhASAmAM hovAthI, kaMIka aMze kaThina hovAthI teno dareka abhyAsIvarga saraLatAthI abhyAsa karI zake e duHzakya che. cAra-pAMca varSa pUrve navasArImadhumatinA ciMtAmaNI pArzvanAtha jaina saMghanA jJAnabhaMDAramAMthI A graMthanI prata meLavI vAMcana karela tyAre bhAvanA thaI ke A graMthano anuvAda karavo. ane e gaNatarIthI prata traNa-cAra varSa sAthe rAkhI. gata varSe navasArI ramaNalAla chaganalAla ArAdhanA bhavanamAM pUjya gurudeva AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekhara sUrIzvarajI mahArAjAe sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone A graMthanI vAcanA ApI tyAre anuvAda karavAnI icchA prabaLa banI ane paramagurudeva AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekhara sUrIzvarajI mahArAja sAhebanI anujJA laI phAgaNa vada-8, 2062nA roja A graMthano anuvAda karavAnI zarUAta karI ane chANI mukAme jeTha vada-13nA roja A graMthano anuvAda pUrNa karyo. if prastuta graMthanA anuvAdamAM parama gurudeva parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekhara sUrIzvarajI ma. sA. temaja gurudeva parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekhara sUrIzvarajI ma. sAhebanI kRpAdRSTi ane mArgadarzana mArgadarzaka banatA rahyA che. anuvAda karatA jyAM jyAM zaMkA UbhI thaI tyAM tyAM pUjaya gurudevane pUchIne samAdhAna karyuM. upadhAna saMbaMdhI jJAnAcAravALuM saMpUrNa lakhANa mArI vinaMtIthI pUjya gurudeve joyuM. sudhArA-sUcano karyA te pramANe sudhArA karyA. prUpha saMzodhanamAM veyAvaccI muni divyazekhara vijayajIe sAro evo sahayoga Apyo che. suvizAla gacchAdhipati pa.pU.AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA samudAyanA sAdhvI zrI kaivalyaratnAzrIjIe paNa pUra saMzodhanamAM madada karI che. avAMtara zlokonI AkArAdi anukramaNikA, sthAno AdimAM sanmArga prakAzana taraphathI prakAzita thayela AcAra pradIpa pratano AdhAra lIdho che. tethI tenA saMpAdaka mahAtmAno huM AbhAra mAnuM chuM. anuvAda ane mupha saMzodhanamAM puratI kALajI rAkhavA chatAM matimaMdatApresadoSa AdinA kAraNe kyAMya paNa kSati rahI javA pAmI hoya to vAcaka varga mAruM avazya dhyAna dore evI huM vinaMtI karuM chuM. jijJAsA viruddha kaMI paNa lakhAyuM hoya to trividha-trividha micchA mi dukkaDam ApuM chuM. A graMthano anuvAda karavAthI je kAMI puNya upArjana thayuM hoya te puNya dvArA mArI zrutasAdhanA vadhAre ullasita bane evI abhyarthanA... muni dharmazekhara vijayajI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNama jemaNe hAtha jhAlI mane bhavakUpamAMthI uddharyo, pravrayArUpa+ phaLadrupa bhUmimAM sthApana karyo, Asevana ane grahazikSA rUpI jaLathI sIMcyo, Agamono abhyAsa karAvI prauDha Tharyo ane enA pariNAme khIleluM A puSpa 52magurudevazrI ane gurudevazrInA caraNomAM sAdara arpaNa karuM chu. muni dharmazekhara vijaya Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 160 247 70 225 AcAra pradIpa graMthamAM AvelI kathAono akArAdi anukrama azakaTApitA sAdhu............. ... upadhAnasaMbaMdhI jJAnAcAra .... 65 AryakhapuTAcArya ................ vAdI prabhAvaka darzanAcAra...... .... 158 kAgaDA ane ghuvaDonI kathA. ..... zatruno vizvAsa na karavo.... .. . 127 kuNAla vyaMjana adhika lakhavAmAM ...........88 kokAza ane kAkajaMgharAjA... digvirati vrata . ... .95 kauzika tApasa. parapIDAkara vacana bolavuM. 208 cakavartInI RddhinuM varNana....... prakRSTa puNya. .. * 112 cora ane bhavadatta . .. nirvicikitsA darzanAcAra.... ... 146 chAsano ghaDo ... kAla saMbaMdhI darzanAcAra.. 42 jIvadeva sUri.... prabhAvanA darzanAcAra daDhaprahArI ... anazana tapAcAra. ... dhanadeva viryAcAra, naMdanaaSa....... ........ vIryAcAra... 279 nApita.. aniddhava darzanAcAra puNyasAra .. . AThapravacanamAtA pRthvIpAlarAjA.. - zrutajJAnanI ArAdhanA .5 be naimittika bahumAna-zAnAcAra. 1 .53 be bhAIo .. ....... upadhAna-jJAnAcAra .............26 bharUcanuM varNana ItihAsa , 107 malavAdI sUri. vAdI prabhAvaka dazanAcAra mahArASTranuM varNana .. ItihAsa ****** 108 mugdhabhaTTa . niHzaMkita darzanAcAra. .. 143 rAvaNanI traddhi........... - ItihAsa rudrAcArya.. ....... upabRhaNA darzanAcAra.... 150 laMkAnagarInuM varNana ItihAsa , 109 vajakarNa rAjA - sAdharmika vAtsalya. aa. 153 vasurAjA. artha anyathA bolavAmAM, 91 vidyAdhara . vyaMjana ochA bhaNavAmAM... ........87 vivAdI be puruSo . karma ane puruSArtha, vizalyA... ................. vIryAcAra ............... ....... 280 zAMtisUri. vAdI prabhAvaka darzanAcAra - ... 156 zivapUjaka bhIla ... ..bahumAna-jJAnAcAra zyana zreSThI svAdhyAya zrIdhara ......... niHkAMkSita darzanAcAra . . 144 zreNika rAjA......... vinaya-jJAnAcAra - ...48 zreNika rAjA, niHzaMkita darzanAcAra.. zreSThiputra ane govALIyo.... ....... nirvicikitsA darzanAcAra 147 sajjana. pratikramaNa-vIryAcAra............... ... 281 siddhavaidyajIva vAnara e. dezAvagAsika vrata................ siddhasena divAkara sari...... vyaMjanAdi-jJAnAcAra ............... 154 110 * ... itie. - 25 .55 264 R , ... 141 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya maMgalAcaraNa prakAza pahelo jJAnAcAra. AcAranA pAMca prakAra zrutajJAnanI pradhAnatA pAMca AcAranA bhedo zrutajJAnanI ArAdhanA pRthvIpAla rAjAnI kathA karma ane puruSArtha vivAdI be puruSonuM dRSTAMta kAlasaMbaMdhI jJAnAcAra chAsanA ghaDAnuM dRSTAMta vinaya saMbaMdhI jJAnAcAra zreNika rAjAnuM dRSTAMta bahumAna saMbaMdhI jJAnAcAra be naimittikanuM dRSTAMta zivapUjaka bhIlanuM dRSTAMta upadhAna saMbaMdhI jJAnAcAra azakaTA pitA sAdhunuM dRSTAMta be bhAIonuM dRSTAMta anukramaNikA pRSTha viSaya 1 siddhasena divAkarasUrinuM dRSTAMta vidyAdharanuM dRSTAMta kuNAlanI kathA vasurAjAnI kathA pRSTha bIjo prakAza darzanAcAra. 5 kokAza ane kAkajaMgharAjAnI kathA --------- 95 107 108 109 110 111 112 121 127 141 141 143 144 144 146 146 147 148 148 150 150 151 153 153 153 ---------- 154 2 - 2bharucanagaranuM varNana - 2 mahArASTra nagaranuM varNana 3 laMkAnagarInuM varNana 5 5 25 25 33 42 zreNika rAjAnuM dRSTAMta 43 mugdha bhaTTanuM dRSTAMta - 48 niHkAMkSita darzanAcA2 - 51 - 53 - 55 - 56 zreSThiputra ane govALIyAnuM dRSTAMta rAvaNanI RddhinuM varNana vividha tIrthanA prabaMdho - cakravartInI RddhinuM varNana darzanAcAranA ATha bhedo kAgaDA ane ghUvaDanI kathA niHzaMkita darzanAcAra zrIdharanuM dRSTAMtanirvicikitsA darzanAcAra corI ane bhavadattanuM dRSTAMta 65 amUDha dRSTi darzanAcAra 66 upabRhaNA darzanAcAra * 70 rudrAcAryanuM dRSTAMta anihnava saMbaMdhI jJAnAcAranApitanuM dRSTAMta - 30 vyaMjana-artha-taddabhaya saMbaMdhI jJAnAcAra---- 70 sAdharmika vAtsalya darzanAcAra - vajakarNa rAjAnuM dRSTAMta 71 prabhAvanA darzanAcAra 87 88 91 sthirIkaraNa darzanAcAra ATha prabhAvako zrI mallavAdI sUrino prabaMdha - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 247 ------- - 2 5 25ra 256. | | | viSaya pRSTha viSaya zrI zAMtisUrino prabaMdha --------------- 156 daDhaprahArInuM daSTAMta ----- 247 zrI AryakhapuTAcAryano prabaMdha-------- 158 UNodarI--- zrI jIvadevasUrino prabaMdha --- 160 vRttisaMkSepa 250 trIjo prakAza - cArissAcAra------------ 15 rasatyAgasiddhavaidyajIva vAnaranuM dRSTAMta ---------- 166 kAyakleza - 253 ATha prakArano cAritrAcAra------------ 196 saMlInatA 254 IryAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra ------ 198 prAyazcitta - bhASAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra ------ 201 vinaya ------ 259 bhASAnA bhedo - 202 veyAvacca -- 262 kauzika tApasa kathA ---- -- 208 svAdhyAya 263 eSaNAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra---- 209 zyana zreSThInI kathA----- -- 264 AdAna-nikSepa samiti saMbaMdhI dhyAna---- cAritrAcAra --- -- 214 kAryotsarga--- --- 269 pAriSThApanikA samiti saMbaMdhi. pAMcamo prakAza - vIcAra ----- cAritrAcAra -- 216 dhanadevanuM dRSTAMta - manogupti saMbaMdhi cAritrAcAra-------- 217 naMdanaRSinuM darzata---------- 279 vacanagupti saMbaMdhi cAritrAcAra------- 220 vizalyAnuM daSTAMta---- -------- 280 . kAyagupti saMbaMdhi cAritrAcAra --------- 220 sajjananuM daSTAMta ---- 281 puNyasAra kumAranuM dAMta----------- 225 graMthakAranI prazasti -- cotho prakAza-tapAcAra--- ---- 243 bhAvAnuvAdakAranI prazasti------------ 284 tapanA bAra prakAra --- --- 245 bhAvAnuvAdakAranI guruparaMparA--------- 285 anazana ------------- 245 sAkSIpAThono akArAdi anukrama 286 thI 299 --- 266 276 -------- 283 ------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaNedra - padmAvatI saMpUjitAya OMOM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrI dAna - prema - rAmacaMdra - hIra - lalita - rAjazekhara sadgurubhyo namaH aiM namaH sahastrAvadhAnapradhAnayugottama zrI munisundarasUrivineya zrI ratnazekharasUriviracitaH / AvArapradvIpaH / maMgalAcaraNa zrIvardhamAnamanupama-vijJAnanidhAnamAnamAmi mudA / zrIsiddhArthaprabhavaM zrutavAgvibhavaM gurugariSTham // 1 // ? upamAthI rahita evA kevalajJAnanA bhaMDAra, siddhAMtarUpa vANInA vaibhavavALA, guruomAM atizreSTha, zrI siddhArtharAjAnA putra zrI vardhamAnasvAmIne AnaMdapUrvaka namaskAra karuM chuM. athavA upamAthI rahita evA kevaLajJAnanA bhaMDAra, zrI siddhArtharAjAnA putra zrI vardhamAnasvAmIne, siddhAMtarUpI vANInA vaibhavane ane atizreSThagurune huM AnaMdapUrvaka namaskAra karuM chuM. ahIM graMthakAra zrI ratnazekharasUrijI maMgalAcaraNa zlokamAM zrIvIrabhagavaMtane, zrIsiddhAMtane ane zrIgurubhagavaMtane eka sAthe namaskAra kare che.(1) saMkhyAjJAna-muvarNana-caraLa-to-vIya-govAM vizvit / AcArapatvamaThuM, zrutAnusAreLa vitRLomi // 2 // samyajJAna, samyagdarzana, samyakcAritra, tapa ane vIrya saMbaMdhI pAMca AcAronuM zrutane anusAre huM kaMIka vivaraNa karuM chuM.(2) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra A lokamAM bhavyajIvoe citta daIne mAnya karelA zrI jinamatamAM rahasyabhUta avataraNavALo AcAra che ane te AcAra jJAna-darzana Adi bhedathI pAMca prakArano che. jethI kahyuM che ke nANaMmi daMsaNaMmi a, caraNami tavaMmi taha ya vIriyaMmi / AyaraNaM AyAro, ia eso paMcahA bhaNio // 3 // jJAnamAM, darzanamAM tathA cAritramAM, tapamAM tema ja vIryamAM je AcaraNa karavuM te AcAra . kahevAya che ane te AcAra pAMca prakArano kahyo che. jo ke jJAna, mati-zruta-avadhi-mana:paryava ane kevaLajJAnanA bhedathI pAMca prakAranuM che. to paNa ahIM zrutajJAna ja grahaNa karavA yogya che. kAraNa ke AgaLa kahevAze te kAlavinaya Adi ATha prakArano jJAnAcAra zrutajJAnamAM ja ghaTe che. vaLI zrutajJAnathI ja bAkInA matijJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna prakAzita karAya che ane zrutajJAnanI prAptipUrvaka ja prAyaH bAkInA jJAna prApta thAya che. AthI kevaLajJAnathI paNa zrutajJAna caDiyAtuM dekhAya che. jethI piMDaniryuktimAM kahyuM che ke oho suovautto, suanANI jai hu giNhai asuddhaM / taM kevalI vi bhuMjai, apamANa suaMbhave iharA ||(piNddniyukti gA0 524) sAmAnyajJAnamAM upayogavALo evo zrutajJAnI jo azuddha AhAra grahaNa karI lAve to te azuddha AhArane keLavajJAnI paNa vApare che. jo na vApare to zrutajJAna apramANa bane. arthAt zrutajJAnI zrutanA upayogapUrvaka A kahyuM ane A na kahyuM evuM jANIne AhAra grahaNa kare che, chatAM azuddha AhAra AvI jAya to te AhArane keLavajJAnI paNa vApare, jo na vApare to zrutajJAna apramANa bane. tathA vizeSAvazyakamAM paNa kahyuM che ke suanANaM mahiDDIaM, kevalaM tayaNaMtaraM / appaNo sesagANaM ca, jamhA taM pavibhAvagaM // saghaLA ya jJAnathI zrutajJAna caDiyAtuM che. kevalajJAna paNa tyAra pachI Ave che. kAraNa : ke zrutajJAna potAne ane bAkInA jJAnone batAvanAruM che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra tethI AgamamAM paNa zrutajJAnane pradhAna karIne jJAnAcArano vyavahAra karavAmAM Ave che. tethI jJAnamAM eTale dvAdazAMgIrUpa zrutajJAnamAM, darzanamAM eTale samyagadarzanarUpa darzanamAM samajavuM, paNa cakSudarzana vagere darzanano ahIM adhikAra na hovAthI cakSudarzana vagere darzanamAM na samajavuM. cAritramAM eTale ke sarvaviratirUpa cAritramAM ane zrAvakane AzrayI dezaviratirUpa cAritramAM. tapamAM eTale upavAsa Adi tapamAM. vIryamAM eTale dharmakAryane AzrayIne je udyama karavo te udyamarUpavIryamAM sArI rIte AcaraNa karavuM te AcAra kahevAya che. A rIte jJAnAcAra - darzanAcAra - cAritrAcAra - tapAcAra - viryAcArarUpa pAMca AcAro che ane te AcAronA bhedo anukrame ATha, ATha, ATha, bAra ane chatrIsa jANavA. arthAt jJAnAcAranA ATha, darzanAcAranA ATha, cAritrAcAranA ATha, tapAcAranA bAra ane vIryAcAranA chatrIsa bheda che. jethI nizIthabhASyamAM paNa kahyuM che ke nANe daMsaNe caraNe, tave a vIrie a bhAvamAyAro / madadakatuvAsa, vIjhimahApa 3nA siM zA (AthA-7) jJAnaviSe, darzanaviSe, cAritraviSe tathA tapaviSe ane vIryaviSe je bhAva che te AcAra kahevAya che ane tenA anukrame ATha, ATha, ATha, bAra ane te cArenI hAni na thavA devI te chatrIsa prakArano vIryAcAra che. ahIM tenI cUrNi A pramANe che- jJAnAcAra ATha prakArano che. yAvat vIryAcAra chatrIsa prakArano che ane te chatrIsabheda jJAnAcAra AdinA bhegA (= ekaThA) karIe tyAre thAya che. jJAnAcAra AdinI hAni na thavA devI te ja vIryAcAra che. (jJAnAcAra AdinA bhedonI hAni na thavA devI eTale ke te jJAnAcAra AdinA bhedone bhegA karavA te chatrIsa bhedavALo vIryAcAra che.) vaLI jJAna A bhava ane parabhava ema baMne bhavamAM hitakArI che. ane prAyaH jJAnathI ja ISTakAryanI siddhi thAya che. ane jJAnanA abhAvamAM viparItapaNAnI prApti thAya che, arthAt ISTakAryanI siddhi thatI nathI, ane e badhAne anubhavasiddha che. jo bhojana karavuM, gamana karavuM, DhAMkavuM, suvuM, besavuM, bolavuM, bhUtakALa AdimAM thayela hakIkatane kahevI, snAna karavuM, pAna karavuM, gAvuM, jANavuM, ApavuM, ubhA rahevuM, prIti karavI, vaira bAMdhavuM, saujanya karavuM, cADI khAvI, sevA karavI, yuddha karavuM, auSadha levuM, maMtranI sAdhanA karavI, devatAnuM ArAdhana karavuM, thApaNa mUkavI ItyAdi tathA vizvAsa karavo, rAjya calAvavuM, vepAra karavo, vastu levI vagere badhI jagyAe bhaviSyamAM thanArA anarthanI jo pahelethI ja khabara paDI jAya to te kAryamAM kevI rIte pravarte? ane jo anarthanI zaMkAvALA te ja bhojanAdimAM bhaviSyamAM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa potAnA ISTanI siddhi avazya thaze evuM jANato hoya to temAM kema na pravarte? arthAt pravarte ja. tethI kahyuM che ke ajJAnaM khalu kaSTa, dveSAdibhyo'pi sarvadoSebhyaH / arthe hitamahitaM vA, na vetti yenAvRto jIvaH ||1||[aacaaraanggsuutr gA.73 vRttau] ajJAnathI AvarAyelo jIva potAnA hitArthane ke ahitArthane jANato nathI. tethI vaiSa . Adi sarve doSothI paNa ajJAna mahAkaSTakArI che. (1) aprayatnaH pradIpo'yamAdityo nityamudgataH / tRtIyaM locanaM jJAna-macauryaharaNaM dhanam // 2 // jJAna kevuM che? dIpakane pragaTAvavA prayatna karavo paDe, jyAre jJAna prayatna vinA pradIpa che. sUrya to asta paNa pAme jyAre A jJAna nitya udaya pAmanAro sUrya che. jJAna e trIjuM locana che. jJAna e corI na zakAya ane haraNa na karI zakAya tevuM dhana che. (2). pAvAo viNivattI, pavattaNA taha ya kusalapakkhaMmi / viNayassa ya paDivattI, tinni vi nANe samappiti // pApathI nivRtti tathA kuzalapakSamAM pravRtti ane vinayanI prApti, A traNeya paNa jJAna hoya to prApta thAya che. (3) tattvazraddhA svarUpa samyagudarzana Adi paNa jJAna hoya to ja prApta thAya che. jyAM sudhI hitakArI puruSanA upadeza AdithI tattvajJAna thatuM nathI tyAM sudhI zraddhA karavAnuM kevI rIte zakya bane? jethI paramaRSinuM AvA prakAranuM vacana che kenaannenn jANaI bhAve, daMsaNeNa ca saddahe / caritteNa nigiNhAi, taveNa parisujjhaI // 1 // jJAnathI bhAvo (= padArtho)ne jANe che ane darzanathI tenI zraddhA kare che. cAritrathI karmano nigraha kare che ane tapathI karmano nAza karI zuddha thAya che. (1) A kAraNathI ja prathamajJAnAcArano upanyAsa karyo che ane tyAra pachI darzanAcArano upanyAsa karyo che. vaLI darzanapUrvaka ja prAyaH cAritranI prApti thAya che tethI tenA pachI cAritrAcArano upanyAsa karyo che. cAritrane prApta karIne karmanI nirjarA mATe tapa karavAmAM Ave che tethI tyAra pachI tapAcArano upanyAsa karyo che ane jJAnAdi cAre AcAramAM sarvazaktithI prayatna karavo joIe, kyAMya paNa vIryane gopavavuM na joIe. AthI pAMcamA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra sthAne vIryAcArano upavAsa karyo che. A pramANe jJAna parama upakArI hovAthI ane jJAnamAM paNa zrutajJAna mukhya kaheluM hovAthI tenI ArAdhanAmAM sarvazaktithI prayatna karavo joIe. kAraNa ke jai vi hu divaseNa payaM, dharijja pakkheNa vA silogaddhaM / ujjo mA muMcasu, jai icchasi sikkhiuM nANaM // 1 // jo AkhA divasamAM eka pada (zlokano cotho bhAga) dhArI zake athavA eka pakSamAM (paMdara divasamAM) andhazloka dhArI zake to paNa jo tuM jJAnane zIkhavAnI IcchAvALo che to jJAna bhaNavAno udyama (= prayatna) na mUka. arthAt niraMtara prayatna kara. . samyagdaSTi jIve grahaNa kareluM sarva paNa zAstra zrutajJAna ja che. jethI kahyuM che ke vyAkaraNacchando'laGkRti-nATakakAvyatarkagaNitAdi / * sadAdi -pUi jayati zrutajJAnam . ? vyAkaraNa - chaMda - alaMkAra - nATaka - kAvya - tarka - gaNita vagere zAstra samyagudaSTie grahaNa karavAthI pavitra thayeluM zrutajJAna jayavaMtuM varte che. are ! zAstra to dUra rahyuM, mAtra zlokAdi paNa mahAnaguNa mATe thAya che. kAraNa ke razmiva'SaM vAjinamAzu valgA, kumArgagaM mArgayatIha yadvat / jJAnaM tathA yad dvijamuJjarAja-yavarSimukhyAnnayati sma mArge // 1 // jevI rIte A lokamAM sUtara vagerenI rAza (doraDuM) kumArge jatAM baLadane jaladI sArA mArge lAve che. jevI rIte lagAma kumArge jatAM ghoDAne jaladI sArA mArge lAve che. tevI rIte jJAne brAhmaNa-muMjarAjA-yavarSi vagerene sArA mArge lAvyA. vaLI pRthvI pAlarAjAnI jema te ja bhavamAM paNa zrutajJAnanI ArAdhanAthI kevalajJAna paNa sulabha thAya che. tenI kathA A pramANe che- pRthvIpAla rAjAnI kathA pUrve pRthvIpura nAmanA nagaramAM pRthvInuM pAlana karanAro pRthvIpAla nAmano rAjA hato. te samastapadArthanI parIkSA karavAmAM catura hato ane tatkSaNa utpanna thatI pratibhAvALo hato. dharmathI ISTanI prApti thAya che ane adharmathI aniSTanI prApti thAya che? ItyAdi vAkyono saMvAda na dekhAto hovAthI arthAtu vAkya pramANe ghaTatuM na hovAthI tene zAstro viSe bahumAna nathI. kAraNa ke keTalAka puNyazALI puruSo paNa niraMtara drAridra ane Adhi-vyAdhithI duHkhI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa thayelA dekhAya che ane keTalAka pApI puruSo paNa moTAmoTA rAjyasukhane bhogavatA dekhAya che. have koIka vakhata te rAjA guptacaryAthI jyAM azaThapaNe svAdhyAya thaI rahyo che evA vidyAmaTha pAse Avyo ane tyAM pAThakavaDe ucArAtA jANe zuddha yaza na hoya evA A zlokane sAMbhaLyo. sarvatra sudhiyaH santaH, sarvatra kudhiyo'dhamAH / sarvatra vinAM duHstuM, sarvatra muslinAM muham // dh // da sarva jagyAe sajjano sArI buddhivALA hoya che ane adhamo kharAba buddhivALA hoya che. sarva jagyAe duHkhIone duHkha hoya che ane sukhIone sukha hoya che. tyArapachI te rAjAe te subhASitazlokanI parIkSA karavA mATe ghaNA guNothI prasiddha evA eka sajjanapuruSane ati kaThoratAthI gussApUrvaka potAnA mANaso dvArA bolAvyo ane kahyuM ke madathI aMdha banelA hAthInI jema madathI aMdha banelA ekalA tArA putre ja mArI AjJArUpI apAyelI sAMkaLane mArA guptacaranI samakSa ja balAtkAre toDI nAkhI che. A pramANe doSanI udghoSaNA karIne khoTA gussAne atizaya pragaTa karatA te rAjAe putra sahita te sajjanapuruSane coranI jema baMdIkhAne (jelamAM) naMkhAvyo. pachI potAnA ativizvAsu guptacara puruSone chUpI rIte temano vArtAlApa sAMbhaLavA mATe tyAM mUkyA. ane rAjAe kapaTathI potAnA zarIramAM atizaya bimArI pragaTa karI. arthAt rAjAe bimAra thayo hoya evo DhoMga karyo. (pitA-putra sAMbhaLe te rIte baMdIkhAnA AgaLa mUkelA guptacara puruSo bolyA ke -) AyuSyanA aMta samaye jevA prakAranuM zarIra thAya tevA prakAranuM zarIra rAjAnuM thaI gayuM che, arthAt rAjAne bhayaMkara bimArI thaI che. athavA to Akasmika utpanna thayelA A bhayaMkara AtaMkathI jIvananI AzA paNa kyAMthI hoya? (10) A pramANe najIkamAM rahelA guptacara puruSo pAsethI sAMbhaLIne parahita karavAnI prakRtivALA te pitA-putra atyaMta zoka pAmyA ane jharaNAnI jema ghaNA AMsu vahevaDAvavA lAgyA. pachI potAnA hRdayathI ja te baMne paraspara A pramANe kahevA lAgyA-- hAya ! hAya! akasmAt rAjAnA zarIramAM A zuM thayuM ? rAjAnuM jarA paNa ahita na thAva. jo ke A rAjAe ApaNA baMnene aNavicAryuM ja ane ekAeka ja duHkha ApyuM che. A rAjA marI jaze to ApaNA baMnenI sukhethI jaladI chUTI thaze. kAraNa ke-- (A rAjA marI jaze eTale navo rAjA thaze ane) baMdIvAnone choDavApUrvaka ja navA rAjAno rAjya mahotsava thAya che. tethI navo rAjA saMpUrNapaNe baMdIone choDI mUkaze. te vinA to eTale ke rAjA mare nahi ane navo rAjA thAya nahIM to ApaNA baMnenI chUTavAnI vAta paNa koI rIte dekhAtI nathI. kAraNa ke A rAjA ApaNA upara atigusse thayelo che ane AjJAbhaMgano AkSepa karanAro A rAjA zuM zuM kadarthanA ka2ze e koNa jANe ? kahyuM che ke-- Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra AjJAbhaGgo narendrANAM, mahatAM mAnakhaNDanA / vRtticchedo dvijAtInA-mazastro vadha uccate // 16 // rAjAonI AjJAno bhaMga karavo, moTA mANasonA mAnanuM khaMDana karavuM, brAhmaNonI AjIvikAno cheda karavo. A zastra vinAno vadha kahevAya che. A pramANe hote chate paNa arthAta ApaNo vadha thAya to thavA do paNa jagatane jIvADanAra A rAjA lAMbA kALa sudhI jIvo. anya sAmAnya mANasanuM paNa kharAba IcchavA yogya nathI to pachI rAjAnI to zuM vAta karavI? ApaNI A paristhiti ApaNA potAnA duSkarmathI ja thayelI che, AmAM A rAjAno koI paNa doSa nathI. jo ApaNA duSkarmano doSa na hoya to dakSa evo paNa A rAjA parIkSA karyA vinA ja AvuM kema kare ? tethI kahyuM che ke savvo puvakayANaM kammANaM pAvae phalavivAgaM / avarAhesu guNesu a, nimittamittaM paro hoi // 19 // sarva jIva pUrve karelA karmonA phaLane pAme che. aparAdhamAM ke guNamAM bIjo to mAtra nimitta bane che. * jyAre karma balavAna hoya che tyAre marma sthAnamAM kyAMyathI paNa aNaciMtavyo ghA lAge che. A sthaLe prANanuM rakSaNa karanAra koI hotuM nathI, koI AdhAra paNa hotuM nathI ane koI vicAra paNa Avato nathI. tethI ApaNA baMnenuM ApaNA potAnA karmanA vazathI je thavAnuM hoya te thAo. paraMtu A rAjA sAja-naravo thAva eTale badhuM ja thayuM. A pramANeno te pitAputrano vArtAlApa guptacara puruSoe rAjAne namaskAra karIne je pramANe thayo hato te pramANe spaSTavANIthI jaNAvyo ane rAjA A sAMbhaLI AnaMda pAmyo. puSTapratibhAvALo, khUza thayelo, kSaNavAramAM potAnA zarIranuM nirogIpaNuM pragaTa karato rAjA ghaNA bahumAnane pragaTa karavApUrvaka pitA-putrane potAnI pAse bolAvIne meM parIkSA karavA mATe AvuM karyuM hatuM ema kAryanI paraMparAne jaNAvIne sArI buddhivALA teNe pitA-putrane satkAra karIne rajA ApI. pitA-putra khuza thayA. A badhuM satyakRtinuM phaLa che. subhASita zlokanA pahelA sarvatra judhiyaH santaH e padanA arthanI rAjAe A pramANe parIkSA karI. tarata bIjA sarvatra vAliya: madhamATa e padanI parIkSA karavA mATe rAjAe taiyArI karI. pachI nIcaprakRtivALA koIka pitA-putrane khoTA bahumAnathI maMtrI vagerene paNa mAnya ane sanmAna karavA yogya banAvyA ane pUrvanI jema ja rAjAe khoTA tIvrarogane prakAzita karIne kadAca potAnI aMtima sthiti che evuM potAnA guptacaro dvArA te pitA-putrane saMbhaLAvyuM. guptacara puruSo ekAMtamAM A pramANe saMbhaLAve che tyAre nIca prakRtivALA te baMnee potAnI prakRtine ucita paraspara A pramANe kahyuM kAraNa ke- je aMdara Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa hoya te ja bahAra Ave che. teoe kahyuM ke jo A rAjA hamaNA marI jAya to ApaNe baMne putra vinAnA A rAjAnA samagra sAmrAjyano paribhoga sukhethI AnaMdapUrvaka karIe. rAjyamAM ApaNane koNa nahIM mAne ? arthAt sarve paNa mAnaze ja. je nahIM mAne tene jaladIthI mArI nAkhIne ApaNe rAjya karazuM. kAraNa ke navA rAjAnI A ja rIti che. (30) kadAca rAjya levA mATe ApaNe samartha na thaIe to sarvadhana lUMTazuM ane rAjAnI rANIono tathA nagaranI sArI sArI strIono paribhoga svecchAe karazuM. tethI rAjA jo tarata svayaM ja marato hoya to sAruM ja che ane nahIM mare to ApaNe mArI nAkhazuM. kAraNa ke atyaMtara vihArIne (= rAjamaMdiranI aMdara paNa roka Toka vinA janArane) zuM duHsAdhya che ? arthAt kaMI duHsAdhya nathI. kubuddhivALA pApI evA te baMneno AvA prakArano pApane vadhAranAro AlApa sAMbhaLIne ati duHkhe karI sAMbhaLI zakAya evo paNa te gupta AlApa guptacara puruSoe rAjAne saMbhaLAvyo. prakopathI dhamadhamAyamAna thatAM saMpUrNa nItivALA te rAjAe tarata ja te beno nigraha karyo. kAraNa ke-- durjanonuM tarjana karavuM ane sajjanonuM pUjana karavuM e rAjAone ucita che. te 8 jeNe parIkSAne prApta karI che arthAt jeNe parIkSA karI che evA rAjAe sarvatra mahinAM duHham e trIjA pAdanI parIkSA karavA mATe janmathI ja dAridrathI baLelA evA eka varAkaDA dramakane (= bhikhArIne) bolAvyo. vaLI te bhikhArI kevo hato te batAve che- bhikSArne grahaNa karavA yogya eka bhAMgelA-tUTelA ThIkarAne hAthamAM dhAraNa kareluM hatuM. godaDI jevA vastranA TukaDAne zarIra para dhAraNa kareluM hatuM. lAkaDInA TekAno jeNe AdhAra lIdho hato. cAlatA jenI gati skhalanA pAmatI hatI, zarIra atyaMta kRza thaI gayuM hatuM. AvA bhikhArIne rAjAe bolAvyo ane kahyuM ke-- manovAMchita zarIraavyaMjana', mardana, urtana, vastra, bhojana, AcchAdana, zayyA, Asana AdithI huM tane sukhI karIza. tuM mArI pAse sukhethI rahe ane manuSyasaMbaMdhI saMpUrNasukhane bhogava. bhikhArInA veSane choDI.de ane sArI rIte zreSThInA vezane dhAraNa kara. bhAgyane paNa vidhuritavRttivALo karIne arthAt bhAgyane paNa bAyalo karIne huM tane pRthvIno rAjA banAvIza athavA to kalpavRkSanI jema huM prasanna thaye chate zuM duSprApya che, arthAt kaIM paNa duSprApya nathI. A rIte sArI rIte kahevAyelo hovA chatAM paNa ane sadA mATe mukta karelo hovA chatAM paNa te bhikhArI jarA paNa vizvAsa karato nathI. mithyAtvI jevI rIte mithyAtvane na choDe tevI rIte te potAnA bhikhArInA veSane choDato nathI. jyAre baLAtkAre te veSa choDAvavAmAM Avyo tyAre kuTTAyelAnI jema jorajorathI raDavA 1. avyaMjana-- caMdana-tela AdithI zarIranuM vilepana karavuM. 2. mardana- zarIrane dabAvavuM. 3. urtana- zarIrane coLavuM. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra lAgyo. tethI rAjAe kahyuM ke- potAnA bhikhArInA veSamAM ja tuM bhojana Adi bhojya vastuthI sukhane bhogava. tethI atikhuza thayelA teNe pretanI jema sArA sArA bhojano khAdhA ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayavALo jIva jevI rIte samyaktvane vamI nAkhe tevI rIte teNe paNa badhuM khAdheluM tarata vamI nAkhyuM (42) kAraNa ke-- daivamullaGghya yatkAryaM, kriyate phalavanna tat / saro'mbhazcAtakenAttaM, galarandhreNa gacchati // 43 // 9 bhAgyane oLaMgIne je kArya karavAmAM Ave te phaLavALuM thatuM nathI. cAtakapakSI mukhathI sarovaranA pANIne grahaNa kare che paNa gaLAmAM rahelA chIdrathI te pANI bahAra nIkaLI jAya che. rAjAe pharI paNa te bhikhArIne tAMbUla Adi upacAra karavApUrvaka bhojana karAvyuM. to nArakanI jema jaTharamAM pIDA thavI vagere spaSTa duHkhane teNe sahana karyuM. jaTharanI pIDA Adino upacAra karyo tyAM to tarata mahAatisArathI atyaMta pIDAvA lAgyo. mahAatisArano upacAra karyo tyAM to tarata maraNane sUcavanArI visUcikAthI pIDAvA lAgyo. A pramANe lohInA jhADA, tIvrajvara, pitta, kafa, vAta AdithI paNa pIDAyo. rAjAe teno paNa upacAra karavAmAM prayatna karyo chatAM paNa bhAgyathI haNAyelo evo te sukhI na ja thayo. chatAM paNa jevI rIte jaDabuddhivALo sadguruthI sAro karAya evI rIte rAjAe paNa te bhikhArIne vividha prakAranA duSkara upAyothI koI paNa rIte sAro karyo. athavA prayatnathI zuM nathI thatuM ? arthAt badhuM ja thAya che. pote karelA kArya upara rAjA khuza thaye chate ahaMkArathI jeNe huMkAra karyo che evo te dramaka jANe durbhAgyathI preraNA karAyelo na hoya ema viSavaidyanA ghare gayo. ane tyAM aneka prakAranA viSanA saMyogathI banAveluM eka viSama prakAranuM viSa tenA jovAmAM AvyuM. ane buddhi vagaranA teNe tarata te viSane suMdhyuM. aho ! ghrANendriyanI paNa paravazatA ! suMghatA evA tene vaidhe rokyo ane kahyuMH hAya ! hAya ! teM A zuM karyuM ? kAraNa ke-- vicAryA vinA je kArya karavAmAM Ave che te maraNa sudhInA duHkhonuM kAraNa bane che. (50) hRdayamAM dhrAsako paDavAthI bhikhArIe paNa kahyuM ke-- atyaMta sugaMdhI vastu meM suMdhI che. to pachI anartha thatuM hoya ane nivAraNa karavAmAM Ave te rIte mane zA mATe nivAraNa karavAmAM Ave che ? vaidye paNa kahyuM ke, tIvra vipAkanA gauravavALA viSathI eTale ke atibhArI vipAkavALA A viSathI A janmamAM to tArA sukhano sanyAsa thayo. arthAt A bhavamAM tane sukhanI prApti nahIM thAya. pAMce IndriyanA viSayomAMthI eka paNa viSaya have tAre sukha mATe sevavA yogya nathI. jo tuM te viSayane sevIza to tarata tAruM mRtyu thaze. tethI 1. visUcikA--- ajIrNano eka prakAra che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa have tuM lukhA, nirasa, alpa bhojana-pANI dvArA ane jIrNa-zIrNa vastra paheravA dvArA bhogano tyAga karavA dvArA, parISahane sahana karavA dvArA, phakta aniyatavAsa dvArA, arthAt grAmAnugrAma vicaravA dvArA municaryAthI vicarIza to ja jIvIza. anyathA tArA jIvanano bharoso nathI. jevI rIte jIvonA pariNAmo vicitra hoya che tevI rIte auSadhionA pariNAmo paNa ativicitra hoya che. 10 A pramANe viSavaidyanA vacanane sAMbhaLIne dInamanavALA te bhikhArIe rogInI jema te viSavaidyanA sarva paNa vacanane svIkAryuM. athavA manuSya mRtyunA bhayathI duSkara evuM paNa kayuM kArya nathI karato ? arthAt duSkaramAM paNa duSkara kArya kare che. sAdhunI jema raheto hovA chatAM paNa ane rAjA vagere vaDe preraNA karAyelo hovA chatAM paNa tucchamanavALo te bhikhArI sAdhupaNAne svIkArato nathI. kAraNa ke, sAdhutA mahAsattvazALI puruSothI ja sAdhya che. pUrve kahelA subhASitanA trIjA padanA arthane jANe samarthana karavA mATe na hoya tema teNe dIkSA na ja lIdhI. kAraNa ke, pravrajyAmAM sukha che ane sarvatra du:vinAM duHzvam duHkhIone sarvatra duHkha ja hoya che. kAraNa ke-- taNasaMthAraniviTTho, muNipavaro bhaTTarAgamayamoho / khaM pAvarU muttimuduM, te vatto cAvaTTI vi ? / / 12 |[sanmati-pra0 48 ] ghAsanA saMthArA upara beThelA ane rAga-mada-moha jeno cAlyo gayo che evA zreSTha muni je muktisukhane pAme che te sukha cakravartIne paNa kyAMthI hoya ? arthAt tevuM sukha cakravartIne paNa na hoya. (bhikhArI sAdhupaNA jevuM je AcaraNa karI rahyo che te) jo dharmabuddhithI kare to koNa jANe keTaluM badhuM phaLa meLave ? arthAt ghaNuM ja sukha meLave. aho ! A Azcarya che ke, A jIvaloka AvA prakAranA pazu jevA kaSTamAM paDelo che, arthAt pazunI jema kaSTane sahana kare che chatAM paNa pravrajyAne svIkAratA nathI. (60) subhASitanA trIjA pAdanI parIkSA karI che evA dedIpyamAna buddhivALA rAjAe cothA caraNa (= pAda)nI parIkSA karavA mATe upAyane vicAratA A pramANe vicAryuMH sukhI evA bIjA mANasane parIkSA karavA mATe phogaTa zA mATe duHkha devuM ? tethI huM pote ja paradeza jaIne parIkSA karIza. A pramANe vicAraNA karIne koIka divase zreSThamaMtrI upara rAjyano kArobhAra nAkhIne ekalo rAjA rAtrInA samaye nagaramAMthI bahAra nIkaLyo. svadezamAM to badhA paNa loko mane oLakhIne svajananI jema mArI vizeSathI vividha prakAranI bhakti karaze. tethI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra parIkSA karavA mATe huM koIpaNa rIte jaladIthI dUra dezAMtaramAM jaIza. A pramANenI ciMtAthI udvigna thayelo te rAjA vaDalAnA jhADa nIce beTho. A bAju vaDalAnA te jhADa upara nivAsa karatA yakSane tenI priyA yakSiNIe kahyuM ke, A koIpaNa mahAna atithi che tenI tamAre pUjA karavA yogya che. kAraNa ke-- gehAgayANamuciaM, vasaNAvaDiANa taha samuddharaNaM / duAiNa dayA eso, savvesiM sammao dhammo // 67 // 11 ghare AvelAonuM ucita karavuM, duHkhamAM paDelAono uddhAra karavo, duHkhI jIvo upara dayA karavI A sarvane saMmata dharma che. arthAt sarva darzanakAro Ane dharma kahe che. . tethI yakSa pratyakSa thaIne kahe che ke, he sujana ! tuM kahe- tane zuM ISTa che ? jethI kalpavRkSanI jema huM tane te badhuMya ApuM. have vismaya pAmelo te zreSTha rAjA kahe che ke tuM koNa che ? ane ISTa vastune tuM kevI rIte ApIza ? kAraNa ke manuSyone manovAMchita anaMta vastu hoya che. yakSe kahyuM : huM zreSTha deva chuM ane manovAMchita kAryane sAdhavA samartha chuM. kAraNa ke amane manathI ja sarvakAryanI siddhi thAya che ane manathI ja sarva samRddhi prApta thAya che. (70) rAjA kahe che- are ! tuM khoTuM kema bole che ? kAraNa ke devone paNa manovAMchitanI siddhi thatI nathI. devo paNa bahu duHkhI hoya che. jethI RSionuM A vacana che ke-- IsAvisAyamayako hamAyalobhehiM evamAhiM / devAvi samabhibhUA tesiM katto suhaM nAma ? // 72 // [ upadezamAlA - 287] IrSyA, viSAda, mada, krodha, mAyA, lobha ItyAdithI devo paNa parAbhava karAyelA che, to pachI teone sukha kyAMthI hoya ? tethI jo tuM potAnA manovAMchitane paNa siddha karI zakato nathI to pachI bIjAnA ghaNA manovAMchitane kyAMthI siddha karIza ? kAraNa ke, raMka mANasa bIjAne rAjya ApI zakato nathI, tethI garvathI gAMDo thayelo tuM ThagAyo hovA chatAM paNa Ama kema bole che ? satyavAdI mANaso paNa hoMziyAra hoya che to pachI devonI to zI vAta karavI ? A pramANe tattva ane yuktithI yukta rAjAnA vacanane sAMbhaLIne cittamAM camatkAra pAmelo te yakSa kahe che ke, teM je kahyuM te saghaLuMya sAcuM che. bIjane anusAre phaLanI siddhi thAya tema devone paNa pUrve upArjana karelA potapotAnA puNya anusAre ja Rddhi ane manovAMchitanI siddhi thAya che. chatAM paNa devonI zakti aciMtya hoya che. manuSyone duSTAdhya manovAMchita kArya devo jaladIthI sAdhe che ane kaMIka kaMIka sukhane paNa pAme che. tethI tuM kaMI paNa mAga je mane avazya siddha thaze. ane te badhuMya tane Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ApavA yogya che. kAraNa ke devonuM darzana niSphaLa na jAya tevuM hoya che. yakSanA te vacanane atyaMta dRDha karIne rAjA kahe che ke-- jo A pramANe che to huM jyAre tane yAda karuM tyAre tuM mArA Icchita kAryane siddha karaje. yakSe paNa tenA te vacanane svIkAryuM. jenuM puNya pratipUrNa hoya che tene AnA karatA paNa adhika manovAMchita avazya siddha thAya che. (80) tethI AnaMdita thayelo rAjA vicAre che ke, huM ahIM paNa adhika sukhI thayo. chatAM paNa parIkSA mATe huM paradezagamana Adi karIza. pachI rAjA yakSane kahe che ke tuM hamaNA mane jaladIthI paradeza laI jA. tyAra pachI te rAjA tyAMthI pavananI jema devatAI zaktithI paradeza pahoMcyo. kusasthala nAmanA nagaramAM hRdayane haranArA udyAnamAM atyaMta kharAba koDhiyAnuM rUpa karIne rAjA tyAM rahe che. te nagaramAM caMdranI jema lokone AnaMdita karanAro caMdra nAmano rAjA che. paNa Azcarya to e che ke parAkramI evA zatrunA paNa tejano nAza kare che. tene priyavacanavALI ane caMdra jevA mukhavALI priyavadanA nAmanI pahelI priyA hatI ane guNothI adhika evI caMdravadanA nAmanI bIjI priyA hatI. putra vinAnI teNIone parama premapAtra be putrIo hatI. temAM pahelI guNathI ane nAmathI paNa sulocanA hatI. jyAre bIjI guNathI ane nAmathI paNa suvadanA hatI. sarakhI vayavALI, sarakhA surUpavALI, zreSThaguNovALI jANe devalokamAMthI devakumArIkAo pRthvItala upara utarelI na hoya tevI hatI. jeoe kalAone grahaNa karI che ane jeo yauvanane pAmI che evI te baMnene vizeSathI AbhUSaNothI zaNagArIne temanI mAtAoe rAjA pAse mokalI. rAjasabhAmAM beThelA rAjAe baMnene paNa premapUrvaka kamaLamAM kamalinIonI jema potAnA khoLAmAM besADI. praznottara Adi ghaNA prakAranI pRcchAothI pUchAyelI te baMne jANe pratyakSa sarasvatI na hoya tevI rIte tarata ja praznanA uttaro Ape che. te A pramANe-- rAjAnA AdezathI potAne hoMziyAra mAnatA eka puruSe pahelI kanyAne prazna karyo-- 12 jJAnavatI caitanyaM, vinA vinA rAjyamAtapatrADhyA / vidyAM vinA dvirUpA kSaNAdadRzyA ca dRzyA ca // 92 // nimnApyanimnasuSamA, bhIrurapi trijagatIjanAdhAraH / antarmalinA malinA - saktirapi khyAtanairmalyA // 92 // kanyAGkitapuruSavatI, kSaNe kSaNe roSatoSadoSavatI / aticapalA'pi satI yA tAM vada vidure'cireNApi // 93 // caitanya vinA paNa jJAnavALI che, rAjya vinA paNa chatravALI che, vidyA vinA paNa be rUpavALI che. arthAt vighAvALI hoya to potAnA alaga-alaga rUpo banAvI zake paNa A to vidyA vinA paNa be rUpavALI che. kSaNavAramAM adRzya thaI jAya che ane kSaNavAramAM dekhAya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra che. nIcI hovA chatAM UMcA sukhane ApanArI che, bIkaNa hovA chatAM traNa jagatanAM janane AdhArarUpa che, aMdarathI malina che ane malina vastu (kAjaLa)mAM Asakti che chatAM paNa nirmaLapaNe prasiddha che, strIliMge hovA chatAM puruSa che = puruSArthavALI che, kSaNe kSaNe roSa ane toSarUpa doSavALI che. vaLI je ati capala hovA chatAM satI che. he paMDite ! te vastu zuM che? te tuM jaladIthI kahe. teNIe tarata ja kahyuM ke-- jagatamAM rahelAM ziSTa ane aziSTa arthAt sArA-narasA lokone harSa utpanna karanArI te 'dRSTi' che. A pramANe bIjA puruSe paNa prajJA Adi guNothI advitIya evI bIjIne paNa kahyuM kendra cakradharo'pi na cakrI, bhUrighaTIghaTTito'pi na tu divasaH / nityabhramo'pi na khago, vaktravihIno'pi paTuraTanaH // 94 // sasyasamRddhividhAtA, karSakaharSaprakarSadAtA ca / pAtAlAjjalavarSI, jalavarSI cApi na tu jaladaH // 95 // 13 naikena na ca dvAbhyAmapi tu tribhireva kAryakRt satatam / mAlAdapi na mAlI, nIco'pyuccazca nanu ko'sau ? // 96 // cakrane dhAraNa karato hovA chatAM cakrI (= viSNu) nathI. ghaNI ghaDIothI ghaDAyelo hovA chatAM divasa nathI. nitya bhamato hovA chatAM pakSI nathI. moDhAthI rahita hovA chatAM suMdara avAja kare che. dhAnyanI samRddhine karanAro che ane kheDUtone ati AnaMda ApanAro che. pAtALamAMthI jalane kheMcanAro che ane jalane varSAvanAro paNa che chatAM vAdaLa nathI. eka, bethI nahi paNa traNa (cakra)thI satata kArya karanAro che. mAlAne dhAraNa karato hovA chatAM paNa mALI nathI, nIco hovA chatAM paNa UMco che. te zuM che ? teNIe turata ja kahyuM ke te 'araghaTTa' che. pharI paNa pratibhAvALA be puruSoe te baMnene kahyuM ke-- vinayaguNena vineyaH, sarvatrAtizayitAM zrayati niyatam / atra tu jane'vine'yo, vinayavihIno'pi citramaho // 97 // sarvatrAskhalitanayai - stanayairatizAyitA nRNAM viditA / 'atra tu galitanayAbhi-stanayAbhirapIyamadbhutakRt // 98 // ziSya potAnA vinayaguNathI badhI jagyAe niyamA atizayapaNAne pAme che. jyAre ahIM to lokamAM ziSya vinayathI rahita hovA chatAM paNa atizayapaNAne pAme che e kharekhara! Azcarya che. (A pramANe pahelI kanyAne pUchyuM.) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 AcArapradIpa badhI jagyAe asmalita nyAyavALA putro atizayapaNAne pAme che e vAtanI mANasone khabara ja che. paNa ahIM to galitanayavALA arthAt nyAya vagaranA paNa putro atizayapaNAne pAme che e kharekhara ! Azcarya karanAra che. A pramANe bIjI kanyAne pUchyuM.) baMne kanyAoe krame karI javAba Apyo ke mayaH ane tApa: eTale ke pahelI kanyAe javAba Apyo che. anya eTale zubhakarma. jyAre bIjI kanyAe javAba Apyo ke tafma eTale ke takSmIfma: = lakSmIothI. tenI ghaTanA A pramANe che- vineyo zabda vinaya rahita karavAno. eTale ke vineyo mAMthI vi - - yU kADhatA ane te bAkI rahe. tenI saMdhI karatA 3ya thAya. teno artha zubha karma thAya. mATe jenuM karma zubha che te vinaya vinAno hoya to paNa atizayapaNAne pAme che. A pramANe pahelA praznano uttara che. have bIjA praznano uttara jaNAve che- tana e zabdamAMthI nitanaya eTale ke - e be akSarathI rahita karIe tyAre ta - mA - fma: bAkI rahe. tenI saMdhi karatA tA: thAya. tafpa no artha "lakSmIvaDe thAya che. eTale ke lakSmIthI atizayapaNAne pAme che. arthAt jenI pAse lakSmI hoya te atizayapaNAne pAme. A pramANe baMne praznonA uttaro che. A pramANe pharI paNa be viSama prazna karyA. te A pramANevinaa''kRti vidhuH saadhu-vnycito'khnnddmdhyyuk| / yadrUpaM prApnuyAttattvaM, nityaM prApnuhi kiM nu tat // 99 // . kamalA vimalA'nayAzritA, nanu sAMmatyamatismayaM gtaa|| amiteti suguptanAmakaM, jainA abhyupayanti nAma kam ? // 100 // te baMne kanyAoe krame karI kahyuM ke - survam ane mane . eTale ke pahelA zlokanA uttaramAM pahelI kanyAe sun uttara Apyo. ane bIjA zlokanA uttaramAM bIjI kanyAe nevAntam uttara Apyo. prazna- ane ghuTa thI rahita ane 3 ane vaM thI sahita evo sAdhu zabda jevA prakAranA svarUpane pAme tene tuM nitya pAma ane te zuM che? uttara-te suvuM che. tenI ghaTanA A pramANe che - { + ma + 9 = sAdhu. vinA nahiM . eTale gAkAra vinA. vidhuH eTale dhuH vinA. mA ane pu: vinAno sApu: = . tene 3 ane uM sahita karIe eTale s + 3+ vuM = suvuM thAya. te A rIte - vanvito = 3 + gvato Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pahelo prakAza - jJAnAcAra = 3 thI sahita. gremadhyayueTale garvanI madhyamAM rahelA vaMthI sahita karavo. eTale ke s + 3 + huM = suvuM thAya. prazna-matA vinAnI mattA ane no Azraya kare, artha vinAnA sAMmatya ne pAme ane nam thI joDAya to emAM atyaMta gupta nAma samAyeluM che, ke jene jaina svIkAre che. te nAma zuM che ? - uttara- nezAnta. tenI ghaTanA A pramANe che- vimanA matA eTale mattA vinAnI matA = = bAkI rahyo. mane + AtA = baMnayatA. ane no Azraya karanArI vigato vinAnI matA = mane + va = aneka thAya. tisparya sAMmatyam eTale artha vinAno sAMmatyam karIe to kAMt bAkI rahe. ane + mAMt = anekAMta te mati (= san + rUta. + ti. rUta eTale (pAmeluM) = kam ne pAme eTale manejt + am = anekAMtam thAya. pharI eka buddhizALI puruSe eka kanyAne bahu viSama prazna karyo ke- huM trevIsa prazna pUchuM chuM teno traNa akSaramAM uttara Apavo. prazra-', zrIgara, rU, vAta, , vidhi, madhava, cavarNa', kavana, #mAtha0, patna", ziva, sita daza:, vizev, depo , svAtidhAtuthI19, svavAvI mAtaH vakIda, nAnArthavRta , murati vapurA , tIrtha , A trevIsa prazna che. ' (1) za eTale mahAdeva, (2) zrIna eTale kAma, (3) rU eTale candra,(4) vAta eTale bALaka, (5) Gjha eTale pakSI, (6) vira eTale brahmA, (7) makavan eTale Indra, (8) jhacava eTale kaMThathI bolAya evo varNa, (9) kavana eTale rakSaNa karavuM, (10) khASA eTale roSavALuM vacana, (11) ghaUM eTale dhAraNa karanArI, (12) ziva eTale mahAdeva. upara jaNAvelA arthane kahenAro zabda kayo che te jaNAvo. (13) mita: saudazaH eTale caMdra kevo hoya, (14) vize : eTale vizeSamAM kayo akSara vaparAya che. (15) devaH : eTale koNa tyAga karavA yogya che, (16-17-18-19) svAtidhanUna thayuta vAda eTale pahelA gaNanA cAra dhAtuo kaho. (20) svarNavAvI maratva: zIda eTale marataH zabdane kevo karyo hoya to svarNavAcI bane. (21) nAnArthavRta : eTale vividha arthavALo kayo akSara che. (rara) vapuSi : murati eTale zarIramAM zuM hurAyamAna thAya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 che, (23) stIrthabhRt zrIya svAt eTale kayA tIrthaMkara siddhi-samRddhi karanArA thAya. ahIM kahevAyelA trevIsa praznano traNa akSaramAM uttara Apa. uttara- teNIe tarata uttara Apyo ke, vimalaH tenI ghaTanA A pramANe che-- vimantaH zabdamAM nIce jaNAvelA akSaro rahelA che - vi, ma, ta, 3, 6, 6, 1, 6, 1, :. A trevIsa praznanA uttaramAM vimantaH zabda nava vakhata vaparAyo che, te A 'vimala: (2) vi + ma + jJa + : = vimantaH (3) vimana: (5) vimala: (6) 3 + rU = 3 + rU + meM + las + : vimala: (4) vi + vimala: (7) vimantaH (8) vi + mataH = - vimala: (9) vimalaH = AcArapradIpa = + manaH = pramANe - (1) + rU + mal mat' + as . = = dareka praznano uttara A pramANe che- (1) 3 = mahAdeva (2) 6 = kAma (3) ma = caMdra (4) nam = dhAtu che. nati RItIti je krIDA kare te bALaka. (5) vi = pakSI. (6) 6 = brahmA (7) 7 = indra (8) : visarga. te kaMThyavarNa che. (9) OM = rakSaNa karavuM. (10) rU roSa vacana (11) mannate rUti mat = dhamaiM = dhAraNa karanArI (12) Ja: = mahAdeva (13) caMdra kevo che ? vimalaH = nirmaLa che. (14) vi upasarga vizeSamAM vaparAya che. (15) maH = pApa. pApa tyAga karavA yogya che. (16-17-18-19) 3 - rU - mat = gam = A cAra dhAtu pahelA gaNanA che. (20) mAttta: zabdane vimalaH karIe eTale ke mantaH rahita karIe eTale haiM bAkI rahe. T e suvarNavAcI zabda che. (21) vi upasarga vividha arthamAM vaparAya che. (22) mahtva: zarIramAM sphurAyamAna thAya che. (23) vimattuH vimalanAtha tIrthaMkara siddhi-samRddhine karanArA che. ahIM trevIsamA praznamAM dAzAyo khinaH H eTale ke bAramA jinathI AgaLanA jina kayA che ? evo pAThAntara che. teno uttara sugama che. eTale ke vimantaH vimalanAtha bAramA jinathI AgaLanA eTale teramA jina che. * A pramANe bIjA puruSe bIjI kanyAne kahyuM ke - have je prazno pUchavAmAM Ave che tenA arthono vyastasamasta Adi alaga-alaga jAtithI eka ja uttara Apa. te kanyAe kahyuM ke, te paNa vicArIne ApIza. sukhethI bodha thAya eTale prazna ane uttara eka sAthe ja batAvavAmAM Ave che. 1. OM+ =vi. niyama - hrasva ke dIrgha rU-~-RR-jI pachI vijAtIya svara Ave to anukrame yu-v--r thAya. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra prazna- koNa prasanna thaye chate sevaka potAnuM vAMchita pAme? uttara- prapau = svAmI rAjI thAya to sevaka potAnuM vAMchita pAme. prazna- tyaH pratyaya kevo hoya ? uttara- vuiM. tyAdri pratyaya AgaLa rahelA mA thI bAdhita hovAnA kAraNe # pratyaya na Ave. prazna- cakramAM zuM hoya? uttara- : cakramAM ArA hoya. prazna- pravacanane jANanArA kevA hoya che? uttara- prabhAvavA: pravacanane jANanArA prabhAvakomAM zreSTha hoya che. ppa + an + a = kamAvava: - A Adi vyastasamasta nAme jAti thaI. (1) prazna- zabdanuM saMbodhana karo? uttara- jIva ! saiti ti vajava eTale zabda. prazna alpa Adi arthamAM kayo pratyaya Ave?, uttara- pU pratyaya Ave. (jema ke - durvaH pa = paTa (si.le. 7-3-46) prazna- kAMti rahitanuM saMbodhana kaho. uttara- ama! he kAMtirahitI prazna- be upasarga eka eka akSaramAM kaho. uttara- ga ane . (jema ke - Achata, pravAse) prazna dharmane kahenArA kevA hoya? uttara- pravezavA dharmane kahenArA prabhAvakomAM zreSTha hoya. - rAva+F+gAma+mA+=AvavA thAya. A asta vyasta samasta nAme jAti thaI. (2) prazna- upasargamAM prathama upasarga kayo che? uttara- v. upasargamAM prathama upasarga che. 1. po va: e sUtrathI 5 no va thAya. tethI ahIM k = samajavuM. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 AcApradIpa prazna- sUryamAM zuM che? uttara- ama. sUryamAM prabhA che. prazna- mahimAnuM saMbodhana karo. uttara-de prabhAva ! prabhAva eTale mahimA. tenuM saMbodhana de pramava! prazna- jinazAsananI prabhAvanA thAya emAM ja jenI lAlasA che evA puruSanuM saMbodhana karo. uttara- he prabhAva ! prazna- je potAnI zaktithI kavitA kare che evA prabhAvazALI kavine tuM AhvAna kara. uttara-de kamAvava ! he prabhAvazALI kavi ! (vayatIti va: kartA arthamAM man pratyaya Ave. (si.le. pa-1-49) : eTale kavi.) prazna- have suravara ane naravarathI paNa na jItI zakAya evA jainI zreSTha vAdIo kevA hoya? (tenuM saMbodhana kara.). uttara-de prabhAvavA: jainavAdIo zreSTha prabhAvako hoya che. * y - prabhA - prabhAva - prabhAvI - prabhAva - vmAvavA A AdivardhamAna akSara nAme jAti thaI. (3) prazna- meru parvatamAM zuM che? uttara- 4 eTale suvarNa. meru parvatamAM suvarNa che. prazna- kanyAone prArthanA karavA yogya koNa hoya che? uttara- vA: kanyAonA varo (potAnA svAmIo) prArthanA karavA yogya hoya che. prazna- mizra koNa hoya che te kaho. uttara- 5: kAbaracitarA = vividha raMgavALA = mizra raMgavALA. prazna- sarovaramAM koNa hoya? uttara- vava: sarovaramAM zreSTha bagalAo hoya che. prazna- puNyazALI saMghamAM sajjano kevA hoya che? Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra uttara-mAvavA: zreSTha bhAvavALA sajjano hoya che. prazna- nimittone kahenArAomAM hoziyAra mANaso kevA hoya? uttara- prabhAva: prabhAvaka puruSomAM zreSTha hoya che. - rA: - varA: - varI: - vava: - bAvakravara: - vmAvavI : A aMtavardhamAna akSara nAme jAti thaI. (4) prazna- prabhAtakAlamAM tArA kevA hoya che? uttara prA. pratA mATe vega: = jemAMthI prabhA cAlI gaI che evA, arthAt kAMti vagaranA hoya che. ' prazna- nATakamAM vidvAnane kevI rIte saMbodhavAmAM Ave che? uttara- mAva! nATyabhASAmAM vidvAnane mAva ! = he paMDita ! ema saMbodhavAmAM Ave che. prazna- bhImasene je rAkSasane mAryo tene kevI rIte saMbodhavo? uttara-de va ! bhImasene vaka nAmanA rAkSasane mAryo. tenuM saMbodhana va prazna-vati dhAtune san pratyaya lagAvI tenuM saMbodhana kaho. uttara-de va ! kartA arthamAM dhAtune gar pratyaya lAge tethI vati tivaH tenuM saMbodhana de va! prazna- jinamatamAM tapathI je caDiyAtA hoya = zreSTha hoya te kevI rIte saMbodhavA ? uttara-de va: he zreSTha puruSo! prazna- vidyA AdithI siddha thayelA arthAt vidyAsiddha vagere prasiddhine pAmelA puruSo kevA hoya che? uttara- vmAvavA: prabhAvakomAM zreSTha hoya che. - pAva - va - va - varADa = mavazavarA: A zRMkhalA nAme jAti thaI. (5) prazna- nagaranA loko kevA hoya che. uttara- prA. jha = prakRSTa 4 = dhana. nagaranA loko ghaNA dhanavALA hoya che. prazna- duHkhethI vahana karI zakAya evA zuM hoya che? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RO AcArapradIpa uttara- mAra: bhAro duHkhethI vahana karI zakAya evA hoya che. prazna-meLavelA = prApta karelA varone (= potAnA patione) bolAva. uttaraH re vaI: he varo. prazna- sUryamAM zuM hoya che? uttara- rA: sUryamAM kiraNo hoya che. prazna- khuza thayelA devo vaDe zuM ApavA yogya che? uttara- varI: khuza thayelA devo vaDe varadAna ApavA yogya che. prazna- kavio kevA hoya che? uttara- vbAvavA prabhAvakomAM zreSTha hoya che. WRI:-bhAra :-vara:-RI:-varI =mAvavara: A maMjarI sanAtha nAme jAti thaI. (6) A pramANe chae jAtimAM pramAvirATa evo eka ja uttara ApavAmAM Avyo. vaLI- samasyAne jANanArA be puruSoe te baMne kanyAone be prazno karyA. prazna- he subhra ! kaTikAe UMTane janma Apyo. A samasyAne pura. uttara- teNIe tarata uttara Apyo ke, kaTikA nAmanI UMTaDIe UMTane janma Apyo. prazna- be AMkhathI sAMbhaLe che, be kAnathI juve che, aMgothI suMghe che. uttara- kanyAe kahyuM ke, saMbhinnazrotalabdhithI yukta sAdhu bhagavaMta. (A labdhivALA sAdhuo koI paNa aMgethI koIpaNa kArya karI zake che.) vaLI- nipuNa evA be gaNitazAstrIoe te baMne kanyAone be prazno karyA. jema ke- eka bAju cha khANa che. loDhAnI khANa, sIsAnI khANa, tAMbAnI khANa, cAMdInI khANa, suvarNanI khANa ane maNinI khANa. bIjI bAju puruSono samUha che. te puruSa samUhamAMthI caMza = trIjo bhAga loDhAnI khANamAM gayo. saMdigaMza = cotho bhAga sIsAnI khANamAM gayo. pahaMza = chaThTho bhAga tAMbAnI khANamAM gayo. aThThA = navamo 1. maMdi = dra = cothA bhAga 2. gaphu - gaNitamAM aMka 9 che. gaphu eTale nava. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra bhAga cAMdInI khANamAM gayo. arthAMza = bAramo bhAga suvarNanI khANamAM gayo ane cha vadhyA te maNinI khANamAM gayA. to te keTalA puruSo hatA ? 21 kanyAe kahyuM ke, 108 puruSo hatA. tenI ghaTanA A pramANe che - 108no trIjo bhAga 36 thAya. eTale 36 puruSo loDhAnI khANamAM gayA. 108no cotho bhAga 27 thAya. eTale 27 puruSo sIsAnI khANamAM gayA. 108no chaThTho bhAga 18 thAya. eTale 18 puruSo tAMbAnI khANamAM gayA. 108no navamo bhAga 12 thAya. eTale 12 puruSo cAMdInI khANamAM gayA. 108no bAramo bhAga 9 thAya. eTale 9 puruSo suvarNanI khANamAM gayA. ane 6 vadhyA te maNinI khANamAM gayA. have bIjo prazna-- koI eka yAtrike potAnI pAse je sonaiyA hatA teno vyaya karI zatruMjaya-giranAra Adi cAra tIrthanI yAtrA karI. temAM potAnI pAse je sonaiyA hatA temAMthI trIjA bhAgamAM te trIjA bhAgano chaThTho bhAga meLavI zrI zatruMjayanI yAtrA karI. cothA bhAgamAM te cothA bhAgano trIjo bhAga meLavI giranAranI yAtrA karI. navamAM bhAgamAM te navamA bhAgano trIjo bhAga meLavI anya sametazikhara) tIrthanI yAtrA karI. ane bAramA bhAgamAM te bAramA bhAgano trIjo bhAga meLavI anya (pAvApurI) tIrthanI yAtrA karI. A pramANe teNe zatruMjya Adi tIrthanI yAtrAmAM sonaiyA kharacyA. tyAre tenI pAse traNa sonaiyA bAkI rahyA. to tenI pAse sarve sonaiyA keTalA hatA ? kanyA bolI ke, tenI pAse ekaso ATha sonaiyA hatA. tenI ghaTanA A pramANe che-- 108no trIjo bhAga 36. temAM teno chaThTho bhAga 6 umeratA 42 thAya. teNe 42 sonaiyA kharcI zrI zatruMjayatIrthanI yAtrA karI. 108no cotho bhAga 27. temAM teno trIjo bhAga 9 umeratA 36 thAya. teNe 36 sonaiyA kharcIne zrI giranAratIrthanI yAtrA karI. 108no navamo bhAga 12. temAM teno cotho bhAga 3 umeratA 15 thAya. teNe 15 sonaiyA kharcI anya (zrI sametazikhara) tIrthanI yAtrA karI. 108no bAramo bhAga 9. temAM teno trIjo bhAga 3 umeratA 12 thAya. teNe 12 sonaiyA kharcI anya (zrI pAvApurI) tIrthanI yAtrA karI. ane traNa sonaiyA tenI pAse vadhyA. 42 + 36 + 15 + 12 + 3 = 108. vaLI bIjo eka prazna- yAtrAe gayelA pAMca puruSoe dharmasAdhanAmAM udyamavALA yAtrAe AvelA sAdharmikanA samUhane jamADyo. temAM cotho bhAga, chaThTho bhAga, AThamo bhAga, 1. marja - eTale sUrya. lokamAM sUrya bAra che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 AcArapradIpa bAramo bhAga ane covIsamo bhAga potapotAnA cothA bhAgathI yukta jamADyo. bAkI soLa vadhyA te upavAsavALA hatA. to te badhA keTalA hatAM ? bIjI kanyAe kahyuM ke, te samUhamAM badhA maLI 96 yAtriko hatAM. tenI ghaTanA A pramANe che- (1) 96no cotho bhAga 24 thAya. temAM teno ja cothA bhAga 6 umeratA 30 thAya. (ra) 96no chaThTho bhAga 16 thAya. temAM teno ja cotho bhAga 4 umeratA 20 thAya. (3) 96no AThamo bhAga 1ra thAya. temAM teno ja cothA bhAga 3 umeratA 15 thAya. (4) 96no bAramo bhAga 8 thAya. temAM teno ja cotho bhAga ra umeratA 10 thAya. (pa) 96no covIsamo bhAga 4 thAya. temAM teno ja cotho bhAga 1 umeratA pa thAya ane bAkI rahelA 16 upavAsavALA che. Ama 30 + 60 + 15 + 10 + 5 + 16 = 96. Ama te pAMca puruSoe anukrame 30, 20, 15, 10 ane 5 sAdharmikone jamADyA. eTale 80 thayA. ane upavAsavALA 16 umeratA 96 thAya. vaLI bIjo eka prazna- eka krIDA karavAnI vAvaDI che. temAM pANI AvavAnA ATha nALA che. pANIthI bharelA te nALAone ekI sAthe choDavAmAM Ave to te vAvaDI eka ahorAtranA be aMza, traNa aMza, cAra aMza, pAMca aMza, cha aMza, sAta aMza, ATha aMza ane dasa aMzathI bharAI jAya che. to he cature! tuM kahe ke te vAvaDI keTalA kALamAM bharAI jaze? bIjI kanyAe javAba Apyo ke, eka ahorAtranA pIstAlIsa aMzavALA bhAgathI eka ghaDI ane 20 palamAM te vAvaDI bharAI jaze. eka ahorAtra = 60 ghaDI. 1 ghaDI= 60 pala. te A pramANe ahIM vAvaDInuM mAna ruci pramANe karavuM. ahIM te vAvaDI ATha hAtha pramANa vivakSita che. tethI gaNitazAstramAM kahelA bhAganI jAtinI rItathI karaNa kare chate eka ghaDI ane vIsa pala rUpa velAthI pahelA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA evA soLa aMzo bharAya che. bIjA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA evA covIsa aMzo bharAya che. e pramANe trIjA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA evA batrIza aMzo bharAya che. cothA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA cAlIsa aMzo bharAya che. pAMcamAM nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA eka hAtha ane traNa aMzo (= 48 aMzo) bharAya che. chaThThA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA 1 hAtha ane 11 aMzo (pa6 aMzo) bharAya che. sAtamA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA 1 hAtha ane 19 aMzo (= 64 aMzo) bharAya che. AThamA nALAthI eka hAthanA pIstAlIsa bhAga karelA 1 hAtha ane 35 aMzo (= 80 aMzo) bharAya che. A pramANe ATha hAthavALI vAvaDI pUrNa bharAI jAya che. tenI sthApanA A pramANe che- Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 23 gaNitanI rIta pramANe javAba nALA hAthanAM aMzo 16 ra4 4 40 Ama badhA nALA sAthe choDavAmAM Ave to ahorAtramAM 360 hAthanI vAvaDI bharAI jAya. ApaNe badhA nALA sAthe kholIne 8 hAthanI vAvaDI bharavAnI che. tethI kahI zakAya ke 360 hAtha = 1 ahorAtra. 80. 360 1 ahorAtra = 60 ghaDI 360 hAtha bharatAM 8 hAtha bharatAM 1 ahorAtra = 24 kalAka 60 ghaDI thAya | 360 hAtha bharatAM 24 kalAka thAya (?) | - 8 hAtha bharatAM jaX8 8 --= - kalAka 3 4 cha44, 4-gharI 360 3 15 - 8 kalAka = ---X 1 kalAka = 60 minITa have 1 ghaDI = 60 pala 4 0 --: - ghaDI = X = 20 pala * 3 1 1 _|= 32 minITa thAya. Ama badhA nALA sAthe kholatA 8 hAthanI 3ra miniTa = 1 ghaDI ane 20 pala. vAvaDI 1 ghaDI ane 205lamAM bharAI jAya.' X Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 nALA hAtha hAthanA aMzo hAthanA aMzanuM mAna 45 1 0 16 || 0 | * || || 0 | % || ||0|| 8 1 35 45 45 45 45 45 5 | 1 3 6 3 1 11 19 || AcArapradIpa have rAjA te baMne kanyAone kahe che ke, tame mane sArI rIte kaho ke A lokamAM karma pradhAna (= mukhya) che ke upakrama (= udyama) pradhAna che, athavA baMne samAna che. tyAre pahelI putrIe kahyuM ke, parAkramanI jema sarva jagyAe upakrama ja phaLa sAdhavAmAM kAraNa che, upakrama vinAnuM karma niSphaLa che. bhojana karavuM, vastra dhAraNa karavuM, dhana meLavavuM, bIjAne AkarSavuM, zatruno nAza karavo vagere tathA vidyA grahaNa karavI, rAjya prApta karavuM vagere paNa udyamathI ja siddha thAya che. tethI kahyuM che ke-- udyamena hi sidhyanti, kAryANi na manorathaiH / nahi suptasya siMhasya, pravizanti mukhe mRgAH // 119 // udyamathI ja sarva kAryonI siddhi thAya che paNa manorathothI kAryanI siddhi thatI nathI. sutelA siMhanA moDhAmAM enI meLe AvIne mRgalAo praveza karatA nathI. udyamaH khalu karttavyo, mArjArasya nidarzanAt / janmaprabhRti gaurnAsti, dugdhaM pibati nityazaH // 120 // bilADInA dRSTAMtane dhyAnamAM rAkhIne haMmezA udyama ja karavo joIe. kAraNa ke bilADIne janmathI mAMDIne gAya nathI chatAM paNa udyamathI dararoja dUdha pIe che. have bIjI putrI bolI ke, karma vinAnA udyamanuM zuM phaLa che ? arthAt kaMi phaLa nathI. kAraNa ke bIja vinA khetI karavAno sarva paNa udyama nakAmo ja che. kahyuM paNa che ke-- mahatyupAye'pi kRte, vinA bhAgyaM phalaM na hi / pIyuSatripAne'Si, rAhonIevA pAtravAH // 222 // moTo paNa upAya karavAmAM Ave chatAM paNa bhAgya vinA phaLanI prApti thatI nathI. 'rAhue caMdranuM pAna karyuM chatAM paNa tenA aMganA aMkurA phUTyA nahIM. 1. rAhune phakta mastaka che. teNe amRta varasAvanArA caMdranuM pAna karyuM chatAM aMganA aMkurA na phUTyA. arthAt eka paNa aMganI vRddhi na thaI. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 25 udyama karanArAo paNa karma vinA udyama karI zakatA nathI. kAraNa ke buddhi paNa karmane anusaranArI hoya che ema jJAnI puruSoe kahyuM che. tethI udyamanuM paNa zreSTha kAraNa karma ja che. he bahena ! have eka viziSTa daSTAMtane kahuM chuM tene tuM sAMbhaLa. vivAdI be puruSonuM daSTAMta - vivAda karavAmAM vAcALa evA be puruSo rAjAnI AgaLa AvyA. temAM eka puruSa karmane sthApe che, arthAt sarva kAryamAM karma ja pradhAna che ema kahe che. bIjo puruSa udyamane sthApe che, arthAt sarva kAryamAM udyama ja pradhAna che ema kahe che. te baMnene khoTA pADavA mATe rAjAe te baMnene coranI jema eka oraDAmAM nAkhIne oraDAmAMthI sarva bhakSya padArthane bahAra kaDhAvIne daravAjAne bahArathI baMdha karAvyuM. pachI rAjAe teone bahArathI ja) kahyuM ke, udyamanuM phaLa batAvo athavA karmanuM phaLa batAvo. IcchA pramANe bhojana karo ane IcchA pramANe bahAra nIkaLo. ucita samaye karma phaLe che ane ucita samaye udyama paNa phaLanuM kAraNa bane che. saghaLI vastuo potapotAnA samaye taiyAra thAya che A pramANe vicArIne udyamavAdI kaMIka vilaMba karIne karmavAdIne kahe che ke hamaNAM zuM karavA yogya che? te tuM kahe. karmavAdI kahe che ke, je thavAnuM che te svayaM ja avazya thaze. mATe tuM sukhe besI rahe. kAraNa ke mAre to karma ja pramANa karavA yogya che. te karmavAdInI avagaNanA karIne udyamavAdI "huM kaMI paNa bhakSya vastune prApta karuM' e pramANe vicAra karIne koI vastu khovAI gaI hoya ane tene zodhavA mATe prayatna kare tema gharamAM cAre bAju bhakSya vastune zodhavA lAgyo. khAvA yogya badhI vastu bahAra kADhI lIdhI hovA chatAM oraDAmAM uparA uparI goThavelA vAsaNonI madhyamAM rahelA eka vAsaNamAM rahelA ghIthI lacapacatA, manane AnaMda ApanArA cAra lADu tene maLyA. "huM mArA udyamanuM phaLa batAvuM' e pramANe vicArIne gaNapati AgaLa lADu dharavAmAM Ave te rIte teNe te lADu lAvIne karmavAdI AgaLa mUkyA ane tene kahyuM kekarma nakkI ja pAMgaLA samAna che. te karmathI potAnuM koI kArya siddha thatuM nathI. udyamanA A moTA phaLane tuM pratyakSa ja jo. karmavAdI paNa hasIne kahe che ke, ghaNI mahenatathI teM je prApta karyuM ane mArI AgaLa mUkyuM e mArA karmanuM ja phaLa che. tame paNa khuza thayelA karmo ja buddhi ApI che. jo karme tane buddhi na ApI hota to mArI jema tuM paNa zuM beTho rahyo na hota? tethI ApaNuM karma ja pradhAna che, udyama vagere apradhAna che. karma ja jIvone anaMta sukha ane anaMta duHkha Ape che. A pramANe kahevAyelo udyamavAdI paNa "tArI vAta sAcI che' ema svIkAre che. spaSTa rIte jovAyelA dRSTAMtathI jovAyelI vastune koNa na mAne? arthAtu badhA ja mAne. have te baMne jANe sagA bhAI na hoya tema lADune vaheMcIne khAtA te bemAMthI karmavAdIne eka lADumAMthI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa amUlya ratna maLyuM. mANasa ekAgra manavALA thaIne jenA upara bahumAna kare che deva-gurudharma-maMtra-rAjA ane zreSThInI jema te tenA upara avazya khuza thAya che = prasanna thAya che. jevI rIte bhavyajIva samyagdarzana prApta kare chate dRDha zraddhAvALo thAya, tenI jema tuSTa thayelA karmavaDe karmavAdIne ratna apAye chate udyamavAdI paNa karmanA pakSamAM dRDhamativALo thayo. 26 have tevA prakAranA modakano yoga rIte thayo tene ame kahIe chIe. kAraNa ke je vAta sArI rIte na jANI hoya to te saghaLIya vAta zalyanI jema aMdara khaTakyA kare che. samRddhivALo rAjAno eka sevaka te gharamAM raheto hato. tenI patnIe jamAIne ApavA mATe chupI rIte banAvelA cAra modakamAMthI eka modakamAM zreSTha ratna nAkhIne uparA uparI goThavIne mUkelA vAsaNonI madhyamAM rAkhelA eka vAsaNamAM jIvitanI jema te ratnane chupAvIne rAkhyuM hatuM. rAjAnA bhayathI te sevaka badhuM ja choDIne kuTuMba sahita te gharamAMthI nIkaLI gayo hato. . AthI bhAgyayoge tevA prakArano modakano yoga thayo hato. te badhuMya jANIne Azcarya pAmelA rAjAe paNa te baMnene choDI dIdhA. have karmamAM jemaNe pakSapAta karyo che evA ane vivAda nahIM karatA te baMne sukhI thayA. tethI he bahena ! tuM paNa kahe ke, traNa jagatano saMpUrNa loka jene vaza che evuM karma ja samagra kAryane sAdhanAruM che ne ? pratyuttara ApavAmAM asamartha, udyamavAdInI evI moTI bahene kahyuM ke, jo badhuM karmathI ja thAya che to tuM kahe ke konI maherabAnIthI tuM sukhI che ? ane konI maherabAnIthI tuM mAna meLave che ? athavA to A badho loka konI maherabAnIthI sukhI che ? teNIe siddha thayeluM ja kahyuM ke mukhe mIThuM evuM kUTakapaTa kahevAthI zuM ? baMdhA ja jIvo potapotAnA karmane AdhAre sukha ke duHkhane pAme che. jIvono puNyano udaya hoya to rAjA khuza thAya che ane badhuM ya Ape che, ane pApano udaya hoya to rAjA yamanI jeC gusse thAya che ane badhuM ya harI le che. kahyuM che ke-- savvo puvvakayANaM, kammANaM pAvae phalavisesaM / gavAhetu muLetu Ja, nimittamitte po sropha // rU // sarva jana potAnA pUrve karelA karmanA AdhAre phalavizeSane pAme che. aparAdhomAM ke guNomAM bIjo to mAtra nimitta hoya che. te vacana sAMbhaLIne manamAM gusse thayelo rAjA kahe che ke, he duSTa ! he vidagdha ! tuM tArA karmanA phaLane ane tuM je bolI che enA phaLane tatkALa jo. A pramANe kahIne rAjA paNa potAnA mANasone kahe che ke, nagaramAM zodha karIne duHkhI ane koDhiyA evA eka bhikhArIne bolAvI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 27 lAvo. tyAra pachI nagaramAM bhamatA teoe udyAnamAM beThelA eka koDhiyAne joyo ane baMdIvAnanI jema koIpaNa rIte rAjAnI pAse lAvyA. pachI rAjAe kanyAne kahyuM ke, tuM karmane ja mAne che ne? karmo ja tane A vara Apyo che. tuM Ane paraNa ane kRtakRtya thA. ahAhA ! zuM thaze? e pramANe saghaLAya lokonA mana kaMpAyamAna thaye chate ane koDhiyo paNa sajjana hovAthI nivAraNa kare chate, karmane ja pradhAna karIne asAdhAraNa sattvavALI te kanyAe vivAhanI rItithI te koDhiyAno ja hAtha grahaNa karyo. tyAre sabhAmAM gupta veze beThelA eka jyotiSIe kahyuM ke, hamaNA zreSTha lagna vartI rahyuM che. AvuM lagna bAra varSe paNa maLavuM sulabha nathI. huM lagnabaLanA AdhAre kahuM chuM ke zreSThadevonI jema A baMnene avazya koIpaNa rIte sarva prakAre anupama sukha prApta thaze. have rAjAe te koDhiyAne rajA ApI ke A kanyAne laIne tuM jA. ane AnI pAse dAsInI jema badhuM kAma karAvaje. koIe corI karI hoya ane tene gussA pUrvaka kahe tema rAjAe gussAthI te kanyAne kahyuM ke, are ! maraNanA aMta sudhI A koDhiyAno nirvAha karaje, ane parama sukhane pAmaze. teNIe paNa "Apa kaho cho tema karIza ema "tahatti kahIne devanI jema tene potAnA hAthamAM laIne sAhasika evI teNI pitAnA gharamAMthI lakSmInI jema sahasA nIkaLI gaI. rAjAe nivAraNa karyuM hovAthI tenI sAthe koI dAsI paNa na nIkaLI. vaLI rAjAnA kopanA bhayathI aniSTanI jema tene koIpaNa kaMI kahetuM nathI. keTalAka rAjAne doSa Ape che, tyAre keTalAka te kumArIne doSa Ape che, keTalAka rAjAnA gussAne doSa Ape che, to keTalAka maMtrI vagerene doSa Ape che, keTalAka kumArInA gurune doSa Ape che, keTalAka kanyAnA bhoLapaNane doSa Ape che, keTalAka kadAgrahane doSa Ape che, to dharmane jANanArA keTalAka karmane doSa Ape che. A pramANe nagaranA loko navA navA vacano * bole chate kanyA te koDhiyA sAthe nagaranA bahAranA udyAnamAM jaIne atyaMta sukhI mANasanI jema jarA paNa viSAda karyA vinA tyAM rahI. tevA prakAranA te koDhiyAnI paNa jANe ke zreSTha devanI sevA na karatI hoya tema paramapremanI rItithI tenI sevA karatI rahe che. kharekhara ! satI strIonuM caritra mahAna Azcarya karanAruM hoya che. asAmAnya ane aghaTita je banyuM tene jovA mATe jANe asamartha hoya tema sUrya jaladIthI bIjA dviIpamAM cAlyo gayo, arthAt asta pAmyo. ane saMdhyA paNa jANe satI na hoya tema tenI pAchaLa gaI. (70) ane jeTalAmAM mithyAtvanA samUhanI jema aMdhakArano samUha vistAra pAmyo teTalAmAM teNIe tyAM pati mATe atyaMta prazasta pathArI pAtharI. te pathArI upara sutelA te koDhiyAe teNInI parIkSA karavA mATe kahyuM ke, he bhadre ! hAya ! hAya ! pAra vinAnA AvA duHkhasamudramAM tuM kema paDI ? pahelA to mugdha evI te ayukta karyuM. ane tyAra pachI madavALA rAjAe atyaMta ayukta karyuM. pitA AvuM ayukta kevI rIte kare ? alpa premanA kAraNe kadAca choruM kachoruM thAya, paNa premAtura Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 AcArapradIpa mAtA-pitA kamAvatara kevI rIte thAya? hajI paNa kaMI paNa bagaDyuM nathI ane kaMI paNa nAza nathI pAmyuM. tethI tuM svecchAe jA ane bIjA koIpaNa sArA varane vara ane kRtakRtya thA. hamaNAM koI jotuM nathI ane koI pUchavAnuM ya nathI, tethI tuM svecchAe jA. kAraNa ke lakSmInuM ane suMdara rUpavALI strInuM badhI jagyAe bahumAna thAya che. huM mArA potAno paNa nirvAha karavA mATe samartha nathI ane atyaMta niMdanIya chuM. tethI apavitra vastunI jema mAro atyaMta dUrathI tyAga karavo e ja jAya che. arthAt e ja sAruM che. te vacana sAMbhaLIne jeNe mAthuM dhuNAvyuM che ane kAna baMdha karI dIdhA che evI te kanyA kahevA lAgI ke, hA ! nAtha ! dAhane utpanna karanAruM AvA prakAranuM asAmAnya vacana kema bolo cho? "he gautama! tuM jANe ke- anaMtI pAparAzI jyAre udayamAM Ave che tyAre strIpaNAnI prApti thAya che." AvA prakAranA vacanathI prathama to strIno janma ja ati adhama che. ane vaLI jo te strI zIlathI bhraSTa hoya, to pachI eThuM-jUThuM ane aniSTa ja bAkI rahyuM. tethI A janmamAM to tamArA caraNonuM ja mAre zaraNa che. kAraNa ke satI strIone to potAnA pUrve karelA karmathI apAyelo pati ja deva jevo che. A pramANenA teNInA daDhapaNAthI te cittamAM camatkAra pAmyo ane AnaMdita thayo. 'rAjA kahe che ke, he bhadre ! janmano nirvAha kevI rIte thaze? (80) tethI jo huM koIpaNa rIte atyaMta devatAI zarIravALo nava yuvAna thAuM to ja yogya thAya, nahIM to asamAna evA yogamAM zuM rasa? A pramANe kahIne zreSTha devanI zaktithI jaladIthI devanI jema divyarUpavALA potAnA rUpane karIne potAnI patnIne atyaMta AzcaryathI AnaMdita karI. te svAmin ! A zuM? ema teNI jeTalAmAM pUche che teTalAmAM tenA vaDe banAvAyelA devabhavananI jema moTA maNibhavanane jue che. ane tenI aMdara eka divya palaMga che, te palaMga upara tene beThelo juve che. chatracAmarathI yukta nATakane jovAmAM tatpara, apsarAonA vRdathI viMTaLAyelo jANe Indra na hoya. zuM A svapna che? zuM A IndrajAla che? zuM A mAyAjAla che? ke mohajAla che? A pramANe vismaya- mukhavALI ane suMdara mukhavALI teNIne rAjAe kahyuM ke, premasvarUpa potAnA moTA manamAM te vikalponI kalpanA na kara. jenA upara deva tuSTa thayelo che te huM rAjA tArA zubhakarmathI ahIM Avelo chuM. pachI potAnuM sarva caritra jaNAvIne teNe kahyuM ke, he subhage ! teM je karmane pramANita karyuM che te karma ja tArA upara tuSTa thayuM che. rAjAnuM ghaNuM ajJAna ane ghaNuM mithyA abhimAna che, te paNa prabhAte tArI Rddhi joIne cAlyuM jaze. (90) tyArapachI harSathI ullasita hRdayavALI teNIe AkhI rAtrIe divya nRtya karyuM. jethI zakranuM hRdaya paNa camatkAra pAmyuM. have A bAju- koDhiyAne kanyAnuM dAna karIne meM mArA roSanuM vipula phaLa batAvyuM, e 1. koDhiyo ja rAjA che. teNe koDhiyAnuM rUpa dhAraNa karela che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 29 ja pramANe toSanuM paNa tatkALa vipula phaLa batAvuM ema garva karIne caMdrarAjAe rUpathI deva jevA eka rAjakumArane mahotsavapUrvaka potAnI pahelI = moTI kanyA paraNAvI. te ja divasanI eTale ke je divase nAnI kanyAne koDhiyA sAthe paraNAvI te ja divasanI rAtrInA bIjA pahoramAM sAruM lagna grahaNa karIne nagaramAM cAre bAju sarvaRddhithI mahotsava maMDAve che. jagatanA lokone harSa utpanna karanArA te utsavathI lagnaveLAe jenI ghaNI prazaMsA karAI che ane jemAM ghaNo utsAha karAyo che evo te baMneno vivAha thayo. (95) have azubha bhAgyanA vazathI traNa bhuvanano saMhAra karanAro, jANe ke yamarAjAno bIjo hAtha na hoya evo bhayaMkara ugrasarpa tyAM nIkaLyo. kalpAMtakALanA pracaMDa pavanathI jevI rIte samudra khaLabhaLI uThe tema tenuM nAmamAtra sAMbhaLavAthI paNa bhayabhIta thayelA saghaLAya loko khaLabhaLI uThyA. tyAre bhayathI saMbhrAnta thayelA, kudAkuda karatA vararAjAe sApane kacaDyo. tethI gusse thayelA sApe vararAjAne DaMkha dIdho ane ethI te yamanA mukhamAM paDyo. arthAt maraNa pAmyo. tethI kahyuM che ke - annaha pariciMtijjai, kajjaM pariNamai annahA ceva / * vidivasathA niyA, muhu pi vahuvirSa II 22 kAryanI vicAraNA kaMIka anya rIte karI hoya paNa kArya kaMIka bIjI ja rIte pariName che. bhAgyane vaza thayelA jIvono mAtra eka muhUrta paNa ghaNAM vikhavALo hoya che. AvA samaye AvuM aghaTita paNa thAya che chatAM paNa mANasone jarA jeTalo paNa vairAgya thato nathI te dhikkAra che. (200) tyArapachI atyaMta zokanA bhArathI muninI jema badhA mauna rahe chate rAjA vagere te divya nATakanA dhvanine sArI rIte sAMbhaLe che. tyAre jenuM hRdaya Azcaryane pAmyuM che evA teo vicAre che ke jeno vicAra paNa na karyo hoya evuM ahIM A zuM thaI rahyuM che? A asurendranI Rddhi che ke surendranI Rddhi che? A pramANe sarva jana cittamAM camatkAra pAme chate rAjAe prabhAte potAnA mANasone mokalIne tapAsa karAvI ke A zuM che? jemaNe vRttAMtane jANyo che evA te rAjapuruSo yathAsthita sarva vRttAMta rAjAne jaNAve che. tethI rAjA ativismaya ane lajjAnA kAraNe nisAsA nAMkhavA lAgyo. tyAra pachI rAjA abhimAnanA bhArano ane aniSTanA bhArano tyAga karIne potAnI kanyAnuM sanmAna karIne puNya samartha che ema mAne che. pachI rAjAe rAjAomAM zreSTha evA pRthvIpAla rAjAne jamAInI rIte bahumAnapUrvaka bhavana-dhana Adi ghaNuM ApyuM. have caMdrarAjA koIka divasa viziSTajJAnI evA mahAtmAne kanyAnA duHkhanuM kAraNa pUche che tyAre jJAnI mahAtmA kanyAnA pUrva bhavane kahe che. jemake- A baMne putrIo pUrva bhavamAM dhana ane dhanaka nAmanA zreSThInI svajanane mAnanIya caMdranI jyotsanA jevI dhanazrI ane Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa sUryanI prabhA jevI dhanaprabhA nAmanI patnIo hatI. baMne paNa jinadharmamAM rata hatI ane prAyaH karIne pApa sthAnakothI aTakelI hatI. paraMtu pahelI dhanazrI kRpaNa hatI. dhana Adino vyaya thAya to adhika duHkha pAmatI hatI. ghaNuM kahevAthI zuM? bhAvathI paNa munione dAna ApatI na hatI. paraMtu kRpaNatAne kAraNe potAnA ghare AvelAM sAdhuone bIjA ghaNuM Apaze jyAre huM mArA hAthe ghaNuM nahIM ApuM A pramANe vicArIne UbhI thaIne bahubhakti ane Adara batAvatI ghaNI paNa sArabhUta vastu hovA chatAM ati thoDI ja vastu che e pramANe muni AgaLa pragaTa karatI "je pramANe sAdhuone jarA paNa doSa na lAge te pramANe ApavuM joIe. supAtramAM AveluM thoDuM paNa zuddhadAna anaMta phaLane ApanAruM thAya che. A pramANe bolatI mAyAthI bIjAne ApavAno niSedha karIne pote ja potAnA hAthe munione mana vinA ja atizaya thoDuM thoDuM kaMI paNa Ape che. nahIM ApavAnI buddhithI vastu hovA chatAM paNa vastu nathI ema kahe che. vastu potAnI hovA chatAM pArakI che ema kahe che. vastu zuddha hovA chatAM azuddha che ema kahe che. dhikkAra thAo AvI nahIM ApavAnI buddhine. A pramANe te zrAvikA hovA chatAM ane dharmamAM parAyaNa hovA chatAM paNa durdhara evA prakAranuM bhogAMtarAya karma bAMdhyuM. kharekhara ! kRpaNatAnuM A ja phaLa che. hAya ! hAya ! mUDha jIvo nirmala evA paNa jinadharmane pAmIne aghaTita vartana karavA dvArA potAnA AtmAne malina kare che. bIjI udAracittavALI dhanaprabhA zuddhabhAvathI supAtramAM dAna ApavAdvArA zubhabhogaphaLane bAMdhe che. kharekhara! jIvo vicitra pariNAmavALA hoya che. te baMne paNa marIne devalokamAM devapaNAne pAmI. paraMtu pahelI dhanazrI kilbiSikadevonA vimAnamAM utpanna thaI. tyAMthI avIne te baMne tArI premapAtra putrIo thaI. potapotAnA karmanA AdhAre baMnene AvA prakAranuM phaLa prApta thayuM. tyAre rAjA pUche che ke, hesvAmin ! amAro A saMdehache ke, ahIM jIvone karma pradhAna che ke udyama pradhAna che? te Apa kaho. jJAnI muni kahe che ke, he rAjanuM! ahIM baMne samAna sAmarthyavALA che. kyAMya karma baLavAna hoya che to kyAMya udyama baLavAna hoya che. tethI kahyuM che ke katthavi jIvo balio, katthavi kammAI hu~ti bliaaii| jIvassa ya kammassa ya, puvvanibaddhAiM verAiM // 223 // kyAMya jIva baLavAna hoya che to kyAMya karmo baLavAna hoya che. jIva ane karmanuM pUrve baMdhAyeluM A vera che. kyAreka jIvo karmone vaza thAya che to kyAreka karmo jIvane vaza thAya che. kyAreka dhanika, baLavAna hoya che to kyAreka dhAraNika (= karajadAra) baLavAna hoya che. jo ke bhavamAM bhamatA jIvone karma atiduHkha Ape che, to paNa dharmano upakrama te sarvane Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra haNI nAkhe che. jo dharmano upakrama sarva karmane na haNato hota to anaMta bhavomAM bhegA karelA = bAMdhelA anaMtakarmono nAza karIne anaMta jIvo zAzvata sukhane pAmyA che te kevI rIte ghaTe? calaNI ane daDhaprahArI kukarmane karanArA hovA chatAM upakramathI siddha thayA tathA cilAtiputra ane rohiNiyo cora upakramathI svargamAM gayA. tethI ja aniSTa ane niSphara karmano nAza karavA mATe dharmArthI jIvoe haMmezA udyama ja karavo joIe. A pramANe upakrama baLavAna che. tethI kahyuM che ke, sarvakarmasu sadaiva dehinA-mudyamaH paramabAndhavo mataH / yaM vinA hRdayavAJchitAnyaho, nApnuvanti niyataM yadi sthirAH // 229 // sarva kAryomAM haMmezA udyama ja jIvono parama bAMdhava kahelo che. arthAta jIvono parama bAMdhava udyama ja che. asthira mANaso to udyama vinA manovAMchitane prApta karI zakatA nathI paNa sthira mANaso paNa udyama vinA niyamA manovAMchitane pAmI zakatA nathI. jayAM vividha prakArano udyama karavA chatAM paNa jo kAryanI siddhi thatI na hoya to tyAM atitIvra ane samartha evuM karma avazya bhogavavA yogya che ema jANavuM. karmanA kAraNe ja zrI vIra jinezvara nIcakuLamAM utpanna thayA. strIrUpe mallI jina thayA. parikhi (= pradeza) rAjAnuM maraNa thayuM. tathA naMdiSeNa ane AdrakumAranuM cAritrathI paDavAnuM thayuM. kahyuM che ke, dRgnAzo bahmadatte, bharatanRpajayaH, sarvanAzazca kRSNe; nIcairgotrAvatAra-zcaramajinapate-mallinAthe'balAtvam / nirvANaM nArade'pi, prazamapariNatiH syAccilAtIsute'pi, itthaM kAtmavIrye, sphUTamiha jayataH sparddhayA tulyarUpe // 232 // brahmadatta cakravartInI AMkha phUTI, bharatarAjAno jaya thayo, kRSNanuM sarvanAza thayuM, chellA tIrthakarano nIcagotramAM avatAra thayo, mallinAtha strI rUpe thayA, kajIyAkhora nAradanuM paNa nirvANa thayuM, cilAtiputrane prazamarasanI pariNati thaI. ahIM samAna sAmarthyavALA karma ane AtmavIrya (udyama) spaSTa rIte spardhAthI jaya pAme che. arthAt kyAreka karmano vijaya thAya che to kyAreka puruSArthano vijaya thAya che. ( A pramANe karma ane upakramanuM tulya sAmarthya sAMbhaLIne sArI rIte dharmanA upakramamAM mati thaI che evo caMdrarAjA kukarmono nAza karavA mATe ubho thayo ane vidhipUrvaka jamAIne rAjaya ApIne duHkhI evI putrI sAthe dIkSA laIne rAjA mokSamAM gayo. have tyAM rAjyane suvyavasthita karIne pRthvIpAla rAjA Indra mahArAjAnI jema sarva RddhithI potAnI patnI sAthe Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 AcArapradIpa potAnA nagaramAM Avyo. A pramANe subhASita zlokanA cAreya pAdanA arthanAM saMvAdathI = je pramANe jaNAvyuM che te pramANe ghaTatuM hovAthI pRthvIpAla rAjA zAstromAM ghaNAM bahumAnavALo thayo. (236) zAstro ajJAnano nAza karavA mATe astro samAna che. AdarapUrvaka zAstrane sAMbhaLatA tene dharma ArAdhana karavAnI buddhi utpanna thaI. kharekhara ! jJAnathI zuM nathI thatuM ? arthAt jJAnathI saghaLuM ya thAya che. bhinna bhinna darzanIonA bhinna bhinna dharmone joIne sArI rIte parIkSA karI jovAthI teNe Arhata dharmano = jaina dharmano svIkAra karyo. jema jema tenI dharmamAM pariNita thatI gaI tema tema tenuM zrutajJAna upara bahumAna vadhatuM gayuM. te zrutane sAMbhaLavAmAM, bhaNavA vageremAM evo to tanmaya thaI gayo ke atyaMta samRddha evA saMgItanA rasamAM paNa te, rasa vinAno thayo. arthAt saMgItanA rasamAM tene rasa na rahyo. bahuzruta puruSonuM bahumAna karavuM, temanI AhAra-pANI Adi dvArA puSTi karavI, temanI prasiddhi karavI tathA pustaka lakhAvavA, udyApana karavuM vagerethI teNe zrutanI ArAdhanA karI. A pramANe mokSarUpa lakSmI meLavavA sAdhanArUpa zrutanI ArAdhanAthI du:khe karI sAdhI zakAya evo duSkarmanA kSayane teNe sAdhyo. arthAt duSkarmano kSaya karyo. atyaMta sArI rIte cittanI ekAgratAthI zrutanA arthanI bhAvanA karato te koIka vakhata zivamaMdiranI nisaraNI samAna kSapakazreNi upara ArUDha thayo ane te ja samaye teNe lokAlokane prakAza karanAruM kevaLajJAna prApta karyuM. ane devoe tene RSiveza Apyo. pachI te kevalI bhagavaMte potAnA anubhavelA dRSTAMtane pragaTa karavA AdinA upadeza dvArA ghaNA lokone zrutajJAnanI ArAdhanAmAM sAvadhAna karyA. te mahAmuni vihAranI vidhithI lAMbA kALa sudhI vicarIne pratibodha karavA yogya jIvone pratibodha karI karIne aMte paramapadane = mokSane pAmyA. A pramANe zruta AdimAM mAtra bahumAnathI paNa te ja bhavamAM amAtra mAtrAne oLaMgI gayeluM phaLa maLe che, arthAt atizreSTha phaLa maLe che e pramANe vicArIne he bhavyo ! zrutanI ArAdhanAmAM sArI rIte prayatna karo. (247) = A pramANe zrutajJAnanI ArAdhanAmAM pRthvIpAla rAjAnI kathA pUrNa thaI. samyajJAnAcAranuM AcaraNa karavAmAM caturAI hoya to ja zrutajJAna AdinI ArAdhanA saMgata bane. ane te jJAnAcAra ATha prakArano che. jethI zrI nizIthabhASyanI pIThikAnI zarUAtamAM kahyuM che ke- 1. dUrathI pheMkIne laDI zakAya tevA hathiyAro. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra kAle vie bahumANe uvahANe tahA anihnavaNe / vaMnA-atya-tavumam, aviddo nALamAvAze | o 5 [gAthA-8 ] 33 kALa saMbaMdhI, vinaya saMbaMdhI, bahumAna saMbaMdhI, upadhAna saMbaMdhI tathA anidbhava saMbaMdhI, vyaMjana-artha ane tadubhaya saMbaMdhI ema jJAnAcAra ATha prakArano che. temAM kAlasaMbaMdhI jJAnAcAra A pramANe che-- kAla saMbaMdhI jJAnAcAra sUtraporisImAM sUtra 'bhaNavuM joIe athavA guNavuM joIe ane arthaporisImAM artha bhaNavo joIe ke guNavo joIe. athavA to utkAlikazruta vagere bhaNavuM-guNavuM joIe. uttarAdhyayana, AcArAMga vagere kAlika zruta divasanI ane rAtrInI pahelI ane chellI porisImAM ja bhaNavuM joIe. eTale ke divasanI pahelI ane chellI ane rAtrInI pahelI ane chellI porisImAM ja bhaNavuM joIe. dazavaikAlika vagere utkAlika zruta ane dRSTivAda zruta badhI porisImAM bhaNavuM joIe. kAlika ane utkAlika ema baMne paNa zrutano anadhyAya Adi asvAdhyAya kALa batAvavAmAM Avyo che. temAM anadhyAyakALa ahIM sAkSAt batAvavAmAM Avyo nathI paNa Adi zabdathI je kALavelA (=cAra saMdhyA) kahevAne ISTa che te ahIM batAvavAmAM Avyo che. ane te be be ghaDI tyAga karavA yogya che. te AvI rIte- dareka ahorAtranI cAra kAlavelA tyAga karavA yogya che. jethI nizIthasUtramAM ogaNIsamA uddezAmAM kahyuM che ke-- ne millU vatta saMjJAdi sAAyuM reD 1. bhaNavuM = navuM bhaNavuM. 2. guNavuM = bhaNelAnuM parAvartana karavuM. 3. je je kAraNe svAdhyAya na karI zakAya te sarva anadhyAya che. te be prakAre (1) Atmasamrutya (2) parasamuttha. (1) Atmasamu sAdhune eka prakAre- traNa AdinA kAraNe. sAdhvIne be prakAre- vraNa AdinA kAraNe ane RtukALanA kAraNe. (2) parasamurtya parasamudgha pAMca prakAre che. (1) saMyamaghAtika, 2-autpAtika, 3-sadaiva, 4-yuAhika ane pa-zArIrika. e pAMceya prakAranA asvAdhyAyikamAM svAdhyAya karanArane jinAjJAno bhaMga, anavasthA vagere doSo lAge che. temAM 1saMyamaghAtika=saMyamano ghAta karanAra. tenA (1) mahikA, (2) sacitta rajovRSTi ane (3) akAyanI vRSTi, ema traNa bhedo che. temAM 1-mahikA- kArtikathI mAgha mahinA sudhI AkAzamAM je dhumarI (dhummasa) varase che, A dhummasa varasatAM turta ja sarva sthAno akAyamaya banI jAya che, mATe aMgopAMga saMkocIne, maunapaNe, upAzrayAdi sugupta sthAne besI rahevuM joIe, hAtha-paga paNa halAvavAM joIe nahi. 2-2jovRSTi- araNyanA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ratuM vA sArUpnati, taM nahIM-punnAr saMjJA, padghimAN mALye, aDutte / (u. 19. sU. 8) je sAdhu cAra saMdhyAe svAdhyAya kare che ane karatAnI anumodanA kare che... te A pramANedivasanI pUrvanI saMdhyA, pazcimanI saMdhyA, madhyAhna ane ardharAtrI. nizIthacUrNimAM paNa kahyuM 34 pavanathI uDelI vyavahArathI sacitta raja. te varNathI kAMIka lAla hoya ane dUra dUra dizAomAM dekhAya. A sacitta raja paNa jo satata varase, to traNa divasa pachI sarva sthAno pRthvIkAyamaya banI jAya che. 3akAyanI vRSTi- tenA traNa prakAro che-(1) burbud varSA, (2) buddhahita ane (3) phUsiA. temAM burbud eTale je varasAdamAM nIce pANImAM parapoTA (pANInI saLIo) thAya, te jo ATha prahara sudhI (anya mate traNa divasa sudhI) satata varase, to te pachI asvAdhyAya. bIjA prakArano burbud (parapoTA)rahita varasAda satata jo pAMca divasa varase, to te pachI asvAdhyAya. trIjA prakArano phUsikA (jhINI phUsi). te satata jo sAta divasa varase, to sarvatra akAyamaya banI jAya, mATe te te samaya pachI asvAdhyAya samajavo. (A asvAdhyAya jyAre ArdrAthI citrA nakSatrano sUrya hoya tyAre gaNAya che. zeSakALe jo alpa varasAda paDe, to te baMdha thayA pachI traNa prahara asvAdhyAya che.) vaLI A saMyamaghAtikano parihAra svAdhyAyamAM dravyAdi cAra bhede kahyo che. temAM dravyathI-uparyukta mahikA, sacitta raja ane varSAno svAdhyAya karatAM tyAga karavo te. kSetrathI- je gAma-zahera AdimAM varase, te kSetrano svAdhyAyamAM tyAga, kALathI-te te.kALa pachI jyAM sudhI te varase, tyAM sudhI (teTalA kALano) tyAga. (4) bhAvathI-netrasphUraNa-zvAsocchvAsa sivAyanI saghaLI ceSTAno tyAga karavo, uparAMta javuM-AvavuM-paDilehaNa karavuM vagere kAyika pravRtti paNa varjavI, vinAkAraNa leza paNa pravRtti nahi karavI. jo bimArI vagere Avazyaka kAraNe ka2vI paDe, to hAtha-AMkha ke AMgaLInA IzArAthI kAma levuM, jo bolavuM paDe to mukhavisrakAthI mukha DhAMkIne bolavuM ane jo javuM-AvavuM paDe, to varSAkalpa(kAmaLI) thI zarIrane DhAMkIne javuM-AvavuM. 2-autpAtika-2jas, mAMsa, rUdhira, keza ane pASANano jo varasAda thAya, to autpAtika asvAdhyAya jANavo. temAM acitta raja varase te 1-2jovRSTi, mAMsanA kakaDA AkAzamArgethI paDe te 2-mAMsavRSTi, rUdhiranA binduo paDe te 3-rUdhiravRSTi, uparanA bhAgathI keza paDe te 4-kezavRSTi ane karA vagere pattharano varasAda paDe te 5-pASANavRSTi samajavI. tathA rodghAta-jyAre dizAo rajavALI hoya, tyAre sUtra nahi bhaNavuM, bIjI saghaLI pravRtti karI zakAya. temAM mAMsa ane rUdhiranI jo vRSTi thAya, to eka ahorAtra sudhI asvAdhyAya ane zeSa rajovRSTi vageremAM te te vRSTi jyAM sudhI thAya, tyAM sudhI 'nandI' vagere sUtro na bhaNavAM, zeSakALe bhaNavA. uparyukta rajovRSTi ane rajodghAtamAM e bheda che ke-dhUmADA jevA AkAre kaMIka sapheda acitta dhULa varase te rajovRSTi ane sarva dizAo acitta dhULathI chavAI jatAM sarvatra aMdhakAra jevuM dekhAya te rajodghAta jANavo. e baMne pavanasahita ke pavanarahita jyAM sudhI varase, tyAM sudhI sUtra nahi bhaNavuM. 3-sadaiva-devAdithI thayela asvAdhyAyikane sadaiva athavA (sAdivya) kahevAya che. te A pramANe che1-gAdhavanagara-Ane cakravartI vagerenA nagaramAM utpAtanuM sUcaka kahyuM che, saMdhyA samaye te te nagara upara killA, aTArI vagere AkArasahita bIjuM nagara dekhAya te gAndharvanagara avazya devakRta hoya. 2digdAha=koI eka dizAmAM UMce moTuM zahera saLagatuM hoya tevo prakAza dekhAya ane nIce aMdhakAra dekhAya te. 3-vijaLI=svAtithI mRgazIra nakSatra sudhIno sUrya hoya te divasomAM vijaLI thAya te. 4-ulkApAta=tAro paDe, temaja pAchaLa rekhAvALI athavA prakAzayukta ulkA (moTI prakAzanI rekhA) paDe te. 5-garjita=vAdaLAMnI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 pahelo prakAza - jJAnAcAra che ke-- sUryodaya pahelA, madhyAhna, sUrya AthamatA ane ardharAtra. A cAramAM svAdhyAya na kare, tathA nizItha sUtramAM pAMcamAM uddezAmAM paNa vasatine AzrayI kahyuM che ke-- je prAkRtikavALI (= svAdhyAya samaye ja vasatinuM chANa vagerethI lepana karavAmAM AvatuM hoya tevI) vasatimAM praveza kare ane praveza karanAranI anumodanA kare... ahIM bhASya A pramANe che-- garjanA. 6-yupaka=zuklapakSamAM bIja, trIja ane cotha-e traNa divasa sudhI caMdra saMdhyAgata hovAthI saMdhyA spaSTa na dekhAya tene yupaka kahevAya che. A traNa divasa saMdhyAnI samApti na samajAya mATe kALaveLAno nirNaya na karI zakAya tethI prAdoSikakALa ke sUtraporisI na thAya. 6-yakSAdIpta=eka dizAmAM AMtare AMtare vijaLInA sarakho prakAza dekhAya te. uparyukta gAndharvanagara vagere jyAre thAya, tyAre eka prahara ane jyAre garjita thAya, tyAre be prahara sudhI asvAdhyAya thAya. gAndharvanagara to devakRta ja hoya, zeSa digdAha vagere devakRta hoya ke svAbhAvika paNa hoya. temAM jo te svAbhAvika hoya, to asvAdhyAya nathI, to paNa 'devakRta nathI-svAbhAvika che' evo nirNaya karavAnuM viziSTa jJAna nahi hovAthI svAdhyAya nahi karavo. A uparAMta paNa candragrahaNa, sUryagrahaNa, nirbhrAta, guMjita, catuHsaMdhyA, mahApaDavA, mahAmaha vagere upadravone sadaiva asvAdhyAya tarIke kahelA che. temAM-- candragrahaNano asvAdhyAya utkRSTa bAra ane jadhanya ATha praharano che. te A pramANe- ugatAM ja jo candragrahaNa thAya, to te rAtrinA cAra ane bIjA divasanA cAra maLI ATha prahara sudhI. jo prAtaH kALe grahaNa thAya ane grahaNa sahita Athame, to te pachIno divasa, rAtri tathA bIjA divasanI sAMja sudhInA bAra prahara sudhI. athavA jo utpAtathI samagra rAtri grahaNa rahe ane sagrahaNa Athame, to te rAtri ane bIjo divasa tathA rAtri maLI bAra prahara. athavA vAdaLathI jyAre candra na dekhAya, tyAre grahaNa kyAre thayuM, kyAre chUTyuM ? te nahi jANavAthI te samagra rAtri, bIjo divasa ane bIjI rAtri maLI bAra prahara. jo grahaNa spaSTa dekhAya, to jyArathI grahaNa thAya, tyArathI bIjA divasano candra uge tyAM sudhI asvAdhyAya jANavo. A siddhAntano mata kahyo. bIjA AcAryonA mate to AcaraNA evI che ke- jo rAtre candragrahaNa thAya ane rAtre mUkAya, to savAre sUryodaya thatAM sudhI asvAdhyAya. (jo grahaNa sahita Athame, to jyArathI grahaNa thAya, tyArathI bIjA ahorAtra sudhI asvAdhyAya jANavo.) sUryagrahaNano asvAdhyAya jaghanyathI bAra (ATha) ane utkRSTathI soLa prahara. te A pramANe che-jo grahaNa sahita sUrya Athame, to te rAtri ane bIjo ahorAtra maLI bAra prahara, jo ugato sUryagrahaNa thAya ane utpAtane vaza Akho divasa grahaNa rahe tathA grahaNa sahita Athame, to te divasa, rAtri ane bIjo ahorAtra maLI soLa prahara. AcaraNAthI to anya AcAryonA mate jo sUryagrahaNa divase thAya ane te mUkAyA pachI Athame, to divase grahaNa thAya tyArathI bIjA sUryodaya sudhI asvAdhyAya pALavo. nitivAdaLasahita ke vAdaLarahita AkAzamAM vyantaradeve karelo mahA garjanAtulya avAja thAya, te teno asvAdhyAya ATha prahara sudhI pALavo. guMjita= garjanAno ja vikAra thatAM guMjA2va karato mahAdhvani (avAja) thAya te, teno paNa asvAdhyAya ATha prahara sudhI pALavo. cAra mahApaDavA=aSADha, Aso, kArtika ane caitra mAsanI pUrNimA tathA pratipadA-e cAra laukika mahA mahotsavanA divaso che. jo ke mahotsava caturdazInA madhyAhnathI pUrNimA sudhI hoya che, to paNa pratipadAnA divase paNa cAlu raheto hovAthI, e mahotsavomAM pratipadA sudhI ghaNI hiMsA thatI hovAthI e divasomAM svAdhyAya nahi karavo, bIjI pravRtti karavAno niSedha nathI. A Indramahotsavo je deza-gAma-nagaramAM jeTalAM divaso cAle, teTalAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 AcArapradIpa puvvaNhe avara, sUraMmi aNuggae va atthamie / mALye rUJa vasahI, mesaM aaaaN pahillA // ? | [ gAthA-2036] pUrvAa, aparADhe athavA to sUrya ugyA pahelA ane sUryAsta pachI tathA madhyAhne. A kALamAM vasatinuM lepaNa karavAmAM AvatuM hoya to te vasati kalpe. bAkInA kALamAM vasatinuM lepaNa karavAmAM AvatuM hoya to na kalpe. AnI cUrNi A pramANe che- je vasatinuM (prAkRtikA =) chANa vagerethI lIMpaNa sUtra divaso asvAdhyAya samajavo. caitrI Indramaha zukla pratipadAthI kRSNa pratipadA sudhI jo prasiddha che, to paNa vartamAnamAM Aso-caitramAM sudi panA ane aSADha-kArtikamAM sudi 14nA madhyAhnathI AraMbhI vida 1nI rAtrinI samApti sudhI asvAdhyAya pALavAnI AcaraNA che. phAgaNamAM to jyArathI holikA pragaTe, tyArathI dhULa uDe (dhULeTI samApta thAya) tyAM sudhI asvAdhyAyika gaNAya che. 4. vyuAhika=daNvika rAjA vagerenA paraspara yuddhathI loko bhayathI asvastha-gabharAyelA hoya te kAraNe svAdhyAya varjhavo. daNvika rAjAo, senApatio ke tevI prasiddha koI strIo laDe-jhaghaDe tyAM sudhI asvAdhyAya, athavA mallayuddha thAya ke koI be gAmonA loko (athavA eka ja gAmanA moTA pakSo) paraspara patthara-zastra AdithI yuddha karatAM (jhaghaDatAM) hoya te zAnta na thAya tyAM sudhI asvAdhyAya, kAraNa ke-tevA yuddhAdi prasaMge vyantara vagere devo potapotAnA adhiSThita gAma vagerenA pakSamAM AvavAno saMbhava hovAthI svAdhyAya karanArane teo upadrava kare. prajAjanane paNa aprIti thAya ke-ame jyAre bhayamAM chIe, tyAre paNa nirdAkSiNya sAdhuo nizciMta thaIne bhaNe che. koI rAjA maraNa pAme tyAre paNa jyAM sudhI bIjA rAjAne rAjyano abhiSeka na thAya, tyAM sudhI arAjakatAnA kAraNe asvAdhyAya jANavo. mleccho vagere gAma upara jyAre AkramaNa kare, tyAre paNa bhayathI loko AkuLa-vyAkuLa hoya, mATe asvAdhyAya pALavo. upara kahyA te vyuhAdinA kAraNe lokomAM kSobha hoya te zAnta thayA pachI paNa eka ahorAtra asvAdhyAya pALavo. maraNa mATe evo viveka che ke- koI gAmamAlika ke rAjyAdhikArI upAzrayathI jo sAta ghara sudhImAM maraNa pAme, to tenuM mRtaka laI gayA pachI eka ahorAtra asvAdhyAya, jo koI anAtha manuSyanuM mRtaka so hAthanI aMdara paDyuM hoya, to tene zayyAtara ke koI anya zrAvako vagere dUra na kare tyAM sudhI asvAdhyAya, paNa te anAthanA mRtakane kUtarAM vageree o toDyuM hoya, to tenA avayavAdi aMzo jyAM jyAM dekhAya, tyAM tyAMthI dUra kare nahi tyAM sudhI asvAdhyAya, zayyAtara ke anya koI gRhasthe upAzrayathI jo sAta gharo sudhImAM mare, to tenuM mRtaka laI gayA pachI paNa eka ahorAtra asvAdhyAya pALavo, athavA tene laI gayA pachI bahAra anya koI sAMbhaLe nahi tema svAdhyAya karavo, anyathA lokomAM sAdhudharmanI halakAI thAya. duHkhathI raDatI koI strIno zabda saMbhaLAya tyAM sudhI asvAdhyAya, ItyAdi zoka-saMtApanA samaye bhaNavAthI lokamAM sAdhutAnI apabhrAjanA-niMdA thavAnA saMbhavathI asvAdhyAya kahyo che. 5-zArIrika=zarIranI azuci AdinA yoge gaNAto asvAdhyAya, tenA manuSyazarIra ane tiryaMca zarIranI apekSAe be bhedo che. temAM ekendriyathI caurindriya sudhInA zarIramAM hADa, mAMsa vagere na hovAthI teno asvAdhyAya gaNAto nathI. paMcendriya tiryaMcanA maccha-kAcabo vagere jaLacara, gAya-bheMsa vagere sthaLacara ane menA-popaTa-kabUtaro vagere khecara, ema traNa prakAro che, tenA asvAdhyAyanA dravyAdi cAra bhede cAra Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 37 porisI ane artha porisI veLAe karavAmAM AvatuM hoya to te vasati vyAghAta vasati che. arthAt svAdhyAya mATe ayogya che. je vasatinuM lIMpaNa chinnakALamAM (= kALaveLAe) karavAmAM AvatuM hoya to te vasati nirvAghAta che. arthAt svAdhyAyane yogya che. pUrvAddha gAthA- pUrvAha eTale sUryodaya pahelA, aparAdva eTale sUryAsta pachI, madhyAhna kALaveLA eTale arthaporisI karIne UbhA thAya tyAre. prakAro che. temAM dravyathI-tiryaMcanuM lohI, mAMsa, carabI, hADakuM, dAMta, cAmaDuM ke kheMcelA vALa vagere koI paNa dravyathI asvAdhyAya. kSetrathI-60 hAthanI aMdaranI bhUmimAM asvAdhyAya. temAM paNa jo nAnA gAmamAM vacce traNa mArgo nIkaLatAM hoya to ane moTA nagaramAM vacce jo eka moTo rAjamArga nIkaLato hoya, to 60 hAthanI aMdara paNa asvAdhyAya thato nathI. hA, nAnA gAmamAM koI kUtarA-bilADAdie kalevarane ThekANe ThekANe cUMthavAthI jo sarvatra rUdhirAdi paDyuM hoya, to gAma bahAra jaIne svAdhyAya karavo. kALathI-te rUdhirAdi aMzonA saMbhavakALathI paDyA hoya tyArathI) mAMDIne traNa prahara sudhI ane bhAvathI-naMdI' vagere sUtro nahi bhaNavAM, athavA bIjI rIte cAra prakAro kahyA che ke- jaLacarAdinAM "rUdhira-mAMsa-hADakuM ane cAmaDuM e cAra dravyone aMge asvAdhyAya. emAM vizeSa e che ke- jo 60 hAthanI aMdara mAMsa dhoyuM ke pakAvyuM hoya, to te mAMsa bahAra laI javA chatAM tyAM avazya binduo paDe, mATe traNa praharano asvAdhyAya paraMtu jo traNa prahara pahelA varasAdanA ke bIjA pANInA pravAhathI te dhovAI jAya, to tyArathI asvAdhyAya maTe. jo koI pakSInuM IMDa 60 hAthanI aMdara paDe paNa phaTe nahi, to te dUra karatAM sudhI asvAdhyAya. jo te phUTe ane teno rasa jamIna upara paDe, to tene dUra karavA chatAM traNa praharano asvAdhyAya. jo kapaDAM vagere upara paDeluM IMDu phUTe, to paNa 60 hAthanI bahAra te kapaDAne dhovAthI asvAdhyAya nathI. jo iMDAno rasa ke lohInuM biMdu mAkhIno paga DUbe teTaluM alpa paNa paDyuM hoya, to asvAdhyAya gaNavo. vaLI jo jarAyu (ovALa) rahita hAthaNI vagereno prasava thAya, to teno traNa prahara asvAdhyAya. jarAyuvALA gAya vagereno jo prasava thAya, to teno ovALa paDayA dUra karyA) pachI traNa prahara asvAdhyAya. jo 60 hAthamAM rAjamArga upara rUdhirAdinA biMduo paDyAM hoya, to jatAM-AvatAM manuSyo-pazuonA cAlavA vagerethI jinAjJA evI che ke-asvAdhyAya na thAya temaja rAjamArga sivAya anyatra paNa jo 60 hAthamAM paDeluM tiryaMcanuM rUdhirAdi varasAdanA pravAhathI dhovAya ke agnithI baLI jAya, to asvAdhyAya na thAya, paNa jo te paDI raheluM hoya, to asvAdhyAya thAya. - have manuSya saMbaMdhI asvAdhyAya. temAM paNa manuSyanAM rUdhira, mAMsa, cAmaDuM ane hADakAM-e cAra dravyomAM hADakAM sivAyanA traNa paikI koI so hAthanI aMdara jo paDeluM hoya, to eka ahorAtra asvAdhyAya. paraMtu tiryaMcanuM rUdhira sAITha ke manuSyanuM rUdhira so hAthamAM paDeluM sUkAIne varNAntara jo thaI gayuM hoya, to asvAdhyAya nathI. strI rajasvalA thAya tyArathI traNa ahorAtra (24 prahara) asvAdhyAya. te pachI jo rUdhira gaLe, to paNa asvAdhyAya nahi. strIne jo putra janma, to sAta ane jo putrI janma, to ATha ahorAtra asvAdhyAya jANavo. hADakAM paikI dAMta sivAyanuM manuSyanuM koI paNa hADakuM jo so hAthanI aMdaranI jamInamAM dATyuM hoya, to bAra varSa sudhI asvAdhyAya thAya, paNa dAMta so hAthathI dUra paraThavyA pachI asvAdhyAya nathI. jo paDelo dAMta khovAI jAya ane zodhavA chatAM te na jaDe, to asvAdhyAya nathI. koI ema kahe che ke tene ohaDAvaNArtha kAyotsarga karavo joIe. agnithI baLelAM hADakAM jo so hAthanI aMdara hoya, to paNa asvAdhyAya nathI. asvAdhyAyamAM anuprekSAno niSedha nathI, paNa sUtranI vAcanA, pRcchanA, parAvartana na thAya, ane dharmakathAmAM sUtra na vaMcAya. (pravacanasAroddhAra vagerenA AdhAre.) (dharmasaMgraha bhASAMtara bhAga-2mAMthI sAbhAra uddhata.) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ahIM bRhatkalpanI vRttimAM vyAkhyA A pramANe che- A (u52 jaNAvelA) kALamAM je vasatimAM lIMpaNa karAya te vasati sUtrArthanA vyAghAta vinAnI hovAthI anujJAta che. arthAt AvI vasatimAM rahevAnI anujJA che. bAkInA sUryodaya pachInA kALamAM je vasatimAM lIMpaNa karAya che te vasati pratikRSTa (= niSedha karAyelI) che. te vasatimAM rahevuM kalpatuM nathI. kAraNa ke te vasatimAM sUtrArthanA vyAghAtano saMbhava che. ahIM prAkRtikA chANanuM lIMpaNa vagere rUpa jANavI. vyavahAra sUtranI vRttimAM paNa kahyuM che ke-- cAra saMdhyAmAM svAdhyAya nathI karAto. cAra saMdhyAmAM traNa saMdhyA rAtrInI ane eka saMdhyA divasanI. te A pramANe-- sUryAsta samaye, ardharAtre, prabhAte ane cothI divasanA madhya bhAge. A cAremAM paNa svAdhyAya nathI karAto. AcaraNA to A pramANe che-- rAtrImAM be kALavelA- madhyarAtre ane rAtrInA aMte. divase paNa be kALavelA- madhyAhne ane divasanA aMte. kharataragacchIya zrI jinadattasUriSkRta saMdehadolAvatI sUtramAM paNa A pramANe kaheluM che ke- cAra porisIno divasa che. divasanA madhyanI be ghaDIo ane divasanA aMtanI be ghaDIo. e pramANe rAtrInI madhyanI be ghaDIo ane rAtrInI aMtanI be ghaDIo. te cAra kALaveLA che. ahIM A aidaMparya che- AgamanA abhiprAyathI sAMje sUryAsta pachI kALavelA che. jyAre AcaraNAnusAre to sUryAsta pahelAM kALavelA che. Ano samyag nirNaya to samyajJAnIo jANe. athavA kAla eTale zrutaadhyayana karavAne yogya varSa vagere. jethI paMcavastukamAM kahyuM che ke-- varSa vagere kALanA kramathI je kALamAM je AcArAMga vagere sUtra bhaNavAnI yogyatA prApta thaI hoya te ja kALamAM te sUtra dhIra gurue vaMcAvavuM, viparIta na karavuM. te kALa A (nIce kahevAze te) che. 38 traNa varSanA dIkSA paryAyavALAne AcAra prakalpa nAmanuM eTale ke nizItha nAmanuM (= AcArAMga) adhyayana vaMcAvAya che, cAra varSanA paryAyavALAne ja sUtrakRtAMga, pAMca varSanA paryAyavALAne ja dazAzrutaskaMdha, kalpasUtra ane vyavahAra sUtra e traNa, ATha varSanA paryAyavALAne sthAnAMga ane samavAyAMga e be, daza varSanA paryAyavALAne vyAkhyA prajJapti (bhagavatIjI), agiyAra varSanA paryAyavALAne kSullikA vimAnapravibhakti, mahatI vimAna pravibhakti, aMgacUlikA, vargacUlikA, vivAha cUlikA e pAMca, bAravarSanA paryAyavALAne aruNopapAta, varuNopapAta, garulopapAta, velaMdharopapAta, vesamaNopapAta e pAMca, teravarSanA paryAyavALAne utthAnazruta, samutthAna zruta, deveMdropapAta, nAgaparyAvalikA, cauda varSanA paryAyavALAne AzIviSa bhAvanA, paMdara varSanA paryAyavALAne ja dRSTiviSa bhAvanA, soLa, sattara ane aDhAra varSanA paryAyavALAne anukrame cAraNa bhAvanA, mahAsvapna bhAvanA ane tejo nisarga, 1. vartamAnamAM e AcaraNA rahI nathI tethI zAstra pATha pramANe sUryAsta pachInI be ghaDI sudhI svAdhyAyano akALa mAnavo e ja yogya jaNAya che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra ogaNIsa varSanA paryAyavALAne bAramuM dRSTivAda aMga vaMcAvAya che. AnI pachI ja bAkInuM zruta vaMcAvI zakAya ema jANavuM. saMpUrNa vIsa varSano paryAya thatAM biMdusAra vagere sarvazrutane yogya bane che. (paMcavastuka - gAthA - 581 thI 588) A saghaLoya artha vyavahAra sUtramAM A pramANe che-- traNa varSanA paryAyavALA nigraMthane AcAra prakalpa nAmanA adhyayanano uddezo karavo kalpe che... ityAdi. 39 A pramANe AgamamAM kahelA kALane choDIne akALe darpa AdithI paThana-guNana Adi karavAmAM AjJAbhaMga thAya che. jJAnAcAranI virAdhanA Adi doSothI prAyazcita Ave che. akALe svAdhyAya karato hovAthI pramAdI che ane ethI duSTadevatA chalI jAya vagere doSo rahelA che. nizItha bhASyamAM A pramANe kaheluM che-- puMvvAvarasaMjhAe, majjha tahaya aDDattaMmi / causaMjhA sajjhAyaM, jo kuNaI ANamAINi // 1 // [ gA0 6064 ] pUrvasaMdhyAe, aparasaMdhyAe, madhyAhne tathA ardharAtrIe e cAra saMdhyAe je svAdhyAya kare che te AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanAne pAme che. sas rihA, saMjhAsu u gujjhagA ya vicaraMti / AvAsA vozo, AsAmo ceva vinAnuM // 2 // [T0 60 ] lokamAM paNa niMdA thAya che. saMdhyA samaye vyaMtara devo vicaratA hoya che. te devo pramAdIne chalI jAya che. svAdhyAyathI nivRttacittavALo thayelo sAdhu AvazyakamAM upayogavALo thAya che. svAdhyAyathI khinna thayelA sAdhune kALaveLAe AzvAsana = ArAma maLe che. kAmaM suavaogo, tavovahANaM aNuttaraM bhaNiaM / paDisehiaMmi kAle, tahAvi khalu kammabaMdhAya // 3 // [ gA0 6067 ] prazna-- svAdhyAya samAna tapa nathI to zA mATe niSedha karavAmAM Ave che ? uttara-- vAta sAcI che, svAdhyAya karavAthI zrutano upayoga ane anuttara evo tapopadhAna thAya che, chatAM paNa niSedha karelA kALamAM svAdhyAya karavAthI karmabaMdha thAya che. lokamAM paNa kALaveLAe saMdhyAvaMdana, vaizvadevane bila Apavo, homa karavo ItyAdi zAMtikarma ja karavAnuM prAyaH kahyuM che paNa svAdhyAya karavAnuM kahyuM nathI. svAdhyAya paramatattva svarUpa che ane ethI duSTa veLAmAM = akALaveLAmAM teno niSedha karyo che. jethI kahyuM che ke-- catvAri khalu karmANi, sandhyAkAle vivarjayet / AhAra maithuna nidrAM, svAdhyAyaM ca vizeSataH // ? // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 AcArapradIpa saMdhyAkALe cAra kAryono tyAga kare. kayA cAra kAryono tyAga kare? AhAra, maithuna, nidrA ane vizeSa karIne svAdhyAyano tyAga kare. AhArAt jAyate vyAdhiH, krUragarbhazca maithunAt / nidrAto dhananAzazca, svAdhyAye maraNaM bhavet // 2 // kAraNa ke- saMdhyA samaye AhAra karavAthI vyAdhi utpanna thAya che. saMdhyA samaye maithuna sevavAthI krUra garbha rahe che. saMdhyA samaye nidrA karavAthI dhanano nAza thAya che ane saMdhyA samaye svAdhyAya karavAthI maraNa thAya che. tethI saMdhyA samaye svAdhyAya karatA A (jaina) loko potAne sarvajJanA putro rUpe prasiddha karatA hovA chatAM paNa ATaluM paNa nathI jANatA? ema lokamAM paNa niMdA thAya che. tathA saMdhyA samaye svAdhyAyamAM vyagra hovAnA kAraNe pratikramaNa vagere Avazyaka kAryamAM sAdhune ane me devapUjA-pratikramaNa Adi Avazyaka kAryamAM zrAvakane upayogano abhAva thAya. arthAt pratikramaNa Adi Avazyaka kAryamAM upayoga na rahe. kALaveLAe svAdhyAya na kare to pratikramaNa vagere AvazyakamAM upayoga rahe ane niraMtara svAdhyAyathI khinna thayelA = thAkI gayelA sAdhune vizrAma maLI rahe. tethI zrutapATha Adi kahelA kALe ja karavo joIe. vizeSa kAraNa hoya to kALano pheraphAra karavAmAM paNa doSa nathI. arthAt vizeSa kAraNe kALaveLAe paNa svAdhyAya kare. nizItha vageremAM te pramANe paNa karavAnI anujJA ApI che. prazna- zubhadhyAna sarvakALe paNa mokSanuM kAraNa che ema kahyuM che te pramANe zrutajJAnane paNa sarva kALe mokSanuM kAraNa kema nathI kahyuM? te paNa mokSanuM kAraNa to che ja. mokSanA kAraNane vaLI kALa zuM? ane akALa zuM? * uttara- tArI vAta sAcI che. paraMtu zubhadhyAna sarvadharmakriyAne anusaranAruM che ane mAnasika che. te zubha dhyAnathI koIpaNa dharmakriyA bAdhA pAmatI nathI, ulaTuM badhI kriyA tenAthI poSAya che. tethI zubhadhyAnanuM sarvakALe kAraNapaNuM ghaTe che. jyAre zrutajJAna to paThana-guNana AdithI sAdhya che tethI be saMdhyAe Avazyaka AdinI jema niyata kALe ja ucita che. jo sarvakALe zrutajJAnano pAThAdi abhyAsa karavAmAM Ave to bIjI bIjI puNyakriyAne bAdhA ja thAya, ane e to yogya nathI. anyonya kriyAne bAdhA na pahoMce e rIte ja dharmakriyAo karavAnuM kahyuM che. zrI oghaniryuktimAM kahyuM che ke jogo jogo jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pauMjaMto / manunamAhI gaNavatto ropha vAyavyo ? I [ HthA ra76] jinazAsanamAM yojAto eke eka yoga duHkhanA kSaya mATe thAya che. (paNa te yoga kevI rIte yojavo te batAve che.) eka kriyAthI bIjI kriyA bAdhAna pahoMce evo aviruddha karavo joIe. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 41 zrutajJAna mokSanuM kAraNa che mATe zrutajJAna bhaNavAmAM kALa-akALarUpa kALano vibhAga karavo yogya nathI ema na kahevuM. kAraNa ke sAdhune AhAra-vihAra Adi mokSanuM kAraNa che chatAM paNa temAM kALano vibhAga batAvelo che. jethI AgamamAM kahyuM che ke, trIjI porisImAM bhaktapAnanI gaveSaNA kare. tathA dazavaikAlikamAM kahyuM che ke akAle carasi bhikkhU, kAlaM na paDilehasi / apAI ravinAzi, saMnivesaMgarisi { [. .3 2.. 1] he bhikSo ! tuM pramAda AdinA kAraNe akALe bhikSAcaryA kare che. A bhikSAkALa che ke nahIM? ema joto nathI. akAlacaryAthI ghaNuM aTana karavuM paDe tethI potAne kleza pamADe che. ane bhikSAnI pUratI prApti na thavAthI A saMnivesa = gAma barAbara nathI ema tenI gartA kare che. tathA nizItha cUrNimAM kahyuM che ke vihAroM uDubaddhe na vAsAsu, ahavA divA na raao| mahavA divaso vi tamArU ja sAsu 2 [10 22] Rtubaddha kALamAM = comAsA sivAyanA kALamAM vihAra karavAno che paNa comAsAmAM vihAra karavAno nathI. athavA divase vihAra karavAno che paNa rAtre vihAra karavAno nathI. athavA divase vihAra karavAno che temAM paNa trIjA pahoramAM vihAra karavAno che paNa bAkInA pahoramAM vihAra karavAno nathI. lokamAM paNa kahyuM che ke yAmamadhye na bhoktavyaM, yAmayugmaM na laGghayet / ' yAnamathya rasotpatti-mAtUrva vanakSa: 2 eka pahoranI aMdara (bIjI vakhata) bhojana na karavuM joIe. ane be pahoranuM ullaMghana na karavuM joIe, arthAt be pahora thAya eTale bhojana karavuM joIe. eka pahoranI aMdara (pharI) bhojana karavAthI rasanI utpatti thAya che ane be pahoranuM ullaMghana karavAmAM baLano kSaya thAya che. grISmahaimantikAn mAsA-naSTau bhikSurvicaGkramet / dayArthaM sarvajIvAnAM, varSAsvekatra saMvaset // 2 // sAdhu grISmaRtunA cAra mahinA ane hemaMtaRtunA cAra mahinA ema ATha mahinA prAmAnugrAma vihAra kare paNa eka sthAne na rahe ane sarva jIvonI dayA mATe varSAkALamAM eTale ke comAsAmAM eka sthAnamAM rahe. dAna vagere paNa ucita kALe ApavAmAM Ave to vizeSa phaLane ApanAruM thAya che. jethI kahyuM che ke Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 pahasaMtagilANesuM AgamagAhIsu taha ya kayaloe / uttarapAraNagaMmi a, diNNaM subahupphalaM hoi // 1 // AcArapradIpa sAdhu bhagavaMto vihAra karI mArgamAM cAlavAthI thAkI gayA hoya, bimAra hoya, Agamane grahaNa karatA hoya, loca karAvyo hoya ane uttarapAraNuM hoya AvA samaye sAdhu bhagavaMtone je dAna ApavAmAM AvyuM hoya te atighaNA phaLane ApanAruM thAya che. kAle diNNassa paheNayassa aggho na tIrae kAuM / tasseva athakkapaNAmiassa giNhaMtayA natthi // 2 // yogya kALe ApelA bhojananI kiMmata karI zakAtI nathI ane e ja bhojanane anavasare koI lenAra nathI. karaculuapANiNa vi avasaradiNNeNa mucchiaM jia / pacchA muJALa kuMtti ! SaDasavarioLa ji teLa ? | rU 5 avasare ApelA hAthanA culuka jeTalA pANIthI paNa mUrchita thayelo mANasa jIvI jAya che ane he suMdara ! marI gayA pachI seMkaDo ghaDAo ApavAthI paNa zuM ? khetI, vepAra, sevA vagere ucita kALe karavAmAM Ave to ja ghaNA phaLavALuM thAya che. anyathA eTale ucita kALe na karavAmAM Ave ane AgaLa-pAchaLa karavAmAM Ave to ghaNA phaLavALuM thatuM nathI. kahyuM paNa che ke-- kAlaMmi kIramANaM, kisikammaM bahuphalaM jahA bhaNiaM / ia savva cci kiriA nianiakAlaMmi kAyavvA // 1 // jema ucita kALe karAtuM khetI vagere kArya ghaNA phaLavALuM thAya che, tema ahIM paNa saghaLIya kriyA potapotAnA ucita kAle ja karavI joIe. maMtra, vidyA vagerenI sAdhanA paNa yathokta kALe karavAmAM Ave to ja saphaLa thAya che. anyathA eTale ke yathokta kALe na karavAmAM Ave ane AgaLa-pAchaLa ka2vAmAM Ave to kyAreka anarthanuM kAraNa paNa bane che. arthAt anartha karanArI paNa thAya che. tethI A rIte kALe svAdhyAya karavo joIe paNa akALe svAdhyAya na karavo joIe. ahIM chAsanA ghaDAnuM dRSTAMta che. te A pramANe-- chAsanA ghaDAnuM dRSTAMta mathurA nagarImAM eka sAdhu prAdoSika (pAbhAI) kAlagrahaNa laIne porisI pasAra thaI. gaI hovA chatAM paNa anupayogathI kAlikazrutane bhaNe che. A sAdhu bhagavaMtane halakA devo chalI na jAya evI buddhithI temane bodha karavA mATe zAsana devatA chAsano ghaDo laIne Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra bharavADaNanuM rUpa karIne tenI AgaLa 'chAsa veMcAya che, chAsa veMcAya che = chAsa lyo, chAsa lyo' e pramANe ghoSaNA karatI Ava-jA kare che, tyAre A svAdhyAyano vyAghAta karanArI che ema vicArIne te sAdhue teNIne kahyuM ke, zuM A chAsa veMcavAno kALa che ? teNIe kahyuM ke, tAro paNa zuM A kAlikazrutano svAdhyAya karavAno kALa che ? tyAra pachI sAdhue upayoga mUkyo ane jANyuM ke A svAdhyAyano kALa nathI tethI mithyA duSkRta ApyuM. A pramANe prathama kAlasaMbaMdhI jJAnAcAranuM vyAkhyAna karyuM. vinaya saMbaMdhI jJAnAcAra 43 guruno, jJAnIono, jJAnano abhyAsa karanArAono, jJAnano ane jJAnanA upakaraNo jevA ke, pustaka, pATI, tADapatra vagere patra, kASThanI paTTIkA, ThavaLI, sthApanikA (= sApaDo), oLiyuM, TippaNuM, dastarikA (= dAbaDo) Adi (Adi zabdathI kaMbikA, doro, graMthi, chaMdaNA, sAMkaLa, navakAravALI, akIkano paththara, Tebala, tAmrapatra, zAhIno khaDIyo, pothI, kalama, peTI vagere jJAnanA upakaraNo)no sarvaprakAre AzAtanAno tyAga karavo, bhakti karavI Adi yathAyogya vinaya karavo, AzAtanAnA bhedo amArI racelI zrAddhavidhi prakaraNanI vRttimAMthI jANI levA. upara jaNAvela guru AdinA vinayamAM guruno ane jJAnIono vinaya kevI rIte karavo te jaNAve che-- teo padhAre tyAre UbhA thavuM, besavA mATe Asana ApavuM, ArAma karavA saMthAro Apavo, temanA dAMDAne grahaNa karavuM, paga dhovA, vizrAmaNA karavI, vaMdana karavuM, teo je Adeza kare te Adeza pramANe kArya karavuM, temanI paga dabAvavA Adi dvArA zuzruSA karavI vagere rUpe temano vinaya ka2vo. jethI RSionuM vacana che ke- abbhuTThANaMjalikaraNaM, tahevAsaNadAyaNaM / gurubhatti bhAvasussA, viNao esa viAhio // 1 // [ U0sU0 a0 30gA0 32] UbhA thavuM, aMjali karavI, Asana ApavuM, atizaya bhakti rAkhavI, bhAvathI zuzruSA karavI tathA A vinaya kahelo che. tathA-- naaM sijjaM gaIM ThANaM, nIaM ca AsaNANi a / nItraM ca pAt vavijJA, nIe ukhkhA ya anani // 2 // [46 362 027] 1. pustakonA aneka prakAro che. jema ke-- gaMDI pustaka, kacchapI pustaka, muSTi pustaka, saMpuTa pustaka, chedapATI, TippaNAM, kAgaLanA tripATI, paMcapATI, zuDa athavA zuDha, citra pustaka, suvarNAkSarI, raupyAkSarI, sUkSmAkSarI, thUlAkSarI, kAtarathI kApIne ke kotarIne lakhelA pustako vagere. (kalyANazrutajJAna vizeSAMka) Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa AcAryanI zayyAthI potAnI zayyA nIcI karavI. AcAryanI gatithI potAnI gati nIcI (dhImI) karavI, temanI pAchaLa atidUra nahIM tema ati najIka na cAlavuM, AcAryanA sthAnathI potAnuM sthAna nIce rAkhavuM. koI kAraNe pIThano upayoga karavo paDe to paNa AcArya beThA pachI temanI rajA laI nIcI pITha upara besavuM, tathA namra banIne page lAgavuM, vaMdana karavuM, koI paNa prazna vagere pUchavuM hoya tyAre namrakAyA karI aMjali karI pUchavuM. 44 bhAvathI zuzruSA karavI eTale temanA Adezane sAMbhaLavAnI IcchA karavI = mane kyAre Adeza kare ema IcchA karavI athavA temanA Adeza anusAra paryupAsanA karavI. A pramANe zrI uttarAdhyayananI TIkAmAM vyAkhyA karelI che. zrI dazavaikAlikanI TIkAmAM to zuzruSA vinaya ja daza prakArano pUrve batAvelI gAthAothI batAvelo che. sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao a daMsaNe duviho / daMsaNaguNAhiesuM, kajjai sussUsaNAviNao // 1 // darzana vinaya be prakArano batAvyo che. (1) zuzruSA (2) anAzAtanA. darzanaguNathI adhika hoya temano zuzruSA vinaya karavAmAM Ave che. zuzruSA vinaya nIce pramANe daza prakArano che. sakkArabbhuTThANe, sammANA''saNaabhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM, kiikammaM aMjaligaho a // 1 // iMtassa'NugacchaNayA, Thiassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM, eso sussUsaNAviNao // 2 // [ dazakai 0gA0 48 vRttau ] (1) satkAra, (2) abhyutthAna, (3) sanmAna, (4) Asana abhigraha, (5) Asana anupradAna, (6) kRtikarma, (7) aMjaligraha, (8) AvatA hoya to sAme levA javuM, (9) beThA hoya to paryupAsanA karavI, (10) jatA hoya to vaLAvavA javuM. tathA-- ahIM satkAra eTale temanI stuti karavI, temane vaMdana karavuM vagere. sanmAna eTale vastra-pAtra Adi dvArA pUjA karavI. Asana abhigraha eTale besavAnI IcchAvALA hoya to AdarathI Asana ApavApUrvaka Apa ahIM beso ema kahevuM. Asana anupradAna eTale guru eka sthAnethI bIjA sthAne besavAnI IcchAvALA hoya tyAre temanuM Asana eka sthAnethI bIjA sthAne laI javuM. upacAra vinaya paNa A zuzruSA vinayanI aMtargata AvI jAya che. abbhAsa'cchaNa, chaMdANuvattaNaM, kayapaDikkiI taha ya / kArianimittakaraNaM dukkhattagavesaNA taha ya // 1 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 45 taha desakAlajANaNa savvatthesu taha aNumatI bhaNiA / uvayArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // zrI dazavaikAlikanI vRttimAM pUrve jaNAvelI gAthAothI A upacAra vinaya sAta prakArano batAvavAmAM Avyo che. (1) najIkamAM rahevuM, (2) IcchAne anusaravuM, (3) kRtapratikRti, (4) kAryanimitte karavuM, (5) duHkhInI gaveSaNA karavI, (6) deza-kALane jANavuM, (7) sarvakAryamAM anusaravuM. A aupacArika vinaya saMkSepathI jaNAvyo. (1) najIkamAM rahevuM- gurunA AdezanI icchAvALA eTale ke guru mane kyAre Adeza kare evI IcchAvALA ziSya haMmezA gurunI najIkamAM rahevuM. (ra) IcchAne anusaravuM- gurunI pANI pIvAnI IcchA hoya to pANI ApavuM ItyAdi samajavuM. ' (3) kRtapratikRti- bhojana AdithI upacAra karAyelA guru prasanna thaye chate sUtra Adi ApavA dvArA prati upakAra karaze. gurune bhojana Adi lAvI ApavA dvArA phakta nirjarA ja thaze ema nahIM paNa guru sUtradAna Adi paNa karaze mATe bhojana Adi lAvavAmAM prayatna karavo joIe. (4) kAryanimitte karavuM-A gurubhagavaMta pAsethI mane zrutajJAna prApta thayuM che, A gurubhagavaMta pAsethI mane zrutajJAnanI prApti thaze mATe mAre vizeSa karIne temanA vinayamAM pravartavuM joIe ane te mATe anuSThAna (= prayatna) karavuM joIe. (5) duHkhInI gaveSaNA- duHkhathI duHkhI thayelA guruno auSadha Adi ApavA dvArA upakAra karavo joIe. (9) deza-kALane jANavuM- kayo deza che, kyo kALa che, atyAre mAre zuM karavA yogya che. ItyAdi avasarane jANavuM. (7) sarvakAryamAM anusaravuM sarvakAryamAM gurune anukULa thaIne rahevuM. jJAnano abhyAsa karanArAono vinaya-abhyAsamAM upayogI evuM pustaka Adi sArI rIte zodhIne temane ApavuM, krama pramANe sUtra ane arthanuM pradAna karavuM, AhAra lAvI Apavo, upAzraya Adi dvArA temane anukULatA karI ApavA Adi dvArA temano vinaya karavo. jJAnano vinaya-zraddhApUrvaka upadhAna Adi vidhithI sUtrArthane grahaNa karavuM, teno abhyAsa karavo, vidhipUrvaka bIjAne sUtrArthanuM pradAna karavuM, sUtramAM kahelI arthanI sArI rIte bhAvanA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa karavI = ciMtana karavuM. temAM kahelA (vidhi) anusAre sArI rIte anuSThAna karavuM, svayaM pustaka lakhavuM athavA bIjA pAse pustaka lakhAvavuM, kapUra AdithI jJAnanI pUjA karavI, jJAnanI ArAdhanA mATe paMcamI vagere tapa karavuM, tapanuM ughApana karavuM ItyAdi rIte jJAnano vinaya karavo. kahyuM che ke-- 46 nANaM sikkha nANaM, guNei nANeNa kuNai kiccAI | nANI navaM na baMdhai, nANaviNIo havai tamhA // 1 // [ dazavai0ni0316 ] jJAna zIkhe che = navuM bhaNe che, jJAna guNe che = bhaNelAnuM parAvartana kare che, jJAnanA AdhAre saghaLAya kAryo kare che, jJAnI navA karmane bAMdhato nathI tethI te jJAnavinIta kahevAya che. jJAnanA upakaraNono vinaya- pustaka Adi navA banAvavA, pustaka lakhAvavA, pustakanI * zuddhi karavI, pUMThA caDAvavA, dorI bAMdhavI Adi dvArA ati viziSTa rIte pustakane taiyAra karavuM, pustako tUTI gayA hoya to tenuM samAracana karavuM, samA-namA karavA = sAMdhavA, kapUra, paTakUla (= vastra) AdithI tenI pUjA karavI ItyAdi rIte jJAnanA upakaraNono vinaya karavo. kAraNa ke-- astaM prayAteSu jinezvareSu sarveSu vizvatrayabhAskareSu / vidhIyate samprati pustakAkhya- dIpaiH padArtheSvakRzaH prakAzaH // 1 // traNe jagatamAM sUrya samAna sarve jinezvaro asta pAme chate vartamAna kALe pustaka nAmanA dIvaDAothI padArthone prakAzita karavA mATe samartha evo prakAza karavAmAM Ave che. lokamAM ane lokottara evA jainazAsanamAM ema sarvatra paNa sarve prayojananI siddhimAM vinaya avaMdhya (= niSphaLa na jAya evuM) kAraNa che. kahyuM che ke-- viNao Avahai siriM, lahai viNIo jasaM ca kIrtti ca / na kayAi duvviNIo, sakajjasiddhi samANei // 1 // [ upadezamAlA - 342 ] vinaya lakSmIne lAve che. vinIta yaza ane kIrtine pAme che. durvinIta kyAre paNa svakAryanI siddhine pAmI zakato nathI. suvinIta sevako, suvinIta ziSyo, suvinIta putro ane suvinIta putravadhUo potAnA svAmInI padavIne pAmatA dekhAya che, ane je durvinIta che te tenAthI viparItapaNAne pAmatA dekhAya che. durvinIta evA gAya, bheMsa, baLada, ghoDA vagere pazuo paNa baMdhana, tADana Adi kleza pAme che ane suvinIta evA teo baMdhana, tADana Adi kleza vinA sukha ane pUjA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra Adine pAme che. vidyA, viveka, audArya, gAMbhIrya, cAturya, vairya, prasiddhi, pratiSThA Adi guNonuM mULa vinaya che. vinaya hoya to ja prAyaH teono = upara jaNAvelA guNono saMbhava che ane vinaya na hoya to te guNono asaMbhava che. tethI kahyuM che kekhNtii suhANa mUlaM, koho mUlaM duhANa sayalANaM / viNao guNANa mUlaM, mANo mUlaM aNatthANaM // 1 // saghaLAya sukhonuM mULa kSamA che ane saghaLAya du:khonuM mULa krodha che. saghaLAya guNonuM mULa vinaya che ane saghaLAya anarthonuM mULa mAna che. vaLI- dharmanuM paNa mULa vinaya ja che. kAraNa kevinno sAsaNe mUlaM, viNIo saMjao bhave / viNayAo vippamukkassa, kao dhammo ko tavo ? // 1 // [vizeSA.bhA.3468 ] vinaya zAsananuM = jaina dharmanuM mULa che. vinIta hoya te ja saMyata thaI zake che. vinaya vinAnAne dharma kyAMthI hoya ane tapa kyAMthI hoya? arthAt na hoya. - jJAtAdharmakathA nAmanA chaThThA aMga sUtramAM paNa kahyuM che ke- hajAra parivrAjakanA parivAravALA, parivrAjakamAM mukhya, vyAsamuninA putra zukabhaTTArake = zuka nAmanA parivrAjaka jenuM mULa zauca che evo potAno dharma saugaMdhikApurInA rahevAsI sudarzana zeThane grahaNa karAvyo. te sudarzana zeThane pratibodha karavA mATe zrI nemijinezvara pAse dIkSA lenAra, hajAra ziSyathI parivarelA, caudapUrvanA dhAraka thAvaggAputra AcArya bhagavaMtanuM vacana A pramANe che- he sudarzana ! dharma vinaya mULavALo kahelo che, arthAt dharmanuM mULa vinaya che ane prAyaH karIne sarvadhAtuomAM paNa suvarNanI jema satyakRtivALAne ja vinayanI prApti thAya che. tethI kahyuM che keko kuvalayANa gaMdhaM, karei mahurattaNaM ca ucchRNaM / lIlaM varahatthINaM, viNayaM ca kulappasUANaM ? // 1 // [upadezapada-1005] - kamaLomAM sugaMdha koNa kare che? ane zeraDImAM madhuratA koNa kare che? zreSTha hAthIonI lIlA koNa kare che? ane uttamakulamAM utpanna thayelAomAM vinaya koNa kare che? kenAjitAni nayanAni mRgAGganAnAM, ko vA karoti rucirAGgahAn mayUrAn / kazcotpaleSu dalasaJcayamAtanoti, ko vA karoti vinayaM kulajeSu puMssu ? // 2 // mRgalAonI AMkhone koNe AMjI? athavA to moralAone suMdara pIMchAvALA koNa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 AcArapradIpa kare che ? kamaLomAM dalano saMcaya koNa kare che ? athavA to uttama kuLamAM utpanna thayelA puruSomAM vinaya koNa kare che? zruta jJAnanA arthIe vizeSa karIne guru AdinA vinayamAM pravartavuM joIe. kAraNa ke jJAnAmRtaM guroH kUpA-dAdAtumatalaspRzaH / dhatte vinaya evAyaM, pAdAvarttapragalbhatAm // 1 // gurarUpI UMDA kUvAmAMthI jJAnarUpI amRtane grahaNa karavA mATe A vinaya ja araghaTa (= roMTa)nI caturAIne dhAraNa kare che. tathA- viNayA nANaM nANAo daMsaNaM daMsaNAo caraNaM pi / caraNahito mukkho, mukkhe sukkhaM aNAbAhaM // 1 // vinayathI jJAnanI prApti thAya che, jJAnathI darzananI prApti thAya che, darzanathI cAritranI prApti thAya che, cAritrathI mokSanI prApti thAya che ane mokSamAM avyAbAdha sukha che. vinayapUrvaka ja grahaNa kareluM zruta tarata ja samyapha phaLane ApanAruM thAya che paNa vinaya vinA grahaNa kareluM zrata samyapha phaLane ApatuM nathI. ahIM A daSTAMta che- vinaya upara zreNikarAjAnuM daSTAMta rAjagRha nagaramAM zreNika nAmano rAjA hato. koIka vakhata zrI vIra bhagavaMtanA mukhathI callaNAdevInA satItva nirNaya Adi guNone jANavAthI khuza thayelA zreNika rAjAe callaNAdevIne kahyuM ke- bIjI rANIothI ativiziSTa evo tAro mahela kevo banAvuM ? teNIe kahyuM ke- eka thAMbhalAvALo mAro mahela banAvo. rAjAe tevo mahela banAvavA mATe abhayakumArane Adeza karyo. abhayakumAre suthArone Adeza karyo ane teo tevA mahelane yogya viziSTa lAkaDA mATe aTavImAM bhamatA sulakSaNavALA, moTI chAyAvALA, UMcA, puSyavALA, phaLavALA, mahAzAkhAvALA, moTA thaDavALA eka moTA vRkSane joIne AnaMdita thayA ane vicAryuM ke A vRkSa deva sahita che, arthAt devathI adhiSThita che. kAraNa ke - yAdRzaM tAdRzamapi, sthAnaM nirdaivataM nahi / viMda punarnakSaNopetA, mahIyAMto mahIDA? jevuM tevuM paNa sthAna devatA vinAnuM nathI hotuM to pachI lakSaNothI yukta moTA vRkSonI to zuM vAta karavI ? tethI te vRkSane chedavAmAM amArA svAmIne vighna na thAva ema vicArIne te vRkSanA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra adhiSThAyaka devanI ArAdhanA mATe upavAsa karIne te divase gaMdha, dhUpa, mALA AdithI adhivAsita karIne potAnA sthAne gayA. teonI bhaktithI khuza thayelA te vRkSanA adhiSThAyaka deve rAtrImAM pratyakSa thaIne abhayakumArane kahyuM ke, huM sarvaRtunA puSpo-phaLovALA vRkSathI yukta, naMdanavana jevA vanakhaMDathI bhUSita, cAre bAjuthI killAthI viMTaLAyelA, eka thAMbhalAvALA mahelane banAvI ApIza paNa mArA bhavananA AdhArarUpa raheluM A vRkSa chedavA yogya nathI. abhayakumAre te pramANe teno svIkAra karyo eTale aciMtyazaktivALA te vyaMtare paNa tarata ja je pramANe kahyuM hatuM te pramANe te mahela banAvyo. kAraNa ke, vANIthI baMdhAyelA devo nokarothI paNa adhika hoya che. phakta mahelanI IcchAvALA rAjAe tevA prakAranA vanakhaMDathI yukta mahelane joIne dUdha pIvAnA prasaMge sAkarano yoga thAya tenA jevuM mAnyuM. 49 tyAra pachI rAjAvaDe Adeza karAyelI cellaNAe padmadrahanA kamaLamAM lakSmIdevInI jema te mahelamAM saghaLoya kALa lIlA karI. have koIka vakhata te nagaramAM rahenArI cAMDAlaNIne akALe kerI khAvAno dohalo thayo. vidyAsiddha evA potAnA patine cellaNA rANInA upavanamAMthI kerI lAvavA mATe teNIe dabANa karyuM. te caMDAla paNa rAjAthI ghaNo bIto hovA chatAM paNa avanAminI vidyAthI AMbAnI DALIne namAvIne IcchApUrvaka kerIo grahaNa karIne ane unnAminI vidyAthI DALIne pharI upara karIne coranI jema bhAgIne potAnA ghare gayo. tethI kahyuM che ke-- na kiM kuryAnna kiM dadyAt, strIbhirabhyarthito naraH / anazvA yatra heSante, ziro'parvaNi muNDitam // 1 // na strIo vaDe abhyarthanA karAyelo mANasa zuM na kare ? ane zuM na Ape ? ghoDo na hoya chatAM heSA2va kare ane parva na hoya chatAM paNa mAthuM muMDAve. savAranA pahoramAM te AMbAne phaLa vinAnuM joIne cellaNAe rAjAne jaNAvyuM ane rAjAe abhayakumArane kahyuM ke, jenI AvA prakAranI zakti hoya te aMtaHpuramAM paNa = rANIvAsamAM paNa upadrava kare, AthI sAta divasanI aMdara tuM tene pakaDIne hAjara kara, jo sAta divasanI aMdara hAjara nahIM kare to corane karavAmAM Avato daMDa tane karavAmAM Avaze. abhayakumAra paNa te pramANe svIkAra karIne cAre bAju paNa coranI tapAsa karato kyAMya nAgarika vagereno ghaNo samudAya bhego thayo hato tyAM vRddhakumArInI kathA kahevAnI buddhithI te corane pakaDIne hAjara karyo. te vRddhakumArInI kathA A pramANe che-- Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 AcArapradIpa vRddhakumArInI kathA vasaMtapura nagaramAM nidhana jIrNazeThanI putrI, surUpavALI vRddhakumArI kAmadevanI pUjA karavA mATe dararoja puSponI corI kare che. eka vakhata puSponI corI karatI teNIne mALIe pakaDI pADI. tenA rUpathI mohita thayelA teNe prArthanA karI tyAre vRddhakumArIe kahyuM ke, huM aspRzya kumArI chuM, arthAt mAro saMga karavo yogya nathI. kAraNa ke aspRzyA gotrajA varNA-'dhikA pravrajitA tathA / nANI gayAH sumArI , mitrarAnapustriya: I ? / rajasvalA strI, eka gotramAM utpanna thayelI strI, varNathI adhika hoya tevI strI arthAta brAhmaNa Adi varNathI adhika hoya tevI strI, jeNe dIkSAno svIkAra karyo hoya tevI strI, * kumArI hoya tevI strI, mitranI patnI, rAjAnI patnI, gurunI patnI A ATha strIo agamya che. arthAtu teno saMga karavo yogya nathI.. te mALIe kahyuM ke, to pachI jyAre tuM lagna kare tyAre pahelA mArI pAse AvavuM. teNI paNa te pramANe svIkAra karIne ghare gaI. krame karI je divase teNInA lagna thayA te rAtrIne viSe teNe potAnI pratijJA patine jaNAvI. pati vaDe rajA apAyelI che.rAtrImAM nIkaLI, suvarNa ratnanA AbharaNavALI teNIne mArgamAM coroe rokI, teNIe badhI hakIkata jaNAvI eTale A satyapratijJAvALI che, jyAre pAchI pharaze tyAre lUMTaze ema kahIne teNane mUkI dIdhI. AgaLa jatAM bhUkhathI kRza thayelA rAkSase rokI, badhI hakIkata jaNAvI eTale rAkSase paNa choDI dIdhI ane mALI pAse AvI. ativismaya pAmelA mALIe tene mAtAnI jema praNAma karyA ane mUkI dIdhI. pAchI pharatI teNIne te ja pramANe eTale ke je pramANe mALIe mUkI dIdhI te pramANe rAkSase ane coroe paNa mUkI dIdhI. sArI uktithI patine mAnya thaI. A pramANe kathAne kahIne abhayakumAre lokone pUchyuM ke, te loko ! A cAramAMthI koNa duSkarakAraka che? arthAt A cAramAMthI atiduSkara karanAra koNa che ? tyAre IrSALuoe kahyuM ke, pati duSkarakAraka che. khAudharAe kahyuM ke, rAkSasa duSkarakAraka che. jArapuruSoe kahyuM ke, mALI duSkarakAraka che ane kerI coranAra core kahyuM ke, cora duSkarakAraka che. pachI tarata ja abhayakumAre corane pakaDIne pUchyuM tyAre teNe badhI sAcI hakIkata jaNAvI. chatAM paNa gusse thayelA rAjAe vadhano Adeza Apyo tyAre abhayakumAre kahyuM ke, pahelA to AnI pAsethI apUrva evI be vidyA grahaNa karo tyAra pachI yathAyogya karavuM, kAraNa ke bAlAdapi hitaM grAhya-mamedhyAdapi kAJcanam / nIvAtiyutta vidyAM, strIratna suzrutApi ? . Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 51 bALaka pAsethI paNa hitagrahaNa karavuM, viSThAmAMthI paNa sonAne grahaNa karavuM, nIca pAsethI paNa vidyAne grahaNa karavI ane duSkulamAMthI paNa strIratnane grahaNa karavuM. tethI rAjAe siMhAsana upara beThA beThA ja cAMDAlane potAnI AgaLa besADIne unnAmanI ane avanAmanI rUpa be vidyAone bhaNavAnI zarUAta karI. paraMtu ghaNIvAra pATha karavA chatAM paNa jyAre koIpaNa rIte te vidyA hRdayamAM rahetI nathI tyAre rAjA gusse thayo. re ! re ! mArA upara paNa kUTa-kapaTa kema kare che ? e pramANe tenI tarjanA karI. tyAre abhayakumAre kahyuM ke, he deva ! vinaya vinA vidyA caDhatI nathI. tethI A cAMDAlane siMhAsana upara besADI ane svayaM aMjali joDIne pRthvI upara beso. . prAgAtmA vinaye yojya-stato vidyAM tu zikSate / yadvidyA vinayAdeva, varddhate vallivajjalAt // 1 // - pahelA to potAne vinayamAM joDavo joIe ane pachI vidyA zIkhavI joIe. kAraNa ke, pANIthI kevI rIte velaDI vRddhi pAme che ema vinayathI ja vidyA vRddhi pAme che. A pramANe nItizAstrane yAda karatA vidyAnA arthI rAjAe paNa te pramANe karyuM. tethI tarata ja te baMne vidyA jANe ke kotarelI na hoya tema hRdayamAM rahI, arthAt AvaDI gaI. vidyAguru hovAnA kAraNe rAjAe corane mukta karyo ane teno satkAra karyo. tethI vinayapUrvaka zrata adhyayana Adi karavuM joIe. A pramANe bIjA vinayasaMbaMdhI jJAnAcAranuM vyAkhyAna karyuM. bahumAna saMbaMdhI jJAnAcAra zratanA arthI evA ziSya guru Adi viSe bahumAna dhAraNa karavuM joIe. bahumAna atyaMtaraprIti svarUpa che. jo aMtaramAM bahumAna hoya to guru AdinI IcchAne anusaravuM, temanA guNone grahaNa karavA, doSone DhAMkavA, temano abhyadaya kema thAya tenI vicAraNA karavI vagere ekAMte kare, eTale ke avazya ja kare. ane guru vagere alpa paNa duHkhI thAya to pote atyaMta duHkhI thAya. ane guru vagereno abhyadaya thAya to pote atyaMta AnaMda pAme. vinaya pUrve kahelA bAhya upacAra ane bhakti svarUpa che. vinaya hoya tyAre bahumAna hoya ke na paNa hoya. bahumAna vinAnA ghaNA paNa vinayathI zuM? jIva vinAnA dehathI zuM? dhana vinAnA gharathI zuM? nAka vinAnA mukhathI zuM? dAna vinAnA satkArathI zuM? gaMdha vinAnA phUlathI zuM? raMga vinAnA kesarathI zuM? pANI vinAnA sarovarathI zuM? dAna vinAnA hAthathI zuM? pratimA vinAnA maMdirathI zuM? nAyakamaNi (paMDala) vinAnA hArathI zuM? tethI vinaya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para AcArapradIpa karatA paNa bahumAnanI pradhAnatA che. tethI ja vinayAcArathI bahumAna AcArane judo kahelo che. zrutanA arthIe vinaya ane bahumAna ema baMneno Azraya karavo joIe. jethI parama RSionuM vacana che ke niddAvigahAparivajjiehiM guttehiM paMjaliuDehi / bhattibahumANapuvvaM, uvauttehiM suNeavvaM ||1||[bRhtklp sU.gA0803] nidrA ane vikathAno tyAga karIne, traNa guptithI gupta thaIne aMjali joDIne, bhakti ane bahumAnapUrvaka upayogavALA thaIne sAMbhaLavuM joIe. viNaoNaehiM kayapaMjalIhiM chaMdamaNuattamANehiM / mArAdi gugaLo, surga vahuvihaM taduM rU . 2 r[gAvavA niza38]: ' vinayathI namra banelA, aMjali joDelA ane gurunI IcchAne anusaranArA ziSyavaDe ArAdhanA karAyelA guru ghaNAM prakAranA zratane jaladIthI Ape che. vinaya ane bahumAnanI caturbhagI A pramANe che(1) koIkane vinaya hoya paNa bahumAna na hoya. kRSNavAsudevanA putra pAlakane zrI nemijinezvara pratye vinaya hato paNa bahumAna na hatuM. (2) koIkane bahumAna hoya paNa vinaya na hoya. kRSNavAsudevanA putra zAMbane zrI nemijinezvara pratye bahumAna hatuM paNa vinaya na hato. (3) koIkane vinaya ane bahumAna baMne hoya. zrI gautamasvAmIne zrI vIrajinezvara pratye vinaya ane bahumAna baMne hatAM. (4) koIkane vinaya ane bahumAna baMne na hoya. kapilAdAsI ane kAlasaukarika vagerene vinaya ane bahumAna baMne na hatAM. bahumAna vinA ghaNA paNa vinayathI grahaNa karelI vidyA phaLa ApanArI thatI nathI. ane bahumAna hote chate alpa paNa vinayathI grahaNa karAyelI vidyA phaLa ApanArI thAya che. zrI gautamapRcchAmAM paNa kahyuM che kevijjaa vinANaM vA, micchAviNaeNa giNhiDaM jo u| avannira mAriye, sA vijJA nikhanA tapta 2 [36] . Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra vidyA athavA vijJAnane khoTA vinayathI grahaNa karIne je AcAryanI avajJA kare che tenI vidyA niSphaLa che. 53 bahu mannai AyariyaM, viNayasamaggo guNehiM saMjutto / rUma nA mahimA viSnA, sA satA hor tonaeNmi // 2 // [37 ] vinayathI pUrNa ane guNothI yukta evo je AcAryanuM bahumAna kare che ane e rIte bahumAna karavApUrvaka je vidyAne grahaNa kare che tenI vidyA lokamAM saphaLa thAya che. ahIM be naimittikanuM dRSTAMta che. te dRSTAMta A pramANe che-- be naimittikanuM dRSTAMta eka siddhaputrane be ziSyo hatA. baMne paNa vinayapUrvaka sevA vagere kare che. paraMtu ekane guru vagere u52 samyagdbahumAna che, jyAre bIjAne tevuM bahumAna nathI. baMne paNa aSTAMga nimittane bhaNyA ane temAM kuzaLa thayA. koIka vakhata te baMne tRNa-kASTha levA mATe gayA. mArgamAM paganA nizAna joIne eke kahyuM ke, AgaLa hAthI jAya che. bIjAe kahyuM ke, A hAthI nathI paNa hAthaNI che ane te paNa DAbI AMkhe kANI che. tenA upara eka strI ane eka puruSa beThelA che. ane te strI garbhavatI che. najIkanA samayamAM ja teno prasava thavAno che ane lAla vastra paherelA che. vaLI tarata ja te putrane janma Apaze. bIjAe kahyuM ke nahIM joyeluM AvuM asaMbaddha kema bole che ? teNe kahyuMH jJAna khAtInA sAravALuM che. AgaLa badhuM jaNAze. tyAra pachI te baMne jeTalAmAM keTalIka bhUmi AgaLa gayA teTalAmAM strIno prasava thavAnI taiyArI hovAnA kA2Ne jhADInI aMdara rahelA hovAthI tarata bhegA thavAthI badhuM te ja pramANe joyuM. jeTalAmAM tyAM kSaNavAra rahyA teTalAmAM te strIe putrane janma Apyo. tyAra pachI ANe A kevI rIte jANyuM ema bIjo vismaya pAmyo ane meM kaI paNa na jANyuM ema kheda pAmyo. tyAra pachI te baMne nadInA kinAre gayA. tyAre eka vRddha strI pANI levA bharavA mATe tyAM AvelI hatI. ane teno putra videza gayo hato. ghaNA divaso thaI javA chatAM hajI paNa pAcho nathI Avyo. ethI teNIe te baMnene pUchyuM ke, mAro putra kyAre Avaze ? A rIte pUchI rahI che tyAM ja tenA mAthA uparathI ghaDo nIce paDyo ane bhAMgI gayo. tyAre maMdabuddhivALA eke kahyuM ke-- = tajjAeNa ya tajjAyaM, taNNibheNa ya taNNibhaM / tArUveNa ya tArUvaM, sarisaM sariseNa niddise // 1 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. AcArapradIpa tajjAtathI tajajAtano, tatsadazathI tatsadazano, tasvarUpathI tasvarUpano ane tatsamAnathI tatsamAnano nirdeza karavo. A pramANe nimittazAstranI ukti anusAra tAro putra marI gayo che. bIjAe kahyuM ke, tuM A pramANe na kahe, putra to ghare Avelo che. te vRddha ! tuM jaladIthI ghare jA, khoTA saMdehamAM na paDa. khuza thayelI teNI tarata ja ghare gaI, putrane joyo ane snehapUrvaka maLI. A bAju te baMne ziSyo jeTalAmAM guru pAse AvyA teTalAmAM te vRddhastrIe ghaNuM dhana ane dhotiyAnI joDI laI AvIne sAcuM kahenAra nimittavAdIno satkAra karyo. bIjo guru upara gusse thayelo bolyo ke, nirupamajJAnadaSTivALA, badhuM jANatA hovA chatAM paNa ApanA jevA paNa jo suvinIta evA paNa potAnA ziSyo upara AvA prakAranuM aMtara rAkhe che to konI AgaLa jaIne kahIe? ane konI AgaLa jaIne Thapako apAvavAnuM paNa prasiddha karIe? jo caMdramAMthI paNa agninI vRSTi thAya, ' sUryamAMthI paNa aMdhakAranI sRSTi thAya, kalpavRkSa pAsethI paNa daridratAnI kathA sAMbhaLavA maLe, caMdanavRkSathI paNa durgadhanI prasiddhi thAya, amRtathI paNa viSanA Avegano oDakAra Ave, sajjana pAsethI paNa durjanatAno atireka thAya, sArA vaidyathI paNa mAMdagIno saMbhava thAya, pANImAMthI paNa agni utpanna thAya. to kone doSa daIe? gurue kahyuM: Ama kema bole che? vidyA ApavAmAM ane AmnAya kahevA vageremAM meM kyAMya paNa tane Thagyo nathI. teNe kahyuM to pachI ANe mArgamAM hAthaNI AdinA svarUpane sArI rIte kevI rIte jANyuM? ane meM kema na jANuM? gurue kahyuM haM ho ! subuddha ! tuM kahe ke te sArI rIte kevI rIte jANuM? teNe paNa kahyuM ke, ApanI kRpAthI ja, tathA tevA prakAranA abhijJAnanI (= nizAnInI) vicAraNA karavAthI meM jANyuM. temAM kAyikI (= mAtaruM)nA abhijJAnathI hAthaNIne jANI, jamaNI bAju ja vacce vacce mukha nAkhIne tRNanuM bhakSaNa kareluM hovAthI te DAbI AMkhe kANI che e jANuM, kAyikI (= mAtaruM)nA abhijJAnathI arthAt puruSanuM mAruM eka dhArAe nIkaLavAthI bhUmimAM te pramANenuM nizAna ItyAdithI strI-puruSane jANyA. strI be hAthano Teko laIne UbhI thavAthI najIkamAM ja prasava thavAno che te jANyuM, vRkSamAM lAgelA tAMtaNAothI pahereluM vastra lAla che ema jANyuM. mArgamAM strIno jamaNo paga bhAre paDelo = dabANapUrvakano paDelo jaNAto hovAthI putra utpattino saMbhava jANyo. vRddhastrInA putranuM ghare AvavAnuM to ghaDo bhUmimAMthI utpanna thayo ane bhUmimAM maLI gayo tenA kAraNe jANyuM. tenI atula pratibhAthI khuza thayelA gurue bIjAne kahyuM ke, he vatsa ! 1. si. he. 4-3-103 A sUtrathI pat no aghatanI kartarimAM pata Adeza thayo che. adyatanI bIjo puruSa eka vacana ApataH rUpa thayela che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra vividha prakArano vinaya karavA chatAM paNa mArA pratye jevA prakAranuM samyapha bahumAna AnAmAM che tevA prakAranuM bahumAna tArAmAM nathI. vainayikIbuddhi paNa samyagu bahumAnanA sAravALI che, arthAt bahumAnapUrvakanA vinayathI ja sUrAyamAna thAya che. tethI ahIM mAro koI doSa nathI. A pramANe vinaya ghaNo hovA chatAM bahumAna ane abahumAnanuM daSTAMta pUrNa thayuM. vinaya alpa hovA chatAM paNa bahumAnanA kAraNe phaLaprAptimAM dAMta A pramANe che zivapUjaka bhIlanuM daSTAMta kyAMya paNa girinA jharaNA pAse prabhAvazALI zivanI mUrti hatI. zaucavAdI brAhmaNa caMdana, puSpa vagerethI ghaNI bhaktithI te mUrtinI pUjA kare che. jeno eka hAtha dhanuSyabANathI vyagra che ane bIjo hAthe bilAnA pAMdaDAthI vyagra che) evo eka bhIla pUrve karelI pUjAne pagathI dUra karIne koI paNa jAtanA upacAra (vinaya) vinA mukhamAM bharI lAvelA pANIthI pakSAla karIne bilAnA pAMdaDAthI pUjA kare che. ane mugdhatA (ajJAnatA)thI tevA prakAranA vinayane karavAnuM nahIM jANatA tenA hArdika bahumAnanA kAraNe ja tuSTa thayelA ziva tenI sAthe kuzala prazna pUchavA Adi dvArA AlApa kare che. eka vakhata te joIne gusse thayelA brAhmaNe tuM paNa AvA prakArano ja nIca che ema zivane Thapako Apyo. zive kahyuM: A mArA upara daDha anurAgavALo che. savAre tuM paNa svayaM jANaze. brAhmaNa tenI avajJA karIne ghare gayo. savAre ziva potAnI eka AMkha ukheDIne rahyo. brAhmaNa tevA prakAranA zivane joIne kaMIka kheda karIne rahyo. paNa bhIla to atyaMta duHkhI thayo ane bhAlAthI potAnI AMkha ukheDIne zivane ApI ane tethI khuza thayelA zive tene cahyuM ane rAjaya ApyuM. kAraNa ke guruo ane devo vagere hArdika bahumAnathI khuza thAya che. jinastutimAM paNa kahyuM che ke tumamacchIhiM na dIsasi, nArAhijjasi pabhUapUAe / kiMtu gurubhattirAeNa vayaNaparipAlaNeNaM ca // 1 // he bhagavaMta! Apa AMkhathI dekhAtA nathI, ghaNI pUjAthI ArAdhanA karI zakAtA nathI, paraMtu ghaNI bhaktinA rAgathI ane ApanI AjJAnA pAlanathI ArAdhanA karI zakAo cho. te joIne brAhmaNa paNa cittamAM camatkAra pAmyo. A pramANe bahumAna ane abahumAnanA phaLane vicArIne vivekIe guru vagerenA samyaguM bahumAnamAM prayatna karavo joIe. A pramANe trIjA bahumAna saMbaMdhI jJAnAcAranuM vyAkhyAna karyuM. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa upadhAna saMbaMdhI jJAnAcAra zratanA arthI jIve vidhipUrvaka upadhAna karavuM joIe. upadhAna eTale zrutanI ArAdhanA mATe yathodiSTa eTale ke je pramANe batAvavAmAM Avela hoya te pramANe karAto viziSTa prakArano tapa, je tapa vaDe sUtra vagere 35 = najIkamAM thI = karAya che te upadhAna. A pramANe vyutpattithI thato artha che, ane te upadhAna sAdhuone AvazyakAdi zrutanI ArAdhanA mATe AgADha-anAgADhayoga rUpa siddhAMtanI sAthe virodha na Ave e rIte potapotAnI sAmAcArI anusAra jANavo. zrAvakone to zrI mahAnizItha Adi AgamamAM paMcaparameSThinamaskAra (navakAra) Adi sUtronI ArAdhanA mATe kahelA cha upadhAna prasiddha ja che. sAdhuone je pramANe yogodvahana vinA eTale ke yoga karyA vinA siddhAMtanuM vAMcavuM ane bhaNavuM vagere zuddha thatuM nathI, te pramANe zrAvakone paNa upadhAnatapa vinA navakAra Adi sUtrone bhaNavuM, gaNavuM Adi zuddha thatuM nathI. mahAnizItha sUtramAM kahyuM che ke, akAla, avinaya, abahumAna, anupadhAna Adi ATha prakAranA jJAnakuzIlonI madhyamAM je anupadhAnakuzIla che te mahAdoSavALo che. arthAta upadhAna vinA je sUtro bhaNe che te anupadhAna kuzIla che. upadhAna vinA sUtra bhaNanAra mahAdoSavALo che. jethI kahyuM che ke, he gautama ! A ATha prakAranA kuzIlamAMthI je koI upadhAna vinA sUtrArtha svarUpa jJAnane bhaNe che, bhaNAve che, bhaNatA ke bhaNAvatAnI anumodanA kare che te mahAna pApa karmane karanAro che, te suprazasta jJAnanI mahAna AzAtanA karanAro che. he bhagavaMta ! jo A pramANe che to zuM paMcamaMgalanuM upadhAna karavuM joIe? (hA, karavuM joIe. kAraNa ke -) paDhamaM nA to kayA' prathama jJAna ane pachI dayA, dayAthI sarva jagatanA jIva (= paMcendriya jIvo), prANa (= be Indriya - teIndriya - caurindriya jIvo), bhUta (= vanaspatinA jIvo), sattva (= pRthvIkAya, aplAya, teukAya ane vAyukAyanA jIvo)ne Atma samAna jovAnuM thAya che. yAvat sarva uttama sukhanI prApti thAya che. A badhuM jJAnathI ja pravarte che. he bhagavaMta! kaI vidhithI paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanuM vinaya upadhAna karavuM joIe? he gautama ! A vidhithI paMcamaMgalamahAzrutaskaMdhanuM vinayapUrvaka upadhAna karavuM joIe. te vidhi A pramANe che- suprazasta tithi-karaNa-muhUrta-nakSatra-yoga-lagna-caMdrabaLamAM jAti Adi maMda sthAnanI AzaMkAno tyAga karavA vaDe utpanna thayelI zraddhA, saMvega, atizayatIvra ane mahAna ullasita . thatA zubha adhyavasAyathI yukta bhakti ane bahumAnapUrvaka, niyANuM karyA vinA pAMca upavAsanuM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra pa7 paccakakhANa karavA vaDe cetyAlayamAM jIva-jaMtuthI rahita sthAnamAM (bhaktinA samUhathI paripUrNa ullasita thayelA mastaka sahitanA romarAjIvALA, praphullita vadanavALA, kamaLa jevI prazasta saumya sthira daSTivALA), navA navA saMvegathI uchaLatA, utpanna thayelA ghaNA, nibiDa, niraMtara, aciMtya, parama zubha pariNAma vizeSathI ullasita thayelA (jIvavIryavALA, pratisamaya vadhatA pramodavALA, suvizuddha-sunirmala-vimala-sthira) atyaMta daDha aMta:karaNathI pRthvI upara sthApana karelA be jAnuvALA, (kaMIka) namAvelA mastakavALA, lalATa upara zobhatI karakamalanI aMjalIvALA, zrI RSabha Adi zreSThatara dharmatIrthakaranI pratimArUpa biMba upara sthApana karelI dRSTivALA, mAnasika ekAgratAvALA paMcamaMgalanA adhyavasAyavALA ziSya svasiddhAMta ane parasiddhAMtane jANanArA, daDha cAritra Adi guNanI saMpadAthI yukta, guru (akSara)-zabdArthapratyeka sthAna-karaNamAM baMdhAyelA eka lakSavALA, vyAdhi vinAnA gurunA mukhathI nIkaLeluM, vinaya Adi tathA bahumAnathI saMtoSa pamADAyelA guru pAsethI bhaktipUrvaka prApta kareluM, aneka zoka, saMtApa, udvega, mahAvyAdhinI vedanA, bhayaMkara duHkha, dAridra, kleza, roga, janma, jarA, maraNa, garbhAvAsamAM nivAsa, atiduSTa jalacara prANIothI agAdha bhayaMkara saMsAra samudrathI tAravA mATe vahANa samAna, sakala AgamamAM raheluM, mithyAtvadoSathI haNAyelI viziSTa buddhivALA vaDe kalpAyelA ane khoTI rIte kahevAyelA tathA nahIM ghaTatA saMpUrNa hetu, dRSTAMta ane yuktiono nAza karavA mATe advitIya atyaMta samartha evuM pAMca adhyayana ane eka cUlikAthI yukta, zreSTha zAsanadevathI adhiSThita thayeluM, traNa padathI yukta, eka AlApakavALuM, sAta akSaravALuM, anaMta gama-paryAya-arthane sAdhanAruM, sarva mahAmaMtromAM zreSTha, vidyAonuM parama bIja, paMcamaMgalamahAzrutaskaMdhanuM 'namo rihaMtA' e pramANenuM prathama adhyayana bhaNavuM joIe. te divase (= pAMca upavAsanA pAraNAnA divase) AyaMbilathI pAraNuM karavuM joIe. te ja rIte bIjA divase (aneka atizaya guNanI saMpadAothI yukta, anaMtara kahelA arthane sAdhanAruM, anaMtara ja kahelA kramathI) be padavALuM, eka AlApakavALuM, pAMca akSara parimANavALuM 'namo siddhALa' e pramANenuM bIjuM adhyayana bhaNavuM joIe. ane te divase AyaMbila karavuM joIe. A pramANe (anaMtara kahelA kramathI ja anaMtara kahelA arthane sAdhanAruM, traNa padathI yukta, eka AlApakavALuM, sAta akSara parimANavALuM, "namo mAyariyALa' e pramANenuM trIjuM adhyayana AyaMbilathI bhaNavuM joIe tathA anaMtara kahelA arthane sAdhanAruM, traNa padathI yukta, eka AlApakavALuM, sAta akSara parimANavALuM, "namo 3varSAyA' e 1. ahIM tUTelA padanuM anusaMdhAna mahAnizItha sUtramAMthI kareluM che. - anuvAdaka. 2. mahAnizIthamAM paNa che paNa pattha hovuM joIe. pattha samajI artha karela che. . 3. ahIMnavakAranA traNa pada, be pada Adi jaNAvelA che, paNa te traNa pada Adi kevI rIte? te samajAyuM nathI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 AcArapradIpa pramANenuM) cothuM adhyayana cothA divase AyaMbilathI ja (bhaNavuM joIe) te ja pramANe anaMtara kahelA arthane sAdhanAruM, pAMcapadathI yukta, eka AlApakavALuM, nava akSara parimANavALuM "namo to savvasAhUNaM' e pramANenuM) pAMcamuM adhyayana pAMcamA divase AyaMbilathI (bhaNavuM joIe) (te ja pramANe te arthane anusaranArA, agiyAra padethI yukta),traNa AlApakavALA, tetrIsa akSara parimANavALA "so paMcanamokSAro, savvapAvapUIso ! mAtA 2 sabaeNrsi, paDhamaM vaDuM maMd' e pramANenI cUlikAvALA, chaThThA, sAtamA ane AThamA divase te ja pramANenA kramanA vibhAgathI AyaMbilathI bhaNavAM joIe. arthAt chaThThA divase cUlikAno pahelo AlApaka AyaMbilathI bhaNavo joIe. sAtamA divase cUlikAno bIjo AlApaka AyaMbilathI bhaNavo joIe ane AThamA divase cUlikAno trIjo AlApaka AyaMbilathI bhaNavo joIe. (A ja pramANe svara, varNa ane padathI sahita, pada, akSara, biMdu, mAtrAthI vizuddha, ghaNA guNothI yukta, guru bhagavaMta vaDe upadeza karAyeluM saMpUrNa paMcamaMgala mahAzruta skaMdha bhaNanArAoe te pramANe bhaNavuM joIe ke jethI pUrvAnupUrvIthI (namo arihaMtANaM, namo siddhANaM...ItyAdi kramathI) pazcAnupUrvIthI (paDhamaM havaI maMgala, maMgalANaM ca savvasi...ItyAdi kramathI) ane anAnupUrvIthI (= namo arihaMtANaM, namo loe savva sAhUNaM... ItyAdi ADA avaLA kramathI) jIbha upara caDI jAya. tyAra pachI te ja anaMtara kahelA tithi-karaNa-muhUrtanakSatra-yoga-lagna-caMdrabaLa... cetyAlayamAM jIva jaMtuthI rahita sthAnamAM ... ItyAdi kramathI) aThThamabhakta (traNa upavAsa)nA paccakakhANathI anujJA karAvIne (he gautama! moTA ADaMbarapUrvaka supariTyuTa, nipuNa, asaMdigdha, sUtrArthane aneka prakAre sAMbhaLIne) avadhAraNa karavuM joIe. tyAra pachI IriyAvahI bhaNavAmAM Ave che. he bhagavaMta ! te kaI vidhithI bhaNavuM joIe? he gautama ! je pramANe paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha bhaLyuM te pramANe, bhaNavuM joIe. arthAt pAMca upavAsa, ATha AyaMbila, traNa upavAsathI bhaNavuM joIe. e pramANe zakrastava eka aThThama ane batrIsa AyaMbilathI, arihaMtastava = arihaMta ceIyANuM) eka cotha bhakta (= eka upavAsa) ane traNa AyaMbilathI bhaNavuM joIe. covIsastava (= logassa) eka chaThTha, eka cothabhakta (= eka upavAsa) ane pacIsa AyaMbilathI (arthAtu pahelAM chaThTha karI pachI pacIsa AyaMbila karI pachI eka upavAsa karI) bhaNavuM joIe. jJAnastava (= pukhara varadIvaDhe) eka cothabhakta (= eka upavAsa) ane pAMca AyaMbilathI bhaNavuM joIe. ItyAdi. 1. vartamAnakALe eka upavAsa, pAMca AyaMbila ane eka upavAsa ema sAta divasamAM zrutastava ane siddhastavanuM upadhAna sAthe ja karAvavAmAM Ave che. AmAM chello vadhArAno upavAsa mALA paridhAne karavAnA divasano gaNavAmAM Avyo hoya tema saMbhave che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra - tyAra pachI zubha tithi-karaNa-muhUrta-nakSatra-yoga-caMdrabalamAM zakti mujaba jagaguru (= tIrthakara)nI pUjAnI sAmagrI jeNe saMpAdita karelI che, jeNe sAdhu vargane nirdoSa AhAra-pANI vahorAvyA che, je bhaktinA samUhathI paripUrNa che, jenuM zarIra romAMcakaMcukathI pulakita thayeluM che, jenuM mukhakamaLa harSathI viziSTa che arthAt harSita che, je zraddhA, saMvega, viveka, parama vairAgyavALo che, jeNe nibiDa rAga, dveSa, moha, mithyAtvarUpI malanA kalaMkano nAza karyo che. je suvizuddha, sunirmala, vimala, zubha, zubhatara, pratisamaya atyaMta ullasita thatA suprazasta adhyavasAyavALo che, jeNe bhuvanaguru jinendranI pratimA upara nayana ane manane sthApita karelA che, je asAdhAraNa mAnasika ekAgratAvALA cittathI "huM dhanya chuM, huM puNyazALI chuM, meM mArA janmane jinavaMdana Adi karavAthI saphaLa karyo che e pramANe mAnI rahyo che, jeNe mastaka upara karakamaLanI aMjali karI che, jeNe potAnA be jAnune vanaspati, bIja ane jaMtuthI rahita bhUmi upara sthApana karyA che. je suspaSTa rIte jANIne niHzaMkita karelA yathArtha sUtra, artha ane ubhayane =sUtrArthane Dagale ne pagale bhAvI rahyo che.) ane sAdhu, sAdhvI, sAdharmika ane saghaLA baMdhuvargathI parivarelo ja daDha cAritra, zAstrajJa, apramAda Adi aneka guNanI saMpadAthI yukta evA) gurunI sAthe pahelAM to caityavaMdana kare ane tyAra pachI guNathI samRddha sAdhuonuM tathA sAdharmika jananuM zakti pramANe praNAma Adi prakArathI atizaya kiMmatI, mUdu, svaccha vastra ApavA AdithI mahAna sanmAna karavuM joIe. A avasare sArI rIte jAmyo chezAstrano sAra jeNe evA) gurue (vistArapUrvaka AkSepaNI, vikSepaNI Adi kathAothI saMsArathI nirvedane utpanna karanArI, zraddhA ane saMvegane utpanna karanArI) dharmadezanA karavI joIe. tyAra pachI parama zraddhA ane saMvegamAM tatpara tene jANIne yAvajIvano abhigraha * Apavo joIe. (jemake - saphala karelo che sArI rIte prApta karelA manuSya bhavane jeNe evA he devAnupriya !) tAre AjathI mAMDIne yAvajIva sudhI trikALa dararoja (adhIrAI vinA ekAgra cittathI) caityavaMdana karavuM joIe. (apavitra - azAzvata - kSaNabhaMgura evA A manuSyabhavano A ja sAra che. pUrvAhnamAM jyAM sudhI caityavaMdana ane guruvaMdana na karyuM hoya tyAM sudhI jalapAna paNa na karavuM joIe. tathA madhyAhna jyAM sudhI caityavaMdana na karyuM hoya tyAM sudhI bhojana paNa na karavuM joIe tathA aparADhe te pramANe karavuM joIe ke jethI caityavaMdana karyA vinA saMdhyAkALanuM atikramaNa na thAya. (A pramANe mAvajIva sudhIno abhigrahano baMdha karIne arthAt yAvajIva sudhIno abhigraha ApIne tyAra pachI te gautama ! A ja (vardhamAnavidyAthI) abhimaMtrita sAta gaMdhamuThI tenA mastara upara "nitthArapAra vinAsi' "saMsArane ane lIdhelAM abhigrahone pAra pAmanAro thA' e pramANe uccAravApUrvaka nAkhavI joIe... Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa (tuM saMsArano pAra pAma. tuM dhanya che. te saMpUrNa lakSaNavALo che. e pramANe kahetA evA sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA tathA saghaLAya najIkanA sAdharmika janarUpa) caturvidha paNa zramaNasaMghe gaMdha muThI grahaNa karavI joIe. arthAtu tenA mastaka upara gaMdhamuThI nAkhavI joIe. tyAra pachI jagataguru jinezvaranI pUjAnA eka dezathI gaMdhayukta, aplAna (= tAjAM khIlelAM) jetapuSpanI mALA grahaNa karIne potAnA hAthathI baMne khabhA upara AropaNa karatA' (tene) gurue niHsaMdeha A pramANe kahevuM joIe. (jema ke - bho ! bho ! janmAMtaramAM bhegA karelA ghaNA puNyanA samUhathI sArI rIte prApta karelA atyaMta zreSTha manuSya janmane saphaLa karanArA ! he devAnupriya ! tArA naraka ane tiryaMcanA dvArA baMdha thayA che. ayaza, apakIrti, nIcagotra karmano tuM abaMdhaka thayo che. tuM jyAre bIjA bhavamAM jaIza tyAre paNa tane paMcanamaskAra mahAmaMtra durlabha nathI. bhaviSyamAM thanArA janmomAM tuM jyAM jyAM utpanna thaIza tyAM tyAM paMcanamaskAra mahAmaMtranA prabhAvathI uttamajAti, uttamakuLa, uttamarUpa, uttama ArogyanI saMpadA nizcayathI prApta karIza. vaLI bIjuM paMcanamaskAra mahAmaMtranA prabhAvathI tane dAsapaNAnI prApti nahIM thAya. dAridra, daurbhAgyanI prApti nahIM thAya. hinayonipaNAnI tathA vikasendriyapaNAnI prApti nahIM thAya. ghaNuM kahevAthI zuM? he gautama ! je koI A vidhithI paMcanamaskAra Adi zrutajJAnane bhaNanAro che ane je arthane anusAra temAM prayatnavALo che sarva Avazyaka Adi nitya anuSThAnomAM ane aDhAra hajAra zIlAMgomAM ramato hoya te sarAgapaNAnA kAraNe kadAca nivRttine (mokSane) na pAme to paNa raiveyaka ane anuttara AdimAM lAMbAkALa sudhI ramIne ahIM (manuSyabhavamAM) uttamakuLamAM utpatti, utkRSTa, zreSTha sarvAga suMdarapaNuM, sarvakalAmAM kuzaLapaNAnA kAraNe jananA manane AnaMdakAripaNAne prApta karIne surendra samAna RddhithI ane ekAMte dayA ane anukaMpAmAM tatpara, kAmabhogathI nirvedane pAmelo, saddharmanuM anuSThAna karIne karmamaLa jeno dUra thaI gayo che evo te siddha thAya che.) he bhagavaMta! je pramANe paMcamaMgala mahAzruta bhaNavuM joIe te pramANe sAmAyika Adi saMpUrNa zrutajJAna bhaNavuM joIe? he gautama ! te ja pramANe vinaya upadhAnathI bhaNavuM joIe. vizeSa e che ke bhaNavAnI IcchAvALAe kAla Adi ATha prakAranA jJAnAcAranuM sarva prayatnathI rakSaNa = pAlana karavuM joIe. jo jJAnAcAranuM pAlana karavAmAM na Ave to mahAna AzAtanA thAya che. vaLI bIjuM- bAra aMgarUpa zrutajJAnane dararoja pahelA ane chellA pahoramAM bhaNavuM ane bhaNAvavuM. jyAre paMcamaMgalane soLanA ardhA (= AThe) pahora bhaNavuM-bhaNAvavuM. 1. sacitta phUlanI mALAne guru grahaNa kare te ghaTatuM nathI tethI ahIM kAuMsamAM tene umereluM che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 61 vaLI bIjuM- paMcamaMgala sAmAyika karIne ke sAmAyika karyA vinA paNa bhaNI zakAya che. sAmAyika Adi zruta to jeNe AraMbha samAraMbhano tathA parigrahano tyAga karyo hoya ane mAvajIva sudhInuM sAmAyika karyuM hoya te bhaNI zake che. paraMtu jeNe AraMbha-samAraMbhano tathA parigrahano tyAga na karyo hoya ane sAmAyika na karyuM hoya te bhaNI zakato nathI. je pramANe paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanA AlApa, AlApa, AyaMbila karavAmAM Ave che te pramANe zakrastava AdimAM paNa AlApake, AlApake AyaMbila karavAmAM Ave che. bAra aMgarUpa zrutajJAnanA uddezAmAM ane adhyayanomAM AyaMbila karavAmAM Ave che. he bhagavaMta ! paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhanuM vinayopadhAna ati duSkara kaheluM che ane A to moTI niyaMtraNA che. bALako A niyaMtraNAnuM pAlana kevI rIte karI zake ? | he gautama ! je koI A niyaMtraNAne na Icche ane vinayopadhAna vinA ja paMcamaMgala Adi zrutajJAnane bhaNe athavA bhaNAve athavA bhaNAvatAne saMmati Ape te priyadharmI nathI. (te daDhadharmI nathI, te bhaktithI yukta nathI, te sUtranI halanA karanAro che, te arthanI hIlanA karanAro che, te sUtrArtha ubhayanI hIlanA karanAro che, te gurunI hIlanA karanAro che. je stra, artha ane sUtrArtha ubhayanI hIlanA karanAro che), te atIta-anAgata-vartamAna tIrthaMkaranI AsAtanA karanAro che. (te AcArya, upAdhyAya ane sAdhuonI AsAtanA karanAro che.) te zrutajJAnanI, (arihaMtanI, siddhanI ane sAdhunI AsAtanA karanAro che. sudIrghakALa sudhI) anaMta saMsAra sAgaramAM bhaTakatA evA tene zIta, uSNa, zItoSNa, bhayaMkara, aMdhakAra, durgadha, viSThA, azuci, khAra, mUtra, kapha, cAmaDuM, zarIrano mela, parU, durdina, cIkhala, rudhira, kIcaDa, durdarzana, jarAyu, kAdavathI bIbhatsa ane bhayaMkara evA te te saMkaTa ane vikaTa coryAsI lAkha pramANa saMkhyAvALA garbhAvAsamAM rajhaLatA ane ekatra thayelA aMgopAMgavALA tene) atizaya lAMbA kALanI niyaMtraNA thAya che. ane je A vidhinI sparzanA kare che ane jarA jeTalA paNa aticArane lagADato nathI. vaLI yathokta vidhAnathI je paMcamaMgala vagere zrutajJAnanuM vinayopadhAna kare che. te gautama! te sUtranI hIlanA nathI karato, (te arthanI hIlanA nathI karato, te sUtrArtha ubhayanI hIlanA nathI karato, te traNe kALamAM thanArA tIrthakaronI AsAtanA nathI karato, te traNa lokanA zikhare rahelA, karmamalathI rahita siddha bhagavaMtonI AsAtanA nathI karato, te AcArya, upAdhyAya ane sAdhunI AsAtanA nathI karato, te atyaMta sArI rIte priyadharmI che, daDhadharmI che, bhaktithI yukta che. te ekAMte sUtrArthamAM rAgI manavALo zraddhA ane saMvegane pAmelo che.) te saMsArarUpI kArAgAramAM vAraMvAra rahevuM vagere aneka prakAranI niyaMtraNAne pAmato nathI. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. AcArapradIpa he gautama! vizeSa e che ke- je bALaka che, jyAM sudhI vizeSathI puNya-pApane jANato nathI tyAM sudhI te paMcamaMgalane (meLavavA mATe) ekAMte ayogya che. tene paMcamaMgalamahAzrutaskaMdhano eka paNa AlApaka na Apavo. kAraNa ke anAdi bhavAMtaramAM bhegI karelI azubha karmarAzine bALavA mATenuM eka sthAna evuM A paMcamaMgala Adi meLavIne bALaka tenI sArI rIte ArAdhanA na kare ane paMcamaMgala AdinI laghutA (= halakAI) kare. tethI he gautama ! tene dharmakathAothI bhakti utpanna karAvavI. tyAra pachI priyadharmI, daDhadharmI, bhaktiyukta jANIne tyAre jeTalA paccakakhANano nirvAha karavA mATe samartha hoya teTaluM paccakhANa tene karAvavuM. zakti mujaba duvihAra, tivihAra ke cauvihArathI rAtrI bhojananuM paccakakhANa karAvavuM. he gautama ! pistAlIsa navakArasIno eka upavAsa thAya. covisa porisI karavAthI eka upavAsa thAya. bAra purimaDha karavAthI eka upavAsa thAya. daza avaDha karavAthI eka" upavAsa thAya, traNa nivi karavAthI eka upavAsa thAya. (ATha biyAsaNA karavAthI eka upavAsa thAya) cAra ekAsaNA karavAthI eka upavAsa thAya. be AyaMbila karavAthI eka upavAsa thAya. eka zuddha AyaMbila karavAthI eka upavAsa thAya. avyApArapaNe (= sAvadya vyApArathI rahita paNe) ArtadhyAna, rodradhyAna ane vikathAthI rahita thaIne svAdhyAyamAM ekacittavALAnuM eka ja AyaMbila mAsakSamaNathI paNa caDI jAya che. ane tyAra pachI thAkyA vinA jeTaluM tapopadhAna (= tapa) kare teTaluM tapa gaNIne jANe ke, ATalA tapopadhAna (= tapa)thI paMcamaMgalane yogya thayo chuM. tyAre upayogapUrvaka bhaNe jo jANe ke hajI huM tapopadhAnathI (= tapathI) paMcamaMgalane bhaNavA yogya nathI thayo to na bhaNe. he bhagavaMta! jo A pramANe karavAmAM Ave to to ghaNo kALa pasAra thaI jAya ane vacce ja jo mRtyu pAme to navakAra rahita muktipathane kevI rIte sAdhe? he gautama ! je samayathI ja zratanA upacAra (bhaNavA) nimitte azaThabhAvathI zakti mujaba kaMI paNa tapanI zarUAta kare te samayathI ja sUtra, artha ane tadubhayane bharyuM che ema jANavuM. kAraNa ke te sUtrathI, arthathI ane tadubhayathI paMcanamaskArane avidhithI grahaNa na kare. paraMtu te pramANe grahaNa kare che ke jethI bhavAMtaramAM paNa nAza na pAme. AvA prakAranA adhyavasAyathI te ArAdhaka thAya che. he bhagavaMta ! jeNe jJAnAvaraNa karmanA kSapopazamathI bhaNatA evA bIjA pAsethI kAnathI. corIne paMcamaMgalane bharyuM hoya, zuM teNe paNa tapopadhAna karavuM joIe? Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 63 he gautama ! teNe paNa tapopadhAna karavuM joIe. he bhagavaMta ! zA mATe karavuM joIe ? he gautama ! sulabhabodhinA lAbha mATe karavuM joIe. jo A pramANe na kare to tene jJAnakuzIla jANavo. prazna- zrI Avazyaka sUtramAM navakArane sAmAyikanA aMga rUpe kaheluM che. mahAnizIthamAM tene mahAzrutaskaMdha rUpe kahevuM zuM yogya che ? uttara- jema AvazyakanI prathama adhyayananI niryuktimAM alaga adhikAra karAyeluM sAmAyika alaga adhyayana kahevAya che. te ja sAmAyika pratikramaNa nAmanA cothA adhyayanamAM pratikramaNa sUtranA eka deza rUpe dekhAya che. 'JaLi suttANuLamo nAva rUma 2 taM pukhta, remi bhaMte' ItyAdi tenI cUrNinuM vacana che. A pramANe navakAra paNa jyAre sAmAyika AdimAM kahevAya che tyAre sAmAyika AdinuM aMga jANavuM ane jyAre zayana, Asana, nirjarA kArya AdimAM alaga yAda karAya che tyAre anya zrutaskaMdha jANavuM. anyazruta karatA mahAnizItha zruta viziSTatara zrutarUpe dekhAya che. saLaMga pIstAlIsa AyaMbila rUpa mahAnizIthanA AgADhayoga anya zrutanA yoga karatA duHkhe karI zakAya evA taparUpa hovAnA kAraNe utkRSTa che. A pramANe hovA chatAM paNa jeo mahAnizIthane pramANa rUpe mAnatA nathI, zrutano apalApa karavo e mahApApanuM kAraNa che tethI na jANe teonI kaI gati thaze ? naMdisUtra, pAkSikasUtra vageremAM 'nisIduM mahAnizIa" e pramANe sAkSAt kaheluM hovAthI mugdhabuddhivALAoe ema na kahevuM ke nizIthavrutanuM zrutapaNuM ja saMdigdha che. ane A naMdisUtra, pAkSikasUtra pramANa nathI ema paNa na kahevuM joIe. jo e pramANe kahezo to vartamAnamAM vidyamAna zrI AcArAMga, aupapAtika Adi graMtho paNa naMdisUtra AdimAM kahelAthI bhinna mAnavAno prasaMga duHkhe karI nivArI zakAze. ane A pramANe vicAryA vinA bolavAthI AzAtanA karanArAone jina Adi vize paNa jema tema niMdA karavAmAM kaMI paNa aviSaya nahIM bane, arthAt jina Adi paNa niMdAno viSaya banaze. vaLI bIjuM- jeo paNa anaMta saMsAranA dussaha duHkhothI paNa bhaya nahIM pAmatA kadAgrahathI mahAsAhasikapaNAnuM AlaMbana laIne mahAnizIthane pramANa nathI karatA teoe paNa caudapUrvadhara zrI bhadrabAhu svAmi praNIta zrI dazavaikAlikaniryukti AdimAM 'vhAle vid vadhumALe vahALe' e pramANe anaMtara kahelI gAthAmAM upadhAnane sAkSAt kaheluM hovAthI upadhAna tapane svIkAravuM joIe. samavAyAMgamAM paNa upAsaka dazAMganA svarUpanI prarUpaNA karavAnA adhikAramAM zrAvakonA upadhAnone sAkSAt ja kahelA che. te A pramANe-- Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 AcArapradIpa * 'uvAsagANaMca sIlavvayaveramaNaguNapaccakkhANaposahovavAsapaDivajjaNayA u suapariggahA tavovahANAI DimAgo' zIlavrata = aNuvrato. viramaNa = rAgAdinI virati. guNa = guNa vrato. pratyAkhyAna =navakArazI vagere paccakkhANo. pauSadhopavAsa=AThama Adi parva divasomAM AhAra, zarIrasatkAra Adino tyAga. zrutaparigraho ane tapopadhAno prasiddha che. ema vRttimAM kaheluM che. vyavahArasUtranI vRttimAM paNa kahyuM che ke, zratagrahaNa karavAnI IcchA rAkhatA zrAvake upadhAna karavuM joIe. jeo zrAvakonI upadhAnavidhine mAnatA nathI teo sAdhuonI yogavidhine kema mAne che? zrAvakanI jema sAdhuone paNa yogohana vinA paNa sUtrapATha AdinI zuddhinI Apatti Avaze. tethI kadAgraharUpI grahanI pakaDane choDIne siddhAMta mArgane anusaravApaNAne anusarIne yathokta mahAzrutaskaMdha adhyayana Adi paribhASAthI yukta navakAra Adi sUtranI ArAdhanAnA kAraNabhUta upadhAnone jinavacananA pramANathI pramANarUpe svIkAravA joIe. mahAnizIthamAM upadhAna vinA navakAra Adi sUtra bhaNavuM Adino niSedha karelo che. vartamAnakALe to dravya-kSetra-kALa AdinI apekSAe lAbhAlAbhano vicAra karIne AcaraNAthI upadhAnatapa vinA paNa sUtrapATha Adi karAvAtuM dekhAya che. kalpabhASya (= bRhatkalpa)mAM AcaraNAnuM lakSaNa A pramANe batAvyuM che- asaDheNa samAiNNaM, jaM katthaya keNaI asAvajjaM / na nivAriamannehi, bhumnnumymeamaayriaN||1||[bRhtklp sUtra-4499] azaTha bhAvathI koIe je kaMI asAvadya (= nirdoSa) AcaryuM hoya ane bIjAoe tenuM nivAraNa na karyuM hoya paNa bahumAnyuM hoya te AcaraNA che. AcaraNA paNa jinAjJA samAna ja che. jethI (caityavaMdana) bhASya AdimAM kahyuM che ke asaDhAINNa'NavajjaM, gIatthaavAriaMti majjhatthA / mAyaravi kumAri, vathA suva6 mannati 2 [42]. azaThabhAvathI AcareluM hoya, anavadya hoya, gItArthe vAraNa na karyuM hoya, arthAt niSedha na karyuM hoya evA AcaraNane 'AcaraNA paNa AjJA che evA vacanathI madhyastha puruSo bahumAne che. paraMtu jeNe pUrve navakAra Adi sUtro bhaNelA hoya teNe paNa yathAyogya vilaMba karyA vinA ja, arthAt vahelAmAM vahelI take yathAzakti tapa karavA dvArA pauSadha grahaNa karavuM Adi vidhipUrvaka avazya upadhAnone vahana karavA joIe. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra mahAnizIthamAM mukhyapade (= utsarga mArge) AyaMbila ane upavAsa rUpa tapa kahelo che. dvitIyapade (= apavAdamArge) yathAzakti paNa tapa kahelo che. tethI 'zakttitastyA|tapakSI' zakti pramANe dAna ane tapa karavuM joIe AvuM vacana hovAthI tapamAM koI jAtano Agraha nathI. jo ke pauSadhagrahaNa karavAnI kriyA mahAnizIthamAM sAkSAt kahelI nathI. to paNa jema sAdhuonA yogomAM atizayakriyA sarvane pratIta che tema zrAvakone paNa upadhAnamAM atizaya kriyA dekhAya che ane te anAraMbhatva Adi guNothI ja zakya che. ane anAraMbha Adi guNo to sArI rIte pauSadhano svIkAra kare to ja thAya che. pauSadhanA svIkAra vinA anAraMbhatva Adi guNo hotA nathI. pUrve racAyelA ghaNA prakaraNomAM ane pUrvAcAryo vaDe racAyelI, saMpradAyathI AvelI, potapotAnA gacchanI sAmAcArI AdimAM upadhAnamAM pauSadha svIkAravAnuM sAkSAt paNa kaheluM che. yogavidhi paNa spaSTarUpe sAmAcArI AdimAM ja dekhAya che. paraMtu kyAMya paNa siddhAMtamAM sAkSAt dekhAtI nathI. tethI zrAvakone upadhAnomAM pauSadhagrahaNa Adi vidhi yogavidhinI jema pramANa karavI joIe. tethI A pramANe upadhAnatapa avazya karavA yogya hovAnA kAraNe sAdhuoe ane zrAvakoe samasta anya tapo karatA pahelA ja upadhAna tapanI sArI rIte ArAdhanA karavI joIe. arthAt upadhAna tapane pradhAnatA ApI pahelA upadhAna tapa karavuM joIe ane pachI ja bIjA tapo karavA joIe. 65 jIvananA nirvAha mATe gharanA ghaNA kAryo AdimAM vyagra hovAnA kAraNe athavA to pramAda AdinA kAraNe jeo upadhAnatapane vahana karatA nathI teone navakAra gaNavuM, devavaMdana karavuM, IriyAvahI pratikramaNa karavuM Adi A janmamAM kyAre paNa zuddha thatA nathI. ane bhavAMtaramAM teone teno lAbha paNa dusaMbhava che. jJAnanI virAdhanA karanArAone jJAnanI prApti duHkhe karI thAya che e prasiddha ja che. tethI jJAnanI ArAdhanAnA arthIe upadhAna vidhimAM sarvazaktithI prayatna karavo joIe. temAM pahelA sAdhunA viSayamAM dRSTAMta A pramANe che azakaTA pitA sAdhunuM dRSTAMta gaMgA nadInA kinAre ghaNA ziSyone niraMtara adhyApana karAvavAthI, praznonA uttaro ApavA AdithI rAtre paNa ArAmane nahIM pAmatA eka AcArya bhagavaMta potAnI sAthe dIkSA lenAra, alpamrutavALA, potAnI IcchA mujaba nidrA Adi sukhane anubhavatA potAnA bhAIne joIne jJAna upara anAdaravALA thayelA ArAma mATe svAdhyAya kALane paNa asvAdhyAya kALa tarIke ghoSaNA kare che. te jJAna aticAranI AlocanA karyA vinA (marIne) saudharma devalokamAM deva thaIne tyAMthI cyavIne AbhIra (= bharavADa) kulamAM avataryo. ane bhoga Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 AcArapradIpa AdithI sukhI thayo. have eka divasa te potAnI atirUpALI kanyAne gADAmAM AgaLanA bhAge besADI ghI vaheMcavA mATe nagara tarapha cAlyo. tenI sAthe bIjA ghaNA AbhIra yuvAno paNa cAlyA. te kanyAnA rUpane jovAmAM paravaza thayelA te yuvAno potapotAnA gADAone unmArge laI gayA. tethI te gADAo bhAMgI gayA. rUpamAM Asakta thayelAone A to keTaluM mAtra che? jethI paramaRSinuM vacana che keruuvesu jo giddhimuvei tivvaM, akAliaM pAvai se viNAsaM / rIre se nada vAparyo, mAtnomanone muverU maLyuM che ? AI[3ttarArU2:024]. jevI rIte rAgamAM Atura = ujvaLa prakAzamAM Asakta banelo ane jovAmAM lolupa thayelo pataMgiyo mRtyu pAme che. tevI rIte je jIva rUpa viSe Asakta bane che te akALe vinAza pAme che. tethI duHkhI thayelA teoe te kanyAnuM azakaTA e pramANe apanAma (kharAba nAma) ApyuM ane tenA pitAnuM azakaTApitA evuM apanAma ApyuM. tethI vairAgya pAmelA te AbhIre potAnI putrI koIkane ApIne (= paraNAvIne) dIkSA lIdhI. eTalAmAM uttarAdhyayananA traNa adhyayana sudhI bhaNyo ane asaMkhyaya nAmanA cothA adhyayanano uddezo karyo teTalAmAM pUrvanA jJAnAMtarAya karmano udaya thavAthI be divasa AyaMbila karIne bhaNavA chatAM paNa eka pada mAtra paNa hRdayamAM sthira na thayuM. arthAt eka pada paNa AvaDyuM nahIM. tethI gurue kahyuM ke (= he vatsa ! yatna karavA chatAM paNa tane A adhyayana AvaDatuM nathI tethI A) asaMkhyaya adhyayananI anujJA ApIe? teNe pUchyuM ke, ahIM mukhya vidhi zuM che? gurue kahyuM ke, jyAM sudhI A adhyayana na AvaDe tyAM sudhI AyaMbila tapa karAya che. arthAtu tyAM sudhI AyaMbila tapa karavo joIe. teNe utsAhapUrvaka te pramANe ja karyuM. A pramANe bAravarSa sudhI AyaMbila karatA temaNe bAra zloka bhaNyA. tyAra pachI te jJAnAMtarAyakarma kSaya thavAthI bAkInuM saMpUrNa paNa zruta sukhethI bharyuM. A pramANe sAdhuoe sArI rIte yogavidhinuM ArAdhana karavuM joIe. have zrAvakonA upadhAna viSayamAM dAMta A pramANe che zrAvakonA upadhAna viSe be bhAIonuM daSTAMta caMpA nAmanI nagarImAM parama zrAvaka evA ajitadAsa zreSThInA RSabhadatta ane ajitadatta nAmanA be putro hatA. pitAe bALapaNamAM paNa navakAra Adi sUtrono pATha karAvyo. arthAt navakAra Adi sUtro bhaNAvyA. jyAre pauSadhatapa karavAne yogya thayA tyAre pitAe kahyuM ke vatsau ! sArI rIte sUtranI ArAdhanA karavA mATe ekAgracittathI upadhAnatapa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra karo, kAraNa ke-- vihisAraM cia sevai, saddhAlU sattimaM aNuTThANaM / davvAidosanihao - 'vi pakkhavAyaM vahai taMmi // 1 // [ dharmaratnaprakaraNa - 91] 67 zaktimAna zrAvaka vidhipUrvaka ja anuSThAna seve che=kare che. dravyAdi doSathI haNAyelo hoya, arthAt dravyAdinI anukULatA na hoya to paNa vidhimAM ja pakSapAta vahe che=kare che. AsannasiddhiANaM, vihipariNAmo u hoi savvakAlaM / vihicAu avihibhattI, abhavvajiadUrabhavvANaM // 2 // [ darzanazuddhi praka0 gA0 27] Asannasiddhika = ; = najIkanA kALamAM jeno mokSa thavAno che evA jIvone sarvakALa vidhino pariNAma hoya che. abhavyajIvo ane dUrabhavyajIvone vidhino tyAga ane avidhimAM bhakti hoya che. pitAnA te vacanane sAMbhaLIne buddhizALIomAM agraNI, nAno hovA chatAM paNa moTI buddhivALo, vaidya vaDe batAvAyelAnI jema ISTa mAnato, naMdi mahotsava Adi karAvavApUrvaka, apUrva bahumAnapUrvaka mukhya vidhithI ja upadhAnatapone vahana karyA, moTobhAI to sAMsArikasamAM Asakta thayelo, pauSadha, upavAsa Adi kriyAne duSkara mAnato, nirlajjatA AdinuM jeNe sAhasa karyuM che evo, pUrve paNa askhalita Adi guNathI yukta sUtro bhaNela che to have phogaTa duHkhe karI tapI zakAya evA tapane tapavA Adi klezanA Avezano Azraya karavAthI zuM ? kAraNa ke-- atiklezena ye tvarthA, dharmasyAtikrameNa ca / zatrUNAM praNipAtena, te hyarthA mA bhavantu me // 1 // atiphlezathI je kAryo siddha thatAM hoya, dharmanuM atikramaNa karavAthI je kAryo siddha thatA hoya, zatruone page paDavAthI je kAryo siddha thatA hoya evA kAryo mane na thAva. A pramANe upadhAnanI avajJA ka2vAmAM agresara evA tene pravINa evA mAtA, pitA, bhAI Adie ghaNI ghaNI preraNA karI chatAM paNa gaLIyo baLada dhoMsarInA bhArane vahana na kare te rIte teNe koIpaNa rIte upadhAnone vahana na karyA. dharmiSTha mANasonA paNa pramAda rUpa madirAnA pAnanA atirekathI madanA atizaya AvezathI thayelA vikSobha ne dhikkAra thAo. jeo samyadharmanI vidhimAM catura hovA chatAM paNa jANe ke agnithI baLelA na hoya tema dharmanI ArAdhanA karavA mATe ubhA thatA nathI. A pramANe zrAvaka dharmanI ArAdhanA karavA chatAM paNa teNe upadhAna vahana nahIM karavA dvArA ane kaMIka upadhAnanI hIlanA karavA AdithI tIvra jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM. baMne paNa zrAvakadharmanI ArAdhanA karavAnA kAraNe saudharma devalokamAM deva thaIne devapaNuM anubhavIne tyAMthI cyavelA teo mahAvideha kSetramAM zreSThInA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa kulamAM avataryA. devadatta ane gurudatta nAmanA yugalarUpe avatarelA putro thayA. paraMtu moTAne pUrve karelA karmanA doSathI atimUrkhatA ane nirbuddhipaNuM AdinI prApti thaI. 68 jyAre bIjA nAnAne atihoMziyArI ane subuddhipaNuM AdinI prApti thaI. krame karIne pitAe baMnene paNa bhaNAvavA mATe adhyApakane arpaNa karyA. moTAne ghaNo prayatna karavA chatAM paNa ati tapelA pAtra upara pANInuM biMdu na rahe tema eka akSaramAtra paNa hRdayamAM raheto nathI. to pachI vadhAre to kyAMthI rahe ? lAkaDAnA pUtaLAnI jema teNe akSaronuM vAMcana-lekhana Adi jarA paNa na jANyuM. pitA vagere auSadha, maMtra, taMtra, yaMtra, daivaMtaprazna Adi aneka upAya kare che chatAM paNa ane da22oja bhaNAve che chatAM paNa navakAra maMtranA eka padamAtrane paNa te na bhaNI zakyo. jyAre bIjo nAno hArdane jANavAthI jANe bIjo bRhaspati na hoya tema thoDA ja divasomAM sukhethI ja sakalazAstrarUpI samudranA pArane pAmavAthI sarva paMDitomAM ziromaNipaNAne vahana karato krame karI sArI rIte zrAvakadharmanI samagra vidhine zIkhavavAmAM, utsarga-apavAdamAM caturAI AdithI zrI jinazAsanamAM asAdhAraNa kuzaLatAne prApta karI. aho ! jJAnanI virAdhanAnuM ane jJAnanI ArAdhanAnuM koIpaNa rIte na kahI zakAya evuM vipAka (= phaLa) ? tyAra pachI te baMnee lokamAM AvA prakAranI upamAne prApta karI. jemake-- eke rAhunI to bIjAe sUryanI, eke nAza pAmelA kamaLanI to bIjAe caMdranI, eke rAtrInI to bIjAe divasanI, eke amAsanI to bIjAe pUrNimAnI, eke aMgArAnI to bIjAe suvarNanI, eke dhatUrAnI to bIjAe caMpAnI, eke keraDAnI to bIjAe kalpavRkSanI, eke maSInI to bIjAe dUdhanI, eke kAgaDAnI to bIjAe koyalanI, eke bagalAnI to bIjAe haMsanI, eke kaliyuganI to bIjAe mRtayuganI, eke durjananI to bIjAe sajjananI, eke gadheDAnI to bIjAe airAvaNa hAthInI ItyAdi upamAone prApta karI. aho ! baMne sagA bhAI hovA chatAM paNa viSa ane amRtanI jema A baMnenuM moTuM aMtara to juo ! pachI durbhAgyathI karAyelA paMktibhedathI ati udvignatAmAM DUbelA cittavALo devadatta aMtaramAM atyaMta duHkhethI sahana karI zakAya evA kevala duHkhane vahana kare che, arthAt atyaMta du:khI du:khI thaI gayo che. koIka vakhate pitAe potAnA baMne putrono pUrvabhava jJAnI bhagavaMtane pUchyo. tyAre jJAnI bhagavaMte paNa yathAvasthita (jevuM banyuM hatuM tevuM) kahyuM. tyAre potAnA aMtaramAM atyaMta pazcAttApane vahana karatAM ane sukRta karavAnA eka cittavALA devadatte 'potAnA duSkarmano nAza karavAno upAya batAvo' e pramANe jJAnI bhagavaMtane vinaMtI karI tyAre jJAnI bhagavaMte kahyuM ke, upadhAna vahana karanArAonI ane navakAra Adi sUtrone bhaNanArAonI koIpaNa jAtanA kapaTa vinA vinayathI prayatna karavApUrvaka, bhojana ApavuM, vizrAmaNA karavI ItyAdithI veyAvacca karavA dvArA badhI rIte bhaktithI poSavA ane maharSionI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 69 jema saLaMga upavAsa, AyaMbila Adi duSkaratapa karavA dvArA potAnA zarIrane zoSavuM. A pramANe jo tuM karIza to ja tAruM A duSkarma nAza pAmaze. bIjI koI rIte nAza nahIM pAme. jethI parama RSinuM vacana che ke, "pavAmAM ravatu po ! DALe kammA putra kveisA duppaDikaMtANaM veitA mukkho, natthi aveittA, tapasA vA jhosaittA' [dazavai a.10 pra.cU.gA.18] kharekhara ! pUrve karelA, kharAba rIte AcarelA ane sArI rIte pratikramaNa nahIM karelA pApa karmono bhogavaTo karavAthI ja chUTakAro thAya che. bhogavyA vinA chUTakAro thato nathI. athavA to tapathI khapAvIne chUTakAro thAya che. tathA- aniANassa vihIe, tavassa taviassa kiM pasaMsAmo ? / Mi ne viUTIo, nizAbApa pi vempApa [tapa nava-20] niyANA vagara ane vidhipUrvaka karAyelA tapanI ane tapasvInI ame zuM prazaMsA karIe? kAraNa ke je tapathI nikAcita karmano paNa nAza thAya che. tethI zreSThIno putra hovA chatAM paNa, bALaka hovA chatAM paNa ane sukhI hovA chatAM paNa teNe jJAnIe kaheluM te badhuM savizeSa te pramANe ja ghaNA varSo sudhI utsAhapUrvaka ja karyuM. jevI rIte lAkaDAne kotaravAmAM tatpara thayelA ghuNanA (= lAkaDAnA kIDAvizeSanA) samUhano yoga thaye chate nibiDa (majabUta) evuM paNa lAkaDuM dhIme dhIme anibiDa thAya che, tema nibiDa evuM paNa tenuM te karma dhIme dhIme anibiDa thayuM. tyAra pachI mahAnizItha sUtramAM kahelI mukhya vidhithI ja teNe sAvadhAna manavALA thaIne upadhAnavahana karavApUrvaka namaskAra Adi sUtrone bhaNyAM. A pramANe pUrve karelA duSkarmano sarvathA nAza thaye chate samagra zAstrano pAra pAmavAnA kAraNe devadatta paNa gurudatte je je upamAone pAmI hatI te te upamAne pAmyo. te joIne zraddhAvALA thayelA prAyaH badhA paNa zrAvakoe vidhipUrvaka upadhAnanuM ArAdhana karyuM. arthAt upadhAna tapanI ArAdhanA karI. tyArapachI parama zrAvaka evA te baMnee te pramANe jJAnanI ArAdhanA karI ke jethI te bhavamAM paNa dravyadIkSAno svIkAra karyA vinA paNa kevaLajJAnane pAmIne siddhi mahelamAM nivAsa karyo, arthAt mokSamAM gayA. A pramANe upadhAnanI ArAdhanAnuM ane anArAdhanAnuM phaLa jANIne pramAdanI avagaNanA karIne upadhAnanI ArAdhanAnI vidhimAM samyapha udyama karavo joIe. A pramANe zrAvakanA upadhAna viSayamAM daSTAMta pUrNa thayuM. A pramANe cothA upadhAna saMbaMdhI jJAnAcAranuM vyAkhyAna karyuM. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 AcArapradIpa anidbhava saMbaMdhI jJAnAcAra zrutagrahaNa karanArAe guru ane zruta vagereno aniAva karavo joIe. jenI pAse zruta bhaNyo hoya te aprasiddha hoya to paNa, jAti-zruta AdithI hIna hoya to paNa tene ja guru tarIke kahevo joIe, paNa potAnA gaurava mATe prasiddha ane yugapradhAna vagere bIjAne guru tarIke na kahevo joIe. athavA jeTaluM zruta bhaNyo hoya teTaluM ja kahevuM joIe, paNa adhika ke nyUna na kahevuM joIe. nyUnAdhika kahevAmAM mRSAvAda, cittanI kaluSatA, jJAnano aticAra vagere (doSanI) Apatti = prApti thAya. guru Adino apalApa karavo e mahApApa che. lokamAM paNa kahyuM che ke- ekAkSarapradAtAraM, yo guruM nAbhimanyate / zvAnayonizataM gatvA, cANDAleSvapi jAyate // 1 // je eka akSara ApanArane guru rUpe mAnato nathI te so vakhata kutarAnI yonimAM jaIne cAMDAlomAM paNa utpanna thAya che. ahIM A dRSTAMta che-- nApitanuM dRSTAMta eka vALaMda (= hajAma) potAnI astro rAkhavAnI kothaLIne vidyAnA baLathI AkAzamAM nirAdhAra rAkhato hato. bahu sevA karavA dvArA tenI pAsethI jeNe vidyAne prApta karI che evo eka parivrAjaka trizuLane AkAzamAM rAkhavA dvArA sthAne sthAne loko vaDe pUjAto hato. eka vakhata rAjAe pUchyuM ke, tAro guru koNa che ? teNe kahyuM ke, himAlaya parvatamAM rahenArA, phaLono AhAra karanArA, mahAtapasvI maharSi mArA guru che. A pramANe te bolI rahyo che te samaye ja UMce ulALelA daMDanI jema tenuM trizula AkAzamAMthI khaDakhaDa karatuM nIce paDyuM. tethI lokomAM tenI mazkarI tathA apamAna thayuM. A rIte guruno nihnava sarvathA na karavo joIe. vizeSa karIne dharmArthI jIve guruno nirbhava na karavo joIe. A pramANe pAMcamA anihnava saMbaMdhI jJAnAcAranuM vyAkhyAna karyuM. vyaMjana-artha-tadrubhaya saMbaMdhI jJAnAcAra vyaMjana-artha ane tadubhayathI zuddha sUtra bhaNavuM joIe. temAM vyAyanti arthe rUti vyagnanAni-akSatti. arthane jaNAve te vyaMjano, arthAt akSaro. te akSaronuM anyathA karavuM athavA nyUnAdhika karavuM. anyathA karavAmAM ane nyUnAdhika ka2vAmAM azuddha thatuM hovAthI mahA AzAtanA, sarvajJanI AjJAno bhaMga vagere aneka mahAna doSo thAya che. tathA vyaMjanano bheda thaye chate arthano bheda thAya che. arthano bheda thaye chate kriyAno bheda thAya che. kriyAno bheda Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra thaye chate mokSano abhAva thAya che. ane mokSano abhAva thaye chate sAdhu-zrAvakanI dharmanI ArAdhanA, tapa karavuM, upasarga sahana karavuM Adi kaSTakArI anuSThAno paNa nirarthaka thAya. 71 temAM anyathA karavuM eTale prAkRta sUtranuM saMskRta karavuM. jemake-- dhammo maMgalamuninuM evA prAkRta sUtranuM dharmo manamuE ema saMskRta karavuM. athavA to padone vyutkramathI kahevA. jemake-- liTTu mar3AM ghammo. athavA padonuM paryAyavAcI zabdothI parAvartana karavuM. jemake-- puLALamukkosa athavA varNomAM pheraphAra karavo. jemake-- thamyo e pramANe che. ahIM gha kAranA sthAne kAra Adi bole. eTale ke dhammo nA sthAne bhbho ItyAdi bole. athavA varNone viparIta (= UlaTA krame) karavuM. jemake - tevAvi nA sthAne vivAre bole. A pramANe arthanuM ane vyaMjanArtha ema ubhayanuM anyathA karavAmAM ane nyUyAdhika karavAmAM doSonI vicAraNA karavI. temAM vyaMjanone anyathA karavAmAM caityavaMdana Adi sUtrone saMskRta bhASAmAM karuM eTaluM bolavAmAM paNa pArAMcita nAmanuM prAyazcitta prApta thAya che. ahIM zrI siddhasena divAkara sUrinuM udAharaNa che. teno vRttAMta A pramANe che-- zrI siddhasena divAkarasUrinuM dRSTAMta vidyAdhara gacchamAM zrIpAdaliptasUrinI paraMparAmAM kaMdilAcArya thayA. aneka saMghanA kAryo jemaNe sAdhyA che evA te kaMdilAcArya gAme gAma vihAra karatA gauDadezamAM samavasaryA. tyAM kozala nAmanA gAmano vAsI mukuMda nAmano vRddha brAhmaNa temane maLyo. ane A pramANe dezanA sAMbhaLI-- vivekIe haMmezA paNa samyadharma ArAdhavo joIe. vizeSa karIne vRddhapaNAmAM dharma ArAdhavo joIe. kAraNa ke-- bAle'sti yauvanazA, spRhayati taruNo'pi vRddhabhAvaM ca // mRtyutta toDyuM, vRddha: vimapekSya niddhamAM ? // o // bAlapaNAmAM yauvananI AzA hoya che, arthAt yuvAnImAM dharma karaze evI AzA hoya che. taruNa paNa ghaDapaNanI spRhA rAkhe che, arthAt ghaDapaNamAM dharma karazuM evI spRhA rAkhIne beTho che. paraMtu mRtyunA khoLAmAM beThelo A vRddha zenI apekSA rAkhIne dharma karato nathI ? syAcchaizave mAtRmukha - stAraNye taruNImukhaH / vArddhake tu putramukho, mUDho nAtmamukhaH kvacit // 2 // bAlapaNAmAM mAtRmukha hoya che, arthAt mAtA kahe tema kare che. yuvAnImAM strImukha hoya che, arthAt strI kahe tema kare che. ane ghaDapaNamAM putramukha hoya che, arthAt putra kahe tema kare 1. chApelI pratamAM saMskRtasya sUtrasya prAtInAM ema pATha che paNa e anupayogathI lakhANuM hoya tema jaNAya che. prANlR tasya sUtrasya saMskRtIraLa evo zuddha pATha hovo joIe. ahIM evo pATha samajIne artha karyo che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 AcArapradIpa che. paraMtu mUDha evo te kyAre ya Atmamukha thato nathI. tethI bodha pAmelo te brAhmaNa dIkSA laIne guru sAthe vihAra karato bharuca nagare Avyo. rAtre paNa moTA svare pATha karato hovAthI nidrAno bhaMga thavAthI sAdhuone du:khI thayelA jANIne gurue mukunda munine kahyuM ke, he vatsa ! tuM navakArane gaNa, rAtre moTA AvAjathI bolavAmAM hiMsaka jIva jAgI javAthI anarthadaMDa paNa thAya. chatAM paNa te muni moTA avAje svAdhyAya kare che tyAre koIke hasatA hasatA kahyuM ke, zuM A ATalI vayavALo (gharaDo) A pramANe bhaNato musalane (sAMbelAne) puSpavALo karaze ? arthAt musalanA lAkaDAne pharI ugADIne puSpavALo ka2ze ? te sAMbhaLIne kheda pAmelA te vidyArthIe tarata ja nAlIke2vasati nAmanA caityamAM jaIne vizvAsapUrvaka sarasvatIne ArAdhI. ekavIsa upavAse tuSTa thayelI sarasvatIe pratyakSa thaIne kahyuM ke, sarvavidyAsiddha thA. arthAt sarvavidyA tane siddha thaze. tyAra pachI cokamAM jaIne musalane acittapANIthI sIMcana karIne tarata ja jemAM pAMdaDA phUTI nIkaLyA che evA te musalane puSpavALuM karyuM ane bolyA ke pattamavalaMbiaM taha, jo jaMpar3a phullae na musalamihaM / tamahaM nirAkaritA, phullar3a musalaMti ThAvemi // 1 // je pAMdaDAonuM AlaMbana karIne kahe ke musala pallavita thayuM che, arthAt patravALuM thayuM che, paNa puSpita thayuM nathI, arthAt puSpavALuM thayuM nathI, to puSpita thayelA A musalane sthApIne huM tenuM nirAkaraNa karuM chuM. 'maGgoH zRGgaM zakrayaSTipramANaM, zIto vahnirmAruto niSprakampaH / yasmai yadvA rocate tanna kiJcit vRddho vAdI bhASate kaH kimAha ? // 2 // eka jAtanA mAchalAnuM zRMga IndradhanuSya pramANa che, agni zItala che ane vAyu niprakaMpa che athavA jene je ruce te bole, vRddhavAdI kaMI paNa kahetA nathI. koNa zuM kahe che? jema garuDanA nAmathI sarpo dhrujavA lAge tema temanA nAmathI ja vAdIo dhrujavA lAgyA. tyAra pachI A vRddhavAdI che ema jANIne gurue temane potAnA pade sthApita karyA, tyAre avaMtimAM sAttvika puruSomAM ziromaNi, paropakAramAM ja niSThAvALA, jeNe be suvarNa puruSane siddha karyA che evA, pRthvIne RNa vagaranI karavA Adi dvArA potAnA saMvatsarane pravartAvanArA vikramAditya rAjAe tenA kozAdhyakSane (= bhaMDArIne) dAnano Adeza karyo. te Adeza kAvyamAM batAve che te kAvya A pramANe che-- (teno artha -) duHkhI mANasa mArA jovAmAM Ave to tAre tarata hajAra sonA mahora ApavI. huM tene bolAvuM to tAre tene daza hajAra sonA mahora - 1. A gAthAno cokkasa artha samajAyo nathI. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra ApavI. huM vANIthI hasuM to arthAt moTethI khaDakhaDa hasuM to tAre eka lAkha sonA mahora ApavI. huM tenA upara khuza thAuM to tAre tarata eka kroDa sonA mahora ApavI. he kozAdhIza! A mArI sadAnI zreSTha AjJA che. A pramANe vikrama rAjAe udAra sthitine karI. 73 eka vakhata te rAjAe pIvA mATe pANI mAgyuM tyAre ucita bolanArA evA magadhadezanA koI puruSe kahyuM ke- tArA mukha rUpI kamaLamAM sadA sarasvatI vase che, tArA hoTha sadA lAla che, tArA bAhu rAmacaMdrajInA parAkramanI smRti karAvavAmAM catura che, tArI jamaNI bAju samudra che, aneM baMne bAju nadIo vahI rahI che. A badhA kSaNavAra paNa tane choDatA nathI to pachI he rAjan ! svaccha evA A tArA mananI aMdara pANI pIvAno vAraMvAra abhilASa kema thAya che ? (tyAre rAjAe) tene A pramANe dAna ApyuM. ATha kroDa sonA mahora, trANuM motIonI tulAo, mardanI gaMdhamAM lubdha thayelA bhamarAo jemAM (guMjArava karI rahyA) che evA ane krodhathI unmatta thayelA pacAsa hAthIo, lAvaNyanA upacayathI prapaMcita dRSTivALI so vArAMganAo, pAMDyarAjA pAsethI daMDamAM AveluM A badhuM subhASita bolanArA te vaikAlikane (=bhATacAraNane) arpaNa karyuM. ItyAdi dAnAdi kRtyo tenA prasiddha che. kAtyAyana gotramAM mukuTasamAna evo devarSi brAhmaNa tenA rAjyamAM mAnya hato. tenI patnI devazrI hatI. te bene siddhasena nAme putra hato. buddhino nidhAna hovAnA kAraNe jagatane paNa tRNa jevuM gaNe che. mithyArdaSTiono garva prakRtithI siddha che. tethI kahyuM che ke markaTo madirAmatto, vRzcikenApi daMzitaH / tanmadhye bhUtasaMcAraH, kAM kAM ceSTA na kurvate // 1 // jAte markaTa (= vAMdaro) hoya ane vaLI madirA pIne unmatta thayelo hoya tene vaLI vIMchIe daMza dIdho hoya, temAM vaLI bhUtano praveza thayo hoya pachI te zI zI ceSTA na kare? vRzciko viSamAtreNAyurdhvaM vahati kaNTakam / viSabhArasahastrepa, vAtuvijjaiva vitaH // o 5 vIMchI alpamAtra viSane dhAraNa kare che chatAM paNa potAno kAMTo UMco dhAraNa kare che. jyAre hajAro bhAra viSane dhAraNa karato hovA chatAM paNa vAsukinAga jarA paNa garvane dhAraNa karato nathI. je mane vAdamAM jItaze teno huM ziSya thaIza e pramANe tenI pratijJA hatI. krame karIne 1. eka trAjavAmAM puruSane besADavo, bIjA trAjavAmAM motIo mUkavA. puruSanA mApa pramANa motI thAya tyAre eka tulA kahevAya. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa vRddhavAdInI kIrtine sAMbhaLIne, te kIrtine sahana nahIM karato, pAlakhImAM beThelo te tenI sanmukha javAnI IcchAvALo jeTalAmAM bharuca nagaranI najIkamAM gayo, teTalAmAM bhUjanagaramAMthI nIkaLelA vRddhavAdI mArgamAM maLyA. paraspara AlApa thayo. siddhasene kahyuM ke, mane vAda Apa. arthAt mArI sAthe vAda kara. sUrie kahyuM ke vAda ApIe chIe. paraMtu ahIM bhAgyathI meLavI zakAya evA koIpaNa sabhyo nathI. sabhyo vinA vAdamAM jaya-parAjayanI vyavasthA kevI rIte karavI ? vAda mATe utkaMThAvALA ane garvathI utkRkhala thayelA teNe kahyuM ke, A govALIyAo sabhya thAva. gurue kahyuM ke to pachI tane je ISTa hoya te kahe. tethI AnaMdita thayelA teNe upanyAsa karavAmAM moTA svare susaMskRta bhASAmAM lAMbA kALa sudhI ghaNo jalpa karyo. krame karI te mauna thaye chate govALIyA bolyA ke, A kaMI paNa jANato nathI. kevaLa moTethI pokAro (=barADA) karI karIne amArA kAnone pIDA kare che. he vRddha tuM kaMI paNa kahe tyAra pachI baMne rIte paNa samayane jANanArA, arthAt samaya eTale zAstrane jANanArA ane samaya eTale avasarane jANanArA vRddhavAdI sUri nRtya nimitte rAsaDA ApavA pUrvaka pIMdaNichaMdathI A pramANe bolyA-- 74 navi mAria na vi coriai, paradAraha gamaNu nivAria / thovAthovaM dAiyai, TagiTagi saggirhi jAiyai // 1 // vi mArIe, niva corIe, paradArA (= parastrI) gamana nivArIe, thoDAmAMthI paNa thoDuM ApIe to jhaTapaTa svarge jaIe. 'kAlau kaMbala anu nIbaddu, chAsiI bhariu daiaDa nipaDDu / aivaDa caDiu nIlai jhADi, avara ki saragaha siMga nilADi // 2 // jeonI pAse kALI kAMbala hoya che, jeo vRkSanI chAlanA vastro pahere che, ane jeo chAsathI bharelI doNI upara roTalA rAkhI lIlA sugaMdhI AMbAnA vRkSa nIce rahelA che evA govALIyAne guru kahe che ke, tamAre AvI sAmagrI che to pachI tamArA bhAgyamAM bIjuM zuM svarga che ? arthAt tamAre to ahIM ja svarga che. khuza thayelA ane jora jorathI te ja chaMdathI nAcatA govALIyAo bolyA ke, A jItI gayA, A sAkSAt sarvajJa che. tyAra pachI satyapratijJAvALA ane jeNe abhimAnano tyAga karyo che evA siddhasene kahyuM ke, he bhagavan ! mane dIkSA Apo. vAdamAM sabhyonI sAkSIe huM jItAyo chuM, ethI huM Apano ziSya chuM. have guru bolyA ke, ahIM vAdamAM gauravapUrvakano jaya kyAM che ? tethI bharuca nagaramAM hoziyAra ane prAmANika puruSa jemAM ghaNA che evI 1. A gAthAno cokkasa artha karI zakAyo nathI. AtmaprabodhamAM A baMne gAthAo thoDA pheraphAra sahita ApI che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra prabhAvavALI rAjAnI sabhAmAM ApaNA baMneno vAda thAva. siddhasene kahyuM ke, huM samayane jANanAra nathI. Apa samayane jANanAra cho. arthAt huM zAstra ane avasarane jANanAra nathI. Apa zAstra ane avasarane jANanArA cho. je samayane jANanAra che te sarvajJa che. tethI huM ApanA vaDe jItAyo chuM. jaladIthI mane dIkSA Apo. ane prazamarasamaya ApanA zAstrane zIkhavo. ItyAdi bolanArA te siddhasena vAdIne vRddhavAdI sUrie tyAM ja dIkSA ApI. te vRttAMtane jANIne bharucanA rAjAe tyAM tAlArasa nAmanuM moTuM gAma vasAvyuM ane puNyazALI lokonA cittane AnaMda ApanAruM zrI RSabhadevanuM prAsAda (= maMdira) karAvyuM. temAM zrI vRddhavAdI sUrie pratiSThA karI. zrI jinazAsananI mahAna unnati karI. siddhasenanuM dIkSA samaye kumudacaMdra nAma hatuM. paraMtu AcArya padavI vakhate alaga alaga pUrvadharo pAsethI pUrvamAM rahelA zrutano abhyAsa karyo hovAthI siddhasena divAkara e pramANe nAma prasiddha thayuM. kahyuM che ke-- vAI a khamAsamaNe, divAyare vAyaga ti egaTThA / sutte puvvagayaMmI ee saddA paTTaMti // 1 // 75 vAdI, kSamAzramaNa, divAkara ane vAcaka A badhA zabdo ekArthaka che, arthAt A badhA zabdono eka ja artha thAya che. pUrvagata zrutane viSe A zabdo pravarte che. arthAt pUrvagata zrutane bhaNanArAone=jANanArAone vAdI, kSamAzramaNa Adi zabdothI oLakhavAmAM Ave che. ahIM sUrinI 'divAkara' evI je saMjJA che te svAmivAcaka Adi zabdanI jema jANavI. have zrI jinazAsanano udyota karavAM dvArA paNa potAnA nAmane sArthaka karatA zrI siddhasena divAkarasUri pRthvI upara vihAra karatA krame karI ujjainI nagarImAM sAme AvelA saMgha vaDe karAtA moTA utsavathI 'sarvajJa putraka' ItyAdi birudAvalIo baMdIo bole chate cokanI aMdara AvatA sUrine hAthInA skaMdha upara ArUDha thayelA sAme AvatA vikramAditya rAjAe sarvajJaputratAnI parIkSA karavA mATe manathI ja namaskAra karyo. paNa mAthuM namAvavA dvArA ke vacanathI bolavA dvArA namaskAra na karyo. najIkamAM AvelA sUri to tene dharmalAbha bolyA, arthAt dharmalAbha Apyo. tyAre rAjAe kahyuM ke, huM ho ! sUrIndra ! nahIM namatA evA paNa amane dharmalAbha zA mATe apAya che ? prApta karAto A dharmalAbha zuM sasto che ? sUrie kahyuMH karoDo ciMtAmaNithI paNa A dharmalAbha durlabha che. teM to parIkSA mATe amane manathI ja namaskAra karyo che tethI tane dharmalAbha Apyo che. tethI khuza thayelA zreSTha rAjAe hAthInA skaMdha uparathI nIce utarIne vaMdana karyuM. ane karoDa sonA mahora maMgAvIne sUrine bheTaNuM karyuM. niHsaMga hovAthI sUrie tene grahaNa na karyuM ane ApavA mATe kahyuM hovAthI rAjAe paNa grahaNa na karyuM. tethI saMghanA puruSoe jIrNodvAra AdimAM teno upayoga karyo ane dAna- vahikAmAM (= copaDAmAM) to A pramANe lakhyuM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa dharmalAbha iti prokte, dUrAducchritapANaye / sUra siddhanAtha, rata vordi gharadipa: 2 dUrathI ja UMco hAtha karIne dharmalAbha e pramANe bolelA siddhasena sUrine rAjAe kroDa sonaiyA ApyAM. have vihAra karatAM krame karI te sUri AzcaryakAraka adbhuta kUTavALA citrakUTa (citoDagaDha)mAM AvyAM. tyAM ciraMtana caityamAM eka moTA staMbhane joIne koIne pUchyuM ke, A kayo staMbha che? zeno banelo che? teNe kahyuM ke, pUrvAcAryoe ahIM rahasyamaya vidyAnA pustako mUkelAM che ane staMbha to te te auSadhadravyothI banAvelo che. jANe vajathI banAvela na hoya tema pANI ane agni vigerethI bhedI zakAya tema nathI. te sAMbhaLI buddhizALI evAM teNe te thAMbhalAnI gaMdhane suMghIne je je auSadhi lagAvI hatI tenI viruddha auSadhinA rasathI te thAMbhalAne chaMTakAva karyo, arthAt pakSAla karyo ane pAkelAM cibhaDAnI jema ughADyo. tyArapachI temAMthI eka pustaka kADhIne vAMcatA prathama patramAM prathama olyAmAMthI be mahAvidyAne prApta karI. eka sarSapa vidyA ane bIjI cUrNanA yogathI thatI hema (suvarNa) vidyA. temAM je sarSapa vidyA che te vidyAthI koI kArya utpanna thaye chate mAMtrika jeTalAM sarSapane maMtrIne jaLAzayamAM nAMkhe teTalAM betAlIza yuddhanA upakaraNothI sahita ghoDesvAro nIkaLIne zatrusainyane jItIne adazya thAya che. je hemavidyA che te vidyAthI cUrNanA yogathI koIpaNa dhAtumAMthI kleza vinA karoDo jAtya suvarNa banAvI zakAya che. A be vidyAne sArI rIte grahaNa karIne jeTalAmAM AgaLa vAMce che teTalAmAM patra ane pustakane zAsana devatAe jhuMTavI lIdhuM. pustaka jemAM che te thAMbhalo paNa bAraNAnA be daravAjAnI jema bhego thaI gayo. arthAtuM baMdha thaI gayo ane AkAzamAM vANI thaI ke, tuM AvA prakAranA pUrvagata rahasyone jANavA mATe ayogya che mATe tuM capaLatA na kara = vagara vicAryuM na kara ane phogaTa jIvitanA saMzayane dhAraNa na kara. tethI bhaya pAmelA te aTakI gayA. have pUrvadezanI bhUminuM jANe apUrva jhAMjhara na hoya evA karmArapuramAM te sUrie vihAra karyo. tyAM devapAla nAmanA rAjAne sarasa amRta samAna dezanAthI AkarSAne parama zrAvaka karyo. koIka divasa tenA rAjyane grahaNa karavAnI IcchAthI sImALAnA rAjAo bhegA thaIne tyAM AvyA ane tethI bhaya pAmelA manavALA te rAjAe gurune te svarUpa jaNAvyuM. tethI alpa bhaMDAravALA ane alpa sainyavALA, dInatAne pAmelA, navA navA dharmane pAmelA Ane dharmamAM sthira karavA mATe sAnnidhya karavuM joIe e pramANe vicArIne kAryane jANanArA te AcArye . suvarNa siddhinA yogathI agaNya suvarNa banAvIne ane sarSapavidyAthI vairine trAsa paNa pamADyo. tethI ati AnaMdita thayelA te rAjAe te rAjAonuM sarvasva grahaNa karIne vijayaMDhakkAne Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra vagADI. adhadha ! moTA (mANasonA) sAnnidhyanuM atula phaLa che, tethI te AcAryano ekAMte bhakta thayo. ane AcAryane lAMbA samaya sudhI tyAM ja rAkhyA. te AcArya bhagavaMta rAjAnA Agraha AdithI pAlakhImAM beThelA, baMdIothI vividha prakAranI birUdAvalIthI stuti karAtA da22oja rAjakulamAM jAya che. A pramANe rAjAno satkA2 Adi maLavAthI ahaMkAra AdinA kAraNe parivAra sahita te AcArya dhIme dhIme kriyAmAM zithila thayA. kAraNa ke-- tAmbUta tehamAra:, strIthe-ndriyapoSaLam / nRpasevA divA nidrA, yatInAM patanAni SaT // 1 // 77 tAMbUla khAvuM, dehano satkAra karavo, strInI kathA karavI, IndriyanuM poSaNa karavuM, rAjAnI sevA karavI ane divase nidrA karavI A cha sAdhuone paDavAnA sthAno che. suvai gurU niccito sIsAvi suvaMti tassa aNukamaso / osAijjai mukkho huDDAhuDDuM suaMhiM // guru nizciMta thaIne sUI rahe to anukrame temanA ziSyo paNa nizcita thaIne sUI rahe. eka bIjAnI hariphAIthI jo teo badhA sUI rahe to mokSano nAza thAya. tenA pramAdasthAnane sAMbhaLIne atyaMta khedathI medasvI thayelA vRddhavAdI sUri gaccha gItArthone bhaLAvIne tene pratibodha ka2vA mATe gupta rIte veSanuM parAvartana karIne tyAM pahoMcyA. rAjamAnya hovAnA kAraNe pAlakhImAM ArUDha thayelA siddhasenane vividha kaLAne jANanArAo potapotAnI bhakti batAvavA mATe tene upADavA mATe potapotAno khAMdho Ape che te joIne vRddhavAdIsUrie potAno khAMdho Apyo. tyAre madathI uddhata manavALA siddhasena zlokanA be pAda bolyA. mUrimAramAAnta:, svasthonuM tava vAti ? ghaNA bhAranA samUhathI AkrAnta thayelo tAro A skaMdha bAdhA pAme che ? vRddhavAdI sUrie kahyuM: na tathA vAdhate svakhyo, vAdhati te yathA / / ? // teM karelo vAti prayoga jeTalo bAdhA kare che eTalo skaMdha bAdhA karato nathI. ahIM vAthate evo prayoga karavo joIe. enA badale siddhasene jJAti prayoga karyo che. eTale nAti evo prayoga jeTalI bAdhA kare che eTalo skaMdha bAdhA karato nathI. tethI zaMkA pAmelA siddhasene vicAryuM ke, mArA guru vinA mArI uktimAM khoTuM che ema bIjo koNa kahe ? AthI pAlakhI uparathI nIce utarIne potAnA gurunA pagamAM paDyo. gurue paNa pratibodha karavA mATe kahyuM ke, he vatsa ! A gAthAnuM vyAkhyAna kara. arthAt A gAthAno artha kara. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 AcArapradIpa aNuhulliaphulla ma toDahu mana ArAmA moDahu / maNakusumehiM acci niraMjaNu, hiMDaha kAiM vaNeNa vaNu // 1 // gurunI avajJA karavAthI thayelI matinI mUDhatAthI sArI rIte tenA arthane nahIM jANatA evA teNe kahyuM ke, he bhagavaMta ! Apa ja tenI vyAkhyA karo. teNe A pramANe kahyuM eTale vRddhavAdI sUrie ja vyAkhyA karI. jemake- eTale alpa AyuSyarUpa puSya. te jemAM che te ajupurA aNupuSpikA eTale manuSyanuM zarIra. tenA puSpo eTale AyuSyanA khaMDo = daLIyAo. tene rAjA AdithI thatI pUjAnA garva AdithI thayelA ahaMkArathI tuM na toDa. mArImAn eTale saMtApane haranArA potAnA yama-niyama Adine mAM moTuM tuM moDa nahIM. maLazudiM= kSamA-mAdava-Arjava-saMtoSa AdithI niraMgapu = jAti - lAbha Adi ahaMkAranA sthAno jenA nIkaLI gayA che te siddhipadane pAmelA siddha bhagavaMto. tenuM tuM va = dhyAna kara - pUjA kara. hiMda phAruM vaLaLa vadhu = mohAdi vRkSothI atigahana evA saMsArarUpI vanamAM tuM kema bhame che? A pramANe AkhA zlokano eka rIte artha thayo. athavA bIjI rIte teno artha A pramANe che- gay = alpa dhAnya. tenA puSpo - alpa viSayavALA hovAnA kAraNe manuSya zarIra, te majupuSpI tenA puSpo = mahAvrato ane zIlanA aMgo: tene tuM toDa nahIM. manamArAma = cittanA vikalpanI jALa. moDaEUR = teno saMhAra kara. tathA niraMgapu = muktipadane pAmelA vItarAga deva. mana = ahIM mAM ane na ema niSedha vAcaka be zabdo che. mA zusune marvaya nirannana = gRhasthane ucita evI chajIvanikAyanI virAdhanA karanArI devapUjA Adi pApavALI hovAthI tuM temAM udyama na kara. vana = hetubhUta evI kIrtithI, arthAt kIrti mATe vanaM = (AdhyAtmika koI lAbha thato na hovAthI) cetanAthI rahita ane bhramaNanuM kAraNa evA mithyAzAstranA samUhamAM tuM kema bhame che? tethI mitthAtvano tyAga karIne tIrthakare Adeza karelA satyamAM Adara kara. A pramANe bIjo artha thayo. ' athavA trIjo artha batAve che. "a-ra' dhAtu zabda arthamAM che. may = zabda. jaNAto hovAthI te ja puSya. te puSya jene che te badhupuSkA = kIrti. tenA puSpo, eTale ke saddhodhanA vacano. tene tuM na toDa. arthAt kIrtinA sambodha vagere puSpo che tene na toDa, manasa kAra = manane vIMdhanArA hovAthI adhyAtma upadezo. tene kuvyAkhyA vagerethI mA moTayata = vinAza na kara. mano nirannanaM = rAgAdi lepathI rahita evA manane sugaMdha ane zItala evA sadgurunA upadeza rUpI kusumothI marvaya = prazaMsApAtra kara. tathA vana = vana + rU= vana eTale saMsAra. rUna eTale svAmI. paramasukhI hovAnA kAraNe saMsAranA svAmI eTale Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 pahelo prakAza - jJAnAcAra tIrthaMkara. teno zabda = siddhAMta. temAM kema bhame che ? = kema bhrAnti dhAraNa kare che ? bhrAntine dhAraNa na kara. kAraNa ke tIrthaMkarano siddhAMta ja satya che ane temAM ja rati karavA yogya che. athavA prAkRta ghaNA prakAranuM hovAthI jemAM hajI phaLo thayA nathI lAgyA nathI evA puSpone tuM toDa nahIM. kahevAno zuM bhAva che ? yogarUpI kalpavRkSanuM mULa yama-niyamo che. dhyAna e thaDa che, samatA e skaMdha che, kavitva, vakatRtva, yazaH, pratApa, mAraNa, staMbhana, uccATana, vazIkaraNa vagerenuM sAmarthya e puSpo che. kevaLajJAna e phaLa che. hajI to yogarUpI kalpavRkSanA puSpo ugyA che. te puSpo AgaLa kevaLajJAna rUpI phaLathI phaLaze. jemAM hajI phaLo lAgyA nathI evA puSpone ja tuM na toDa. AcamAH = pAMca mahAvrato. mA tevA mohna e pramANe jo pATha hoya to rovA: - pAMca mahAvrato. tene tuM moDa nahIM. manarUpI puSpothI tuM jinanI pUjA kara. kaSTakArI ane virasa phaLavALI evI rAjasevA vagere kema kare che ? A pramANe cotho artha che. A pramANe gurue vyAkhyA karI eTale jene atyaMta pazcAttApa utpanna thayo che evA ane saMvigna AzayavALA siddhasene potAnA pramAdanI AlocanA karIne ane rAjAne pUchIne teonI sAthe vihAra karyo. = vRddhavAdI sUri svargamAM gaye chate koIka vakhata prAkRtabhASAnA pAThamAM lokothI karAyelA upahAsathI lajjA pAmelA, brAhmaNa jAtinA hovAnA kAraNe, bALapaNathI ja saMskRtano abhyAsa karyo hovAnA kAraNe, ane karmanA doSanA kAraNe garvavALA thayelA siddhasene saMghane kahyuM ke, jo saMgha rajA Ape to sarva siddhAMtane huM saMskRtamAM karuM' jethI lokothI upahAsa vagere na thAya. saMghe paNa A uktithI kahyuM ke, A hA hA ! AvuM aghaTita kema bolo cho ? jinezvaro ane gaNadharo vagere siddhAMtane saMskRta bhASAmAM racavA mATe samartha na hatAM ? hatA ja. paraMtu bAla Adi upara anugraha karavA mATe ardhamAgadhI rUpa prAkRta bhASAmAM siddhAMtanI racanA karI che. kahyuM che ke-- bAlastrImandamUrkhANAM nRNAM cAritrakAGkSiNAm / anuprahAE tattvajJa, siddhAntaH prAtaH tAH // r // bAla, strI, maMdabuddhivALA tathA cAritra levAnI IcchAvALA mANaso upara anugraha karavA mATe tattvanA jANanArAoe siddhAMtane prAkRtabhASAmAM kareluM che. arthAt prAkRtabhASAmAM siddhAMtanI racanA karI che. prajJAvAna munIndrone yogya caudeya pUrve saMskRta bhASAmAM ja che ema zAstromAM saMbhaLAya che. tethI-- zAstro saMskRtamAM karuM ? A pramANe kahevA mAtrathI paNa jinendra AdinI AzAtanA karavAthI je prAyazcitta Ave te vicArIne tarata te prAyazcittane svIkAro. te sAMbhaLIne sArI rIte thayo che atyaMta ghaNo pazcAttApa jene evA sUrie kahyuM ke, vicAryA vinA bolanArA evA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8O AcArapradIpa mane dhikkAra thAo. jina AdinI AzAtanA karanArA mane pArAMcita prAyazcita prApta thayuM. jo ke A prAyazcitta vartamAna kALe tevA prakAranA saMghayaNa Adi baLano abhAva hovAthI bucchinna = nAza pAmyuM che, to paNa bAra varSanuM A pArAMcita nAmanuM prAyazcitta gupta karelA che rajoharaNa ane muhapattirUpa jaina liMgane jeNe evo, pragaTa karela che avadhUtanA rUpane jeNe evo, kareluM che mauna jeNe evo, atyaMta duHkhe karI tapI zakAya evA tapane tapavAmAM udyamavALo, sArI rIte saMyamayogamAM upayogavALo, gupta rIte pAMDuputranI jema bAravarSa sudhI vicarato huM te prAyazcittane AcarIza. A pramANe kahIne saMghanI anujJAthI = rajAthI gacchavAsane choDIne janathI ajJAta thayelA ja vidhipUrvaka grAma-nagara AdimAM vicaratA sAta varSanA aMte ujjayanI nagarImAM mahAkAlanA maMdiramAM AvIne rahyA loko pUche che chatAM paNa kAMIpaNa bolatA nathI, tyAre lokoe rAjAne jaNAvyuM ke, he '', deva! ApanA mahAdevanA caityamAM koIpaNa vaidezika = videzathI Avelo rahelo che. bolAvAyo chatAM paNa bolato nathI. ane paramezvarane praNAma nathI karato. tethI kutUhalathI AkrAnta thayelA zrI vikramAditya rAjAe tyAM AvIne tene kahyuM ke, tuM koNa che? huM dhArmika chuM e pramANe . temaNe kahyuM eTale rAjAe kahyuM ke, to pachI arthathI ane nAmathI paNa mahAdevane vaMdana kema karato nathI? jinazAsananI unnati karavA atyaMta utsuka evA temaNe paNa kaMIka vicArIne kahyuM ke, he deva! javarathI pIDAyelo jevI rIte modakanA svAdane sahana na karI zake tema A deva amArA vaMdana ane stavana Adine sarvathA sahana nahIM karI zake. rAjAe kahyuM ke, bho! AvuM asaMbaddha kema bole che ? temaNe kahyuM ke, kadAca pratimA upara upadrava thAya to tamane aprItinI vRddhi na thAo ema huM zaMkAvALo chuM. rAjAe kahyuM ke, zaMkA na kara. arthAta mane aprIti nahIM thAya. tuM stutinA sAravALo namaskAra kara. tethI temaNe- , svayambhuvaM bhUtasahasranetramanekamekAkSarabhAvaliGgam / avyaktamavyAhatavizvalokamanAdimadhyAntamapuNyapApam // 1 // bhUtasahasranetra, aneka, ekAkSarabhAvaliMga, avyakta, avyAhatavizvaloka, anAdimadhyaaMta, apuNyapApavALA svayaMbhU ItyAdi zrI vardhamAna jinendranA sAravALI suMdara racanAvALI, mahAna arthavALI, batrIsa batrIzInI racanA karI. chatAM paNa adhiSThAyakadevanuM sAnnidhya na thavAthI duHSamAkALamAM paNa apratima mahimAvALA "kalyANa maMdira' ItyAdi gumAlIza zlokamaya zrI pArzva jinezvaranI stuti karI. ane tenA agiyAramAM zloka karavAnA = racanAnA avasare ane graMthAtaramAM to pahelI batrIzInA pahelA kAvyanA uccAraNanA . avasare ja sAvadhAna thayelA zrI dharaNendranA sAnnidhyathI pahelA to zivaliMgamAMthI dhUmADo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 pahelo prakAza - jJAnAcAra nIkaLavA lAgyo, tyAra pachI moTI moTI agninI jvALAo nIkaLavA lAgI. tethI hAthanI tALI ApatA ghaNA kolAhalapUrvaka loko bolavA lAgyA ke, nakkI kalpAMtakAlanA ghaNA kopAnalathI bhayaMkara evA A mahAdeva potAnA trIjA netramAMthI nIkaLatA agnithI Ane avazya bhasmIbhUta karI nAkhaze. tyAra pachI taDa taDa karatA phUTelA te liMgamAMthI vijaLInA camakArAnI jema pahelA to jyoti nIkaLyo. tyAra pachI jenI koI tulanA na karI zake evI zrI pArzvanAthanI pratimA pragaTa thaI. vismaya pAmelA vikramAditya rAjAe puchyuM ke, he mahAnubhAga ! kyAreya na joyuM hoya evuM A zuM che ? apUrva evo A kayo deva pragaTa thayo ? gurue kahyuM: traNe jagate jenI sevA karI che, dharaNendra jeno adbhuta pragaTa ADaMbara karyo che, je trevIsamA tIrthaMkara che evA A devAdhideva zrI pArzvajinezvara che. A ja deva mArI stuti Adine sahana karI zake che. A pratimAnA saMbaMdhane rAjA barAbara avadhAraNa kare, arthAt A pratimAnA saMbaMdhane sAvadhAna thaIne sAMbhaLo pUrve A ja avaMtInagarImAM bhadrAzeThANIno putra batrIsa strInA yovanarUpI parimalanA sarvasvanA AsvAdanI lAlasAthI bhramaranI tulanAne AlaMbana karato avaMtIsukumAla e nAmathI prasiddha thayelo zreSThI hato. zAlIbhadranI jema amaryAda bhogarasa rUpI samudramAM DUbelA teNe alpa paNa gharano vyavahAra na karyo. paraMtu mAtAe ja gharanI badhI ciMtA karI. koI vakhata moryavaMzamAM agresara saMpratirAjAne pratibodha karanArA zrI AryasuhastisUri gacchathI yukta vihAra karatA tyAM AvIne bhadrA zeThANInI anumati laIne tenA AvAsanI najIkamAM rahelI vAhana rAkhavAnI jhupaDI (= zALA)mAM rahyA. eka divasa rAtrinA samaye sUri bhagavaMta vaDe parAvartana karAtA, karNa mATe rasAyaNa samAna nalinIgulma nAmanA adhyayanane sAMbhaLato buddhizALI evo avaMtIsukumAla sAtamALanA mahelamAMthI nIce utarIne upAzrayanA dvAra pAse Avyo. jene jAtismaraNajJAna utpanna thayuM che evo te guru pAse jaIne ane namana karIne bolyo ke, he bhagavan ! nalinIgulma vimAnanI asAdhAraNa Rddhine jeNe pUrvabhavamAM anubhavI che evo, jAtismaraNa jJAnathI te sukhane yAda karato, saMsArathI parAMmukha thayelo bhadrAno putra huM tyAM ja javA mATe utsuka thayelo chuM. he bhadanta ! pUjya evA Apa paNa nalinIgulma vimAnamAMthI AvelA cho ? jo nalinIgulma vimAnamAMthI na AvyA ho to tenA svarUpane sArI rIte kevI rIte jANo ? AcArya bhagavaMte kahyuM ke, sarvajJapraNIta siddhAMtanA vacanathI ame jANIe chIe. teNe kahyuM ke, to pachI kayA upAyathI jaladIthI te prApta karAya ? AcArya bhagavaMte kahyuM ke, cAritrathI te jaladI prApta karAya. paraMtu tuM sukumAra che ane cAritra duHkhe karI AcarI zakAya tevuM che. kAraNa ke-- Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 sukhAdA lohacaNakAH, susparzA vahnayo'pi hi / duSkaraM tu jinopajJaM, tapo'ticAravarjitam // 1 // AcArapradIpa loDhAnA caNA hajI sukhe cAvI zakAya tevA che, agni paNa sArI rIte sparza karI zakAya tevo che. paraMtu jinezvara bhagavaMte batAvelo tapa (cAritra) aticAra rahita karavo duSkara che. ane te cAritra svajananI anumatipUrvaka ja apAya che. tyArapachI sUryodaya pahelA ja nalinIgulma vimAnamAM javA mATe atyaMta utkaMThAvALA, saMyamane svIkAravA mATe atiharSavALA, pAMca muThThI loca karIne jeNe svayaM sAdhuveSano svIkAra karyo che evA tene AcArya bhagavaMte dIkSA ApI. lAMbA samaya sudhI cAritratapanA kaSTane sahana karavA mATe asamartha evo te AcArya bhagavaMtane pUchIne zarIranI vedanAne nahIM gaNakArato, tIkSNadarbhanA agrabhAgathI viMdhAyelA baMne pagamAMthI nIkaLatA lohInI dhArAthI mArgane kIcaDavALo karato kaMtherikAkuDaMga nAmanA smazAnamAM jaIne pAdapopagamana nAmanA anazanane karIne rahyo. tenA lohInA gaMdhathI AkarSAyelI, navI prasUtivALI, zizuothI yukta, duSTa, jANe vikarAla karelA mukhavALI vAghaNa na hoya, jANe bhUkhI thayelI rAkSasI na hoya evI ziyAlaNIe tenuM bhakSaNa karavAnuM zarU karyuM. teNIe ane tenA baccAoe rAtrInA pahelA pahoramAM tenA baMne caraNo khAdhA. bIjA pahoramAM tenI sAthaLa khAdhI, trIjA pahoramAM tenuM udara khAdhu. chatAM paNa te avaMtIsukumAla manathI paNa jarA paNa na kaMpyo. tevA prakAranA sukumAryanA yogamAM paNa aho ! duHkhe karI sahana karI zakAya evI prasiddha mahAvyAdhinA vistArane sahana karavAnuM (sAmarthya) ! aho ! mahAsAhasikomAM agresaratA ! A pramANe cothA pahoramAM mahAsattvazALI evo te marIne nalinIgulma vimAnamAM mahARddhivALo deva thayo. tenA sAhasathI khuza thayelA devoe te ja kALe tenA dehano mahimA karyo. prabhAte zrutajJAnanA upayogathI jANyo che teno vRttAMta jemaNe evA gurunI vANIthI tenA svarUpane jANIne bhadrAnI sAthe tenI patnIo te smazAnamAM jaIne atighaNo vilApa karI karIne siprAnadImAM teno aMtima saMskAra karyo. tethI vairAgyathI komaLa thayelI, garbhavatI evI eka putravadhUne mahelamAM rAkhIne ekatrIza putravadhUothI parivarelI bhadrAe dIkSA lIdhI. ghare rahelI putravadhUthI utpanna thayelA putre avaMtIsukumAlanA mRtyusthAne A prAsAda karAvyo che. mArA pitAno ahIM mahAkAla thayo (= mahAna mRtyu thayuM). AthI prAsAdanuM mahAkAla prAsAda ema nAma rAkhyuM. tenI aMdara anupama evI zrI pArzvajinanI pratimA ghaNA mahotsavapUrvaka sthApana karI. keTaloka samaya te pratimA tyAM pUjAI. krame karI mahezvarane mAnanArA, akArya karavAmAM . tatpara evA brAhmaNoe tevA prakArano avasara pAmIne te pratimAne pRthvInI aMdara gupta karIne Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 83 ahIM mahezvaranA liMgane sthApana karyuM. hamaNA mArI karelI stutithI sAvadhAna thayelA adhiSThAyaka devanA sAnnidhyanA baLathI zivaliMgane bhedIne zrI pArzvajinanI pratimA pragaTa thaI. A pramANe satya-asatyanA aMtarane rAjA juve. A samyapha uktine sAMbhaLIne bhaviSyamAM jenuM darzana zubha che evA, zrI jinamata upara jene asAdhAraNa bahumAna thayuM che evA khuza thayelA cittavALA vikramAditya rAjAe zrI pArzva jinezvaranI pUjA mATe so gAma ApyA. ane sArI rIte A pramANe prazaMsA karI ke, ApanA samAna maharSi koNa che? kAraNa ke- ahayo bahavaH santi, bhekabhakSaNadakSiNAH / pa: sa va zeSa: cIkkIthaUkSama: ? | . deDakAonuM bhakSaNa karavAmAM catura evA sarpo to ghaNA che. paraMtu pRthvIne dhAraNa karavAmAM samartha to te eka zeSanAga ja che. verevodayaH zlAghyaH, ko'nyeSAmudaye grahaH ? / na tamAMsi na tejAMsi, yasminnabhyudite sati // 2 // sUryano ja udaya prazaMsanIya che, bIjAnA udayamAM zuM Agraha? jeno udaya thaye chate aMdhakAro rahetA nathI ane anya tejo rahetA nathI. aho ! tArI kavitvakalA atula che. kAraNa ke padaM sapadi kasya na sphurati zarkarApAkima, rasAle ! rasase kimu bhaNitivaibhavaM kasya na ? tavaitadubhayaM kimapyamRtanirjharodgArimai starati yo : 4 punarevA va vavava . ? | sAkara jevuM paripakva pada kone skUrAyamAna nathI thatuM? he jIbhaDI! tuM baDabaDa kema kare che? vANIno vaibhava konI pAse nathI ? tAre to A baMne paripakva pada ane vANIno vaibhava) che to amRtanA jharaNA jevA uddagArothI zuM prayojana che? je rasothI taraMga jevuM AcaraNa kare che te to kyAMya paNa eka ja che. 'na nAmnAmAvRttyA paricayavazAcchandasi na vA, na zabdavyutpattyA nibhRtamupadezAnna ca guroH / api tvetAH svairaM jagati sukavinAM madhumuco, vipacyante vAcaH sukRtapariNAmena mahatA // 2 // 1. A baMne zlokanA artha cokkasa rIte karI zakAyA nathI. vidvAnoe potAnI mati pramANe vicAravuM. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa chaMdamAM madha jharAvatI = madha jevI mIThI vANI pragaTa karAya che te nAmanI AvRttithI pragaTa karAtI nathI, paricayanA vazathI pragaTa karAtI nathI, zabdanI vyutpattithI pragaTa karAtI nathI, gurunA ekAMta upadezathI pragaTa karAtI nathI, paraMtu jagatamAM svecchApUrvaka je vANI pragaTa karAya che te kavionA mahAna sukRtanA pariNAmathI pragaTa karAya che. A pramANe stuti karIne te rAjA potAnA mahele gayo. A jinazAsananI prabhAvanAthI vismayathI AnaMdita thayelA saMghe pArAMcita prAyazcittanA bAkInA pAMca varSo prasAda padamAM = khuza thavAnA kAraNe choDIne moTA mahotsavapUrvaka te sUrIndrane gacchamAM sthApana karyA. arthAt gacchamAM pAchA lIdhA. tyAra pachI potAnA vihArathI pRthvIne pavitra karavAmAM tatpara evA te sUrivare krame karI mAlava dezamAM AvelA OMkAra nAmanA nagarane alaMkRta karyuM. eka vakhata tyAMnA saMghe te AcArya bhagavaMtane vinaMtI karI ke, he bhagavan! A nagaranI najIkamAM eka gAma hatuM. tyAM suMdara nAmano rAjaputra gAmano mukhI hato. tene be patnIo hatI. temAM pahelIe putrIne janma Apyo ane ethI ghaNA khedane pAmI. tyAre ja tenI zokya paNa najIkamAM ja prasavavALI che. A putrane janma ApIne svAmIne vizeSathI vahAlI na thAva, e pramANe vicArIne strItvane ucita evI tucchatAthI dugaritravALI evI teNIe ghaNA dravyanA upacayathI arthAtu ghaNuM dravya ApIne eka suyANIne = prasava karAvanArI bAIne kahyuM ke, jayAre A mArI zokya prasavakALe tane bolAve tyAre tene utpanna thayelo jo putra hoya to tAre bIjA sthAnamAMthI pahelethI ja saMgrahI rAkhelA marelA koIka bALakane tyAM mUkI devo ane te putrane svayaM grahaNa karIne gAmathI dUra tyAga karI devo. A pramANe teNIe prapaMca karyo. bhAgyayoge te pramANe ja thayuM. suyANIe paNa te pramANe ja karyuM. javanA lobhanA vilAsane dhikkAra thAo! te putra janmatAM ja suyANIe tene gAmanI dUra nAkhI dIdho. paNa te putranuM puNya adhika hovAnA kAraNe tenI kuladevatAe gAyanuM rUpa karI dUdha ApI tenuM pAlana karyuM. A rIte pAlana karAto te ATha varSa jeTalo moTo thayo tyAre ahIMnA je ziva bhavananA (=zivamaMdiranA) adhikArI evA bharaTe = pUjArIe joyo. tene pratibodha karIne potAnI dIkSA grahaNa karAvI. koI vakhata kanyakubdha dezano adhipati, janmathI AMdhaLo rAjA viSNunI jema vividha dezone sAdhato te nagarI najIkanA sthAne AvIne rahyo. tyAre rAtrImAM zive laghubharaTane A pramANe spaSTa Adeza karyo ke, tAre kanyakuja rAjAne vadhelI zeSa ApavI. te zeSathI A rAjA sajjAkSa (= sArI AMkhavALo) thaze. laghubharaTe te vAta moTA gurune karI. tenI AjJAthI zeSa laIne rAjAnI chAvaNInI madhyamAM jaIne rAjAnA maMtrIone kahyuM ke, bho! bho ! tamArA nAthane amArI pAse lAvo. jethI sUryanA kiraNothI vikasita thayelA kamaLa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra samAna netrane karIe. tyAra pachI maMtrIthI prerAyelo rAjA tyAM Avyo. te RSie ApelI zeSane bahumAnapUrvaka grahaNa karIne AMkhe lagAvIne sajjAkSa thayo. tethI AnaMdita cittavALA rAjAe dastAvejamAM so gAma lakhI ApyA. ane ahIM ja A UMcuM mahAdevanuM maMdira banAvyuM. A maMdiramAM raheto, rAjA Adine mAnya hovAthI te bharaTakaRSi jaina maMdira karavA deto nathI. kAraNa ke mithyAdaSTio baLavAna hoya che. tethI te pramANe koIpaNa prayatna karo ke jethI A maMdirathI paNa caDI jAya tevuM UMcuM, suMdara jaina maMdira ahIM bane. A kAryamAM ApanuM ja sAmarthya che. A pramANe zrAvakanI vinaMtine sAMbhaLIne yatIzvara avaMtImAM AvIne navA banAvelA adbhuta cAra zlokavALA patrane hAthamAM laI vikramAditya rAjAnA mahelanA siMddhAramAM AvIne dvArapAlanA mukhe rAjAne eka zloka kahyo, jema ke- didRkSurbhikSurAyAtastiSThati dvAri vAritaH / hastavastaratuHzno, tAvaRtu Rtu ? / z|| 85 Apane jovAnI .IcchAvALo bhikSu Avelo che. vAraNa karAyelo dvAramAM Ubho che. hAthamAM cAra zloka che, te Ave ke jAya ? te zloka sAMbhaLIne vismaya pAmelA vikramAditya rAjAe pratizloka kahyo ke-- dIyatAM daza lakSANi, zAsanAni caturdaza / hastavyastatuHskvova, utAyatu Rtu // | // dazalAkha sonA mahora ane cauda gAmanA dastAveja karI Apo. hAthamAM cAra zloka che teNe AvavuM hoya to Ave ane javuM hoya to jAya. kavIndre te zloka sAMbhaLIne dvArapAla dvArA rAjAne A jaNAvyuM ke, he deva ! bhikSu ApanA darzanane ja Icche che paNa arthane = dhanane Icchato nathI. tyAra pachI rAjAe tene potAnI pAse bolAvyo ane oLakhyo. siMhAsana uparathI UbhA thaIne bahumAnapUrvaka AgrahathI siMhAsana upara besADIne bhaktipUrvaka kahyuM ke, he bhagavan ! kema bahu lAMbA kALe dekhAyA ? AcArye kahyuM: he bhUsaudharma ! ekAgratAthI dharmakArya karavAmAM vyagra hovAthI lAMbA kALe AvyA. A cAra zlokane sAMbhaLo ! apUrveyaM dhanurvidyA, bhavatA zikSitA kutaH / mArgaNaughaH samabhyeti, guNo yAti digantaram // 1 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa he rAjan ! apUrva evI A dhanurvidyA tame konI pAsethI zikhI. ke jemAM mArgaLaudhaH bANono samUha sAme Ave che ane zuLo = dorI (paNacha) digaMtaramAM jAya che. bIjA arthamAM mArgaLauvaH =mAganArAono samUha sAme Ave che ane muLo = guNa digaMtaramAM jAya che. arthAt mAganArAono samUha tArI pAse Ave che enA kAraNe tamArA guNo digaMtaramAM phelAya che. 86 = sarasvatI sthitA vacce, lakSmI: sarode / nIti: idhupitA ? rAnan !, yena vezAntanuM gatA // 2 // sarasvatI ApanA mukhamAM rahelI che ane lakSmI ApanA karakamaLamAM rahelI che, to he rAjan ! kIrti zuM gusse thayelI che ? jethI dezAMtaramAM gaI che. kIrtiste jAtajADyeva, caturambudhimajjanAt / AtapAya dhAnAtha ! rAtA mArtanDamanDanam ? 5 rU // ApanI kIrti jANe cAreya samudramAM snAna karavAthI jaDatAvALI thaI na hoya = TharI gaI na hoya ane ethI he dharAnAtha ! AtApanA (taDako) levA mATe sUryamaMDaLamAM gaI che? sarvadA sarvado'sIti, mithyA saMstUyase budhaiH / . nAtho temire pUchyuM, na vakSa: payoSitaH // 4 // Apa haMmezA badhu ApanArA cho e pramANe vidvAno tamArI khoTI prazaMsA kare che, kAraNa ke zatruoe ApanI pITha prApta karI nathI ane parastrIoe ApanI chAtIne prApta karI nathI. arthAt Ape zatruone kyAreya pITha batAvI nathI ane parastrIone kyAreya chAtIe lagADI nathI. A pramANe adbhuta kavitA sAMbhaLavAthI AnaMdita thayo che aMtarAtmA jeno evA vikramAditya rAjAe zreSTha vastrothI, sugaMdhita vastuonA samUhathI, suvarNanA nANAthI, hAra, ardhahAra Adi AbharaNothI pUrNa evA cAra zreSTha hAthIone maMgAvIne gurune kahyuM ke, A hAthIone grahaNa karo. gurue kahyuM: huM Ano arthI nathI. pharI rAjAe kahyuM: mArI tAbAnI pRthvI upara rahelA mahAsannivezavALA cAra dezone IcchA mujaba grahaNa karo. gurue kahyuM: huM Ane paNa Icchato nathI. to pachI zuM Iccho cho ? e pramANe rAjAe pUchyuM tyAre AcArye kahyuM ke, he rAjan ! OMkAra nagaramAM mahAdevanA maMdirathI paNa UMcuM, cAra daravAjAvALuM jaina - maMdira banAva, ane svayaM parivAra sahita tyAM jaIne prakRSTa pratiSThA mahotsava karavApUrvaka pratimAnI sthApanA karAva. puNyanA arthI evA rAjAe paNa te badhuM te pramANe ja karyuM. jina Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra zAsananI mahAna unnatithI saMgha atyaMta saMtoSa pAmyo. krame karI sUrIndra dakSiNa dizAmAM rahelA pratiSThAnapuramAM AvyA. potAnA AyuSyano aMta jANIne anazana Adi vidhithI svargalokane alaMkRta karyuM. arthAt mRtyu pAmyA. 87 saMghe temanA gacchane te vRttAMta jaNAvavA mATe bolavAmAM catura evA eka cAraNane citrakUTa mokalyo. tyAM temanA gacchanI AgaLa zlokano pUrvArdha vAraMvAra bolyo. jemake-- phavAnI vAvighotA, dyotanne kSiLApathe / 'hamaNAM dakSiNa dezamAM vAdI rUpI khajuA udyota pAme che' tyAre sarasvatI jene siddha thaI che evI siddhasena sUrinI siddhazrI nAmanI bahene kahyuM ke, namaste to vAvI, siddhasenavivAraH // | // nakkI vAdI siddhasena divAkara asta pAmyA che. arthAt mRtyu pAmyA che. pachI cAraNe paNa badhI hakIkata jaNAvI ke vAdI siddhasena sUri devaloka thayA che. A pramANe vyaMjanone anyathA karavAmAM zrI siddhasena sUrino prabaMdha pUrNa thayo. have vyaMjano ochA bhaNavAmAM dRSTAMta che. te A pramANe vidyAdharanuM dRSTAMta rAjagRha nagaramAM samavasarelA bhagavAna zrI mahAvIra svAmIne vaMdana karavA mATe devovidyAdharo ane manuSyano samUha ane putra sahita zreNika rAjA AvelA che. tyAra pachI bhagavAna pAse dharma sAMbhaLIne parSadA pAchI phare chate koIka vidyAdharane gaganagAminI vidyA saMbaMdhI eka akSara vismaraNa thayuM ane te vistRta thaye chate te vAraMvAra AkAzamAM kaMIka UDI UDIne nIce paDe che ane A pramANe karatA tene joIne zreNika rAjAe bhagavAnane pUchyuM ke, A vidyAdhara kapAyelI pAMkhavALA pakSInI jema AkAzamAM kaMIka UDI UDIne pharI pharI nIce kema paDe che ? bhagavAne vidyAnA akSaranuM vismaraNa thayuM che e vyatikara tene jaNAvyo. bhagavAna vaDe jaNAvAtA te vyatikarane sAMbhaLIne abhayakumAre vidyAdhara pAse AvIne A pramANe kahyuM: he vidyAdhara ! jo tuM mane samAnavidyAsiddhika kare = tArI pAse je vidyA che te vidyA mane Ape to tArI vidyAnA akSarane jANIne tane kahuM. ane vidyAdhare tenuM vacana svIkAryuM. padAnusAriprajJAvALo hovAnA kAraNe abhayakumArane ekapada jANavAthI aneka pada jANavAnI zakti che. bAkInA akSarone anusAre te bhUlAyelo akSara jANIne abhayakumAre vidyAdharane jaNAvyo. saMpUrNa vidyAvALo thayelo ane khuza thayelo vidyAdhara abhayakumArane vidyA sAdhavAno upAya kahIne potAnA sthAne gayo. have vyaMjana adhika lakhavAmAM kathAnikA A pramANe che-- Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 AcArapradIpa kuNAlanI kathA pATalIputra nagaramAM navamA naMdarAjAne pratijJApUrvaka uthalAvIne cANakye mayUrapoSaka gAmanA mukhInA dauhitra caMdraguptane rAjya upara besADyo. teno putra biMdusAra rAjA thayo. ane teno putra azokazrI rAjA thayo. teNe potAnA kuNAla nAmanA putrane bALaka hovA chatAM paNa atula premanA kAraNe kumAranI bhukti mATe ujjayanI nagarI ApI. tyAra pachI 'ahIM rahetA Ane vimAtAothI parAbhava na thAva' e pramANe rAjAnA AdezathI te tyAM raheto maMtrI vagerethI puSpanI jema pAlana karAto jyAre ATha varSano thayo tyAre putra bhaNAvavA yogya thayo che e pramANe vicArIne 'badhIyatAM naH mAra' A pramANe lekha lakhIne jeTalAmAM rAjA koIka kAryamAM vyagra thayo, teTalAmAM vimAtAe tyAM AvIne te lekhane vAMcIne kuNAlakumAra khoDakhAMpaNa vinAno haze to rAjA tene ja rAjya Apaze, paNa mArA putrane rAjya nahIM Ape. A pramANe vicArIne ekAeka kAranA mAthA upara biMdu ApyuM. tethI 'anthIyatAM 7: vumAra:' e pramANe thayuM. adhIyatAM na: mAraH eno artha 'amAro kumAra bhaNAvAya' evo thAya. gaMdhIyatAM na: mAra: ano artha 'amAro kumAra AMdhaLo karAya' evo thAya. aho ! mAtra eka biMdu adhika karavAmAM ekAMte hitakArI evuM paNa kArya ekAMte ahitakArI thAya che. kSaNavAra pachI rAjA te lekhane vAMcyA vinA ja bIDIne = baMdha karIne ujjayanI nagarImAM mokalyo. ane te lekhane vAMcato maMtrI tevA prakAranuM joIne atyaMta khedathI viSAdane pAmyo. lekhanA arthane kahevA mATe asamartha jeTalAmAM AMsu pADavA lAgyo teTalAmAM kumAre svayaM te lekhane vAMcyo. temAM 'amAro kumAra AMdhaLo karAya' e pramANe joIne utpanna thayelA atyaMta udveganA AvezathI vicAryuM ke, nakkI meM kyAMya paNa pitAnI AjJAno bhaMga karyo che. jo AjJAno bhaMga na karyo hoya to ekAMte hitakArI evA mArA pitAjI mane A pramANe AjJA kema kare ? tethI je pitAnI AjJAnuM ullaMghana kare che te kuputra che. A pramANe vicArIne rAjAnA AdezanA nirNayane jANavA mATe keTaloka kALa rAha jovI e pramANe maMtrI vageree ghaNuM kahyuM chatAM paNa ekAeka ja durbhAgyanA vazathI tapelA loDhAnA saLIyAthI potAnI AMkhane svayaM AMjI. arthAt dhagadhagatA saLIyA potAnI AMkhamAM nAkhyA. A hA hA ! ekAeka kArya karavuM e moTAone paNa mahAna anarthanA mULavALuM thAya che. arthAt mahAna anartha karanAruM thAya che. tethI kahyuM che ke-- sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNute hi vimRzyakAriNaM, guNalubdhAH svayameva sampadaH // 1 // sahasA kArya na ka2vuM. kAraNa ke sahasA kArya karavuM e aviveka che ane aviveka parama ApattinuM sthAna che. vicArIne kArya karanArane guNamAM lubdha thayelI saMpattio svayaM ja dhare che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra 89 - gurunI AjJAnI ArAdhanA karanArAe paNa AvA prakAranA durvipAkavALA kAryamAM "azubhano kALakSepa karavo" arthAt azubhakAryamAM vilaMba karavo joIe evI uktinuM AlaMbana karavuM ane traNa vakhata AdezanI apekSA rAkhavI. arthAt azubha kAryanA pahelA AdezamAM vilaMba karavo, bIjA AdezamAM paNa vilaMba karavo pachI trIjo Adeza Ave tyAre kArya karavuM e puruSone kalyANakArI che. kAraNa ke kSaNena labhyate yAmo, yAmena labhyate dinam / dinena labhyate kAlaH, kAlAt kAlo bhaviSyati // 1 // kSaNavAra vilaMba karavAthI praharanI prApti thAya che. praharano vilaMba karavAthI divasanI prApti thAya che. divasano vilaMba karavAthI kALanI prApti thAya che ane kALathI ucita kALanI prApti thaze. AthI ja mleccha rAjyamAM vartamAna kALe paNa badhAya kAryomAM traNa pharamAnanI apekSA Adi vyavasthA che. traNa AdezanI apekSAthI sArI rIte vicArI kArya karavuM Adi guNonI prApti thAya che. athavA to zrI rAmacaMdranI jema ekAMte pitAnA vacananI ArAdhanAmAM ja niSThAvALA, vinaya karanArAomAM zreSTha, mahAsAhasanA bhaMDAra evA te kulANa kumAranA A kAryanI niMdA karavA jevuM zuM che? ulaTAnuM atyaMta vismayathI praphullita thayelA sarva aMgomAM romAMcanuM nimitta hovAthI "moTAone paNa prazaMsanIya che. paraMtu ghaNA prasAdane = kRpAne pAtra evA kumAra upara paNa sArI rIte joyA vinA lekha mokalavo e to pitAno pramAda ja sAkSAta viSAda che. athavA to navA navA aneka kAryomAM vyagra evA rAjAno A kayo doSa? arthAt rAjAno doSa nathI. paraMtu durbuddhivALI, puruSaratnano vinAza karanArI, tevA prakAranA khoTA prapaMcane karanArI tenI vimAtAno ja doSa che. athavA to strI jAti prakRtithI tuccha hovAthI ekAeka kArya karanArI hovAthI, pApamAM rata hovAthI ane vimAtA nityaSavALI hovAthI, hRdayathI duSTa hovAthI, potAnA putrane sAmrAjyanI prApti thAya evA mahAlobha rUpI samudrane duHkhethI rokI zakAto hovAthI tene vaLI A navuM zuM che? to pachI A doSa kone Apavo? kahevAya che-pUrve karelA duSkRtanA durvilAsano ja A doSa che. kAraNa ke pitAe prANathI paNa priya evA putranI caturAI mATe karyuM. paraMtu AjIvana baMne AMkhanA aMdhApA mATe pariNamyuM. kahyuM che ke dhArijjai iMto jalanihI vi, kallolabhiNNakulaselo / na hu annajammanimmaa- suhAsuho divvapariNAmo // 1 // potAnA mojAothI kinArAnA parvatone jeNe bhedI nAkhyA che evo Avato samudra hajI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa dhAraNa karI zakAya che. arthAt rokI zakAya che. paNa anya janmamAM nirmANa karelo zubhAzubha divya pariNAma dhAraNa karI zakAto nathI. arthAt rokI zakAto nathI. 90 jaM jeNa kayaM kammaM, puvvabhave ihabhave va saMteNa / taM teLa vegavyuM, nimittamitto po hopha // 2 // A bhavamAM ke pUrvanA bhavamAM vidyamAna evA jeNe je karma karyuM hoya te karma teNe vedavA yogya ja che. bIjo to mAtra nimitta bane che. rAjAe te vyatikarane jANIne akAra upara biMdu ApavAnA pramAdathI thayelA kUTalekhathI tIvra agninI jema phogaTa keTalo badho anartha vadhAryo. dhikkAra che mane. athavA to unmAdanI jema pramAda jIvanA kayA kayA anarthane nathI poSato ? athavA to kayA kayA manorathane nathI corato ? tethI kahyuM che ke-- pramArH paramadveSI, pramArH paramaM viSam| pramAdo muktipUrdasyuH, pramAdo narakAyanam // 1 // pramAda parama zatru che, pramAda parama viSa che, pramAda muktipurIno coTo che, pramAda narakamAM laI janAra che. mUDha evA mane dhikkAra thAo ke, rAjyane yogya evA putrano A rIte vinAzano hetu thayo. putrane viSe sAkSAt agni thayo. have pachI khoDa-khAMpaNavALo hovAthI prANapriya evo paNa putra samagra samRddhinA sAravALA rAjyane ke yuvarAjapaNAne kevI rIte vahana karaze ? A pramANe hRdayanI aMdara khedapUrvaka vAraMvAra pazcAttApa karIne kuNAlakumArane samRddha evuM gAma ApyuM ane tenA zokyabhAIne ujjayanI nagarI ApI. krame karIne te gAmano bhogavaTo karatA kuNAlanI zaradazrI nAmanI patnIe koIka divasa vidUrabhUmi jevI rIte vaiDuryaratnane utpanna kare tevI rIte sulakSaNavALA putraratnane janma Apyo. tyAra pachI vimAtAnA manorathane vyartha karuM ane potAnI mAtAnA manorathane sAdhu e pramANe vicArIne rAjyanI IcchAthI pATalIputra nagaramAM jaIne asAdhAraNa evI gAMdharvI kalAthI lokone raMjita karyA. tenI kalAne sAMbhaLIne azokazrI rAjAe paDadAnI aMdara tene besADIne gAvA mATe Adeza karyo. te paNa manoharapadya prabaMdhathI gAto... caMdraguttapaputto u, biMdusArassa nattuo / amomino putto, baMdho nAyajJa rkhi // ? / A pramANe gAyuM. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo prakAza - jJAnAcAra caMdraguptano prapautra, biMdusArano pautra ane azokazrIno AMdhaLo putra kAgaNI mAge che. A pramANe gAyuM. tethI gauravapUrvaka rAjAe kahyuM ke, tuM koNa che ? teNe kahyuM: tamArI ArAdhanAmAM ekAgracittavALo prANathI paNa premapAtra evI be AMkho paNa jene gumAvI che evo huM kuNAla nAmano tamAro putra chuM. 91 tyAra pachI romAMcathI kaMcukita zarIravALA, khuza thayelA, rAjAomAM viziSTa evA rAjAe snehapUrvaka AliMgana karIne huM tArA upara khuza thayo chuM. e pramANe kahyuM. eTale teNe kahyuM ke huM kAgaNI mAguM chuM, bIjuM kaMI mAgato nathI. rAjAe kahyuM ke, he vatsa ! he svacchamate! atizayatuccha evuM ATaluM kema mAgyuM ? tyAre maMtrIoe kahyuM ke, he rAjan ! rAjaputro kAgaNI zabdathI rAjya kahe che. arthAt rAjyanA arthamAM kAgaNI zabdano prayoga che. tyAra pachI rAjAe tene kahyuM ke, he tAta ! he buddhinA bhaMDAra ! tAre rAjya lakSmIthI zuM kAma che ? athavA to AMdhaLo hovAnA kAraNe vividha ghaNA vyavahAravALA rAjyano kevI rIte nirvAha karIza ?. athavA to tuM yogya kevI rIte che ? kumAre paNa kahyuM che ke, he tAtapAda ! ApanI kRpAthI Apano pavitra lakSaNapAtra pautra thayo che te mATe huM rAjya mAguM chuM. paNa mArA mATe rAjya mAgato nathI. tethI atizaya AnaMdita thayelA rAjAe potAnA putrane premapUrvaka kahyuM ke, AnaMdanuM sthAna, nirmaLa AtmA evo putra kyAre thayo ? kumAre kahyuMH saMprati = hamaNAM ja. tethI paramaprItinI vRddhithI vivaza banelA rAjAe saMprati putra thayo e pramANe vAraMvAra ghoSaNA karI. daza divasa pachI moTA mahotsavapUrvaka tene lavaDAvIne ghaNA AnaMdathI AkrAMta thayelA rAjAe 'saMprati' evuM ja nAma sthApana karIne rAjya upara besADyo. traNa khaMDanA mAlika, parama zrAvaka saMprati rAjAe zrI suhastisUrinA AdezathI zrI jinazAsananA sAmrAjyane sarvaprakAre eka chatrI karyuM. A pramANe vyaMjana adhika lakhavAmAM kathAnaka pUrNa thayuM. arthane anyathA karavAmAM vizeSathI pUrve kahelA doSo thAya che. ahIM A dRSTAMta che vasurAjAnI kathA zuktimati nAmanI nagarImAM parama zrAvaka evA kSIrakadaMbaka nAmanA upAdhyAya zrI munisuvrata svAmInA vaMzamAM utpanna thayelA abhicaMdra rAjAnA satyavAdI tarIke prasiddha thayelA vasu nAmanA putrane, parvataka nAmanA potAnA putrane ane nAradane bhaNAve che. eka vakhata pAThathI thAkelA te upAdhyAya rAtrInA samaye mahelanI upara agAzImAM sUtA hatA tyAre AkAzamAM jatA evA be cAraNa zramaNo paraspara A pramANe bolyAH AmAMthI eka svargagAmI che ane be narakagAmI che. te sAMbhaLIne upAdhyAye khedathI vicAryuM ke, dhikkAra che ke huM upAdhyAya hote chate be ziSyo narake jaze. tethI A traNamAMthI koNa svargamAM jaze ane koNa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa be narakamAM jaze e pramANe teno nirNaya karavA mATe parIkSA mATe traNeyane eka eka loTano kUkaDo ApIne A kUkaDA tyAM mAravA ke jyAM koI jotuM na hoya, e pramANe Adeza karyo. tethI vasu ane parvatake zUnya pradezamAM jaIne te kUkaDAne mAryA. nArada to dUra dUra zUnya sthAnamAM gayo paNa sArI buddhivALo hovAnA kAraNe vicAryuM ke, ahIM paNa huM, devo, siddho ane jJAnIo joI rahyA che. tevuM sthAna to vizvamAM paNa nathI ke jyAM koI paNa na jotuM hoya. tethI nakkI A mAravA yogya nathI, ema ja gurunI vANInuM tAtparya che. prakRtithI kRpALu evA teoe vadhano Adeza karyo te to amArI parIkSA mATe ja karyo. tyAra pachI traNeya paNa pAchA AvIne potapotAnuM svarUpa jaNAvyuM. nakkI A nArada svargagAmI che e pramANe nizcaya karIne upAdhyAye nAradane gauravapUrvaka AliMgana karyuM. bAkInA benI tarjanA karI. te vairAgyathI ja upAdhyAye dIkSA lIdhI. tenA pada parvataka beTho. krame karI abhicaMdra rAjAe dIkSA lIdhI tyAre vasu rAjA thayo. ane te satyavAdIpaNAnI prasiddhinI sthiratA mATe satya ja bole che. koIka vakhata zikAra mATe gayelA zikArIe AkAza jevI sphaTikanI zilAmAM saMkrAta thayelA haraNa upara mUkeluM bANa skUlanA pAmavAthI hAthanA sparzathI sphaTikanI zilAne jANI, ane te zilA rAjAne jaNAvI. rAjAe paNa tene bheTazuM ApIne chUpI rIte te zilAthI potAnA AsananI vedikA ghaDAvIne zilpIone mArIne te vedikAne potAnA siMhAsananI nIce sthApana karAvI ane satyavAdI hovAthI AkAzamAM siMhAsana rahe che e pramANe potAnI khyAti udghoSita karI. te prasiddhithI devo AnuM sAnnidhya kare che e pramANenA bhayathI sarve rAjAo tene vaza thayAM. have koI vakhata marnaryaNacaM' e pramANe RgvadanA padamAM manai = bokaDAothI varNavyuM = yajJa karavo joIe e pramANe vyAkhyA karatA parvatakane sAMbhaLIne nArada bolyo ke, A pramANe tuM na bola. kAraNa ke, te gAyane rUti manA: je na Uge te aja. eTale ke traNa varSanuM dhAnya. e pramANe gurue vyAkhyA karI che. dharmano upadeza karanArA gurune ane dharmasvarUpa zrutine anyathA na kara = khoTI na pADa. ItyAdi ghaNuM kahevA chatAM paNa abhimAnathI te aTakyo nahIM. tethI te baMnee jIhyAchedanI zarata karI. arthAta je hAre tenI jIbhano cheda karavo. ane emAM vasune sAkSI tarIke rAkhyo. te sAMbhaLIne parvatakanI mAtAe ekAMtamAM potAnA putrane kahyuM ke, meM paNa tArA pitAne traNa varSanA dhAnya evo ja artha karatA sAMbhaLyA che. tuM phogaTa mahA anartha karanArI zarata zA mATe kare che? teNe kahyuM ke, je karyuM te karyuM ja. have tuM yathAyogya upAyane vicAra... putranA mohathI mohita thayelI teNIe paNa putranA hita mATe vasu rAjAne te rIte kahyuM ke jethI gurupatnInA dAkSiNyathI teNe paNa te rIte ja mAnI lIdhuM. savAre parSadAnI = sabhAnI aMdara te baMnenA vivAdamAM prakRSTa pApano paNa anAdara karIne jeTalAmAM vasue khoTI sAkSI karI teTalAmAM devatAe thappaDathI haNIne nIce pADyo. ane Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jJAnAcAra 93 marelo evo te narakamAM gayo. A pramANe tenA pade beThelA tenA ATha putro paNa krame karI devatA vaDe haNAyA. devatAno kopa duHkhe karI sahana karI zakAya tevo hoya che. ane be putro to bhAgI gayA. tyAra pachI lokoe parvatakane dhikkArIne kADhI mUkyo ane tene mahAkAle saMgrahyo. teno saMbaMdha A pramANe che- ayodhana rAjAe potAnI putrIno svayaMvara karyo tyAre kanyAnI mAtAe kanyAne chUpI rIte kahyuM ke, mArA bhatrIjA madhupiMgane ja tAre paraNavuM. ane te sarva vRttAMta rAjAomAM mukhya evA saMgara nAmanA rAjAe chUpAIne rahelI potAnI dUtInA mukhathI jANIne potAnA purohitane kanyAne varavAno upAya pukyo. kapaTa karavAmAM catura tarata kavitA racanArA evA teNe paNa rAjalakSaNa saMhitAnI racanA karIne sabhAnI aMdara te pramANe vyAkhyA karI ke jethI lakSaNothI sagararAjA zreSTha thAya ane madhupiMga halako thAya. tethI sarva rAjA vagerethI hasAto evo madhupiMga lajjAthI tyAMthI nIkaLI gayo. ane kanyA saMgarane varI. tethI gussAthI tapa karIne (marIne) madhupiMga mahAkAla nAmano asura thayo. parvataka ane mahAkAlane trIjo pippalAda paNa maLyo. teno vRttAMta A pramANe che lokomAM vikhyAta evI sulasI ane subhadrA nAmanI be parivrAjikA hatI. te bemAM sulasA atighaNI viduSI hatI. je mane vAdamAM jItaze teno huM ziSya thaIza' e pramANe paTahathI udyoSaNa karanArA yAjJavakya nAmanA parivrAjakane vAdamAM jItIne sulatAe tene potAno ziSya karyo. krame karI teno atiparicaya thaye chate akArya pravRttithI sulatAne garbha rahyo. ane subhadrAe te jANyo tyAre niSphara vacanothI Thapako ApIne tene chUpAvIne rAkhI. jyAre putrano prasava thayo tyAre subhadrAne khabara na paDe te rIte ja pIpaLAnA jhADa nIce putrane choDIne te baMne (= sulasA ane yAjJavakya) tyAMthI nIkaLI gayA. savAre pagalAne anusAra zodhatI evI subhadrAe bALakane joyo ane bhukhyA thayelA te bALake svayaM mukhamAM paDelA pIpaLAnA phaLane khAdhuM. AthI pippalAda e pramANe nAma karIne subhadrAe tene moTo karyo, bhaNAvyo ane atizaya vidvAna thayo. potAnA janmano saMbaMdha jANyo eTale mAtA-pitA upara atiSane vahana karato, temane mAravA mATe anArya evA teNe anAryavedonI racanA karI ane temAM teNe A pramANe prarUpaNA karI ke, rAjAoe azva AdinI zAMti mATe ane svarganI prApti mATe bakarA, ghoDA, hAthI, manuSya AdithI yAga karavo joIe ane mahAkAle vicAryuM ke, jo pippalAda ane parvatakanA vacanathI rAjA vagere yAgamAM hiMsA kare to marIne narakamAM jAya. A pramANe sagara vagere rAjAo upara mAro vera che te dUra thaze, arthAt verano badalo vaLaze. AthI te baMnene kahyuM ke, tame yajJamAM hiMsA pravartAvo, huM badhI jagyAe sAnnidhya karIza. tyAra pachI mahAkAle nagara, gAma vageremAM rogo vikavya ane jayAM jayAM parvataka ane Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa pippalAda hiMsAtmaka yAga karAve che tyAM tyAM te asura rogone zAMta kare che ane yajJamAM haNAyelA bakarA vagerene vimAnamAM rahelA, deva thayelA sAkSAta batAve che. tethI sagara rAjA vagere sarve lokone yAgamAM atyaMta AdaravALA karyA A pramANe nirdaya thayelA teoe dhIme dhIme manuSyanI hiMsA paNa pravartAvI tyAra pachI mAyAthI moha pamADIne mahAkAle patnIthI sahita sagara rAjAne yajJamAM homyo. ane pippalAde potAnA mAtA-pitAno yajJa karyo. arthAt mAtA-pitAne yajJamAM homyA. kAraNa ke pippalAde ane mahAkAle te mATe ja to yajJanI zarUAta karI hatI. A pramANe mahA anarthanA kAraNa evA anArya vedo pravaryA ane pratidina bhojana karAvAtA zrAvakone bhaNavA mATe zrI tIrthaMkaranI stuti svarUpa ane zrAvaka dharmanuM pratipAdana karanArA Arya vedo mANavaka nidhimAMthI uddharIne bharata cakravartIe karyA. A pramANe arthane anyathA karavAmAM parvatakanuM daSTAMta pUrNa thayuM. vyaMjana ane artha e baMnene anyathA karavAmAM anaMtara kathAmAM kahelo anAryavedane racanAro ane tenI vyAkhyA karanAro pippalAda daSTAMtarUpe jANavo. athavA to zrIgupta AcAryano ziSya nojIvanI sthApanA karanAro airAzika rohagupta vagere daSTAMto jANavA. A pramANe chaThThA vyaMjana, sAtamA artha ane AThamA tadubhaya eTale ke vyaMjana, artha e baMne saMbaMdhI jJAnAcAranuM vyAkhyAna karyuM. A pramANe ATha prakArano jJAnAcAra sArI rIte ArAdhanA karavA yogya che. . A pramANe zrI tapAgacchIya zrI somasuMdarasUrinA ziSya zrI ratnazekhara sUrie racelA zrI AcAra pradIpamAM jJAnAcArano prakAza karanAro pahelo prakAza pUrNa thayo. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - darzanAcAra . have darzanAcAranuM vyAkhyAna karAya che. temAM darzana eTale samyakatva. tenuM vistArapUrvakanuM svarUpa amArI racelI zrAddhapratikramaNa sUtranI vRttimAMthI jANI levuM. navA jinamaMdira banAvavA, jinezvaranI pratimA ghaDAvavI, jIrNoddhAra karAvavA vagerethI arihaMta bhagavaMtanI bhaktinuM poSaNa karavAthI ane sAdhunI sevAthI thayelI jinamatamAM nipuNatAthI darzanAcAranI ArAdhanA thAya che. je pramANe kokAza ane kAkajaMgha rAjAe pUrvabhavamAM darzanAcAranI ArAdhanA karI te pramANe darzanAcAranI ArAdhanA karavI joIe. kokAzanI jema jinamatamAM nipuNatA keLavavI joIe ane svIkArelA divratamAM kAkajaMgha rAjAne je pramANe daDhatA thaI te pramANe darzanazuddhimAM svIkArelA zrAvakadharmanA niyamomAM prANAMte paNa dRDhatA ja karavI joIe, paNa zithilatA na karavI joIe. kokAza ane kAkajaMgha rAjAno vRttAMta A pramANe che- kokAza ane kAkajaMgharAjAnI kathA * bhAratabhUmi rUpa bhAminInA AbhUSaNomAM mANekanA kaMkaNa jevuM AcaraNa karatA zrImAna koMkaNa nAmanA dezane zaNagAranAra = zobhAvanAra sopAraka nAmanuM nagara che, ke jyAM jIvitasvAmI zrI yugAdIza (AdinAtha)nI mUrtinI sevA karavA mATe vizeSathI vanaspatinI " saMpUrNa jAti utarI AvI che. athavA to tevA prakAranA tIrthano sArI rIte koNa Azraya na kare? tyAM sarvatra vikhyAta ane mahAparAkrama e ja che dhana jenuM evo vikramadhana nAmano rAjA che. tenI talavAranI dhAra upara jevuM amRta che evuM amRta pAtAlalokamAM ane samudramAM paNa nathI. ke je amRtanuM pAna karIne zatruo tarata ja devatAI lakSmIne pAme che. arthAta mRtyu pAme che. ane te nagaramAM rAjAno parama kRpApAtra, traNeya jagatamAM advitIya kalAkalApamAM kuzala, rathakAramAM (= suthAramAM) agresara evo somila nAmano rathakAra raheto hato. tene prazaMsA karavA yogya guNanI nirmaLatAthI caMdrane paNa jItI lIdho che evI somA nAmanI patnI hatI. ' teone devila nAmano putra hato. te ja rathakAranI dAsIno brAhmaNathI utpanna thayelo kokAza nAmano putra hato. te rathakAra potAnA putrane dararoja ghaNI dhAkadhamakIpUrvaka potAnI kalA grahaNa karAve che. kAraNa ke - Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 pitRbhistADitaH putraH, ziSyazca guruzikSitaH / dhanAhataM suvaLa ca, nAyate khanamaGanam // | II AcArapradIpa pitA vaDe tADana karAyelo putra, guru vaDe zikSA karAyelo ziSya ane ghaNa vaDe haNAyeluM suvarNa lokanuM AbhUSaNa bane che. paraMtu tenA putranI tevA prakAranI buddhi nathI, tevA prakAranI hRdayanI zuddhi paNa nathI ane tevA prakArano vidyAgrahaNa karavA saMbaMdhI prayatna paNa nathI. tathA tevA prakArano bhAgyano yoga paNa nathI. tethI jhaverI ghaNo prayatna kare to paNa kALamIMDha paththaramAM nirmaLatA na thAya tema tenA pitAe ghaNo prayatna karyo chatAM paNa tenAmAM jarA paNa kalAnI kuzaLatA na thaI. kahyuM che ke-- nAnudyogavatA na ca pravasatA, mAnaM na cotkarSatA, nAlasyopahatena nAnyamanasA, nAcAryavidveSiNA / na bhrubhaGgavilAsavismitamukhIM sImantinIM dhyAyatA, loke khyAtikaraH satAM bahumato, vidyAguNaH prApyate // 1 // udyama vinAno hoya, pravAsI hoya, mAnanA utkarSavALo hoya, ALasathI haNAyelo hoya arthAt ALasu hoya, jenuM mana anyasthAne hoya, AcArya upara dveSavALo hoya, bhRkuTInA vilAsathI vismita mukhavALI strInuM dhyAna karato hoya. Avo puruSa lokamAM khyAti karanArA, sajjanone bahumata evA vidyAguNane pAmI zakato nathI. paNa matinI samRddhithI bRhaspati jevA kokAze dAsa hovAnA kAraNe rathakAranA putranI pAse mauna thaIne Ubho raheto hovA chatAM paNa ramatavAramAM ja jANe pUrve lakhIne bhaNI na hoya tema badhI kaLAo zIkhI lIdhI ane rathakAranI kaLAmAM somila rathakAra karatA paNa adhika kuzaLatA dhAraNa karI lIdhI. sthAne bIjaM zuktau svAtijalaM sati ca satkRti: pAtre / dAnaM matimati vidyA vaktari vAcyaM ca vRddhyai syAt // 1 // ucita sthAne vAveluM bIja, zuktimAM paDeluM svAtijala, sajjana viSe karelo satkAra, satpAtramAM ApeluM dAna, buddhizALIne ApelI vidyA, vaktAne kahelo artha uttarottara vRddhi mATe thAya che. zUnya hRdayavALA rathakAranA putre to kalAthI zUnya hovAnA kAraNe sonInI jema niSkalatAne ja dhAraNa karI ane kALakrame somila rathakAra svargalokamAM avatAra kare chate Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra arthAt mRtyu pAme chate teno putra kalAthI rahita hovAthI rAjAnA AdezathI kokAze ja rathakA2nA padane alaMkRta karyuM. kharekhara ! puruSane vidyA kAmadhenunI jema mApa vagaranuM paNa kAmita zuM nathI ApatI ? arthAt badhuM ja Ape che. kahyuM che ke, vidyA nAma narasya rUpamadhikaM, pracchannaguptaM dhanaM, vidyA bhogakarI yazaH sukhakarI, vidyA gurUNAM guruH / vidyA bandhujano videzagamane vidyA paraM daivataM, vidyA rAjasu pUjyate na hi dhanaM, vidyAvihInaH pazuH // 1 // [ nItizataka - 16 ] " 97 naranuM adhika rUpa paNa vidyA ja che, chUpAvI rAkheluM gupta dhana paNa vidyA ja che, bhogane karanArI, yaza ane sukhane karanArI vidyA ja che, gurunI paNa guru vidyA che. paradezagamanamAM baMdhujana vidyA ja che, parama bhAgya paNa vidyA ja che. rAjAomAM vidyA pUjAya che. paNa dhana pUjAtuM nathI. AthI vidyA vinAno puruSa pazu ja che. harturyAti na gocaraM kimapi zaM, puSNAti sarvAtmanA, 'pyarthibhyaH pratipAdyamAnamanizaM vRddhiM parAM gacchati / kalpAnteSvapi na prayAti nidhanaM vidyAkhyamantardhanaM, yeSAM tAn prati mAnamunnata nanA: te: sajja spatuM ra[ nItizata-22] vidyA nAmanuM aMtardhana jarA paNa corano viSaya banatuM nathI, sarva rIte sukhane poSe che, da22oja arthIone apAyeluM zreSTha vRddhine pAme che ane kalpAMtakALamAM paNa nAza pAmatuM nathI. he loko ! jeo pAse AvuM vidyA nAmanuM aMtardhana che, teo prati mAnane choDo. kAraNa ke teo sAthe koNa spardhA karI zake ? athavA to... dAsero'pi gRhasvAmyamuccaiH kAmyamavAptavAn / gRhasvAmyapi dAseratyaho prAcyazubhAzubhe // 1 // dAsIputra evo paNa kokAza manovAMcchita evA gharanA svAmipaNAne pAmyo. ane gharano svAmI evo paNa rathakArano putra dAsa jevuM AcaraNa kare che. aho ! pUrvajanmanuM zubhAzubha karma kevuM AzcaryakArI che. ane te kokAza koika divasa (dezanA sAMbhaLe che ke-) taM rUvaM jattha guNA, taM mittaM jaM niraMtaraM vasaNe / so attho jo hatthe, taM vinnANaM jahiM dhammo // 1 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 AcArapradIpa te ja sAcuM rUpa che ke jemAM guNo hoya, te ja sAco mitra che ke je duHkhamAM paNa niraMtara sAthe rahe. te je sAcu dhana che ke je hAthamAM hoya ane te ja sAcuM vijJAna che ke jemAM dharma hoya. ane te zrImAna dharma dayAthI eka prakAre che, jJAna ane kriyAthI be prakAre che. jJAna, darzana ane cAritrathI traNa prakArano che. dAna, zIla, tapa ane bhAvathI cAra prakArano che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane niSparigrahathI pAMca prakArano che. pRthvIkAya, 'aSkAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya ane trasakAyanA rakSaNathI cha prakArano che. naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta neyothI sAta prakArano che. iryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnabhaMDamattanikhevaNA samiti, pAriSThApanikAsamiti, manogumi, vacanagupti ane kAyamurti ema ATha pravacanamAtAthI ATha prakArano che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nava tattvothI nava prakArano che. tathA kSamA, mArdava, Arjava, nirlobhatA, tapa, saMyama, satya, zauca, brahmacarya ane akiMcanatA rUpa daza yatinA guNothI daza prakArano che. samyaktva svarUpa mULa sArI rIte daDha thAya to ja zrImAnuM dharma rUpa kalpavRkSa asIma sukhane ApanAruM thAya che ane te samyaktva devAdi tattva eTale ke deva-guru-dharma tattvanI zraddhA karavA svarUpa che. arthAt deva-guru-dharmanI zraddhA karavI e samyakatvanuM lakSaNa che. te samyakatva saDasaTha guNa svarUpa che. ema catura puruSo teno vistAra kare che. jethI RSi vacana che kecusddhnn 4 tiliMgaM 3, dasaviNaya 10 tisuddhi 3 paMcagayadosa 5 / aTThapabhAvaNa 8 bhUsaNa 5, lakkhaNa5, paMcavihasaMjuttaM ||5||[smyktvsptti-5] 6 chavvihajayaNAgAraM 6, chabbhAvaNa bhAviyaM 6 ca chaTThANaM 6 / iya sattasaTThi 67 lakkhaNa-bheyavisuddhaM ca saMmattaM // 6 // [samyaktvasaptati-6] zraddhA-4, liMga-3, vinaya-10, zuddhi-3, doSa-5, prabhAvaka-8, bhUSaNa-5, lakSaNa-5, yatanA-6, AgAra-6, bhAvanA-6, sthAna-6 ema 67 lakSaNa bhedathI vizuddha samyakatva che. A baMne gAthAnI vyAkhyA darzanasaptatikA prakaraNathI jANI levI. ityAdi svarUpe sAdhue kahelI subhASitamaya dezanAthI pratibodha pAmelA manavALA, svIkArelA che daDha 1. pUnatamutrAt = pRthvI-jala pramukhanI rakSAthI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 99 samyaktva Adi zrAvakanA guNo jeNe evA, sadgurunI sevAthI utpanna thaI che jinamatamAM nipuNatA jene evA kokAze rAjAnI mahAna kRpAne pAtra hovAthI sukhethI samayane pasAra karyo. ane A bAju- dharma, artha ane kAma e traNa puruSArthanA triveNI saMgamathI pavitra thayeluM pATaliputra nAmanuM nagara hatuM. jevI rIte agnithI ThaMDI nAza pAme che tevI rIte duHkhe karI damI zakAya evA durmada rUpa agnithI dhanavAnono viveka nAza pAme che. A satya uktine paNa lakSmI ane vivekavALA lokoe je nagaramAM khoTI pADI, te nagaramAM AzcaryakArI potAnA pracaMDa pratApa mAtrathI paNa trAsa pamADyA che saMpUrNa zatruone jeNe evo jitazatru nAmano rAjA hato. digvijaya karanArA jenI senAmAMthI UDelI dhULa cAre bAju phelAI ane ethI zatruonA moDhA malinatAne pAmyA ane zatra strIonI AMkho gaLavA lAgI, ane te jitazatru rAjAne saubhAgyano atizaya Adi guNothI jANe sAkSAt devI na hoya evI vistarelA asAdhAraNa rAjAnA mAnavALI arthAt rAjAnI mAnItI yazIdevI nAmanI pahelI paTTarANI hatI. bIja tithinI jema rAjAnA abhyadayanuM kAraNa, asAdhAraNa rUpa AdithI strIsamUhamAM jeNe vijaya prApta karyo che evI vijaya nAmanI bIjI paTTarANI hatI. ane te samaye jANe ke bIjo svargasanniveza na hoya evA mAlava dezamAM potAnI asAdhAraNa samRddhithI alakApurIno paNa parAbhava karanArI zrImatI avaMti nAmanI nagarImAM parama zrAvaka hovAnA kAraNe samyaktattvano vicAra karavAmAM catura evo vicAradhavala nAmano rAjA hato. tene traNa jagatanA cittane camatkAra karanArA cAra puruSa ratno hatAM. 1. sUpakAra (=rasoiyo), 2. zavyApAlaka, 3. aMgamardaka, 4. bhAMDAgArika (=bhaMDArI). temAM rasoIyo yathAicchita koIpaNa evI rasoI banAve che ke je rasoIne khAdhA pachI te ja kSaNe, kSaNa pachI, eka pahore, be pahore, traNa pahore, cAra pahore yAvatu be divase, traNa divase, cAra divase athavA to paMdara divase, mahine ityAdi je samaye icchA karI hoya te samaye ja bhUkha lAge che. tenA pahelA bhUkha lAgatI nathI ke tenA pachI paNa bhUkha lAgatI nathI. arthAt je samaye icchI hoya te samaye ja bhUkha lAge paNa AgaLa-pAchaLa bhUkha na lAge. zayApAla tevA prakAranI koIka zayyA pAthare che ke jenA upara sUtelo mANasa parama sukhane anubhavato ghaDI, pahora, rAta, divasa Adi svarUpa icchita kALe ja jAge che. aMgamardaka aMgamardana karavA dvArA eka zera, be zera, traNa zera, cAra zera, pAMca zera, cha zera, sAta zera, ATha zera ityAdi pramANavALuM ke tenAthI ghaNuM adhika pramANavALuM Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa tela zarIranI aMdara utAre che ane te badhuM tela pharI bahAra kADhe che ane alpa paNa duHkha utpanna karato nathI. paraMtu adhika sukhane ja utpanna kare che. 100 bhAMDAgArika=bhaMDArI koi paNa tevA prakAranI tijorI=bhaMDAranI racanA kare che ke te bhaMDAranA dvArane tenA vinA bIjo koi paNa koi rIte paNa meLavI na zake. temAM khAtara pADavA mATe paNa koi samartha na thAya. bhaMDAranI aMdara pravezelo paNa sUkSma vastune jonAro paNa arthAt tejasvI AMkhavALo paNa tenA batAvyA vinA dhana, suvarNa Adi kaMi paNa joi zakato nathI. A rIte te bhaMDArane surakSita kare che. svAmInI icchA mujaba aharniza=rAta-divasa karelo che prayatna jeoe, cAreya dizAmAMthI jANe eka eka ciMtAmaNi ratna prApta thayuM na hoya evA cAra puruSa ratnothI ciMtita kAryano samUha jeno purAI rahyo che evA dharmavidhimAM ullAsavALI buddhivALA te vicAradhavala rAjAe ghaNA divaso sukhethI pasAra karyA. paraMtu yathAyogya ghaNA upAyo karavA chatAM paNa pUrvanA durbhAgyanA kAraNe tenI eka paNa rANIne putra na thayo. mAtsaryAdiva daivaM, prAyaH sarvasya kiJcidUnatvam / kurute kuto'nyathA'bdhiH kSArazcandraH kalaGkI ca // 1 // mAtsaryathI ja daiva sarva jIvane kaMika nyUnatA kare che. jo ema na hoya to samudra kSAravALo kema karyo ? ane caMdra kalaMkavALo kema karyo ? tethI vairAgyacittavALo, dIkSA levAnI icchAvALo te rAjA jeTalAmAM koIka gotrIne rAjya ApavAnI icchA kare che teTalAmAM pUrve varNavelA cAra puruSa ratna Adi apUrva samRddhimAM lubdha banelA, 'vImokhyA vasundara' pRthvI vI2puruSothI bhogavAya che e pramANe virtaka karatA pATaliputra nagaranA adhipati jitazatru rAjAe gaMgAnA pUranI jema cAre bAju phelAtA potAnA sainya sAthe ekAeka ja AvIne ujjayanI nagarI gherI lIdhI. ane jeTalAmAM nagaranI aMdara rahelA subhaTo taiyAra thaine yuddha kare che teTalAmAM to durbhAgyanA vazathI vicAradhavala rAjAne anarthanA mULavALuM arthAt anartha karanAruM jaTharamAM mahAzULa utpanna thayuM. ane tethI baLyA upara thayelA asahya phoDalAnI jema rAjA atizaya pIDA pAmyo. adhadha ! moTA mANasone paNa na kahI zakAya evI kharAba avasthAnI prApti thAya che. athavA to abhAgiyA bhAgyano A svabhAva ja che. kAraNa ke- vaidehIdayite'pi duSTahRdayaH pArthe'pyanarthaprado, . jImUte'pi yathocitavyavahatiH karNe'pi karNejapaH / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra bhImo bhImasutApatAvapi harizcandre'pi raudrAzayaH, zakre'pi zritavakrimA hatavidhiryastasya ke'nye punaH ? // 1 // abhAgiyo bhAgya kevo khataranAka che ke je sItAnA pati rAmacaMdra viSe paNa duSTa hRdayavALo thayo. arjunane viSe paNa anarthane ApanAro thayo, jImUta rAjAne viSe paNa potAnI marajI pramANenA vyavahA2vALo thayo. karNane viSe paNa karNejapa=cADiyo thayo, bhIma rAjAnI putrI damayaMtinA pati naLa rAjA viSe paNa bhayaMkara thayo, harizcaMdrane viSe paNa raudra AzayavALo thayo, zakra viSe paNa vakratAno Azraya lenAro thayo. to tene bIjA to zuM visAtamAM che ? te avasare sArI rIte dharmatattvano vicAra karavAmAM catura evo rAjA... dharmaparANAM puMsAM, jIvitamaraNe sadaiva kalyANe / rUndu nIvatAM viveH, sAtiyamanuM mRtAnAM ca // 101 // dharmamAM tatpara puruSone jIvavuM ane maravuM e baMne haMmezA ja kalyANakArI che. jIvatAne ahIM viveka che ane marelAne sadgatigamana che. dhIreNa vi mariyavvaM, kAyareNa vi avassa mariavvaM / duhaM pi hu mariavve, varaM khu dhIrataNe mariuM // 2 // dhIre paNa maravAnuM che ane kAyare paNa avazya maravAnuM che. jo baMnene maravAnuM ja che to pachI dhIratAthI maravuM e ja zreSTha che. ityAdi subhASitanA arthanA anusmaraNathI dhIramanavALA rAjAe anazana Adi vidhithI ArAdhanA karIne devalokanA sukhanA AsvAdane prApta karyo. mahAzUla AdinI utpatti prAyaH mRtyunATakanI nAMdI (=nATakanA AraMbhamAM maMgala mATe karAtI stuti) che. kahyuM che ke-- sUlavisaahivisUiapANiasatthaggisaMbhamehiM ca / vedaMtarasaMmAM, repha nIvo mukkutteLa // | // zUlarogathI, viSabhakSaNathI, sarpadaMzathI, vibhUcikAthI, pANImAM DUbavAthI, zasranA ghAthI, agnimAM baLavAthI ane gabharATathI jIva muhUrta mAtramAM eka dehamAMthI bIjA dehamAM saMkramaNa kare che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa rAjAnuM maraNa thavAthI 'hatuM sainyamanAya' nAyaka vinAnuM sainya haNAyuM e pramANe kadarthanAnA bhayathI maMtrI vageree nagaranA dvAro ughADIne nagaranA lokonI sAthe sAme jaine ghaNA AdarapUrvaka ja jANe bheTaNuM dharatA hoya tema jitazatru rAjAne nagarI arpaNa karI. khuza thayelA teNe paNa svayaM rAjya upara adhiSThita thaine sarve paNa maMtrI vagerene sanmAna ApavApUrvaka yathAyogya potapotAnA vyApAramAM joDyA. te cAreya paNa puruSaratnonI rAjAe parIkSA karI. karAtI evI parIkSAmAM aMgamardana karanArAe potAnI hasta kaLAthI rAjAnA aMganuM mardana karatA ghaNA telathI tyAM sudhI mardana karyuM ke rAjAnI eka ja jaMghAmAM soLa mAsA pramANe eka karSa evA pAMca karSa tela praveza karAvyuM. tyAra pachI pharI urtana Adi prayogathI rAjAnA samagra zarIramAMthI paNa te saMpUrNa tela bahAra kADhyuM. paraMtu rAjAnI rajA laine eka jaMghAnuM tela bahAra na kADhyuM ane 'bIjo je koi paNa potAne kaLAvALo mAnato mAnI hoya te A jaMghAmAMthI telane bahAra kADhe' e pramANe rAjAnI sabhAmAM moTethI kahyuM. tenA vacanane sAMbhaLavA rUpa kAnane maraDavAthI pIDAyelA, abhimAna e ja che dhana jenuM evA aneka saMvAhaka (mardana) kalAnA paMDitoe te telane bahAra kADhavA mATe aneka prakAre udyama karyo. paraMtu eka paNa paMDite zarIramAMthI asAdhya vyAdhinI jema jaMghAmAMthI te tela na kADhyuM. aMgamardakaratna paNa te tela te ja divase kADhavA mATe samartha che paNa bIjA divase kADhavA mATe samartha nathI. tethI kUvA u52 kUvAnI chAyAnI jema te aMgamardakaratna tyAM ja rahelo che. te telanA vikArathI rAjAnI jaMghA kaMika jADI ane atyaMta kALI thai gai. tyArathI mAMDIne te rAjAnuM nAma kAkarjatha e pramANe lokoe yathArtha prasiddha karyuM. evo kayo mahAna mANasa paNa samudranI velAnI jema jana uktine skhalanA pamADavA mATe samartha che ? kAraNa ke loka rUpa bakarAnA mukhane baMdhana hotuM nathI e sarvavidita ja che. 102 na tathA sunAma loke yathA'panAma prasiddhimAyAti / mASatuSakUragaDukasAvadyAcAryarAvaNAdikavat // 1 // mASatu, phUgaDuka, sAvaghAcArya, rAvaNa AdinI jema lokamAM apanAma jevI prasiddhimAM Ave che tevI prasiddhimAM sunAma AvatuM nathI. tethI parIkSAnA kaSapaTTamAMthI sAMgopAMga pasAra thayelA kalAkAromAM zreSTha evA te cAreyanuM sanmAna ka2vAmAM catura evA kAkajaMgha rAjAe ghaNuM sanmAna karyuM. paraMtu teo to . potAnA svAmInA tevA prakAranA maraNane jovAthI nirvedane pAmyA. kAraNa ke- Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 103 kiM rAjyena dhanena dhAnyanicayai-dehasya sadbhUSaNaiH, pANDityena bhujAbalena mahatA vAcAM paTutvena ca / jAtyA'pyuttamayA kulena zucinA zubhairguNAnAM gaNai rAtmA cenna vimocito'tigahanAt saMsArakArAgRhAt // 1 // jo atigahana evA saMsAra rUpI kArAgAramAMthI AtmAne choDAvyo nathI to rAjayathI zuM ? dhanathI zuM ? dhAnyanA samUhathI zuM ? zarIranA sad AbhUSaNothI zuM ? paMDitAithI zuM? mahAna bhujAnA baLathI zuM? ane vANInI caturAithI zuM? uttama jAtithI paNa zuM ? pavitra evA kulathI zuM ? ujjavala evA guNonA samUhathI zuM ? arthAt A badhAnuM koI ja prayojana nathI. varakhejA vattA raNA, cADa jiyate mavaH | vahIfmapi liMka tAma:, venakU yAsu vartate . 2 | je kalA saMsArane halako kare evI suMdara eka kalA sArI, paNa je kalAothI kalaMka vadhe evI ghaNI kaLAothI zuM ? to paNa (dIkSA na levA mATe) ati ghaNo aTakAvavAno Agraha karanArA paNa rAjAne koi paNa rIte jaNAvIne arthAt rAjAnI anujJA laine cAreya jaNAe paNa dIkSA laine duHkhe karI tapI zakAya evA ghaNA tapo karIne siddhivadhUnA akhaMDita AliMgana sukhane ghaNuM anubhavyuM. A bAju koMkaNa dezamAM nidhanajanano saMhAra karanArA mahArAkSasa jevo mahAna dukALa thayo. je dukALamAM dhanavAno paNa nirdhana jevuM AcaraNa kare che, rAjAo paNa raMka jevuM AcaraNa kare che, sAhasiko paNa kAyara jevuM AcaraNa kare che, sajjanomAM agresara paNa cora jevuM AcaraNa kare che, moTI IcchAvALAo paNa tuccha jevuM AcaraNa kare che, dAna ApavAmAM zUravIro paNa thoDuM pakAvanAra jevuM AcaraNa kare che, sAdhamiko paNa nirdhArmika jevuM AcaraNa kare che, sAruM kAma karanArAo paNa kharAba kAma karanAra jevuM AcaraNa kare che, svabhAvathI lajjALu mANaso nirlajja jevuM AcaraNa kare che, vivekIo paNa nirvivekI jevuM AcaraNa kare che, dAkSiNyavALAo paNa nirdAkSiNya jevuM AcaraNa kare che, dayAvALA paNa nirdaya jevuM AcaraNa kare che, snehavALA paNa niHsnehI jevuM AcaraNa kare che, karuNAvALA paNa niSkarUNa jevuM AcaraNa kare che, komaLa mANaso paNa kaThora mANaso jevuM AcaraNa kare che, susaMtoSIo paNa asaMtoSI jevuM AcaraNa kare che, supratiSThita mANaso paNa niSpatiSThita jevuM AcaraNa kare che, sabuddhivALAo paNa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 AcArapradIpa nibuddhivALA jevuM AcaraNa kare che. ghaNuM kahevAthI zuM ? je dukALamAM bhUkha rUpI mahArAkSasIthI paravaza karAyelA cittavALA pitA vagere paNa prANathI paNa priya evA potAnA putra vagerene tyAga karavA yogya nokaranI jema vecavAnuM, marelAnI jema tyAga karavAnuM ane keTalAka to atyaMta nirdayatAthI putra AdinA mAMsanuM bhakSaNa vagere paNa ayogya kArya Acare che. kahyuM che ke mAnaM muJcati gauravaM pariharatyAyAti dInAtmatAM, lajjAmutsRjati zrayatyadayatAM nIcatvamAlambate / bhAryAbandhusuhRtsuteSvapakRtI nAvidhAzceSTate, kiM kiM yanna karoti ninditamapi prANI kSudhA pIDitaH ? // 1 // mAnane mUke che, gauravano tyAga kare che, dInatAne pAme che, lajjAne choDe che, '' nirdayatAno Azraya kare che, nIcapaNAnuM AlaMbana kare che, patnI, bhAI, mitra, putra viSe paNa vividha prakAranI apakAranI ceSTA kare che. sudhAthI pIDAyelo jIva evuM kayuM karyuM. niti kArya che ke jene na kare ? arthAt niMdita badhA ja kAmo kare. ane je dukALa che te badhAya upadrava karatA paNa ati bhayaMkara che. paracakrAgamavahnayA-dhupadrave kimapi tiSThati kvApi / vizvotpAtasadRkSaM, durbhikSaM tvakhilasaMhAri // 1 // paracakranuM Agamana thAya arthAt zatrunuM AkramaNa thAya, Aga lAge ityAdi upadravomAM to kyAMka kaMIka paNa bacI jAya arthAt saMpUrNa nAza na pAme. paraMtu vizvanA utpAta samAna dukALa to sarvano saMhAra karanAra che. AvA prakArano mahAna dukALa pravarte chate potAnA moTA kuTuMbano nirvAha karavA mATe asamartha evo kokAza potAnA saghaLAya kuTuMbane sAthe laIne krame karI dukALa vagere upadravoe jyAM praveza karyo nathI evA mAlavadezamAM potAnI vizeSa prakAranI samRddhithI saMpUrNa nagarIone jItatI ujajayanI nagarImAM gayo. paraMtu tyAM koI paricita nathI athavA to koI oLakhIto nathI ke jene AgaLa karIne rAjAne maLe ane potAnI kalAnI kuzaLatA batAve. vaLI zreSTha hAthInuM jema rAjA sivAya bIjo koI nirvAha sthAna nathI tema tevA prakAranA kalApAtrane rAjA sivAya bIjo koI nirvAha sthAna nathI. kAraNa ke avInAdau kRtvA bhavati turago yAvadavadhiH, pazurdhanyastAvat prativasati yo jIvati sukham / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 105 amISAM nirmANaM kimapi tadabhUdagdhakariNAM, vanaM vA kSoNIbhRdbhavanamathavA yena zaraNam // 1 // gheTAone AgaLa karIne arthAtu gheTAothI mAMDIne ghoDA sudhInA pazu che te dhanya che ke je jyAM tyAM vase che ane sukhethI jIve che. jayAre A baLelA hAthIonuM tevA prakAranuM kaMI paNa nirmANa thayuM che ke jethI kAM to vana zaraNa che athavA to rAjAnuM bhavana zaraNa che. kSINakalAvALAne koI na jue tenI jema tevA prakAranI avasthAvALA kalAvALA evA paNa tene koI be AMkhathI prayatnapUrvaka joto paNa nathI. to pachI sthAna ApavuM Adi sanmAnanI kathA to dUra rahI. tethI te sarve musApharone sAdhAraNa evA musApharakhAnAmAM viSAda karato rahyo. kahyuM paNa che ke doHsthyaM nAma parAbhUteH, sthAnamAdyaM na saMzayaH / rInA japateH pAna, kSA: saMvate yataH 2 dAyi parAbhavanuM paheluM sthAna che emAM koI saMzaya nathI. kAraNa ke daridra thayelo rAjA paNa govALIyAnA paganI sevA kare che. tethI vijJAnamAM nipuNatA ja sarvaicchita kAryane sAdhavAmAM anukULa che e pramANe vicArIne pratyutpanna buddhivALo te lAkaDAnA seMkaDo moTA kabUtaro banAvIne tevA prakAranI khIlI (cAvI) AdinA prayogathI rAjAnA bhaMDAromAM mokale che. te lAkaDAnA kabUtaro paNa jANe jIvatA kabUtaro na hoya tema te ja kSaNe tyAM jaIne dANAne grahaNa karavAmAM catura evI potAnI cAMcothI zAlicokhAthI peTane koThAranI jema bharIne pAchA Ave che. te dANAothI teNe potAnA kuTuMbano nirvAha karyo. koIka eka divasa zAline coranAranI sArI rIte zodha karatA evA zAlirakSakoe rAjAnA dhAnyabhaMDAromAMthI jaladIthI nIkaLatA zAlikaNothI pUrNa bharelA jANe vahANo na hoya tevA lAkaDAnA kabUtarone joyA. ane manamAM Azcarya pAmelA, lAkaDAnA kabUtaronI pAchaLa cAlatA kokAzanA ghare AvyA. ane te kaNonA samUhane grahaNa karatA kokAzane joyo. ane tyAra pachI "cora pakaDAyo" e pramANe AnaMdita thayelA teo ghaNA divasathI ciMtaveluM rAjAnuM darzana Aje thaze ane kalAkauzala pragaTa karavAthI mAruM bahumAna thaze e pramANe utpanna thayelI AzAvALA 1. pratyutpannamati=je samaye je kArya karavA yogya hoya te ja samaye te kArya sUjhADanArI buddhi. 2. ahIM si.he.za. sUtra-pa-4-71thI rUva arthamAM karmakAraka pachI kham pratyaya Avyo che. navarALi - koipUranA pUrva peTane koThAranI jema pUrIne=bharIne. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa kokAzane kAkajaMgha rAjA pAse lai gayA ane zreSTha rAjAthI pUchAyelA teNe zAlikaNane haraNa karavA sudhInA potAnA saghaLAya vRttAMtane sArI rIte spaSTa ja jaNAvyuM. kAraNa ke, satyaM mitraiH priyaM strIbhi - ralIkamadhuraM dviSA / anukUlaM ca satyaM ca vaktavyaM svAminA saha // 1 // 106 mitronI sAthe sAcuM bolavuM joie, strIonI sAthe priya bolavuM joie, zatrunI sAthe khoTu paNa madhura bolavuM joie ane svAmInI sAthe anukULa ane satya bolavuM joie. tyAra pachI samyak svarUpa kahevAthI ane tevA prakAranA lAkaDAnA kabUtara banAvavAnI kaLAnA atizayane jovAthI tuSTamanavALA rAjAe pharI AdarapUrvaka prazna karyo ke, anupama kalAnA vilAsa ! he kokAza ! atizaya camatkAranA sthAna evA kayA kayA vijJAnane tuM jANe che ? teNe paNa uttara Apyo ke, he deva ! ApanI kRpAthI tiraskAra karelo che bIjA zilpInA garvane jeNe evuM thakAranuM sarva vijJAna huM jANuM chuM. he svAmi! icchA mujaba gati karanArA, manohAri lAkaDAnA mayura, guDa, popaTa ke kalahaMsa vagere athavA to bIjA paNa tevA prakAranA pakSIne banAvuM ke zreSTharathanI jema jenA upara caDhIne pRthvI upara cAlatA hoie tema AkAzanA AMgaNAmAM paNa kaoNMlikA AdinA prayogathI icchA mujaba javAya ane icchA mujaba pAchuM avAya. athavA to yathAicchita mahela, gha2 vagere badhu ya vizvakarmAnI jema karuM. te sAMbhaLavA yogya sAMbhaLIne kutUhalapriya evA rAjAe tene A pramANe vacana kahyuM: jo A pramANe che to AkAzamArgamAM gamanaAgamana karavAnI kalAmAM catura evA eka garuDane banAva ke jethI saghaLA ya bhUmaMDalane icchA mujaba joie. tethI vaijJAnikomAM mukuTa samAna evA teNe tarata' ja vAsudevanA garuDa jevuM viziSTa lAkaDAnuM ghaNuM moTuM garuDa banAvyuM. tenA darzanamAtrathI ja rAjA atizaya toSa pAmyo ane lokonI najaramAM saghaLuM ya Ave te rIte bahumAnapUrvaka rAjAe tene atizaya vismaya pamADe tevuM ghaNuM dhana, suvarNa, ratna Adi ane nivAsa Adi ApyuM. tethI potAnI vijJAnakalAthI te ja kALe meLavelI che sakala AvAsa Adi navI sAmagrI jeNe evo, rAjAne sanmAna pAtra hovAthI phelAyo che prasiddhino prakAza jeno evo kokAza potAnA kuTuMba sahita sukhapUrvaka tyAM rahyo. aho ! vAMcchita kAryane sAdhanAruM vijJAna. kahyuM che ke- lavaNasamo natthi raso, viNNANasamo a baMdhavo natthi / dhammasamma natthi nihI kovasamo vairio natthi // 1 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra lavaNa samAna rasa nathI, vijJAna samAna bAMdhava nathI, dharma samAna nidhi nathI ane kopa samAna vairI nathI. 107 bIje divase kautuka rasathI AkrAMta thayelA rAjAe lAkaDAnA banAvelA suMdara garuDa upa2 lakSmIthI sahita jANe sAkSAt viSNu na hoya tema paTTarANIthI sahita ArUDha thaine AkAzamAM gamana karavAnuM kAraNa evI khIlI (cAvI)nA vinyAsane jeNe jANyuM che evA kokAzanI sAthe pRthvIvalayane jovA mATe AkAza mArge prayANa karyuM. krame karI aneka kautukone potAnI cakSuno viSaya banAvato, arthAt aneka kautukone joto. vividha prakAranA vana, nadI, nagara, gAma, sImA Adine jANe eka sAthe oLaMgatA na hoya tema rAjA jeTalAmAM bharuca nagaranI upara gayo, teTalAmAM vismayapUrvaka paTTarANIe rAjAne pUchyuM: he deva ! potAnI zreSTha samRddhithI indranI rAjadhAnI amarAvatIne paNa jItatuM A nagaranuM nAma zuM che ? ane gaMgA nadInI jema nirmaLa pANInA pUrathI zobhatI A nadInuM nAma zuM che ? tyAra pachI tenA nAma vagere svarUpane sArI rIte nahIM jANato rAjA jeTalAmAM kaMi javAba nathI Apato, teTalAmAM nAma Adine pUrve jANyuM che jeNe evA, vijJAnanA dhuraMdharomAM paNa dhuraMdhara evA, zreSTha kokAza rathakAre kahyuM ke, bharucanagaranuM varNana he svAmin ! vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvrata svAmInA caraNa kamaLathI pavitra thayelo che aMdarano bhAga jeno evuM A bharuca nAmanuM nagara che. ane A nagaranA lokone sarva rIte sukha ApanArI, koi paNa jAtanI lajjA vinA krIDA karatA amApa prItivALA haMsa, cakravAka Adi aneka rIte AnaMda karatA paMkhIonA joDalAnI vividha krIDAnA kautukathI AkAzamAM vicaratA vidyAdhara, kinnara vagerenA joDalAone paNa AnaMda ApatI narmadA nAmanI nadI che. ane A nagaramAM pUrve sura-asurathI sevA karavA yogya evA, utpanna thayuM che divya kevaLajJAna jemane evA zrI munisuvrata svAmI dakSiNa dizAnA bhUSaNa evA pratiSThAnapura nagaramAMthI eka ja rAtrimAM sAiTha yojanano vihAra karIne AvyA. yAgamAM homavA icchelA, sarvAMga sadbhakSaNathI zobhatA, pUrvabhavanA potAnA mitra, pUrvabhava kahevA Adi dvArA jene jAtismaraNa jJAna utpanna karAvyuM che evA pratibodha karIne karAvelo che sarvasacitta vastuno tyAga jene evA, sthira karAvyo che dRDha dharmano anurAga jene evA zreSTha ghoDAne saudharma devalokamAM saudharmendra samAna Rddhi jevI devalokanI Rddhine prApta karAvI ane kRtajJamAM atyaMta zreSTha te deve tyAre ja tyAM AvIne zreSTha evA svAmInA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 AcArapradIpa samavasaraNanA sthAne ratnamaya ati moTA navA zreSTha vihArane (=maMdirane) banAvIne tenI aMdara traNa jagatanA jananA mananI icchA pUrI karI che evI jIvasvAmI zrI munisuvratasvAmInI mUrti ane tenI AgaLa UMcA ghoDA rUpa pUrvabhavanA potAnI mUrti sthApita karI. tyArathI mAMDIne tenI azvAvabodhatIrtha tarIke prasiddhi thaI. vaLI Asannasiddhika hovAnA kAraNe, zuddha bhaktithI bhAvita hovAnA kAraNe niraMtara karelI che zrI munisuvratasvAmInA caraNa kamaLanI sevA jeNe evA te deve paNa badhA sthaLethI AvatA yAtrikalAkanA sakala abhilASane pUravA dvArA lAMbA kALa sudhI te tIrthanI prabhAvanA karI. kAlAntare tyAM ja pUrvabhavanuM vaira pragaTa thavAthI mAravAnI icchAvALA svecche choDelA bANathI vaDalA upara rahetI eka samaDI viMdhANI. pUrvabhavamAM karelA eka, vakhatanA jinavaMdana, sAdhvIjI bhagavaMtonI sevA rUpa sukRtanA vazathI aMta samaye sAdhu bhagavaMte ApelA namaskAra mahAmaMtranI zraddhAvALA zubha dhyAnathI marIne siMhala dezanA adhipati rAjAnI sAta putro upara parama premapAtra putrI rUpe utpanna thaI. ane krame karI yauvanavayane pAmelI, bharucathI AvelA ane rAjAnI sabhAmAM beThelA moTA zreSThIe chIMka AvavAnA samaye uccArelA namaskAra maMtranA pahelA pada "namo arihaMtANaM'ne sAMbhaLavAthI utpanna thayeluM che jAtismaraNa jJAna jeNIne evI teNIe mAtA-pitAnI koipaNa rIte rajA. laIne sAtaso moTA vahANo sAthe bharUca nagaramAM AvIne te caityanA uddhAra AdithI na gaNI zakAya eTalA puNyanuM nirmANa karyuM. tyArathI mAMDIne te tIrtha "zrI zakunikA vihAra' e pramANe khyAtine pAmyuM. ane krame karI A ja tIrthano parama zrAvaka kumArapALa rAjAno maMtrI udAyana teno putra zrI zatruMjaya tIrthano uddhAra karAvavo, zrI giranAra parvata caDhavAnA sugama pagathiyA banAvavA Adi aneka moTA puNyathI prasiddha thayelA maMtrIomAM mukuTa samAna evA zrI vAmbhaTTa maMtrIno nAno bhAI aMbaDa maMtrI pitAnA puNya nimitte mithyAdRSTi evI duSTadevIe karelA upadravano nAza karanArA zrI hemacaMdrasUrijInA sAnnidhyathI uddhAra karAvaze. vaLI ahIM laukika aneka tIrtho che. jeNe kokAzanA mukhathI tIrthano mahimA sAMbhaLyo che evA rAjA, paTTarANI ane kokAze paNa te caityamAM zrI munisuvrata prabhune praNAma karyA. mahArASTranagaranuM varNana tyAra pachI pharI paNa teo traNe pUrvanI jema ja garuDa upara ArUDha thaine AgaLa jatAM dakSiNa dizAmAM koika mahA nagaranI upara jeTalAmAM AvyA teTalAmAM te ja pramANe paTTarANIe rAjAne prazna karyo ke, he svAmin ! A kayuM nagara che? ane A kaI nadI - che? pUrvanI jema ja rAjA mauna rahe chate kokAze ja A pramANe kahyuM: he deva !.laukika Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 109 uktimAM prasiddha, maryAdA vinAnI lakSmInA vilAsathI samRddha, moTA rASTranI vibhUSA karanAruM mahArASTra nAmanuM nagara che. pUrve padmAsana AkAre vasAveluM A nagaranuM nAma padmapura hatuM. vijaya pAmatA zrI caMdraprabha svAmInA vacanathI saudharmendra pAsethI prApta karelI caMdrakAMtaratnanI banelI caMdraprabhasvAmInI pratimA AgaLa AraMbhelA mahAyAganI siddhithI khuza thayelA cittavALA rAjAe A nagaramAM zrI caMdraprabhavihAra karAvyo. krame karIne ahIM ja pitAnA vacananI ArAdhanA mATe rAma vanavAsa kare chate bAra varSathI vaMzajAlInI aMdara adhomukha rahIne dhUmrapAna karatA potAnA putrane caMdrahAsa talavAranI siddhi thaze evI bhAvanAthI rAvaNanI bahena suparNanakhA tyAM AvI. pUrve tyAM AvelA lakSmaNanA hAthe caDelI, te ja samaye upasthita thayelI caMdrahAsa talavArathI chedelI vaMzajAlInI aMdara kapAyelA potAnA putranA mastakane jovAthI ati krodhe bharAyelI (lakSmaNanA) pagalAne anusaratI ja pAchaLa AvI. tyAM rahelA rAmane joIne moha pAmelI teNe prArthanA karI. rAme niSedha karyo eTale lakSmaNa pAse AvI. teNe paNa (pahelA rAmanI prArthanA karI hovAnA kAraNe) tuM bhAInI patnI che e pramANe niSedha karyo eTale krodhano dhamadhamATa batAvyo. tethI lakSmaNe tenuM nAka kApI nAkhyuM. tyAre A nagara nAsikyapura tarIke prasiddha thayuM. ane rAvaNane haNIne sItAne pAchI lAvIne pAchA pharatA evA rAme zrI caMdraprabha svAmInA vihArano uddhAra karAvyo. krame karIne zrI jinadharmanI ArAdhanAmAM ekAgra mahimA(mana)vALI pAMDu rAjAnI paTTarANI kuMtIe zrI yudhiSThira putrano janma thaye chate A caityano uddhAra karyo. tyAre A caitya "kuMtIvihAra' tarIke prasiddhine pAmyuM. A pramANe ahIM aneka uddhAro thayA. ane A Azraya karelA saghaLAya janane AnaMda karanArI godAvarI nAmanI nadI che. laMkAnagarInuM varNana pharI A pramANe AgaLa jatAM samudranI madhyamAM suvarNathI banAvelA saMpUrNa nagarane jotA rANIe te ja pramANe rAjAne prazna karyo. ane rAjA maunanuM poSaNa kare chate, arthAt mauna rahe chate kokAze ja kahyuM ke, he deva! divya RddhinA vilAsathI alakApurIne paNa saMtApa karelo che evI, ati moTA parvatanA zikhara, traNa zikharavALo parvata, durga, mahAsAgaranI aMdara AvelI khAI Adi vizeSothI saghaLA ya zatruono parAjaya karanArI laMkA nAmanI nagarI che. ane A nagarImAM svabhAvathI paNa ghaNAmadanA utkarSathI sAkSAt jANe airAvaNa na hoya evo, jene hajAro vidyAo siddha thaI che evo, lAkho vidyAdharoe jenI sevA karI che evo rAvaNa nAmano prativAsudeva pUrve rAjyanuM pAlana karato hato. ane ati phelAtA darpathI dhamadhamATa karato evo te indra, sUrya, caMdra vagere devonA nAmane dhAraNa karanArA vidyAdharo Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 AcArapradIpa pAse vividha prakAranI sevAvidhi karAvavA dvArA potAne indrathI paNa adhika mAnato hato. ane ethI eNe traNa jagatamAM paNa asAdhAraNa rAjA jevuM AcaraNa karyuM hatuM. rAvaNanI RddhinuM varNana lokamAM paNa tenI RddhinuM svarUpa A pramANe saMbhaLAya che. rAvaNe IndrathI paNa duHkhe karI grahaNa karI zakAya evA nava grahone potAnA khATalAnA (palaMganA) pAye bAMdhyA hatAM, traNe bhuvananA lokone paNa atyaMta AtaMka kArya jeNe ApyuM che evA mRtyune paNa bAMdhIne pAtAlanI aMdara nAkhyo hato. vAyudeva tenA gharanA AMgaNAne sApha karanAro hato. cAre paNa jImUto sugaMdhI jaLanI vRSTi karanArA hatA. vanaspatio puSpanA prakarane karanArI hatI, yama potAnA pADAthI pANI lAvanAro hato, sAte paNa samudro snAna karAvanArA hatA, sAte paNa mAtAo AratI utAranArI hatI, vizvakarmA zRMgAra karanAro hato, zeSanAgendra chatrane dhAraNa karanAro hato, gaMgA ane yamunA cAmara DhALanArI hatI, chae Rtuo puSpane pUrA karanArI hatI, sarasvatI vINA vagADanArI hatI, raMbhA, tilottamA vagere nRtya karanArI hatI, tuMbaruM gAyaka hato, nArada tabalA vagADanAro hato, sUrya rasoiyo hato, caMdra potAnI dareka kaLAmAMthI amRta varSAvanAro hato, maMgaLa bheMso dohanAro hato, budha ariso batAvanAro hato, bRhaspati ghaTIyaMtra (kalAke kalAke DaMkA) vagADanAro hato. zukra maMtrIzvara hato, zani pAchaLanA bhAge rakSA karanAro hato, tetrIsa karoDa paNa devI sevA karanArA hatA, aThyAsI hajAra RSio paraba calAvanArA hatA, nArAyaNa sabhAmAM dIvo (mazAla) dhAraNa karanAro hato, Indra mALI hato, brahmA purohita hato, bhUzirITI (mahAdevano eka gaNa) Acamana ApanAro hato, jImUtaRSi chokarAone ramADanAro hato, kAmadeva talavArane (keDamAM) bAMdhI ApanAro hato, vaizvAnara dhobI hato, kArtikeya koTavAla hato, vinAyaka (gaNeza) gadheDA cAranAro hato, cAMmuDA cAurI saMcAra karanArI hatI, gaurI (jemAMthI kapaDuM bane evA) zaNane kAMtanArI hatI, lakSmI vastunI rakSA karanArI hatI, nArada guptacara hato, kubera bhaMDArI hato, vagere vagere.. AvA prakAranI samRddhi hovA chatAM paNa parastrImAM laMpaTa hovAnA kAraNe utpanna thaI che duSTa buddhi jene, sItAnA haraNathI utpanna thayelA mahApApathI potAnuM sarva baLa niSphaLa karyuM che jeNe evA saghaLAya parivAra sahita te rAvaNane samyagu nyAyamArgamAM prItivALA ane jene sahAyamAM mAtra eka lakSmaNa ja che evA rAme anukaMpA sahita haNIne paralokane prApta karAvyo, arthAt mArI nAkhyo. ane A laMkA purImAM vidyAdhara rAjAoe karAvelA, bhavya lokonA manane prasanna kareluM che evA, tIrtha svarUpa ghaNA jaina maMdiro che. tethI teo traNeye paNa devone vaMdana karyA. pharI paNa te ja pramANe AgaLa prasthAna karyuM. ane krame karI pAchA pharyA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra e ja pramANe eka divasa pazcima dizAmAM garuDa gaye chate te ja pramANe (rANIe prazna karyo. rAjA mauna rahe chate) zreSTha rathakAra kokAze javAba Apyo. sAMbhaLavA mAtrathI paNa sakala pApano nAza karanArA, vismayane karanArA, vistArapUrvaka racanAvALA zrI zatruMjaya, zrI raivata (giranAra) mahAtIrthanA mAhAtmyane kahenArA prabaMdhane kahyo. tyAra pachI vismayathI AnaMdita manavALA te traNeye paNa devone vAraMvAra vAMghA. A pramANe uttara dizAmAM jenuM bIjuM nAma kailAza che evA, vividha AzcaryanA nidhAna, viziSTa sphaTikanI zilAthI banelA, ATha yojana UMcA, zrI bharata cakravartIe karAvelA siMhaniSadyA svarUpa anupama potapotAnA varNa ane pramANathI yukta caLakATa mAratA navA ratnothI banAvelI zrI RSabhadeva vagere covIse jinezvaronI pratimAthI yukta, suvarNanA divya maMdirothI zobhatA, UMcA zikharavALA zrI aSTApada parvatarAja tIrthanA prabaMdhane kahyo. zrImad ajita Adi vIsa tIrthaMkaranA nirvANasthAne devatAi ratnathI banAvelA mahAstUpathI zobhatA sammetazikhara tIrthanA prabaMdhane kahyo. vaLI AgaLa jatA- zAzvata siddhAyatana Adi aneka advaita AzcaryathI yukta vaitADhya girirAjanuM darzana thaye chate zrI RSabhadevanI sevAthI saMtuSTa thayelA zrI dharaNendre aDatAlIsa hajAra vidyAo ApI, dakSiNa dizAnI zreNimAM pacAsa ane uttara dizAnI zreNimAM sAiTha mahAnagaranI sthApanA karI rAjya karatA nami-vinamino prabaMdha sArI buddhivALA kokAze ja kahyo. 111 vaLI bIjA divase pUrva dizAmAM zrI yugAdideva Adi pAMca tIrthaMkaranA janma Adi anupama kalyANakanA mahotsavathI prApta karelA mahimAthI samRddha thayelI, vizvamAM prasiddha thayelI zrImatI ayodhyA Adi tIrthaMkaranA janma AdinI bhUminuM te ja pramANe kokAza varNana kare chate zAMti Adi traNa jina, sanakumAra Adi pAMca cakravartI, carama zarIrI pAMca pAMDavo Adi aneka uttama puruSonI utpatti sthAna, zrI RSabhadevanuM vArSika tapanuM pAraNuM karAvanAra zreyAMsakumArathI prAraMbha thayeluM dAna, zrI zAMtijina, zrI kuMthujina, zrI arajinanA nirvANa kalyANakane choDIne bAkInA cAra kalyANakonuM thavuM, zrI zAMti-kuMthuara-malli jinanuM samavasaraNa thavuM, viSNukumAra maharSinuM lAkhayojana rUpa vikurvavuM, sAdhunA dveSI namucine zikSA karavI, parivrAjakane pIrasavAnA rAjAnA abhiyogathI saudharmendranA jIva kArtika zreSThine vairAgya utpanna thavuM, eka hajAra ATha vANiyAothI parivarelA te kArtika zeThe munisuvrata svAmI pAse dIkSA levI. ityAdi aneka hajAro aitihAsika prasaMgonA nidhAna evA zrI hastinApura nAmanA pradhAna tIrthanA varNananA prasaMge zrI zAMti-zrI kuMthu-zrI a2- e traNeya jina cakravartI thaine tIrthaMkara thayA e pramANe vyatikara sAMbhaLavAthI vismita manavALA rAjAe zreSTha rathakAra kokAzane prazna karyo ke, cakravartInI te samRddhi kevI hoya che ? Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 cakravartInI RddhinuM varNana prAyaH badhI rIte nipuNa evA teNe paNa javAba Apyo ke, he rAjAonA cakri! vizvamAM asAdhAraNa evI cakravartInI RddhinA svarUpane sAMbhaLo. te A pramANe--- cakravartIne cha khaMDavALuM bharata kSetra, nava nidhAno ane cauda ratno hoya che. temAM navanidhAnonuM svarUpa pravacana sArodvAranI gAthAothI batAvAya che. te gAthAo A che- AcArapradIpa sappe 1 paMDuae 2, piMgalae 3 savvarayaNa 4 mahApaume 5 / kAle a 6 mahAkAle 7, mANavaga 8 mahAnihI saMkhe 9 // 9 // [ gA0 1218 ] 1. naisarpa, 2. pAMDuka, 3. piMgalaka, 4. sarvaratna, 5. mahApadma, 6. kAla, 7. mahAkAla, 8. mANavaka, 9. zaMkha - A nava mahAnidhio che. sappaMma nivesA, gAmAgaranagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDaMbANaM khaMdhArANaM gihANaM ca // 2 // [ gA0 1219 ] naisarpa nAmanA nidhimAM gAma, khANa, nagara, pattana, droNamukha, maDaMba, skaMdhAvAra eTale chAvaNI ane gharonI sthApanAnI vidhi kahI che. gaNiasya gIANaM, mANummANassa jaM pamANaM. caM / dhannassa ya bIyANaM, uppattI paMDue bhaNiA // 3 // [ gA0 1220 ] pAMDukanidhimAM gaNitanI, gItonI, mAna-unmAnanuM pramANa ane dhAnyanA bIjonI utpatti kahI che. savvA AharaNavihI, purisANaM jA ya jA ya mahilANaM / AsANaM hatthINaM, piMgalayanirhimi sA bhaNiA // 4 // [ gA0 1221 ] puruSonI, strIonI, ghoDAonI ane hAthIonI je je AbharaNa vidhi che te piMgala nAmanA mahAnidhimAM kahI che. rayaNAiM savvarayaNaMmi, caudasa pavarAiM cakkavaTTINaM / uppajjaMtI egiMdiAI paMciMdiAI ca // 5 // [ gA0 1222 ] sarva ratnomAM cakravartInA cauda ratno zreSTha hoya che. temAM (sAta) ekendriya ane (sAta) paMcendriya ratnonI utpatti sarvaratna nAmanA nidhimAM kahI che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra cakkAsichattadaMDA, AuhasAlAI huMti cattAri / cammamaNikAgiNinihI, sirigehe cakkiNo huMti // 6 // 113 cakra-asi-chatra ane daMDa A cAra ratnonI utpatti AyudhazALAmAM thAya che. carmamaNi-kAkiNI ane nidhinI utpatti cakravartInA lakSmIgRhamAM thAya che. seNAvai gAhAvai, purohio vaDDaI a nianayare / thIrayaNaM rAyakule, veaDDatale a kariturayA // 7 // [ gA01214] senApati, gAthApati, purohita ane vardhakI A cAra ratnonI utpatti potAnA nagaramAM thAya che. strIratnanI utpatti rAjakulamAM thAya che, hAthI ane ghoDAnI utpatti vaitADhya parvatanI taLeTImAM thAya che. vatthANa u utpattI, nipphattI ceva savvabhattINaM / zALa thALa ya, savvA sA mahApaDame // 8 // [[02222] vastronI utpatti ane vastromAM rahelA sarve vizeSo (dhotiyA, khesa Adi)nI niSpatti maMjiSTha Adi raMgo ane loDhuM Adi dhAtuo A badhAnI utpatti mahApadma nAmanA nidhimAM kahI che. kAle kAlannANaM, bhavvapurANaM ca tisu vi vaMsesu / sippasa kampANi a, tinni payAe hiakarAi / / 9 / / [ gA0 1224] kALanuM jJAna, traNe vaMzomAM (=tIrthaMkaranA vaMzamAM, cakravartInA vaMzamAM ane baLadevavAsudevanA vaMzamAM) je bhavya eTale bhaviSyamAM thanAra che ane purANa eTale bhUtakALamAM je thai gayA. tathA prajAne hitakArI so zilpo ane jaghanya-madhyama-utkRSTa ema traNa prakAranA karmo A badhuM kALa nAmanA nidhimAM kahyuM che. lohassa ya utpattI, hoi mahAkAli AgarANaM ca / ruppassa suvaNNassa ya, maNimuttiasilapavAlANaM // 10 // [ gA0 1225 ] loDhuM, rupu, sonu, maNi, motI, zila=sphaTika vagere pravAla A badhAnI khANonI utpatti mahAkAla nAmanA nidhimAM kahI che. johANaM uppattI, AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / savvAvi buddhanIrUM, mALavaze TUMkanIrUM 4 5 o 5 [02226] Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 AcArapradIpa yoddhAonI, DhAla vagere AvaraNonI ane talavAra vagere praharaNonI utpatti tathA nyUharacanA Adi svarUpa sarve paNa yuddhanIti ane sAma, dAma Adi cAre prakAranI daMDanIti mANavaka nAmanA nidhimAM kahI che. naTTavihI nADayavihI, kavvassa cauvvihassa nipphttii| saMNe mahAniiima ga, DimAI sa . 22 [ 1rara7] nRtyavidhi, nATakavidhi, dharma-artha-kAma ane mokSa rUpa cAra puruSArthanI gUMthaNIrUpa cAra prakAranA kAvyo athavA saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane saMkIrNarUpa cAra bhASAmAM gUMthAyelA cAra prakAranA kAvyo athavA gadya, padya, geya ane caurNapada baddha cAra prakAranA kAvyonI niSpatti ane sarva prakAranA vAjIMtronI utpatti zaMkha nAmanA nidhimAM kahI che. . . cakkaTThapaiTThANA, aTThassehA ya nava ya vikkhaMbhe / vAra vIrA maMjUsAhima navI mude . 23 I [r-2228] nave nidhio ATha cakra=paiDA upara rahelI che, ATha yojana UMcI che, nava yojana pahoLI che, bAra yojana lAMbI che, maMjuSA eTale peTI saMsthAne AkAre rahelI che ane gaMgA nadInA mukha AgaLa rahelI che. veruliamaNikavADA, kaNagamayA viviharayaNapaDipunnA / sasisUracakkalakkhaNa-aNusamavayaNovavattIyA // 14 ||[gaa.1229 ] nave nidhio vaiDUryamaNimaya kapATavALI che. sonAnA vividha ratnothI paripUrNa che. caMdra, sUrya, cakranA cihnavALI che. sarakhA daravAjAvALI che. paliovamaTTiIA, nihisarinAmA ya tattha khalu devA / ne te mAvAlA, mahilA mahivatrA ya . 25 [2230] eka palyopamanA AyuSyavALA ane nidhinA nAma sarakhA nAmavALA je devo che te devonuM A nidhio AvAsa che, vaLI A nidhio Adhipatya mATe kharIdI zakAya tema nathI. arthAt nidhine kharIdI tenI mAlikI karI zakAtI nathI. A paMdara gAthAo batAvI tenI krame karI kaMika vyAkhyA karAya che- naisarpa Adi nave nidhiomAM AcAranA zAzvata pustako che. ane te pustakomAM vizvanI sthiti kahevAI . che. temAM je nidhimAM je kahevAyuM che te kahe che- gAthA-2 mAM daza hajAra kulano eka gAma Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra thAya. jyAM mIThuM vagere utpanna thatuM hoya tene Akara kahevAya. rAjadhAnIne nagara kahevAya, athavA jyAM kara na levAto hoya te nagara kahevAya. jalamArga ane sthaLamArga e baMne mArgamAMthI eka mArgathI yukta hoya te pattana kahevAya. jalamArga ane sthaLamArga e baMne mArgathI yukta hoya te droNamukha kahevAya. aDhI gAumAM bIjuM koi gAma na hoya tevA gAmane maTuMba kahevAya. sainyanA nivAsane kaMdhAvAra kahevAya ane = zabdathI dukAnanuM grahaNa karavuM. keTalAka gAma vagerenI bIjI,rIte paNa vyAkhyA kare che. jethI kahyuM che ke- grAmo vRtyAvRtaH syAnnagaramurucaturgopurodbhAsizobhaM, kheTa nadyAdriveSTyaM parivRttamabhitaH karbaTaM parvatena / 'grAmaiyuktaM maDambaM dalitadazazataiH pattanaM ratnayoni droNAkhyaM sindhuvelAvalayitamatha sambAdhanaM cAdrizRGge // 1 // 115 vADathI vIMTaLAyelu hoya te gAma kahevAya. moTA cAra daravAjAthI pragaTa thayelI zobhAvALuM hoya te nagara kahevAya. nadI ane parvatathI vIMTaLAyeluM hoya te kheTa kahevAya. cAre bAju parvatathI vIMTaLAyeluM hoya te karbaTa kahevAya. vikasita hajAra gAmathI yukta hoya te maDaMba kahevAya. ratnanI utpatti sthAnane pattana kahevAya, samudranA kinArAthI vIMTaLAyeluM hoya te droNamukha kahevAya, parvatanA zikhara upara vaseluM hoya te saMbAdhana kahevAya. gAthA-3 mAM gaLitasya eTale sonAmahora, sopArI Adi rUpa gaNita, pIttAnAM eTale svarane sAruM karavuM Adi prabaMdho, mAnaM eTale setikA vagere mAna, je setikA saMbaMdhI hoya te paNa mAna kahevAya, dhAnya vagere meya che evo kahevAno bhAva che. nmAna eTale tulA, karSa vagere. vIjJAtinAM eTale zAli vagere bIjo. niSpatti eTale deza-kAlane ucita rUpe utpatti. cothI vagere cAra gAthAo saraLa arthavALI che. gAthA-8mAM sarvamahInAM eTale vastra vageremAM rahelA sarve vizeSo. kALAM eTale maMjiSTha-kusuMbha Adi. dhAtunAM eTale loDhuM vagere. gAthA-9mAM jJAti trayo vaMzA: eTale tIrthaMkara, cakravartI, baLadeva-vAsudeva saMbaMdhI vaMzo. A vaMzomAM je thaze ane je thayA ane upalakSaNathI vartamAnamAM je vidyamAna hoya che te. zilpazataM eTale ghara, loDhuM, citra, vastra ane nApita A pAMca zilpanA vIsa-vIsa bheda hovAthI so. vaLi eTale khetI, vepAra vagere. jaghanya-madhyama-utkRSTa bhedathI traNa. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 AcArapradIpa gAthA-10mAM zilAH eTale sphaTika vagere. gAthA-11mAM AvaraLAnAM eTale DhAla vagere, yuddhanIti eTale vyUharacanA vagere, 26nIti eTale sAma Adi cAra prakAranI nIti. gAthA-12mAM sunitAfAnAm eTale vAjIMtro. A badhAnI utpatti kahevAya che. A pUrve kahelA badhA paNa padArtho nave ya nidhimAM sAkSAt utpanna thAya che ema bIjA kahe che gAthA-13mAM ATha cakro u52 avasthAna che jeonuM te aSTazrvapratiSThAnA: prAkRta hovAnA kAraNe aSTa zabda pAchaLa Avelo che. ATha yojana UMcAi che jenI te azvetsethA: peTInA saMsthAne rahelI haMmezA gaMgAnA mukhe rahelI bharatakSetranA vijaya pachI cakravartInI sAthe pAtAla mArge thaine cakravartInA nagaramAM janArI. gAthA-14mAM vaisUrya ane maNinA kapATa che jemAM te vaisUryamaLi pATA:. caMdra, sUrya, cakra AkAravALA cihno che jemAM te zazisUralkSaLA: prAkRta hovAnA kAraNe nak pratyayano lopa thayo che. arthAt prathamA bahuvacananA pratyayano lopa thayo che. eTale ke nakSaLA nA badale nakSaLa thayuM che. anurUpa samAna vadananI=dvAranI utpatti ghaDAi che jeonI te anusamavano55ttaya:. gAthA-15mAM AvAsA eTale Azraya, AdhipatyAya eTale Adhipatya mATe na kharIdI zakAya tevI. Adhipatya vecAtuM maLatuM nathI ema kahevAno bhAva che. A pramANe nava nidhinuM svarUpa pUrNa thayuM. senApati vagere cauda ratno che. temAM senApati gaMgA ane siMdhu nadInA sAmA kinArAne vijaya karavAmAM samartha che. ane zatruothI na haNI zakAya evI zaktivALo che. gRhapati- gRhane ucita evA zAli vagere sarva dhAnyo, phaLo, zAkabhAjIne tatkALa ja utpanna karanAra che. ane prasaMge cakravartInA sakaLa sainyane pUru karanAra che. purohita sarva kSudra upadravonI zAMti karanAra che. hAthI ane ghoDo prakRSTa vega ane parAkramavALA che. vardhakI avasare tarata ja cakravartInA samagra sainya mATe paNa jota jotAmAM bhavana banAvavA vagere kArya karavAmAM samartha che. unmagnA ane nimagnA nAmanI baMne nadIone oLaMgavA mATe sugama pagathiyA banAvanAra che. strIratna sarvathI caDiyAtA kAmasukhanuM nidhAna che. cakraratna hajA2 ArAvALuM che, eka vAma pramANa che, sarva hathiyAromAM pradhAna che ane niSphaLa na jAya tevuM che. chatraratna mAtra vAma pramANa che. chatAM cakrInA hAthanA sparzathI - Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra bAra yojana vistAravALuM, vaitADhya parvatanA uttara bhAgamAM rahenArA mlecchonA dabANathI meghakumAroe varSAvelI prakRSTa pANInI dhArAne nivAraNa karanAruM, navANuM hajAra sonAnA saLIyAothI gUMthAyeluM, sonAnA pracaMDa daMDathI zobhatuM, bastisthAne (jyAM saLIyA bhegA thAya te sthaLe) pAMjarAthI zobhatuM, arjuna nAmanA zreSTha pILA suvarNathI jeno pRSThano bhAga DhaMkAyelo che evuM, sUryano tApa, pavana, vRSTi Adi doSane nAza karanAruM che. carmaratna be hAtha pramANa che, vaitADhya parvatanI uttara dizAmAM rahenArA mlecchoe karAvelI ghaNI meghavRSTi vakhate svAmInA hAthanA sparzathI bAra yojana vistAravALuM thayeluM, pANImAM raheluM, upara chatraratnathI DhaMkAyeluM, cakrInI senAnA saghaLAya lokonuM pRthvInI jema AdhArabhUta, savAre vAvelA ane bapora pachI taiyAra thatA zAli vagerenuM utpattinuM kAraNa, arthAt carmaratna upara zAli vagere savAre vAvavAmAM Ave to bapora pachI dhAnya taiyAra thai jAya che AvuM carmaratna che. 117 maNiratna cAra aMgula lAMbu che, be aMgula pahoLuM che. vaisUryaratnanuM baneluM che, traNa khUNAvALuM che, cha vibhAgavALuM=cha pAsAvALuM che. chatranA tuMba sthaLe ane hAthInA skaMdha upara raheluM bAra yojana sudhI prakAza kare che, kSudra upadravano nAza kare che, hAthamAM raheluM hoya to (je haoNMthamAM dhAraNa kare te) avasthita yauvanavALo ane avasthita keza ane nakhavALo thAya che. kAkiNIratna ATha sauvarNika che, cAra aMgulanuM che, samacorasa che, sarva prakAranA viSano nAza karanAruM che, tamisrA ane khaMDaprapAtA nAmanI guphAmAM bAra yojana sudhI aMdhakArano nAza karanAruM che. cakrIe rAtrinA samaye sainyanI vacce mUkeluM hoya tyAre sUryanI jema prakAza karanAruM che, cakrI jyAre tamisrA guphAmAMthI pasAra thAya che tyAMre tamisrAguphAmAM pUrva dizAnI bhIMta upara ane pazcima dizAnI bhIMta u52 eka yojanane AMtare pAMcaso dhanuSa lAMbA pahoLA, eka yojana sudhI prakAza karanArA, cakranI dharI AkAranA goLa, gomUtrikAnA kramathI eka bhIMta upara pacIsa ane bIjI bhIMta u52 covIsa e pramANe ogaNapacAsa mAMDalA khaDInI jema sukhethI lakhI zakAya evA te kAkiNI ratnathI Alekhato cakrI bharatakSetranA bIjA ardhA bhAgano digvijaya karavA mATe jAya che. jyAM sudhI cakravartI (jIvato) hoya tyAM sudhI te mAMDalAo rahe che. ane guphA paNa tyAM sudhI ja khullI rahe che. A ja pramANe khaMDaprapAtA guphAmAM paNa jANavuM. khaDgaratna bannIza aMgula pramANa che. saMgrAmamAM apratihata zaktivALuM che. daMDaratna ratnamaya che, pAMca dhAravALuM che, vajra jevuM che, vAma pramANa che, zatrusainyane vizeSa trAsa karanAruM che, viSama ane unnata bhUmi bhAgane sarakhuM karanAruM che, zAMtine karanAruM che, manorathane pUranAruM che, sarvatra paNa apratihata che, eka yojana sudhI nIce pRthvImAM praveza kare che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 AcArapradIpa A caudeya ratno dareka eka eka hajAra yakSothI adhiSThita che, A cauda ratnomAMthI senApati vagere sAta ratno paMcendriya che ane cakra vagere sAta ratno pRthvInA pariNAmarUpa ekendriya che. A pramANe cauda ratnonuM svarUpa jaNAvyuM. soLa hajAra yakSo cakrInI sevA karanArA che, temAM caudeya ratnonA darekanA eka eka hajAra ane cakrInA baMne khabhA upara eka eka hajAra ema soLa hajAra yakSo sevA karanArA che, batrIsa hajAra mukuTabaddha rAjAo cakrInA sevako che, cosaTha hajAra rANIo che, eka lAkha aThAvIsa hajAra vArAMganAo che, batrIsa hajAra dezo che, bahutera hajAra mahAnagaro che, aDatAlI hajAra pattano che, navANuM hajAra droNamukho che, chatrIsa hajAra velAkUlo che, cauda hajAra jalamArgo che, ekavIsa hajAra sannivezo che, batrIsa hajAra mahAnagarIo che, soLa hajAra rAjadhAnIo che, soLa hajAra kheTo che, covIsa hajAra maDaMbo che, soLa hajAra karmaTo che, cauda hajAra saMbodhano che, soLa hajAra ratnonI khANo che, navANuM hajAra suvarNa vagerenI khANo che, vIsa hajAra sAmAnya khANo che, soLa hajAra dvIpo che, chappana aMtaradvIpo che, chanuM kroDa gAmo che, ogaNapacAsa hajAra udyAno che, ogaNapacAsa karAyo che, soLa hajAra mleccha. rAjayo che, coryAsI lAkha hAthIo che, coryAsI lAkha ghoDAo che, coryAsI lAkha ratho che, chas kroDapAgIo che, sarva sainyamAM aDhAra kroDa ghoDAo, cauda hajAra maMtrIo, eMsI hajAra paMDito, corAsI hajAra koTavALo, corAsI hajAra suthAro, traNa kroDa adhikArIo, sAta kroDa kauTuMbiko che. cakravartInA bhojana mATe ja traNasone sAITha rasoiyA che. te sivAyanA to. chatrIsa kroDa rasoiyA che. chatrIsa kroDa AbharaNone dhAraNa karanArA, cosaTha hajAra kalyANa ane mahAkalyANane karanArA, chatrIsa kroDa aMgamardako, traNa lAkha zastradhArako, pAMca lAkha dIpikA (mazAla) dhArako, traNa kroDa (vINA vagere) vAjIMtro (vagADanArA), corAsI lAkha (bherI vagere) niHsvAno (vagADanArA), daza kroDapatAkAo (dhAraNa karanAra), batrIsa hajAra batrIsapAtrabaddha nATako, traNa lAkha bhojanazALAo, batrIsa kroDakulo, eka karoDa gokuLo, traNa kroDa haLo, aDhAra zreNio, aDhAra prazreNio, zreSThI, sArthavAha, kauTuMbika, mahattara, aMgarakSaka, sthagidhara=tAMbUlapAtra dhAraNa karanAra, kAvitta, aMtaHpuranuM rakSaNa karanAra, malla, mahAmalla, pratIhAra ( dvArapALa), mahAvata, ghoDezvAra, sArathI, kathA karanAra, nRtya karanAra, dUta vagere aneka kroDa hoya che. gaMgA ane siMdhu be devIo, khaMDaprapAta ane tamisrA nAmanI guphAnI be devIo, mAgadha, varadAma, prabhAsa e traNa tIrthanA devo, himavagiri, RSabhakUTanA adhiSThAyaka devo A badhI cakravartInI Rddhi che. A pramANe cakravartInI RddhinuM svarUpa pUrNa thayuM. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra dararoja A pramANe apUrva, apUrvatara sarasa rasamAM tara, ati adbhUta hajAro aitihAsika prabaMdho sAMbhaLavAthI advaita AnaMda ane vismayathI purAyelA hRdayanA aMtarAlavALA rAjAe catura evA kokAzane prazna pUchyo ke, he mahAbhAga ! ATalA prakAranA te te tIrthanA mahimA vagerene teM kevI rIte jANyuM ? teNe paNa kahyuM ke, he deva! zrImad jaina zrutarUpa mahAna jaMgalanuM avagAhana karavAmAM siMha samAna gItArtha yatIndra pAsethI sopAra nagaramAM rahetA meM mahA AdarathI A badhuM paNa sAMbhaLyuM che. kharekhara ! sAdhunI sevAthI prApta thato saMga bhaviSyanA kuzala saMparka mATe prabaLa (kAraNa) che. sevA devAdInAmapi, cirakAlena phalavatI bhavati / tatkAlameva sadgurusevA tu suparvalatikeva // 1 // 119 deva vagerenI paNa sevA lAMbAkALe phaLavALI thAya che. paraMtu sadgurunI sevA kalpavelaDInI jema tatkALe ja phaLe che. tethI kahyuM che ke-- sevijjai, sIhaguhA, pAvijjai muttiA ya gayadaMte / naMnuaSare a tamarU, vudaMDa mmadaMDuM vA | z // siMha (jemAM rahetA hoya evI) guphAnI sevA karavAmAM Ave to motIo ane hAthIdAMta prApta thAya che. paNa ziyALanA gharanI sevA karavAmAM Ave to khUranA TukaDA athavA cAmaDAnA TukaDA maLe che. A pramANe sAdhunA guNanA varNanane be kAnathI sAMbhaLIne vidvAna evA rAjAe paNa jaina sAdhuo viSe akSaya nidhAnanI jema atidurlabha chatAM bhaviSyamAM zubha evA amApa bahumAnane ja vahana karyuM. kAraNa ke saMgatinA vazathI acetanone (jaDa vastuone) paNa tevA prakArano pariNAma thAya che to pachI sacetanonI to zuM vAta karavI ? kahyuM che ke-- eke bhejuryatikaragatAstumbakA: pAtralIlAM, gAyantyanye sarasamadhuraM, zuddhavaMze vilagnAH / eke kecidgrathitasuguNA, dustaraM tArayanti, teSAM madhye vRtitanRtyA, ramanye vinti // // sAdhunA hAthamAM AvelA keTalAka tuMbaDAo pAtranI lIlAne bhaje che=dhAraNa kare Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 AcArapradIpa che. zuddha vAMsamAM lAgelA bIjA tuMbaDAo (taMburA banI) sarasa madhura gAna kare che. sArA doraDAthI gUMthAyelA keTalAka tuMbaDAo duHkhe tarI zakAya evA (samudra Adine) tAre che. te tuMbaDAomAM je tuMbaDAo baLelA hRdayavALA che, arthAt jeno aMdarano bhAga baLI gayelo che te tuMbaDAo raktane pIe che. arthAt rakta (=madirA) bharavAnA upayogamAM Ave che. A pramANe te rAjAe kokAzanI sahAyathI akasmAtu zatru upara gamana karI humalo karI tene bAMdhI lAvavo vagerethI mahAbaLavAna evA paNa rAjAone govALIyAonI jema lIlA mAtrathI ja potAne vaza karIne pRthvIne eka chatrI karI. sAmAnyasyApyasAmAnyaM, sakhyaM sakhyuH kimapyaho / . jigye plavagasAhAyyAdyadvA rAmo'pi rAvaNam // 1 // aho ! sAmAnya paNa mitranI mitratA kaMI paNa asAmAnya hoya che. athavA to rAme paNa vAnaronI sahAyathI rAvaNane jItyo. koI divasa udyAnanI aMdara samavasarelA, pAMcaso zreSTha sAdhuothI parivarelA, asAdhAraNa mahimAthI himavat girIndra jevA, zrI dharmAnaMda sUrIndrane vaMdana karavA mATe utkaMThAvALo rAjA ati harSavALA rathakAranI sAthe ati moTA ADaMbarathI gayo. jaIne ane bhaktipUrvaka gurune namIne ziSTabuddhivALo parivAra sahita yathAsthAne beTho. gurue paNa bhavyajIvanA kAnamAM amRtarasanA praveza samAna zrI dharmano upadeza zarU karyo. te A pramANe icchA sarvatra sarveSAM, sukhe tatpunaraihikam / AmuSmikaM ca dvedhA'pi, dharmAtsevyaH sa eva tat // 1 // saghaLIya jagyAe paNa saghaLAya lokonI icchA sukhamAM che. A loka ane paraloka ema baMne prakAranuM paNa te sukha dharmathI prApta thAya che. tethI te dharma ja sevavA yogya che. visaMvadantyapi phale, pare dharmAH parAbdavat / jainadharmaH punarnaiva, puSkarAvarttavat kvacit // 2 // bIjA meghonI jema bIjA dharmo phaLa viSe visaMvAda kare che, arthAt sAmAnya meLo varase ke na paNa varase evI rIte bIjA dharmo phaLe ke na paNa phaLe. paNa jaina dharma puSparAvarta meghanI jema kyAre paNa phaLa viSe visaMvAda karato nathI, arthAtu avazya phaLe che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 121 ane te dharma sAdhudharma ane zrAvakadharmanA bhedathI be prakArano che. ityAdi vistArapUrvaka dharmadezanAthI pratibodha pAmelA manavALA rAjAe potAnI zraddhAthI samyakatvamULa zrAvakanA bAra vratono zakti pramANe svIkAra karyo ane kokAze karelA sAnnidhyathI eka divasamAM paNa ghaNA seMkaDo yojana javA mATe samartha hovA chatAM paNa vivekI evA teNe te vratomAM digvirati vratamAM pratyeka divase so yojanathI AgaLa javAno niyama karyo, arthAt so yojanathI AgaLa na javuM e pramANe niyama karyo ane suzrAvakadharma samyak vAsanApUrvaka svIkAravA mAtrathI ja teNe mAtrAtIta purANI paNa duSkarma rU5 rajane samAvI ane svabhAvathI paNa moTA evA gurue tevA prakAranA dharmane svIkAra karanArA rAjAnI zivanA mAthe dIpatI moTI gaMgA nadInA pANInA pUranuM anusaraNa karatI vANInA vistArathI upabRhaNA=prazaMsA karI. kAraNa ke upabRhaNA dharmarUpI lakSmIne sthira karavAmAM mULa vinAno maMtra che, doraDA vinAnI sAMkaLa che ane prabaLa niyaMtraNa che. AthI ja A upabRhaNA darzanAcAranuM aMga che ema tattvanA jANanArA puruSo kahe che. kahyuM che ke nissaMkia 1 nikkaMkhia 2 nivvitigicchA 3 amUDhadiTThI a 4 / 3vavUda ftharIvarAje 6 vaccha 7 pamAvo 8 a I ? [mANa-64] - niHzaMkita, niHkAMkSita, nirvitigiccha, amUDhadaSTi, upavRMhaNa, sthirikaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA A ATha prakArano darzanAcAra che. arthAt A ATha darzanAcAranA aMgo che. ( niHzaMkita ItyAdi gAthAthI ATha prakArano darzanAcAra batAvyo che ane temAM upabRhaNA paNa batAvI che. A pramANe rAjAnI upabRhaNA karIne atyaMta dharmaraMgane dhAraNa karanArA rAjAne jagata upara ekamAtra vAtsalyavALA zrI uttamagurue kahyuM ke, he ! mahAbhAgyazALI ! ciMtita ane ApanArA evA paNa ciMtAmaNi ratnane grahaNa karavA mAtrathI ja saphaLatA nathI paraMtu vidhipUrvaka ArAdhavAthI ja saphaLatA che. evI rIte dharmane paNa grahaNa karavA mAtrathI ja saphaLatA nathI paNa vidhipUrvaka ArAdhavAthI ja saphaLatA che ane jIva prAyaH ghaNo pramAdavALo hoya che. temAM paNa mahArAjaya Adi ghaNI vyAkULatAno saMga hoya tyAre vizeSa karIne pramAdavALo hoya che ane ghaNA prayatnathI saMgraha karelA, dhana Adi dravyarUpa ane dharma Adi bhAvarUpa ema baMne prakAranA sArabhUta dravyano lIlA mAtramAM ja saMhAra karanAro hovAnA kAraNe pramAda A lokamAM ane paralokamAM paNa atyaMta anarthane ApanAro che. jethI kahyuM che ke Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 AcArapradIpa tasyAmeva hi jAtau, naramupahanyAdviSaM hutAzo vA / AsevitaH pramANe, dayAntanmAntarazatAni // // viSa athavA to agni manuSyane te janmamAM ja mAre che. jyAre sevana karAyelo pramAda to seMkaDo janmAntaromAM paNa mAre che. tethI apramattacittathI niraMtara vismaraNa na thAya te rIte je rIte svIkAryo hoya te rIte ja potAnA vratadharmane sArI rIte ArAdhavo joie. ane ati alpa paNa aticArarUpa melathI te dharmane kyAre paNa bAdhA na pahoMcADavI joie. A pramANe gRhastha evA tAre paNa sukhapUrvaka mokSamArganI sAdhanA karavI joie. ityAdi gurue ApelI hitazikSA rUpa amRtanI vRSTithI saMtuSTa hRdayavALA rAjAe potAnA rAjamahelamAM AvIne paraspara virodha na Ave te rIte sarva prakAre parama mitra evA kokAzanI sAthe dharma-arthakAma e traNe paNa puruSArthane kRtArtha karyA. A pramANe mAtra eka sukhamaya ati ghaNo puNyamaya samaya pasAra thaye chate eka divasa kokAza sahita yazodevI nAmanI paTTarANInI sAthe garuDa upara ArUDha thaine kautuka jovA Adi mATe koika dizAmAM prasthAna karavAnI icchAvALA rAjAne manamAM karIne pUrve paNa zokyanuM bahumAna jovAthI ativRddhi pAmelA irSyAnA utkarSavALI, sphUrAyamAna thatA krodhavALI, kRtyA rAkSasI jevI vijayA nAmanI rAjAnI bIjI patnIe vicAryuM ke, jANe vaza karAyelo na hoya tema A rAjA mahezvara jema pArvatIne ja bolAve tema te potAnI sAthe yazodevIne ja bolAve che. paraMtu jANe huM aniSTa na houM tema mane kyAre paNa bolAvato nathI. tethI Aje tevuM kaMika karuM ke jethI rAjA paNa karelI mArI avajJAnA phaLane jANe. A pramANe strIsvabhAvamAM sulabha akArya karavAmAM paNa potAne kAryakArI mAnatI evI tuccha cittavALI teNIe chUpI rIte bIjA eka rathakArane bolAvIne pAchA pharavAnI cAvInA sthAne tenA jevI ja bIjI khoTI cAvI karAvI. ane je cAvInA prayogathI pAchA pharIne pAchuM avAya te cAvIne kyAMya paNa sArI rIte chUpAvIne tenA sthAne khoTI cAvI koi paNa jAtanA vighna vinA sthApana karI. kAraNa ke, unmattapremasaMrambhA-dArabhante yadaGganAH / taMtra prabhUttamAyAtuM, brahmApi jItu tiH // | II[ TCzata-7 ] strIo unmattathI, premathI ane krodhathI je AraMbha kare che, te kAryamAM vighna karavA mATe brahmA paNa kharekhara ! kAtara che=bAyalo che. arthAt brahmA paNa te kAryamAM vighna karI zakato nathI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 123 tyAra pachI utsuka vRttithI arthAt javAnI utsukatA hovAnA kAraNe cAvI badalAI gaI che evuM jeNe nathI jANyuM evA kokAzanI sAthe pUrvanI jema ja paTTarANI sahita garuDa upara ArUDha thayelo rAjA AkAza mArge koika dizA tarapha cAlyo. navA navA kautuko jovA, navA navA sAcA, khoTA loka apavAdane sAMbhaLavA, kutUhala karavA AdimAM AkSita manavALo rAjA jeTalAmAM thoDA ja kALamAM ghaNo mArga oLaMgyo teTalAmAM digvirativratano niyama jene smRtipathamAM Avyo che evA te rAjAe saMbhramapUrvaka kokAzane pUchyuM, he priya mitra! ATalA samayamAM ApaNe keTaluM AvyA? aneka cihnone jANavAmAM niSNAta te te cihno jovA vagerethI nirNaya karIne teNe paNa rAjAne javAba Apyo ke, he svAminuM ! ATalA samayamAM Ape baso yojana pasAra karyA. karavata jevA te vacanathI pIDA pAmelI cittavRttivALA rAjAe kahyuM, he he ! A garuDane vilaMba vinA pAcho vALa, pAcho vALa. ane zoka karavA lAgyo ke, hA ! hA ! mahAna AkuLatAnI preraNAthI vilaMba vinA mahApApano saMgraha karelA manavALA evA mArA niyamano kAmakuMbhanI jema phogaTa ja bhaMga thayo. jIvanI upayoga vinAnA vyApAravALI mahA anarthanI pravRttine dhikkAra thAo, dhikkAra thAo. o ho ! ho ! prakRttithI mUDha evI jIvanI mUDhatA to juo ! adhadha ! kutUhalanA AkarSaNathI thayelA pramAdathI kutUhala priya evA jIvanA potAnA hitakArI kAryano paNa phogaTa ja nAza thAya che. jANe ke sarvasva cAlyuM gayuM na hoya tenI jema rAjA hA ! hA! ati moTA evA paNa saMsAramAM kyAre paNa prApta nahi karelA, vartamAna kALe asAdhAraNa tathA bhavyatvanA paripAkanA prakarSathI prApta thayelA atizaya nirmaLa evA paNa dharmarUpI ratnane malina karavuM ItyAdi ghaNo zoka kare chate ati vegavALA mahAna vahANanI jema ati vegavALA garuDanI gatinA vegane udvegapUrvaka koI paNa rIte rokIne pAcho vALavA mATe keTalAmAM cAvIne hAthamAM grahaNa kare che, teTalAmAM A bIjI cAvI che evo nizcaya karIne ciMtAyukta manavALA kokAze rAjAne kahyuM ke, he deva ! durbhAgyavazathI duSTa evA koIe paNa cAvInuM parAvartana karyuM che. arthAtu cAvI badalI nAkhI che. nakkI A cAvI mArI banAvelI nathI ane AkAzagamanazakti vinA AkAzamAM jaI na zakAya tema mArI banAvelI cAvI vinA A garuDa pAcho javA mATe samartha nathI. he rAjanuM ! have eka ja upAya che ke jo AgaLa ja najIkamAM dekhAtA nagaramAM jaIe ane tyAM koIka rathakAranA ghare huM navI cAvI banAvuM ane te cAvInA prayogathI vighna vinA pharI pAchu gamana thAya. jo e pramANe na karIe to nakkI ja jIvitano paNa saMzaya karanAro bhUpatana Adi anartha thaze. kuvaidya kahelA mukhe mIThA ane pariNAme duSTa evA auSadhanI jema kokAza A Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 AcArapradIpa pramANe kahe chate "huM huM ema huMkAro karavo Adi dvArA atyaMta arucine batAvatAM rAjAe tene kahyuM ke, A hA ! potAnA AtmAne anucita, na bolavA jevuM ane na sAMbhaLavA jevuM A tuM zuM bolyo? vizuddha dharmanA marmane sparzanArA=jANanArA tArA jevA paNa jo A pramANe dharmavidhino nAza karanAruM vacana bole che to kharekhara khedanI vAta che ke Azraya vinAnI sarve paNa dharma vyavasthA nAza pAmI. evo koNa mUDhAtmA hoya ke je dareka bhavamAM sulabha evA A lokanA jIvitanAM sukha mATe anaMta bhavomAM paNa durlabha, paralokanA bhAthA samAna potAe svIkArelA dharmane koIpaNa rIte mAravADamAM prApta thayelA kalpavRkSanI jema mULathI sahita ukheDI nAkhe ? kadAca anAbhoga ane vyAkuLatA AdinA kAraNe ajANatA moTo paNa niyamabhaMga thaI jAya to paNa aMgIkAra karelA vratano malinatArUpa aticAra ja lAge che. jyAre jANI joine nAno paNa niyamabhaMga karavAmAM Ave to svIkArelA vratano bhaMga ja thAya che. ane aticArathI khaMDita thayeluM vrata kAcA ghaDAnI jema sukhethI sAMdhavuM paNa zakya che. paraMtu bhAMgeluM te vrata pAkA ghaDAnI jema konAthI kevI rIte sArI buddhithI paNa sAMdhI zakAya? vaLI bIjuM- vidvAnone to vratanA aticAranuM kAraNa evuM pramAdAcaraNa ja atyaMta anucita che. emAM vaLI jANI joine niyamano atikrama karavo e to tenA upara zikhara caDhAvavA jevuM che. svIkArelAno nirvAha karavo e ja mahApuruSone ucita che. tethI je thavAnuM hoya te thAo, paraMtu prANAnta paNa AgaLa eka DagaluM mAtra jala huM sarvathA ja anumati Apato nathI. pratipannace nirvANo, mahatafmada nakSapAm | pratipannefpa zaithilyamitareSAM su nakSaUK | 2 | " svIkArelAno nirvAha karavo e mahApuruSonuM lakSaNa che. ane svIkArelAmAM zithilatA karavI e halakA puruSonuM lakSaNa che. jaladhUlidharitryAdirekhAvaditareSAm / paraM pASANarekheva, pratipannaM mahAtmanAm // 1 // bIjAono (=halakA puruSono) vrata Adi svIkAra jala, dhULa, pRthvI AdinI rekhA jevo che. jaLamAM karelI rekhA tarata nAza pAme che, dhULamAM karelI rekhA pavana AdithI thoDA samayamAM nAza pAme che, pRthvImAM karelI rekhA varSAda Adi jaLathI thoDA vadhAre. samaya pachI nAza pAme che. tethI jema halakA puruSo je vrata Adino svIkAra kare che te Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 bIjo prakAza-darzanAcAra thoDA ja samayamAM nAza pamADe che. jayAre mahApuruSono vrata Adino svIkAra pASANamAM karelI rekhA jevo che. pASANamAM karelI rekhA lAMbAkALe paNa nAza pAmatI nathI. tema mahApuruSonA vrata Adi svIkAra lAMbA kALe paNa nAza pAmatA nathI. jethI kahyuM che kediggjkuurmkulaaclphnniptividhRtaa'pi calati vasudheyam / pratipannamacalamanasAM na calati puMsAM yugAnte'pi // 1 // diggaja, kAcabo, kulAcala, zeSanAga e badhAe dhAraNa karelI hovA chatAM paNa A pRthvI calAyamAna thaI jAya, paraMtu sthira manavALA puruSoe vrata Adi je svIkAreluM hoya te yugAnta paNa calAyamAna na thAya. AthI bIjA upAyanI ciMtA choDIne A garuDane pAchuM vALavA mATe badalAyelI evI paNa A cAvIno ja prayoga kara. kadAca bhAgyayoge A cAvIthI paNa A garuDa keTaluMka cAle. ane rAjAnuM kaheluM A addabhUta vacana kAnano viSaya karIne cittamAM atyaMta camatkAra pAmelo, vijJAnano atizaya e ja che dhana jenuM evo kokAza vicAre che ke, rAjAne dharmamAM (Tara ri) keTalI keTalI daDhatA che, (vapure vapura) rome roma nirupama sAttvikapaNuM che, ane niSkapaTa vRttivALA rAjAne potAnA jIvana viSe paNa (Ta Ta) keTalI keTalI nirapekSatA che. aho ! aho ! svIkArelA potAnA vratanA pAlanamAM mahA utsAha to juo ! A pramANe hRdayamAM prazaMsAmAM tatpara thayelo tevA prakAranA daDhadharmavALA rAjAnA niyamane atikrama karanArA AgaLa javAnA viSayavALA upadezanA vazathI utpanna thayelI lajjAnA saMparkathI nIcA mukhavALo thayelo kokAza bIjI koI vRtti na rahevAnA kAraNe arthAtu bIjo koI rasto na hovAnA kAraNe bhAgyanuM AlaMbana laIne pUrve joDelI gamana karavAnI cAvIne bahAra kADhIne keTalAmAM badalAyelI te cAvIno garuDane pAcho vALavA mATe prayoga kare che teTalAmAM IndranA vajathI chedAyelA be zikharavALA parvatanI jema ekAeka ja jenI be pAMkho bhegI thaI gaI che evA AkAzamAMthI paDatA garuDanI sAthe ja durbhAgyanA vilAsanA kAraNe rAjA vagere traNe ya paNa hAhAkAra karatA jANe marI gayA na hoya tema nIce paDyA. paraMtu pUrvanA koi zubhakarmanA yogathI sarovaranA jala upara paDavAthI akhaMDita ane apIDita samagra aMgopAMgavALA teo taravAmAM hoziyAra hovAnA kAraNe adanavRttithI ja arthAt dInatA karyA vinA ja jalacaranI jema taratA taratA kinAre AvyA. kAraNa kevne raNe zatrujalAgnimadhye, mahArNave parvatamastake vaa| suptaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSanti puNyAni purA kRtAni // 1 // [ nItizataka-99] Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 AcArapradIpa pUrve karelA puNyo vanamAM rahelAnuM, raNamAM rahelAnuM, zatrunI madhye rahelAnuM, jalanI madhye rahelAnuM, agninI maLe rahelAnuM, mahAjaMgalamAM rahevAnuM, parvatanA zikhara upara rahelAnuM, sUtelAnuM, pramAdInuM, viSama sthitimAM rahelAnuM rakSaNa kare che. | ane tyAM najIkamAM rahelA eka nagarane joIne rAjAe catura evA kokAzane A pramANe pUchyuM ke, he mitra ! sarvasthAnomAM lakSmInI racanAothI uchaLatA taraMgovALo karAyo che aMdarano bhAga jemAM evuM A nagaranuM nAma zuM che? abhijJAna karavAmAM agraNI evA teNe paNa koIka cihnothI jANIne javAba Apyo ke, he deva! devamAtRkatA, nadImAtRkatAra Adi ghaNA guNonA gauravathI zobhAne pAmeluM, sakala kaliMga nAmanA janapada rUpa kamaLamAM rahenArI lakSmInA suvarNanA jhAMjhara samAna kAMcanapura nAmanuM A nagara che. ane sarva nagaromAM pradhAne evuM A nagara kanakaprabha nAmanA kaliMga rAjAnI rAjadhAnI che. sarva : jagyAe atizaya mAnavALA, prakRtithI paNa nitya abhimAnI A kaliMga rAjAne asahya parAkramavALA Ape koIpaNa rIte duHkhe karI grahaNa karI zakAya evA paNa dujha sApane jevI rIte mAMtrika grahaNa kare e rIte ApanI AjJA grahaNa karAvI che. ane abhimAnIne potAnuM apamAna thAya e anupama mananA saMtApanuM kAraNa che. jethI kahyuM che ketrunnjno nirvibhavastaruNI vidhavA guNI niranubhAvaH / / apamAnito'bhimAnI yad duHkhaM vahati tadanupamam // 1 // taruNa hoya paNa jo vaibhava vinAno hoya to, taraNI hoya paNa jo vidhavA hoya to, guNI hoya paNa jo prabhAva vinAno hoya to, abhimAnI hoya paNa jo koIe apamAna karyuM hoya to je duHkhane vahana kare te duHkha anupama hoya che. , te duHkhathI duHkhI thayelo te kadAca hamaNA ApanA pratye hArdika sneha batAve to paNa te vizvAsane yogya nathI. arthAt teno vizvAsa na karavo. kAraNa ken vizvasetpUrvavirodhitasya, zatrozca mitratvamupAgatasya / TAghAM suddhAM pazyata yUpUf, yvana hutAzanera che ? [pazvatatra--2] pUrve jenI sAthe virodha hoya=zatrutA hoya teno vizvAsa na karavo. ane zatru paNa mitra thaIne rahyo hoya to teno paNa vizvAsa na karavo. juo ! kAgaDAoe nAkhelA agnithI ghuvaDothI pUrNa baLelI guphAne juo ! 1. devamAtRkatA- varasAda paDavAthI jyAM cokhA vagerenuM vAvetara thAya. 2. nadImAtRkatA nadInA pANIthI jyAM cokhA vagerenuM vAvetara thAya. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 127 (kAgaDA ane ghUvaDanI kathA paMcataMtramAM ApI che teno sAra A pramANe che- kAgaDA ane ghUvaDanI kathA dakSiNa dezamAM mahilAropya nAmanuM eka nagara hatuM. tenI paDosamAM aneka pakSIothI bharapUra ane ghATAM pAMdaDAothI DhaMkAI gayeluM vaDanuM moTuM jhADa hatuM. tenA upara killo bAMdhIne meghavarNa nAmano eka kAgaDAno rAjA potAnA aneka parivArothI parivarelo raheto hato. bIjI bAju arimardana nAmano ghuvaDono eka rAjA asaMkhya ghuvaDothI parivarelo parvatanI guphArUpI eka killAmAM Azraya karI raheto hato. te roja rAtre AvIne te vaDanA jhADanI cAre bAju pharato ane je koI kAgaDo hAtha lAgato tene mArI nAkhato hato. eka divasa kAgaDAnA rAjAe sarva maMtrIone bolAvIne kahyuM ke, he maMtrIo ! ApaNo zatru bhayaMkara che, udyamI che ane samayane jANanAro che, tethI te roja rAtre ahIM AvIne ApaNo nAza kare che. mATe ApaNe tene kevI rIte vaira levuM? ghaNI vicAraNAone aMte sthira jIvI maMtrI bolyo ke, meM sAma vagere cAreya upAyone oLaMgIne pAMcamo upAya levAno nizcaya karyo che, te tame sAMbhaLo ! tamAre mane zatru pakSamAM maLelo jANI ati kaThora vacanothI mAro tiraskAra karavo ane zatruonA guptacarone khAtarI thAya te pramANe koI ThekANethI lohI lAvIne tenAthI mArA zarIrane lIpI devuM ane mane vaDanA jhADanI nIce nAMkhI daIne tamAre RSyamUka nAmanA parvata upara cAlyA javuM. te pachI huM nItino yathArtha upayoga karI, te zatruone mArA vizvAsu banAvIne mAruM kArya siddha karIza ane teonA killAno madhya bhAga jANI laIza. pachI koI divase tamane tyAM laI jaIne divase : AMdhaLA thaI janArA ghuvaDono nAza karIza. kAgaDAnA rAjAe paNa badhuM te pramANe karyuM. A daramyAna zatrunI guptacara kukAlikAe kAgaDAnA maMtrIne paheluM sarva duHkha ane meghavarNanuM bhAgavuM vagere ghuvaDanA rAjAne jaNAvyuM. AthI ghuvaDano rAjA parivAra sahita vaDanA jhADa pAse Avyo. ghuvaDo jhADa nIce paDelA sthirajIvIne nAza karavA mATe tenA tarapha gayA. eTale sthirajIvIe te ghuvaDone kahyuM ke, are bhAIo! huM sthirajIvI nAmano meghavarNano gharaDo maMtrI chuM ane meghavarSe mArI AvI dazA karI che. tyAre ghuvaDonA rAjAe kahyuM ke, tArI AvI dazA kema karI te kahe. sthirajIvI bolyo ke, mahArAja ! sAMbhaLo. gaI kAle tame ghaNAM kAgaDAone mArI nAkhyA hatA. te joIne durAtmA meghavarNa tamArA upara gusse thayo hato ane zokAtura thaIne yuddha karavA mATe Avato hato. te samaye meM tene kahyuM ke mahArAja ! tenA upara caDhAI karavI e tamane chAjatuM nathI. mAruM kahevuM sAMbhaLI durjanoe * kAkarAjane kopAvyo. tethI teNe mane tamAro pakSapAtI mAnIne mArI AvI dazA karI. mATe Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa have mAre ApanA caraNa zaraNa che. huM jyAM sudhI cAlI zakuM chuM tyAM sudhI tamane kAgaDAnA raheThANe laI jaIza ane te sarve kAgaDAono nAza karAvIza. ghUvaDano rAjA arimardana tene potAno pakSapAtI jANI potAnI guphArUpa killAmAM laI gayo ane te kAgaDAe guphAnA dvAre aDo jamAvyo. pachI guphAne bALavA mATe mALo bAMdhavAnA bahAnAthI killAnA bAraNA AgaLa roja eka eka lAkaDAMno kaTako lAvI mUkavA lAgyo. paraMtu te mUrkha ghUvaDo jANatA nathI ke, A kAgaDo amane bALI nAMkhavA mATe potAno mALo vadhAre che. A pramANe teNe ghaNAM lAkaDAo ekaThA karyA. eka divasa sUryodaya thayo ane saghaLAya ghUvaDo AMdhaLA thaI gayA eTale te sthirajIvI nAmanA kAgaDAe RSyamUka nAmanA parvata upara jaIne meghavarNane kahyuM ke, he mahArAja ! meM zatrunI guphAne bALI zakAya tevI karI rAkhI che. mATe have tame sarva parivAra sAthe vanamAM baLatAM lAkaDAno eka eka kaTako cAMcamAM laIne te guphAnA bAraNAM AgaLa jyAM mAro mALo che tyAM nAkho ke jethI ApaNAM sarva zatruono nAza thAya. meghakarNe paNa parivAra sahita te pramANe karyuM. guphAnuM bAraNuM saLagI UThayuM. guphAnuM bAraNuM saLagatA ghUvaDo bahAra nIkaLI zakayA nahIM paNa guphAmAM rahyAM rahyAM kuMbhipAkanA duHkhanI jema du:khane bhogavI maraNa pAmyA. A rIte zatruono saMhAra karIne meghakarNa pAcho te vaDanA jhADa upara rahelA killAmAM sukhe karI rahevA lAgyo. zatruno vizvAsa karyo to ghuvaDonI evI paristhiti thaI.) 128 tethI gupta sthiti=gupta AcaraNavALo huM nagaranI aMdara jaine suthAranA sAdhanothI navI cAvI banAvIne jyAM sudhI pAcho na AvuM tyAM sudhI devI sahita Ape vRkSa ane velaDInI aMdara te rIte chUpAine rahevuM ke jethI koi paNa na jANe. ityAdi daDha uktipUrvaka A nagaramAM mane koi oLakhaze nahIM e pramANe niHzaMka paNe ja nagaranI aMdara koika suthAranA gharanI najIkanI bahAranI jhUMpaDImAM jaine rathanuM cakra ghaDavA mATe taiyAra thayelA te suthAra pAsethI cAvI banAvavAnA keTalAka viziSTa upakaraNo mAgyA. te paNa jeTalAmAM te upakaraNo lAvavA mATe potAnA gharanI aMdara gayo teTalAmAM ojAro ghaDavAnA vijJAnamAM ja rasavALo hovAnA kAraNe suthAre banAvavA icchelA te cakrane kokAze te ja kSaNe banAvI dIdhuM. te cakrane kevuM banAvyuM ? je svayaM UbhuM rahe che, hAthamAMthI choDeluM divyacakranI jema svayaM ja bhamatuM bhamatuM AgaLa dIvAla Adi sudhI jAya che ane dIvAla AdithI athaDAyeluM pharI te ja pramANe pAchuM Ave che. ahAhA ! koi paNa kalAkauzalarasa asAdhAraNa che ke jene vaza thayelo jIva potAnA hitAhita kAryane paNa vicArato nathI. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra yo yatra hi kauzalabhRttadyoge 'sau pravarttate paravAn / vairipure kokAzaH kuto'nyathA cakramakRta tathA ? // 1 // 129 je puruSa je viSayamAM kuzaLatAne dhAraNa karato hoya te viSayano yoga thaye chate paravaza thayelo te temAM pravarte che. jo ema na hota to zatrunA nagaramAM kokAze tevA prakAranuM cakra zA mATe karyuM ? athavA to yo yatra hi kauzalabhRttadyoge'sau pravarttate paravAn / no cetkiM saumitriH zambUkavadhaM mudhA vyadhAt ? // 1 // je puruSa je viSayamAM kuzaLatAne dhAraNa karato hoya te viSayano yoga thaye chate paravaza thayelo te temAM pravarte che. jo ema na hota to lakSmaNe phogaTa zaMbUkano vadha zA mATe karyo ? ane te cakranI parIkSA karavA mATe kokAzarathakA2 te cakrane bhamATe chate te suthAra maMgAvelA upakaraNo lAvIne jeTalAmAM tyAM Avyo teTalAmAM jANe AzcaryanuM cakra na hoya ema teTalA samayanI aMdara banAvelA tevA prakAranA asAdhAraNa te cakrane sAkSAt joine catura hovAnA kAraNe vicAryuM ke, asAdhAraNa evI A kalAthI nakkI A kokAza ja hovo joie. kAraNa ke saMpUrNa pRthvI maMDala upara paNa AvA prakAranI atula kalAvALo bIjo koi paNa pUrve joyo nathI ane pUrve sAMbhaLyo paNa nathI. ane A atimahAna zatruno mitra ahIM Avelo che. tethI jo huM rAjAne jaNAvuM to nakkI rAjAno ati ghaNo kRpApAtra thAuM. duSTabuddhivALA teNe A pramANe vicArIne potAnA mANaso dvArA kokAzane surakSita karIne jaNAvavAnA uddezathI rAjA pAse jaine vinaMtI karI ke, he deva ! jANe ApanA bhAgyathI kheMcAyelo na hoya tema ghaNI kalAno bhaMDA2, 2thakA2omAM agresara kokAza nAmano rathakAra kyAMyathI paNa mArA ghare Avelo che ke jenA vaDe moTA vahANanI jema banAvAyelA garuDanA baLathI kAkajaMgha rAjA vahANavaTInI jema duHkhe karI grahaNa karI zakAya evI paNa jANe sukhe karI grahaNa karI zakAya evI na hoya enI jema rAjya vagere dUra dezAMtaranI saMpattione potAne AdhIna kare che. te vacanane UMcA kAna karIne arthAt kAna daine sAMbhaLIne sAruM sAruM e pramANe bolatA rAjAe kokAzane potAnA mANaso dvArA kaThoratAthI ghaNA baMdhanothI krauMca pakSInI jema baMdhAvIne potAnI pAse lavaDAvyo. atyaMta kadarthanA karavA pUrvaka ane mArI nAkhIza Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 AcArapradIpa ityAdi bhaya batAvavA pUrvaka kAkajaMgha kyAM che ema roSapUrvaka pUchyuM. catura buddhivALA ane kAryane jANanArA evA kokAze paNa manamAM kaMika vicArIne kAkajaMgha rAjA atyAre kai sthitimAM che, kayA sthAne chUpAine rahyo che ityAdi je kAMi kahevA yogya hatuM te sAce sAcuM ja jaNAvI dIdhuM. samudranI agAdhatAnI jema tevA prakAranA zuddhabuddhivALAonA hRdayanI agAdhatAne koNa jANI zake ? tyAra pachI jANe traNeya bhuvananA aizvaryano prakarSa prApta thai gayo na hoya ema atiharSita thayelo, jenA zarIramAM romAMca khaDA thai gayA che evo, atizaya unmatta thayelo, jANe yamarAja na hoya enI jema udbhaTa evA potAnA subhaTonI sAthe ekAeka ja svayaM potAnA mahelamAMthI kAkajaMdha rAjAno nigraha karavA mATe nIkaLyo. kAgaDAnI jema nAzI gayelo varAkaDo kAkajaMgha kyAM che ? kyAM che ? ityAdi jevA tevA vacanone bolatA ane sAme dhasI AvatA moTA zikArInI jema tevA prakAranA tene joine ati bhayaMkara A zuM ? ema atizaya AkuLavyAkuLa thayelA rAjA ane rANI ema baMne paNa jeTalAmAM trAsa pAmavAthI AkuLa thayelA haraNa ane haraNI jevuM AlaMbana le che. teTalAmAM atizaya doDI AvatA kaliMga rAjAnA subhaToe mayUrikA baMdhanI jema bAMdhIne baMdInI jema grahaNa karyA. ane kopanA AvezathI yukta evA kaliMga rAjAe vividha prakAranA kuvacano bolavA Adi dvArA viDaMbanA karavA pUrvaka nagaranI aMdara lavaDAvIne tarata ja kASThanA pAMjarAnI aMdara (=kArAgAramAM) nAkhyA. rAjA-rANIe mananI aMdara ciMtavyuM ke, ahAhA ! pUrve kyAreya tevA prakAre nahIM anubhavAyelA kokAza rathakAranuM saghaLAya khalapuruSo karatA paNa atizaya kevuM A khala AcaraNa che. jo e pramANe na hoya to chUpAine rahelA hovA chatAM paNa ApaNA benI ekAeka AvA prakAranI viDaMbanA kema thAya ? ahAhA ! zuM pANImAMthI A agni utpanna thayo ? ahAhA ! zuM caMdramaMDalamAMthI A garala TapakyuM ? athavA to ahIM teno zuM doSa che ? paraMtu ApaNA duSkarmanA vilAsano ja kaMika doSa che ke jethI sujana evA paNa tene durjananI jema kharAba vicAra Avyo. kAraNa ke-- avazyabhavyeSvanavagrahagrahA, yayA dizA dhAvati vedhasaH spRhA / tRNena vAtyeva tayA'nugamyate, janasya cittena bhRzAvazAtmanA // 1 // jevI rIte tRNa vaDe vAyu anusarAya che, arthAt tRNa vAyune anusare che tevI rIte avazya thanArA bhAvI bhAvomAM baMdhanarahita grahavALI brahmAnI spRhA je dizAmAM doDe che te spRhAne atyaMta paravaza thayeluM lokanuM mana anusare che. arthAt brahmAnI spRhA je dizAmAM doDe che, lokanuM mana paNa te dizAmAM ja doDe che. ityAdi ciMtAthI=vicAraNAthI du:khI thayelA manavALA, janmathI paNa pUrve kyAreya prApta nahIM karelA parAbhava Adi dussaha duHkhothI AkrAnta thayelA te baMne atizaya Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 131 mAnasika vedanA pUrvaka koipaNa rIte kASThanA pAMjarAnI aMdara rahyA. ane jenA aMtaramAM krodha dhamadhamI rahyo che evo kaliMgano rAjA tevI avasthAmAM rahelA te bene anna mAtra paNa Apato nathI. tethI dayALu manavALA najIkamAM rahenArA loko kanakaprabha rAjAnA bhayathI (sIdhe sIdhu anna ApatA nathI paNa) kAgadAnapuNya (zrAddha) nimitte bahAnApUrvaka annanI piMDIo dararoja Ape che, tyArathI mAMDIne lokamAM puNya nimitte vAyasapiMDIkA=zrAddha pravRtta thayuM. kAraNa ke loka tAttvika pravRttivALo nathI hoto. (paNa gatAnugatika pravRtti karanAro hoya che.) devI sahita paNa rAjAe A pramANe vAyasapiDIkAthI paNa prANane dhAraNa karatA samaya pasAra karyo. adhadha ! moTAone paNa A kevI asAdhAraNa durdazA. athavA to parvata, pRthvI ane mArganI sthiti UMcI-nIcI hoya che e prakRti siddha che tema bhavasthitinuM paNa sArA-narasApaNuM prakRtithI siddha che. arthAt bhava-sthiti sArI-narasI hoya che. jethI kahyuM che ke ko ittha sayA suhio, kassa va lacchI thirAiM pimmaaiN| ko maccuNA na gasio, ko giddho neva visaesu ? // 1 // ahIM A saMsAramAM koNa sadA sukhI che? athavA konI lakSmI ane prema sthira che. koNa mRtyuthI grahaNa nathI karAyo? ane koNa viSayomAM Asakta nathI ja thayo? have koIka divase sarva anarthanuM mULa A kokAza ja che ema atyaMta krodhathI uddhatta thayelA kaliMga dezanA rAjAe sarvasvanuM apaharaNa karanArA coranI jema kokAzanA vadhano Adeza karyo. jevI rIte pazu vadha sthAne laI javAya tevI rIte rAjAnA subhaTo vaDe viDaMbanA pUrvaka nagaranI aMdara vadhasthAne laI javAto kokAza pUrvanA koIka zubhakarmanA kAraNe anukaMpA pUrvaka nagaranA loko vaDe jovAyo. tyAra pachI teoe bhegA thaIne atyaMta dabANa pUrvaka kaliMga rAjAne vinaMtI karI ke, he rAjan ! kailAsa parvatanI lakSmInA vilAsano parihAsa karanArA nirmaLa yazanA prasarane dhAraNa karanArA, sadAya vicArapUrvaka pravRtti karanArA pUjayapAdanI sAmAnya janane ucita evI A kaI asamIkSyakAritA=vicAra karyA vinAnI pravRtti? kiMyAka phaLane khAvAnI kriyAnI jema vicAra karyA vinAnI pravRtti pariNAme hitakArI nathI ja. kAraNa ke zalyavahniviSAdInAM, sukaraiva pratikriyA / sahasAkRtakAryAtthAnutApasya tu nauSadham // 1 // zalya, agni ( dAha, javara) viSa Adino upacAra karavo hajI sahelo che, paraMtu sahasA karelA kAryathI utpanna thayelA pazcAttApanuM koI auSadha nathI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa he deva ! icchita kAryane sAdhanArA kAmakuMbhanI jema bhAgyanA vazathI prApta thayelA AvA prakAranA kalApAtrane kayo buddhizALI gussAthI phogaTa nAza kare ? kAraNa ke kalAvALAo sarvasAdhAraNa vRttivALA hoya che. guNapradhAna evA teo viSe cADiyA mANasonI jema A mAro che ane A pArako che evI vicAraNA karavI e ucitapaNAne pAmatI nathI. 132 sarveSAM bahumAnArhaH, kalAvAn svaH paro'pi vA / viziSya ca mahezasya, mahIyomahimAptikRt // 1 // mahAna mahimAnI prApti karanAro kalAvAna potAno hoya ke pArako hoya paNa e badhAne bahumAnane yogya che. vizeSa karIne rAjAone bahumAna karavA yogya che. amRtahimAtmakareNa hi kalAvataivauSadhIpriyatamena / viSavahniviSadharAnapi dharan haraH parasukhaH satatam // 2 // viSa, agni ane viSadharo (sarpo)ne dhAraNa karato hovA chatAM paNa hari (mahAdeva) amRta ane himasvarUpa kiraNovALA ane auSadhinA priyatama evA kalAvAna (caMdra)nA kAraNe satata bIjAne sukha ApanAro thayo. tethI AvA prakAranA kalAvAnane bahumAnapUrvaka potAnI pAse te rIte rAkhavo joie ke jethI teNe karelI kalAnA atizayathI bIjA graho karatA grahapati=caMdranA tejanI jema ApanuM teja bIjA rAjAo karatA atighaNA atizayapaNAne pAme. A pramANe nagaranA lokothI bodha pamADAyelA rAjAe potAnA puruSo dvArA komaLavRttithI kokAzane potAnI pAse lavaDAvIne kahyuM: aho vaijJAnikapradhAna ! vidvAnone AnaMda karAvanArA camatkAranA bhaMDAra evA kayA kayA vijJAnane tuM jANe che ? teNe paNa kahyuM ke, he deva ! vizvakarmAnI jema saMpUrNa vizeSothI yukta saMpUrNa paNa suthAranA vijJAnane huM jANuM chuM. tyAra pachI pRthvInA indre=rAjAe jaNAvyuM ke, to pachI.he kalAkuzala ! kamalAkara nAmanuM mAre yogya mahela banAva. ane so pAMdaDIvALA te mahelamAM karNikAnA sthAne mAre yogya bhavana banAva, ane so pAMdaDI upara mArA so putrane yogya potAnI asAdhAraNa zobhAthI devonA bhavanone jItI le evA bhavano banAva. ane temAM tevo kaMika kalAno atizaya batAva ke jethI traNeya jagatamAM mArI asAdhAraNa bhavananI samRddhi thAya. Apano Adeza pramANa che e pramANe bolatA kokAzane niyaMtraNa Adi paravazatAne dUra karIne sanmAnapUrvaka mahelane yogya lAkaDA lAvavA Adi mATe rAjAe Adeza karyo. tyAra pachI utpanna thai che jIvavAnI AzA jene evo, kaMika gUDha AzayavALo, kaliMga rAjA vaDe Adeza karAyelAM mahelane banAvavA mATe prayatna karanAro, pramANane oLaMgI gayelI tIvra utkaMThAthI kAkajaMgha Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra rAjAnI sAthe saMga karavAnI icchAvALo hovA chatAM paNa kaliMga rAjAno Adeza na hovAthI saMga nahIM karI zakato, durjanatA batAvanArA zatrunI jema patnI sahita atyaMta gupta sthAne rahelA mAruM zatrurAjAnI AgaLa sthAna kahevuM Adi atyaMta anucita AvuM AcaraNa ANe kema karyuM ? e pramANe vaimanasya pAmatA potAnA svAmIne saMbhAvanAthI jANIne, arthAt mArA svAmIe Avo vicAra karyo haze ane ene kAraNe vaimanasya thayuM haze ema saMbhAvanAthI jANIne vidvAnomAM ziromaNi evA kokAze potAnA svAmInuM vaimanasya dUra karavA mATe koi paNa vizvAsunA hAthe jANe sAkSAt potAno abhiprAya na hoya ema eka zloka mokalyo. ane te zloka A pramANe che- karka karmaNi bhiSajA vihite mA manda ! durmanAyiSThAH / sapadi guNAyaiva tavaitadbhavitA nizcinuSveti // 1 // 133 vaidya vaDe karkaza karma karAye chate he mUrkha ! tuM daurmanasya na kara, tarata ja A karkaza karma tane guNa mATe ja thaze ema tuM nizcaya kara. A pramANenI 'anya uktine jeNe pUrve vAMcI che evA suvyakta buddhivALA kAkajaMgha rAjAe nizcaya karyo ke nakkI prakRtithI sujana evA ANe kaliMga rAjAnA AdezathI potAne thayelA baMdhananA kleza pachI bahAra rahelA mane paNa vadha Adi anartha thaze evI zaMkA karIne sArI buddhithI mArA hita mATe ja A rIte nagaranI aMdara lAvavAnuM karyuM che, ane jevI rIte najIkamAM rahelo budha rAhunA grAsathI caMdrane choDAve che e rIte A paNa mane A duSleza rUpa krUratAthI (=hiMsAthI) koipaNa rIte nakkI choDAvaze, ema nizcitapaNe samaya pasAra karyo. ane A bAju potAnA svAmIne choDAvavAnA upAyane ane bhaviSyanA hitane jeNe pUrve vicArI rAkhyA che evo kokAza kaliMga rAjAe nirdeza karelA zreSTha racanAtIta samRddhithI sukhanuM dhAma, jANe cakravartIno AvAsa na hoya evo ativiziSTa AvAsa jeTalAmAM jaladI banAve che teTalAmAM puruSaratnano phogaTa vinAza na thAo e kAraNathI prakRtithI satpuruSa evA koika mazAladhArI puruSe kaliMga rAjAno gUDha maMtra=gUDha abhiprAya kokAzane jaNAvyo. jema ke, he vaijJAnika svAmi ! potAne icchita mahelanA nirmANa sudhI tArA vaimanasyanA kAraNe koi vighna na thAo e pramANenA abhiprAyathI kaliMga rAjAe 1. anya ukti- bIjAne kahelI hoya chatAM potAne lAgu paDe tevI ukti. ahIM rogIne uddezIne kahelI hovA chatAM potAne lAgu paDe che. 2. jo kAkajaMgha rAjAne mArI nAMkhavAmAM Ave to kokAzane vaimanasya (=manamAM viparIta pariNAma) thAya to mahela banAvavAmAM vighna Ave. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 AcArapradIpa tArA svAmI kAkajaMgha rAjAne mAravA icchelo hovA chatAM mAryo nathI. paraMtu te banAvelA navA mahelamAM pravezano muhUrta karyA pachI te ja divase nakkI te marAze. kAna mATe karavata samAna tenA A pramANenA vacanane sAMbhaLIne durdhara krodhathI uddhatta thayelA, suthAromAM dhuraMdhara, kaliMga rAjAnI sAthe te nagarane paNa nAza karavAnI icchAvALA kokAze te kALe ja mokalelA vizvAsu puruSa dvArA sArabhUta parivAravALA vijaya nAmanA kAkajaMgha rAjAnA putrane chUpI rIte yathAsthita vRttAMta jaNAvavA pUrvaka ati jhaDapathI najIkamAM bolAvyo. potAnA pitAnA vairanI vasUlAta mATe udyata thayelA manavALo alpa saMkhyAvALA paNa svAmInA ghaNA kAryamAM catura evA caturaMga sainyanA samUhane AgaLa karIne kAryane jANanAro evo te paNa daityanI jema nahIM oLakhAyelA svarUpavALo chUpI rIte ja koIpaNa rIte kAMcanapuranI najIkamAM AvIne rahyo. ane have zreSTha rathakAra evA kokAze vicitra citranA dhAma, asAdhAraNa mAMgalya, toraNa Adi samagra sAmagrIthI yukta evo padmAkara nAmano mahela banAve chate AnaMdita thayelA kaliMga rAjAe prazasta muhUrta mahotsavapUrvaka so putrathI sahita zreSTha devothI parivarelo saudharmendra jevI rIte saudharma sabhAmAM praveza kare e rIte (mahelamAM) praveza karyo ane atizaya abhimAnathI vyAkuLa thayelA teNe te sakala paNa mahelane joyo ane prItidAna ane sanmAnapUrvaka tenI A pramANe prazaMsA karI. aho ! pUrve nahIM joyelI, pUrve nahIM sAMbhaLelI ane pUrve kyAre paNa saMbhAvanA nahIM karelI tArI koika vijJAnanI caturAI che athavA to pRthvI upara zuM asaMbhAvya che? kAraNa ke tAne tIra zaurve , vijJAne vina nA vismayo naiva kartavyo, bahuratnA vasundharA // 1 // dAnamAM, tapamAM, parAkramamAM, vijJAnamAM, vinayamAM ane nyAyamAM vismaya na ja karavo. kAraNa ke pRthvI bahu ratnovALI hoya che. ane A bAju gUDha abhiprAyavALA, atyaMta dharamanavALA, suthAramAM agresara evA kokAze kaliMga rAjAne A pramANe kahyuM he deva ! eka sthaMbhavALA dhavala gRhamAM eka thAMbhalAnI jema moTA evA paNa A zreSTha mahelamAM eka ja cAvI che. ane prayoga karelI te cAvIthI mahelomAM ziromaNi evo A mahela te ja samaye divyazreSTha vimAnanI jema AkAzamAM UDaze. tyAra pachI teNe kaheluM atAttvika hovA chatAM paNa bhrAntamanavALAnI . jema tAttvika ja mAnatA te kautuka jovAmAM eka rasavALA rAjAe sanmAnapUrvaka kokAzane A pramANe Adeza karyo. hRdayane icchita vijJAnanI racanA karavAmAM IndranA suthAra Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 135 (=vizvakarmA samAna che kokAza ! to pachI tuM hamaNA ja te kautukane batAva. kAraNa ke janmathI ja gAmamAM rahenArane zreSThanagaranI Rddhi jovAnI utsukatA hoya tema te kautuka jovA mATe amAruM mana ati utsuka che. tyAra pachI putra sahita Apane paNa atyaMta apUrva evuM kaMI paNa kautuka tarata ja batAvuM chuM evuM manamAM bolatA ullAsavALA kokAze rAjAnI AgaLa potAnA vANInA vilAsane A pramANe prakAza karyuM. he deva ! tArAothI sahita tArApati caMdranI jema Apa ane ApanA so putro potapotAnA sthAnane alaMkRta karo. jethI te samaye ja cAvInA prayogathI atula evA kutUhalane batAvuM. tyAra pachI mahAdukALamAM bhUkhyA thayelA aMko niHzaMkapaNe bhojana mATe taiyAra thAya tenI jema kautukane jovA mATe atyaMta utkaMThA vizeSathI hAtha-paga nacAvatA jaladIthI ja rAjA ane tenA saghaLAya putro huM pahelo caDuM, huM pahelo cahuM ema potapotAnA mahelamAM caDyA. tyAra pachI jeno gUDha abhiprAya prAyaH siddha thayo che evA, siddha thayuM che zilpa jene evA kokAze kArAgAramAMthI jANe bahAra na nIkaLato hoya tema te mahelamAMthI svayaM bahAra nIkaLIne re mUDho ! kiMpAka phaLanI jema mArA svAmI kAkA rAjAne mAravAnI IcchArUpa potAnA gUDha AzayanA dArUNa paripAkavALA phaLane juo ! e pramANe bolatAnI sAthe ja cAvIno upayogarUpe prayoga karyo. arthAt cAvI pheravI. ane cAvInA prayogathI tatkAle ja nidrAlunI be AMkhonI lIlAthI arthAt jene UMgha AvatI hoya tenI AMkho jevI rIte baMdha thaI jAya tevI rIte te sakala paNa mahela baMdha thaI gayo. tethI te mahelanI aMdara rahelA, ghaNA te te manorathovALA hovA chatAM paNa hAhAkArathI mahA AkraMda karavA tatpara thayelA putra sahita evA te rAjAe hAthInA baccAe mULathI ukheDI nAkhelA ane ethI baMdha thayelA kamaLanA DoDAnI aMdara rahelA kharAba sthitivALA ane AkraMdathI vyAkuLa thayelA bhamarA jevuM AlaMbana karyuM. arthAt kamaLanA DoDAmAM rahelA bhamarAnI jema AkraMda karavA lAgyo. anya uktimAM paNa kahyuM che keraatrirgmissyti bhaviSyati suprabhAtaM, bhAsvAnudeSyati hasiSyati paGkajazrIH / evaM vicintayati kozagate dvirephe, hA hanta hanta nalinI gaja ujjahAra // 1 // (ati AsaktinA kAraNe sUryAsta samaye paNa kamaLamAMthI bahAra nahIM nIkaLato bhamaro sUryAsta thavAthI kamaLano DoDo bIDAI jatAM aMdara phasAyo ane pachI vicAra kare 1. kahevuM hoya putravadhUne paNa kahe putrIne, ema anyane kahevuM hoya ane anyane uddezIne kahe te anya ukti . Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa che ke--) rAtri pasAra thaze, suprabhAta thaze, sUryodaya thaze, paMkajanI zobhA hasaze (=khIlI uThaze) A pramANe kozanI aMdara rahelo bhamaro vicAre che eTalAmAM to kharekhara ! hAthIe kamalinIne mULamAMthI ukheDIne bhakSaNa karI lIdhuM. 136 ane A bAju kokAza vaDe saMketa karAyelo kAkajaMgha rAjAno vijaya nAmano putra kaliMga rAjAnA nagarano nAza karavA mATe taiyAra thayelo senA sahita atarpita pralayakALanA meghanI jema dhasI Avyo. tethI eka bAju rAjA mahelamAM phasAyo ane bIjI bAju zatrusainya dhasI AvyuM. Ama baMne bAjuthI tevA prakAranA te asamaMjasane joine hAhArava, baMbArava ane AkraMda2vathI jemAM digantara mukharita karAyuM che evuM saMpUrNa paNa nagara atyaMta vyAkula thaye chate senAthI sahita kaliMga rAjAno senApati tarata ja nagaranA dvAre Avyo. parvatamAMthI chUTo paDelo moTo paththara jevI rIte kSaNa mATe nadIne skhalanA pamADe tevI rIte te senAnIe nagaramAM pravezatI vijayanI senAne kSaNavAra skhalanA pamADI. ane tyAM kSaNavAramAM ghaNA parAkramavALA, sphUrAyamAna thatAM vI22sanA atirekanA saMkramaNavALA, durdhara krodhavALA baMne sainyanA paNa mahAyoddhAoe krama vinA ja yuddha karyuM. jema ke, bANanI sAthe bANa, bhAlAnI sAthe bhAlA, daMDanI sAthe daMDa, talavAranI sAthe talavAra, zaktinI sAthe zakti, paTTisanI sAthe paTTisa, mugaranI sAthe muddgara, zalyanI sAthe zalya, zUlanI sAthe zUla, cakranI sAthe cakra, lAkaDInI sAthe lAkaDI, muSTInI sAthe muSTI, kezanI sAthe keza, bAhunI sAthe bAhu, koNInI sAthe koNI, hAthanI sAthe hAtha, khabhAnI sAthe khabho, mAthAnI sAthe mAthuM ane paganI sAthe paganuM yuddha thayuM. paraMtu 'anAya sainyuM hatuM' 'nAyaka vinAnuM sainya haNAyeluM che' AthI thAkelA musApharonA samUhanI jema kaliMga rAjAnA senApatinI senA dhIme dhIme maMda paDe chate atighaNA parAkramavALI vijayakumAranI senApati sahitanI senAe parvata uparathI paDatI jANe jaMgama nadI na hoya tema kaliMga rAjAnA samagra paNa nagarano mATInA vAsaNanI jema nAza karyo ane te nagarano nAza thatAnI sAthe ja sArabhUta parAkramavALo vijaya kumAra atipIDAnA ghara samAna kASThanA pAMjarAmAMthI jANe narakamAMthI bahAra kADhato na hoya tema mAtA-pitAne bahAra kADhIne mAtA-pitA ane potAnI buddhinA prapaMcanI siddhi thavAthI ullAsa pAmatA aMtakaraNavALA kokAzanI sAthe anAkaMpa manavALo jANe bhaDabhaDatI AgamAMthI bahAra na nIkaLato hoya tema te nagaramAMthI bahAra nIkaLIne cAre bAjuthI caturaMga senAthI parivarelo jaladI jaladI ja sukhapUrvaka potAnA nagaranI najIkamAM Avyo. ane moTA mahotsavapUrvaka 2thakAra sahita mAtA-pitAne AgaLa karIne potAnA nagaramAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 137 pravezyo. tyAra pachI kRtajJamAM cakravartI evA kAkajaMgha rAjAe parama upakArI evA kokAzane agaNita maNi, suvarNa Adi icchA karatA paNa ati ghaNI abhUta vibhUti, sUryanA ghoDA samAna ati capaLa hajAra ghoDAo, IndranA airAvaNa hAthInI zobhAne lUMTavAmAM dhuraMdhara, atyaMta duHkhe karI dhAraNa karI zakAya evA, sarvAgasamRddhithI suMdara so gaMdhahastio ane atighaNA gAmo ApyA. A pramANe te rAjAe kokAzane zreSTha samRddhinA vistArathI potA jevo (samRddha) karyo. potAne kRtajJa mAnato evo koNa hoya ke je upakAra karanArA bIjA upara prati upakAra karavA mATe sarvazaktithI na pravarte ? arthAt dareka pravarte ja. ucchiSTAzanamAtrAn, mAtrAtigatAM kRtajJatAM pazyan / zunake'pi sarvahIne, kRtI kRtajJaH kathaM na bhavet // 1 // sarvathI hIna evA kutarAmAM paNa mAtra eThuM bhojana karavA mAtrathI paNa atimAtrAmAM kRtajJatAne joto kRtyane jANanAro kRtajJa kema na thAya? arthAt thAya ja. svAmIe to vizeSa kRtajJa thavuM joie. kAraNa ke- kRtajJasvAmisaMsarga-muttamastrIparigraham / kurvan mitramalobhaM ca, naro naivAvasIdati // 1 // kRtajJa svAmIno saMsarga karato, uttama strIno parigraha karato, alobha=saMtoSane mitra karato nara kyAre paNa sidAto nathI ja. yadyapi kazcitkiJci-na vadati na ca jAtu tudati marmoktyA / . ' nityaM givetA, tyavRt talapi niyata cAn 2 jo ke koI kaMI kahevAnuM nathI ane marma uktithI jarA paNa duHkhI paNa karavAnuM nathI chatAM paNa akRtya karanAro nakkI nitya zaMkita manavALo ja rahe che. svayaM ja atyaMta zaMkita hRdayavALI vijayAnuM cAvInuM parAvartana karavuM vagere tevA prakAranuM duSyaSTita pahelA paNa zokyanI IrSyAthI saMbhAvanA karAyuM hatuM ane tevA prakAranI ceSTA jovAthI tyAre nizcaya paNa karAyo hato. chatAM paNa gAMbhIryaguNanA bhaMDAra evA rAjAe kyAMya paNa pragaTa karyuM na hatuM. kAraNa ke arthanAzaM manastApaM, gRhe duzcaritAni ca / vaJcanaM cApamAnaM ca, matimAn na prakAzayet ||1||[caannkyshtk-38] Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 AcArapradIpa dhanano nAza thayo hoya, manamAM saMtApa thayo hoya, gharamAM duSyaritra thayuM hoya, koI vaDe ThagAyo hoya, koie apamAna karyuM hoya to paNa mahimAna puruSa tenuM prakAzana na kare. arthAt koine na kahe. rAjA saphaLa roSavALo hovA chatAM arthAt dhArata to rAjA rANI upara gusso karavA samartha hato. chatAM teNe rANI upara te saMbaMdhI roSanI saphaLatA batAvI nahIM, arthAtu rANI upara gusso karyo nahIM. paraMtu tattvano jANakAra hovAthI potAnA manamAM A pramANe vicAraNA karI ke, prAyaH sarve paNa strI jAti IrSAlu prakRtivALI hoya che. avaJcako vaNiga vipraH, santoSI kSatriyaH kSamI / vAyuH sthASNuranuSNo'gni-ryoSA'nIA ca kiM kvacit ? // 1 // zuM vANiyo kyAre ya avaMcaka hoya? zuM brAhmaNa kyAre ya saMtoSI hoya? zuM kSatriya kyAre ya kSamAvALo hoya? zuM vAyu kyAre ya sthira hoya? zuM agni kyAre ya ThaMDo hoya? zuM strI kyAre ya IrSyA vagaranI hoya? ane A bAju kAMcanapura nagaramAM atigupta cAvIthI baMdha thayelA te padmAkara nAmanA mahelane ughADavA mATe asamartha maMtrI vagere putra sahita rAjAne bahAra kADhavAnI icchAthI mahelane toDavA mATe keTalAmAM kuThAra AdinA ghA kare che teTalAmAM te mahelanI aMdara rahelA yaMtrathI joDAyelA ane ghAthI haNAyelA mAthA upara paDatA ane svaye UMcA thatA ekaso eka lAkaDAothI pAMjarAmAM purAyelA pakSIonI jema atyaMta duHkhI thatA rAjA ane tenA putroe mApa vinAno ati ghaNo AkraMda karyo. tyAra pachI potAnA svAmInuM koIpaNa rIte rakSaNa karavuM ja joIe e pramANe vicArIne jeno.bIjo koI rasto nathI evA pradhAna puruSo jaladIthI ujajayanI nagarImAM AvIne kokAzane page lAgIne atyaMta AgrahapUrvaka potAnA svAmInA jIvitanI bhikSAnI prArthanA karI. tethI jene avasara prApta thayo che evA kokAze kaliMga rAjAne dAsanI jema nitya sevA karAvavAnuM te puruSone jaNAvIne arthAtu kaliMga rAjAe mArA svAmInI nitya sevA karavI evI zarata mUkIne tarata ja te nagaramAM jaIne cAvIne kADhavA vaDe teone AzAnI sAthe te bhavanane ughADIne jenA prANa kaMThe AvI gayA che evA putra sahita kAMcanapuranA rAjAne jANe garbhAvAsamAMthI bahAra kADhato na hoya tema te mahelamAMthI bahAra kADhyo. putra sahita te rAjA paNa potAne pharI navo janma maLyo hoya tema mAnato, kokAzane pitAnI jema ArAdhato tenA kahevAthI sevakanI jema nitya mAvaladezanA rAjAnI sevA karI ane padmAkara nAmanA mahelane paNa kAkajaMgha rAjAne arpaNa karyo. adhadha ! kokAzanuM kauzalya atula che ke jeNe hiMsAdi anartha Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra karyA vinA paNa baMdhAyelA potAnA svAmIne choDAvavuM, potAnI kalAno atizaya batAvavA dvArA zatrune vaza karavuM vagere karyuM. athavA to dharmamAM ekAgratAvALA te rAjAnuM viSama paNa sama kema na thAya ? arthAt viSama paNa sama thAya ja. koika vakhata tyAM cAra jJAnanA dhaNI muni mahAtmA AvyA. vaMdana karavuM Adi vidhipUrvaka rAjAe potAno ane kokAzano pUrvabhava pUchyo. munie paNa kahyuM ke, he rAjana! gajapura nagaramAM tuM jaina rAjA hato. ane A kokAza tAro kRpApAtra jaina brAhmaNa suthAra hato. tenA vacanathI teM aneka jinamaMdiro karAvyA hatA, aneka jinamaMdirono jIrNodvAra karAvyo hato ane vividha ratna vagerenI jinapratimAo karAvI hatI. kAraNa ke- bhavaNaM jiNassa na kayaM, na ya biMbaM neva pUiA sAhU / yuvayaM na thatAM, nammo parihArio tehaiiM // // 139 jeoe jinezvaranuM bhavana karyuM nathI, jinezvaranuM biMba karyuM nathI ane sAdhuonI pUjA karI nathI tathA jeoe durdhara evuM vrata dhAraNa karyuM nathI, teo potAno janma hArI gayA che. ane suthAre dharmabuddhithI (jinamaMdirAdimAM) rAjAnA kahevA karatA paNa atighaNI navI navI sauMdaryanI zobhA Adi racanA karI. kalA kalAvataH saiva, zlAghanIyA manISiNAm / yA zrIsarvajJasuSamAhetutvenopayujyate // 1 // buddhizALIone kalAvALAnI te ja kalA prazaMsanIya che ke je kalA zrI sarvajJa * zAsananI atighaNI zobhAnuM kAraNa bane. ane te suthAre ekavAra jAtino mada karyo. koika vakhata kalAmAM catura eka samRddha jaina suthAra koipaNa rAjA pAsethI nAzIne tyAM Avyo. klAnA mAtsaryathI cADI khAvA dvArA rAjAne jaNAvyuM (ke te suthArane pakaDo). kalAvAn dhanavAn vidvAn, kriyAvAn nRpamAnavAn / nRpastapasvI dAtA ca, svatulyaM sahate na hi // 1 // kalAvAna, dhanavAna, vidvAna, kriyAvAna, rAjAnuM mAna meLavanAra, rAjA, tapasvI ane dAnavIra A badhA potA jevA bIjA thAya e sahana karI zakatA nathI. kAnanI durbaLatAnA kAraNe arthAt kAcA kAnano hovAnA kAraNe te rAjAe paNa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 AcArapradIpa navA AvelA te suthArane pakaDyo. ane pachI pazcAttApa thavAthI suthAre te navA AvelA suthArane cha ghaDI pachI choDAvyo ane teno satkAra karyo. sArmikANAM satkArastiraskAraH kilApadAm / teSAM punati krUra, pura: kutiH | 2 | sAdharmikono satkAra karavo e kharekhara to Apattiono tiraskAra che. ane teono (=sAdharmikono) tiraskAra karavo e kharekhara to durgatino svIkAra che. tenI AlocanA karyA vinA te rAjA ane suthAra baMne saudharma devalokamAM devanI Rddhine bhogavIne tyAMthI cavelA tame baMne thayA cho. arthAt suthAra kokAza thayo che ane rAjA tuM rAjA thayo che. tevA prakAranI arihaMtanI bhaktithI tane aizvaryanI prApti thaI che ane kokAzane asAdhAraNa kalAnI kuzaLatA prApta thaI ane jAtimadanA kAraNe dAsIputrapaNAnI prApti thaI. ane te rAjan ! cha ghaDI sudhI phogaTa ja sAdharmikane dhAraNa karavAthI, arthAt baMdI karavAthI tamane baMnene cha mahinA sudhInuM dharaNa arthAt baMdhana thayuM. ane suthArane choDI devuM AdithI tamAro paNa chUTakAro thayo. vAcikaM kAyikaM mAnasikaM karma purA kRtm| avandhyabIjavatdatte, svAnurUpaM puraH phalam // 1 // pUrve mana-vacana-kAyAthI kareluM karma avaMdhyabIjanI jema AgaLa potAne anurUpe phaLane Ape che. arthAt jevuM karma karyuM hoya tevuM phaLa Ape che. anAlocitazalyatve, vipAkaugrayaM vidannapi / bAlo nAlocayecchalya-maho bAlyavijRmbhitam // 1 // AlocanA nahIM karAyelA zalyapaNAmAM je ugra vipAkanI prApti thAya che tene jANato hovA chatAM paNa bALa (=mUDha jIva) zalyanI AlocanA karato nathI. aho ! bALano (=mUDha jIvano) vilAsa to juo ! A pramANe jJAnIe kaheluM sAMbhaLIne AlocanA nahIM kareluM alpa paNa pApa ghaNA vipAkavALuM thAya che ema mAnIne anAbhogathI thayelAM divratanA aticArane sArI rIte AlocanA karIne zrI gurue ApelA prAyazcittane mahelamAM Avelo rAjA Acare che. arthAt prAyazcitta vALavA mATe tapa Adi kare che. A pramANe niSkalaMkita potAnA. vratavALo, kokAzanI sahAyathI vyavasthita thaI che sarvakAryanI siddhi jenI evo lAMbA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 141 kALa sudhI rAjyaRddhi bhogavI che evo, yogya samaye potAnA putra upara rAjyano kArabhAra ApavA pUrvaka apUrva mahotsava pUrvaka baMne patnI sAthe dIkSA laIne te rAjA saudharmendra devalokamAM zArIrika ane mAnasika ema baMne prakAranA sukhano anubhava karIne pharI manuSya bhavamAM rAjA thaIne siddhinA sukhane anubhavaze. zilpakalAmAM potAnI ghaNI atulatA hovAnA kAraNe atulya racanAthI potAnA yazanA prakAzavALo kokAza to rAjAnI sAthe ja dikSA laIne dIrgha AyuSyavALo lAMbA kALa sudhI cAritranuM ArAdhana karIne mAhendra devalokamAM sAmAnika deva thaIne tyAMthI cyavIne siddha thaze. jinamatakauzalajinabhaktiniyamadAyena darzanAcAre / / jJAtvA nidarzanamiti prayatadhvaM tadvidhau sudhiyaH // 1 // jinamatamAM kuzaLatA ane jinabhaktimAM daDhatAthI darzanAcAramAM daSTAMtane jANIne he buddhizALIo ! tame darzanAcAranI ArAdhana vidhimAM prayatna karo. A pramANe darzanAcAramAM kokAza ane kAkajaMgha rAjAnuM daSTAMta pUrNa thayuM. darzanAcAra ATha prakArano che. kAraNa kenissNkia 1 nikaMkhia 2 nivvitigicchA 3 amUDhadiTTI a 4 / uvavUha 5 thirIkaraNe 6 vacchalla 7 pabhAvaNe 8 atttth||1|| [vya bhASya-64] (1) niHzaMkita (2) niHkAMkSita (3) nirvitigicchA (4) amUDhadaSTi (5) upavRMhaNI (6) sthirIkaraNa (7) vAtsalya (8) prabhAvanA. niHzaMkita darzanAcAra temAM niHzaMkitapaNu eTale zaMkA rahitapaNuM. ane te deva, guru ane dharma saMbaMdhI karavuM. temAM deva upara niHzaMkitapaNAmAM aMbaDa parivrAjaka vaDe parIkSA karAyelI sulasAnuM daSTAMta che. guru upara niHzaMkitapaNAmAM zreNika rAjAnuM daSTAMta che. zreNikarAjAnuM dRSTAMta te zreNika rAjA Indra vaDe jyAre samyakatvanI daDhatAmAM prazaMsA karAyo tyAre tenI parIkSA karavA mATe dardarAMka deve mAchalAne grahaNa karato sAdhu batAvyo. arthAt te deva sAdhunuM rUpa karIne mAchalAne pakaDI rahyo che evuM rAjAne batAvyuM. tyAre zreNika rAjA ane sAdhuno praznottara thayo te A pramANe che- zreNika- he bhikSo ! tArI potaDI DhIlI kema che? Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 AcArapradIpa , sAdhu- mAchalA pakaDavAnI jAla aMdara mUkI che mATe potaDI DhIlI che. zreNika- zuM tuM mAchalA khAya che? sAdhu- A to madya pIdhA pachI cATaNa joie ne eTale mAchalA khAuM chuM. zreNika- zuM tuM magha ( dArU) paNa pIe che? sAdhu- huM ekalo nathI pIto paNa A vezyA sAthe pIuM chuM. zreNika- zuM tuM vezyAno saMga paNa kare che ? sAdhu- zatruonA gaLe be paga daIne vezyAno saMga karuM chuM. zreNika - tArA zatruo kyAM che ? sAdhu- je gharomAM bAkoruM pADuM chuM te gharomAM mArA zatruo che. zreNika- zuM tuM corI paNa kare che? sAdhu- jugAra ramavA mATe rUpiyA joIe ne eTale corI karuM chuM. zreNika- zuM tuM jugAra paNa rame che? sAdhu- dAsIputra chuM mATe jugAra ramuM chuM. rAjAe to suyuktipUrvaka tenuM nivAraNa karyuM. arthAt rAjAe sAdhune samajAvyuM ke, tuM sAdhu che, sAdhuthI AvuM kAma na thAya ItyAdi. vaLI AgaLa jatAM sagarbhA sAdhvIne joIne suyuktithI Thapako ApIne potAnA ghare sArI rIte chUpAvIne ekAMtamAM svayaM sUtikarma vagere karyuM. A pramANe sAdhu-sAdhvInA kharAba vartanane jovA chatAM paNa A to A benuM ja ayogyapaNuM che. bAkInA sAdhu-sAdhvI to pUjaya ja che. ekanA doSadarzana mAtrathI badhA upara doSanI AzaMkA karavI yogya nathI. jo ekanA doSadarzanamAM badhA upara doSanI AzaMkA karavAmAM Ave to dharmamAM ane lokamAM paNa sarva vyavahAranA lopano prasaMga Ave ItyAdi vicAranArA te rAjAne khuza thayelA deve aDhAra cakravALo (saravALo) hAra, divya be vastra ane be kuMDalathI yukta evA be goLA ApyA. A pramANe guru viSe niHzaMkitapaNuM karavuM joie. dharma viSe niHzaMkitapaNAmAM mugdha bhaTTanuM daSTAMta che. jema ke Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 143 mugdha bhaTTanuM daSTAMta kauzAMbI nagarInI najIkamAM zAli nAmanA gAmamAM dAmodara ane somAno putra mugdhabhaTTa nAmano brAhmaNa raheto hato. tene yathArtha nAmavALI (=nAma pramANe guNavALI) ane sulakSaNavALI patnI hatI. sukhI evA te beno keTaloka kALa pasAra thaye chate mAtApitA mRtyu pAmyA. ane krame karIne pitA saMbaMdhI lakSmI kSINa thaI. kAraNa ke- ni ricaya, thaM svairya vidhAtA yA svasadmani po'pi, sandhyAvadhi vijRmbhate // 1 // je lakSmI potAnA nivAsa evA kamaLamAM paNa saMdhyA sudhI ja vilAsa kare che. te lakSmI bIjAnA gharamAM kevI rIte sthira thaze ? tethI vividha ApattinuM sthAna evuM dAridra AvyuM. kAraNa ke nidravyo hiyameti hrIparigataH, prabhrasyate tejasA, nistejAH paribhUyate paribhavAnnirvedamAgacchati / nirbaNNaH zucameti zokasahito buddheH paribhrasyate, nirbuddhiH kSayametyaho nidhanatA sarvApadAmAspadam // 1 // nidhana lajjAne pAme che, lajjA pAmelo tejathI bhraSTa thAya che, nitejavALo parAbhavane pAme che, parAbhavathI nirvedane pAme che. nirveda pAmelo zoka kare che, zoka sahita arthAt zoka karanAro buddhithI bhraSTa thAya che. nibuddhivALo kSayane pAme che. aho! nirdhanatA sarva ApattionuM sthAna che. - tethI lajA pAmelo te brAhmaNa priyAne kahyA vinA ja rAtrimAM chUpI rIte nagaramAMthI nIkaLI gayo. dhanano arthI te bAra varSa sudhI videzamAM bhamI bhamIne pAcho Avyo. ane samyagu vinayathI Avarjana=AkarSaNa karavAmAM rata evI potAnI priyAne pUchayuM ke, te priye ! ekalI evI teM bAra varSa kevI rIte pasAra karyA? priyAe paNa kahyuM ke, he prANapriya! svabhAvathI paNa atizaya vAtsalyavALI vimalA nAmanI jaina mahAsatIe upadezelA atizaya viziSTa evA tattvonA rasamAM DUbelI meM bAra varSone bAra divasanI jema pasAra karyA. ati vismaya pAmelA teNe paNa malakAtI vANIpUrvaka teNIne kahyuM ke, mane paNa te tattva kahe ke jethI huM paNa te pramANe sukhI thAuM. tethI teNIe sArI rIte jIva-ajIva - Adi tattvo kahyA. tethI te paNa suzrAvaka thayo. te gAmamAM rahetA mithyAdaSTi brAhmaNoe ghaNo Akroza karyo chatAM paNa te baMne daDha parama zrAvaka thayA. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 AcArapradIpa koIka vakhata vistAra pAmelA ThaMDInA samUhathI ati gaMbhIra evA mahA mahinAmAM potAnA putrane laine te keTalAmAM brAhmaNothI vIMTaLAyelI agnihotranI kaMDikA (kuMDa)nI pAse Avyo teTalAmAM brAhmaNoe dUrathI ja kahyuM ke, he pApiSTa ! jaladI dUra thA, dUra thA. A pramANe dhikkAra karAyelA, vilakhA thayelA teNe kahyuM ke, jinadharma ja sAco che. bIjo koI dharma sAco nathI. jo jinadharma paNa khoTo hoya to A putra baLI jAo. e pramANe kahIne brAhmaNo hAhArava karatA hovA chatAM paNa sAhasika evA teNe ekAeka ja agnihotranI kuMDImAM potAnA putrane nAkhyo. ane najIkamAM sAvadhAna thaIne rahelA zAsanadevatAe agnine ThaMDo karyo. arthAt agnine bUjhAvI dIdho, ane pragaTa thaIne zrI jinadharmanI prazaMsA karI. pUrvabhavamAM virAdhIta vratavALI, vyaMtarI thayelI te zAsana devatA parabhavamAM bodhino lAbha thAya eTalA mATe pUchAyelA kevalI bhagavaMtanI vANIthI sthAne . sthAne jinazAsananI prabhAvanA karatI tyAre tyAM AvelI hatI ane sAnnidhya karyuM. te mahimAthI vismaya pAmelA brAhmaNoe zrI jinadharmanI prazaMsA karI. tethI atyaMta AnaMdita, manavALA mugdhabhaTTe potAnA ghare jaIne potAnI patnIne te hakIkata jaNAvI. tyAre teNIe ulaTo Thapako Apyo ke, A tArI kevI mUDhatA? jo devatAe sAnnidhya na karyuM hota to putra baLI jAta ane tAro dharma paNa cAlyo jAta ane lokamAM apabhrAjanA vagere thAta. tethI sarvathA AvuM na ja karavuM joie. krame karIne te baMne zrI ajitajinanI pAse dIkSA laIne siddha thayA. brAhmaNo vagere paNa pratibodha pAmyA. A pramANe dharmanAM niHzaMkapaNuM karavuM joIe. A pramANe niHzaMkita nAmano darzanAcArano prathama bheda kahyo. nikAMkSita darzanAcAra kAMkSA eTale anya anya darzananI abhilASA. tenAthI rahitapaNuM eTale niHkAMkSita. temAM zrIdharanuM dRSTAMta A che- zrIdharanuM dRSTAMta gajapura nagaramAM bhadra prakRtivALo, mugdha, jyAM tyAM AsthAvALo zrIdhara nAmano vaNika hato. koIka divasa te muni pAse gayo. muni bhagavaMte kahyuM ke, je navI jinapratimAne karAvIne bhaktithI pUje che tene sarva kAryanI siddhi thAya che. kAraNa ke, ihaloe duriAI, dUraM gacchaMti huMti riddhiio| paraloe surariddhi, siddhI vi jirNidapUAe // 1 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 145 jinendranI pUjAthI A lokamAM pApo dUra jAya che ane Rddhio maLe che. paralokamAM devanI Rddhi ane siddhinI paNa prApti thAya che. tethI teNe jinapratimA banAvIne traNe saMdhyAe pUjI. eka vakhata jAtya dhUpane ukhevato A dhUpa jyAM sudhI pUrNa na thAya tyAM sudhI mAre A sthAnathI cAlavuM nahIM evo teNe abhigraha grahaNa karyo. tyAre ja bhAgyayogathI duSTa sApa kyAMkathI paNa nIkaLyo. nirbhaya ane nizcala evA tene te sApa jeTalAmAM daMze che teTalAmAM tenI daDhatAthI tuSTa thayelA zAsanadevatAe duSTa sApane dUra karIne tene maNi ApIne kahyuM ke, AnA prabhAvathI tane ghaNI lakSmI prApta thaze. tyAra pachI varSAkALamAM jevI rIte latA vRddhi pAme te rIte te maNiratnanA prabhAvathI cAre bAjuthI paNa tenI lakSmI vadhI, ane jANe tenI spardhA karatI na hoya tema jinapUjanamAM Adati (=Adara) paNa vadhI. koIka vakhata tenA kuTuMbamAM koI koIka mAMdagI utpanna thatAM koIke paNa kahyuM ke, gotradevInI pUjAthI gotramAM kuzaLa thAya che tethI teNe tenI mUrti banAvIne pUjI. kyAreka tene galagaMDa nAmano viSama roga utpanna thatAM koIke kahyuM ke, ahIM prabhAvazALI yakSa che. jo te pUjavAmAM Ave to nIrogatA vagere icchita phaLa prApta thAya che. te sAMbhaLIne te yakSa upara paNa zraddhA rAkhatA zrIdhare yakSanI mUrti karI ane dararoja pUjI. A pramANe lokanA kahevAthI vipnanI upazAMti thAya eTalA mATe caMDIkAdevInI ane gaNezanI navI mUrti karAvIne nitya pUjI. aho ! mugdhanI nirvivekatA. have koIka vakhata sAvadhAna thayelI zAsanadevIe gussAthI te ratna harI lIdhuM ane coroe sarvasva harI lIdhuM. AthI grISma RtumAM sarovaranA pANInI jema sarvathA dhana nAza pAme chate bhojanano paNa saMdeha thatAM atyaMta duHkhI thayelo zrIdhara te badhA devatAonI AgaLa traNa divasanA upavAsa karIne rahyo. te devatAoe kaMI paNa dAda na ApI. AthI teNe trIjI rAtrIe gotra devIne ja yAda karI. gusse thayelI gotra devIe kahyuM ke, re duSTa ! adhama ! mane phogaTa kaSTa kema Ape che? mArI paMktimAM besADelA yakSa vagerene ja yAda kara. yakSe kahyuM: mArA upara lAvelI caMDIkAne yAda kara. caMDIkA ane gaNeze paNa te pramANe ja kahyuM. A pramANe badhAe paraspara upahAsapUrvaka tenI upekSA karI. AthI atyaMta khinna ane kiMkartavyamUDha thayelA tene zAsanadevIe kahyuM ke, ghaNAMnI ArAdhanA karavAmAM AvuM ja thAya. tethI badhA devatAone choDIne sarva devonA paNa deva evA zrI sarvajJa devanI ja ArAdhanA kara. jethI A loka ane paralokamAM paNa sarva icchitanI siddhi thAya. tethI teNe yakSa vagere sarva devatAonuM bahumAnapUrvaka visarjana karI zrI jinezvara devanI ja ArAdhanA karI. tyAra pachI daDha nirAkAMkSAvALA tene zAsanadevIe te maNiratna ane bIjA kroDa ratno ApyA. te lakSmIne arihaMtanI bhakti vageremAM vAparavA dvArA kRtArtha karIne te devalokamAM gayo. krame Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 AcArapradIpa , karIne muktine prApta karaze. A pramANe niHkAMkSitamAM daSTAMta che. A pramANe niHkAMkSita nAmano darzanAcArano bIjo bheda kahyo. nirvicikitsA darzanAcAra vicikitsA eTale dharmanA phaLamAM saMdeha karavo. te saMdehathI rahitapaNuM e nirvicikitsA. cora ane bhavadattanI jema maMtradevatAnI ArAdhanA vageremAM paNa phalanA nisaMdehapaNAmAM ja phaLanI prApti thAya che. paNa phaLanA saMdehapaNAmAM phaLanI prApti thatI nathI. cora ane bhavadattano saMbaMdha A pramANe che cora ane bhavadattanuM daSTAMta zrAvastI nagarImAM jinadatta nAmano suzrAvaka paMcaparameSThimaMtranI sAdhanAnA prabhAvathI vidyAdharanI jema AkAzamAM gamana karanAro zAzvata aAphrikA mahotsava jevA mATe naMdIzvara dvIpamAM gayo. deva vaDe karAyelI jinapUjAnI sAmagrInA te te sugaMdhI dravyonI asAdhAraNa divya sugaMdhathI vAsita thayelA zarIra ane vastravALo te tyAMthI pAcho Avyo. bhavadatta nAmanA mitre ati AgrahapUrvaka pUchyuM ke atula evI A sugaMdha tane kyAMthI prApta thaI. teNe naMdIzvara gamana vagere kahyuM. tethI mitre vidyAnI mAMgaNI karI. teNe kahyuM ke, jo tuM zrAvaka thA to ja tane ApuM. teNe paNa te pramANe svIkAra karyo. vidyA ApavA pUrve teNe te vidyA sAdhavAno vidhi A pramANe kahyo samyakatvano svIkAra karI traNa saMdhyAe jinanI pUjA karavI, bhUmi upara saMthAro karavo, brahmacaryanuM pAlana karavuM, ekAsaNuM karavuM, saMsAranA vyavahArano tyAga karavo ItyAdi vidhithI cha mahinA sudhI jinanI AgaLa akhaMDa akSatothI ane viziSTa puSpothI ekAgratApUrvaka ane maunapUrvaka eka lAkha jApathI eka lAkha sugaMdhi guTikAno homa karavo. A pramANe pUrvasevA karIne kALI caudasanI rAte smazAnamAM vRkSanI zAkhA upara cAra pAyAvALuM sikyu bAMdhIne tenI nIce kheranA aMgArAothI kuMDa bharavo. tyAra pachI sikkA upara besIne ekaso ATha vAra vidyAno jApa karI karIne sikkAno eka eka pAyo chedavo. krame karI cAreya pAyA chedAye chate IcchApUrvaka AkAzamAM javAya che. tethI teNe te pramANe ja badhu karyuM. paraMtu pAyo chedavAnA avasare vidyAsiddhinA phaLamAM saMdeha karato, agnimAM paDavAthI maraNa thaze evA bhayathI kaMpato sikkA uparathI nIce utare che. svastha thayelo tenI siddhi karavA pharI upara caDe che. A bAju eka cora nagaranI aMdara khAtara pADIne ratnanI peTIne upADIne pAchaLa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 147 - doDatA rakSakothI trAsa pAmelo te vananI aMdara pravezyo. savAre corano nigraha karIzuM evI buddhithI ArakSakoe cAre bAjuthI vanane gherI lIdhuM. kuMDamAM baLatA agninA prakAzathI caDa-utara karatA tene joIne core tene pUchyuM ke tuM A zuM karI rahyo che? teNe paNa je pramANe hakIkata hatI te pramANe kahI. core kahyuM ke, tane A vidyA koNe ApI? teNe kahyuMH zrAvake ApI che. tyAra pachI zrAvaka sAcuM bolanAro ja hoya che e pramANe daDha AsthAvALA core kahyuM tuM A ratnanI peTI le ane mane vidyA Apa. dhananA lobhI ane vidyAsiddhimAM saMzayavALA khuza thayelA te vaNike paNa te pramANe ja karyuM. arthAt peTI lIdhI ane vidyA ApI. __ bhavadvayabhraMzakarI, dhig dhig lobhAndhatAM yayA / hitAhitArthanathI, sahartavaM viSTa che ? | A loka ane paralokano nAza karanArI lobhAnyatAne dhikkAra thAo, dhikkAra thAo. ke je lobhAMdhatAthI hitAhita kAryanI vicAraNA karavAmAM jaDabuddhivALo ekAeka ja AvI ceSTI kare che. tyAra pachI sattvane dhAraNa karanArA arthAt sattvazALI core sikkA upara caDhIne eka ja vAra ekaso ATha vAra vidyAno jApa karIne ekI sAthe ja sikkAnA cAre ya pAyA chedI nAkhyA. ane tyAre ja jANe devatAno avatAra na thayo hoya tema AkAzamAM uDIne bhavadattanI vANIthI tIrthane namaskAra karavA mATe naMdIzvara dvIpamAM gayo. savAre ratnanI te peTIne laine vanamAMthI nIkaLatA bhavadattane paNa coranI buddhithI ArakSakoe pakaDyo. ane , rAjAnI AgaLa laI gayA. rAjAe vadha karavAno Adeza karyo. eTalAmAM vadha bhUmimAM laI gayA teTalAmAM mArA guru zuM kare che? e pramANe vicArIne cora tyAM Avyo. bhavadattane te pramANe joine gusse thayelA teNe AkAzamAM zilA upADavI AdithI te pramANe rAjA vagerene bhaya pamADyA ke jethI teoe page lAgIne bhavadattanI kSamA mAgI ane satkAra karyo. A pramANe maMtra vageremAM paNa nisaMdehapaNAmAM ja phaLanI prApti thAya che. ema jANIne dharmanA phaLamAM vizeSa karIne nissedehapaNuM karavuM joIe. zreSThiputra ane govALIyAnuM daSTAMta je pramANe alpa zraddhAvALA zreSThiputrane "devapUjAthI rAjayanI prApti thAya che e pramANe gurue upadeza Ape chate tevuM nahIM dekhAtuM hovAthI A khoTuM ja che e pramANe teNe vicAryuM. paraMtu kulAcAranA kAraNe dararoja jinanI pUjA karavA chatAM paNa te bhavamAM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ke anyabhavamAM paNa phaLa prApta na karyuM. mahAna kAyakleza thayo ane bhojanano aMtarAya thayo. ane A pramANe durdhyAnathI lAMbA kALa sudhI saMsAramAM bhamyo. jyAre gurunA upadezamAM ja rata, dRDha AsthAvALA dararoja jinapUjAmAM rata evA najIkamAM rahelA govALIyAe cha mahinAmAM A lokamAM rAjyane prApta karyuM. ane paralokamAM svarga Adi prApta karyuM. AthI nirvicikitsA karavI joie. nitsaMgi...' ityAdi gAthA vageremAM nirvijugupsA ema pAThAMtara kahelo hovAthI nirvicikitsAnA sthAne nirvijugupsA paNa darzanAcArano trIjo bheda che ema kahe che. 148 tathA viH eTale sAdhuo. malathI malina thayelA aMgavALA ane malathI malina thayelA vasravALA sAdhuonI jugupsA karavI te vijugupsa. vijugupsathI rahitapaNuM te nirvijugupsA. temAM pUrvabhavamAM kAyotsargamAM rahelA muninI AMkhamAMthI kAMTo dUra karavAmAM 'A malathI malina thayela che' ema aMgano saMkoca karavAthI saMkucita karelo che ghaNA puNyano samUha jeNe evo rAjA dRSTAMta che. zaMkA, kAMkSA ane vicikitsAnI vizeSa vyAMkhyA vagere to amArI karelI zrAddhapratikramaNa sUtranI TIkAmAMthI jANavI. A pramANe nirvicikitsA nAmano darzanAcArano trIjo bheda kahyo. amUDhadRSTi darzanAcAra tathA deva, guru, dharma viSe amUDhadRSTipaNuM karavuM joie. temAM mithyArdaSTionA vidyA, maMtra, tapa, pUjA, prabhAvanA Adi jovA chatAM paNa jenI dRSTi moha pAmatI nathI te amUDhadRSTi. aMbaDa parivrAjaka vaDe parIkSA karAyelI sulasA vagerenI jema amUDhadRSTi karavI joie. A pramANe amUDhadRSTi nAmano darzanAcArano cotho bheda kahyo. upabRhaNA darzanAcAra upabRhaNA eTale prazaMsA. prAyaH prazaMsAthI sarveno sarvakALamAM nirvAha thato hovAthI prazaMsA lokamAM paNa atyaMta ghaNAM guNavALI che. te A pramANe- pitA, kAkA, bhAi, bhatrIjo, putra, pautra, mAtA, putrI, bahena, patnI, putravadhU, mitra, svajana, parijana vagere tathA zreSThI, vaNikaputra, rAjapuruSa, moTI RddhivALo vagere paNa prazaMsA karAyelA ja prAyaH vadhatA utsAhavALA potapotAnI sAdhya vidhimAM sArI rIte prayatna kare che. rAjA vagere paNa gIta, kavitA vagerethI AnaMdita karAyelA ja karNa, bhojarAjA, vikramAditya vagerenI jema hajA2, lAkha vagere Ape che. devo paNa stuti vagerethI prazaMsA karAyelA ja Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 149 AnaMda pAme che ane potAnA ISTa kAryane kare che. A pramANe lokottara zAsanamAM paNa deva, guru, ziSya, sAdharmika vagere viSe vicAravuM. AthI tapa, svAdhyAya, vinaya, veyAvacca, gurue Adeza kareluM duSkarakArya, vihAra, vAdIno jaya vagere dharmakAryomAM udyamavALAonI dharmabhAvanA vRddhi pAme eTalA mATe guru vageree yathAyogya prazaMsA karavI joIe. jethI kahyuM che ke, uvavUhaNamuvavUhA pasaMsaNA sA guNANa te a ime / nANAI nAyavvA nivvANapasAhagA paramA // 1 // upabuhaNA ke upabRhA karavI te prazaMsA che. arthAtu upabRhaNA ane upabhraMhA prazaMsAnA paryAyavAcI zabdo che. te prazaMsA guNonI karavAnI che. ane te guNo nirvANa=mokSane sAdhanArA zreSTha jJAnAdi jANavA. lahuaraguNo'vi suguNajjaNujjuo jAyae pasaMsAe / bhIru vi hoi sUro susAmisammANio samare // 2 // prazaMsAthI alpa guNavALo puruSa paNa sArA guNane upArjana karavAmAM udyamavALo thAya che. Darapoka paNa sArA svAmIthI sanmAna karAyelo saMgrAmamAM zUravIra thAya che. saMtAvi jayA na guNA salAhaNaM pAuNaMti uciaM pi / dukkhajjaNeNa hi tayA karijja ko AyaraM tANaM ? // 3 // vidyamAna evA paNa guNo jyAre ucita prazaMsAne pAmatA nathI tyAre duHkhe karI meLavI zakAya tevA guNomAM koNa Adara kare ? * tA nANAIvisae guNalesaM jattha jittiaM pAse / uvavUhijjA tattha u tayaMti sammaMgamavagammaM // 4 // tethI jJAna Adi saMbaMdhI arthAt jJAna, darzana, cAritra saMbaMdhI jyAM jeTalo guNano lesa jue. tyAM samyakatvanuM aMga che ema jANIne tenI paNa upabRhaNA kare. jo puNa pamAyao dappao a uvavUhaNe na vaTTijjA / nAsijja appaNaM muNijaNaM ca so ruddasUrivva // 5 // pramAdathI ane darpathI je upabRhaNAmAM vartato nathI, arthAtu upabRhaNA karato nathI te rudrAcAryanI jema potAno ane munijanano nAza kare che. rudrAcAryano vRttAMta A pramANe che Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 AcArapradIpa rudrAcAryanuM daSTAMta rudrAcArya gacchamAM cAra prasiddha sAdhuo hatA. temAM pahelo vAdalabdhivALo baMdhudatta. bIjo caturmAsI Adi tapa karanAro prabhAkara. trIjo nimittane jANanAro somila ane cotho gADha kriyAvALo zyAmArya. AcArya to teonA mahimAne sahana karatA nathI ane prazaMsA paNa karatA nathI. eka vakhata pATalIputra nagaramAM saMgha vaDe bolAvAyelA guru zukana na maLavAthI tyAM ja rahyA ane temanA sthAne baMdhudatta jaIne mahAvAdI evA bauddhane jItIne badhA vaDe prazaMsA karAto potAnA sthAne Avyo chatAM paNa rudrAcArye tenI prazaMsA na karI. A pramANe potapotAnA kAryamAM utkarSa pAmelA bIjA paNa sAdhuonI AcArye prazaMsA na karI. AthI kheda pAmelA sAdhuo potapotAnA kAryomAM Adara vinAnA thayA. A pramANe saghaLo ya gaccha sadAvA lAgyo. rudrAcArya kilbiSika deva thaine nirdhana brAhmaNano mUMgo ane mukharogI putra thayo. jJAnI pAse pUrvano bhava sAMbhaLIne vairAgya pAmelo, dIkSita thayelo ghora tapa karI sugatino bhAgI thayo. A pramANe upabRhaNA nAmano darzanAcArano pAMcamo bheda kahyo. sthirIkaraNa darzanAcAra sthirIkaraNa eTale sthiratA pamADavI. te paNa tapa, svAdhyAya, vinaya, veyAvacca, gurue Adeza karelA duSkara vihAra Adi kAryomAM mananA vipariNAmathI athavA to pramAda AdithI sIdAtA puruSone yathAyogya saMsAranAM vipAka batAvavA Adi ane pariNAme hitakArI evA upadeza ApavA pUrvaka sAraNA, vAraNA, coyaNA, paDicoyaNA vagerethI pravajyAnA prathama ja divase rAte dvAra pAse AvelA potAnA saMthArAnI najIkathI jatAAvatA sAdhuonA paga lAgavA vagerethI vipariNAma pAmelA manavALA meghakumArane zrIvIra bhagavaMte je pramANe sthira karyA te pramANe sthira karavA joIe. kahyuM che ke, pamhaDhe sAraNA vuttA, aNAyArassa vAraNA / cukkANaM coaNA bhujjo, niTTharaM paDicoaNA // 1 // vismaraNa thaI gayuM hoya to yAda karAvavuM te sAraNA, anAcAranuM sevana karatA hoya to vAravA te vAraNA, kAryamAM cUkatA hoya arthAt pramAda karatA hoya to preraNA karavI te coyaNA ane vAraMvAra pramAda karatA hoya to niSphara (vacanathI) preraNA karavI te praticoyaNA. (1) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra thirakaraNA puNa thero pavattivAvAriesu atthesu / jo jattha sIAi jaI, saMtabalo taM thiraM kuNai // 2 // [ vya0 bhASya- 1/332 ] sthira karavAthI sthavira kahevAya che ane kAryamAM pravRtti karAvavAthI pravartI kahevAya che. je sAdhu jyAM sIdAto hoya te sAdhune jo potAnuM sAmarthya hoya to tyAM sthira kare.(2) A pramANe sthirIkaraNa nAmano darzanAcArano chaThTho bheda kahyo. sAdharmikavAtsalya darzanAcAra 151 tathA sAdharmikavAtsalya karavuM joie. temAM samAna dharmavALA hoya te sAdharmika kahevAya. sAdhu-sAdhvI pravacana ane liMga ema baMnethI sAdharmika che. jyAre pravacanathI zrAvaka-zrAvikA paNa sAdharmika che. cAre prakAranA sAdharmikomAM sAdhu-sAdhvInuM ane vizeSa karIne AcArya, glAna, prANUrNaka (vihAra Adi dvArA padhArelA sAdhu-sAdhvI rUpa mahemAno), tapasvI, bAla, vRddha, nUtanadIkSita vagerenuM tathA puSTa AlaMbanane AzrayI zrAvaka vagerenuM paNa sarvazaktithI dravya ane bhAva ema baMne rIte te te rIte upakAra karavA Adi dvArA vAtsalya karavuM joie. ane zrAvake zrAvaka ane zrAvikAnuM paNa yathAyogya vAtsalya karavuM bheje. bhethI 'hyuM cheDe, saMghayaNakAlabalaviriapagarisAbhAvao sugIANaM / sajjo sajjogINa va vilijjae saMjamujjogo // 1 // kiM puNa takkAlapavannadikkhasAhUNa bAlajogINaM / hoijja na so abhinavadhammANaM saDasaDDINaM // 2 // tA tA pANabhoaNa-osahavatthAidANao kujjA / vacchallaM savisesaM, vigiTThatavabAlayAINaM // 3 // vacchallabhAvau ccia, athirA dhamme thirattaNamuviMti / puvvaM ceva thirA puNa, thirataragA ujjamaMti daDhaM // 4 // lo'vi sAhuvAo, najjaMti vibhinnadesajAIvi / jiNasAsaNaM pavannA, eMgakuDumbovavanna vva // 5 // tANaM ca UsavAisu, saraNaM diTThANa puvvamAlavaNaM / taha vatthapANabhoaNa-sakkAro savvasattIe // 6 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 paribhUANaM tANaM, nariMdamAIhiM baMdiakayANaM / moAvaNaM kuNati a, dhannA jIviadhaNeNAvi // 7 // sIdaMtANaM ca suvittijuMjaNaM coaNaM pamAINaM / sAhammiANa dhannA, kuNaMti vacchallabuddhIe // 8 // suhisayaNamAi ANaM, uvayaraNaM bhavapabaMdhavuDDikaraM / jiNadhammapavannANaM, taM cia bhavabhaMgamuvaNei // 9 // AsaMsAvirahAo, saMsAriabhAvavigamao ceva / vacchallamamullaM kittayaMti sAhammiajaNaMmi // 10 // AcArapradIpa saMghayaNa, kAla, bala, vIryanA prakarSanA abhAvathI satyogI evA paNa sugItArthono saMyamamAM udyama tarata ja nAza pAme che. (1) to pachI tatkAla jeNe dIkSAno svIkAra karyo che evA bAlayogI sAdhuonI to zuM vAta karavI ? navA navA dharma pAmelA zrAvaka ane zrAvikAono kadAca dharmamAM udyama na hoya. (2) to paNa teonuM pAna-bhojana-auSadhavastra vagere ApavA dvArA vAtsalya karavuM joie. ane vizeSa karIne vikRSTa tapa (akrama ane tethI uparano tapa) karanArAonuM, bAla AdinuM vAtsalya karavuM joie. (3) dharmamAM asthira hoya to vAtsalyanA kAraNe ja dharmamAM sthira thAya che ane jeo dharmamAM pUrve sthira che teo dharmamAM atyaMta sthira thayelA dharmamAM dRDha udyama kare che..(4) vAtsalya karavAthI vibhinna deza ane vibhinna jAtivALA hovA chatAM paNa jinazAsanane pAmelA jANe eka kuTuMbamAM utpanna thayA na hoya tema rahe che ema lokamAM paNa sAdhuvAda (prazaMsA) thAya che. (5) teone (zrAvaka-zrAvikAone) utsava AdimAM yAda karavA, kyAMya jovAyA hoya to teo bolAve te pahelAM ja teone bolAvavA joie. tathA teono sarvazaktithI vastra-pAna-bhojana AdithI satkAra karavo joie. (6) rAjA vagerethI baMdI karAyelA ane ethI parAbhava pAmelA teone dhanya puruSo potAnA jIvitarUpa dhanathI paNa choDAvavAnuM kare che. arthAt potAnA prANa ApIne paNa teone choDAve che. (7) dhanya puruSo vAtsalyanI buddhithI sIdAtA sAdharmikone sArI AjIvikAmAM joDI Ape che ane pramAda karatA sAdharmikone preraNA kare che. (8) sukhI ane svajananI dekhabhALa karavI te saMsAranA prabaMdhane vadhAranAruM che. jyAre jinadharmane pAmelAonI dekhabhALa karavI te saMsArano nAza kare che. (9) AsaMzAthI rahita ane sAMsArika bhAvanAthI rahita karAyeluM sAdharmika jananuM vAtsalya amUlya che ema prazaMsA karAyeluM che. (10) ahIM sAdhunA sAdharmikavAtsalyamAM bhayaMkara dukALanA kAraNe (lokonI avarajavara Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 153 baMdha thatA) mArgo nAza pAme chate paTavidyAthI uttarApathamAMthI sukALanA kAraNe sArA aizvaryavALI purI nAmanI nagarImAM saMghane pahoMcADanArA zrI vajasvAmInuM daSTAMta che. zrAvakanA sAdharmika vAtsalyamAM to saMbaMdha A pramANe che vajakarNarAjAnuM dRSTAMta ': deva, guru ane sAdharmikone choDIne bIjAne namana nahIM karuM e pramANe jeNe niyama karyo che evA dazapura nagaranA adhipati vajakarNa rAjA mudrikAmAM mUkelI arihaMta paramAtmAnI mUrtine praNAma karavAnA bahAnAthI potAnA svAmI mAlavadezanA adhIzvara sihodara rAjAne sevA karavAnA samaye namana kare che. cADIyAnA kahevAthI te jANIne teno nigraha karavAnI icchAvALA (rAjAne) gaNikAnI preraNAthI rANInA maNithI banAvelA kuMDalane coravAM mATe pravezelA zrAvakaputre te pramANe bolatA gusse thayelA sihodara rAjAne jANyo. corI karavAnuM choDIne sAdharmika bhaktithI doDelA teNe te hakIkata vajakarNa rAjAne jaNAvI. vajakarNa rAjA paNa avaMtInagarImAMthI nAzIne potAnA nagaramAM killAnI aMdara pravezyo. sihodara rAjAe tenA nagarane gherI lIdhuM. te jANIne sAdharmikavAtsalyavALA, vanavAsa mATe AvelA zrIrAma vaDe Adeza karAyelA lakSmaNe sihodara rAjAne jItIne vajakarNa rAjAne arthe rAjaya apAvyuM ane corane maNikuMDala apAvyuM. A pramANe sAdharmikavAtsalya nAmano darzanAcArano sAtamo bheda kahyo. prabhAvanA darzAnAcAra zrI jinazAsanane atyaMta dedIpyamAna karavuM te prabhAvanA. zrI jinazAsananI prabhAvanA karanArA prAvacanika vagere ATha che. jethI kahyuM che ke, pAvayaNI 1 dhammakahI 2 vAI 3 nemittio 4 tavassI a5 / vijjA 6 siddho a 7 kavI 8 aTeva pabhAvagA bhaNiA // 1 // [sakhyatve saMtati-rU2] pravacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi e ATha prabhAvako kahyA che. - temAM zrI gautamasvAmI, zrI sudharmAsvAmI vagere khAvacaniko che. gaNikAnA ghare rahelo, bAra varSa sudhI dararoja daza dazane pratibodha karanAra zrI naMdiSeNa, zrImAna Ama rAjAne pratibodha karanArA zrI bappabhaTTa sUri vagere dharmakathI che. vRddhavAdI, mallavAdI, ' vAdivetAla zrI zAMtasUri, vAdI devasUri vAdIo che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 AcArapradIpa vAdI-temAM vRddhavAdI sUrinuM svarUpa siddhasena sUrinA prabaMdhamAM pUrve kaheluM che. ane malavAdI sUrino prabaMdha A pramANe che zrImalsavAdI sUrino prabaMdha bharucamAM vitaMDAvAdathI bauddha vRddhAnaMda vaDe jitAelA jinAnaMda sUri lajajAthI vallabhIpuramAM gayA. potAnI bahena durlabhadevIne ajItayaza, yakSa ane malla nAmanA traNa putro sahita dIkSA apAvI. traNe paNa vidvAna thayA. ane malla vizeSa karIne vidvAna thayo. tyAra pachI pAMcamAM pUrvamAMthI udbhata kareluM ane adhiSThAyaka deva sahita evuM dvAdazAniyacakra graMtha nAmanuM pustaka ke jenA pratyeka ArA zarUAtamAM ane aMtamAM caityapUjA, gurupUjA ane saMghapUjA Adi mahotsavapUrvaka bhaNavA yogya che. bhaMDAramAM raheluM te pustaka koIne paNa batAvavuM nahIM e pramANe durlabha devI sAdhvIne sArI rIte bhaLAvIne jinAnaMda' , sUri gurue bIjI jagyAe vihAra karyo. malla munie kautukathI chUpI rIte te pustakane kADhIne jeTalAmAM.. vidhiniyamabhavRttivyatiriktatvAdanarthakamavocat / jainAdanyacchAsanamanRtaM bhavatIti vaidharmyam // 1 // vidhi, niyama, bhAMgA ane vRtti rahita hovAthI jainazAsana karatAM anya zAsana anartha karanAra kahela che ane asatya che tethI vaidharma che arthAt adharma ja che. A pramANenI prathama AryA vAMcI teTalAmAM to zrutadevIe te pustaka chInavI lIdhuM. AthI malla muni atyaMta kheda pAmyA. mAtAe ane saMghe temane Thapako Apyo. have te pustaka pAchuM meLavavA mATe kevala vAlathI pAraNuM karatA te malla munie parvata upara tapa karyo. cAra mahinAnA pAraNAmAM saMghe ati Agraha karIne temane vigaI grahaNa karAvI. tyArapachI saMgha vaDe ArAdhana karAyelI zrutadevIe malla muninI parIkSA karavA mATe rAtrIe, miSTa zuM che? ema pUchyuM eTale malla munie kahyuM ke, vAla miSTa che. cha mahinAne aMte devIe pharI pUchyuM ke, konI sAthe ? goLa ane ghInI sAthe, arthAt goLa ane ghInI sAthe vAla miSTa che, A pramANe malla munie uttara Apyo eTale tenI dhAraNA zaktithI khuza thayelI zrutadevIe kahyuM ke vara mAga. tyAre malla munie kahyuM ke, mane nayacakra pustaka Apa. tyAre devIe kahyuM ke, A graMthamAM arthAt A graMtha pragaTa karavAmAM spaSTa rIte zudradevanA upadravanI zaMkA che. tethI pahelI AryAthI navA nayacakra . graMthanI racanA kara. tethI teNe daza hajAra zloka pramANa navA nayacakra graMthanI racanA karI. pUrve racelA graMthanA arthanI uktithI sarvane upAdeya evA te nayacakavivaraNa graMthane zrI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 155 saMghe hAthInA skaMdhe ArUDha karIne mahotsavapUrvaka nagaramAM praveza karAvyo. ane zrI saMghe malla munine araja karIne te graMthanI zarUAtamAM A AryA lakhI... gati jayatinizeSavipakSanavilAH | zrImallavAdisUrijinavacananabhastalavivasvAn // 1 // " nayacakrathI jItI lIdhA che saghaLA ya zatruonA lAkho parAkramone jeNe, jinavacanarUpI AkAzatalamAM sUrya samAna evA zrI malavAdI sUri jayavaMtA varte che. vaLI temaNe covIsa hajAra zloka pramANa padmacaritranI racanA karI. ajita ze. pramANa graMtha ane vizrAMta vidyAdhare racelA vyAkaraNa upara nyAsa ema be graMthonI racanA karI. ane yakSe aSTAMganimitta saMhitA nAmanA graMthanI racanA karI. guru bhagavaMte mallamunine sUripade sthApita karyA. bharucamAM buddhAnaMda sAthe cha mahinA sudhI vAda karyo. koIka graMthamAM cha divasa sudhI vAda karyo ema lakhyuM che. nayacakra graMthanA abhiprAyathI pUrvapakSa karAve chate tenuM avadhAraNa karavAmAM asamartha, vAdIe kaheluM yAda rAkhavA mATe rAtrIe khaDI hAthamAM laIne lakhato, ane tenuM vismaraNa thavAthI atyaMta kheda pAmelo buddhAnaMda hRdaya phUTI javAthI maraNa pAmyo. ane savAre zAsanadevIe tenuM svarUpa jaNAvIne malasUri upara puSpavRSTi vagere karyuM. ane rAjAe "vAdI e pramANe bIruda ApyuM. brAhmaNone dezamAMthI kADhI mUkyA te pharI pAchA AvyA ja nathI. marIne duSTa vyaMtara thayelo buddhAnaMda zrI malla munie racelA be graMthano adhiSThAyaka thaIne rahelo te graMtha koIne vAMcavA deto nathI. A saMbaMdha prabhAvaka caritra vageremAM che. jyAre malladhArI rAjazekhara sUrie racelA prabaMdhomAM to A pramANe che- gujarAtamAM kheTamahAsthAna nAmanA nagaramAM devAditya nAmanA brAhmaNanI subhagA nAmanI bALavidhavA putrI hatI. sUryano maMtra japavAthI AkarSAyelA sUrye baLAtkAre bhogavI. divyazaktithI garbhavatI thaI. pitAe Thapako Apyo. sAcuM svarUpa kahe chate pitAe lajjAthI vallabhIpura mokalI. putra ane putrI rUpa yugalane janma Apyo. divya rUpavALA, ATha varSanA thayelA te baMne lekhazALAmAM bhaNe che. A bApa vinAno che arthAt na bApIyo che ema chokarAoe mazkarI karI. eTale teNe mAtAne prazna karyo ke mArA pitA koNa che? mAtAe kahyuM ke huM jANatI nathI. khedathI maravA mATe icchatA putrane sAkSAt thaIne sUrye kahyuM ke, he vatsa ! huM tAro pitA chuM. je tAro parAbhava kare tene tAre kAkarAthI mAravo. tethI te chokarAone te rIte mArato. vallabhIpuranA rAjAe tenI tarjanA karI. te vallabhIpuranA rAjAne jItIne svayaM zatruMjaya tIrthano uddhAra karanAro zilAditya nAmano jaina rAjA thayo. teNe potAnI bahena bharucanA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa rAjAne ApI. ane teno putra malla thayo. eka vakhata je hAre te dezano tyAga kare evI pratijJApUrvaka vallabhIpurImAM vAda thaye chate bhAgyayoge bauddho vaDe jItAe chate sarva jaina sAdhuo videzamAM gayA. zilAditya rAjA bauddha thayo. zatruMjaya tIrthamAM rahelA zrI RSabhane bauddhoe buddha karIne pUjyA. potAno pati mRtyu pAme chate vairAgya pAmelI zilAditya rAjAnI bahene putranI sAthe susthita AcAryanI pAse dIkSA lIdhI. mallamunie eka vakhata mAtAne pUchyuM ke, ApaNo saMgha nAno kema che ? mAtAe sAdhuno abhAva thayo vagere svarUpa kahyuM. tyAre teNe bauddhone jItavA mATe pratijJA karIne parvata upara jaine tIvra tapa karyo. miSTa zuM che ? ityAdi pUrve kahelI parIkSAthI tuSTa thayelI zAsanadevIe nayacakra nAmanuM pustaka Apyu. ane bALaka hovAnA kAraNe teNe te pustakane bhUmi upara mUkyuM. AthI gusse thayelI devIe kahyuM ke, huM tAruM sAnnidhya karIza paNa have pratyakSa nahIM thAuM. tyAra pachI vAdamAM cha mahinAnA aMte bauddha AcAryanuM maraNa ityAdi thayuM. vallabhIpurano bhaMga thaze e pramANe jANIne vallabhIpurano bhaMga thAya te pUrve ja mallavAdI sUri parivAra sahita bIjI jagyAe vihAra karI gayA. A pramANe mallavAdI sUrino prabaMdha pUrNa thayo. have... 156 zrI zAMtisUrino prabaMdha thArApadra gacchamAM zrI vijayasiMha sUrinI pATe zrI zAMtisUri aNahillapuramAM zrI bhImarAjAnI sabhAmAM kavIndra cakravartI rUpe prasiddha thayA. koika vakhata jene sarasvatI siddha thai che evo dhanapAla paMDita mAlava dezamAMthI tilakamaMjarI kathAnuM guru pAse saMzodhana karAvavA mATe Avyo. te avasare guru devatAnuM dhyAna karatA hovAthI dhanapAle nAnA eka navA sAdhune viSama kAvyano artha pUchyo ane teNe paNa tarata ja artha kahyo. ane (jIvanI sthApanA Adino) upanyAsa karyo. AthI dhanapAla kavi camatkAra pAmyo. teNe gurune AgrahapUrvaka mAlava dezamAM padhAravA vinaMtI karI. AthI guru bhagavaMto mAlava dezamAM vicaryA. rastAmAM rAtrInA samaye sarasvatIe kahyuM ke, tuM hAtha UMco karIza eTale saghaLA ya vAdIo nAzI jaze, arthAt parAbhava pAmaze. zrI bhojarAjA dhArA nagarImAMthI pAMca gAu sudhI gurunI sAme Avyo. bhojarAjAne koithI paNa na jItI zakAya evA pAMcaso zreSTha vAdIo hatA. tethI eka eka vAdIne je jItaze tene huM eka eka lAkha rUpiyA ApIza e pramANe rAjAe pratijJA karI. sUrie UMco hAtha karIne coryAsI vAdIone jItI lIdhA. AthI rAjAe coryAsI lAkha rUpiyA sUrine ApavAnA thayA. jo pAMcaso vAdIone jItaze to pAMca kroDa ApavAnA thaze ethI bhaya pAmelA rAjAe ahIM zuM karavA yogya che e pramANe paMDita dhanapAlane pUchyuM. teNe kahyuM ke, tilakamaMjarI kathAnA saMzodhana mATe lAvavAmAM AvelA A zAMtisUri bahumAna karavA yogya che. rAjAe kahyuM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 157 * ke nAmathI zAMti che paraMtu vAdIomAM vetAla che. tethI vAdivetAla e pramANe biruda prasiddha thayuM. - have rAjAe je coryAsI lAkha ApavAnA hatA te gujarAtanA lAkha ahIMnA paMdara hajAra hisAbe (15 X 84 = 12,60,000) bAra lAkha ane sAITha hajAra rUpiyA rAjAe sUrine ApyA. sUrie te dravyathI (te dravyamAMthI bAra lAkhathI) mAlava dezanI aMdara jaina maMdiro karAvyA ane sAITha hajArathI tharAdamAM jaina maMdiramAM devakulikA vagere karAvyuM. ane te zAMtisUrie tilakamaMjarI kathAnuM saMzodhana karyuM. koI vakhata pATaNamAM zreSThI jinadattano putra sarpathI daMzAyo. mAMtrikoe jIvavAnI AzAthI choDI dIdho. arthAt mAMtrikone tenA jIvavAnI AzA na rahI eTale upacAra karavAnuM choDI dIdhuM. tethI te khADAmAM dATI devAmAM Avyo. AcArya zAMti sUrie bhUminI aMdarathI tene bahAra kaDhAvI amRtatattvane yAda karIne hAthanA sparzathI jIvato karyo. have te zAMti sUri potAnA batrIza ziSyone viSama tarkone bhaNAvI rahyA che. koI vakhata duHkhe karI jANI zakAya evA arthane vAraMvAra kahevA chatA ziSyo tene jANI zakatA nathI. AthI zAMti sUri nirveda pAmyA. te vakhate nakulanagaramAMthI (bhaNavA mATe) AvelA municaMdra sUrie paMdara divasa sudhI UbhA rahelA ja arthAt UbhA UbhA ja pustaka vinA ja zruta ane teno graMtha joyA vinA ja guruno Adeza levA pUrvaka AkhA graMthanuM sArI rIte vyAkhyAna karyuM. tethI AnaMdita thayelA gurue sanmAna karyuM. ane SaDUtarkI arthAt Sadarzana temane bhaNAvyA. eka vakhata dhanapAla paMDita vaDe prazaMsA karAyelA zrI zAMtisUrinI parIkSA karavA mATe dharma nAmano vAdI baMdha daravAjAvALA temanA upAzrayamAM daravAjAnA cAvI lagADavAnA kANAmAMthI jemaNe potAnA zarIramAM kaMDu nAmanI auSadhI copaDI che evA sUrine joIne pUchayuM ke tuM koNa che? sUrie kahyuM ke deva. vAdIe kahyuM ke, deva koNa ? sUrie kahyuM ke, huM. vAdIe kahyuM ke, huM koNa ? sUrie kahyuM ke, kUtaro. vAdIe kahyuM ke, kUtaro koNa? sUrie kahyuM ke, tuM. vAdIe kahyuM ke, tuM koNa ? sUrie pUrvanI jema ja uttara Apyo. arthAt huM deva. A pramANe pharI tenA te ja javAba rU5 cakrathI dharma nAmano vAdI camatkAra pAmyo. pachI dvAra ughADIne tarkavAdI zAMtisUrie dhyAna vageremAM paNa tene jItyo. - eka vakhata avyakta bhayaMkara zabda karatA draviDa dezanA vAdIne sAmenI bhIMta upara rahelA (cItarelA) ghoDAne potAno hAtha ApIne arthAtu ghoDA upara potAno hAtha pheravIne zAMtisUrie te ghoDAne bolato karyo. kAraNa ke avyaktavAdano prativAdI paNa pazu ja yogya che. arthAt vAdI jo pazu hoya to prativAdI paNa pazu ja karavo yogya che. sUri vaDe te vAdI paNa jItAyo. zAMti sUrie uttarAdhyayana sUtranI bRhavRttinI racanA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa karI. ane te vRttimAM rahelA strI nirvANa sthaLathI zrI municaMdrasUrinA zreSTha ziSya vAdideva sUrie pATaNamAM digaMbara kumudacaMdrane jItyo. tharAdamAM zAMtisUrinA vyAkhyAnamAM da22oja nAginI devI Ave che. besavA mATe temanA paTTa upara arthAt temanA Asana upara sUri vAsakSepa kare che. eka vakhata vAsakSepa karavAnuM bhUlI gayA. tethI rAtrIe AvIne te nAginI devIe guru bhagavaMtane Thapako Apyo ke teM vAsakSepa na karyo AthI Aje UbhI rahelI mArA baMne page pIDA thai. A pramANe vAsakSepa ka2vAnA vismaraNathI tAruM AyuSya cha mahinAnuM bAkI rahyuM che. tethI te sUrie batrIza ziSyomAMthI traNa ziSyone sUripade sthApita karIne zrI raivata parvata upara pacIsa divasanuM anazana karavA dvArA vikramathI (2096) be hajAra channu varSe vaimAnika deva thayA. A pramANe zAMtisUrino prabaMdha pUrNa thayo. vAdI zrI devasUrino vRttAMta prAyaH pratIta ja che. 158 naimittika-- zrI bhadrabAhu sUri vagere naimittiko che. eka vakhata varAhamihire rAjAnI sabhAmAM kuMDALuM karelI bhUmimAM bAvana pala pramANa mAchaluM paDaze e pramANe kahe chate zrI bhadrabAhu sUrie sADA ekAvana pala pramANa mAchaluM paDaze ane te paNa kuMDALAnA kAThe paDaze ema kahyuM. tathA varAhamihire potAnA (=rAjAnA) putranuM so varSanuM AyuSya nirNIta kare chate arthAt rAjaputranuM AyuSya so varSanuM che ema jaNAve chate zrI bhadrabAhu sUrie bilADInA mukhathI bALakanuM mRtyu thaze ane tenuM AyuSya sAta ja divasanuM che e pramANe jaNAvyuM ane te te pramANe ja thayuM. tapasvIo- cha hajAra varSa sudhI chaDhanA pAraNe chaThTha karanArA viSNukumAra, zuddha bhikSA na maLavAthI cha mahinA sudhI tapa karanArA DhaMDhaNakumAra, sAiTha hajAra varSa sudhI AyaMbila karanAra suMdarI, eka varSa sudhI kAyotsargamAM rahenArA bAhubalI, viSama abhigraha lenArA zrI kSapakaRSi, zrI kRSNaRSi, soLa varSa sudhI AyaMbila karanArA zrI jagacaMdra sUri vagere tapasvIo che. vidyAvaMta- zrI AryakhapuTAcArya, parakAyAmAM praveza karavAnI vidyAvALA zrI jIvadeva sUri, kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya vagere vidyAvaMta mahApuruSo che. temAM Arya khapuTAcAryanuM dRSTAMta A pramANe che zrI AryakhapuTAcAryano prabaMdha bharucamAM bauddhano bhakta balamitra nAmano rAjA hato. tyAM madathI uddhata thayelA, jaina lokonI avajJA karanArA bauddhone vidyAsiddha zrI AryakhapuTAcAryanA bhANeja ziSya bhuvaneM vAdamAM jItyA. asAdhAraNa tenA mahimAne sAMbhaLIne kAna maraDavAthI jANe pIDAyelA na Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra hoya tema guDazasranagaramAMthI tyAM AvelA vRddhakara nAmanA AcAryane paNa bhuvana munie jItI lIdho. lajjA pAmelo, anazana karIne marelo te guDazasranagaramAM yakSa thayo. vyAdhi utpanna karavI, dhananuM haraNa karavuM vagerethI teNe saMghane upadrava karyo. tethI saMgha vaDe bolAvAyelA AcArya bhagavaMte yakSanA baMne kAnamAM joDA bAMdhIne hRdaya (chAtI) upara paga mUkIne kapaDuM oDhIne sUtA. te vRttAMta sAMbhaLIne tyAM Avelo rAjA jyAM jyAM kapaDAne dUra te kare che tyAM tyAM be nitaMba (=kulA) ja juve che. tethI gusse thayelo rAjA tenA zarIramAM prahAro marAve che. paraMtu te prahAro to aMtaHpuranI strIonA zarIra u5ra lAge che. ane teNIono bUmo pADIne raDavAno ghaNo avAja Ave chate bhayabhIta thayelA rAjAe sUrinI kSamA mAgI. ane yakSa paNa sUrinA paga dabAvato huM tamAro bhakta chuM e pramANe kahyuM ane guru bhagavaMta caityamAMthI bahAra nIkaLe chate yakSa vagere ane paththaranI moTI be kuMDI guru bhagavaMtanI sAthe cAlI. rAjAnI vinaMtithI yakSa vagerene choDI dIdhA ane teo potapotAnA sthAne gayA. paNa be kuMDIne to prasiddhi mATe rAjamArga upara sthApita karI. rAjA vagerene zrAvaka banAvavA dvArA zrI jinazAsananA sAmrAjyane eka chatra karyuM. 159 eka vakhata bharucamAM eka kSullaka sAdhu (=navadIkSita sAdhu) gupta rIte chUpAvIne rAkhelA pustakanA pAnAne vAMcI AkarSaNa vidyAne meLavIne te AkarSaNa vidyAthI zveta vastrathI DhAMkelA pAtrAone gRhasthonA ghare mokalI icchita miSTAnnathI bharelA te pAtrone AkAza mArge lAvIne bhojana kare che. tethI gaccha ane saMgha vaDe tarjanA karAyelo te bauddhane maLI gayo. ane teNe bauddhono mahimA vadhAryo. saMgha vaDe mokalAvAyelA sAdhunA mukhethI te vRttAMta jANIne chUpI rIte zrIguru (=AryakhapuTAcArya) tyAM AvyA. AkAzamAM zilA vikurtIne bharelA AvatA pAtrone bhAMgI nAkhyA. tethI gurunA Agamanane jANIne kSullaka kyAMka bhAgI gayo. ane AcArya bhagavaMta saMgha sAthe buddhanA maMdiramAM AvyA. paththaranI pratimArUpa buddhadeva sAme AvIne gurune page lAgyo ane gurunI stuti karI. A pramANe tyAM jinazAsananI prabhAvanA thai. A bAju pATalIputra nagaramAM dAhaDa rAjA brAhmaNano bhakta hato. teNe sarvadarzanIone baLAtkAre brAhmaNone praNAma karAvyA. jainone dRDha rIte te pramANe kahe chate arthAt tame brAhmaNone praNAma karo e pramANe kahe chate 'azubhanuM kAlaharaNa karavuM joie' arthAt azubha kAryamAM vilaMba karavo joie e rIte jainoe sAta divasanI mudata mAMgI. tyAre zrI AryakhapuTAcAryanA ziSya zrI mahendra upAdhyAya najIkanA gAmamAM Avela hatA. temane bolAvIne jainoe vinaMtI karatA teo lAla ane dhoLI ema be soTI laine sarva sAdhu bhagavaMtonI sAthe rAjAnI sabhAmAM AvyA. jenI baMne bAju brAhmaNo beThA che evA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 AcArapradIpa rAjAne kahyuM ke, kaI bAju brAhmaNone praNAma karIe? rAjAe kahyuM ke, badhA paNa brAhmaNo vaMdana karavA yogya che. tyAra pachI te mahendra upAdhyAye divyazaktithI lAla soTI jamADavAthI rAvaNanA mAthAonI jema brAhmaNonA mAthAo bhUmi upara ALoTatA batAvyA. tethI hAhArava phelAye chate atyaMta kheda pAmelo rAjA upAdhyAyanA page lAgyo. upAdhyAya bhagavaMte kahyuM ke, jo A brAhmaNo dIkSA le to ja jIvaze. rAjA vageree te pramANe svIkAre chate upAdhyAya bhagavaMte zveta soTI pheravavA dvArA badhAne sAjA karyA. ane dIkSA ApI. rAjA vageree paNa jaina dharmane svIkAryo. tyAra pachI AryakhapuTAcArya zrI mahendra upAdhyAyane potAnA pade sthApita karIne devalokamAM gayA. A pramANe AyakhapuTAcAryano prabaMdha pUrNa thayo. have.... zrI jIvadevasUrino prabaMdha vAyaDa nAmanA moTA sthAnamAM zreSThI dharmadevanA dezAMtaramAM bhaTakatA moTA putra mahIdharane digaMbaroe dIkSA ApI ane sUripade sthApita karyo. ane parakAya praveza Adi vidyAo ApI. bhAInA viyogathI jeNe dIkSA lIdhI che evo mahIpAla zvetAMbara AcArya thayo. baMne (bhAI) AcAryo bhegA thatAM mAtAe ane bhAie AhAranI azuddhi Adi uktithI bodha pamADAyelo digaMbarAcArya zvetAMbara thayo. ane jyAre sUripaNAmAM saMsthApana karavAmAM AvyA tyAre jIvadeva e pramANe nAma karavAmAM AvyuM. pAMcaso sAdhuonA parivAravALA temaNe vyAkhyAna vakhate AvelA potAnA jIbhathI ghUMTaNa, sAthaLa ane pIThane bAMdhI denArA, vyAkhyAna karanAranI jIbhane khaMbhita karanArA, sAdhvInA mastaka upara cUrNa nAkhI vaza karanArA duSTa yogIne Asana upara thaMbhAvI devuM vagerethI nigraha karyo ane tyAM ja sUryagrahaNa vakhate jeNe dharma mATe lAkha dravya vAparavAno saMkalpa karyo che evA agnikuMDamAM yajJane karAvatA, dhUmADAthI Akula thayelA mahAsarpane vRkSa uparathI nIce pADIne brAhmaNoe agnikuMDamAM nAkhyo te joIne hAhAkAra karatA malla nAmanA zreSThIne brAhmaNoe kahyuM ke, AmAM ( yajJamAM) marelA svargamAM jAya che. A pramANe brAhmaNoe kahyuM hovA chatAM samAdhAna na thavAthI teNe prAyazcittanI prArthanA karI tyAre brAhmaNoe kahyuM ke, agnikuMDamAM homelA sarpa karatAM bamaNo =be gaNo moTo) sonAno sApa karAvIne Apa. malla zreSThIe paNa te pramANe karyuM. tyAra pachI te sApane maMtrIne bhAga vaheMcavA mATe brAhmaNoe te sApanA TukaDA karyA eTale atyaMta kheda pAmelA zreSThIe yAgano tyAga karyo. dharmArthI evo te bhikSA grahaNa karavA mATe prayatna karatA be sAdhune joIne sAdhunA kahevAthI zrI jIvadeva sUrinI pAse gayo. zrI jIvadevasUrithI bodha pAmelo te zrAvaka thayo. saMkalpa karelA dravyamAMthI ardhI lAkha (kapacAsa hajAra) dravya pUrve brAhmaNa vagere viSe Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 161 kharcI nAkhyuM che. have ardho lAkha (=pacAsa hajAra) dravya Apa grahaNa karo e pramANe zeThe kahyuM eTale gurue te dravyathI jinamaMdira Adi karAvyuM. tethI dveSathI brAhmaNo maravA paDelI eka gAyane jinamaMdiranA gabhArAmAM laI gayA ane te gAya gabhArAmAM marI gaI. tyAre maThanI aMdara Asana upara rahelA gurue potAnA zarIranI rakSA karavA mATe munione tyAM mUkIne kuMbhakathI dhyAna dharIne parakAyapraveza karavAnI vidyAthI te gAyanA zarIramAM praveza karIne te gAyano brAhmaNonA maMdiranA gabhArAmAM praveza karAvyo. (pachI te gAyanA zarIramAMthI nIkaLI potAnA zarIramAM praveza karyo eTale gAya tyAM marI gaI, A vAta jANIne) brAhmaNo sUrinA page paDyA. tyAre sUrie kahyuM ke, mArA gacchamAM je navo AcArya thAya tene sonAnI janoI ApIne ziva maMdiramAM brAhmaNoe utsAhapUrvaka teno abhiSeka karavo. A pramANenA sUrinA vacanano brAhmaNoe svIkAra kare chate sUrie ziva maMdiramAMthI paNa te gAyane bahAra kADhI. AyuSyanA aMte eka khaMDavALuM (=akhaMDa) mAruM kapAla laIne te yogI jinazAsana upara upadrava karaze. AthI (jyAre mAruM mRtyu thAya tyAre) nirjIva evuM mAruM kapAla bhAMgI ja nAkhavuM. e pramANe vizvAsune kahIne te sUri bhagavaMta svargamAM sidhAvyA. vizvAsue paNa te pramANe karyuM. arthAt kapAlane bhAMgI nAkhyuM. te yogI kapaTathI zoka karato tyAM Avyo. ane kapAlane bhAMgeluM joine hAtha ghasIne kahyuM ke, A eka khaMDavALuM (=akhaMDa) kapAla vikramAditya rAjAne ane mane vidyAsiddhinuM kAraNa banata paNa te prApta na thayuM. pachI teNe AkAzamArgathI malaya vagere sthAnamAMthI lAvelA sukhaDa, agaru vagere dravyathI gurunA dehane agnidAha Apyo. A pramANe zrI jIvadeva sUrino prabaMdha pUrNa thayo. kaMTezvarIne vaza karanArA zrI hemacaMdrAcAryanuM vidyAvAnapaNuM prasiddha che. siddho- jemaNe pratiSThAne prApta karI che te siddho che. ane te vidyAsiddha, maMtrasiddha, buddhisiddha, yogasiddha, Agamasiddha Adi bhedothI aneka prakAranA che. temAM je strI devatAthI adhiSThita hoya athavA jenI sAdhanA karavI paDatI hoya te vidyA kahevAya che. ane je puruSa devatAthI adhiSThita hoya athavA jenI sAdhanA karavI na paDe te maMtra kahevAya. ahIM vidyAsiddha ane maMtrasiddha alpa bheTavALA hovAthI teno vidyAvAnamAM samAveza karelo che. jethI darzanasaptatikAmAM kahyuM che ke, temAM thAMbhalAne AkarSaNa karavuM vagere maMtra siddha che. jema ke koIka nagaramAM surUpavALI sAdhvIne rAjAe dhAraNa karI. zrI saMghe rAjAne ghaNo samajAvyo chatAM paNa rAjAe sAdhvIjIne na choDI. tethI maMtrasiddha rAjAnA AMgaNAmAM rahelA thAMbhalAone maMtrIne AkAzamAM lIdhA. ane te thAMbhalAo khaDakhaDa kare che tenI sAthe rAjAnA mahelanA thAMbhalAo paNa kaMpavA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa lAgyA. tethI bhaya pAmelA rAjAe te sAdhvIjIne choDI dIdhI. abhayakumAra vage2e buddhisiddha che. suvarNasiddhi vagerene utpanna karanAruM cUrNa, nidhidarzana, adRzyIkaraNa (=adRzya thavuM) Adi aMjana rUpa ane pAdalepa AdithI AkAzamAM uDavuM, saubhAgya ane daurbhAgya vagerene sAdhanAro yoga che. gardabhilla rAjAno uccheda karanArA ane iMTanA nibhADAne suvarNamaya karanArA zrI kAlakAcArya, pAdalapathI dararoja zrI zatruMjaya, giranAra, aSTApada, sammetazikhara Adi tIrthanI yAtrA karanAra ane nAgArjuna yogIne pratibodha karanAra 'hAnuaneLa niLa' e stavanamAM be gAthAnI aMdara suvarNasiddhine gupta karanAra zrI pAdaliptasUri ane zrI vajasvAmInA mAmA AryasamitasUri ke jemaNe be nadInI vacce rahelA brahmadvIpamAM rahelA pAdalepathI pANI upara Agamana ka2vAthI Azcaryacakita karyA che lokane jemaNe evA, gurunA kahevAthI zrAvako vaDe AmaMtraNa ApIne baLAtkAre jemanA paga dhovAyA che evAM, pAchA javAmAM nadImAM DUbavAthI lajjAne pAmelA evA tApasone yogacUrNa nAkhavAthI nadInA be kinArA bhegA thatA batAvavAthI pratibodha karyA. A badhA yogasiddha che. 162 kavio-- kavio be prakAranA che. temAM pahelA prakAramAM jinazAsananA rahasyone jANatA hovAthI adbhUta arthavALA zAstrone racanArA che. jethI kahyuM che ke, jinazAsanane jANanAro adbhUta arthavALA zAstrone racanAro sukavi che. tattvArthAdhigamasUtra, prazamati Adi zAstrone racanArA umAsvAti mahArAjA, samarAdityacaritra, anekAMtajayapatAkA, anekAMtamatapraveza, SoDazaka, aSTaka, vizikA, paMcAzaka, paMcavastuka Adi (lagabhaga) paMdaraso prakaraNone racanArA zrI haribhadrasUri, bhavabhAvanA ane puSpamAlA e be graMtho ane tenI vRtti, vizeSAvazyaka, anuyogadvAranI vRtti, zrI Avazyaka sUtranI vRtti, TippaNaka Adi aneka graMthane racanArA maladhArIzrI hemacaMdrasUri, ghaNA siddhAMtonI vRtti racanArA zrI malayagiri, pramANamImAMsA, triSaSTizalAkApuruSa caritra, zrI siddhahemazabdAnuzAsana vyAkaraNa Adi traNa kroDa zloka pramANa graMthone racanArA, zrI kumArapALa rAjAne pratibodha karanArA zrI hemacaMdrAcArya vagere sukavio jANavA. atizayathI yukta evI kavitvakalAmAM kuzala zrI siddhasena divAkarasUri, bhaktAmara stavanane racanArA zrI mAnatuMgasUri, zrI bappabhaTTasUri, sthAne sthAne kavitva kalAthI Azcaryacakita karIne zrI bhojarAjAne jeNe zikAra ane yajJa Adi kukarmano tyAga karAvelo che evA dhanapAla paMDita vagere bIjA naMbaranA kavio jANavA. zrI nizItha vageremAM to prabhAvako A pramANe kahelA che-- aisesiDDi 1 dhammakahi 2 vAI 3 Ayariya 4 khavaga 5 nemittI 6 / vijjA 7 rAyAgaNasammao a 8 titthaM pabhAviti // 1 // [ nizItha - 33] Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza-darzanAcAra 163 (1) atizeSitardi- bIjAo karatA parama utkarSane pamADelI che jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa, AzIviSa, jalauSadhi, avadhi, mana:paryAya Adi labdhirUpa Rddhio jeNe te atizeSitaddhi. (2) dharmakathI- vyAkhyAna labdhivALo. (3) vAdI- paravAdIne jItanAro. (4) AcArya- (chatrIsa chatrIzI) bAraso chanuM guNathI alaMkRta. (5) kSapakavikRSTa (=aThThama ke tethI adhika tapa karanAra) tapasvI. (6) naimittika- trikALa jJAnane jANanAro. (7) vidyAvAna- siddha vidyA-maMtravALo. (8) rAjagaNasaMmata- rAjA vagere lokane vahAlo. A badhA jinazAsananI prabhAvanA kare che. kAla vagere viSama hovAnA kAraNe pUrve kahelI siddhiono abhAva hoya to paNa jinazAsanane atizAyI karanAruM sarva paNa anuSThAna prabhAvanA rUpe jANavuM. jethI kahyuM che ke-- ia saMpattiabhAve, jattApuAi jaNamaNoramaNaM / jiNajaivisayaM sayalaM, pabhAvaNA suddhabhAveNaM ||1||[smyktv saptati-39) A gAthAnI vyAkhyA A pramANe che- nA pUrva kahelI labdhionA abhAvamAM, kAraNa ke sarvatra A labdhiono saMbhava hoto nathI. ane vizeSa karIne atizaya vagaranA A kALamAM zuM karavA yogya che? te kahe che. yAtrA- tIrthomAM utsavapUrvaka saMghanI sAthe javuM, athavA to yugapradhAna Adine vaMdana karavA mATe moTI RddhipUrvaka sAme javuM. pUjA- puSpa vagerethI devanI pUjA karavI athavA gurune vaMdana vagere ApavuM. Adi zabdathI abhayadAna, sadAvrata dAnazALA, amAripaDaha vagaDAvavo Adi jANavuM. AvA prakAranuM deva, guru saMbaMdhI jananA manane prIti utpanna karanAruM trikaraNa zuddhithI karAyeluM sarva paNa anuSThAna prabhAvanA thAya che, e pramANe darzanasaptatikA graMthanI vRttimAM kaheluM che. zrAvako kevI rIte zAsana prabhAvaka che te jaNAve che- zrAvako zrI tIrthanI yAtrA kare, jinamaMdiranuM nirmANa kare, jinanI pratimA ghaDAve, jinabiMbanI pratiSThA karAve, sadAvrato=dAnazALAo karAve, amAripaDahanI uddaghoSaNA karAve, zrI guru bhagavaMtano praveza utsava karAve, utsavapUrvaka zrI brahmacaryavratano svIkAra kare, utsavapUrvaka samyaktva vagereno svIkAra kare, sAdharmikavAtsalya kare vagere vividha puNya prakArothI zrI jinazAsananI unnati karanArA zrAvako prabhAvaka tarIke jANavA. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ahIM zrI nemijinanA nivArNa pachI ATha hajAra varSa pasAra thaye chate zrI zatruMjaya tIrtha ane zrI giranAra tIrthanI yAtrA mATe abhigrahapUrvaka prayANa karyuM che evo ane rastAmAM devavaDe karAyelA vividha upasargothI kSobha nahIM pAmelo, zrI giranAra tIrthamAM pUrve banAveluM lepyamaya jinabiMba snAtrajalathI gaLI jatAM kheda pAmelo, sAiTha upavAsa karI ArAdhelI aMbA devInA AdezathI prApta thayelI zrI brahmendra deva vaDe karAyelI vajramaya zrI nemijinezvaranI pratimAne sthApana karanAra zrI ratnazrAvaka, chatrIsa hajAra navA zrI jinamaMdira, navANuM hajAra zrI jIrNa caityono uddhAra, savA kroDa zrI jinabiMbane karAvanAra zrI saMprati rAjA, aDhAra dezamAM amAri pravartAvanAra, caudaso navA jinamaMdira banAvanAra, soLa hajA2 jIrNa caityono uddhAra karAvanAra, sIttera lAkha dravya sAdharmikono ka2 mUkanAra zrI kumArapAla rAjA, terasocAra (1304) navA jina maMdiro banAvanAra, trevIsaso (2300) jIrNa caityono uddhAra karAvanAra, sAtaso (700) satrAgAra (=dAnazALAo) pravartAvanA2 ityAdi agaNita puNyakIrtana karanAra zrI vastupAla-tejapAla, zrI zatruMjaya tIrthamAM (giranAra tIrthamAM) chappana dhaDI suvarNathI indramAlA paridhAna karanAra, bahotera hajAra TaMka dravyano kharca karI zrI dharmaghoSa sUrino praveza utsava karanAra sajjana pethaDa. eka so bAra (112) dAnazALA pravartAvanAra sajjana jagaDu. irtyAdi zrAvakonA dRSTAMto spaSTa rIte jANavA. A pramANe prabhAvanA nAmano darzanAcArano AThamo bheda kahyo. 164 A pramANe tapAgacchIya pU.A.zrI somasuMdarasUrijInA ziSya pU.A.zrI munisuMdarasUrinA ziSya pU.A.zrI ratnazekharasUri viracita AcArapradIpamAM darzanAcAra nAmano bIjo prakAza pUrNa thayo. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - cAritrAcAra have prastAvathI AvelA cAritrAcAranuM vivaraNa karAya che. sAdhune sarvaviratirUpa cAritra jANavuM. zrAvakane dezavirati rUpa cAritra jANavuM. jethI kahyuM che ke, sarvAtmanA yatIndrANA - metaccAritramIritam / vRttidhamAMnuAnAM, vezataH cAriAm // | "[yogazA0 pra-? zno-46 ] A'cAritra sAdhuone sarvathI kahyuM che ane sAdhudharmamAM rata evA zrAvakone A cAritra dezathI kahyuM che. cAritra A loka ane paraloka ema ubhaya lokamAM sarvathI utkRSTa phaLavALuM che. kAraNa ke, no duSkarmaprayAso na kuyuvatisutasvAmidurvAkyaduHkhaM, rAjAdau na praNAmo'zanavasanadhanasthAnacintA na caiva / jJAnAptirlokapUjA prazamasukharatiH pretya mokSAdyavAptiH, zrAmaNye'mI guNAH syustadiha sumatayastatra yatnaM kurudhvam // 1 // cAritramAM duSkarmano prayAsa karavAno nathI, kuyuvati, kuputra, kusvAmInA durvAkyonuM duHkha nathI, rAjA vagerene praNAma karavAnuM nathI ane AhAra, vastra, dhana, sthAnanI ciMtA nathI ja. vaLI jJAnanI prApti thAya che. lokamAM pUjA thAya che, prazama sukhamAM prIti thAya che ane paralokamAM mokSa AdinI prApti thAya che. A badhA guNo sAdhupaNAmAM che. tethI he sumatimAna puruSo ! tame ahIM cAritramAM prayatna karo. kAraNa ke cAritra nivArNanuM asAdhAraNa ane niSphaLa na jAya evuM bIja che. jethI AgamamAM kahyuM che ke, jamhA daMsaNanANA saMpunnaphalaM na diti patteaM / cArittajuA diti u, visissae teNa cAritaM // 1 // [ Avazyaka niryukti - 1181] kAraNa ke pratyeka eTale ke judA judA darzana ane jJAna saMpUrNa phaLane=mokSane ApatA nathI. paraMtu cAritrathI yukta evA darzana-jJAna mokSarUpI phaLa Ape che tethI darzana-jJAnathI cAritra vizeSa che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa te cAritranI ArAdhanA karavAmAM niSNAta evA maharSione anaMta bhavamAM bhegA karelA tIvra ane tIvratara saMpUrNa karmano kSaya Adi phaLa prApta thAya che te keTaluM kahIe. kAraNa ke maharSi uparanuM mAtra bahumAna paNa siddhavaidya jIva je vAnara thayo che tenI jema amAtra=ghaNuM phaLa Ape che. te vAnaranuM kathAnaka A pramANe che-- 166 siddhavaidyajIva vAnaranuM dRSTAMta ahIM A lokamAM puruSArthanA paramArthane sAdhavAmAM samartha samasta janamAM gauravavALI kAMtimatI nAmanI nagarI hatI. temAM prazasta puruSomAM paNa atinipuNa hovAnA kAraNe mAnanIya, nirdoSa vaidyavidyAnI samRddhithI prasiddha siddha nAmano mahAvaidya raheto hato. ahIM gAthAo A pramANe che. ane te mahAvaidyamAM anaMta bhavAMtaromAM ghaNA kALa sudhI atizaya paricaya karavAnA kA2Ne jANe mUrtimAna mahAmoha na hoya ema nitya mahAlobha nivAsa karI rahelo hato. je rIte narakAvAsomAM niraMtara ghora aMdhakArano samUha hoya che ane je rIte nArakomAM atizaya du:kha hoya che te rIte jIvomAM adhika lobha hoya che. je rIte durgAyathI dhanano nAza thAya. dhUmathI citrano nAza thAya, aMdhakArathI netrano nAza thAya, kapaTathI mitrano nAza thAya te rIte lobhathI tenuM nipuNapaNuM nAza pAmyuM hatuM. tethI jANe bhUtathI parAbhava pAmelo na hoya tema lobhathI parAbhavra pAmelo te svajanane gaNakArato nathI. potAnA mitra ane parivAranI ciMtA karato nathI. dIna-daridra ane duHkhI lokonI sAmu joto nathI. puNya ane pApanA vipAkanI vicAraNA karato nathI. nItizAstrone paNa yAda karato nathI. dharmazAstrone hAthamAM paNa leto nathI. saMtoSavRttine svapramAM paNa bhAvato nathI. jana apavAda ane kukIrtine gaNakArato nathI. ghaNuM zuM kahIe ? rIMgaNI auSadhavizeSa, galoi=gusUci velaDIvizeSa, haraDe, girikarNa latAvizeSa, iMdravAruNI latAvizeSa,gokharuM, puMADa, dhatUro, dhamAso, tagara, eraMDo, AkaDo, thora, pIpaLo, bIlI, uMbaro, khAkharo, mULA, mahuDA, koThA, zukazIMbI, ajamo ityAdi aneka sthAne suvarNa kaMTikA, suvarNa makSikA, amRtavelI, amRtA, abhayA, aparAjitA, visAlA, hasticamatkAra, cakramardakasuvarNa, gaganamaMDapa, naridapavanAri, sahasrakiraNa, mahAtaru, zrIvRkSa, zrIphaLa, hemadugdhaka, brahmapAdapa, hastidaMtaka, mahAduma, dadhIphalaka, ArttaguptA, AsurIdIpakA vagere ghaNAM prakAranA auSadhinA aprasiddha nAmanA ADaMbarathI ane aneka kRtrima 2sa ane rasAyaNa karavA vaDe sarva paNa nagaranA lokane Thage . che. phUTa kapaTathI atighaNuM dhana bheguM karyuM. ghaNI dhana saMpattimAM AnaMda pAme che. paralokanI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 167 ApattithI jarA paNa bhaya pAmato nathI. A pramANe sarpanI jema eka dRSTivALo (mAtra eka lobha dRSTivALo) mahAmithyAdaSTi evo te ghaNA pApakarmanA samUhane bhego karato ghaNA kALane pasAra kare che. ahIM zloko A pramANe che- koIka vakhata bhAgyayogathI teNe udyAnanI aMdara jANe mUrtimAna upazama na hoya evA, jemaNe tattvonA arthane jANyo che evA munine joyA. lokanA pravAhathI= gatAnugatikathI muni pAse jaIne teNe muni bhagavaMtane vaMdana karyuM. munie paNa dharmalAbha ApavA vaDe tenuM abhinaMdana karyuM. tyAra pachI karuNAnA sAgara, niSkAraNa baMdhu evA muni bhagavaMte A vaidya che e pramANe jANIne tene yogya dharmadezanA ApavAnI zarUAta karI, te dharmadezanA A pramANe ApI- he bhadra ! asAdhya duSTa vyAdhinI jema pApakarmathI vAraMvAra bhayakaMra mahAbhavasamudramAM bhamato kSaNamAtra paNa kyAMya paNa vizrAmane nahIM pAmato aneka hajAro janma, maraNa, udvartana, parAvartanane pAmato, lAkho vividha dussaha mahAduHkhone sahana karato jIva zAstramAM prasiddha bhojana vagere daza dRSTAMtothI durlabha ane devone paNa vahAluM, zreSThadvIpa jevuM manuSya bhava koI paNa divya pariNatinA kAraNe prApta kare che. te manuSya bhavamAM paNa mahAnidhAnonI jema AryakSetra vagere durlabha che. kAraNa kemaannuss khitta jAI kularUvArugga AuaM buddhI / savaNuggaha saddhA saMjamo a logaMmi dullahAI // 1 // [uttarA niyukti-158] manuSya janma, AryakSetra, uttama jAti, uttama kula, Arogya, dIrgha AyuSya, sabuddhi, siddhAMtanuM zravaNa, siddhAMtano avagraha=siddhAMtanI dhAraNA, zraddhA=ruci ane saMyama=saanuSThAna A badhuM lokamAM durlabha che. A pramANe bhayaMkara dukALamAM bhUkhyA thayelAne koI paNa rIte ati snigdha=rasakasavALuM bhojana prApta thaI jAya to te bhojana karavAmAM pramAda kare? na ja kare. tema samagra dharmasAmagrIthI yukta, atidurlabha manuSya bhavane meLavIne atiramya evA dharmakAryamAM mUDhAtmA pramAda kare ? arthAt koI pramAda na ja kare. pahelI vAta to e ke vaidyapaNuM jIvanuM parama anAryapaNuM che. kAraNa ke, vaidya haMmezA paNa pApakAryamAM sajja hoya che, mahAsApanI jema duSTa hRdayavALo hoya che. traNa lokane paNa pratikUla, mahAduHkhanuM mULa evuM lokonuM mahAvyAdhithI pIDApaNuM thAya evuM rAta-divasa icche che. koI mahAvyAdhithI pIDAyeluM che evI vAta sAMbhaLavAmAM paNa ati ullAsane pAme che. dhanapati ke rAjA vagere mahAvyAdhithI pIDAya che evuM sAMbhaLe to vizeSa ullAsa pAme che. kahyuM che ke Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 durbhikSodayamannasaMgrahaparaH, patyurvadhaM bandhakI, dhyAyatyarthapaterbhiSaggadagaNotpAtaM kaliM nAradaH / doSagrAhijanastu pazyati paracchidraM chalaM zAkinI, niSputraM mriyamANamADhyamavanIpAlo hahA vAJchati // 1 // AcArapradIpa dhAnyano saMgraha karanAra durbhikSa=dukALanA udayane icche che. kulaTA strI patinA vadhane icche che, dhanapatine roganA samUhano utpAta thAya e pramANe vaidya vicAre che. nArada jhaghaDAne icche che, doSa grahaNa karanAro jana bIjAnA chidrane jue che, zAkinI chalane jue che, ane rAjA putra vinAnA maratA zreSThIne icche che. (kemake- niputranuM dhana rAjAnuM thAya che.) je samagra ArogyapaNAthI bIjA badhAne mahAna AnaMda thAya che te ja samagra ArogyapaNAthI abhAgyo ane duSTa svabhAvavALo vaigha sUryathI ghUvaDanI jema ane varSARtunA meghathI dhaNA dhAnyano saMgraha karanArAnI jema mahAsaMtApane anubhave che. ahIM gAthA che-- bahudhannasaMgahakaro, gaMdhia vijjo ya mayagauvajIvI / taMdulamacchu vva ime, maNasA cattAri mahapAvA // 1 // ghaNA dhAnyano saMgraha karanAro, gaMdhIka (=gAMdhIvaTu karanAro) arthAt auSidha veMcanAro, vaidya ane maDadA upara jIvanAro arthAt maDadAthI AjIvikA calAvanAro camAra A cAra taMdula mAchalAnI jema manathI mahApApa karanArA che. vividha prakAranA auSadha Adi ThagavAnA prakArothI jANe prahAro karato na hoya tema niraMtara janapadane (=lokone) pIDA karatA evA vaidyanA parano droha jemAM sulabha che evA mahAlobhathI alparogavALA paNa puruSane mahAroga rUpa sAgaramAM nAkhatA evA vaidyanA, kaMThe AvI gayelA prANavALA ane mahA AkraMdavALA sthAnethI paNa dhanano samUha grahaNa karavAnI icchAvALA vaidyanA, yamarAjanI jema mahAnirdaya hovAnA kAraNe anAdeyanAmavALA vaidyanA hRdaya rUpI guphAne mAravADanI bhUmine kalpavRkSanI jema anukaMpA svapramAM paNa kyAMthI prApta kare. ane A pramANe jeoe ghaNI vidyA bhaNI che evA vaidyonuM sarva paNa jJAna ajJAna ja che. je jJAnathI potAnuM hita ke ahita na jaNAtuM hoya tevA jJAnathI zuM ? je nirmala AMkhathI sama ke viSama paNa na dekhAtuM hoya tevI nirmala. AMkhathI zuM ? AthI kahyuM che ke-- Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra balavAnapyazakto'sau, dhanavAnapi nirdhanaH / zrutavAnapi mUrkhazca, yo dharmmavimukhoM naraH // 1 // 169 je nara dharmathI vimukha che te baLavAna hoya to paNa azakta che. dhanavAna hoya to paNa nirdhana che, zrutavAna hoya to paNa mUrkha che. saghaLAya vaidyo ekAMte kharAba che evuM nathI. kAraNa ke je vaidyo nitya paNa saddharma kAryamAM nirata che, krUDa, kapaTa, Adi kukarmothI aTakelA che, alpa lobhAdi doSavALA che, ghaNA saMtoSane grahaNa karanArA che, sarvatra paropakAra mATe pravRtti karanArA che, samyaktvAdi suzrAvakanA guNavALA che. tevA keTalAka keTalAka vaidyo pUjyone paNa pUjya che. kharekhara teo prathama tIrthaMkarano jIva jIvAnaMda vaidyanI jema mahAsAmarthyavALA niravadha=nirdoSa vaidyakarmathI paNa samagra sukha (=mokSasukha)nA bhAgI thAya che. tethI he mahAnubhAga ! tuM paNa sArI rIte dharmamAM rati kara. bIjAne ThagavA AdimAM je prIti che teno tyAga kara. hRdayamAM saMtoSane dhAraNa ka2. anyAyathI arjita karelA doSamAM potAnI lakSmInuM AropaNa na kara. dhArmika jana u52 bahumAna lAva=dhAraNa kara. vaidyapaNAnA abhimAnano tyAga kara. vItarAga devanI ArAdhanA kara, zubhagurunI sevA kara. dIna Adi loko viSe anukaMpA ka2, jethI saMsAranA du:khothI kyAre paNa dhrujArI na pAme. badhI jagyAe paropakAranI buddhine dhAraNa kara. jethI jaladIthI karmavizuddhine pAmIza. zakti mujaba samyaktva mULa zrAvaka dharma rUpa kalpavRkSanuM pAlana kara. jethI zAzvata sukha svarUpa mokSane meLavIza. ityAdi vividha ukti ane yuktithI vizeSa evo suguruno upadeza sAMbhaLIne nipuNa hovAnA kAraNe dharma ja tattva che e pramANe cittamAM jANIne huM zakti pramANe dharmanuM AcaraNa karIza e pramANe bolato, ghaNA prakAranA ThagavA Adi potAnA duScaritrathI saMbhAvanA karAtA durgatinA duHkhothI kaMpato, sAdhuonI sAdhutAnI zraddhA karato, vizeSathI upadeza ApanArA te sAdhu upara bahumAnane dhAraNa karato, te vaidya potAnA bhavanamAM Avyo. ane te ja kSaNe lobhanA mahArasathI ane pUrvanA abhyAsanA vazathI pUrvanI rIte ja vyavahAra karavA lAgyo ane cAre bAjuthI phUTa kapaTa AdithI paradhanane haraNa karavA lAgyo. ahIM zloko aho ! lobhano evo koi paNa mahAna mahimA che ke jethI te te ja kSaNe tevA prakArano thai gayo. athavA to AmAM zuM Azcarya che ? mananI aMdara prApta thayelo lobha agninI jema sAdhunA paNa sarvasvane bALI nAkhe che. kAraNa ke lobha sarvavinAza karanAro che. tIkSNa evA bAhyalobhathI paNa tatkSaNe jIvanuM jIvita nAza pAme Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 AcArapradIpa che. tethI hitArthIe te lobhano jarA paNa vizvAsa na karavo. lobharUpI lUMTArAe gurunA upadezanuM sarvasva lUMTI lIdhe chate paNa bhAgyayogathI baLavAna evuM A bhAthuM bacI gayuM. jema ke A sAdhuo sArA che, mAnanIya che, e pramANe vicArato evo A vaidya nirdaya hovA chatAM paNa auSadha vagerethI te sAdhuone Thagato nathI. anyatra=sAdhu sivAyanA sarvatra=sarva sthaLe ThagavAmAM rata ane dhanano arthI che. tethI ArtadhyAnathI te maryo. tene zubha dhyAna kyAMthI hoya? arthathI ane kAryathI paNa mahAkAla nAmanA mahAvanamAM ati durdhara evo vAnara thayo. tyAM paNa svacchaMdI ane mahAbudhipati evo te rAjAnI jema sukhane mAne che. kharekhara ! jIvonI AvI sthiti che ke, je jIva jyAM utpanna thAya te jIva tyAM rati kare che. viSThAno kIDo vijhAmAM duHkha pAmato hovA chatAM paNa vijhAne choDato nathI. koI vakhata du:khe karI pAra karI zakAya evA te mahAvanamAM paribhraSTa thayelA gajendranA samUhanI jema sametazikhara tIrtha yAtrArthI saMghanA sArthamAMthI paribhraSTa thayelo arthAt bhUlo paDelo, chUTo paDelo eka munIndrano samUha pravezyo. tethI anarthanA bhavana mahAgahana te vanamAM vicaratA eka sAdhunA pagatalamAM aNadhAryo jANe loDhAno kAMTo nA hoya evo tIkSNa ane kaThaNa kAMTo bhAMgyo. tethI kAMTo lAgavAthI utpanna thayelI ghaNI vedanAthI AkrAMta thayelA, eka pagaluM paNa cAlavA mATe asamartha thayelA, baMne rIte paNa samayane jANanArA arthAt samaya eTale avasarane jANanArA ane samaya eTale zAstrane jANanArA mahAsAhasika te sAdhu anya sAdhuone A pramANe kahevA lAgyA. bho ! bho! tapodhano ! kAMTAnI pIDAthI huM atyaMta pIDA pAmelo chuM. eka DagaluM paNa cAlavA mATe samartha nathI. tethI tame jaladI ja saMghasArthanI sAthe jAo. mArA nimitte ahIM rahelA tamAruM kaMI paNa adhika ahita na thAo. AthI tame vilaMba na karo. ane ahIM rahelo huM zakti pramANe zAstranI yuktithI ArAdhanA karIza. ItyAdi yuktiothI saMpanna teNe te munione samajAvyA. javA sivAya bIjo koI rasto nathI e pramANe nizcaya karIne te munisiMhane khamAvIne duHkhI hRdayavALA teoe jema tema karIne arthAt mana na hovA chatAM je dizAmAM saMghasAthe gayo hato te dizA tarapha vihAra karyo. ane te muni eka ati moTI nirdoSa zilAtala upara jANe upAzrayamAM rahetA na hoya tema sthiti karatA, atinibiDa evI paNa potAnA paganI pIDAne nahIM gaNakAratA, mahAsattvazALI, atulyasamatArasamAM Asakta thayelA niraMtara saMyama yoganI ArAdhanA kare che. bIjA divase te vAnarAdhipatinuM jUtha jANe duSTahRdayavALo mahAbhillano samUha na hoya ema bhamatuM bhamatuM tyAM AvyuM. pUrve nahIM joelA evA te sAdhune joIne moTA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 171 kalakala avAjane kare che ane doDe che. ane te ja kSaNe te munIzvarane cAre bAjuthI paNa jeTalAmAM DhephA, lAkaDA vagerethI mAre che teTalAmAM te jUthAdhipati vAnara tyAM Avyo ane nipuNa naranI jema vicAravA lAgyo ke A..! AvA prakAranA mahAtmAne meM pUrve kyAMya paNa joyA che. tyAra pachI UhApoha karato te jAtismaraNa jJAnane pAmyo. jAtismaraNa jJAnathI potAnA pUrva janmane yAda kare che. ane manuSyabhavane hAravAthI hRdayamAM atyaMta pazcAttApane dhAraNa kare che. pUrvabhavamAM karelA kUDakapaTa Adi pApanI gaha kare che. pUrvabhavamAM anusarelA sAdhu uparanA bahumAnane vahana kare che. tethI te ja kSaNe cAre bAjuthI paNa munIzvara upara upasarga karatI vAnarIone nivAre che. ane najIkamAM jaIne munirAjanA page parama AdarathI praNAma kare che. tyAra pachI te ja kSaNe lohacuMbakanA prayogathI loDhAnI jema jAtismaraNa jJAnathI jANelI zalyane kheMcavAnI auSadhinA prayogathI munirAjanA pagamAM lAgelA kAMTAne kheMcI kADhe che. ane traNa saMrohaNI auSadhithI te muni bhagavaMtane sArA pagavALA kare che. aho ! tenuM caritra AzcaryakArI che. kema ke tuccha tiryaMca hovA chatAM paNa teNe tyAre munivaranA dravyazalyane kADhavAnuM karato tarata ja deva ane manuSyone paNa duHsAdhya evuM potAnuM mithyAdarzana rUpa bhAvazalya kADhavAnuM karyuM. aho ! vAnaramAtranI paNa vivekanI caturAI ! kAraNa ke A pramANe saMpUrNa sukhanuM kAraNa evuM suvihita sAdhuonuM zalya kADhavA AdirUpa vaiyAvacca karavuM. ahIM kAvyo che- athavA to jaladIthI bhaviSyamAM thanArI saMpUrNa sukharUpa sadgati jenI najIkamAM che evo A tiryaMca hovA chatAM paNa uttama gativALo che. tethI AmAM kaMI Azcarya nathI. kAraNa ke najIkamAM sUrya udaya pAme chate prabhAtanI prabhA hase cheHkhIle che. cittanI aMdara pUrvabhavamAM dhAraNa kareluM alpa paNa sAdhu uparanuM bahumAnamAtra paNa jIvone A janmAMtaramAM siddharasanA sAranI jema sarvakalyANanI saMpattine saMpAdana karanAruM thAya che. tyAra pachI AMsuDA pADavA Adi dvArA manuSyapaNAne hArI javuM Adi atizaya pazcAttApane batAvatA te vAnaranA tevA prakAranA abhiprAyane anumAnathI jANIne karuNAmAM tatpara te munIzvare dharmadezanA ApI. te A pramANe vAnarendra ! vivekapaNA pUrvakanA tirthIpaNAmAM paNa je zrAvakadharmathI kaMbalasaMbala vRSabha AdinI jema lAMbA kALa ane caMDakauzika sarpa AdinI jema jaladIthI saddadharmanuM arjana thAya che ane saMsArasAgaramAM DUbavAnuM dUra thAya che. tethI zakti pramANe samyakatvamULa zrAvakadharmanI ArAdhanA kare che, jethI kSaNavAramAM lAMbAkALathI bhegA karelA paNa pApakarmanA kSINapaNAne pAmIza, arthAt pApakarma kSINa thaze. zrAvakavratamAM paNa vizeSathI ghaNA prakAranA sAvadyanuM tyAga karAvanAruM sarvajJa bhASita dezAvagAsika nAmanuM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 AcArapradIpa vrata karavuM tane ucita che. ane te divratanA pariNAma svarUpa che athavA to sarvavratone saMkSepa karavA svarUpa che. vivekavALAe potAnI zakti anurUpa vAraMvAra karavA yogya che. te dezAvagAsikavrata sAmAyika rahita ane sAmAyika sahita ema be prakAranuM che. temAM zakti pramANe divasanuM ke rAtrInuM sAmAyika rahita paNa dezAvagAsikavrata kare chate niyamitasthAna AdithI para traNalokanI madhyamAM rahelA sarva sUkSma ane bAdara jIvane abhayadAna Adi ApavA svarUpa mahAphaLavALuM jANavuM. jyAre sAmAyika sahitanuM dezAvagAsikavrata manathI paNa sAvadya (=pAparUpa) pravRttino tyAga karavA vaDe cAritradharma samAna jaladIthI paNa parama nizreyasa ( mokSa) sukhanuM kAraNa che ema jANavuM. ItyAdi vacanothI pratibodha pAmelo saMpUrNa phaLano abhilASI te vAnara dararoja sAmAyika sahita dezAvagAsikavratane grahaNa karavAno abhigraha grahaNa kare che ane janmathI ja nirdhanane jevI rIte mahAnidhAnano lAbha thaI jAya ane potAne kRtArtha mAne tema tiryacapaNAmAM paNa sArI rIte dharmano lAbha thavAthI te potAne kRtArtha mAne che. tyArapachI te suvihita sAdhu bhagavaMte tenI prazaMsA karIne ane dharmamAM tene sthira karIne tyAMthI vihAra karyo. krame karIne sametazikhara upara te munione bhegA thayA ane te vAnara te ja divase rAtrIe girizikhara upara jaine anya jUthanI jema potAnA jUthane dUrathI tyAga karIne, nirdoSa bhUmimAM sAmAyika sahita dezAvagAsikavratano svIkAra kare che. ane yogIzvaranI jema zubhadhyAnamAM eka cittavALo manathI paNa sAvadya yogano tyAga kare che. eTalI vAramAM pahoLA karelA ativikarALa mukhavALo ane ullAlita=labakArA mAratI jIbhavALo jANe mUrtimAna durdIta yamarAja na hoya tevo eka siMha te pradezamAM Avyo. tevA prakAranA te siMhane potAnI dRSTithI jovA chatAM paNa viziSTa potAnA niyamamAM ja eka sApekSa ane potAnA dehamAM paNa nirapekSa mahAsAhasika suvihita sAdhunI jema kAyAthI ane manathI paNa niyamita karelA potAnA sthAnathI calAyamAna thato nathI. ahIM kAvyo che- kharekhara ! A moTuM Azcarya che ke svabhAvathI te bhayathI dhrujato hovA chatAM paNa tevA prakAranA mahAna upasargamAM paNa manathI dhrujArI vinAno thayo. keTalAka lajjAthI taiyAra thayelA athavA yazanA arthIo athavA dhananA arthIo athavA abhimAnI puruSo atyaMta duSkara paNa kArya kare che, paraMtu tiryaMca evA teNe AvuM kArya karyuM e apUrva che. athavA jaLathI muMjanI dora jema daDhapaNAne pAme che tema je jIvo bhAvathI daDhapaNAne pAmelA che te jIvo duHkhe karI sAdhI zakAya evA paNa kAryane sAdhe che. kAraNa ke jIva je vicAre che te kare che. kahyuM che ke, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 trIjo prakAza-cAritrAcAra tA teno nirI, mayaraho tAva to kuttAro . tA visamA kajjagaI jAva na dhIrA pavajjanti ||1||[prvrjyaavidhaan kulaka-22] mera parvata tyAM sudhI ja UMco che, samudra tyAM sudhI ja dustara che ane kAryanI gati paNa tyAM sudhI ja viSama che ke jyAM sudhI dhIra puruSo teno svIkAra karatA nathI. paranuM mAMsa khAvAnA eka lakSyavALA te siMhe te ja kSaNe mukhathI TukaDe TukaDA karIne te vAnaranuM bhakSaNa karyuM, chatAM paNa zubha dhyAnanA eka rasanA AvezanA vazathI manathI duHkha nahIM pAmelo asamAdhimaraNamAM paNa (zArIrika duHkhanA kAraNe asamAdhi ane mAnasika duHkhanA abhAvanA kAraNe) samAdhi maraNathI marelo te bhavanapati devalokamAM aruNa nAmanA mahA bhavanamAM ghaNAM hajAra varasanA AyuSyavALo zreSTha deva thayo. krame karI tyAMthI cyavelo jayAM utpanna thayo te huM kahuM chuM. te A pramANe vividha prakAranA nirmalamaNinA kiraNonA samUhathI nAza karAyo che aMdhakArano pracAra jemAM evuM sArabhUta divya vimAnanA avatArathI ramaNIya, maNinuM jANe maMdira hoya evuM maNimaMdira nAmanuM nagara hatuM. jemAM prazasta pAMce varNanA asAdhAraNa maNimaya bhavanomAM praveza karatI gAmaDAnI mugdha strIo kyAMka nirmala sphaTika ratnathI bAMdhelI bhUmi upara mUkelA ativiziSTa lAla raMganA padmarAga ratnanA samUhane ramya evA kuMkumanA bhramathI grahaNa karavAnA abhiprAyathI huM pahelI huM pahelI e pramANe doDatI kayA nagarajanane mazkarInuM kAraNa nathI banatI ? kyAMka nirmala vaiduryamaNinA samUhane kasturikAnA bhramathI grahaNa karavAnA abhiprAyathI.. kyAMka lIlI vanaspatinA pAMdaDA jevA lIlA varNanA iMdranIlamaNinA samUhane lIlI vanaspatinA ghAsanA samUhanA bhramathI grahaNa karavAnA abhiprAyathI... kyAMka ati pILA ratnanA samUhane haratAlanA samUhanA bhramathI grahaNa karavAnA abhiprAyathI... kyAMka prazasta vaiduryamaNithI bAMdhelI bhUmi upara aMdaranA bhAgamAM mUkelA atyaMta zveta kAMtivALA suMdara mahAna maNinA samUhane sarasa kapUranA samUhanA bhramathI grahaNa karavAnA abhiprAyathI... kyAMka pANInA vibhramane karanArA ane manohara tevA prakAranA ratnanA samUhane nirmala nIranI bhrAMtithI grahaNa karavAnA abhiprAyathI... kyAMka (bhUmi) upara banAvelA kRtrima svarUpavALA kabUtara, mora, haMsa, sArasa, popaTa, menA AdinA pratibiMbomAM moTA katalanA vazathI jANe jIvatA hoya tema te te pakSIone grahaNa karavAnI buddhithI... kyAMka zobhA nimitte upara mUkelI ane laTakatI ane nIce pratibiMbita thayelI moTI muktAvalI, ratnAvalI, kanakAvalI ane laTakatA motIonA hAromAM vividha prakAranA AbharaNane grahaNa karavAnI buddhithI.. kyAMka potAnI pAchaLa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa rahelI strInA hAthamAM rahelA maNinA thAMbhalAmAM pratibiMbita thayelA khIlelA vividha prakAranA zreSTha kamala, utpala, puSpamAlA Adine grahaNa karavAnA abhiprAyathI kyAMka oraDAnI aMdara rahelA dhana, kanaka, maNi, motI, zaMkha, zila, pravAla, Adi vize, vividha prakAranA khAdya bhojana Adi vize, anya paNa vividha vastu vize maNinI bhIMtamAM saMkrAMta thavAnA kAraNe bahAra rahelA che evuM jaNAye chate grahaNa karavAnA abhiprAyathI huM pahelI huM pahelI e pramANe doDatI... kyAMka sphaTikaratnathI bAMdhelI bhUmi upara pratibiMbita thayelA lIlApUrvaka nAcatI naTTIonA pharaphara thatAM lAMbA kALA vALanA coTalAnA daMDamAM darpavALA sarpanA bhramathI bhayanA saMbhramathI dUra bhAgatI... kyAMka nirmala sphaTikaratnathI banAvelI bhIMta ane thAMbhalAomAM avakAzanA pratibhASathI ekAeka gamana karatI aphaLAtI, anya strIothI hasAtI, lajjA pAmatI, tyAra pachI AkAzamAM paNa avakAzanA abhAvanI zaMkA karatI alpabaLavALIcakSuvALAnI jema arthAt AMdhaLAnI jema ahIM tahIM potAnA hAthane prasAratI... kyAMka UMcA daravAjAvALA gharamAM paNa aphaDAvAnA bhayathI nIce saMkocAtI... arthAt vaLI vaLIne praveza karatI... kyAMka bIjI jagyAe pAtharelA ane bIjI jagyAe pratibiMbita thayelA Asano upara besatI saghaLIya jagyAe niSphaLa AraMbhavALI mugdha hovAnA kAraNe saMraMbhane karatI kayA nAgarikane mazkarInuM kAraNa nathI thatI ? arthAt AvuM AcaraNa karatI gAmaDAnI bhoLI strIo saghaLAya nAgarikane upahAsanuM kAraNa bane che. AvA prakAranA Rddhi ane samRddhivALA, sarva lokamAM prasiddha evA te nagaramAM nyAyarekhAne pAmelo arthAt nyAyIomAM agresara, kyAMya paNa parAbhavane nahIM pAmelo, cArebAjuthI paNa vistAra pAmatA aparimita tejathI dIpatI che divya maNinI mAlA jenI evo maNizekhara nAmano rAjA hato. 174 duHkhe karI damI zakAya evA paNa darpavALA zatru rUpI sApanA samUhane gAruDikanI jema je vaza kare che ane je potAnA dezamAM zatru ane sarpa e baMnenA nAmane paNa sahana karato nathI. je zreSTha rAjyaRddhinI saMpadAthI indranI jema zobhe che. je pitAnI jema niraMtara prajAnuM pAlana kare che. jene zreSTha varanI jema rAjAnA guNa ane samRddhi rUpa 2maNIo vare che. je rohaNagirinI jema mAganArA lokone maNionuM paNa vitaraNa kare che. A pramANe je saghaLA ya prakArothI lokone AnaMda karanAro che. prazaMsanIya vizAla vakSasthalane zobhAvavA mATe divya maNimAlA jevI, rUpa Adi sarva guNomAM pradhAna jANe bIjI kuLadevI na hoya evI maNimAlA nAmanI tenI paTTarANI hatI. je kalArUpa kAmakrIDA vallabha hovAnA kAraNe ane atizaya rUpavALI hovAnA kAraNe pratyakSarUpavALI jANe rati hatI. paraMtu - kyAre paNa apratihataprasaramAM rAgavALI na hatI. je sad anuSThAna pravartAvanArI ane Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 175 haMsa jevI gativALI hovAnA kAraNe pragaTa rUpane dhAraNa karanArI jANe bhAratI hatI, paraMtu kanyApaNAmAM paNa te kamaLane hAthamAM grahaNa karavAnI mativALI na hatI. je ati Azcaryane utpanna karanArA zreSTha mahimAnuM ghara hovAnA kAraNe ane sarvaprasiddha satIpaNAthI jANe rUpavALI pArvatI hatI. paraMtu kyAre paNa zaMkaranI saMgatI karanArI na hatI. je uttama puruSonA hRdayane haraNa karavAnA guNavALI hovAthI ane sarvajanane AnaMda karanArI hovAthI jANe pratyakSa lakSmI hatI. paraMtu jarA paNa kyAre paNa caMcala na hatI. je svayaM nirmala hovAnA kAraNe ane saMgamAM AvelA bIjAone nirmala karavAnA kAraNe jANe mAnuSInA rUpavALI gaMgA hatI. paraMtu kyAre paNa jalano saMgraha karanArI na hatI. je kalAvaMtomAM karelI rucivALI hovAnA kAraNe ane mArgane anusaranArI hovAnA kAraNe jANe bhUmaMDala upara utarelI rohiNI hatI. paraMtu kyAre paNa rAtrinA udayane karanArI na hatI. athavA to duSTagrahanA saMgane dhAraNa karanArI na hatI. meru parvatanI guphAmAM kalpavRkSanI jema tenI kukSI rUpI guphAmAM devalokamAMthI cyavelo te vAnarano jIva avataryo. tyAre te maNimAlAe svapramAM atimoTA te ja aruNa bhavanane potAnA mukhamAM praveza karato joyo ke je bhavanamAM te ja vAnaranA jIve pUrve devapaNAno anubhava karyo che. have te bhavanane anusAra atizaya tejasvIpaNuM, parama mahimApaNuM, ati AzcaryakArI RddhinuM samRddhapaNuM, samagrajanane AdhArabhUtapaNuM vagere sarvaguNathI saMpUrNa saMpattinI cADI khAnArA mahAzakunanI jema manovAMchita arthalAbhane sAdhanArA te mahAsvaprathI ati harSita manavALI, ati romAMcanA kAraNe roma aMkura vikasita thayA che evA deharUpa AMgaNavALI jevI rIte mahAkavinI vANI prazasta mahA arthavALA saMdarbhane vahana kare=dhAraNa kare te rIte sukhe sukhe te garbhane vahana karatI ane dararoja garbhanI vRddhithI kuzapaNAne pAmatI hovA chatAM paNa alpAkSara ane mahArNavALA graMthanI yuktinI jema vizeSathI zobhatI garbhanA prabhAvathI pracaMDakhaDjha (talavAra)ne hAthamAM dhAraNa karuM, tenI dhAramAM potAnA mukhane jouM, nagaramAM potAnI AjJA pravartAvuM, sarva rAjayanI ciMtA karuM, baLavAna evA paNa zatru sainyane lIlA mAtrathI trAsa pamADuM, sarva prakAre dharmavidhine ArAdhuM vagere rAjAnI kRpAthI tatkAla ja saphaLa thayelA vividha dohalAothI parama AnaMdane anubhavatI krame karI divasa pUrNa thaye chate, graho ucca sthAnamAM rahe chate muhUrta veLAe jevI rIte naMdanavananI ratnanI khANa divyaratnane utpanna kare tevI rIte te rANIe sukhapUrvaka sarvajanane AnaMda ApanArA putrane janma Apyo. rAjA paNa putrajanmanI vadhAmaNI ApanArI dAsIne mukuTane choDIne potAnA sarva aMganA AbharaNone ApavuM, cAvajIva te dAsIne dAsIkarmathI choDavI, samagra kArAgAranI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 AcArapradIpa zuddhi karAvavI, mAna-unmAnane vadhAravuM, sadhavA strIo=saubhAgyavatI strIo dvArA samArjana karAvavuM, caMdananA rasathI siMcana karavuM, puSpano pagara bharAvavo, asAdhAraNa dhUpane ukhevavo, aneka gIta, vAjIMtra, nRtya, toraNa, patAkA Adi racAvavA, manovAMchita dravya ApavuM, daMDa, kara grahaNa Adi mAgavAno niSedha karavo, nagaranA lokoe vadhAmaNImAM lAvelA dAnane lAkho gaNuM karavApUrvaka pAchuM ApavuM vagere prakArathI AnaMdita ane krIDAvALo karAyo che janapada jemAM evo niraMtara daza divasano putrajanmano navo utsava karAve che. tyAra pachI sarva potAnI jJAti, svajana, parijananuM snAna, bhojana, prazasta vastra vagerethI satkAra, sanmAna karavA pUrvaka mAtAne AvelA svaprane anurUpa 'aruNadeva' e pramANe putranuM nAma sthApana kare che. jevI rIte pAMca pAMca bhAvanAothI mahAvratarUpa dharmanuM pAlana karAya te rIte khIradhAtrI=stanapAna karAvanArI, majjanadhAtrI=navarAvanArI, maMDanadhAtrI=AbhUSaNa paherAvanArI, krIDanadhAtrI=ramADanArI, utsaMgadhAtrI=khoLAmAM besADanArI rUpa pAMca dhAtrIothI dararoja paripAlana karAto te kumAra cakravartInA kumAranI jema krame karIne vadhato sAta-ATha varSano thayo. ahIM gAthAo-- vidyA sukhethI prApta thatI nathI evo je janapravAha (kalaMka) hato teno jANe nAza karavA mATe na hoya tema teNe agastIRSi jevI rIte samudranuM pAna karI gayA tevI rIte vidyAzAstrane lIlAthI grahaNa karI lIdhuM. kelikalApanI jema teno kalAkalApa anupama hato. rAtrImAM sthApana karelA dIvaDAonI jema yogya sthAne sthApana karelA guNo mahAmUlyavAna thAya che. tyAra pachI zreSTha puruSa evo te manamAM kAmane utpanna thavAnA bhavana samAna ane viMdhyAcalanA vana samAna navA yauvanane pAmyo. chatAM paNa cittamAM jarA paNa unmatta na thayo. tenuM rUpa asAdhAraNa hatuM. tenuM saubhAgya devonA saubhAgyane daurbhAgya karanAruM hatuM. arthAt devonA saubhAgya karatA paNa caDiyAtuM hatuM. tenuM bala ativipula hatuM. tenuM teja sUrya jevuM hatuM. pUrvanA premathI pUrvanA devabhavathI tenAmAM rUpAdi guNo AvelA hatA. jo tema na hoya to arthAt pUrvanA devabhavathI rUpAdi guNo na AvelA hoya to tevA prakAranA rUpAdi guNo tene kevI rIte prApta thayA ? koika vakhata mitra vagerenI sAthe te kumAra suMdara udyAnamAM pahoMcyo. ghaNA prakAranA moTA kutUhalanA rasamAM Asakta thayelo jeTalAmAM te ekalo ja kaMika dUra jAya che teTalAmAM cakita thayelA haraNanA baccA jevI AMkhavALI, pUnamanA caMdranA garvanA sarvasvane haranArA manohara mukhavALI, devAMganAone jeNIe karuNA ApI che evI, abhinava suMdara tAruNyavALI, puNyalAvaNyavALI, prazaMsanIya suMdara zarIranI kAMtivALI, taruNone abhinava unmAda karanArI, yuvatijananA manane lobhAvanArA kanakamaNimaya hiMDoLA upara hiMcakA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra khAtI, tilaka vagere cauda AbharaNothI cAre bAjuthI atizaya zobhatI devakanyA jevI eka kanyAne jue che. teNIe paNa rUpathI jeNe kAmadevane jItI lIdhA che evA te kumAra upara tarata jANe ardhAMjalI na hoya, jANe prathama darzananuM bheTaNuM na hoya, jANe potAnA hRdayanuM rahasya na hoya, jANe abhinava anurAganuM sarvasva na hoya, evo prathama premane pragaTa karavAmAM catura, lakSyane viMdhanAro gADha jANe amRtano utkepa na hoya evo kaTAkSano utsepa karyo. tyAra pachI jhaNajhaNita thayelA hRdayavALo, navA meghanI dhArAthI haNAyelA kadaMba puSpanI jema jANe sarva aMge ullasita thayo na hoya, AkarSaNa vidyAthI jANe AkarSAyelo na hoya, teNI vaDe jANe vaza karAyelo na hoya, gADha anurAgathI jANe preraNA karAyelo na hoya tema doDato evo te jeTalAmAM najIka Avyo teTalAmAM vIjaLInA camakArAnI jema saMsAranA saMyogonI tatkSaNa ja bhaMguratA batAvavA mATe na hoya tema teNI aMjanasiddhayoginInI jema ekAeka ja kumAranA harSanI sAthe adRzya thai gai. arthAt te kanyA adRzya thai te sAthe kumArano AnaMda paNa adRzya thai gayo. h 177 tyAra pachI te rAjaputra phALa cUkelA vAMdarAnI jema, lakSya cUkelA dhanurdharanI jema, dAva cUkelA jugArInI jema, rasoinI kriyAthI cUkelA rasoiyAnI jema atyaMta nisteja mukhavALo teNIne zodhavA mATe jeTalAmAM ahIM tahIM bhame che, teTalAmAM dho2 huMkArA ka2vAmAM tatpara evA mahArAkSasanI jema vidyunmatta nAmanA vidyAdhare hAkala karI ke, re re ! bhUcara ! siMhanI jema khecomAM zekhara evA mArA vaDe icchAyelI A mRgAkSI (=strI)nI abhimAnI dhutArAnI jema tuM icchA kare che ? tethI hamaNAM tuM nahIM rahe, arthAt tAruM nAma nizAna nahIM rahe. ityAdi bolatA te khecarane apratihata sAhasavALo, ullAsa pAmatA parAkramanA eka rasavALo, parAkramIomAM mukuTa samAna evo te kumAra kahe che ke, saMho ! vidyAdhara ! vidyAdharapaNAthI tuM garvavALo na thA. kAraNa ke pRthvI upara utpanna thayelA sarvaratno pahelA to sarvasAdhAraNa ja hoya che. pachI to je samartha hoya che te te ratnone bhogave che. kAraNa ke pRthvI vIrapuruSo vaDe bhogavavA yogya che. A pramANe bolatA evA te kumArane sarvasvane haranArAnI jema arthAt coranI jema mAravA mATe atizaya gusse thayelo, yamarAjanI jIbha jevI bhayaMkara talavAra jenA hAthamAM che evo te vidyAdhara bhayAnaka vetAlanI jema doDyo. tethI mallanI sAme pratimalla thAya tema viSNukumAra jevA parAkramavALo te kumAra paNa bhayaMkara evI potAnI talavArane kheMcIne te vidyAdharanI sAmo thayo. ane anyoanyanA ghAne ThagavAmAM nipuNa, mahAparAkrama e ja che dhana jeonuM evA te baMnenuM devone paNa camatkAra karanAruM kSaNavAramAM ati bhayaMkara khaDgAkhaDgI arthAt talavAranI sAme talavArathI yuddha thayuM ane A bAju te kumAramAtra Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 AcArapradIpa hovA chatAM paNa durraya hovAnA kAraNe tene mAravA mATe ja doDatA mahA roSanA AvezanA vazathI paravaza thayelA vidyAdharanA vyagra hAthamAMthI mahAvAtathI abhibhUta thayelI vRkSanI zAkhAmAMthI jevI rIte saDeluM pAMdaDuM paDe tema talavAra kyAMya paNa ati dUra jaine paDI. kAraNa ke-- tAvaccandrabalaM tato grahabalaM tArAbalaM bhUbalaM, tAvatsidhyati vAJchitArthamakhilaM tAvajjanaH sajjanaH / vidyAgAruDamantratantramahimA tAvatkRtaM pauruSaM, yAvatpuNyamidaM nRNAM vijayate puNyakSaye kSIyate // 1 // mANasonuM puNya jyAM sudhI vijaya pAme che tyAM sudhI ja caMdrabaLa che, tyAM sudhI ja grahabala che, tyAM sudhI ja tArAbala che, tyAM sudhI ja pRthvIbaLa che. tyAM sudhI ja saMpUrNa vAMchita arthanI siddhi thAya che. tyAM sudhI ja loka sajjana che. tyAM sudhI ja vidyA, gAruDamaMtra ane taMtrano mahimA che, ane tyAM sudhI ja puruSArtha karAyelo che. puNya kSaya thatA saghaLuM ya kSaya pAme che. tyAra pachI kumAre kapAyelI sUMDhavALA hAthInI jema, viSa vagaranA sarpanI jema (talavAra vagaranA) tenA upara sukhapUrvaka AkramaNa karyuM. ane pazunI jema pRthvI upara pADIne ati dInatA pamADI. aho ! pUrve sArI rIte bhegA karelA puNyano mahAmaMtranI jema koi paNa asAdhAraNa svabhAvavALo prabhAva che ke je prabhAvathI meruparvata samAna mahAna dehanA baLavALo, aneka mahAvidyA Adi baLavALo hovAnA kAraNe du:khe karI sAmano karI zakAya evo paNa, aneka saMgrAmamAM dussAdhya jayapatAkAnuM haraNa karavAthI prApta karyo che mahAsubhaTapaNAnA utkarSane jeNe evo hovA chatAM paNa sukumAla bAlamAtra evA paNa te kumAra vaDe lIlAthI jItAyo. tethI zrI gautamabhASitomAM kahyuM che ke, savvA kalA dhammakalA jiNAi, savvA kahA dhammakahA jiNAi / savvaM balaM dhammabalaM jiNAi, savvaM suhaM muttisuhaM jiNAi // 1 // [ gau0 ku0gA0 16 ] sarva kalAone dharmakalA jIte che, sarva kathAone dharma kathA jIte che, sarva balane dharmabala jIte che ane sarva sukhane muktisukha jIte che. ane A bAju pAchaLa AvelA, ati duSTa cittavALA, duSTapaNAthI mahAsamudra jevA, prakRtithI pradhAna chaLavALA, te vidyAdharanA bhAi nATyonmatta nAmanA vidyAdhare * akasmAta ja darpathI niraMkuza banelo hAthI jevI rIte vRkSane ukheDIne ulALe tevI rIte Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 179 te rAjaputrane upADIne ati dUra AkAzamAM uchALyo. ane tatkALa te kumAra kyAMya paNa moTI guphA jevA moTA kUvAmAM paDyo. bhAgyayoge kAdavavALA pANInI aMdara paDavAthI nahIM phUTelA aMgopAMgavALo hovA chatAM paNa bahAra nIkaLavAnA upAyane nahIM jovAthI jIvavAnI AzaMsAno jeNe tyAga karyo che evo te koI paNa rIte tyAM kharAba sthitithI rahe che. adhadha...! moTAone paNa moTA saMkaTamAM paDavAnuM thAya che. athavA to kALanA vazathI parAkramathI zakra jevo paNa koNa eka sAthe AvelA sukha athavA duHkhane pracaMDa samudranA pANInI jema rokavA mATe samartha che? kahyuM che ke, rAme pravrajanaM baleniyamanaM pANDoH sutAnAM vanaM, vRSNInAM nidhanaM nalasya nRpate rAjyAtparibhraMzanam / kArAgAraniSevaNaM ca maraNaM saMcintya laGkezvare, sarva vAnavAvApati nara: va: va patriAyate ? | { } [pazcatatra-217] rAmacaMdrane saMnyAsAzramanI prApti thavI, balIrAjAne baMdhana thavuM, pAMDunA putrone vanavAsa tharvo, yAdavavaMzIono nAza thavo, naLa rAjAnuM rAjayathI bhraSTa thavuM, rAvaNanuM baMdIkhAnAnuM sevana ane maraNa thavuM ityAdi vicArIne badhuM kALanA vazathI ja thaze tethI kayo nara konuM rakSaNa kare ? tevA prakAranI viSama paristhiti AvI paDe chate paNa mahAnubhAva evo te bhAgyane parAdhIna hovAthI dInatAne dhAraNa karato nathI. kAraNa ke, yo me garbhagatasyApi, vRttiM kalpitavAn payaH / zeSacintAvidhAne'pi, sa kiM supto'thavA mRtaH // 1 // [ purAtanaprabandha-270] garbhamAM rahelA evA paNa mArI AjIvikA mATe jeNe (mAtAnA stanamAM) dUdhanI racanA karI, bAkInI AjIvikAnI ciMtA karavAmAM paNa te zuM sUI gayo che ke marI gayo che? eko'sti yastrijagatAmudayAya hetumAM vismariSyati kathaM tamanusmarantam / pAtAlalagnadharaNIrasakarSaNena, vRkSAn karoti saphalAn girikandarasthAn // 2 // je ekalo traNa jagatanA udayanuM kAraNa che, je pAtALamAM rahelA dharaNIrasa (=pANI)ne kheMcIne giriguphAmAM rahelA vRkSone phaLavALA kare che te (bhAgya)ne yAda ' karatA evA mane te kevI rIte visarI jaze ? Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 AcArapradIpa eTalIvAramAM to tenA zubhakarmanA vazathI moTA zabdanA prasaravAthI thayelA paDaghAothI jalacara prANIonA samUhane jeNe moTo kSobha pamADyo che evI eka moTI gho tyAM AvI. jeTalAmAM pANI pI ne te gho bahAra nIkaLe che teTalAmAM tatkALa kAryane anurUpa utpanna thanArI buddhivALo te jaladIthI ja moTI evI tenI pUMchaDImAM daDha paNe vaLagI paDyo. te gho paNa bheMsanI jema tenA bhArane nahIM gaNakAratI lIlA karatI ja te ja kSaNe moTA kUvAmAMthI bahAra nIkaLI. tethI te kumAra paNa bahAra nIkaLyo. utpanna thayo che jIvitanI AzAno prasara jene evo, mahAsudhA AdinA duHkhathI duHkhI thayelo, khIlelA phUlavALA vRkSa upara ahIM tahIM bhamatA bhamarAnI jema te zUnya sthAnamAM ahIM tahIM bhamato koI paNa gAmane joto eka dizAmAM jato jeTalAmAM be gAu gayo teTalAmAM mAnuSottara parvata jevA killAthI viMTaLAyeluM, jeNe bhAgyazALI lokonA manane AnaMdita karyuM che evuM, vividha prakAranA maMdirothI zobhatuM jANe bIju manuSyakSetra na hoya evuM eka moTuM nagara jue che. tethI ati AnaMdane pAmelo rAjaputra nagaranI lakSmInI ramaNIyatArUpa AkarSaNamaMtrathI jANe AkarSAyelo na hoya tema ati utAvaLa karato te nagara tarapha cAlato naMdanavana jevA ati moTA udyAnamAM eka sthAne prazasta devamaMdiranA dvAramAM azokavRkSanI moTI zAkhAmAM coranI jema ghorabaMdhanathI bAMdhelA, rUpa Adi guNothI samRddha eka puruSane ane najIkamAM rahelI, karuNa zabdathI raDatI eka strIne jue che. tethI nirmalaprakRtivALo hovAnA kAraNe hRdayarUpI darpaNamAM tatkaNe saMkrAmita thayelA dukhavALA teNe najIkamAM rahelI strIne pUchyuM ke, A zuM che? dInamukhI teNIe paNa kahyuM ke, he paranA duHkhanA vibhAgane aMgIkAra karanAra ! mahAnubhAva ! baMdhAyelA mArA A priyatamane choDAva. tethI saMbhramathI te kahevA lAgyo ke, konA vaDe kayA kAraNathI A baMdhAyo? teNIe paNa kahyuM: jema ke, he mahAyaza ! lakSmIdevIe potAne ramavA mATe sarvaRtunA vividha jAtinA jAI vagere khIlelA phUlovALA vRkSomAM lIna thayelA, puSTa thayelA, vAcALa mukhavALA bhamarAonA samUhanA madhura jhaMkAranA samUhathI saMmohita karyuM che kinnara ane vidyAdharanA yugalanA manane jeNe evuM lakSmIramaNa nAmanuM moTuM udyAna banAvyuM che. je mANasa A udyAnanA mAtra puSpane paNa grahaNa kare che to paNa lakSmIdevI tatkAla coranI jema teno nigraha kare che ane hamaNAM A vidyAdhara evA mArA patie AgaLa pAchaLano vicAra karyA vinA ja khIlelA vRkSamAMthI eka puSpa grahaNa karyuM. tethI ati baLavAna evI te lakSmIe thoDA aparAdhavALA paNa Ane moTA aparAdhInI jema A pramANe bAMdhIne duHkhI karyo che. tethI te satparaSomAM mukuTa samAna ! koI paNa rIte ati. vikaTa A saMkaTamAMthI Ane choDAva. kAraNa ke tamArA jevA puruSo megha, caMdra ane sUryanI jema paropakAra karavAmAM rata hoya che. kahyuM che ke, Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 181 kasyAdezAt kSapayati tamaH, saptasaptiH prajAnAM ? chAyAM kartuM pathi viTapinA-maJjaliH kena baddhaH ? / abhyarthyante navajalamucaH, kena vA vRSTiheto tyaMte parahitavithI, sAthavo bakSiA : che ? konA AdezathI sUrya lokonA aMdhakArano nAza kare che? mArgamAM chAyA karavA mATe vRkSone koNe aMjali joDI che? vRSTi karavA mATe navA vAdaLAo konA vaDe prArthanA karAyA che? A sajjana loko parahita karavAmAM jAtithI ja sajja thayelA hoya che. rAjaputre paNa vicAryuM ke, jevI rIte vAMjhIyA vRkSanuM zItala chAyA sivAya bIjuM kaMI paNa phaLa nathI tevI rIte moTA evA paNa A puruSanA zarIranuM zItala chAyA jevuM A eka paropakAra ja phaLa che. e sivAya bIjuM kaMI paNa phaLa nathI. jethI kahyuM che ke, kastUrI pRSatAM radAH karaTInAM kRttiH pazUnAM payo, dhenUnAM chadamaNDalAni zikhinAM romANyavInAmapi / pucchasnAyuvasAviSANanakharasvedAdikaM kiJcana, . syAt kasyApyupakAri martyavapuSo nAmuSya kiJcitpunaH // 1 // haraNAonI kastUrI, hAthIonA dAMto, pazuonuM cAmaDuM, gAyonuM dUdha, moralAonA pIchAM, gheTIonuM Una, vaLI puMchaDuM, snAyu, carabI, ziMgaDA, nakha, parasevo vagere kaMI paNa koine paNa upakArI thAya che paNa A manuSyanA zarIranuM kaMI paNa koine paNa upakArI thatuM nathI. vaLI- kSetraM rakSati caJcA saudhaM lolatpaTI kaNAn rkssaa| dantAttatRNaM prANAn, nareNa kiM nirupakAreNa ? // 1 // cADIyo khetaranuM rakSaNa kare che. pharakatI dhajA mahelanuM rakSaNa kare che, rAkhoDI (rAkha) dhAnyanuM rakSaNa kare che, dAMtamAM pakaDeluM ghAsa prANInI rakSA kare che. paNa nirupakArI evA mANasanuM zuM prayojana che? A pramANe vicAratA evA te kumAre tenA vacanane 'tahatti karIne svIkArIne tene choDAvavAnA kaMI paNa upAyane vicArIne najIkamAM rahelI vAvaDImAM nirmala zItala jalapAna, snAna Adi karavA dvArA lakSmInA maMdiramAM praveza karIne bhakti ane bahumAnapUrvaka apUrva suMdara kAvya dvArA prazasta stavanA vaDe zrIdevInI stavanA karI. te ja kSaNe tuSTa thayelI zrIdevIe Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 AcArapradIpa tene kahyuM ke varadAna mAga. paropakAramAM ja eka rasavALA teNe paNa A pramANe kahyuM ke, baMdhAyelA A khecarane mUka ane mAnasarovaranI jema A khecara upara atizaya prasanna manane kara. arthAtu A khecara upara atizaya prasanna thA. tyAra pachI lakSmI devIe kahyuM ke, he mahAnubhAga! ciMtAmaNinI jema samasta manovAMchita kAryane sAdhavAmAM samartha evI huM tuSTa thaI chuM to pachI te A zuM mAgyuM? A pramANe bIjI jagyAe paNa sarSanI jema anarthane karanArA durnati e ja che dhana jenuM evA A vidyAdharane choDAvavAthI zuM? tuM potAnA Icchita kAryane kahe ke jethI tatkSaNa duSmAdhya evA paNa te kAryane huM sAdhu. dakSa evo kayo puruSa akSayanidhAnanI jema prApta thayelA devatAnA varadAnane phogaTa ja gumAve? tyAra pachI vivekarUpI rAjahaMsa evA zreSTha kumAre kahyuM ke, he devI ! sAmAnyajanane anurUpa evuM A teM zuM kahyuM? uttama puruSone to parakArya e ja svakArya che. kahyuM che ke, huMti parakajjanirayA, niakajjaparammuhA sayA suaNA / caMdo dhavalei mahi, na kalaMkaM attaNo phusai // 1 // sajjano haMmezA parakArya karavAmAM nirata hoya che ane potAnA kAryathI paramukha hoya che. caMdra pRthvIne ujjavaLa kare che paNa potAnA kalaMkane sApha karato nathI. tethI vizeSathI tuSTa thayelI lakSmIdevIe na mAgyuM hovA chatAM paNa rohiNI, prajJapti vagere hajAra vidyA jANe potAnA hRdayanA rahasyane ApatI na hoya tema tene ApI. baMdhAyelA vidyAdharane paNa mUkyo. ane te vidyAdhara choDAvavAnA upakArathI kharIdAyelo hovAthI nokaranI jema nitya teno anucara=sevaka thayo. aho ! pAMca pAMDavanI priya patnInA sahakAranI jema paropakAranuM tatkALa ja kaMI paNa ativipula phaLa che. tyAra pachI sahacarI (=patnI)thI sahita vidyAre vidyAzaktithI te kumArane telamardana, - snAna Adi karAvavApUrvaka vividha prakAranI bhojana karavA lAyaka vastuothI bhojana karAvyuM ane parizramathI rahita karyo. tyAra pachI jevI rIte artha ane kAmathI gRhasthadharma sevAya tevI rIte te baMnethI sevAto amRtarasanI jema udyAnanI ramaNIyatAnuM niraMtara AsvAda karato jeTalAmAM eka yojanamAtra kSetramAM pahoMcyo teTalAmAM lakSmIdevI vaDe banAvAyeluM, jANe rohaNagirinuM bIjuM zikhara na hoya evuM maNimaya zrI zAMtinAtha tIrthakaranuM maMdira jue che. ane AnaMdita thayelo te te maMdiramAM pravezyo. atibhaktithI traNa bhuvana mATe sUrya samAna evA jinezvarane praNAma karIne ane atiprazasta mahAna arthavALA stavanathI stavanA karIne ane madhyamaMDapanI madhyamAM sthApana karelI sarasvatI devIne namaskAra karIne tyAM ja beThelo te A pramANe vicAravA lAgyo- . Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trI prakAza-cAritrAcAra 183 hiMDoLA upara beThelI, navayauvana upara ArUDha thayelI te kumArIe mAruM manarUpI dhana harI lIdhuM. coraTInI jema te ja kSaNe nAzI gayelI te kumArInI hajI sudhI paNa kyAMya paNa pravRtti prApta thaI nathI. ityAdi kumAra jeTalAmAM ciMtAtura thayo, teTalAmAM sarasvatI devIe pratyakSa thaIne tene kahyuM ke, bho! mahAbhAga! apUrva suMdara kAvyanI yuktivALI bhaktithI huM atizaya saMtuSTa thaI chuM. tethI aneka prakAranI RddhithI saMpanna, vidvAna janapadanI vadhatI RddhithI garvita thayelA, vaitADhaya parvatanI pRthvI rUpa ramaNInuM jANe maNinuM nepura na hoya evA rathanepura nAmanA mahAnagaranA adhipati vajavaMga vidyAdhara rAjAnI vizvamAM caDiyAtA rUpa vagere guNo rUpa saMpattivALI zAMtimati nAmanI ke je bhamarA vaDe khIlelI puSpanI mALA jovAya te rIte tyAre abhilASapUrvaka tArA vaDe jovAI hatI te kanyA mArA vaDe tane apAI. sarasvatInI amRtanI vRSTi samAna A vANIthI te kumAra khuza thayo. te kanyA hamaNAM kyAM che? tyAre te tyAM kema AvI hatI? sarasvatI vaDe apAyelI hovA chatAM paNa kalpavelaDInI jema durlabha darzanavALI teNIne mAre kevI rIte meLavavI? ityAdi ciMtAmAM jeTalAmAM pravezyo teTalAmAM sonAnI suMdara chaDI hAthamAM jhAlI che evI sAhasika dAsIthI yukta, divya vimAnamAM ArUDha thayelI jANe kumAranA pUrvanA saMpUrNa puNyano mUrtimAna teja na hoya tema zAMtimatI kanyA tyAM AvI. ahIM zloka che- aho ! puNNassa saMjogo, ko'vi kappadumovamo / jAo atakkaNijjo'vi, tIse jogo imassa jaM // 1 // aho ! puNyano koi paNa saMyoga kalpavRkSa jevo che. kAraNa ke kumArane jenI kalpanA paNa na karI hoya evo paNa te kanyAno saMyoga thayo. jaM jahA ciMti kajjaM, taM tahA jassa sijjhai / kayaunno imo nUNaM, anno akayapunnao // 1 // je kArya je pramANe vicAreluM hoya te kArya tene te pramANe siddha thAya to te kRtapuNya che ane te kArya jene te pramANe siddha na thAya te amRtapuNya che. tyAra pachI vAdaLA vinAnI vRSTinI jema teNInA darzanathI vismita ane harSita hRdayavALo, rAjaputra A kanyA ahIM zA mATe AvI che? ahIM zuM kare che? mane jarAya yAda kare che ke nahIM? e pramANe jovA mATe najIkamAM rahelA vidyAdharanI vidyAzaktithI te baMnenI (vidyAdhara ane tenI patnInI) sAthe te kumAra devanI jema jhaTapaTa adazya thaI gayo. ane A bAju pUjAnA bahAnAthI jinamaMdiramAM vidhipUrvaka pravezelI jinapUjAmAM Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa paNa tyAM kyAMya paNa te kumArane nahIM jotI viyogane pAmelI cakravAkInI jema duHkhAtura thayelI te kumArIe kahyuM ke, hA ! vizvanA sArarUpa te kumAra ahIM kema dekhAto nathI ? zuM prajJapti vidyAe paNa kaheluM khoTuM thaze ? athavA to apuNyavALI=pApI evI mArA tevA prakAranA puNyo kyAMthI hoya ? ke je puNyothI jevI rIte bhamarI kalpavRkSanI zreSTha mALAne prApta kare tevI rIte huM te varane koi paNa rIte prApta karuM ? kArelAnA velAne kalpavRkSano saMgama saMbhavato nathI. nisAsA nAMkhatI jANe mUrchA pAmI na hoya tema te kanyA bhUmi upara DhaLI paDI. 184 tyAra pachI karI che parIkSA jeNe evo catura te kumAra 'ahAhA ! mArA nimitte A AvA prakAranI avasthAvALI thai' e pramANe jANIne tarata pratyakSa kalpavRkSanI jema pratyakSa thayo. tyAra pachI mUrtimAna potAnA puNyanI jema tene joine vismaya ane harSathI pratipUrNa thayelI, lajjA ane vibhrama vagere vividha hajAro vikArothI vyApta thayelI vidyAdharendranI kanyA vaDe dRSTinA vibhramathI saMketa karAyelI dAsIe najIkamAM AvIne rAjaputrane A pramANe vinaMtI karI ke, he kumAra ! traNa- bhuvanajana AdhAra ! jyAM sudhI rathanepuranagaramAMthI vajravega vidyAdhara rAjA Ave tyAM sudhI kRpA karIne ahIM ja rahevuM. A pramANe kahIne jANe pratyakSa dehavALo ati sneha na hoya ema eka lekha arpaNa karIne ane kumArIe ApelI varamALAne kumAranA kaMThamAM sthApana karIne kumArI sahita te dAsI potAnA nagaramAM gai. tyAra pachI vismaya ane AnaMdathI pUrNa evA kumAre prazasta pustakanI jema tarata ja ughADIne vidyAdhara rAjAno te lekha vAcyo. te A pramANe- svasti... prazasta samasta vastunA vistArathI sAgara samAna rathanepura nagarathI potAnI vizALa sAmrAjyanI samRddhinA utkarSathI irSyAnuM sthAna karAyo che indra jenA vaDe evo zrI vajravega vidyAdhara rAjA... traNa jagatamAM caDiyAtAM prasiddha rUpa, parAkrama Adi samasta guNa rUpa atula phaLa mATe kalpavRkSa samAna, maNimaMdira nagaranA adhIzvara zrI maNizekhara nAmanA rAjAnA zreSTha putrane snehapUrvaka AliMgana karIne bahumAnapUrvaka AmaMtraNa Ape che. jema ke zrI deva-guru-gotranA pavitra maMtranA smaraNathI vaza karAyelI atula sAmagrI kalyANarUpI strInuM AliMgana karavA vaDe sakala parivArathI sahita mane kRtArtha kare che. saghaLIya jagyAe dIpatA, zubha bhAvavALA tamAre paNa potAnA sthiti, sthAna Adine kahenArI, prAtaH samayanI prabhAnI jema svAmInA udayane kahenArI, sarva lokonA AnaMdanA atizayane prakAzita karanArI kuzaLa vArtA vistAra karavA yogya che. arthAt tamAre paNa khabaraaMtara jaNAvavA yogya che. AryaM zva-- vizeSa jaNAvavAnuM ke, sarva rIte abhyudayavALA hovA chatAM paNa nitya Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra saMtati vinAnA mAnatA, dhrujArIpUrNa hRdayavALA amane adbhUta zubha bhAgyanA yogathI "jagatajanane AnaMda ka2nA2I, suMdara sarva aMgono saMga karanArA sadlakSaNarUpI kalpavRkSa mATe naMdanavana samAna, traNeya jagatanI strIone spRhA karavA yogya, asAdhAraNa rUpa, zobhA, saubhAgya Adi samasta prakRSTa guNagaNarUpI maNine utpanna thavA mATe rohaNAcalanI khANa samAna, jANe sAkSAt lakSmI na hoya evI zAMtimati nAmanI putrI utpanna thai. traNe lokamAM caDiyAtA suMda2 nirmala pANIthI ullAsita thatI gaMgA nadInI jema krame karI vRddhi pAmatI, lIlAthI paNa jANyo che sakala kalAnA samUhane jeNIe, svabhAvathI paNa vasaMta samayamAM khIlelA rasAla AmravRkSanI maMjarInA rasAsvAdathI unmatta thayelI bAla koyalanI jema atimadhura AlApavALI evI te kanyA ati unmAdita karelA che traNa bhuvananA janane jeNe evA navA yauvanane pAmI. teNInA anurUpa varanI ciMtAyukta manavALA mArA vaDe ArAdhAyelI prajJapti vidyAnI adhiSThAyakA devI pUchAi ke, he svAmini ! anurUpa rUpa, lAvaNya Adi zreSTha guNothI gaurava karavAmAM tatpara evo koNa A kanyAno vara thaze ? ane niputra (=putra vinAnA) mArI A sAmrAjyarUpI saMpattine sArI rIte ApavApaNAno koNa svIkAra karaze ? arthAt mArI A sAmrAjya saMpattine koNa svIkAraze ? te devIe paNa spaSTa nirNaya karIne kahyuMH jema ke hamaNAM ahIM jevI rIte tejanuM utpatti sthAna sUrya che ane jalanuM utpatti sthAna samudra che tevI rIte zrI maNimaMdiranagaranA adhipati maNizekhara rAjAno putra sarvathI caDiyAtI sarvaguNa saMpattinuM utpatti sthAna che. ane traNa bhuvananA adbhUta bhAgyanuM dhAma evo aruNadeva nAmano te ja rAjaputra samagra guNothI asAdhAraNa evI tArI kanyAne ane rAjayalakSmIne anurUpa va25Ne=svAmI paNe ucita che. baMne rIte paNa kuvalayane ullAsita karavAmAM niSNAta arthAt kuvalaya eTale rAtri vikAsI kamaLane ullAsita ka2vAmAM niSNAta evI cAMdanIno pati thavA mATe ane kuvalaya eTale pRthvIvalayane ullAsita karavAmAM niSNAta evI ajavALI rAtrIno pati thavA mATe pUnamanI rAtrInA (sArvabhaumya=) caMdrane choDInI bIjo koNa yogya che ? arthAt bIjo koi yogya nathI. 185 te kumAra svacchaMdatAthI vicarato lakSmIdevIe banAvelA zrI zAMtinAtha prabhunA caityamAM Avelo che. ane te kumAre susthAnanA lobhathI kyAMya paNa jatI maNimaMdiranagaranA udyAnamAM hiMDoLA upara hiMcakA khAtI kanyA joi. ane kanyAe paNa navA utpanna thayelA anurAgathI ullasita thatA romAMcavALA kumArane joyo. ane tyAre ja jenI kalpanA paNa karI na hatI evo, yamarAja jevo pUrve paNa A kanyAno abhilASI, nATyonmatta vidyAdharano bhAi vighonmatta nAmano vidyAdhara kyAMyathI paNa tyAM Avyo. ane mAtsarya ane kapaTavRttithI aruNadeva kumAranuM haraNa karavAnI icchAvALuM tenuM mana che e pramANe Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 AcApradIpa dUrathI ja AvatA evA tenI AzaMkA karIne catura evI kanyA devatAnI jema adazya thaIne tatkAla ja bhAgIne ahIM AvI. atula baLanA sAravALA kumAre paNa aneka prakAranI vidyAthI unmatta thayelA evA paNa vidyonmatta vidyAdharane lIlAthI ja jItI lIdho. ityAdi prajJapti vidyAnA adhiSThAyaka devatA vaDe kahevAyelA sakala vyatikarathI huM vagere sarvajana paNa camatkAra pAmyA ane AnaMdita thayA. tethI ame tyAM AvIe tyAM sudhI anugraha karIne tyAM ja tAre pratIkSA karavA yogya che. jethI vilaMba vinA ja taiyAra thaIne tyAM AvIne paNa ciMtita manorathane saphaLa karIe. he Arya ! A viSayane manathI daDha rIte avadhAraNa karavuM... ti madramAM A pramANe lekhamAM lakheluM vAMcIne paramaprItithI pulakita sarva aMgavALo aruNadeva "eka avasara upara bIjo avasara AvI paDyo' e pramANe mAnato jevI rIteM moralo. navA meghanA Agamana mArgane joto rahe te rIte te vidyAdharazekharanA AvavAnA mArgane joto tyAM ja rahe che. ane potAnA ADaMbarane pragaTa karavA mATe pAse rahelA khecara pAse atizreSTha, sAta mALavALuM, maNimaya dhavala maMdira ane vivAha mahotsava mATe samagra sAmagrIthI yukta moTuM zreSTha maNimaMDapa karAve che. bIjA divase sUryodaya samaye vajavega vidyAdhara rAjA jANe pratyakSa indra na hoya tema aneka vimAna Adi vibhUtiothI vibhUSita thayelo hajAro vidyAdhara ane vidyAdharIothI parivarelo kanyAne laIne Avyo. ane atizaya harSathI pUrNa te vidyAdhara rAjAe navA premarasathI pUrNa evA vadhUvarano moTo vivAha mahotsava karyo. ane karamocananA avasare kumArane sarvaprakAranI sArabhUta samRddhithI yukta evuM potAnuM rAjya ApyuM. tyAra pachI zreSTha vibhUtithI te kumArane rathanepura nagaramAM praveza karAvyo. ane saghaLAya vidyAdharoe kumArano varyApanaka vagere atiapUrva mahotsava karyo. tyAra pachI utAryo che rAjayanI ciMtAno bhAra jeNe evo ane grahaNa kareluM che niravaghacAritra jeNe evo vajavaMga vidyAdhara rAjA krame karIne muktine pAmyo. A bAju kumAre rohiNI prajJami vagere sarva paNa vidyAo sAdhI. ane jANe pUrve ArAdhana karAyelI na hoya tema apUrva puNyanA saMyogathI jaladIthI ja te vidyAo siddha thaI. tyAra pachI siddha thayelI hajAra vidyAnA baLathI baLavAna thayelo apratikataprasaravALA cakravartInA cakranI jema potAnA caturaMga sainyanA samUhane laIne te kumAra pUrve potAne kUvAmAM nAkhavuM vagere anarthane karanArA nATyonmatta vidyAdhara tarapha cAlyo. kAraNa ke, upakAro'pakArazca, yasya vrajati vismRtim / pASANasuhRdastasya, jIvatItyabhidhA mudhA // 1 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra je upakAra ke apakArane bhUlI jAya che, pASANa hRdayavALA tenuM 'jIve che' evuM nAma phogaTa ja che. priyaM vA vipriyaM vA'pi, savizeSaM parArpitam / pratyarpayanti ye naiva, tebhyaH sApyurvarA varA // 2 // 187 jeo bIjAe ApelA priya ke apriyane vizeSathI yukta karIne arthAt priya kareluM hoya tenAthI adhika priya ane apriya kareluM hoya tenAthI adhika apriyane pAchuM ApatA nathI tenA karatA to te pRthvI paNa zreSTha che. (pRthvI vAvelAM sArA bIjane anekagaNuM karI pAchuM Ape che e ja pramANe vAvelA kharAba bIjane paNa anekagaNuM karI pAchuM Ape che.) tharathara kaMpAvyuM che pRthvI maMDalane jeNe, dhaDa dhaDa gajAvyuM che parvatanA bhUmi talane jeNe, khaDakhaDAvyuM che parvatanA zikharane jeNe, kaDakaDa avAja karAvyA che mArgamAM AvatA saghaLAya vRkSanA samUhane jeNe, ghumaghuma avAja karAvyo che samagra dimaMDalane jeNe, gumaguma avAja karAvyuM sakala AkAza talane jeNe, jhalajhalAvyuM che sAgarane jeNe, kamakamAvyA che kAyarone jeNe, damadamAvyA che mahAsubhaTajanone jeNe, aMdara dhamadhamAvyA che duSTa vidyAdharanA samUhone jeNe, salasalAvyuM che zeSanAgezvarane jeNe, TaLaTaLAvyuM che Adi varAhane jeNe, uchaLatI dhULanI DamarIthI jhAMkhu karyuM che sUryamaMDalane jeNe, zoSI lIdhuM che saMpUrNa jaLAzayonA jaLane jeNe, jANe pratyakSa utpAdacakra na hoya ema AvatA evA te kumArane joine sahasA ja jenA hRdayamAM dhrAsako paDyo che evo, sAme thavA mATe asamartha evo nATyonmatta vidyAdhara coranI jema ja palAyana thaine uttara zreNinA svAmI, sarva prakAre atyaMta prabala evA vAyuvega vidyAdhara rAjAnA zaraNe gayo. tyAre garvita thayelA aruNadeve dUtanA mukhathI vAyuvega vidyAdhara rAjAne A pramANe kahyuM: bho ! vidyAdharAdhipa ! durnIti karanArA ane baLatI gADarInI jema potAnA sthAnamAM=gharamAM praveza Apato tuM paNa hamaNAM nahIM rahe. arthAt tAro paNa huM nAza karIza. kAraNa ke sukuM baLe chate lIlAne paNa bALe che. tethI kahyuM che ke, sarvyathA naSTanevya, viSaSe vRttazAlinAm / vArihArighaTIpArzve, tADyate pazya jhallarI // 1 // 1. A zlokano artha barAbara samajAyo nathI. A ja zloka rUpasena caritramAM thoDA pheraphAra sAthe Apela che. jemake-- sarvathA paurasaMgo di, vire vratazAntinAm| banAriSaTIpArzva, tADyate pazya jJAntarI // 207 || Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 AcArapradIpa sad AcaraNavALAone naSTa pAmelA (bhraSTa thayelA)onuM nikaTapaNe haMmezA vipatti mATe thAya che. araghaTTanI pAse rahelI khaMjarI tADana karAya che te tuM jo . tethI jo tuM potAnA kalyANane icche che to kIDAthI khadabadatA kutarAnI jema Ane potAnA gharamAMthI vilaMba vinA ja bahAra kADha. ityAdi dUtanA mukhathI sAMbhaLIne asAdhAraNa abhimAnanA AvezavALA vAyuvege te dUtanA mukhe ja kumArane uttara kahevaDAvyo. jema ke, jo kumAra ! AvA prakAranA vANInA ADaMbarathI kAyara puruSo ja bIvaDAvI zakAya che. paNa traNa jagatamAM amArA jevA eka vIrapuruSo bIvaDAvI zakAtA nathI. siMhanI AgaLa haraNanI jema vidyAdharAdhipa evA mArI AgaLa pRthvI upara | vicaranAra kumAramAtra evo tuM zuM visAtamAM che ? tethI zaraNe AvelA AnuM huM rakSaNa zA mATe na karuM? kAraNa ke, zaraNe AvelAnuM pAlana karavuM e badhAno zreSTha dharma che. ane - kSatriyomAM mukuTa samAna amArA jevAone to zaraNe AvelAonuM pAlana karavuM e vizeSathI dharma che. kahyuM che ke, ApannasyAtiharaNaM, zaraNAgatarakSaNam / tyA': puSyAnuza, rAjyanItAvuH || 8 || ApattimAM paDelAonA duHkhane dUra karavuM, zaraNe AvelAonuM rakSaNa karavuM, dAna ApavuM, puNyamAM anurAga karavo e rAjyalakSmI rU5 velaDI mATe megha vRSTi samAna che. tethI AnA anarthane vicArato tuM ja anarthane pAmIza. ItyAdi dUta vaDe kahevAyelA garva sahitanA tenA vacanane sAMbhaLavAthI ullAsita thayelA kopavALA, baMne rIte paNa mahAbaLavALA eTale ke mahAbaLavALA ane mahAsainyavALA evA aruNadeve mahAbala vAsudevanI jema vAyuvega vidyAdhara rAjAnA nagarane cAre bAjuthI paNa gherI lIdhuM. ane atizaya prabala mahAvidyA AdithI dudata caturaMga sainyayukta evA te vAyuvega vidyAdhara rAjAe paNa jaladIthI ja taiyAra thaIne mahAyuddha zarU karyuM ane deva ane dAnavanI jema te baMnenA ati ubhaTa mahAsubhaTono agni astra sAme jala astra, megha astra sAme pavana astra, nAgapAsa astra sAme garuDa astra, tAmasAstra sAme sUryAstra, saMmohana asa sAme jAgaraNa astra, khurapra astra sAme sara astra, zakti astra sAme caMdrahAsa astra vagere vividha prakAranA vidyAzastrathI lokonA camatkArane vistAranAro sAta divasa sudhIno mahAdAvAnala jevo aneka jIvono saMhAra karanAro, atidAruNa mahAna saMgrAma thayo. AThamA divase mahAkopanA atizaya AvegavALo vAyuvega mahAdarpavALA sarpanI jema svayaM ja yuddha karato cAre bAjuthI paNa zatrusamUhane trAsa pamADato prabala gADika jevA pUrvanA prabala puNyavALA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 189 aruNadeva vaDe tatkaNe ja vaza karAyo. niraMkuza banelo zreSTha hAthI jUnA zUnyagharano je rIte vinAza kare te rIte teNe te nagarano vinAza karyo. ati bhayabhIta cittavALo nATyonmatta vidyAdhara paNa ziyALanI jema ahIM tahIM bhAgato jIvano nigraha karavA vaDe nigraha karAyo. ahIM kAvya cheviruuvN parUvei ciMtei kujjA, mahaMtANa iTuM ca jo cittumicche / mahaMtehi saddhiM ca veraM karijjA, lahijjA lahuM esa nUNaM aNatthaM // 1 // " je puruSa moTAone vize vacanathI viparIta prarUpaNA kare, manathI viparIta ciMtave, ane kAyAthI viparIta kare, moTAone iSTa evI vastune grahaNa karavAnI icchA kare ane moTAonI sAthe vera kare nakkI e jaladIthI anarthane pAme. tyAra pachI pratyakSa jANyo che kumArano ghaNo mahimA jeoe evA, jemano darpa cAlyo gayo che evA saghaLAya paNa vidyAdharoe bhegA thaIne rAjyAbhiSeka vagere mahA utsavapUrvaka cakravartInI jema aruNadevane dakSiNa ane uttara ema baMne zreNinA nAyakapaNe sthApyo. ane A vidyAdhara cakravartI che e pramANe udghoSaNA karI. ahIM gAthA ane kAvya che. sevAmAM sajja thayelA kumAranI kRpAne icchatA hajAro vidyAdharo indranI kRpAne icchatA devo indrane vaMdana kare te rIte haMmezA paNa ekI sAthe kumArane vaMdana kare che. manuSyamAtra evA paNa tene AvA prakAranI je vidyAdhara cakravartInI saMpatti prApta thaI te sArI rIte bhegA karelA pUrvanA puNyanuM phaLa che. kharekhara jIvonuM puNya kutrikApaNa jevuM che. tyAra pachI potapotAnA vibhavane anurUpa varyApanaka karavuM, vividha prazasta vastunA samUhanuM bheTazuM dharavuM vagere mahA utsavanA vidhAna sudhI keTalAka divaso tyAM vidyAdharonI sAthe sukhapUrvaka rahIne, baMne zreNi upara paNa vajavaMga vidyAdhara rAjAnA sainyane daMDanAyaka pade sthApana karIne aneka vimAnothI lAkho lAkho guNuM kareluM che sUrya (=teja)maMDala jeNe evo jANe pratyakSa indra na hoya evA aneka kroDa khecarothI parivarelo te kumAra zreSTha vibhUtithI potAnA nagara tarapha cAlyo. kAraNa ke je vibhUti samagra paNa svajanavarga vaDe harSa ane ullAsapUrvaka jovAya che ane bhogavAya che te ja vibhUti che. 1. kutrikApaNa-devathI adhiSThita dukAna che. jagatamAM jeTalI vastu hoya te badhI vastu temAM maLI rahe che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 AcArapradIpa ahIM zloko che- sayaNA jaM na picchaMti, jaM na picchaMti dujjaNA / mahaIvi hu sA riddhi, rannajA iva kiMphalA ? // 1 // je Rddhine svajano jotA nathI ane je Rddhine durjano paNa jotA nathI tevI Rddhi ghaNI hoya to paNa araNyamAM utpanna thayelAnI jema zuM phaLavALI che? arthAt araNyamAM utpanna thayeluM phaLa koInA upayogamAM AvatuM na hovAthI niSphaLa che evI rIte AvI Rddhi paNa niSphaLa che. kahyuM paNa che ke, tAno mokAvasthA yA, suddhi mukyA puMsAM hi yadi sA lakSmIralakSmIH katamA bhavet ? // 1 // je lakSmI dAna ane upabhogathI rahita che arthAtu je lakSmI dAnamAM apAtI nathI ane upabhogamAM paNa AvatI nathI ane je lakSmI mitro vaDe bhogavAtI nathI. puruSonI evI paNa lakSmIne lakSmI kahezuM to pachI alakSmI kaI thaze? arthAt alakSmI kone kahezuM? krama karIne te kumAra maNimaMdiranagaranA najIkanA suMdara, udyAnamAM Avyo ane tyAM prazasta ADaMbarathI potAnA khecara sainyane AvAsita karyuM. arthAt chAvaNI nAkhI. ane te jANe navuM vasAvelu khecara nagara na hoya tema zobhe che. ane A bAju ati ullasita harSavALA koIka carapuruSe putranA virahathI duHkhI thayelA aruNadevanA pitAne aruNadeva kumAranA AgamananuM nivedana karavA dvArA vadhAmaNI ApI. vadhAmaNI ApanArane icchita prItidAna ApavApUrvaka moTA sarva ADaMbarathI tatkaNe ja te paNa putra sanmukha cAlyo. kAraNa ke, AcAraH kulamAkhyAti, vapurAkhyAti bhojanam / sambhramaH snehamAkhyAti, dezamAkhyAti bhASitam // 1 // AcaraNa kulane jaNAve che, zarIra bhojanane jaNAve che, saMbhrama snehane jaNAve che ane bhASA dezane jaNAve che. saMpUrNa caMdranA arthAtu pUrNimAnA caMdranA darzanathI ullasita thatA samudranI jema ativiziSTa tevA prakAranA ADaMbaravALA te kumArane joye chate pitAne je vismayathI . harSano prakarSa thayo te harSanA prakarSanA pramANane upamAthI varNana karavAmAM traNa bhuvana paNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra zUnya jaNAya che. to pachI kumAranA milanamAM to zuM vAta karIe ? arthAt kumArane dUrathI jotA jo ATalo harSa thayo to jyAre kumAranuM milana thaze tyAre to keTalo badho harSa thaze? tyAra pachI moTI RddhipUrvaka nagaramAM praveza karAvIne vividha moTA utsavapUrvaka potAnuM sarva paNa rAjya ApIne nizciMta hRdayavALo thayelo maNizekhara rAjA sArI rIte jinadharmane kare che. ahIM gAthAo che-- bhArakkhame'vi putte, jo niabhAraM Thavittu niccito / samme dhamma na ArU, taddA mUho tti jo anno ? // 191 // bhAra vahana karavAmAM samartha evA paNa putra upara potAnA bhArane sthApana karIne nizcita thayelo je sArI rIte dharmane karato nathI to tenA jevo mUDha bIjo koNa che ? jo juvvaNamavi patto, putto ciMtaM piUNa na harei / na ya AveD dhAM, pazu vva hiM teLa nALa ? // 2 // yauvanane pAmelo paNa je putra pitAnI ciMtAne dUra karato nathI ane pitA pAse dharma karAvato nathI. pazu jevA te putrathI zuM ? tyAra pachI sarvarAjyanI ciMtA karavAmAM sAvadhAna thayelo aruNadeva nAmano te navo rAjA jevI rIte Ugato sUrya pRthvImaMDala upara AkramaNa kare tevI rIte du:khe karI sahana karI zakAya evA potAnA mahA tejathI AkramaNa karato, lIlAmAtrathI ja jeNe pRthvInA traNe khaMDone sAdhI lIdhA che evo jANe navo vAsudeva na hoya, huM pahelo, huM pahelo ema spardhA karavApUrvaka sarva rAjAo ane vidyAdhara rAjAonA samUhanA saMbhramapUrvaka namelA mastakarUpI zikharamAMthI prasaratA padmaparAgathI sugaMdhita karAyA che caraNakamalayugala jenA evo, indranI jema akhaMDa AjJAvALo zreSTha samagra bhoga sAmagrIthI yukta evA potAnA rAjyane bhogave che. ahIM gAthAo che- pUrve tiryaMcapaNAmAM paNa sAmAyika sahita dezAvagAsikavrata mAtra ekavAra ja kareluM hatuM. aho ! te vratanuM ativipula AvuM phaLa ! maNinI khANamAM zreSTha maNio hoya che temAM paNa ciMtAmaNi zreSTha phaLavALo hoya che tevI rIte jinazAsanamAM saghaLIya dharmavidhi zreSTha che temAM paNa vratarUpI dharmavidhi zreSTha phaLavALo che. athavA to A Rddhio A vratanuM tuccha phaLa che. kAraNa ke A kumAra AgaLa jinaRddhinA bhogaphaLane paNa jaladIthI ja meLavaze. arthAt tIrthaMkara thaze. koika vakhata te nagaramAM mahARddhivALA zrAvakasaMghe rAjAno Adeza levApUrvaka rathayAtrAno mahAmahotsava mAMDyo. ane te mahotsava upara aneka gAma-nagaramAMthI zramaNapradhAna caturvidha saMghano samUha paNa bahumAnapUrvaka ekatrita karAyo arthAt AmaMtrita Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 AcArapradIpa , karAyo. ane jAtya suvarNa ane maNinA samUhathI cAre bAjuthI jaDAvelo, suMdara caMdana vRkSanA lAkaDAthI ghaDelo, UMcA ane akhaMDa, maNi ane suvarNanA banAvelA mahAdaMDa upara rahelI, pavanane anukULa pharaphara thatI moTI pAMceya varNanA atikomaLa vastrathI banAvelI aneka jaya patAkAothI atyaMta zobhI rahelo, sarva avayavomAM atizaya zobhAvALo atimoTo eka zreSTha ratha banAvavAmAM Avyo. ane mahAdevanA RSabha jevA, sarva aMgomAM saMgata zreSTha seMkaDo lakSaNane dhAraNa karanArA, traNa bhuvananA jananA manane vilAsa karAve evI gativALA, raNaraNa thatI ratnamaya ghugharIono samUha ane jhalajhala thatI sonAnI sAMkaLo vagere sArabhUta alaMkArothI alaMkRta thayelA, alpa doSathI paNa akalaMkti, jANe yugalarUpe utpanna thayA na hoya evA samAna rUpavALA be vRSabho sajja karavAmAM AvyA. abhaMga ane subhaga sarva aMgopAMgavALo, nAza na pAme evA zreSTha viziSTa dharmaraMgavALo, prakRtithI atizaya darzanIya, sarvane mAnavA yogya, zreSThavastra, mukuTa, kuMDala, bAjubaMdha, kaDAM, hAra, arthahAra, mudrikA, Adi saghaLAya alaMkAro jene paherAvyA che evo, adhika zobhAvALI pRthvI upara jANe indra mahArAjAno sArathI avataryo na hoya evo, maNithI jaDelI suvarNanI lAkaDI jeNe hAthamAM dhAraNa karI che evo eka zreSTha sArathI bolAvAyo. tyAra pachI tyAM vistAravALo snAtra mahotsava Adi karavA pUrvaka sarva aMge divya AbhUSaNathI zobhatuM, sarasa majAnI sugaMdhI puSpamALA vagerethI pUjAyeluM, asAdhAraNa, divyamaNithI banAveluM bhagavAnuM eka biMba (pratimA) zreSTha maMdiramAM je pramANe sthApana karavAmAM Ave te rIte te rathamAM suzrAvakoe mahotsavapUrvaka sthApana karyuM. tyAra pachI sarvajanane AnaMdita karanAro, jANe pRthvItala upara avatarelo sUryano ratha na hoya evo, maNi ane suvarNathI Azcarya karanAro pavitra traNa chatra, suMdara cAmara, mAlA, pharakatI jaya patAkA vagere mahA ADaMbarathI, taMti, tAla, lAla, carmAvanaddha ane mukha vAjIMtra rUpa pAMca zabdovALA vAjIMtro vagADe chate, svaragata, padagata, tAlagata, avadhAnagata rUpa cAra prakAranA madhura gIto gavAye chate, aneka naTa ane nadIonA samUho deva ane devAMganAnA samUhonI jema nAce chate, bhaTTanA samUha vaDe jayajaya zabda bolAye chate, brAhmaNajana vaDe veda pado uccArAye chate, prabaMdha pAThako vaDe navA navA prabaMdho paDhAye chate, biruda pAThako vaDe birudAvali bhaNAve chate, pagale pagale UbhA rahevA mATe mAMcaDA-maMDapo karAye chate, sarvatra paNa icchA mujaba dAna apAye chate, sAphasuphI karavI, caMdanarasanA chAMTaNA karavA, puSpano pagara karavo, dhajApatAkA ane toraNo bAMdhavA AdithI zobhA karAye chate, traNa raste, cAra raste, ghaNA rastA bhegA thatAM hoya tyAM, caumukha, rAjamArgavagere mArgo upara caturvidha zramaNa saMghanI sAthe mahimApUrvaka te ratha jamADavAmAM Ave che pheravavAmAM Ave che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 193 A pramANe saMcarato te ratha jenA jenA gharanI AgaLathI nIkaLe che, te te gharamAM rahenArA lokA samRddhi anusAre vadhAmaNI karavI, vistArapUrvaka jinapUjA karavI, zakti anusAra samagra saMghanuM bahumAna karavuM, mAganArA lokone manamAgyuM dAna ApavuM vagere mahAmahotsava sarva ADaMbarathI kare che. A pramANe jinazAsananI mahAprabhAvanA karanArI, mithyAdRSTione paNa bodhibIja arjana karavAmAM nimittabhUta thayelI rathayAtrA karAye chate aruNadeva nAmano rAjA jinezvara bhavaMtano ratha najIkamAM Avyo che e pramANe jANIne jinezvara bhagavaMtane namaskAra karavA mATe prazasta vadhAmaNI vagere samagra sAmagrIpUrvaka sanmukha Avyo. vadhAmaNI karavI (akSatathI vadhAvavuM) vagere vidhithI jeTalAmAM jinabiMbane teNe namaskAra karyA teTalAmAM gaNAdhipazrI zrIprabhasUrinI najIkamAM UbhelA jarAthI ati jarjarita zarIravALA eka zreSTha munine joto te rAjA jANe ociMto mahAbhUtanA grahathI AkrAMta karAyelo na hoya tema ghaNI mUcchathI kheda pamADAyelo dhasa karato pRthvItala upara paDyo. tyAre hAhAkAra karatA vAcALa mukhavALA maMtrIzvara vageree goSISacaMdanarasathI siMcana karavuM, vividha viMjhaNAothI viMjhavuM ityAdi upacArothI rAjAno upacAra karyo. tyAra pachI te ja kSaNe jeNe caitanyane prApta karyuM che evo ane jene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM che evo te rAjA jANe sUIne ukyo na hoya tema sarvalokanA AnaMdanA prakarSanI sAthe tarata ja Ubho thayo. pachI atyaMta vRddha evA te munIzvarane te parama bhaktipUrvaka pahelA praNAma karIne pachI gacchAdhipane praNAma karyA. tyAre sAdhuoe AkSepapUrvaka kahyuM ke, he bhUpAla ! kaliyuganI jema tArI A viparIta sthiti kema thaI ? teNe paNa vinayapUrvaka uttara Apyo ke, he bhagavan! A zreSTha muni bhagavaMte mane A sarva paNa Rddhi ApI che. A dharmAcArya mArA parama upakArI che, tethI pahelA temane praNAma karyA. kAraNa ke, duSpratikArau mAtApitarau, svAmI guruzca loke'smin / tatra gururihAmutra ca suduSkaratarapratIkAraH ||1||[prshmrti-gaathaa-71] A lokamAM mAtApitA duSpatikAra che, arthAt mAtA-pitAnA upakArano badalo vALavo azakya che. svAmI ane guru duSpatikAra che, arthAt svAmI ane gurunA upakArano badalo vALavo (paNa) azakya che. temAM paNa guru A lokamAM ane paralokamAM paNa atizaya duSkara pratikAra che. arthAt gurunA upakArano badalo vALavo to mahAkaSTathI paNa azakya che. tyAra pachI vismayapUrvaka A zuM? ema guru bhagavaMta pUche chate teNe sarva paNa potAnA pUrvabhavanA vyatikarane vistArapUrvaka kahyuM. tethI samagra paNa saMgha atizaya vismaya Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa pAmyo ane ati harSanA samUhathI pUrNa thayo. tyAra pachI guru bhagavaMte tene kahyuM ke, bho! mahAnubhAga ! jo tiryaMcapaNAmAM ekavAra karelA eka vratanA pAlanathI tuM AvA prakAranI saMpattine pAmyo, to hamaNA zAsanaprabhAvanA Adi karavApUrvaka mahAvrata dharmane sArI rIte kara ke jethI durlabha evA paNa zAzvata mokSane jaladIthI ja sArI rIte pAme. kAraNa ke sarvadharmo karatA paNa cAritradharma sarvazreSTha che. kahyuM che ke, 194 savvarayaNAmaehiM, vibhUsiaM jiNaharehiM mahivalayaM / jo kArijja samaggaM, tao'vi caraNaM mahiDDIaM // 1 // [ darzanazuddhi. gA086 ] je samagra pRthvIvalayane sarva2tnamaya jinamaMdirothI vibhUSita karAve tenA karatA paNa cAritra mahAkiMmatI che. A pramANenI dharmadezanAthI vizeSathI pratibodha pAmelA manavALo te rAjA jinabhavana Adi sAteya kSetromAM zreSTha (mokSa) saMpatti mATe amApa potAnuM dhanarUpI bI vAvavuM, tIrthayAtrA, caityayAtrA, rathayAtrA karavI, dInano uddhAra karavo, potAnA dezanI aMdara sAteya vyasananuM nivAraNa karavuM, amAripaDahanI udghoSaNA karAvavI ityAdithI jinazAsananI prabhAvanA karIne padmazekhara nAmanA potAnA zreSTha putrane zreSTha mahotsavapUrvaka rAjya upara sthApIne pratisamaya uchaLatA bhAvavALo mahAnubhAva evo te rAjA vidhipUrvaka niravagha (sarvasAvadyaviratirUpa) pravrajyAne svIkAre che. aho ! mahAnubhAga evA tenuM mahAsattvapaNuM ! ke AvA prakAranI paNa Rddhine aniSTathUMkanI jema tyAga karIne yuvAnImAM paNa AvA prakAranA nispraMgadharmane aMgIkAra karavuM ! ahIM gAthAo che- riddhI paDibaddhA, havaMti kei hu avi asaMtIe / saMtId vi na rUM, suttamo aMtara teei ! // // keTalAka loko Rddhi na hovA chatAM RddhimAM Asakta hoya che, to keTalAka loko Rddhi hovA chatAM paNa temAM Asakta thatA nathI. aho ! te baMnenuM keTaluM aMtara che ! ahavA kiM acchariyaM, tucchA khaNabhaMgurA imA riddhI / paraniccariddhiheDaM, cattA luddheNa teNa dhuvaM // 2 // athavA emAM Azcarya zuM che ? A Rddhi tuccha che ane kSaNavAramAM nAza pAmanArI che. tethI Asakta evA teNe nakkI zreSTha nityaRddhi mATe A Rddhi choDI che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 trIjo prakAza-cAritrAcAra dikkhA sikkhAvi tahA, sahalA ArAhaNeNa ceva have / annaha dikkhA bhikkhA, sikkhA savvA u galasoso // 3 // dikSA tathA zikSA paNa ArAdhanAthI ja saphaLa thAya che. anyathA eTale ke jo ArAdhanA na karavAmAM Ave to dIkSA, bhikSA ane zikSA e saghaLoya gaLAno sosa che. A bAju vratagrahaNa karavAnA samakAle ja saghaLA ya saMyama yogomAM mAre niraMtara apramattapaNe rahevuM evo abhigraha te mahArAjarSi grahaNa kare che. ane sAvadhAna manavALA te rAjarSi yAvajajIva sudhI te abhigrahanuM te ja pramANe pAlana kare che. kAraNa ke mahAnubhAvone svIkArelono nirvAha karavo e svabhAvasiddha hoya che. A pramANe jemaNe sUtrArthanA tatvane grahaNa karyo che evA, jinakalpInI jema nitya apramatta, mAsakSamaNa, kAyotsarga Adi duSkara mahAtapane karatA, pavananI jema apratibaddhapaNe pRthvI upara vicaratA, rAtrIe kAyotsargamAM rahelA te rAjarSine kyAMya paNa jatI lakSmI devIe joyA. tethI avadhijJAnathI tevA prakAranA abhigrahane jANIne tenI parIkSA karavA mATe traNa jagatane vaza karavAmAM nipuNa evI aneka devAMganAo viturvI, divyanRtya, gIta, hAvabhAva, vibhrama, vilAsa, AliMgana vagere vikArovALA navA navA prakArothI te devAMganAoe prabhAta sudhI kSobha pamADyo chatAM paNa dharmadhyAna e ja eka hita che jenuM evA te muni jarA paNa kSobha na pAmyA. A pramANe pratikramaNa, paDilehaNa Adi dharmakAryanI veLAe vibhramamAM pADavuM, mAsakSamaNa AdinA pAraNAmAM atisUkSma meghanA chAMTA vidurvavA, najIkamAM vidurvelA zrAvakanA sArthamAM ati AgrahapUrvaka nimaMtraNa karavuM. pAraNAmAM ghaNA divasa sudhI sarvasthAnamAM anna ane pANInI azuddhi karavI, putranA nagarane vairigaNe gherI lIdho che e pramANe saMbhaLAvavuM vagere aneka prakAre anukULa ane pratikULa upasargothI cha mahinA sudhI te lakSmI devIe parIkSA karI. chatAM paNa te rAjarSi kyAMya paNa jarA paNa ArtadhyAna Adi pramAdane pAmyA nahIM. tethI atizaya camatkAra pAmelA hRdayavALI zreSTha prItirasathI ullasita thayelI, potAnA svarUpane jaNAvIne potAnA aparAdhane khamAvIne nitya ja sAnnidhyamAM rahelI lakSmI devI sthAne sthAne te muninA sarvajanane Azcarya karanArA prAtihAryane pragaTa kare che. aho ! te ja bhavamAM paNa apramattatAnuM vipula phaLa che ! tevA prakAranA mahA abhigrahano jAvajIva sudhI nirvAha karavAthI te munie potAnA ghaNA mahimAthI traNa lokane Azcaryacakita karanAruM evuM tIrthaMkara nAma gotrakama upArjana karyuM. A pramANe lAMbA kALa sudhI niraticAra cAritra dharmanuM AcarIne anazana Adi karavA dvArA samAdhithI maraNa pAmIne te muni dazamAM devalokamAM vIsa sAgaropama AyuSyavALA zreSTha deva thayA. tyAMthI cyavelA mahAvidehamAM Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 AcArapradIpa vipula vaibhavavALI rAjaRddhi ane tIrthaMkara Rddhine bhogavIne paramasukha (=mokSa)ne meLavaze. A pramANe dezAvagAsika vatamAM vAnara jIvano vRttAMta pUrNa thayo. - cAritrAcAra cAritranuM AcaraNa te cAritrAcAra. ane te pAMca samiti ane traNa guptinA bhedathI ATha prakArano che. tethI kahyuM che ke, paNihANajogajutto, paMcahi samiIhiM tIhiM guttIhi / paNa carittAvAro, savido do vAyavyo ? A [nizItha mArU] praNidhAna eTale mananI svasthatA. mananI svasthatA pradhAna che jemAM evA yogo=vyApAro te praNidhAnayogo. tenAthI yukta te praNidhAnayogayukta. pAMca samiti ane traNa guptithI athavA to vibhaktino vyatyaya=pheraphAra karavAthI pAMca samiti ane traNa guptimAM praNidhAnayogathI je yukta che te AcAra ane AcAravALAno abheda upacAra karavAthI cAritrAcAra che. ahIM irSA, bhASA vagere pAMca samitio che. mukhya vRttithI to niravadyasthAnamAM rahelA sAdhue svAdhyAya vagere dharmakArya karavuM joIe. paNa jJAna, darzana, cAritranI vRddhi Adi Avazyaka karavA yogya kArya mATe javuM paDe to have kahevAze e vidhithI javuM joIe. jethI zrI bhadrabAhu svAmIe kahyuM che ke, egaggassa pasaMtassa na hu~ti iriAdao guNA huMti / . kAMtavyamavarsa ravi sAvasiMga dora 2. [mAvani 623] ekAgra ane prazAMta manavALA eka sthAne rahelA sAdhune iryA=gamana (Adi zabdathI Atma virAdhanA, saMyama virAdhanA) Adi doSo thatA nathI (ane svAdhyAya, adhyayana Adi) guNo thAya che. chatAM paNa glAna Adi) kAraNe avazya javuM joIe, te AvazyakI thAya che. prazna- to pachI bhagavAne sAdhuone nitya navakalpavihAra karavo vagere zA mATe upadezyo ? uttara- navakalpavihAra vagere paNa bahu guNavALuM hovAnA kAraNe dharmanI vRddhi mATe ja che. tethI zrI AcArAMgamAM bIjA zrutaskandhamAM bIjA adhyayanamAM bIjA uddezAmAM kahyuM che ke, je mayaMtAro... vimava6. je sAdhu bhagavaMto RtubaddhakALamAM eTale ke Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 197 zItoSNakAlamAM arthAt ziyALA ane unALAmAM mAsakalpa rahIne ane comAsAmAM cAra mahinA rahIne pharI tyAM ja kAraNa vinA rahe to he AyuSmAn ! A kAlAtikrama nAmano doSa saMbhave che. je sAdhu bhagavaMto RtubaddhakALamAM athavA varSAkALane pasAra karIne bIjI jagyAe eka mahino rahIne (Rtubaddha kALamAM) be gaNAM, traNa gaNAM mAsakalpathI eTale ke be mAsa kalpa, traNa mAsa kalpa vagere mAsakalpathI AMtaruM karyA vinA (ane comAsAmAM be gaNA, traNa gaNA comAsAthI eTale ke be comAsA, traNa comAsA vagere comAsAthI AMtaruM karyA vinA) pharI te ja upAzrayamAM rahe to AvA prakArano upAzraya upasthAnakriyA nAmanA doSathI duSTa thAya che. AthI tyAM rahevuM kalpatuM nathI ema AcArAMganI vRttimAM kahyuM che. zrI kalpabhASya vageremAM paNa kahyuM che ke, mAsassuvariM vasai pAyacchittaM ca huMti dosA ya / vijJapayaM ziALe, vasahI mivavuM = nathaLAC l[ bRha5-2022] (RtubaddhakALamAM eka sthaLe) mahinAthI adhika rahe to prAyazcitta Ave che ane gRhastha upara sneha, rAga vagere doSo thAya che. glAna hoya to apavAdapade vasati ane bhikSAnI yatanA kare. glAna, aziva, dukALa, rAjadveSa Adi kAraNothI mahino Adi adhika rahevuM paDe to anya anya sthAne vasati karavI, anya anya sthAnethI bhikSA grahaNa karavI, anya anya sthAne sthasilabhUmi Adi karavuM e pramANe kahevAno bhAva che. ma ahI vihiNA visesakayaujjamo tavavihANe / vyAsapattino, nAbAlememu vijJariSnA // 2 // te (sUtra, artha, tadubhaya) vidhipUrvaka bhaNe chate ane tapa karavAmAM jeNe vizeSa udyama karyo che, dravya AdimAM kyAMya paNa rAga nahIM karato vividha dezomAM vicare. paDibaMdho lahuattaM na jaNuvayAro na desavinnANaM / nANAINa avuDDI dosA avihArapakkhami // 3 // avihAra pakSamAM=mAsakalpa vidhithI vihAra karavAmAM na Ave to pratibaMdha (=zayyAtara Adi pratye rAga) ane laghutA thAya tathA jana upakAra, dezavijJAna ane AjJArAdhanA e traNa na thAya e doSo lAge che. vihA2 pakSamAM to vyatirekathI A ja (je doSo batAvyA te ja) guNa rUpe vicAravA. sAdhvIjI bhagavaMtone AzrayIne to A pramANe kahyuM che, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 AcArapradIpa jaivi a mahavvayAI, niggaMthINaM na huMti ahiAI / tahavi a niccavihAre, havaMti dosA ime tAsi // 4 // [ bRhatkalpasUtra-2103] jo ke sAdhvIjI bhagavaMtone mahAvrato adhika nathI hotA to paNa nitya vihAramAM eTale ke mahine mahine bIjA bIjA kSetramAM vihAra karavAmAM temane A doSo thAya che. maMsAipesisarisI, vasahI bhikkhaM ca dullabhaM joggaM / eeNa kAraNeNaM, do do mAsA avarisAsuM // 5 // [ bRhatkalpasUtra-2104] sarvane paNa abhilASa karavA yogya hovAthI sAdhvIjI mAMsanI pezI jevI che tathA temane yogya vasati durlabha hoya che. ane temane prAyogya kSetra durlabha hoya che. tethI yathoktaguNathI rahita vasatimAM athavA to doSothI duSTa evA kSetramAM sAdhvIjI bhagavaMtone : rAkhavAmAM pravacana virAdhanA vagere ghaNA doSo prApta thAya che. A kAraNathI teone varSAvAsa-comAsuM choDIne bAkInA kALamAM eka sthAnamAM be be mahinA rahevAnI anujJA ApavAmAM AvI che. duNhaM uvari vasaMtI, pAyacchittaM ca hoi dosA ya / bIapayaM ca gilANe, vasahI bhikkhaM ca jayaNAe ||6||[bRhtklpsuutr-2105] be mahinAthI vadhAre rahe to prAyazcitta Ave ane doSo thAya. apavAda pade glAna, aziva, dukALa, rAjadveSa Adi kAraNe adhika rahevuM paDe to anya anya sthAne vasati, bhikSA, aMDila bhUmi Adi grahaNa kare. ane vihAra karavAmAM "paMtha samA sthi nAM' e uktithI tapanA kAyaklezarUpa bhedanI ArAdhanA, vividha pariSaho ane upasargone sahana karavuM vagere paNa guNo thAya che. AthI iryAsamiti ityAdi vidhithI sAdhue dharmanI vRddhi mATe vihAra karavo joIe. IryAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra IryAsamitinuM svarUpa A pramANe che- rAtrIe (koI paNa vastu) cakSuno viSaya na banatI hovAthI arthAt rAtre na dekhAtuM hovAthI atizaya puSTa AlaMbana vinA rAtre gamana karavAnI anujJA ApI nathI. divase chajavanikAyanI virAdhanAno tyAga karavA mATe loko vaDe atizaya calAyelA mArge javuM joie paNa unmArge na javuM joIe. temAM paNa trasa ane sthAvara jIvanA samUhane abhayadAna ApavA mATe dIkSita thayelA, jJAnAdi Avazyaka prayojana mATe jatA, gati ane upayoganA upaghAtanuM kAraNa evA vAto karavI, Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra vAto sAMbhaLavI Adi pramAda ane pAMca prakAranA svAdhyAyano paNa tyAga karatA, cAlavAmAM ja ekAgratA hovAthI upayogavALA, baMne paDakhe ane pAchaLa upayoga ApanA2ne tathA ati dUra jovAmAM mArgamAM jIvo hoya to paNa na dekhAvAthI ane ati najIka jovAmAM sanmukha AvatA pazu, kAMTA vagerethI skhalanA Adino saMbhava hovAthI pagathI mAMDIne cAra hAtha pramANa yuga mAtra kSetra jeTaluM joine pRthvI, pANI, vanaspati, bIja Adi sthAvara ane kuMthuA, kIDI vagere trasa jIvonI rakSA mATe pagale pagale sArI rIte nirIkSaNa karanArA muninI phra eTale iryA=gati temAM samiti te iryAsamiti arthAt munino gatimAM sArI rIte upayoga te iryAsamiti che. jethI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke, 199 AlaMbaNeNa kAleNa, maggeNa jayaNAi a / caDArApasuiddha, saMndhu phayiM t // z||[ JX024[[4 ] sAdhu AlaMbana, kAla, mArga ane yatanA A cAra kAraNathI parizuddha gati kare. tattha AlaMbaNaM nANaM, daMsaNaM caraNaM tahA / jAne A vivase vatte, maLe sappavRSnid // 2 // [ 3~24TMTM ] temAM jJAna, 'darzana ane cAritra e AlaMbana che. arthAt jJAna, darzana, cAritra arthe gati karavAnuM kahyuM che. kAlamAM divase gati karavAnuM kahyuM che, ane mArgamAM utpatha choDIne gati karavAnuM kahyuM che. davvao khittao ceva, kAlao bhAvao tahA / navaLA nahniA vuttA, te me vittavo muLa ArU||[ 33'024[6] dravya, kSetra, kAla ane bhAva ema cAra prakAranI yatanA kahelI che. te yatanAne kahetA evA mane sAMbhaLa. davvao cakkhusA pehe, jugamittaM ca khettao / o jAva ijjA, uvautte a bhAvao // 4 // [ u0 a0 240 gA0 7 ] dravyathI cakSuthI joto joto cAle, kSetrathI yugamAtra=dhUMsarI pramANa eTale ke cAra hAtha pramANa kSetrane joto joto cAle, kALathI jeTalo kALa cAle teTalo kALa ane bhAvathI upayogapUrvaka cAle. iMdiatthe vivajjittA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tapyulAre, vanatte niyaM Ni // 1 // [ OMnga240I08 ] Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa indriyanA viSayono ane pAMca prakAranA svAdhyAyano tyAga karIne tasmRti eTale jeno iryAmAM ja zarIrano upayoga che te. ane tatpurA eTale iryAmAM ja pradhAnapaNe upayoga hovAthI iryAne ja AgaLa kare. arthAt iryAne ja prAdhAnya ApI gati kare. A kahevA dvArA iryAmAM kAyA ane mananI tatparatA kahI. vacananI to iryAmAM pravRtti ja nathI. A pramANe upayogavALA thaine gati kare. AvA prakAranI iryAsamiti pUrvaka jatA kadAca jIva virAdhanA thai jAya to paNa munine tenuM pApa lAgatuM nathI. jethI zrI aughaniryuktimAM kahyuM che ke, 200 uccAliaMmi pAe, iriAsamiassa saMkamaTThAe / vAvakhinna niLI, maringa tuM nomAsakhta dh || [ T[748 ] na ya tassa tannimitto, baMdho suhumo'vi desio samae / aNavajjo upaogeNa savvabhAveNa so jamhA // 2 // [ gA0 749 ] ya jo patto puriso, tassa ya jogaM paDucca je sattA / vAvarSAMte niyamA, temi so hiMso hor // rUI[T[72] jevi na vAvajjaMtI, niyamA tesiMpi hiMsao hoi / sAvajjo upaogeNa savvabhAveNa so jamhA // 4 // [ gA0 753 ] iryAsamitivALA sAdhu saMkramaNa mATe=cAlavA mATe paga upADe chate kuliMgI=beindriya Adi saMghaTanA-paritApanAthI marI jAya to paNa te yogane AzrayI sarva prakAre mAravAnA prayogathI anavadya hovAthI tene (=te sAdhune) te nimitte sUkSma paNa baMdha AgamamAM batAvelA nathI. je puruSa pramAdI che ane pramAdI 'evA tenA yogane=vyApArane AzrayI je jIvo mare che, niyamA te jIvono te hiMsaka=hiMsA karanAro che. pramattatA ja karmabaMdhanuM kAraNa che. sarva prakA2e mA2vAnA prayogathI te sAvadya che ane tethI je jIvo na mare teno paNa te hiMsaka=hiMsA karanAro che. tathA-- jiyau va marau va jIvo, ajayAcArassa nicchao hiMsA / payayassa natthi baMdho, hiMsAmitteNa samiassa // 5 // jIva jIve ke mare paraMtu ayatanAcAravALAne nizcayathI hiMsA che. prayatnapUrvaka samitinuM pAlana karanArane hiMsAmAtrathI=hiMsA thavA chatAM paNa baMdha (=karmabaMdha) thato nathI. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra phakta gati karanArane ja iryAsamiti che evuM nathI paraMtu beThelAne paNa parAvartana karAtA ghaNA bhAMgAvALA zrutamAM bhAMgA vagerenI racanA karavAmAM=bhAMgA vagerene gaNavAmAM je hAtha vagerenI ceSTA thAya che te paNa pariskaMdarUpa hovAnA kAraNe iryAsamiti che. jethI zrI kalpabhASyamAM kahyuM che ke, jAvia Thiassa ciTThA, hatthAINaM tu bhaMgiAIsuM / sAvi ya iriAsamiI na kevalaM caMkamaMtassa // 1 // [ bRhatkalpa - gA0 4455 ] artha upara pramANe ja che. A pramANe iryAsamitinuM varNana pUrNa thayuM. bhASAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra 13 201 sAdhue krodha, mAna vagere sthAno haMmezA tyAga karavA joie. vizeSa karIne bolatI vakhate to teno tyAga karavo ja joie. jethI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke, kohe mANe ya mAyAi, lobhe a uvauttayA / hAme thayamohati, vijJAsu taheva ya // | [ a24T1] eyAiM aTTha ThANAI, parivajjittu saMjae / asAvai mitraM jAne, mAruM mAsinna pannavaM // 2 // [624[20] krodha, mAna, mAyA ane lobha tathA hAsya, bhaya, mukharatA ane vikathA A ATha sthAnomAM upayoganI tatparatA eTale ke upayoganI ekAgratAne choDIne vidvAna sAdhu avasare asAvadya ane mita bhASA bole. AnI vyAkhyA A pramANe che- krodhamAM- ati gusse thayelo pitA putrane kahe ke tuM mAro putra nathI. athavA najIkamAM rahelAne kahe ke Ane bAMdho, bAMdho. mAnamAM-- abhimAnathI dhamadhamatA manavALo koika kahe ke, jAti vagerethI mArI samAna koi nathI. mAyAmAM- bIjAne ThagavA mATe aparicita sthAnamAM rahelo potAnA putra vagere vize kahe ke, A mAro putra nathI, huM Ano pitA nathI. lobhamAM- koika vANiyo bIjAnA paNa kariyANA vagerene potAnA che ema kahe. hAsyamAM- koika majAkamAM tevA prakAranA kulInane paNa akulIna kahe. bhayamAM-- jema ke tevA prakAranA akAryane AcarIne jeNe tevA prakAranuM akArya AcaryuM che te tuM che ? evuM koie pUchyuM tyAre teNe kahyuM ke huM tyAre A dezamAM na hato. mukharapaNAmAM-- jenA tenA paraparivAdane bolato rahe. vikathAmAM- strI vagerenI kathAomAM aho ! teNInA kaTAkSonA vikSepo ! ityAdi kahe. A pramANe uttarAdhyayananI Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa vRttimAM kahyuM che. A pramANe krodha vagere tathA rAga, dveSa, mAtsarya, moha vagere sthAnone choDIne niravagha ane mita bhASA bolavI joie. kahyuM che ke, 202 prastAvasadRzaM vAkyaM, svabhAvasadRzaM priyam / AtmazaktisamaM hovuM, yo jJAnAti meM patiH // // je prasaMgane anurUpa vAkya bolavAnuM jANe che, je svabhAvane anurUpa priya bolavAnuM jANe che ane je potAnI zaktine anurUpa kopa karavAnuM jANe che te paMDita che. A uktithI prasaMgane ucita mita bhASaNa paNa moTA kAryane sAdhanAruM che. dazavaikAlika sUtranI aMtargata AvatA vAkyazuddhi nAmanA adhyayanamAM pratipAdana karavAmAM AvelA asphuTatva, marmabhASitva vagere doSothI rahita niravagha bolavAmAM je samiti te bhASAsamiti che. kahyuM che ke, mahuraM niuNaM thovaM, kajjAvaDiaM agavviamatucchaM / puvi maisaMkaliaM, bhAMti jaM dhammasaMjuttaM // 1 // [ upadezamAlA0 80. ] jeNa paro dUmijjai, pANivaho hoi jeNa bhaNieNaM / appA paDar3a kilese, na hu taM jaMpaMti gIatthA // 2 // je madhura hoya, nipuNa hoya, alpa hoya, kArya upasthita thaye bolavAnA prayojanavALuM hoya, garvathI rahita hoya, udAra hoya, pUrve buddhithI saMkalita kareluM hoya ane dharmathI yukta hoya AvuM vAkya gItArtho bole che. paNa je bolelA vAkyathI bIjAne duHkha thAya, jIvano vadha thAya, AtmA klezamAM paDe evA vAkyane gItArtho bolatA nathI. bhASAnA bhedo bhASAnuM svarUpa dazavaikAlika niryukti vageremAM A pramANe kaheluM chete A pramANe-- bhASA cAra prakAranI che. 1. satya, 2. mRSA, 3. satyAmRSA ane 4 asatyAmRSA. temAM satya bhASA daza prakAranI che. jemake- jaNavaya sammaya ThavaNA, nAme rUve paDuccasacce a / vavahAra bhAva joge, dasame ovammasacce a // [ dazavai0ni0273 ] (1) janapada satya (2) saMmata satya (3) sthApanA satya (4) nAma satya (5) rUpa satya (6) pratIta satya (7) vyavahAra satya (8) bhAva satya (9) yoga satya (10) upamAM satya. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra (1)janapada satya-- janapada satya alaga alaga dezanI bhASA rUpa che. chatAM paNa vivAda vinA ekArthane jaNAvavAnA vyavahAramAM samartha che. jema ke udaka (pANI) arthamAM koMkaNa vagere dezomAM payaH, pIcca, nIra, udaka ityAdi prayogo aduSTa vivakSAnuM kAraNa hovAthI ane alaga alaga dezomAM iSTArthano svIkAra karAvanAro hovAthI ane tenAthI vyavahAranI pravRtti thatI hovAthI satya che. A pramANe AgaLa paNa bhAvanA karavI. 203 (2)saMmata satya- kumuda, kuvalaya, utpala, tAmarasa A badhAnI paMkamAM utpatti samAna che. arthAt badhA paMkamAM utpanna thAya che. Ama chatAM govALa vagerene paNa araviMda ja paMkaja rUpe saMmata che. te saMmata satya. (3)sthApanA satya- kArSApaNa vageremAM mahorano vinyAsa karavo vagere athavA eka, be vagere aMkono chApa-mudrA vinyAsa karavo athavA lepya vageremAM arihaMta AdinI sthApanA karavI te sthApanA satya. (4)nAma satya- kulane na vadhArato hovA chatAM kulavardhana ema kahevuM te nAma satya. (5)rUpa satya- (bhAvathI zramaNa na hovA chatAM) je yatinA liMgane (=veSane) dhAraNa karato hoya tene vratI kahevo te rUpa satya. (6)pratIta satya- madhyamA ane kaniSThikAne AzrayIne anAmikAne nAnI-moTI kahevI te pratIta satya. te A pramANe- anaMta pariNAmavALA te dravya te te sahakArI kAraNanA sannidhAnathI te te rUpe pragaTa thAya che. (7)vyavahAra satya- jemake giri baLe che, bhAjana gaLe che, anudarA kanyA che, alomakA gADarI che. A vyavahAra yathAkrama-giri upara rahelA ghAsa vagere baLe chate giri baLe che, pANI gaLe chate bhAjana gaLe che, saMbhoganA bIjathI thanAro (moTo) udarano abhAva hote chate anudarA kanyA ane laNavA-kApavA yogya lomano abhAva hote chate alomakA eDakA (gADarI) evo vyavahAra pravarte che. (8)bhAva satya- pAMce varNano saMbhava hovA chatAM sapheda varNa utkaTa hovAthI bagalIne sapheda kahevI te bhAva satya. (9)yoga satya- (hAthamAM) chatrano yoga hovAthI chatrI, (hAthamAM) daMDano yoga hovAthI daMDI kahevuM te yoga satya. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa (10) upamA satya- (moTuM taLAva joine) A taLAva samudra jevuM che ema kahevuM te upamA satya. asatya bhASA paNa daza prakAranI che. kohe mANe mAyA, lobhe pijje taheva dose a / hAsa maN alrAnDjha, vaSAt nissi nasamA // 2 // [zavaina-27] 204 krodha, mAna, mAyA, lobha, prema, dveSa, hAsya, bhaya, AkhyAta ane dasamI upaghAtathI nIkaLelI ema asatya bhASA dasa prakAranI che. (1)krodha niHsRtA- jema ke krodhathI abhibhUta thayelo pitA putrane kahe ke tuM mAro putra nathI. athavA to krodhathI abhibhUta thayelo jeTalA kALa sudhI bole te badhuM ja Azaya kaluSa hovAnA kAraNe asatya che. (2)mAna niHsRtA- mAnathI dhamadhamato koika alpa dhanavALo paNa koika vaDe pUchAyelo kahe ke, huM mahAdhanavAna chuM. (3)mAyA niHsRtA- indrajAlika vagere kahe ke, juo A goLo nAza pAmI gayo=adRzya thai gayo. (4)lobha niHsRtA- vaNika vagere phUTakraya vagere kahe. (jema ke,-khoTA tolA, mApAne sAcA kahe.) (5)prema niHsRtA- ati rAganA kAraNe huM tAro dAsa chuM ityAdi bolavuM. (6)dveSa niHsRtA- mAtsaryathI guNavALAne paNa A nirguNa che ityAdi bolavuM. (7)hAsya niHsRtA- mazkarI karanArAo koikanI kaMIka vastu grahaNa karIne koi pUche to meM joi nathI ityAdi mazkarIthI kahe. (8)bhaya niHsRtA- cora vagerethI grahaNa karAyelA te te rIte aghaTatuM bole. (9)AkhyAyikA niHsRtA- kathA vagere kahetA hoya tyAre emAM rasa paDe te mATe khoTo pralApa kare. na (10) upaghAta niHsRtA- cora na hoya chatAM paNa cora che ityAdi kahevuM. satyAmRSA bhASA paNa daza prakAranI che. jema ke-- Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 205 che * uppaNNa vigata mIsaga, jIva ajIve a jIvaajjIve / taDavitamIsa nu paritta raddhA yamaddhiA che rU [sazani ra71]. utpamizra, vigatamizra, utpannavigata mizra, jIvamizra, ajIvamizra, jIvAjIvamizra, anaMtamizra, parimizra, addhAmizra, addhAdvAmizra. (1) utpannamizra- jUnAdhika utpanna thayA hoya chatAM paNa Aje ahIM daza bALako "utpanna thayA ema kahevuM te utpannamizra. (2) vigatamizra-cUnAdhika maryA hoya chatAM paNa Aje ahIM daza bALako maryA ema kahevuM te vigatamizra. (3) utpannavigata mizra- jUnAdhika utpanna thayA hoya ane nyUnAdhika maryA hoya chatAM paNa Aje ahIM daza bALako utpanna thayA ane daza maryA ema utpatti ane nAza e baMne sAthe kahevA. jIvamizra- keTalAka kRmi jIvatA hoya ane keTalAka kRmi marI gayA hoya evA kRmirAzine A jIvarAzi che ema kahevuM. ajIvamizra- ghaNA kRmi marI gayA hoya ane thoDA jIvatA hoya evA kRmirAzine A ajIvarAzi che ema kahevuM. (6) jIvAjIvamizra- keTalAka kRmi jIvatA hoya ane keTalAka kRmi marI gayA hoya evA kRmirAzimAM nyUnAdhika jIvatA marelA hovA chatAM ATalA kRmi jIvatA che che ane ATalA kRmi avazya marelA che evuM kahevuM. (7) anaMta mizra pratyeka vanaspatikAya rUpa pAMdaDAvALA mUlakaMda vagerene A sarva anaMtakAya che ema kahevuM. (8) parimizra- jemAM anaMtakAya alpa hoya evA, pratyeka vanaspati kAyathI mizra kaMIka plAna thayelA mULa vagerene A pratyeka vanaspatikAya che ema kahevuM. (9) addhAmizra- addhA eTale kALa. divasa lagabhaga pUrNa thavA Avyo hoya paNa kAryanI utsukatA AdinA kAraNe rAta paDI gaI ema kahevuM. (10) addhAdvAmizra divasa ke rAta te addhA. divasa ke rAtano prahara vagere eka bhAga te addhAddhA. divasano eka prahara pasAra thaye chate madhyAhnasamaya thaI gayo ema kahevuM. da Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 AcArapradIpa asatyAkRSA bhASA bAra prakAranI che. jema ke- AmaMtaNi ANavaNI, jAyaNI taha pucchaNI panavaNI / paccakkhANI bhAsA bhAsA icchANulomA ya // 4 // [ dazavai. ni- 276 ] abhiggahi bhAsA, bhAsA ya abhiggahaMmi boddhavvA / saMsavALI bhASA, vonaka avoDA ceva // , [ za%0ni-277 ] AmaMtraNI, AjJApanI, yAcanI, pracchanI, prajJApanI, pratyAkhyAnI, icchAnulomA, anabhigRhitA, abhigRhitA, saMzayakaraNI, vyAkRtA ane avyAkRtA. (1) AmaMtraNI jema ke he devadatta ! ityAdi vyavahAramAtranuM kAraNa hovAthI A bhASA satyabhASA, asatyabhASA ane satyAmRSAbhASAthI alaga prakAranI che. (2) AjJApanI jema ke, A kara. ane te karavAno ke nahIM karavAno e bemAMthI ekano paNa niyama na hovAthI, tevA prakArano vyavahAra thato hovAthI ane aduSTa vivakSAthI utpanna thayelI hovAthI asatyAmRSA bhASA che. A pramANe potAnI buddhithI bIjI jagyAe paNa vicAravuM. (3) yAcanI- jema ke, A mane Apa. (4) pracchanI- jema ke, A kevI rIte ? (5) prajJApanI-- jema ke, hiMsA AdimAM pravRtta thayelo du:khI thAya che. (6) pratyAkhyAnI-- jema ke, A nahIM ApuM. ityAdi. (7) icchAnulomA- jema ke, sAdhu pAse jAuM chuM e pramANe koie kahyuM tyAre sAdhu pAse javuM e sAruM che ema kahevuM. (8) anabhigRhitA arthane grahaNa karyA vinA je Ditya vagere bolAya te. athavA ghaNA kAryo AvI paDe huM zuM karuM ema pUchAye chate yathAruci kara e pramANe kahevuM. (9) abhigRhitA-- artha grahaNa karIne ghaTa vagere bolavuM te. athavA ghaNA kAryo AvI paDe chate huM zuM karuM ? ema pUchAye chate, hamaNAM A kara e pramANe kahevuM. (10) saMzayakaraNI-- aneka artha thatA hoya evI sAdhAraNa bhASA bolavI. jema ke-- sainyavamAnava- seMdhava lAva. ityAdinI jema, saiMdhava zabda lavaNa, vastra, puruSa ane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 trIjo prakAza-cAritrAcAra azva vize vaparAya che. tethI zuM lAvavuM eno saMzaya rahe. (11) vyAkRtA- spaSTa arthavALI, jema ke- A devadattano bhAI che. (12) avyAkatA- aspaSTa arthavALI, jema ke- A thApaNa bAla, lallA vagerenI che. (ahIM lallAthI zuM kahevA mAMge che te artha spaSTa thato nathI.) - A cAreya bhASAmAMthI vikalejiyane asatyAmRSA ja hoya che. kAraNa ke temane sAcuM jJAna hotuM nathI ane bIjAne ThagavA vagereno Azaya hoto nathI. zikSaNa apAyelA tiryaMca paMcendriyone choDIne bAkInA tiryaMca paMcendriyo paNa yathAvasthita vastune pratipAdana karavAnI buddhithI ke bIjAne ThagavuM vagerenI buddhithI bolatA nathI paraMtu gusse thayelA hovA chatAM ane bIjAne mAravAnI icchAvALA hovA chatAM paNa emane ema ja bole che. tethI temane paNa asatyAmRSA bhASA ja hoya che. zikSaNathI to popaTa, menA vagere saMskAra vizeSathI tathA kyAMka tevA prakAranA kSayopazamavizeSathI jAtismaraNarUpa ane viziSTa vyavahAra kuzaLatA rUpa uttama guNalabdhine AzrayIne satyabhASA vagere cAre prakAranI bhASA bole che. A cAreya bhASAmAMthI sAdhue satyabhASA ane asatyAmRSAbhASA e be ja bhASA bolavI joIe. paraMtu asatya ane satyamRSAbhASA na bolavI joie. jethI RSioe kahyuM che ke, cauNhaM khalu bhAsANaM, parisaMkhAya paNNavaM / sudaM tu vayaM sivaNe, to ja mAsi% sabUro zA [vazarva.7.2] asaccamosaM saccaM ca, aNavajjamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, giraM bhAsijja pannavaM // 2 // [dazavai a07.gA.3] cAra prakAranI bhASAonuM svarUpa jANIne prajJAvAna (buddhimAna) sAdhu temAMthI be dvArA zuddha bhASAprayogane zIkhe=jANe, arthAt A be bhASAnuM mAre prayojana che' ema samaje ane zeSa be bhASA sarvathA na bole. (1) buddhimAna sAdhu anavadya (niSpA5) ane akarkaza (matsara rahita) evI asatyAmRSA (vyavahAra) bhASA ane satya bhASAne buddhipUrvaka vicArIne upakAraka thAya tema) asaMdigdha (saMdeha na thAya tema) bole. satya hoya paNa jo parapIDAnuM kAraNa banatu hoya to tevuM vacana na bolavuM joie. che kAraNa ke, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 AcArapradIpa na satyamapi bhASeta, parapIDAkaraM vacaH / loke'pi zrUyate yasmAt, kauziko narakaM gataH // 1 // [ yogazA0 pra0 2. zlo061] satya paNa vacana jo pa2ne pIDA karanAruM hoya to na bole, kAraNa ke lokamAM paNa saMbhaLAya che ke (satya paNa parapIDAkara vacana bolavAthI) kauzika (tApasa) narakamAM gayo. (kauzikanI vAta saMpradAyathI A pramANe samajavI- satya e ja che dhana jenuM evo kauzika nAmano koIka tApasa gAmanA saMbaMdhano tyAga karI gaMgA nadI pAse rahevA lAgyo. kaMdamULAdino AhAra karanArA, mamatva, parigraha rahita evA teNe satyavAdI tarIke ghaNI nAmanA meLavI. eka vakhata gAma lUMTIne te tApasa dekhe tevI rIte te coro da2mAM jema sApa bharAI jAya tema Azrama najIkanI vananI jhADImAM bharAI gayA. coronA pagalAne anusAre gAma lokoe tApasane pUchyuM ke, tame satyavAdI cho tethI kaho ke, coro kyAM gayA ? dharmatattvanA marmane na jANanAra kauzika tApase kahyuM ke, A gADha jhADInI aMdara coroe praveza karyo che. tenA kahevAthI hAthamAM hathiyArothI sajja banI gAmalokoe vanamAM praveza karI zikArIo jema mRgalAone mArI nAkhe tema corone mArI nAkhyA. bIjAne pIDA karanAruM evuM satya vacana bolanAra potAnuM AyuSya pUrNa karI kauzika tApasa narakamAM gayo.) ('yogazAstrano gurjarAnuvAda'mAMthI sAbhAra uddhRta) jyAM satya kahevAmAM parapIDA thatI hoya to tyAM mauna rahevuM joie. athavA to bIjI rIte uttara Apavo joie. arthAt parapIDA na thAya te rIte uttara Apavo joie. ane je mukhe kaDavuM hoya arthAt bolatI vakhate kaDavuM lAge tevuM hoya paNa pariNAme hita karanAruM hoya, kaSAyano tyAga karAvavA mATe je upadeza Adi ApavArUpa vacana hoya te kahevuM yogya ja che. jethI paramaRSinuM vacana che ke, rusau vA paro mA vA, visaM vA pariattau / bhAsiavvA hiA bhAsA, sapakkhaguNakAriA // 1 // [ mahAnizItha a02 udde0 3 ] bIjo gusse thAya ke na thAya athavA to viSanuM bhakSaNa kare to paNa svapakSane guNa karanArI, hitakArI bhASA bolavI joie. tathA-- yadyapi na bhavati dharmaH sarvasyaikAntato hitazravaNAt / vadato'nugrahabuddhyA vaktustvekAntato bhavati // 2 // jo ke hitakArI vacana sAMbhaLavAthI sarvane ekAMte dharma thAya ja evuM nathI. paraMtu Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 trIjo prakAza-cAritrAcAra anugraha buddhithI bolanArA vaktAne to ekAMte dharma thAya ja che. A pramANe rAga, dveSa, moha, matsara, ahaMkAra, kalaha, hAsya Adine uttejita karanAruM paNa vacana na bolavuM joie. kAraNa ke, vikahaM viNoabhAsaM, aMtarabhAsaM avakkabhAsaM ca / jaM jassa aNiTThamapucchio a bhAsaM na bhAsijjA // 1 // [ upadezamAlA - 485 ] sAdhue (strIkathA Adi) vikathA, vinoda vacana (=hAsyavacana) aMtarabhASA (=be jaNa vAta karatA hoya temAM vacce bolavuM), avAkyabhASA (nahIM bolavA lAyaka jakAra, makAra bhASA), je vacana jene aniSTa hoya tevuM vacana na bolavuM joIe ane pUchavAmAM na AvyuM hoya to na bolavuM joIe. eSaNAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra piMDavizuddhi Adi graMthomAM kahelA beMtAlIsa bhikSAnA doSothI ane pAMca grAsa eSaNAnA doSothI adUSita ane tethI ja navakoTi vizuddha je anna, pAna Adi AhAra, audhika ane aupagrahika rUpa be prakAranI upadhi ane vasatine muni grahaNa kare che te eSaNA samiti che. jethI 52maRSinuM vacana che ke, gavasaNA ya gahaNe, paribhogesaNA ya jA / AhArovahisijjAe, ee tinnivi sohae // 1 // uggamuppAyaNaM paDhame, biie sohijja esaNaM / parimonami caDI, visohimna nayaM naDuM // 2 // A baMne gAthAno saMkSepathI artha A pramANe che- eSaNA traNa prakAranI che. gaveSaNAmAM eSaNA, grahaNamAM eSaNA ane paribhogamAM eSaNA. AhAra, upadhi ane zayyA=vasati saMbaMdhi upara batAvelI traNeya eSaNA zodhe. temAM yatanA karato sAdhu pahelI gaveSaNA eSaNAmAM udgamanA AdhAkarma vagere ane utpAdananA dhAtrI vagere doSone zodhe. bIjI grahaNa eSaNAmAM zaMkita Adi doSone zodhe. trIjI paribhoga eSaNAmAM saMyojanAnA cAra doSone zodhe. aMgAra ane dhUma e baMne mohanIya karmanI aMtargata hovAthI eka doSa tarIke vivakSA karI che. navakoTinI vizuddhi A pramANe che-- piMDesaNA u savvA saMkheveNoarai navasu koDIsu / na haNai na payai na kiNai, kArAvaNaaNumaIhiM nava // 1 // [ dazavai0ni0gA0 240 ] Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa sarve piMDeSaNA saMkSepathI navakoTinI aMdara avatare che. na haNe, na pakAve, na kharIde, karAvavuM ane anumatithI nava thAya che. 210 vizeSArtha-- svayaM haNe nahIM, bIjA pAse haNAve nahIM, bIjo koi haNato hoya to tenI anumodanA na kare, svayaM pakAve nahIM, bIjA pAse pakAvaDAve nahIM ane bIjo koi pakAvato hoya to tenI anumodanA na kare. svayaM kharIde nahIM, bIjA pAse kharIdAve nahIM, koi kharIdatuM hoya to tenI anumodanA na kare. A navakoTi che. nava ceva'TThArasagaM, sattAvIsA taheva caupaNNA / naDuM to seva sA, 3 sattarI kuMti joDInuM ArA [ zavanA 24rU] nava koTinA aDhAra, sattAvIsa, tathA copana, nevuM ane baso sIttera bhAMgA thAya che. rAgAI micchAI rAgAI samaNadhamma nANAI / nava nava sattAvIsA, nava nauIe ya guNakArA / [ dazavai0 ni0gA0 244] 9 x rAgAdi-2 = 18, 9 4 mithyAtvAdi-3 = 27, 27 4 rAgAdi-2 = 54, 9 x zramaNadharma-10 = 90, 90 x jJAnAdi-3 = 270. A pramANe guNAkAra karavo. sA navahA duha kIrai, uggamakoDI visohikoDI a / Isu padamA oarapha, jIgatiyammI vimohI 3 // 4 // [zavaini242] te nava prakAranI koTinA be vibhAga karavAmAM Ave che. udgamakoTi ane vizoSikoTi. temAM udgamakoTino samAveza prathamanI cha (haNavAnI traNa ane pakAvavAnI traNa) koTimAM thAya che ane vizoSikoTino samAveza kritanI (=kharIdavAnI) traNa koTimAM thAya che. A gAthAo dazavaikAlikaniyuktinI che A nava koTiomAM prathamanI cha udgamakoTi che te avizodhikoTi che e pramANe artha che. vizeSArtha- A nava paNa koTi koika rAgathI seve ane koika dveSathI seve Ama navane bethI guNatAM aDhAra thAya. athavA te ja nava koTine koika mithyArdaSTi kuzAsanI vAsanAthI seve, koika samyagdaSTi virata paNa anAbhoga AdinA kAraNe ajJAnathI seve, ane koika samyagdaSTi paNa aviratapaNAthI seve che. Ama mithyAtva, ajJAna ane avirati ema traNathI guNatAM sattAvIsa bheda thAya che. ahIM rAga ane dveSanI alaga vivakSA karavAmAM AvI nathI. jyAre alaga vivakSA karavAmAM Ave to te sattAvIsane Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra rAga ane dveSa ema bethI guNavAmAM Ave to copana thAya. tathA te ja nava koTi kyAreka puSTa AlaMbanathI daza prakAranA kSamA vagere dharmanuM pAlana karavA mATe seve. jema ke dukALa vageremAM phaLa vagerethI dehane dhAraNa karIne kSamA vagerenuM pAlana karIza e pramANe vicArIne (phaLanA jIvano) ghAta kare. ityAdi. tethI nava koTine kSamA vagere daza zramaNadharmathI guNatAM nevuM thAya. ane A nevuM bhAMgA sAmAnyathI cAritra nimitte che. A pramANe sAmAnyathI cAritra nimitte hovA chatAM paNa kyAreka vizeSathI jJAna nimitte ane darzana nimitte paNa thAya che. jema ke jaMgala vagere pA2 ka2vAnuM hoya tyAre phaLa vagerethI dehane dhA2Na ka2Ine kSamA vagere dharmanuM pAlana karIza, vividha prakAranA zAstrone bhaNIza athavA to darzanamAM sthira karanArA zAstrothI darzanane nirmala karIza. e pramANe vicArIne (phaLa vagereno) ghAta kare. A pramANe jJAnanI pradhAnatAnI vivakSA karavAmAM Ave tyAre jJAna nimitte thAya che ane darzananI pradhAnatAnI vivakSA karavAmAM Ave tyAre darzana nimitte thAya ema vicAravuM. nevuMne jJAna-darzana-cAritra e traNathI guNavAmAM AvatA basone sittera thAya. A pramANe piMDa niryuktinI vRttimAM kahevAmAM AvyuM che. prazna-- AdhAkarmika vRkSanI chAyA AdhAkarmikI thAya ke nahIM ? uttara- chAyaMpi vivaiti chuM tahevAvruttaH / taMtuna jujjai jamhA phalaMpi kappar3a biiabhaMge // 1 // [ piNDani. 172] sAdhu bhagavaMtane vahorAvavAnA AzayathI phaLa vagere mATe vAvelA vRkSanI chAyAno paNa keTalAka tyAga kare che paNa te yogya nathI. kAraNa ke apavAda mArge phaLa paNa kalpe che. 211 ahIM phaLa vagere mATe eTale ke phaLa mATe, phUla mATe ke anya koi kAraNathI sAdhu mATe vAvelA vRkSanI chAyAne paNa keTalAka agItArtho vRkSa AdhAkarmika che tethI tenI chAyA paNa AdhAkarmikI che ema kahIne tyAga kare che. paNa te yogya nathI. kAraNa ke jene mATe te vRkSa vAveluM che te AdhAkarmika vRkSanuM phaLa paNa tenA mATe kRta hoya ane anya mATe niSThita hoya evA prakAranA bIjA bhAMgAmAM kalpe che. Ano bhAvArtha A pramANe che- keLa vagere vRkSa sAdhu mATe vAveluM hoya chatAM paNa jyAre temAM phaLa Ave tyAre sAdhunI sattAno tyAga karIne potAnI sattAnuM kare ane evA AzayathI temAMthI keLAnuM phaLa toDe to te paNa sAdhune kalpe che. to pachI chAyAnI to zuM 1. kRta-niSThitanI caturthaMgI A pramANe che- (1) sAdhu mATe kRta, sAdhu mATe niSThita. (2) sAdhu mATe kRta anya mATe niti. (3) anya mATe dhRta ane sAdhu mATe niti. (4) anya mATe kRta ane anya mATe niti. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 AcArapradIpa vAta karavI? kAraNa ke te chAyA sarvathA ja sAdhunI sattA saMbaMdhI vivakSA karI nathI. arthAt A vRkSanI chAyA paNa sAdhu mATe ja thaze evI vivaphA ke Azaya nathI. A vRkSanI chAyA paNa sAdhu mATe ja thaze ema sAdhune uddezIne chAyA mATe vRkSa vAveluM nathI. vaLI te chAyA mAtra vRkSa nimitta nathI. arthAtu vRkSa hoya to chAyA hoya ja evuM nathI. paraMtu chAyA sUrya nimitta paNa che. arthAt vRkSa hovA chatAM paNa jo sUrya na hoya to chAyA na hoya. AthI chAyA sUrya nimitta paNa che. chAyA AjubAjuthI cAre bAju taDakAthI vIMTaLAyelA pratiniyata dezamAM rahelA zyAmapudgala svarUpa che. tathA taDakAnA abhAvarUpa che. bhAvArtha- vRkSa nIce rahelA zyAmapudgalo cAre bAju rahelA taDakAnA pudgalothI vIMTaLAyelA che ane svayaM taDakAnA pudgalonA abhAvarUpa che. ane AvA prakAranI te chAyA sUryanA ja anvaya ane vyatirekapaNAne anusare che. paNa vRkSanA anvaya-vyatireka paNAne anusaratI nathI. arthAt sUrya hoya to chAyA hoya ane sUrya na hoya to chAyA na hoya. paNa vRkSa hoya to chAyA hoya ja evo niyama nathI. vRkSa hoya chatA sUrya na hoya to chAyA na hoya. vRkSa to chAyAnuM mAtra nimitta che. ane vaLI chAyAnA pudgalo vRkSanA pagalothI bhinna che. tethI vRkSa nimitta mAtra banavAthI chAyA doSavALI thatI nathI. tethI vRkSa ja AdhArmika che. ane tenAthI joDAyelA nIcenA keTalAka pradezo pUtidoSavALA che ema jANavuM. vaLI- chAyAne AdhArmikI mAnavAmAM Ave to savAre ane saMdhyA samaye ati moTI chAyAthI sparzAyeluM gAma saMbaMdhI vasati vagere saghaLuM paNa pUtidoSavALuM thaze. ane AgamamAM to e pramANe kaheluM nathI. tethI chAyA AdhAkarmikI nathI ema piMDaniryukti sUtramAM ane tenI vRttimAM kaheluM che. jinakalpika vagerene audhika upAdhi A pramANe kahelI che pattaM pattAbaMdho, pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAiM rayattANaM, ca gucchao pAyanijjogo // 1 // [oghanigA0668] tinneva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoi muhapattI / eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiANaM tu ||2||[oghnigaa0669] pAtra, pAtrabaMdha (=jhoLI), pAtra sthApana (nIceno guccho), pAtra kesarikA (=caravaLI), paDalA, rajastrANa ane guccho (uparano guccho) A sAta prakArano pAtraniryoga. traNa pacheDI (be sutarAu kapaDA ane eka UnanI kAmaLI), rajoharaNa ane muhapatti A bAra prakArano upadhi jinakalpikone hoya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra ee ceva duvAlasa mattaya airega colapaTTo a / eso u caudasaviho uvahI puNa therakappaMmi // 3 // [ oghani. gA. 670 ] A ja bAra prakArano upadhi ane vadhArAmAM mAtraka ane colapaTTo A cauda prakArano upadhi sthavira kalpamAM hoya che. 213 zrI paMcakalpamAM jino ane pratyeka buddhone AzrayI upadhi A pramANe kahelo che- ego titthayarANaM, nikkhamamANANa hoi uvahI u / te paraM niruvahiA, jAvajjIvAi titthayarA // 1 // [ paJcakalpa bhASya. gA0 1484 ] niSkramaNa karatA (dIkSA letA) tIrthaMkarone devendre ApeluM devadRSyarUpa eka upadhi hoya che. (e devadRSya jyAM sudhI rahe tyAM sudhI eka prakAranI upadhivALA hoya che ane) tyAra pachI tIrthaMkaro yAvajjIva sudhI nirupadhivALA (=upadhithI rahita) hoya che. satta ya paDiggahaMmI, rayaharaNaM ceva hoi muhapattI / zno 3 navaviALo, vaddI pattemayuddhALuM // 2 ||[pannunpa mAdhya. T248rU ] sAta prakArano pAtraniyeMga, rajoharaNa ane muhapatti A nava vikalpavALo=nava prakArano upadhi pratyeka buddhone hoya che. pratyekabuddho devatAe ApelA liMgavALA hoya che athavA to liMga rahita hoya che. ahIM jinakalpikone utkRSTa upadhi bAra prakArano hoya che ane jaghanya upadhi be prakArano hoya che. jethI zrI vizeSAvazyakamAM ( ? pravacanasArodvAramAM) kahyuM che ke, jiNakappiAya duvihA, pANippAyA paDiggahadharA ya / pAuraNa pAuraNA, ikkikA te bhave duvihA // 1 // duga tiga cakka paNagaM, nava dasa ikkAraseva bArasagaM / ee aTTha vigappA, jiNakappe huMti uvahissa // 2 // jinakalpiko be prakAranA hoya che. 1. pANipAtrI (=karapAtrI) ane patangrahane (=pAtrane) dhAraNa karanArA. vaLI te eka eka be prakAranA hoya che. prAvaraNa (=vastra)vALA aprAvaraNavALA (=vasa rahita). ahIM keTalAka jinakalpikone rajoharaNa ane muhapatti ema be prakAranI upadhi hoya che. to keTalAka jinakalpikone eka kapaDAthI sahita traNa prakAranI upadhi hoya che. keTalAkane be kapaDAthI sahita cAra prakAranI upadhi hoya che, Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 AcArapradIpa keTalAkane traNa kapaDAthI sahita pAMca prakAranI upadhi hoya che. keTalAkane muhapatti, rajoharaNa tathA pAtra, pAtrabaMdha, pAtrasthApana, pAtra kesarikA, paDalA, rajastrANa ane guccho e sAta prakAranA pAtraniryogathI sahita nava prakArano upadhi hoya che. keTalAkane A nava prakArano upadhi eka kapaDAthI sahita karatA daza prakArano hoya che. be kapaDAthI sahita karatA agiyAra prakArano hoya che. traNa kapaDAthI sahita karatA bAra prakArano hoya che. sAdhvIone audhika upadhi pacIsa prakArano hoya che. jethI kahyuM che ke, jiNA bArasarUvA ya, therA caudasarUviNo / nA pavIte tu, so 3 vAho che ? A [koyaniM-672] jinakalpikone bAra prakArano upadhi hoya che. sthavira kalpikone cauda prakArano upadhi hoya che. ane sAdhvIone to pacIsa prakArano upadhi hoya che. AnAthI adhika je upadhi hoya che te aupagrahika upadhi jANavo. je upadhi nitya ja grahaNa karAya te audhika upadhi kahevAya ane je upadhi kAraNa prApta thaye chate saMyama mATe grahaNa karAya te aupagrahika upadhi kahevAya. ane te aupagrahika upadhi aneka prakArano che. jemake- akSo (jemAM gurunI sthApanA karAya che), saMthAro, uttarapaTTo, dAMDo, uccAramallaka (aMDila mATe vATako), praznavaNamallaka (mAtarA mATeno vATako), khelamallaka (bhUMkavA mATeno vATako), rajoharaNanI sutarAu niSadyA ane aurNikaniSadyA, pramArjanI (=daMDAsaNa) Dagala, kSAra, tRNa, pITha, phalaka vagere ane yogapaTTa ( yogAbhyAsa mATe keDa upara dhAraNa kare te vyAghacarma) soI, nakharadanikA, cilimili (=paDado) vagere guruyogya ja hoya, arthAta gurunI sattAnuM hoya. pAMca prakAranA pustaka vagere paNa aupagrahika upadhi che. paraMtu saMyama virAdhanA vagere doSo prApta thatA hovAthI mukhya vRttithI te na kalpa. apavAde to jJAnanI vRddhi vagere kAraNothI rAkhavAnI anujJA ApI che. ityAdi aneka prakArano upadhi grahaNa karavAno, dhAraNa karavAno vagere vidhi ane strI, pazu, napuMsaka AdithI asaMsakta (=rahita) vasatine grahaNa karavA vagereno vidhi svayaM jANI levo. vizeSArthIe to zrI kalpabhASyanuM avagAhana karavuM. A pramANe eSaNA samiti pUrNa thaI. AdAna-nikSepa samiti saMbaMdhI cAritrAcAra pUrva kahelo rajoharaNa, mukhavastrikA Adi svarUpa audhika ane saMthAro, dAMDo Adi svarUpa aupagrahika ane bIjuM paNa je kAMI vizeSa prayojana Ave chate mATInuM chuM, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 215 kASTha vagere grahaNa karavAno prasaMga Ave tyAre cakSuthI joIne ane paDilehaNa karelA hAtha vageremAM grahaNa kare te ja pramANe mUkavAno prasaMga Ave tyAre badhuM cakSuthI joine ane sArI rIte rajoharaNa vagerethI yatanApUrvaka pramArjana karIne ja mUke. panaka, kuMthu, kIDI AdinI virAdhanAthI saMyamavirAdhanAno saMbhava hovAthI ane kadAca viMchI vagere karaDe to AtmavirAdhanAno paNa saMbhava hovAthI paNa cakSuthI joyA vinA ane rajoharaNa AdithI pramAryA vinA na le, na mUke. A pramANe AdAnanikSepa samiti che. te pramANe RSinuM vacana che- ohovahovaggahiaM, duvihaM bhaMDagaM muNI / giNhaMto nikkhivaMto a, pauMjijja imaM vihIM // 1 // [ uttarA a024gA.13] cakkhusA paDilehittA, pamajjija jayaM jaI / Aie nikkhivijjA vA, duhao'vi samie siyA // 2 // [ uttarA a024gA014] auvika ane aupagrahika ema baMne prakAranA bhaMDakane (=upadhine) grahaNa karato ane mUkato muni A vidhi kare- muni cakSuthI paDilehaNa karIne ane yatanApUrvaka pramArjana karIne le athavA mUke ema baMne rIte te muni samita thAya che. tathAkhjuuripttmuNjenn, jo pamajje uvassayaM / no dayA tassa jIvesu, sammaM jANAhi goyamA // 1 // [gacchA0payanno gA.76 ] khajurInA patrathI(=khajurInA patramAMthI banAvelI sAvaraNIthI) ane muMjathI (=muMja nAmanA ghAsamAMthI banAvelI sAvaraNIthI) je sAdhu upAzrayanuM pramArjana kare te sAdhune jIvo upara dayA nathI ema he gautama ! tuM sArI rIte jANa. A pramANe gacchAcAra prakIrNakamAM kaheluM hovAthI pIpaLAnI chAla vagerethI banAvelI ati komaLa pramArjanIthI bhUmi vagerene te pramANe pramArja ke jethI alpa paNa sUkSma ke bAdara jIvanI virAdhanA na thAya. vastra vagerenI pratilekhanA paNa te pramANe ja karavI joie ke jethI vAyukAya vagerenI jarA paNa virAdhanA na thAya. kAraNa ke prArthanA ane pratilekhanA jIvadayA mATe ja karavAmAM Ave che. tethI sAdhue pramArjanA ane pratilekhanA ema baMnemAM atyaMta apramattabhAve rahevuM joIe. jethI RSi vacana che ke, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 AcArapradIpa paDilehaNaM kuNato miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / vek va pathvavALa, vAr3a sayaM paGicchar3a vA / / / / [ oSaninA 272 ] puDhavIAukkAe, teUvAUvaNassaitasANaM / paDineLApamatto chadaM viviAho hor ArA [ oyani0273 ] paDilehaNane karato maithuna saMbaMdhI kathAne athavA janapada kathAne kare, paccakkhANa Ape, koika sAdhune pATha Ape athavA apAtA AlApakane svayaM grahaNa kare. A pramANe paDilehaNamAM pramAda karato sAdhu pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya ema chae kAyanI paNa virAdhanA karanAro thAya che. puDhavIAukkAe, teUvAUvaNassaitasANaM / DioLamA'tto, chataMvArAne doDa 5 rU 5 [ oSaninA 279 ] paDilehaNamAM upayogavALo sAdhu pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya ema chaye kAyano paNa ArAdhaka thAya che. A pramANe zarIranI pramArjanA, pratilekhanA vageremAM paNa apramattapaNe rahevuM joie. A pramANe AdAnanikSepa samiti pUrNa thai. pAriSThApanikAsamiti saMbaMdhI cAritrAcAra sAdhu mUtra, maLa, zleSma, kAnano mela, AMkhano mela vagere tathA paraThavavA yogya azana, pAna vagere AhAra, vastra, pAtra vagerene vanaspati, bIja, panaka, kuMthu, kIDI vagere jIvathI rahita acitta sthaMDila bhUmimAM yatanApUrvaka paraThave. yatanA A pramANe karavI- mUtra, jala vagere thoDuM, thoDuM alaga alaga pradezamAM paraThavavuM joie, jethI pravAha=relo na thAya ane tatkAla sukAI jAya. azana Adi rAkha vagere sAthe masaLIne te pramANe paraThavavuM joie ke jethI kIDI vagereno viSaya na bane. vasa vagere nAnA nAnA TukaDA karIne paraThavavuM joie ke jethI gRhasthanA upayogamAM AvavA Adi rUpa doSo na thAya. uccAra(maLa) Adi sthaMDilanA guNo AgamamAM A pramANe kahelA che-- aNAvAyamasaMloe, parassa'NuvaghAie I same anrutine mAvi, azvinAlayaMmi maiM // o n[ oSanirUorU ] Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 217 vitthipaNe dUramogADhe, nAsanne bilavajjie / tatapALavIyahiSNu, kannAr3aLi voRi // 2 // [ oyaninga.rU24] 1. anApAta-asaMloka, 2. anupaghAtI, 3. sama, 4. azuSira, 5. acirakAlakRta, 6. vistIrNa, 7. dUrAvagADha, 8. anAsanna, 9. bilavarjita ane 10. trasa-prANabIja rahita sthaMDila bhUmimAM laghunIti, vaDInIti, zleSma vagerenuM visarjana kare. vizeSArtha- (1) anApAta-asaMloka-- ApAta eTale AvavuM. saMloka eTale jovuM. jemAM bIjAo AvatA na hoya ane jotA na hoya tevI bhUmi anApAta-asaMloka che. (2) anupaghAtI-- mAra-pITa AdithI jyAM zAsanano uDDAha vagere na thato hoya. (3) sama- khADA-TekarA vage2e viSamatAthI rahita. (4) azuSira- je bhUmi ghAsa vagerethI DhaMkAyelI na hoya. jo ghAsa vagerethI DhaMkAyelI hoya to temAM rahelA vIMchI vagere karaDe athavA kIDI vagere mUtrathI taNAya-be. (5) acirakAlakRta- agni vagerethI acitta karAyelI be mahinAnI Rtu sudhI acitta rahe. bIjI Rtu zarU thAya eTale te bhUmi mizra thAya. jyAM comAsAmAM gAma vaseluM hoya te pradeza bAra varSa sudhI sthaMDila rahe che. arthAt acitta rahe che. (6) vistIrNa-- vistIrNa eTale pahoLI. jaghanyathI paNa cAre bAju eka eka hAtha pahoLI hoya. (7) dUrAvagADha- agni vagerenA tApathI nIce UMDe jaghanyathI paNa cAra aMzula sudhI acitta thayelI hoya. (8) anAsanna- Asanna eTale najIka. anAsanna eTale dUra. Asanna be prakAre dravyAsanna ane bhAvAsanna. mahela vagerenI najIkamAM na tyAge-na paraThave te dravya anAsanna. laghu-vaDI nItino ativega thai jAya to najIkamAM ja paraThave te bhAvAsanna. (9) bilavarjita- dara vagerethI rahita. (10) trasa-prANa-bIja rahita-- trasa-sthAvara jIvothI rahita. A pramANe vidhipUrvaka pariSThApanA karavAmAM pAriSThApanikA samiti thAya che. have guptiono prastAva che. 14 manogupti saMbaMdhI cAritrAcAra manogupti-- manaH satya vagere bhedathI cAra prakAranuM che. jethI prajJApanAnI vRttimAM kahyuM che ke- (1) sadbhUta vastunuM ciMtana karavAmAM tatpara mana te satyamana. (2) tenAthI viparIta asadbhUta vastunuM ciMtana karavAmAM tatpara mana te asatyamana. (3) dhava vagere vRkSothI mizra ghaNA azokavRkSavALA vanane A azokanuM ja vana che ema ciMtana karavAmAM tatpara mana te satyAmRSA mana che. vyavahArathI A pramANe kahevAya che paNa paramArthathI to A asatya ja che. kAraNa ke je pramANe ciMtave che te pramANe artha tyAM nathI. (4) he caitra ! ghaTa lAva ityAdi ciMtana karanAranuM mana asatyAmRSA mana. A paNa vyavahArathI ja che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa anyathA to bIjAne ThagavAnI buddhipUrvaka ciMtavavAmAM Ave to teno samAveza asatyanI aMdara thAya ane bIjAne ThagavAnI buddhi na hoya to teno samAveza satyanI aMdara thAya che. AvA prakAranA manane gopavavuM=kAbUmAM rAkhavuM te manogupta che. ane te manogupti traNa prakAranI che. temAM (1) ArttadhyAna ane raudradhyAnano anubaMdha karAvanArA kalpanAsamUhano viyoga te pahelI manogupti che. (2) zAstrane anusaranArI, paralokamAM hitakArI, dharmadhyAnano anubaMdha karAvanArI, mAdhyasthya pariNAmavALI e bIjI manogupti che. (3) kuzala ane akuzala mananA vyApArano nirodha karavA vaDe yoganirodha avasthAmAM thanArI Atma-ramaNatA e trIjI manogupti che. jethI kahyuM che ke, 218 vimuktakalpanAjAlaM, samatve supratiSThitam / AtmArAma manastai-maeNnopusiruvAtA // ? | (yogazAstra 1-46) kalpanAothI rahita, samabhAvamAM sthira ane Atmika guNomAM ramaNatA karanArA manane manoguptivAna mahAtmAoe manogupti kahI che. pahelI manogupti- ArttadhyAna cAra prakAranuM che. 1. aniSTaviyogaciMtA- aniSTa zabda vagereno sarvakAla atyaMta viyoga thAo evuM ciMtavavuM. 2. vedanAviyogaciMtA--roga vagere vedanAno sarvakAla atyaMta viyoga thAo evuM ciMtavavuM. 3. iSTasaMyogaciMtA- iSTa zabda vagereno sarvakAla atyaMta saMyoga thAo evuM ciMtavavuM. 4. nidAna- divyabhoga, divyaRddhi, rAjaya vagerenI prApti thAo ityAdi nidAna karavAno adhyavasAya. raudradhyAna paNa cAra prakAranuM che. 1. hiMsAnubaMdhI, 2. mRSAnubaMdhI, 3. steyAnubaMdhI, 4. viSayasaMrakSaNAnubaMdhI. 1. hiMsAnubaMdhI raudradhyAna- atizaya krodha AdinA kAraNe dveSa karavA yogya jIva upara vadha, vedha, baMdha, aMkana, hiMsana, nagarabhaMga, dezabhaMga AdinuM ciMtana karavuM. 2. mRSAnubaMdhI raudradhyAna- cADI khAvI, asabhyavacana, jUTha, jIvaghAtaka vacana vagere vacananuM praNidhAna karavuM. 3. steyAnubaMdhI- bIjAnA dhanane haraNa karavAnuM ciMtana karavuM. 4. viSayasaMrakSaNAnubaMdhI- zabdAdi viSayonA sAdhananI rakSA karavA mATe avizvAsanA kAraNe badhAno upaghAta karavo e ja kalyANakArI che ityAdi durdhyAna karavuM. ArtadhyAna ane raudradhyAnanA tyAga svarUpa pahelA prakAranI manoguptimAM RSie paNa manoguptinuM lakSaNa sUcaveluM che. te A pramANe-- Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 219 saMraMbha samAraMbhe, AraMbhe a taheva ya / maNaM pavattamANaM tu, niattijja jayaM jaI // 1 // [ uttarA0 a0 24. gA0 21] sAdhu saMraMbha, samAraMbha temaja AraMbhamAM pravartatA manane yatanApUrvaka pAchuM vALe. saMraMbha eTale saMkalpa ane te mAnasika che. huM te rIte vicArIza ke jethI A maraze. AvA prakArano mAnasika saMkalpa te saMraMbha che. samAraMbha eTale parane pIDA karanAruM uccATana vagerenuM kAraNa evuM dhyAna. AraMbha- AraMbha eTale atyaMta klezathI bIjAnA prANaharaNa karavAmAM samartha evuM azubha dhyAna. bIjI manogupti- dharmadhyAnAnubaMdhinI. dharmadhyAna cAra prakAranuM che. (1) AjJAvicaya-- paramapada(=mokSa)nI prApti na thAya tyAM sudhI sarvArthasiddhinA bIjabhUta ane sarvajIvane hitakArI evI bhagavAnanI AjJAnuM ciMtana karavuM. (2) apAyavicaya-- rAga, dveSa, kaSAyathI kaluSita thayelA jIvone A bhavamAM ane parabhavamAM paNa vividha apAyanI prApti thAya che ema ciMtava N. (3) vipAkavicaya- prakRti, sthiti, pradeza ane anubhAga(=rasa)nA bhedathI bhinna Abhanna zubha-azubha karmanA vipAkanuM ciMtana karavuM. (4) saMsthAnavicaya- bhU(=pAtALa-adholoka), pRthvI(=pRthvIloka-madhyaloka) ane svarga (=Urdhvaloka) ema traNa loka svarUpa cauda rAja pramANa loka ane temAM rahetA jIva AdinA svarUpanuM ciMtana karavuM. trIjI manogupti- zukladhyAnane anusaranArI ane yoganirodha avasthAmAM thanArI. zukladhyAna cAra prakAranuM che-- (1)pRthavitarka savicAra- dravyAstikAya vagere nayothI eka dravyamAM utpatti, sthiti ane vinAza Adi paryAyonuM ciMtana karavuM te pRthavitarka savicAra nAmanuM zukladhyAna che. (2)ekatvavitarka avicAra- eka paryAyamAM utpatti-sthiti-vinAza AdinuM ciMtana karavuM te ekatvavitarka avicAra nAmanuM zukladhyAna che. (3)sUkSmakriyA anivarji- mokSagamananA najIkanA kALamAM manoyoga ane vacanayoga A be yogano nirodha kare chate ane kAyayogano ardho nirodha karyo hovAthI ucchvAsa-nizvAsa Adi sUkSma kriyAvALA kevali bhagavaMtane A sUkSmakriyA anivarji nAmanuM zukladhyAna hoya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa (4)vyuparatakriyA apratipAti- jemaNe saMpUrNa yogano nirodha karyo che ane je zaileSI avasthAne pAmyA che evA kevali bhagavaMtane ja A vyuparatakriyA apratipAti nAmanuM zukladhyAna hoya che. manogupti pUrNa thai. vacanagupti saMbaMdhI cAritrAcAra 220 vacanagupti-- vacana paNa satya-asatya Adi bhedathI cAra prakAranuM che ane tenuM svarUpa pUrve bhASA samitimAM kaheluM che. tenI gupti te vacanavrupti ane te vacanagupti be prakAranI che. (1)mukha vikAra, nayana vikAra, bhU vikAra, mAthuM dhuNAvavuM, hAthanI AMgaLIothI capaTI vagADavI, hAtha-paganI AMgaLInA TacAkA vagADavA vagere saMjJA tathA DhephuM phekavuM, oDakAra khAvo, khAMsI khAvI, huMkAro karavo, thUkkAra karavo, chIMka khAvI, ucchvAsa levo, nizvAsa mUkavo, lekhana karavuM vagere saMketanA tyAgapUrvaka je mauna rahevuM te pahelI vacanagupti che. (2)bhASA samitinI jema niravagha(=pApathI rahita) Adi guNavALI vacananI pravRtti te bIjI vacanagupti che. vacanagupti pUrNa thai. kAyugupti saMbaMdhI cAritrAcAra kAyagupti- kAyagupti be prakAranI che. (1) kAyaceSTA nivRtti svarUpa ane (2) AgamamAM kahelI vividha kAyaceSTAnA niyamana svarUpa. (1)kAyaceSTA nivRtti svarUpa kAyagupti- deva vaDe karAyelA, manuSya vaDe karAyelA, tiryaMca vaDe karAyelA tathA thAMbhalA vagere sAthe athaDAvuM, paDavuM vagere Atma saMvedanIya svarUpa cAra prakAranA upasarga, parISaha AvI paDe chate paNa kSobha nahIM pAmanArA, UbhelA hoya, beThelA hoya athavA sUtelA hoya, laTakatI be bhujAvALA kAyotsargathI rahelA sAdhu bhagavaMtanI kAyAno nizcalabhAva athavA bIjI rIte paNa kAyAno nizcalabhAva athavA yoganirodha karatA sAdhu bhagavaMtano sarvathA zarIranI ceSTAno tyAga te pahelI kAyagupti che. (2)zayanamAM, besavAmAM, mUkavAmAM, grahaNa karavAmAM, cAlavAmAM, UbhA rahevAmAM ane indriyanA vyApAra vageremAM svacchaMda vRttithI ane avidhithI karAtI kAyAnI ceSTAno tyAga karavA rUpa kAyaceSTAno niyama karavo e bIjI kAyagupti che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra temAM glAna, mArgathI thAkelA ane vRddha vagerene choDIne bAkInA sAdhune rAtre ja sUvAnuM che. divase sUvAnuM nathI. rAte paNa pahelo pahora pasAra thaye chate gurune pUchIne pramANayukta vasatimAM bhUmine joine ane pramArjIne saMthAro ane uttarapaTTo e bene bhegA karIne ane pAtharIne mastaka ane pagathI sahita nIcenI kAyAne muhapatti ane rajoharaNathI pramArjIne arthAt mastakane muhapattithI ane nIcenI kAyAne rajoharaNathI pramArjIne rajA apAyelA saMthArA (rajA apAyelI saMthArAnI bhUmi upara pAtharelA saMthArA) upara rahelo, namaskAra mahAmaMtra ane karemi bhaMte svarUpa sAmAyika sUtra jeNe bolyuM che evo, jeNe bAhunuM ozIku kaMryuM che evo, jeNe jAnune saMkocyA che evo athavA kukaDInI jema AkAzamAM potAnI jaMghA (paga) karyA che evo athavA pRthvItalane pramArjIne pRthvI upa2 jeNe pagane sthApana karyA che evo, pharI jyAre pagane saMkocavA hoya tyAre paga vagerenA sAMdhAne pramArjana karyA che evo ane paDakhuM pheravavAnA kAle muhapattithI jeNe kAyAnuM pramArjana karyuM che evo sAdhu atyaMta tIvra nidrAthI nahIM paNa tarata jAgI javAya tevI nidrAthI sUve. 221 pramANayukta vasati tene kahevAya ke jyAM traNa hAtha pramANa pRthvImAM bhAjanathI sahita dareka sAdhu jyAM rahe ane e rIte saMpUrNa jagyA pUrI bharAi jAya. je pradezamAM besavA mATe iccuM hoya te pradezane cakSuthI joine ane rajoharaNathI pramArjIne bahAranI niSadyA (rajoharaNa upara bAMdhavAmAM Avatu oghAriyuM) pAtharIne bese. A pramANe beThelo paNa jyAre AkuMcana ane prasAraNa vagere karavAno prasaMga Ave tyAre cakSuthI joi ane rajoharaNathI pramArjIne AkuMcana, prasAraNa vagere kare. varSA vagere kALamAM pITha Adi upara besavAnuM thAya tyAre zAstromAM kahelI sAmAcArI pUrvaka bese. dAMDA vagerene mUkavAnuM ane grahaNa karavAnuM paNa cakSuthI joi ane rajoharaNathI pramArjIne karavuM joie. Avazyaka prayojanavALA sAdhunuM gamana paNa tyAre ja prazasta bane ke jyAre te AgaLa yugamAtra (=cAra hAtha pramANa) pradezamAM dRSTi mUkIne cAlato hoya, apramatta paNe cAlato hoya, trasa, sthAvara jIvonI rakSA karato cAlato hoya, atvarAthI=dhIme dhIme paga mUkI cAlato hoya, UbhA rahevA svarUpa sthAna ane Teko levuM vagere cakSuthI joyelA ane rajoharaNathI pramArjelA pradezamAM karavuM joie. indriyone paNa pota potAnA viSayamAM rAga, dveSa vagerenuM kAraNa na bane te rIte pravRti karAvavI yogya che. yogazAstramAM paNa kahyuM che ke-- upasargaprasaGge'pi, kAyotsargajuSo muneH / sthirImAva: zarIrasya, vAyavuttinihate / z // (yogazAstra 1-43) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 AcApradIpa upasargonA prasaMge paNa kAyotsargamAM rahelA muninA zarIranuM sthirapaNuM te kAyagupti kahevAya che. zayanAsananikSepA-dAnacaGkramaNeSu ca / sthAneSu ceSTAniyamaH, kAyaguptistu sA'parA // 2 // (yogazAstra 1-44) zayana, Asana, mUkavuM, levuM, cAlavuM ane UbhA rahevuM A badhAmAM ceSTAnuM niyamana karavuM te bIjI kAyamurti che. kAyamurti pUrNa thai. ahIM samitio pravIcAra svarUpa che ane guNio pravIcAra ane apravIcAra svarUpa che. pravIcAra eTale kAyika ane vAcika vyApAra. kuzala ane niravadya Adi guNothI yukta vANIne bolato samita che, ane gumi pravIcAra rUpe paNa kahelI hovAthI gupta paNa che. AthI samita niyamA gupta che. paNa gupta to samitapaNAmAM niyamA vikalpa karavA yogya che. kAraNa ke ekAgra manavALo je kAyayogano ane vacanayogano nirodha karIne dharmamAM zubha manoyoganI udIraNA kare che tyAre te gupta che paNa samita nathI. kAraNa ke samiti pravIcAra svarUpa che. (ane ahIM pravIcAra nathI.) ane je kAyayogane ane vacanayogane sArI rIte joDe che te gupta paNa che ane samita paNa che. jethI kalpabhASyamAM kahyuM che kesmio niyamA gutto, gutto samiattaNaMmi bhiavvo| kusalavaimudIraMto jaM vaigutto'vi samio'vi ||1||[bRhtklp sUtra-4451] samita niyamA gupta che ane gupta samitapaNAmAM vikalpa karavA yogya che. kuzala vacanane bolato vacanagupta paNa che ane samita paNa che. jo puNa kAyavaIo nirujjha kusalaM maNaM udIrei / ciTThai ikkaggamaNo so khalu gutto na samio u||2||[bRhtklp sUtra-4452] je kAyayogano ane vacanayogano nirodha karIne kuzala mananI udIraNA kare che ane ekAgramanavALo rahe che te gupta che paNa samita nathI. samitiono guptiomAM aMtarbhAva paNa thAya che. jethI tyAM ja=kalpabhASyamAM ja kahyuM che kevaaigsmiii biiA taiA puNa mANasA bhave smiii| sesAu kAiAo maNo a savvAsu aviruddho ||1||[bRhtklp sUtra-4453] Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 223 vAcikasamiti=bhASAsamiti che te bIjI gupti=vacana gupti jANavI. kharekhara ! jyAre bhASAsamita hoya che tyAre je pramANe bhASAnA asamiti saMbaMdhI karmabaMdhane roke che te pramANe vacananI agupti saMbaMdhI paNa karmabaMdhane roke che. A pramANe bhASAsamiti ane vacanagupti e baMnenuM ekapaNuM che. ane trIjI eSaNA samiti che te mAnasika upayogathI niSpanna che. zuM kahevAnuM thAya che? jyAre sAdhu eSaNA samita hoya che tyAre zrotra vagere IndriyothI hAtha mAtra dhovA vagerathI utpanna thayelA zabda vagere viSe upayogavALo thAya che. arthAt sAdhu jyAre eSaNA samita hoya che tyAre gRhastha vahorAvavA pUrve hAtha vagere dhuve tyAre te sAdhunI zrotra vagere indriyo hAtha dhovA vagerethI utpanna thayelA zabda Adine grahaNa karavAmAM upayogavALI hoya che. AthI sAdhunuM mana tyAM raheluM ja che. AthI ja eSaNAsamiti ane manoguptinuM ekapaNuM che. bAkInI iryAsamiti, AdAnanikSepasamiti, uccArAdi pAriSThApanikA nAmanI samiti kAyaceSTAthI niSpanna che. AthI A traNeya samitionuM kAyamurti sAthe ekapaNuM che. bhaLo ma saMdhyA viruddho mAnasika upayoga saghaLI=pAMce ya samitiomAM aviruddha che. arthAt pAMce samitiomAM mAnasika upayoga che e pramANe kahevAno bhAva che. AthI ja ceSTAvALA manogatanI saghaLIya samitionuM manogupti sAthe ekapaNuM jANavuM. A AThe paNa pravacanamAtA kahevAya che. (pAMca samiti ane traNa gupti ema) AThe mAtAothI dvAdazAMgIrUpa sakala pravacananI utpatti thaI hovAthI AThe paNa pravacanamAtA kahevAya che. kahyuM che ke, "mA pavanamAyA TuvAna pasUnAgo' A pravacanamAtAo dvAdazAMgIne janma ApanArI che. tathA- etAzcAritragAtrasya, jananAt paripAlanAt / saMzodhanAcca sAdhUnAM, mAtaro'STau prakIrtitAH // 1 // (yogazAstra 1-45) pAMca samiti ane traNa gupti cAritra rUpa zarIrane utpanna karatI hovAthI, cAritrarUpa zarIranuM pAlana karatI hovAthI ane cAritrarUpa zarIranI zuddhi karatI hovAthI A AThane sAdhuonI mAtA kahelI che. - A pAMca samiti ane traNa guNimAM sakala paNa pravacana aMtabhUta thAya che. jethI ArSavacana che ke, "kuvAta nirvivA, mAyaM natya 3 pavaya jinezvara bhagavaMte kaheluM dvAdazAMgI rUpa pravacana jyAM (pAMca samiti, traNa guNimAM) samAyuM. te A pramANeiryAsamitimAM prANAtipAta viramaNa vrata samAyuM. bAkInA vrato prANAtipAtanI vADa samAna che tethI prANAtipAtaviramaNa vratamAM aMtarbhAvane pAme che. evuM kaMI paNa nathI ke je pAMca Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa vratomAM na avatare (=na samAya) arthAt badhuM ja temAM samAya che. jethI kahyuM che ke- paDhamaMmi savvajIvA, bIe carame a savvadavvAiM / sesA mahavvayA khalu tadegadeseNa nAyavvA // 1 // [ paMcakalpa bhA0gA0 126 ] 224 pahelA mahAvratamAM sarva jIvono samAveza thai jAya che. bIjA ane chellA (pAMcamA) mahAvratamAM sarva dravyono samAveza thai jAya che. bAkInA mahAvrato te dravyonA eka dezathI jANavA. AthI arthathI sarva paNa pravacana ahIM samAyeluM che. bhASAsamiti to sAvadya vacanano tyAga karavAthI niravadya vacana bolavA svarUpa che. ane tethI sakala paNa vacanaparyAya AkSipta ja che. dvAdazAMgI vacanaparyAyathI bhinna nathI. arthAt dvAdazAMgI vacanaparyAya rUpa che ane vacanaparyAya bhASAsamitinI aMtarbhUta che. A pramANe eSaNAsamiti vageremAM paNa potAnI buddhithI vicAravuM. athavA to A badhI (samitio ane guptio) cAritra svarUpa che. jethI yogazAstramAM kahyuM che ke-- sarvasAvadyayogAnAM, tyAgazcAritramiSyate / kIrttitaM tadahiMsAdivratabhedena paJcadhA // 1 // (yogazAstra 1 - 18 ) sarva sAvadya yogono(=pApa vyApArono) tyAga karavo tene jJAnIoe cAritra kahyuM che. te cAritra ahiMsA Adi vratanA bhedathI pAMca prakAranuM che. (1-18) athavA paJcasamitiguptitrayapavitritam / caritraM samyak cAritramityAhurmunipuGgavAH // 2 // (yogazAstra 1 - 34 ) athavA pAMca samiti ane traNa guptithI pavitra thayeluM cAritra samyak cAritra che. ema uttama muni bhagavaMtoe kahyuM che. (1-34) sarvAtmanA yatIndrANAmetaccAritramIritam / yatidharmAnuraktAnAM, dezataH syAdagAriNAm // (yogazAstra 1 - 46 ) sarva pApavyApArathI virAma pAmavA rUpa uparyukta cAritra uttama yatione sarvathI hoya che ane yatidharmanA anurAgI evA gRhasthone dezathI hoya che. jJAna ane darzana vinA cAritra hotuM nathI ane paramArthathI vicAravAmAM Ave to jJAna-darzana-cAritrathI bhinna dvAdazAMgI nathI. arthAt dvAdazAMgI jJAna-darzana-cAritra svarUpa Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triIjo prakAza-cAritrAcAra 225 che. AthI sarva paNa pravacana A samitio ane guktiomAM samAyeluM che. pAMca samiti ane traNa gumi upara mAtra bahumAnano yoga paNa jIvone asAdhAraNa phaLanA lAbha mATe thAya che. to pachI puNyasAra kumAranI jema sArI rIte ArAdhAyelA upayoganI to zuM vAta karavI ? puNyasAra kumAranuM kathAnaka A pramANe che puNyasAra kumAranuM kathAnaka ahIM A pRthvI upara zrAvakothI yukta evI prasiddha zrAvastI nAmanI nagarI che, ke jenI AgaLa svarganagarI paNa moTI nathI. jayAM meru parvatanA zikhara jevA UMcA, nagararUpI lakSmInA zaNagAranuM kAraNa, saNo jemAM rahelA che evA jinamaMdiro hAronI jema zobhI rahyA che. jyAM pUrve ajoDa lakSmIno vilAsa karanArI, skUrAyamAna nyAya mArgane anusaranArI, apUrva saMpattine dhAraNa karatI, baMne rIte prajA (eka arthamAM prajA eTale nagaranA loko ane bIjA arthamAM prajA eTale saMtati) zobhatI hatI. jyAM hajAro zatruone hajAro vakhata trAsa pamADato jANe bIjo Indra na hoya evo sahasravIrya nAmano rAjA hato. jenI vijayayAtrAomAM vicitra prakAranA AzcaryakArI vAjiMtronA mAtrAtIta ghora avAjothI pahelA to zatru samUhanA hRdayo phUTyA ane tyAra pachI kAno phUTyA. airAvaNa hAthIne jema hajAra hAthaNIo hoya, sUryane jema hajAra kiraNo hoya tema te rAjAne buddhinA hajAro guNothI zobhatI hajAra rANIo hatI. krame karIne te sarve rANIone sarvathI addabhUta zarIranI zobhAvALA jANe pitAnA pratibiMbo na hoya evA hajAro putro hatA. te rAjAne hajAro buddhino bhaMDAra, hajAro maMtrIomAM agresara sahastrabuddhi nAmano maMtrI hato. te maMtrIne catura evA cAra putro upara saubhAgyanI saMpadAthI Azcaryane karanArI sAta putrIo hatI. ghaNI putrIo hoya to lokamAM mAnane yogya thatI nathI, arthAt mAnanIya banatI nathI. jyAre te putrIo to A maMtrIne mAnanIya thaI. kAraNa ke ghaNuM hoya paNa jo viziSTatAvALuM hoya to pUjya bane che. have maMtrIzvaranI AThamI putrI kurUpavALI hovAnA kAraNe kacchane pAmI ane kurUpanA kAraNe sAmAnya evI te mAnya na thaI. koIka divase kALI ane kurUpavALI dAsInI putrInI jema pRthvI upara ALoTatI te putrIne joIne sAmudrikamAM (=hAtha vagerenI rekhA uparathI strI-puruSonA zubhAzubha lakSaNane jANanArAomAM) agraNI evA koI ke kahyuM ke, A pahelA amAnya thaze tyAra pachI mAnya thaze. rAjAnI rANI thaze, rAjAdhirAjanI mAtA thaze emAM saMzaya nathI. kharekhara ! kulIna evI A nakkI koIka moTAnI putrI che. lakSaNa jovAthI huM sArI rIte Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa kahuM chuM ke A satIomAM agresara thaze. A pramANenA tenA vacanane sAMbhaLIne maMtrIe satyane kahenArA saMketothI te satya ja che ema nizcaya karIne te sAmudrikano satkAra karIne te putrIne bahumAnI. 226 te putrI vivAhane yogya thaye chate teNInA pitAe A pramANe vicAryuM ke, ApavA yogya vastunI jema=bheTaNAnI jema vidvAnanI uktithI A kanyA koi paNa rAjAne ApavI joie. bIjA zreSTha rAjAo to atizaya dUra dezAMtarano Azraya karIne rahelA che. ane najIkamAM rahelA sarve paNa rAjAo A sahasravIrya rAjAnA sevako che. tethI huM A kanyA A rAjAne ApuM, paraMtu A rAjAne pahelA paNa zreSTha rANIo che. mArI putrI zreSTha nathI tethI teno Adara kyAMthI thaze ? kharekhara ! kapUra, kastUrI vagere ghaNI hoya to teno paNa anAdara thAya che. ane hiMga, lavaNa vagere thoDuM hoya to teno paNa ati Adara thAya che. vastu pramANamAM ghaNI hoya paNa jo te viziSTa hoya to koine paNa aniSTa thatI nathI. ati ghaNI paNa sAkara kyAMya paNa kAkarA jevI lAgatI nathI. viziSTa vastu ghaNI hoya tyAre sAmAnya vastu mAnanIya thatI nathI. kapUra jevA ujaLA bhAtathI tRpta thayelAne kadazamAM=kharAba bhojanamAM rAga kevI rIte thAya ? chatAM paNa kanyA ane vidyA zreSTha sthAne yojelI yojanAranI kIrti mATe thAya che. anyathA viparyaya thAya che. arthAt zreSTha sthAne yojavAmAM na Ave to yojanAranI apakIrti mATe thAya che. A pramANe vicAratA teNe rAjAne jANe bheTaNuM na Apato hoya tema te kanyA ApI. maMtrIzvaranI dAkSiNyatAthI rAjA paNa te kanyAne paraNyo. paraMtu jANe gusse thayelo na hoya tema rAjAe aMtaHpuramAM rahelI dAsInI jema tenI sanmukha paNa lAMbAkALe paNa na joyuM. koika divase rAjAe maMtrIzvarane kahyuM: tane mArA A badhA putromAMthI rAjyane yogya kayo putra lAge che ? teNe paNa kahyuM ke, he rAjan ! A Apa ja jANo. pitA putranA ane putra paNa pitAnA svarUpane sArI rIte jANanAro hoya che. rAjAe kahyuM: he mahAmAtya ! tArI vAta sAcI che. paraMtu mAravADamAM jevI rIte vRkSa na dekhAya te rIte A badhA putromAM saMpUrNa guNavALo eka paNa dekhAto nathI. nyAya, vinaya, parAkrama, indriyadamana, audArya, gAMbhIrya, dhairya, cAturya, teja, sthiratA, vidyA, vyasanarahitatA, yaza, arthIpaNuM, nirlobhatA, saubhAgya, kRtajJatA, sukRtazIlatA, sukula, AjJAtatparatA, janasaMmati A badhA rAjya yogyanA guNo che. ane A putro asaMpUrNa guNavALA che. arthAt saMpUrNa guNavALA nathI. paraMtu eka, be, traNa, cAra guNavALA che. aguNamAM ane asaMpUrNaguNamAM rAjyanI yogyatA mAnelI nathI. bIja, rAjya, baLa, dAna, vRSTi, vidyA ane hitokti satpAtramAM saphaLa Ape che ane asatpAtramAM asatphaLa Ape che. maMtrIe Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAzacAritrAcAra 227 - kahyuM: jo mArI putrIne putra thAya to nakkI saMpUrNa guNavALo ja thaze e pramANe vidvAnanI vANI che. maMtrInI te vANIthI rAjAne maMtrIputrI priya thaI. pUrve nAmathI priyA hatI. have arthathI paNa priyA thaI. aho ! mAtra AzAnuM paNa AvuM phaLa che. meru parvatanI bhUmimAM jema kalpavRkSa utpanna thAya, zuktimAM jema motI utpanna thAya tema te rANIne krame karI zubhasvapra che jemAM evo garbha utpanna thayo. arthAtu garbha rahyo. sapuNyanI sAthe mitratAvALA, zreSTha abhilASavALA pitAvaDe AnaMdathI RddhipUrvaka pUrAtA dohalAonI sAthe te garbha krame karI vRddhi pAmyo. dohalA vagerene anusAra bhaviSyamAM thanArA te putrane vizALa rAjayano saMgama thaze e pramANe rAjAe nirNaya karyo. jevI rIte pUrva dizA pUnamanA caMdrane janma Ape, jevI rIte maNinI khANa mANekane janma Ape tevI rIte teNIe prajAnI prItithI AnaMdamaya samaye putrane janma Apyo. tyAre UMcA (=mahAna) putranA janmanA kAraNe jANe na hoya tema UMcA sthAne rahelA grahone jANatAM daiva (zubhAzubhane agAuthI jANanArA naimittike) paNa A putranI ja aizvarya saMpAne kahI. rAjAe te rANInA putrano mahAna janma mahotsava kare chate saghaLIya prajA anupama visyamane pAmI. rAjAe moTA utsavapUrvaka arthathI puNya e ja che sAra jenuM evA te bALakane nAmathI paNa puNyasAra karyo. arthAt te bALakanuM puNyasAra evuM nAma rAkhyuM. kAraNa ke A pramANe satyArtha nAmatA thAya che. pAMcadhAtrIothI pAlana karAtA, rAjA vagerethI lAlana karAtA, vayathI, tejathI, yazathI ane kAMtithI vadhatA, bahuttera kaLAno lIlAmAtrathI abhyAsa karavAthI atula kauzalyavALA, cAturya, audArya, gAMbhIrya, vairya vagere guNonuM eka ja sthAna, batrIsa lakSaNavALA, lokane priya karavAnI ceSTAvALA tene joine (keTalAka putroe tene) icchayo ane rAjya levAmAM Asakta banelA bIjA putroe dveSa karyo. te jANIne vidvAnomAM agresara evA rAjAe vicAryuM ke, mAcchImAra je pramANe mAchalAno vadha kare e rIte A putro vizvAsavALA Ano phogaTa vadha na karo. ghaNAono leSa duHkhe karI sahana karI zakAya tevo hoya che. ane vizeSa karIne madhyavartIono arthAt sAthe rahenArAono dveSa duHkhe karI sahana karI zakAya tevo hoya che. tethI ratnanuM yatna karavuM e bhaviSyamAM kalyANakArI che. A pramANe vicArIne rAjAe viziSTa vastu ApavA vageremAM te putronuM bahumAna karyuM. arthAt te putrone sArI sArI vastu ApI paNa nAnA putranuM bahumAna na karyuM. arthAt nAnA putrane sArI sArI vastuo na ApI. tethI rAjAe ApelA mAnanA madathI uddhatta thayelA teoe gharanA nokaranI jema tenI Dagale ne pagale te pramANe hAMsI karI ke jethI te atyaMta duHkha pAmyo. tethI pitA ane bhAIothI thayelA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 AcArapradIpa parAbhavone sahana karIne dehamAMthI jema jIva nIkaLI jAya tema nirveda pAmelo te gharamAMthI nIkaLI gayo. tethI kahyuM che ke, kusumastabakasyeva, dvayI vRttirmanasvinaH / muni vA sarvalokasya, sthAyeta vana eva vA // 49 // [nItizatakam-25] puSpanA gucchAnI jema manasvInI be sthiti hoya che. kAM to sarvalokanA mastaka upara rahe athavA to vanamAM ja rahe. siMhanI jema nirbhaya ane nisahAya, sAhasI nRsiMha (=puruSomAM siMha samAna) evo te rAtrImAM nagaramAMthI nIkaLIne jeTalAmAM pUrva dizAmAM AgaLa jAya che teTalAmAM moTethI bhayaMkara svaravALI bhairavI-durgAdevI (cakalI) DAbI bAju thaI. catura evA teNe jaladIthI pAchA pharIne dakSiNa dizA tarapha prayANa karyuM ane te ja kSaNe dakSiNa dizAthI amaMgaLa AzrayavALI ziyALavI thai. pazcima dizA tarapha cAle chate dhUkA karatI ghuvaDa jamaNI thaI. uttara dizA tarapha cAle chate sarpa DAbethI utaryo. A zuM? e pramANe saMbhrAMta. thayelo te te ja pramANe tyAM rahyo. kAraNa ke na nimittadviSAM kSemo, nAyurvaidyakavidviSAm / na zrIdhatidviSAmeka-mapi dharmadviSAM na hi // 1 // nimittanA dveSIone kalyANa hotuM nathI. AyurvedazAstranA veSIone AyuSya hotuM nathI. nItinA dveSIone lakSmI hotI nathI ane dharmadraSIone AmAnuM eka paNa hotuM nathI. mArganI ciMtAmAM paDelo te sUto hovA chatAM mArganI ciMtAthI jeTalAmAM nidrA AvatI nathI teTalAmAM AkAzamAM divyavANI thaI. jema ke- nizcita thayelo tuM nidrA kema karato nathI? phogaTa ciMtA kema kare che? kAraNa ke tArI ciMtA karanAro bhAgya rAta-divasa jAge che. tethI vismita thayelA teNe vicAryuM ke, A vANIno vilAsa zuM che ? vanamAM rahenArA mArI ahIM nizcitatA kevI rIte? athavA to divya vacana sAMbhaLavA yogya che. jJAnInA vAkyanI jema oLaMgavA yogya nathI. tethI ahI ja huM bhAgyabharose sukhanidrAno Azraya kema na karuM? A pramANe vicArIne ciMtA vagaranA thayelA, bIjAne paNa vaza karanArA evA paNa tene strI jema potAne vaza kare tema nidrAe lIlAmAtramAM paNa potAne vaza karyo. mahApuruSo alpanidrAvALA hoya che, AthI te kSaNavAramAM UThyo. svarganA mahelane - paNa jeNe halako karyo che evA suvarNa ane maNithI banAvelA sAta mALavALA mahelamAM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAzacAritrAcAra 229 sAtamA mALe maNikaTTima upara =maNithI bAMdhelA bhoMyataLIyA upara) atulya divya palaMga upara teNe potAne beThelo joyo. tyAre tyAM cAre bAju paNa phelAyelA ratnanA udyotathI hamaNAM rAtrI che ke divasa che? ema teNe na jANyuM. svAbhAvika nitya udyotanA svabhAvavALuM zuM A svarga saMbaMdhI che? athavA to mAnavamAtrane svarganI saMgati kyAMthI hoya? zuM A svama che? A bhrama che? ke koIka IndrajAla che? athavA zuM A devatAno vilAsa che? A pramANe te jeTalAmAM vitarka kare che teTalAmAM jayajayAravano kolAhala karavAmAM tatpara thayelA pradhAnapuruSoe tyAM AvIne A satya kahyuM ke ahIM zabdathI ane arthathI prasiddha zrIsAgara nagaramAM arthAt zabdathI zrIsAgara nAmanA ane arthathI lakSmIno bhaMDAra evA nagaramAM jeno sAro yaza zobhI rahyo che evo zrIrAja nAmano rAjA zobhI rahyo che. patra vinAnA putra prAptinI atizaya pIDAvALA tene lakSmIone Azcarya karanArI pitA vagerene prItinuM eka pAtra evI putrI hatI. saghaLAya guNothI yukta, sarva aMge sulakSaNavALI, saghaLI ya kaLAmAM catura evI te yauvana unmukha thaI. vizvamAM paNa zreSTha evA tenA varane potAnI rAjayalakSmI ApavAnI IcchAvALA rAjA varanI prApti mATe utsuka thayo. saghaLI ya jagyAe zodha karavA chatAM paNa A rAjAe kyAMya paNa tevA prakAranA zreSTha varane AMkhathI joyo nahIM ane kAnathI paNa sAMbhaLyo nahIM. tethI ciMtAthI atyaMta duHkhI thayelA te rAjAe devathI sevAyelA zrI vItarAga devanI ATha prakAranI pUjAthI pUjA karIne jeTalAmAM svabhAvathI sthira AzayavALo te kAyotsargamAM rahyo teTalAmAM hitakArI divyavANI pragaTa thaI. bho ! bhUpa ! phogaTa ati ghaNI ciMtA kema kare che? kAraNa ke manuSyonuM janma, maraNa, vivAha vagere bhAgyane AdhIna hoya che. AgAmI rAtrImAM cothA pahore zubhabhAgyathI kheMcAyelA zreSTha kanyAnA varano samAgama thaze. A maNimaMdiranI pathArI upara beThelo ghaNA zubhodayavALo, ziSTa buddhivALo, ISTa evo te jaladIthI tArA vaDe jovA yogya che. - Akasmika vismayane karanArI, amRta samAna A vANIthI jANe vizvanA aizvaryane prApta karyuM na hoya ema rAjA AnaMdita thayo. tane levA mATe rAjAe mokalelA ame ahIM AvyA chIe. tethI te svAmi ! potAnA darzanathI amArA svAmIne khuza karo. tyAra pachI khuza thayelo zreSThakumAra te rAjAnI pAse Avyo. rAjAe prItipUrvaka tene praNAma karyA ane potAnA khoLAmAM putranI jema dhAraNa karyo ane ghaNA premapUrvaka kahyuM ke mArI kanyAno svIkAra kara. udAra ane svaccha hRdayavALA he vatsa! amArI vAtsalyatAno svIkAra kara. A pramANe kahIne potAnI kanyA ApIne mahAna mahotsavo karAvIne teNe snehane dhAraNa karyuM. potAnI putrI paraNAvIne potAnuM rAjya paNa ApyuM. aho ! bhAgyazALIonuM avinAzI bhAgya jAge che. jethI A rIte videzamAM paNa eka sAthe dezanuM adhipatipaNuM prApta thayuM. kanyA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ane rAjya ApavA vaDe potAnI saMpattine kRtArtha karIne potAne kRtArtha karavA mATe rAjAe dIkSAno svIkAra karIne paramapadane prApta karyuM. 230 have te puNyasAra rAjA ghaNA sukhanuM sarjana karato, rAjyane surAjya rUpe prasiddha karato, pRthvI upara indranI jema zobhyo. koika divase koika vaidezike=videzathI AvelA puruSe jANe sUryano ghoDo na hoya evo sarvAMga sulakSaNavALo ghoDo rAjAne bheTa Apyo. kSatriyone ghoDAothI tuSTi thAya che ane vizeSa karIne rAjAone ghoDAothI tuSTa thAya che. ghoDAone khelAvavAnA jJAnavALA te rAjAe jeTalAmAM ghoDA upara caDhIne ghoDAne khelAvyo, teTalAmAM jANe indranA ghoDAno saMga karavA mATe na hoya ema utsuka thayelo te ghoDo AkAzamAM UMce uDyo ane kSaNavAramAM adRzya thai gayo. te ghoDo coranI kaLA karIne rAjAnuM haraNa karIne viziSTa evA vaitADhya parvatanI pRthvInA zaNagAra mATe nUpura samAna rathanUpUra nAmanA nagaramAM lai gayo ane tyAM vidyAsiddha e rIte prasiddhine pAmelA vidyAdharonA netAe mAnya rAjAothI paNa mAnya evA Ane potAnA maMdiramAM lavaDAvyo. premapUrvakanA AlApothI bolAvIne ane ardhAsana upara besADIne kahyuM ke, amArA ghaNA putromAM premapAtra evI eka putrI thai. tenA vara mATe zreSTha naimittika pUchAyo. teNe kahyuM ke-- ghoDAthI haraNa karAyelo je yuvAna bIje divase savAre A nagaramAM Avaze, jANe bIjo kAmadeva na hoya evo te ja tArI kanyAno vara thavAne yogya che. AthI tuM ahIM phogaTa saMzaya na kara. A pramANenI tenI uktithI he dakSa ! tArA zarIranA saMpUrNa lakSaNathI paNa tArI vizvamAM uttamatAno nizcaya karIne AnaMdapUrvaka A putrI ApI. jema jema nispRhatA vadhe tema tema mahattva vadhe' AthI A kumAra atizaya nispRhatAne batAvato te kanyAne paraNyo. mahAmahotsavapUrvaka mahAutsAhavALo vivAha kare chate rAjAe kumArane dhana, mahela vagere ane sainya, nokara Adi sArI rIte ApyuM. pUrve karelA sukRtono mahimA mApavALo nathI arthAt amApa che, jethI vidyAdhara rAjAe paNa A pramANe tene putrI vagere ApyuM. ane A pramANe kAMcanapura nagaranA rAjAe potAnI putrI pUrvanI jema arthAt moTA mahotsavapUrvaka tenI sAthe paraNAvI. moTA mANasano koNa svIkAra na kare ? te ja pramANe uttarazreNinA baMne khecara rAjAoe potAnI kanyA tene ApI. kAraNa ke loka pUjAyelAnI pUjA karanAro hoya che. vidyAdharIonuM AliMgana ane sparza karavAmAM lolupatAne dhAraNa karato ane vidyAdharo vaDe satkAra karAyelo te kumAra tyAM keTaloka kALa rahyo. tyAM cAre bAju vidyAthI utpanna thayelA ane jonArAone utsuka karanArA ghaNA prakAranA Azcaryone jovAthI ane ghaNAM zAzvata caityonI yAtrAo karavAthI tathA Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra divyabhogaRddhinA bhogothI bhAgyazALI evA teNe potAne kRtArtha karyo. khecaronI khecaraRddhimAM ane devonI devaRddhimAM Azcarya karanAruM kaMi nathI. arthAt khecaro khecaranI Rddhine bhogave ane devo devaRddhine bhogave e Azcarya nathI. paraMtu A Azcarya che ke bhUcara khecaranI Rddhine bhogave che. 231 mAlava nAmanA dezamAM alakApurIne jItanArI ujjayanI nAmanI nagarImAM parAkramathI AkrAMta karelA che zatruone jeNe, pRthvI rUpI kyArAmAM vilAsa karato vikramAkara nAmano rAjA hato. tene haraNIonI AMkhone trAsa pamADyo che jeNIe evI padmanetrA nAmanI priyA hatI. te rAjAne bIjI paNa seMkaDo mAnanIya rANIo hatI. ane sarve paNa rANIone utpanna thayelA seMkaDo putro hatA. paTTarANIne to lAMbA kALe divya aMgavALI eka ja putrI hatI. kAraNa ke saMpattio potapotAnA pUrvanA puNyabaMdhane anusaranArI hoya che. je vastu alpa hoya tenuM mAna ghaNuM hoya. AthI pitA vagerene lakSmInI jema A ja putrI potAnA bhAgyathI badhA putro karatA paNa adhika mAnya hatI. catura evI teNIe lIlAthI jaladIthI strInI cosaTha kaLAo zIkhI lIdhI. guru to sAkSImAtra thayA. vizeSa karIne veNu, vINA vageremAM te tevI hoziyAra thai ke jethI vINAnA nAdathI vaza thayelA devo paNa vivaza thAya che. tethI teNIe pratijJA karI ke je yuvAna vAdamAM vINAnA nAdathI mane jItaze tene ja huM paraNIza bIjAne nahIM. tethI rAjAe potAnI putrInI pratijJA cAre dizAmAM putrothI sahita evA rAjAone jaNAvI. kAraNa ke putrInA varanI ciMtA duHkhe karI sahana karI zakAya evI hoya che. cAre bAjuthI paNa putro sahita kSatriya rAjAo garvapUrvaka tyAM AvyA. vANiyA ane brAhmaNo paNa tyAM AvyA. kAraNa ke spRhA sarvasAdhAraNa hoya che. paraMtu te kanyAnA vINAnA nAdanA unmAdathI mardana karAyelA teo ahaMkAra sahita spRhAno tyAga karIne je pramANe AvyA hatA te ja pramANe pAchA gayA. bhUmicArI khecaroe adbhUta evuM te sAMbhaLyuM ane rathanUpura rAjAnI sabhAmAM prakAzita karyuM, arthAt jaNAvyuM. te sAMbhaLIne saghaLAya paNa khecaro vismaya pAme chate puNyasAre kahyuM ke, kharekhara ! A kautuka joie. tyAra pachI bIjA devonI sAthe indranI jema vidyAdharonI sAthe vimAnamAM rahelo, asAdhAraNa lakSmIvALo puNyasAra ujjayanI nagarImAM gayo. pUrve vAda mATe banAvelA moTA akhaMDa maMDapamAM te pramANe AvatA evA tene joine ja te kanyA tarata ja baLavALI thai, arthAt teNInA zarIramAM joma AvI gayuM. ane teNIe vicAryuM ke pUrvanA puNyasamuhavALo, utkRSTa rUpavALo, ghaNI lakSmIvALo koi paNa A pragaTa thayo che. tethI A ja mAro vara thAo. teNIe jyAre rAjAnA AdezathI potAnI vINAne vagADI tyAre tarata ja puNyasAre Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 AcArapradIpa te vINAne traNa dUSaNavALI kahI. temAM eka dUSaNa daMDamAM che, bIjuM taMtrImAM che ane trIjuM : tuMbamAM che. tuMbamAM daMDa che te kaMIka baLelo che. taMtrI vALathI yukta che ane tuMba atyaMta bAMdheluM che. tethI A viNAno tevA prakArano dhvani nathI. kAraNa ke vizuddha vINAmAM dhvani atyaMta madhura hoya che. tyAra pachI paraMparAthI bIjA ghaNA paNa dUSaNane grahaNa karIne daMDa doSavALo che ema daMDano nizcaya kare chate rAjA atyaMta Azcarya pAmyo. te ja kAle taMtrIne choDIne kALo vALa batAvyo. puNyasAre svayaM tuMbamAM galagraha paNa spaSTa rIte batAvyo. tyAra pachI vidyAdhara saMbaMdhI vINAne suvizuddha karIne catura evA teNe potAnA hAthathI AdarapUrvaka te vINAne vagADI. vizvane AlhAda karanArA tenA nAdanA rasanA ullAsane vaza thayelI saghaLIya parSadA jANe citramAM AlekhelI na hoya tema gaLI gayelA vedyAntaravALI arthAt tanmaya thaI. tyAra pachI teNe kutUhalanA ullAsathI keTalAkanA vastro grahaNa karyA. keTalAkanA kuMDala vagere AbhUSaNo grahaNa karyA. kanyAnA pitAnuM paNa ' muguTa spaSTa rIte grahaNa karyuM. jyAre kanyAnA to jhaLahaLatA hArane hRdaya sAthe grahaNa karyuM. kalAnA abhyAsathI kalAvALAonI koIka moTI kuzaLatA hoya che ke jenA vazathI vivaza thayelA sacetana jIvo paNa acetana thAya che. parSadAnI aMdara potAnI koIka asAdhAraNa kalAne batAvIne saghaLAya janone hasAvatA teNe te saghaLuM ya pAchuM ApI dIdhuM. moTA utsavonI apAra paraMparApUrvaka pUrNa pratijJAvALI rAjAnI te kanyAne teNe potAnA hAthamAM karI. arthAt paraNyo. rAjAe tene hAthI, ghoDA, suvarNa, mANeka, vArAMganAo, nokaro vagere je ApyuM tenI saMkhyA kahevA mATe koNa samartha che? A bAju zatadhAra nagaramAM prajAnuM pAlana karavAmAM lAlasAvALo, prajAnuM pAlana karanArA rAjAonA samUhathI prArthanA karAyelo prajApAla nAmano rAjA hato. strIothI rAjAo tRpta thatA nathI. AthI te rAjA hajAro rANIone bhogavanAro hato. te rANIone hajAro putrIo hatI. kAraNa ke strIone cAre bAjuthI vRddhi thAya che. digaMbaranA matamAM strIono mahodayano niSedha karAya che. jyAre te rAjAnA gharamAM to tyAre strIono ja mahodaya thayo. puruSo karatA strIo vize je sattAvIza sAdhika guNAkAra saMbhaLAya che te A daSTAMtathI ghaTe che. arthAt puruSo karatA strIo sAdhika sattAvIza guNI hoya che te A dRSTAMtathI ghaTe che. putrIo ghaNI che e pramANe anAdaravALo rAjA putranA atyaMta duHkhane dhAraNa karato cothI paNa vayano Azraya karyo, arthAt vRddha thayo. eka vakhata teNe potAnA hRdayamAM vicAryuM ke Aja sudhI paNa mane putra thayo nathI. tethI rAjya kone ApIza? ane saMyama kevI rIte laiza? A pramANe ciMtAtura thayelo sarasa bhaktivALo rAjA jeTalAmAM jinezvarane pUje che teTalAmAM AkAzamAM vANI thaI ke, he vasudhAdhIza !' Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra tuM potAnA manamAM phogaTa ciMtA na kara. pUrve saMcita karelA sukRta vinA ciMtavelu prApta karAtu nathI. hajI paNa tArI paTTadevIne budhavArayukta ajavALI AThamanI jema mAnya evI AThamI kanyA thaze ane tAro udaya thaze. ane teNIno je bhartA thaze te rAjyalakSmIno paNa svAmI thaze. krame karI tAro dohitro ahIM pRthvIno zAsana karanAro thaze. baMne kAnamAM amRta varasAvanArI AkAzamAM kahevAyelI A vANIthI rAjA atizaya khuza thayo. dohitranI AzA paNa nAnI hotI nathI, arthAt moTI hoya che. 233 kharekhara ahIM janamAM mahiSInI=bheMsanI sutA=pADI ja mAnya thAya che. paNa suta=pADo mAnya thato nathI. e pramANe jANe na hoya tema rAjAnI mahiSIe=paTTadevIe putrIne janma Apyo. AThamI tArAnI jema zreSTha evI teNInA janmamAM vadhAmaNI ApanArIne rAjAe prItithI mukuTane choDIne bAkInA badhA AbhUSaNo ApyA. prathamaputrano janma thAya ane mahAmahotsavo karavAmAM Ave te rIte A putrIno janma thavAthI rAjAe moTI RddhithI vismayane karAvanArA moTA mahotsavo karAvyA. A putrInA janmathI durjaya zatruonA vijayanI prApti thai ethI rAjA vageree A putrInuM vijayA nAma pADyuM. have A kanyA potAnA bhAgya, saubhAgya, caturAi vagere zreSTha guNothI bIjI kanyAone jANe jItatI na hoya ema pRthvI upara teNInuM jayaMtI evuM nAma karyuM. ati nirmala evI te bAlA bAlacaMdranI kalAnI jema krame karIne vadhatI lokamAM pramANane oLaMgI gayelA mAnavALI arthAt atizaya mAnavALI thai. kauzala dezamAMthI AvelA guru pAsethI teNIe darpaNamAM saMkramaNanA nyAyathI kleza vinA strInI cosaTha kalAmAM kauzalya prApta karyuM. paraNavAne yogya thaye chate teNInA pitAe vicAryuM ke deve kahelo bhaviSyamAM thanAro ANIno vara koNa thaze ? kevI rIte thaze ? kyAM thaze ? ane kyAre thaze ? eTalI vAramAM to AkAzamAM rahelA deve kahyuM ke, he narezvara ! tuM koipaNa jAtanI vyagratA vinA ANInI lagnanI samagra sAmagrI taiyAra kara. lagna samaye bhAgyanI adbhUta zaktithI kSaNavAramAM ja sarva aMge AbhUSaNane dhAraNa karanAro te vara ahIM pragaTa thaze. devatAe kahelI te vANIthI pUrve deve kahelI vANIno saMvAda thavAthI rAjAe vidhipUrvaka badhuM te pramANe taiyAra karyuM. have vistAravALA utsavapUrvaka moTA vimAnathI indranI jema khecarathI sahita puNyasAra vara tyAM avataryo=pragaTa thayo. sarva lokoe AnaMdanA udayapUrvaka atizaya vismaya pUrvaka tene joyo ane kanyAnA vivAhano paNa utsava karyo. khuza thayelA rAjAe teNInA karamocanamAM (kumArane rAjA banAvavAnA) mahAna bahAnArUpe yuvarAjapaNuM ApyuM. arthAt puNyasArane yuvarAja banAvyo. kAraNa ke mananA mAnelAne na ApavA jevuM zuM hoya ? arthAt saghaLuM ya ApavA yogya 15 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa ja hoya che. rAjAnI kRpA rUpI prasaratA rasanA ullAsathI samudra(=yuvarAjanI mudrAthI sahita) te tyAM zobhyo te yogya che chatAM temAM jaDatAno Azraya nathI te Azcarya che. bIjI rIte artha A rIte che-- na naDArAyaH samudraH pANIno Azraya na hovA chatAM paNa arthAt pANI vinAno paNa samudra zobhyo te Azcarya che. sAkSAt viSNu je rIte lakSmInI sAthe bhogone bhogave te rIte teNe te patnI sAthe lAMbA kALa sudhI bhogone bhogavyA. bhogIone sarvatra bhogo hoya che. krame karIne teNIne rUpa vagerethI adbhUta putra thaye chate dauhitranI prAptithI khuza thayelA rAjAe jamAine rAjya paNa ApyuM. have rAjA kusvAmitvane =pRthvInA svAmitvane choDIne cAritrarUpI lakSmInA susvAmitvane bhogavIne te ja bhavamAM mokSa rUpI lakSmIno svAmI thayo. 234 have puNyasAra kumAra pitAnA nagaramAMthI nIkaLe chate potAnA putranA viyogathI pitA vagere du:khI thayA. mANaso mokalavA dvArA cAre bAju paNa zodha karavA chatAM hAthamAMthI paDI gayelA maNinI jema te mANasone te kumAra kyAMya paNa prApta na thayo. tyAra pachI apAra du:khasamudranA pArane pAmavA mATe rAjAe naimittika Adine putranI zuddhi puchI ane teoe kahyuM ke sthAne sthAne jenI pUjA thai rahI che evo tamAro putra sadA sukhI che. dUra dUranA dezomAM janAro che ane icchita bhogone bhogavato tyAM rahenAro che. suMdara manAyelA rAjya pradAnanA avasare iSTabhAgyathI viziSTa lakSmInA saMgavALo te jaladIthI tamAro saMga karaze. arthAt rAjyapradAnanA avasare tamane maLaze: A pramANe saMvAda(=sAcuM) kahenArA jJAnIonI samAna uktiothI putra vagereno nirNaya thavAthI jANe putranI prApti na thai hoya tema te rAjA atyaMta khuza thayo. ane A bAju nizcala ane UMcA suMdara killAthI atizaya durgama evA durgama nAmanA nagaramAM (vahANonI jema) naMgaramAM=laMgaramAM lakSmI sthira karavAmAM AvI che. AvA nagaramAM nAmathI narapati rAjA prasiddha thayo. tenA ujjavaLa pratAparUpa agnimAM zatruo pataMgIyA jevuM AcaraNa kare che. te rAjAnI paTTarANIne saMtatimAM vistAra pAmatI kAMtivALI prathaminI nAmanI prathama putrI hatI. mANasonI pahelI saMtati atyaMta mAnyatAne pAme che. viziSTa mANasanI prathama saMtati vizeSathI mAnyatAne pAme che ane moTA mANasonI prathama saMtati vizeSa karIne mAnyatAne pAme che. e pramANe A putrI pAMca dhAtrIothI pAlana karAtI, snehavRttithI eka khoLAmAMthI bIjA khoLAmAM saMcaratI, pitAnA kulane zobhAvatI, rUpAdi guNonI sAthe spardhA karatI, vadhatI krame karIne zaizavane oLaMgyuM. pitAe manamAM A pramANe ciMtA karI-vicAryuM ke, (rUpAdi) saMpattithI jenI koi spardhA karI zake tema nathI evA A kanyAratnano anurUpa vara koNa thaze ? kharekhara ! tevA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 235 prakAranA zubha udayavALo koNa che? saghaLI ya kanyAomAM atizAyinI ane svayaMviduSI evI A kanyAno svaye varavA mATe svayaMvara racavo yogya che. A pramANe vicArIne teNe akhaMDa zobhAvALI velaDIothI zobhato, mAMcaDAothI yukta, atyaMta moTo svayaMvara maMDapa racAvyo. temAM putronI sAthe rAjAo AmaMtrita karAyA. huM pahelo, huM pahelA karatA rAjAo tyAM AvyA. aho ! viSayanI Asakti ! bho ! ahIM huM eka ja janane bhojana karAvIza e rIte zrAddhamAM nirNaya jAhera kare chate brAhmaNo bhojana karavA mATe zrAddhamAM paNa jatAM nathI. te rIte tyAM lagnamAM (eka ja janane kanyA paraNaze evuM jaNAyuM hovA chatAM paNa spRhAvALA badhA paNa A rIte doDyA. nakAmA ja mahA udyamane dhikkAra che. athavA to evA moTA mANaso paNa koNa che ke je kAmarAgathI ke lobhanA unmAdathI jaladIthI moha nathI pAmatA. arthAt saghaLAya moha pAme che. aho ! o koI paNa mohano vilAsa che ! have zatakAra rAjAne nimaMtraNa AvyuM che e pramANe vidvAnomAM agresara evA puNyasAre jANIne vicAryuM ke, (kanyA mane paraNaze ke nahIM) evA prakAranA saMzayathI baLelA kAryamAM javuM buddhizALIne yogya nathI. ane kautukathI ucaka manavALAothI ahIM rahevuM zakya nathI. tethI gupta rIte huM tyAM jaIza ane mAMcaDA upara sArI rIte rahIza, kautukane joiza ane svayaMvarA evI kanyAne kadAca paraNIza paNa. A pramANe vicArIne pitA vagerene mokalIne huM nahIM AvuM evA bahAnAthI te tyAM rahyo. ane svayaMvaranA divase devatAne yAda karavAthI te tyAM gayo. nA svayaMvaramAM rAjAo atyaMta sukhapUrvaka bese chate ane mAMcaDAo upara cArebAju prekSakavarga prasare chate kabaDo thayelo, kautuka jovAmAM utsukatAvALo (lokonI) sAthe tyAM Avelo bIjA lokone dUra karIne veSane vizeSa karato te chellA mAMcaDA upara rahyo. je pramANe A rAjAo AvelA che te pramANe ame paNa AvelA chIe. sarva sAdhAraNa kAryamAM koNa kone rokI zake? ItyAdi bolatA kubaDAnI sAthe kautukathI mazkarAnI jema jeTalAmAM sarve paNa loko mazkarI kare che teTalAmAM utsavopUrvaka divya veSavALI, pAlakhImAM beThelI, sakhIthI sahita kanyA tyAM AvI. zuM A rAjAnI kanyA che? ke IndranI kanyA che? arthAtu apsarA che? pratihArIe pagale pagale saghaLAya rAjAonuM varNana karyuM. te rAjAone arthAt rAjAonA varNanane sAMbhaLatI hovA chatAM jANe sAMbhaLyA ja na hoya tema choDI dIdhA. eka paMktimAM rahelA A rAjAono paMktibheda na thAo e pramANe jANe na hoya tema sarve paNa rAjAone teNIe choDI dIdhA. kAraNa ke sukRta vinA ISTanI prApti thatI nathI. te rAjAoe saMzaya, AzA, Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa tRSNA, harSa, utsukatA, moha, nirAzA, nirveda, lajjA, asUyA, pazcAttApa Adine dhAraNa karyuM. tyAre keTalAkoe mAtA-pitAnA, keTalAkoe kanyAnA, keTalAkoe svayaMvaranA, keTalAkoe potAnA karmanA ane jANakAroe potAnI durAzAnA avarNavAda karyA.. 236 te kanyA jaladIthI A pramANe saghaLAya rAjAone oLaMge chate gusse thayelI pratihArIe kahyuM ke to have A kUbaDAne vara. teNInuM kaheluM jANe sAcuM karavA mATe na hoya tema pUrve svapra jovAthI te kanyAe tarata ja utkaMThApUrvaka varamALA kUbaDAnA kaMThamAM nAkhI. svayaMvara utsavanA divasathI pUrvanA divase ciMtAvALI teNI abhyarcana vagerethI gotra devatAnI ArAdhanAmAM udyata thai. gotra devatAe svapramAM kahyuM ke, he vatse ! jo tuM zreSTha varane icche che to jagatamAM uttama, gupta rUpavALA kUbaDA aMgavALAne paraNaje. A pramANe svapranA anusAre phUla jevA te rAjAone choDIne kamalanI kamaLane bhaje tevI rIte teNIe kUbaDAne bhajyo te yogya che. tyAre AkAzamAMthI vizvane asAdhAraNa vismaya ApanArI 'sAruM varAyu, sAruM varAyu' e pramANe ghoSaNA thai ane puSpanI vRSTi thai. tyAre keTalAka irSyALu irSyAthI ATalA badhA rAjAo hote chate A kUbaDo kanyAne kema bhaje ? e pramANe jeTalAmAM bolyA, teTalAmAM AkAzamAM pramANabhUta evI divyavANI thai ke, bho ! rAjAo ! rAjAomAM agresara evo A puNyasAra rAjA che. A rAjAnA agaNita puNyathI AkarSAyelo huM tamane A spaSTa kahuM chuM ke, je A rAjAne nahIM mAne tene huM zikSA karIza emAM zaMkA nathI. arthAt avazya zikSA karIza. AvA prakAranI uktithI sarve paNa vismaya pAmyA ane kaMpyA. ane vicAryuM ke nakkI A cakravartInI jema mAnavA yogya che. karNa mATe amRta samAna evuM potAnA putranuM nAma mAtra sAMbhaLavAthI puNyasAranA pitAe tyAre A pramANe vicAryuM ke, A puNyasAra rAjA koNa che ? zuM A mAro putra che ? athavA to Dagale ne pagale nAmanI ane tejanI (athavA sthAnanI) samAnatA hoya che. A pramANe jeTalAmAM puNyasAra rAjAnA pitA vicAre che teTalAmAM huM jaNAi gayo chuM=oLakhAi gayo chuM. e pramANe (vicArIne) tyAre tarata puNyasAra devanI jema spaSTa svarUpavALo=potAnA mULa rUpavALo thayo. ane Ubho thaine ghaNI bhaktithI pitAnA pagane namyo. kAraNa ke sajjanonI kyAMya paNa aucityanI viparItatA hotI nathI. arthAt sajjano kyAMya paNa aucityane cUkatA nathI. AzcaryakArI satkarmanA yogathI mahAnaMdano saMgama karAvanArA putrano saMgama thaye chate pitA nivRttAtmA thayA=zAMti pAmyA te yukta ja che. teno saghaLo ya vRttAMta jANya chate saghaLA ya rAjAoe tenuM yathocita sanmAna karyuM. mahAna mANasa konA vaDe satkAra Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 237 karAto nathI? arthAt saghaLA ya vaDe satkAra karAya che. te kanyAnA vivAhanA utsAhapUrvakanA mahotsavanA pravAhathI arthAt utsava upara utsava ema utsavonI paraMparAthI teno mahAna mahimA thayo. athavA to puNyathI atidurlabha zuM che? arthAt saghaLuM ya sulabha che. tyAra pachI kAryane jANanArA sahasravIrya rAjAe saghaLAya rAjAonI sAthe putrane bolAvIne potAnA nagarane prApta karyuM. zrImaMtonI sAthe ane sAmaMtonI sAthe te rAjA nirupama mahotsavIpUrvaka kRSNanI lIlAthI potAnA nagaramAM pravezyo. prasenajIta rAjAe jevI rIte ghaNI RddhipUrvaka bhaMbhAsAra(zreNika)no rAjayAbhiSeka karyo hato te rIte koika vakhate zubha divase te rAjAe puNyasArano ghaNI RddhithI rAjyAbhiSeka karyo. rAjayanA dAnathI dUra thayo che (dIkSA levAmAM thato) pratibaMdha jeno evA sArI buddhivALA rAjAe svayaM vidhipUrvaka dIkSA lIdhI ane paramapadane ( mokSane) pAmyA. joke te puNyasAra rAjAe pUrve rAjayaRddhine prApta karI che chatAM paNa rAmanI jema te pitAnA rAjayathI atizaya zobhyo. kAraNa ke pitAnI lakSmI adhika AnaMda mATe thAya che. pUrve divyavANI thavAnI sAthe saghaLAya rAjAoe kanyA, sainya vagerenA dAnathI tenuM atizaya sanmAna karyuM hatuM. chatAM mANasonI prasiddhi vijaya karAvanArI hoya che ethI abhimAnI evA paNa bIjA rAjAoe pota potAnA bheMTaNA dharavA vaDe tenuM sanmAna karyuM. have potapotAnA moTA madathI uddhata thayelA je ajJAnIoe tenI avajJA karI hatI teone pUrvanI jema sAnidhya karanArA deve te rIte bhaya pamADyo ke jethI nakAmI evI darpakathAno tyAga karIne ane ghaNA bhaTaNAo lAvIne kiMkaranI jema puNyasAra rAjAnI sevA karI. A pramANe ATheya dizAomAM sUryanA prakAzanI jema sarvatra paNa apratihata evI tenI AjJA pRthvInA cheDA sudhI prasarI. IndranI jema te rAjAnuM A pramANe devanA sAnnidhyathI pRthvI upara akhaMDa traNa khaMDanuM adhipatipaNuM thayuM. digvijaya mATe yAtrA nathI karI, sainyanI goThavaNI nathI karI, yuddha nathI karyuM, bAhuyuddha nathI karyuM, dUta mokalavo vagere paNa nathI karyuM, dAna na karyuM, arthAt lAMca ApI nathI, bheda paNa nathI karyo, arthAt zatrusainyane phoDI nAkhavA ItyAdi bheda nathI karyo, daMDa nathI karyo ane devanI ArAdhanA vagere nathI karI to paNa tenuM AvA prakAranuM aizvaryA che. aho sukRtano vilAsa ! traNa khaMDanA adhipati evA te rAjAnI saudharmAdhipatinI jema pUrve kahelI ATha paNa paTTadevIo hatI. ane te dareka paTTadevIne eka eka hajAra sevaka hatA. te rAjAne bIjI paNa ATha hajAra rANIo hatI. vizruta hovA chatAM zrutanA sAgara, virakta hovA chatAM vizuddhine dhAraNa karanArA, niHsaMga (saMga rahita) hovA chatAM sArI rIte saMga karI zakAya evA guru bhagavaMta tyAM AvyA. sAraparivArane AgaLa karyo che jeNe Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 AcArapradIpa evo puNyasAra rAjA surendranI jema sarvaRddhithI AnaMdapUrvaka te muni bhagavaMtane vaMdana karavA mATe gayo. pradakSiNA vagere vidhithI vaMdana Adi karavApUrvaka gurunI AgaLa AdarapUrvaka te yathAsthAne beTho. je jenAthI moTAi upara ArUDha thayo hoya te tenI zreSTha moTAi kare, jo na kare to enI kRtajJatA kyAM rahI? athavA to eno zubhodaya kevI rIte thAya ? tethI kahyuM che ke, dharmAdadhigataizvaryo, dharmameva nihanti yaH / sa kathaM sugatiM yAyAt, svasvAmidrohapAtakI ? dharmathI aizvaryane pAmelo je puruSa dharmane ja haNe te potAnA svAmIno droha karanAra pApI sugatimAM kevI rIte jAya ? tethI pUrve dharmathI prApta karelI ati moTI RddhivALA moTA mANasoe vizeSathI A dharma sevavo joie. A pramANe dharmathI moTA rAjyanI prApti ane moTA rAjyavALAe dharma sevavo ema anyoanya upakAratA thAya che. moTA na hoya temaNe moTAi mATe ane moTA hoya temaNe moTAinI vRddhi mATe haMmezA paNa apramAdavALA thaine sArI rIte dharma ArAdhavo joie. meghanuM pANI pInArA cAtakanI jema dezanA rUpa amRtanA pAnathI annanA bhojanathI jevI rIte tRpti thAya tevI tene tRpti thai. have avasara pAmIne zrutanA sAgara cArajJAnane dhAraNa karanArAomAM mukhya evA gurune rAjAe potAno pUrvabhava pUchyo. gurue kahyuM: he mahAbhAga ! pUrve mahApura nAmanA nagaramAM mahAnaMda nAmano mahARddhivALo mahA Astika hato. teno putra pitA vagerethI AstikakriyA zikhavADAyelo hovA chatAM paNa dharmamAM pramAda karato, saMsAramAM mada karato, aziSTa buddhivALo, pitA vagere upara dveSa kare che. dharmasAra e pramANe pitAe tenuM nAma ApyuM hovA chatAM arthathI rahita che=nakAmuM che. ane tethI lokamAM hAMsI mATe thayuM. sAnvarthamAM (=nAma pramANe kArya dekhAtuM hoya to temAM) ApeluM nAma ucita bane che. koi vakhata kautuka jovA mATe ucaka manavALA snehI mitronI sAthe suMdara udyAnamAM harSapUrvaka vicaratA teNe eka bAju svAbhAvika sukhanA saMsargavALA, kAyotsargamAM rahelA, anArya evI vAMdarIthI phaDAtA aMgavALA munine joyA. saghaLo ya jana upadravathI rakSA karavA yogya che to pachI muninI to zuM vAta karavI ? A pramANe vicArIne teNe sArI rIte vAMdarInuM nivAraNa karyuM. chatAM paNa pizAcaNInI jema vAMdarIe te munine na choDyA. duHkhe karI pAra pAmI zakAya tevA upasargamAM paNa meru parvatanI jema nikaMpa te muni tatkAla ja kevaLajJAnathI Azraya karAyA. arthAt munine kevaLajJAna utpanna thayuM. tethI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - trIjo prakAza-cAritrAcAra 239 munie vAMdarIne kahyuM ke, he bhadra ! hRdayamAM samatAne dhAraNa kara. sAta bhava sudhI prApta karelA draSanA phaLane tuM kema vicAratI nathI? A pramANenI uktithI te vAMdarI jANe maMtrathI baMdhAyelI na hoya tema rahI. have vismaya pAmavAthI dharmasAre jJAnIne pUchyuM tyAre jJAnIe kahyuM ke bho ! A bhavamAM te mArI priyA hatI. atipremathI tenAmAM Asakta huM pitA vagerethI judo thayo. strImukhavALA=strInA Adeza mujaba cAlanArA, mUrkha ane pitA vagerethI paNa avaLA mukhavALA putrane dhikkAra thAo. bhAgyayogathI sugurune pAmIne huM zrAvaka dharmane karuM chuM ane zraddhA vagaranI A mArI priyA) je te khoTA bahAnAthI mithyAtvane ja kare che. nidharmavALA upara zuM sneha karavo ? A pramANe zithila AdaravALA thayelA mArA upara duSTa evI A daiSa kare che. vairAgyathI meM vratano Adara karyo. arthAtuM cAritra lIdhuM. mithyAtvanA poSaNathI ane mArA uparanA ati dveSathI krame karIne marI. marIne te duSTa sApaNa thaI. kaSTakArI mUDhatAnI ceSTAne dhikkAra thAo. bhAgyayoge tyAM AvelA ane te vananI aMdara pratimA dhAraNa karIne rahelA mane joine daMzavA mATe AvatI morathI haNAyelI marI, moralI thaI. pUrvanA dveSathI upadrava karavA mATe AvatI kUtarI vaDe khavAI. kUtarI thaI ane A pramANe bhUMDaNI ane vAghaNa paNa thaI. ane te vAghaNa 'mane mAravA mATe doDatI vacce rahelA khADAmAM paDI. samagra aMgopAMga bhAMgavAthI vAMdarAo vaDe paNa upadrava karAI. marIne A vAMdarI thaI. pUrvanA verathI mArA upara upasarga karyo. kharekhara ! jIvono koI paNa eka pakko Sa duHkhe karI sahana karI zakAya tevo hoya che. hamaNAM amArI vANIthI jAtismaraNa jJAnane pAmIne zAMtine dhAraNa karanArI thaI che. - have bodha pAmelI A A bhavamAM nirvedane pAmaze ane mane khamAvIne tarata ja anazanano svIkAra karIne ATha divasamAM devalokamAM devIpaNuM prApta karaze. tethI hitane IcchanAre mithyAtva ane dveSano tyAga karavo joie. kAraNa ke pahelAthI mithyAtvathI duraMta durgatinI prApti thAya che ane bIjAthI=%SathI naraka vagere paNa prApta thAya che. jIvono rAga du:khe karI nivArI zakAya tevo che tenA karatA paNa dveSa ati du:khe karI | nivArI zakAya tevo che. dharmadviSa to saghaLA ya arthano nAza karanAro ane anaMta pIDA ane du:khane ApanAro che. vayanI avasthAvizeSathI rAga kyAMka na paNa prasare. jyAre dveSa to cAre bAju prasarato RSithI paNa duHkhe karI pIsI zakAya nAza karI zakAya tevo che. A pramANe sAMbhaLIne bodha pAmelA dharmasAre kahyuM ke, he prabho ! dharmakriyAnA zatru Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 AcArapradIpa ane pApakriyAne poSanArA mArI zI gati thaze ? jJAnIe paNa kahyuM ke, jo tuM pUrvanA pApanI sArI rIte AlocanA karIne sArI rIte sAdhI zakAya evA paNa dharmanI ArAdhanA kare to tArI paNa sadgati thAya. tapa, kriyA, abhigraha vagere du:khe karI sAdhI zakAya evA che. tethI bho ! svazaktithI sukhe sAdhI zakAya evI aSTa pravacanamAtAnI ArAdhanA kara ane jANe kotareluM na hoya tema svacittamAM samyaktvane sthira kara. ATaluM karavAthI paNa tArI bhavAMtaramAM sadgati thaze ane tyAra pachI nivRtti=mukti thaze. teNe paNa te samyaktvane te pramANe svIkAryuM ane potAnA sthAne gayo. dharmamAM ekAgratAthI te pitA vagerene atizaya AnaMda ApanAro thayo. dharmIone potAno jJAtijana=svajana paNa dharmI hoya to ja prItipAtra thAya che. te dharmasAra pUrve putrarUpe iSTa hato. tyAra pachI puNyathI=dharmathI paNa iSTa thayo. tyArathI mAMDIne samyaktva guNathI zobhato te iryAsamitimAM, bhASAsamitimAM ane traNa prakAranI eSaNAsamitimAM tathA grahaNa karavA yogya samagra vastuone levA, mUkavAmAM paNa ane mala-mUtra-jaLa vagere paraThavavAmAM sArI rIte atizaya prayatna kare che. ane e pramANe mana-vacana-kAyaguptiomAM paNa prayatna karato gRhastha hovA chatAM paNa sAdhuone dRSTAMta ApavA rUpa thayo. 'dharmasAra' evuM mAruM nAma phogaTa na thAva ane kyAMya mArI mazkarI na thAva A pramANe vicArIne te dharmasAre potAnA nAmanA arthane dIpAvyuM. dharmanI ArAdhanA karIne pitA krame karI svarganA bhogane bhogavanArA thaye chate arthAt devaloka pAme chate durbhAgyanA yogathI dharmasAra alpasAravALo=alpadhanavALo thayo. bhavasthitine dhikkAra thAo. kAraNa ke, kRtaprayatnAnapi naiti kAMzcana, svayaMzayAnAnapi sevate parAn / yespi nAsti dvitaye'pi vidyate, zriyaH pracAro na vicAragocaraH // 266 // jeoe lakSmI meLavavAno prayatna karelo che evA koikanI pAse lakSmI AvatI nathI ane jeo svayaM sutelA che evA bIjAonI lakSmI sevA kare che. prayatna karanArAo ane sutelAo ema baMne pAse lakSmI nathI. evI rIte prayatna karanArAo ane sutelAo ema baMne pAse paNa lakSmI che. Ama lakSmIno pracAra vicArano viSaya banato nathI. te dharmasArane dhanavAna, prIti karanAro, prakRtithI atibhadraka, kuTuMbanuM bharaNapoSaNa karanAra, soma nAmano pADozI che. atyaMta prItipAtra pADozI hote chate nAnAnuM paNa ane moTAnuM paNa paraspara sAnnidhya thavAthI ghaNuM karIne baMnene paNa guNa thAya che. nAnAonA nAnA kAryo prayatna vinA jaladIthI siddha thAya che. moTAonA moTA kAryo prayatna vinA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza-cAritrAcAra 241 jaladIthI ja siddha thAya che. A pramANe kAryanI susAdhatA thAya che. dharmasAranA iryA vageremAM yatanAvALA dharmane jovAthI potAnA khetI, kUvA vagere AraMbha-samAraMbhanI niMdA karI. dharmasAranI niraMtara prazaMsA karI ane tenI pravacanamAtAnI ArAdhanAnI vizeSathI prazaMsA karI. A pramANe haMmezA potAnI niMdA karato ane tenI prazaMsA karato ghaNA AraMbhamAM magna hovA chatAM paNa teNe ghaNA puNyane upArjana karyuM. sArA adhikArI vaDe manathI ja kahevAyelAnuM sarjanone paNa mahattva hoya che. e pramANe=dharmasAra dhanathI hIna thayo che evuM jANavAthI A ciMtAthI atyaMta duHkhI thayo. some te pramANe tene jANIne zreSThI je pramANe vaNikaputrane vepAra karavA mATe dhana Ape te pramANe svayaM teNe potAnuM dhana vepAra karavA mATe tene ApyuM. sAmarthya hote chate durmati evo je bIjAnA kAryane sAdhato nathI. tenuM dhana vagere araNyanA puSpa, kUvA vagere jevuM che. soma vaDe karAyelA AdhAra, dekhabhALanA prayogathI te vipattirUpa samudrane tarIne pUrvanI jema sukhI thayo. aho ! sAnidhya karanArano guNa ! jeNe potAnuM kArya karyuM hoya tenA upara kRtajJatA karavI joie. AthI tyArathI mAMDIne te tene vizeSathI bahumAne che. kAraNa ke moTA mANasonI A sthiti hoya che. krame karIne te kauTuMbika (pADozI) potAnuM AyuSya bhogavIne maryo. tyAra pachI pUrve kahelA puNyathI pavitra AtmA evo te puNyasAra rUpe tuM thayo che. dharmasAra zrAvakadharmanI ArAdhanAthI aMtima sAdhanAthI marIne AThamA devalokamAM zreSTha deva thayo. tarata avadhijJAnanA upayogathI potAnA pUrva bhavane jANIne paropakAra karanArA upara prati upakAra karavAnI icchAvALo jyAre pitAnA apamAnathI utpanna thayelA abhimAnathI tuM nagaramAMthI gupta rIte bahAra nIkaLyo tyArathI sAvadhAna sthitivALo te te divya uktiothI ane te te duHkhe karI sAdhI zakAya evA sAdhyane sAdhavAthI te deve ekAMte saMketitanI jema ( jANe pUrve saMketa na karyo hoya tema) tAruM sAnnidhya karyuM. uttama puruSa upara karAyelo alpa paNa upakAra vaTavRkSanA bIjanI jema AgaLa AgaLa vistArane pAmato apAra vistArane pAme che. ATha pravacanamAtAnI ArAdhanAnI prazaMsA karavAthI ATha ATha sthAne mahimA, ATha kanyA, ATha rAjya AdinI tane prApti thaI. ane sarva mANaso karatA paNa zreSTha RddhinI prApti thaI. mAtra puNyanI anumodanA paNa amAtra=mApI na zakAya eTaluM phaLa ApanArI thAya che. je puNyanI mAtra anumodanA karavAthI paNa AvA prakAranuM phaLa prApta karyuM, baMne prakAranI (=A lokanI ane paralokanI) sarva ISTanI siddhine ApanArA te puNyane (mana, vacana, kAyA ema) traNa prakAre kara. thatinA AvA prakAranA vAkyane sAMbhaLIne pratibodha pAmelo zuddha buddhivALo te samyakatva pUrvaka iryA AdimAM zaktipUrvaka sArI rIte udyamavALo thayo. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 AcArapradIpa A pramANe vizALa sAmrAjya hote chate paNa tenuM iryA AdimAM upayogapaNe kone Azcarya karanAruM na thayuM? athavA to sAvadhAna AtmAne zuM na thAya? arthAt sAvadhAna mANasane saghaLuM ya zakya che, kaMI azakya nathI. yathA rInA tathA prajJA jevo rAjA hoya prAya: sarve prajA paNa tevI ja thAya che. AthI lokamAM paNa iryA vageremAM upayoga paNAnuM eka chatra sAmrAjya thayuM. nizcita buddhivALA teNe dharmajAgarikAmAM kyAreka vicAryuM ke, samiti, guptinI ArAdhanA saMyama vinA sArI rIte thaI zakatI nathI. vaLI bIjuM- prAntaH kasyApi no grAhyaH, prAyasaH syAt sa nIrasaH / ___ tadrAjyAdirasaM tyaktvA, zamI zAntarasaM zraye // 291 // koI paNa vastuno cheDo grahaNa na karavo joIe. ghaNuM karIne cheDo nIrasa hoya che. tethI rAjaya vagerenA rasane choDIne samatAvALo huM zAMtarasano Azraya karuM. rUkSahilA prazno, sevitA H je rakSA rasa: zAstu sutArAM, sara: cAt pura: pura: 222 sevAyelA bIjA raso zeraDInI jema aMte virasa thAya. paraMtu zAMtarasa to AgaLa AgaLa sutarAM sarasa thAya. A pramANe vicArIne rAjya upara putrane sthApana karIne Arya evA teNe ATha rANIonI sAthe vidhipUrvaka dIkSA lIdhI. krame karI te cauda pUrva bhaNyA. vizeSa karIne ATha pravacanamAtAnI atizaya ArAdhanA karI. avyagrapaNe temAM ja ekAgratAthI te koIka divase kSapakazreNi upara ArUDha thayA ane karmonI zreNino nAza karyo. tyAre ja kevalajJAnanI prAptithI devo vaDe karAyelI mahARddhino bhAgI thayo. aSTapravacanamAtAnI ArAdhanAnA upadezathI pratibodhane yogya jIvone pratibodha karI karIne krame karI ekalA atula sukhanA AsvAdane prApta karyuM. arthAt mokSa pAmyA. A pramANe mAtra pAMca samiti ane traNa guptinI ArAdhanAnA daSTAMtathI che bhaviko ! jo tamane mokSanI kAmanA che to temAM (=aSTapravacanamAtAmAM) prayatna karo. A pramANe tapAgacchIya pU.A.zrI somasuMdarasUrijInA ziSya pU.A.zrI munisuMdarasUrinA ziSya pU.A.zrI ratnazekharasUri viracita AcArapradIpamAM cAritrAcAra nAmano trIjo prakAza pUrNa thayo. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra -?* * jenA vaDe za2I2, karma vagere tapAvAya te tapa. tethI kahyuM che ke-- rasarudhiramAMsamedo'sthimajjAzukrApyanena tApyante / karmANi cAzubhAnItyatastapo nAma nairuktam // 1 // rasa, rudhira, mAMsa, meda, asthi, majjA, zukra ane azubha karmo AnAthI tapAvAya che AthI niruktithI 'tapa' e pramANe kahevAya che. tapa (A loka ane paraloka ema) baMne bhavamAM sarva kAryane sAdhanAruM che. kAraNa ke-- tapaH sakalalakSmInAM, niyantraNamazRGkhalam / pratyuttotamUtAvi-rakSAmantro nirakSaraH // 1 // tapa saMkalalakSmInuM beDI vagaranuM niyaMtraNa che. vighna, preta, bhUta AdinI rakSA karanAro akSara vinAno maMtra che. athiraM pi thiraM vaMkaM pi, ujjuaM dullahaM pi taha sulahaM / tullAM pi sutAM, taveLa saMpatttat E // 2 // [ tavAja-[.rU ] tapathI asthira kArya paNa sthira thAya che, vAMku kArya paNa sIdhuM thAya che, durlabha kArya paNa sulabha thAya che, dusAdhya kArya paNa susAdhya thAya che. 'savvAsi payaDINaM pariNAmavasAduvakkamo bhaNio / pAyamanikAiANaM tavasA u nikAiANaM pi // 3 // [ hitopadeza gA0 194] pariNAmanA vazathI prAyaH sarva anikAcita prakRtiono upakrama kahelo che. tapathI to nikAcita pravRttiono paNa upakrama kahelo che. karmanI nirjarA mATe ja tapa karavo joie. jethI paramaRSinuM vacana che ke, "no ihalogaTTayAe tavamahidvijjA, no paralogaTTayAe tavamahiTTijjA, no kIttivaNNasaddasilogaTTayAe, tavamahiTThijjA, nannattha nijjaraTTayAe tavamahiTThijjA" [ zavanga1 3.4. sU.4] A loka mATe (labdhi AdinI prApti mATe) tapa na karavo joie, paraloka mATe (devendra AdinI prApti mATe) tapa na karavo joie, (sarva dizAmAM vyApe te) kIrti, (eka Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 AcArapradIpa dizAmAM vyApe te) varNa, (ardha dizAmAM vyApe te) zabda, (te ja sthAnamAM vyApe te) glAvA mATe tapa na karavo joie, paraMtu phakta sakAma nirjarA mATe ja tapa karavo joie. AthI ja pravacanamAM-jina siddhAMtamAM prasiddha nava niyANAno tapasvIe tyAga karavo joIe. kAraNa ke, yaH pAlayitvA caraNaM vizuddhaM, karoti bhogAdinidAnamajJaH / sa vardhayitvA phaladAnadakSaM, kalpadrumaM bhasmayatIha mUDhaH // 1 // cAritranuM vizuddha rIte pAlana karIne ajJAnI evo je bhogAdinuM nidAna kare che, mUDha evo te phaLa ApavAmAM samartha evA kalpavRkSane moTo karIne bhasmIbhUta kare che. nidAnanuM svarUpa amArA vaDe racAyelI pratikramaNa sUtranI vRttimAMthI jANI levuM. cha prakAranA bAhya ane cha prakAranA atyaMtara bhedothI tapa bAra prakArano che. ane te tapanuM AcaraNa karavuM te tamAcAra che. je RSinuM vacana che ke, bArasavihami vi tave, sabbhitarabAhire kusaladiDhe / tArU manavI, nAyavyo to tavAyAro ? A [vAvai.ni.-286 ]: tIrthakara vaDe jovAyelA atyaMtara ane bAhya bAra prakAranA tapamAM glAni vinA AzaMsAthI rahita (prayatna karavo) te tapAcAra jANavo. vizeSArtha - satije tIrthakaro vaDe jovAyelA. mAtArU-cittanA utsAhathI paNa rAjaveThanI rItathI nahIM athavA to yathAzakti tapa kare. kAraNa ke, " so a tavo kAyavvo, jeNa maNo maMgulaM na ciMtei / ne diyA, ne ya nAnA na rAti che ? I [pavavatu-224]. je tapa karavAthI mana azubha na vicAre, je tapa karavAthI iMdriyonI hAni na thAya ane je tapa karavAthI (Avazyaka) yogonI hAni na thAya te tapa karavo joie. HITnIvi=anAzasI. eTale ke A loka ane paraloka vagerenI AzaMsAthI rahita. bAhya ane atyaMtara tapamAM anazana vagere cha bAhya tapa che ane prAyazcitta vagere - cha atyaMtara tapanA bhedo che. jethI RSi vacana che ke, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra 245 aNasaNa 1 mUNoariA 2 vittIsaMkhevaNaM 3 rasaccAo 4 / kAyakileso 5 saMlINayA ya 6 bajjho tavo hoi // 1 // [ dazavai ni.gA.47] anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA A bAhya tapa che. pAyacchittaM 1 viNao 2, veAvaccaM 3 taheva sajjhAo 4 / jhANaM 5 ussaggo'viya 6, abbhitarao tavo hoi // 2 ||[dshvai ni.gA.48] prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca tathA svAdhyAya, dhyAna ane utsarga A atyaMtara tapa che. (1) anazana bAhya tapamAM anazana be prakAranuM che. ivara ane mAvajajIvika. zrI vIra bhagavaMtanA tIrthamAM ivara tapa navakArazIthI mAMDIne cha mahinA sudhIno che. zrI RSabhajinanA tIrthamAM ivara tapa navakArazIthI mAMDIne saMvatsara sudhIno hato. madhyama (bAvIza) tIrthakaranA tIrthomAM to ATha mahinA sudhIno hato. zreNitapa, prataratapa, ghanatapa, vargatapa, yavamadhyatapa, caMdratapa, caMdrAyaNatapa, kanakAvalItapa, ratnAvalItapa, muktAvalItapa, siMhaniSkrIDitatapa vagere vividha tapono anazana tapanI aMdara samAveza na thaI jAya che. mAvajIvika tapa pAdapopagamana, iMginI ane bhaktapratyAkhyAnanA bhedathI traNa prakArano che. temAM.... nipphAiA ya sIsA, gaccho paripAlio mhaabhaago| abbhujjao vihAro, ahavA abbhujjayaM maraNaM // 1 // ziSyonI niSpatti karI=navA navA ziSyo taiyAra karyA, mahA bhAgyazALI gacchanuM sArI rIte pAlana karyuM, have abhyaghata vihAra=jinakalpa Adi vihAra athavA abhyadyatamaraNa=pAdapopagamana Adi maraNano svIkAra kare. dizA ane vaya pariNAma pAme chate deva ane gurune namaskAra karIne temanI pAse jeNe anazanano svIkAra karyo che evo sAdhu girinI guphA vageremAM trasa ane sthAvara jIvathI rahita caMDila bhUmimAM vRkSanI jema AMkha paTapaTAvavA vageremAM paNa ceSTA vagarano, pahelAM saMghayaNavALo, koipaNa jAtanA (paDakhuM pheravavuM vagere) pratikarmathI rahita je te saMsthAnanI prazasta dhyAnathI prANanA aMta sudhI rahevuM te pAdapopagamana anazana che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa A pramANe niyata pradezamAM anyanI apekSA vinA svayaM ja paDakhuM pheravavuM vagere karatA ceSTAvALA sAdhu bhagavaMtanuM prANano nAza thAya tyAM sudhI rahevuM te IMginI anazana che. je gacchanI aMdara rahenArA hoya, komaLa saMthArAno Azraya karyo hoya, zarIra ane upakaraNa uparanI mamatAno tyAga karyo hoya, traNa prakAranA athavA to cAra prakAranA AhAranuM paccakkhANa karyuM hoya, svayaM ja navakAranuM uccAraNa karatA hoya athavA najIkamAM rahelA sAdhu bhagavaMta namaskAra saMbhaLAvatA hoya, udvartana - parivartana vagere karatA hoya (e rIte) samAdhipUrvaka kALa kare tene bhaktapratyAkhyAna anazana hoya che. 246 ane A bhaktapratyAkhyAna nAmanuM anazana niyamA saparikarmavALuM hovAthI sAdhvIone paNa sAdhAraNa che. arthAt sAdhvIo paNa A anazana karI zake che. kahyuM cheke, savvAvi a ajjAo, savvevi a paDhamasaMghayaNavajjA / savve'vi desavirayA, paccakkhANeNa umaraMti // 1 // [ vyavahArasUtra.u.100gA0527] saghaLI ya sAdhvIo, prathama saMghayaNane choDIne bAkInA saghaLA ya saMghayaNavALA ane sarve paNa dezaviratidhara zrAvako bhakta pratyAkhyAna paccakkhANathI mare che. pAdapopagamana, iMginI ane bhakta pratyAkhyAna A traNe paNa anazana nirvyAghAta hote chate saMlekhanApUrvaka na kare to ArtadhyAnano saMbhava hovAthI saMlekhanApUrvaka ja kare che. kahyuM che ke, dehammi asaMlihie, sahasA dhAUhiM khijjamANIhiM / jAya aTTajjhANaM, sarIriNo caramakAlammi // 1 // [ paJcavastu gA0 1577 ] zarIranI saMlekhanA karyA vinA (pAdapopagamana Adi svIkAravAmAM Ave to) aMtima samaye ekAeka dhAtuno kSobha thavAnA kAraNe jIvone ArtadhyAna thAya che. vyAdhi, vidyutapAta, giripAta, divAla paDavI, sarpadaMza Adi rUpa vyAghAta hote chate saMlekhanA vinA paNa svIkAre. nirvyAghAta ane vyAghAta A baMne prakAranuM anazana saMpUrNa karmakSayanuM kAraNa che. kAraNa ke, dehadurgamudagrANi, tAvatkarmANi dehinAm / nojjhanti yAvadannAmbu- pravezo'tra nirargalaH // 1 // zarIrarUpI killAmAM rahelA jIvonA karmo tyAM sudhI ja ugratAne dhAraNa karIne Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra rahelA che ke jyAM sudhI rokaToka vinA anna ane pANIno praveza tyAga karavAmAM (=rokavAmAM) Avato nathI. kaSAyaviSayAhAra-tyAgo yatra vidhIyate / pavAsa: sa vijJeyaH, zeSa GUna viduH // 2 // 247 jemAM kaSAya, viSaya ane AhArano tyAga karavAmAM Ave tene upavAsa jANavo. bAkInuM badhu lAMghaNa jANavuM. ahIM dRDhaprahArInuM dRSTAMta che. jema ke-- dRDhaprahArInuM dRSTAMta koika atyaMta anyAyI brAhmaNane rAjAe nagaramAMthI bahAra kADhI nAkhyo. ane te coranI pallImAM gayo. corapallInA svAmIe tene putra rUpe sthApita karyo. corapallIno svAmI mare chate te co2pallIno svAmI thayo. sarvatra nirdayapaNe prahAra karato hovAthI daDhaprahArI e pramANe prasiddha thayo. koika vakhata kuzasthala gAmane lUMTavA mATe gayo. teno eka cora devazarmA nAmanA nirdhana brAhmaNanA gharamAM bhikSA mAgIne pakAvelI khIrane corI gayo. brAhmaNanA chokarAo rokakaLa kare chate gusse thayelA, parighathI pazunI jema corane mAratA brAhmaNane joine tenI rakSA mATe doDatA pallIpatie sAme thayelI gAyane, brAhmaNane ane jenI prasUti najIkamAM thavAnI che tevI brAhmaNIne mArI. brAhmaNInI kukSino cheda thavAthI TUkaDA thayelA, taDaphaDatA garbhane joine jene dayA utpanna thai che evo, prazcAttApapUrvaka udyAnamAM sAdhu pAse dIkSA lIdhI che evo dRDhaprahArI 'je divase hatyAnuM pApa yAda Avaze te divase huM bhojana nahIM karuM, ane sarvathA kSamAne dhAraNa karIza' e pramANenA be abhigrahane laine te ja gAmamAM vicaryo. bhikSA mATe gAmamAM jatAM loko Akroza vagerethI te pApa yAda karAve che. AthI kyAre paNa bhojana na karyuM. A pramANe cha mahine siddha thayo. A pramANe 'anazana' nAmano prathama bheda pUrNa thayo. (2) UNodarI Una=nyUna udara te Unoda2. tene karavuM te UNodarikA. 'nAmni puMsi va' e sUtrathI k pratyaya lAgavAthI rUpanI siddhi thai che. A to mAtra vyutpatti che. zabdanI pravRtti to UnatA mAtramAM che. UNodarikA dravya ane bhAvanA bhedathI be prakAranI che. dravyathI UNodarikA upakaraNa, bhakta=bhojana ane pAna=pANInA viSayavALI che. temAM u5ka2Na saMbaMdhI UNodarikA jinakalpiko vagerene athavA to jinakalpanA abhyAsamAM tatpara thayelAone Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAraprada pa jANavI, paNa bIjAone nahIM. kAraNa ke teone upadhinA abhAvamAM samagra saMyamanuM pAlana thai zakatuM nathI. athavA to teone paNa atirikta (=vadhArAnA) upakaraNanA agrahaNathI upakaraNa UNodarikA vikalpavALI ja che. ane bhakta-pAna UNodarikA potAnA AhAranI mAtrA=pramANanA tyAgathI jANavI. AhAranuM mAna A pramANe che-- 248 battIsaM kira kavalA, AhAro kucchipUrao bhaNio purisassa mahiliAe, aTThAvIsaM bhave kavalA // 1 // [ piNDa ni0642 ] kharekhara batrIsa koLIyA AhAra puruSanI kukSine bharanAro kahyo che. ane aTThAvIza koLIyA AhAra strInI kukSine bharanAro thAya che. kavalassa ya parimANaM, kukkuDiaMDagapamANamittaM tu / jaM vA avigiavayaNo, vayaNaMmi chubhijja vIsanto // 1 // kukaDInA iMDA jeTaluM koLIyAnuM pramANa che, athavA to mukhamAM naMkhAyelo koLIyo mukhamAM praveza karato mukhane vikRta na kare teTaluM pramANa koLIyAnuM jANavuM. te bhakta-pAna UNodarikA alpAhAra Adi bhedathI pAMca prakAranI che. jethI kahyuM che ke, appAhAra avaDDA, dubhAga pattA taheva kiMcUNA / aTThaduvAlasasolasa, cauvIsa tahekkatIsA ya // 1 // [ sthAnAGga tRttIyasthAne] alpAhAra, apArzva, dvibhAga, prAptA, kaMika nyUna anukrame ATha, bAra, soLa, covIsa ane ekatrIsa (koLIyAthI jANavI). ahIM bhAvArtha A pramANe che-- (1) alpAhAra- jemAM eka koLIyAthI mAMDIne ATha koLIyA sudhIno AhAra hoya te alpAhAra UNodarikA che. ahIM eka koLIyAvALI jaghanya, ATha koLIyAvALI utkRSTa ane be vagere koLIyAvALI madhyama jANavI. (2) apAa- jemAM nava koLIyAthI mAMDIne bAra koLIyA sudhIno AhAra hoya te apArdra UNodarikA che. (3) dvibhAga- jemAM tera koLIyAthI mAMDIne soLa koLIyA sudhIno AhAra hoya te dvibhAga UNodarikA che. (4) prAptA-- jemAM sattara koLIyAthI mAMDIne covIsa koLIyA sudhIno AhAra hoya te prAptA UNodarikA che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra 249 (5) kiMcit jUna- jemAM pacIsa koLIyAthI mAMDIne ekatrIsa koLIyA sudhIno AhAra hoya te kiMcit jUna UNodarikA che. badhI jagyAe jaghanya vagere bheda pUrvanI jema bhAvavA=jANavA. A anusAra pAna saMbaMdhi UNodarikA paNa bhAvavI =vicAravI. tathA strIone paNa A rIte puruSane anusAre UNodarikA jANavI. krodha Adino tyAga karavo te bhAvathI UNodarikA che. jethI kahyuM che ke, kohAINamaNudiNaM, cAo jiNavayaNabhAvaNAo u| mAvejoAi , pannA vIrAhiM ? [sthAnAE sUtra.282 vRtta] jinavacananI bhAvanAothI dararoja krodha Adino tyAga karavo tene vItarAga bhagavaMtoe bhAva. UNodarikA kahI che. dararoja karAtI UNodarikA taparUpa hovAthI ane vizeSa karIne bIjAothI nahIM jaNAtI hovAthI bahu phaLavALI che. upavAsa vagere tapa je rIte bIjAothI jaNAya che te rIte UNodarikA bIjAothI jaNAtI nathI. UNodarikAmAM nirogIpaNuM vagere guNo che. kAraNa ke, hiAhArA miAhArA, appAhArA ya je narA / na te vijjA tigicchaMti, appANaM te tigicchagA ||1||[pinndd ni0648] je puraSo hita AhAravALA che, mita AhAravALA che, alpa AhAravALA che teonI vaidyo cikitsA karatA nathI. teo pote potAnI cikitsA karanArA che. sAdhune AzrayI mita AhArapaNuM piMDaniryuktimAM A pramANe kahyuM che, addhamasaNassa savaMjaNassa kujjA davassa do bhaage|| vI pavirATTA, chagyA paNa kyA che ? . [fpave ni.60] ahIM cha bhAga karelA udarano ardho bhAga ( traNa bhAga) takra, zAka vagerethI sahita je vyaMjana tenAthI sahita azanano AhAra kare. arthAtu azanarUpa AhArathI ardha udara (==Na bhAga) bhare. tenA be bhAga pANInA bhare. chaThTho bhAga to vAyunA pracAra mATe nyUna kare. sIo usiNo sAhAraNo a kAlo tihA muNeavvo / sAhAraNami kAle, tatthAhAre imA mattA // 1 // [piNDa ni0651] Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 AcArapradIpa zIta, uSNa ane sAdhAraNa ema kALa traNa prakArano jANavo. sAdhAraNa kALamAM AhAranI mAtrA (=pramANa) At=hamaNA ja upara jaNAvI te) jANavI. have zIta ane uSNa kALanI mAtrAne kahe che- sIe davassa ego, bhatte cattAri ahava do pANe / usiNe davassa dunni u, tinni va sesA u bhattassa ||2||[pinndd ni0652] zItakALamAM dravano=pANIno eka bhAga, bhaktanA cAra bhAga. athavA madhyama zItakALamAM dravanA=pANInA be bhAga, bhaktanA traNa bhAga. A pramANe madhyama uSNakALamAM dravanA=pANInA be bhAga, bhaktanA traNa bhAga, ati uSNakALamAM dravanA pANInA traNa bhAga, bhaktanA be bhAga. (eka bhAga to kAyama mATe vAyunA saMcAra mATe nyUna rAkhavo.) A pramANe mita ane nirava=nirdoSa AhAra grahaNa karavAmAM sAdhune dararoja upavAsa ja che. jethI kahyuM che ke, niravajjAhArANaM, sAhUNaM niccameva uvvaaso| resUUputravApi pAnnayaMtA sAmauvi I ? [jJAnava-25] dezona pUrve kroDa varSa sudhI paNa cAritranuM pAlana karatA, niravagha AhAra karatA sAdhuone nitya ja upavAsa che. tathA- chaThTha, aTTama Adi vizeSa tapa karavA chatAM paNa pAraNAmAM UNodarikAthI ja vizeSa labdhio saMbhave che. jema ke muThThI vALatA nakha aDe eTalA kulmASa=aDadanA bAkuLA ane culuka jeTalA pANIthI chaThThanuM pAraNuM karavAnuM, A rIte cha mahinA sudhI nitya chaThTha tapa karavAthI vratIne tejalezyA utpanna thAya che. A pramANe zrI vIrajine kahelI vidhithI gozALAne tejalezyA utpanna thaI. A pramANe UNodarikA pUrNa thai. | (3) vRttisaMkSepa jenAthI vartAya te vRtti eTale bhikSA. teno saMkSepa karavo te vRttisaMkSepa. ane te 'dattinuM parimANa karavA rUpa niyama karavo, eka, be, traNa vagere gharano niyama karavo ane zerI, ardha gAma, gAmano niyama karavo. dravya vagere abhigrahono AnI aMdara ja samAveza thaI jAya che. temAM... dravyathI- Aje mAre nirlepabhikSA ja grahaNa karavI, eka, be Adi datti rUpa ja 1. akhaMDa dhArAthI apAtuM dravya jyAM sudhI dhArA khaMDita na thAya tyAM sudhI eka datti kahevAya, dhArA khaMDita thatA datti vadhatI jAya. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra bhikSA grahaNa karavI, athavA bhAlAnA agrabhAge rahelA khAkharA vagerene ja levA ityAdi abhigraho dravyathI abhigraha che. 251 kSetrathI- eka, be, traNa vage2e gharamAMthI jeTaluM maLe teTaluM ja levuM, svagAmamAMthI, 52gAmamAMthI, ardhagAmamAMthI vagere rIte maLeluM ja grahaNa karavuM. athavA bhikSA ApanAra dAtA baMne jaMghAnI vacce=be paganI vacce dehalI=UMmarAne karIne Ape to grahaNa karavuM. ityAdi abhigraho kSetrathI abhigraha che. kAlathI- pahelo pahora, bIjo pahora Adi niyata veLAe ja maLeluM grahaNa karavuM ityAdi abhigraho kAlathI abhigraha che. bhAvathI-- laghu hoya, vRddha hoya, nara hoya, nArI hoya, AbhUSaNa paherelA hoya, AbhUSaNa rahita hoya, sukhI hoya, du:khI hoya, beThelo hoya, Ubho hoya, lAMbA paDakhe paDelo hoya, gaura varNavALo hoya, kALA varNavALo hoya, gAto hoya, hasato hoya, raDato hoya ityAdimAM tatpara evo dAyaka Ape to ja grahaNa karavuM ityAdi abhigraho bhAvathI abhigraha che. A rIte sAdhuoe ane zrAvakoe zakti anusA2 da22oja vRttisaMkSepa ka2vo joie. yatidinacaryAmAM kahyuM che ke, paidiahaM cia navanava-mabhiggahaM ciMtayaMti muNisIhA / jIaMmi jao bhaNiaM, pacchittamabhiggahAbhAve // 1 // munisiMho pratidina navA navA abhigrahane vicAre che=dhAraNa kare che. kAraNa ke abhigrahanA abhAvamAM (=pratidina abhigrahane dhAraNa na kare to) jitakalpamAM prAyazcita kaheluM che. ane tethI ja vartamAnakALamAM paNa zrAvako sacittadravyano saMkSepa karavo Adi abhigrahane grahaNa kare che. ane A tapa chaTTha, akrama Adi tapo karatAM paNa duHkhe karI sAdhI zakAya tevuM che ane adhikatara phaLavALuM che. chaThTha, akrama Adi tapa niyata kALa sudhI paccakkhANa karAtuM hovAthI nivRtta AhAranI icchAvALuM che. arthAt AhAranI icchAthI nivRtta thayeluM che. jyAre A abhigraha to koNa jANe kyAre dravya vagereno abhigraha pUrNa thaze e pramANe aniyata kALa sudhInuM paccakkhANa karAtuM hovAthI dararoja anivRtta AhAranI icchAvALuM che. arthAt AhAranI icchAthI nivRtta thayeluM nathI. AthI ja kauzAMbI nagarImAM zrI vIrajine dravyathI aDadanA bAkuLA hoya, kSetrathI dAtAe=bhikSA ApanAre be paga vacce dehalI=UMmarAne karyo hoya, kAlathI trIjo pahora hoya, bhAvathI Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 AcArapradIpa rAjAnI putrI hoya, dAsIpaNAne pAmI hoya, beDIthI baMdhAyelI hoya, mAthe muMDita hoya, bhUkhI thayelI hoya, raDatI hoya, AvI jo supaDAnA khuNAthI Apaze to ja huM pAraNuM karIza. A pramANe abhigraha karyo. ghare ghare dararoja bhamatAM cha mahinAmAM pAMca divasa ochA hatA tyAre caMdanabALAthI te abhigraha pUrNa thayo. bhIma pAMDave paNa cAritrano svIkAra karIne bhAlAnA agrabhAgathI apAyelI ja bhikSAne huM grahaNa karIza anyathA grahaNa nahIM karuM e pramANe abhigraha dhAraNa karyo. puNyazALI teno te paNa abhigraha cha mahine pUrNa thayo. sattvathI zuddha manavALAone kaMI paNa durlabha nathI. A pramANe vRttisaMkSepa pUrNa thayuM. (4) rasatyAga dUdha, dahIM vagere rasone vikAranuM kAraNa hovAthI vikRti zabdathI kahevA yogya che, arthAt vikRti zabdathI oLakhAtA magha, mAMsa, madha, mAkhaNa ane dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa, avagAhima=pakavAnna vagereno yathAzakti badhI vigaIno athavA keTalIka vigaIno haMmeza mATe ke varSa, cha mahinA, cAra mahinA vagere kALa sudhI tyAga karavo te rasatyAga. jethI nizIthabhASyamAM kahyuM che ke, vigaI vigaIbhIo, vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA, vigaI vigaI balA nei ||1||[nishiithbhaassy-1612] | vigati eTale durgati. tenAthI bhaya pAmelo je sAdhu ane upalakSaNathI zrAvaka vagere paNa dUdha vagere vigaIne ane vigaIthI mizra khIra vagere ane zarkarAkhAMDathI mizra pANI vagere vikRtigata khAya cheHvApare che tene zuM doSa thAya ? te kahe chevikRti=vikAranA svabhAvavALI A vigaI avazya vikArane karanArI che, AthI A vigaI balAtkAre paNa naraka vagere vigati durgati pamADe che=durgatimAM laI jAya che. jyAre paNa puSTa AlaMbana AdinA kAraNe vigaI grahaNa kare che tyAre paNa gurune pUchavuM vagere vidhithI ja grahaNa kare che. nizIthabhASyamAM ja kahyuM che ke, icchAmi kAraNeNaM, imeNa vigaI imaM tu bhouM je / avayaM vAvi puvo, pavaphA vividhavimi ? A [nizIthamANa-gha3] ahIM cUrNi A pramANe che- vinayapUrvaka gurune vaMdana karIne kahe ke, A kAraNathI A vigaIne ATalA pramANathI ATalA kALa sudhI ApanA vaDe rajA apAyelo huM bhogavavA mATa=vAparavA mATe icchuM chuM. A pramANe pUchyA pachI, rajA apAyA pachI bhikSA mATe pravezelo (sAdhu vigaIne) grahaNa kare. gAthAmAM "je che te pAdapUrti mATe che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra rasatyAga lAMbA samaya sudhI, yAvajjIva sudhI paNa karI zakAya che. upavAsa vagere to keTaloka samaya sudhI ja karI zakAya che. upavAsa vagere to lokamAM paNa ghaNA kare che. rasatyAga to tattvane jANanArA ja kare che. AthI upavAsa Adi karatAM paNa rasatyAga adhika phaLavALuM che. AthI ja mokSanA arthI evA ghaNA mumukSuo vigai tyAga vagereno vizeSathI Adara kare che. jema ke, zrI pradyotanasUrinA ziSya laghuzAMtistavanI racanA karanArA, zrI sUrimaMtra ApavAnA avasare temanA khabhA upara lakSmI ane sarasvatIne joine A AnA cAritrano bhraMza ka2nA2I na thAo e pramANe vicArIne zyAmamukhavALA guru thaye chate zrI mAnadevasUrie yAvajjIva sudhI vigai vagereno abhigraha karyo. jethI kahyuM che ke, bhaktaM bhaktasya lokasya, vikRtIzcAkhilA api / Ajanma naiva bhokSye'ha-mamuM niyamamagrahIt // 1 // bhaktajananuM bhojana ane saghaLIya vigaio jAvajIva sudhI huM nahIM ja bhogavuM=vAparuM e pramANe temaNe (A. mAnadevasUrie) abhigraha karyo. 253 tathA AghATanagaramAM rAjAnI sabhAmAM batrIsa digaMbaravAdIone jItavAthI 'hIralA' evuM biruda jemaNe prApta karyuM che evA zrI jagacaMdrasUrie yAvajjIva AyaMbilano abhigraha karyo ane bAra varSa sudhI te tapa karavAthI 'tapA' e pramANe khyAti meLavI. A pramANe rasatyAga pUrNa thayo. (5) kAyakleza vIrAsana vagere ugra Asana karavA zarIranuM pratikarma na karavuM, kezano loca karavo vagerethI zAstranI sAthe virodha na Ave te rIte zarIrane bAdhA pahoMcADavArUpa vividha prakArano kAyakleza che. jethI kahyuM che ke, vIrAsaNaukkuDuAsaNAi loAio a vinneo / kAyakileso saMsAranAsanivve aheutti // 1 // vIrAsaNAsu guNA, kAyaniroho dayA ya jIvesu / puratoJamaDuM Ja tattA, vahumALo ceva annati // 2 // nissaMgayA ya pacchA purakammavivajjaNaM ca loaguNA / dukkhasahattaM naragAibhAvaNAe a nivveo // 3 // vIrAsana, utkaTa Asana Adi Asano ane loca vagerene kAyakleza jANavo. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 AcArapradIpa ane te kAyakleza saMsAranA nAzanuM kAraNa che ane nirveda-vairAgyanuM kAraNa che. (1) vIrAsana AdimAM nIce jaNAvelA guNo rahelA che. kAyAno nirodha thAya che, jIvo upara dayA karelI thAya che, paralokanI mati thAya che tathA bIjAone bahumAna thAya che. (2) ni saMgatA, pazcAtkarma pUrvakarmano tyAga, duHkhane sahana karavuM ane naraka AdinI bhAvanAthI saMsAra pratye vairAgya thavo. A badhA guNo loca karavAmAM rahelA che. lokamAM paNa kahyuM che ke, pazcAtkarmapuraHkarmajIvahiMsAparigrahAH / doSA hyete parityaktAH, zirolocaM prakurvatA // 1 // mastakano loca karanArAne pazcAtkarma, puraskarma, jIvahiMsA ane parigraha A badhA doSono tyAga thaI jAya che, arthAt A doSo lAgatA nathI. prazna- pariSahothI kAyaklezanuM zuM vizeSa che? arthAt pariSaho ane kAyaklezamAM zuM taphAvata che? uttarapariSaho svathI utpanna thayelA ane parathI utpanna thayelA kleza svarUpa che. jyAre kAyakleza to svathI karAyelA klezanA anubhavarUpa che. A vizeSa che. kAyaklezamAM niraMtara karmakSaya Adi guNa rahelo che. tethI ja chabastha jina, jinakalpika vagere prAyaH niraMtara UbhA ja rahe che. ane jyAre paNa bese che tyAre paNa utkaTika Adi viSama Asane bese che. A pramANe kAyakleza pUrNa thayo. , (6) saMlInatA saMlInatA eTale vivaktazayanAsanatA. ane te ekAnta, anAbAdha, asaMsakta=jIvathI rahita, strI, pazu, napuMsakathI rahita, zUnya AgAra, devakula, sabhA, parvatanI guphA vageremAMthI koI paNa sthAnamAM rahevuM ane eSaNIya phalakAdi grahaNa karavA rUpa che. jethI kahyuM che ke, ArAmujjANAisu, thIpasupaMDagavivajjie ThANaM / phalayAINa ya gahaNaM, taha bhaNi esaNijjANaM // 1 // strI, pazu, napuMsakathI rahita ArAma, udyAna AdimAM rahevuM ane eSaNIya phalaka vagerene grahaNa karavuM. (te saMlInatA che.). Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra A upara batAvI te dravyathI saMlInatA che. bhAvathI saMlInatA cAra prakAranI che te A pramANe-- mana, vacana, kAyArUpa yoga saMlInatA, kaSAya saMlInatA, indriya saMlInatA ane saMvRttatA=viviktacaryA rUpa saMlInatA. jethI RSioe kahyuM che ke-- iMdiya 1 kasAya 2 joge 3, paDucca saMlINayA muNeavvA / taha ya vivittA cariA 4, paNNattA vIarAgehiM // 1 // 255 indriya,kaSAya ane yogane AzrayI saMlInatA jANavI tathA viviktacaryAne AzrayI saMlInatA vItarAga bhagavaMtoe kahelI che. indriyasaMlInatA zrotra vagere indriyothI suMdara ane asuMdara zabdAdi viSayomAM rAga-dveSa na karavA e indriyasaMlInatA che. kahyuM che ke saddesu a bhaddayapAvaesu, soavisayamuvagaesuM / tukeLa va sTreLa ya, samaLeLa sayA na hoJavyuM // ? / / [ jJAtAdharma kyu-2.36.27 ] zrotendriyanA viSayamAM AvelA bhadraka=sArA ane pApI=kharAba zabdomAM sAdhue sadA=kyAreya paNa tuSTa ke ruSTa na thavuM joie. A pramANe bAkInI indriyomAM paNa kahevuM=jANavuM. jema ke cakSurindriyanA viSayamAM AvelA bhadraka=sArA ane pApI=kharAba rUpomAM sAdhue sadA tuSTa ke ruSTa na thavuM. ghrANendriyanA viSayamAM AvelA... rasanendriyanA viSayamAM AvelA sparzendriyanA viSayamAM AvelA... kaSAyasaMlInatA- udayamAM nahIM AvelA kaSAyono udaya nirodha karavo ane udayamAM AvelA kaSAyone niSphaLa karavA te kaSAya saMlInatA che. jethI kahyuM che ke, udayasseva niroho, udayappattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM, kasAyasaMlINayA esA // 1 // [ sthAnAGga sUtra vRttau - 278 ] udayamAM nahIM AvelA kaSAyono nirodha ane udayane prApta thayelA kaSAyone niSphaLa karavA. A kaSAya saMlInatA che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 AcArapradIpa yogasaMlInatA- akuzala mana, vacana, kAyA rUpa yogono nirodha karavo ane kuzaLa mana, vacana, kAyA rUpa yogonI udIraNA karavI te yoga saMlInatA che. jethI kahyuM che ke, apasatthANa niroho, jogANamudIraNaM ca kusalANaM / kajjaMmi a vihigamaNaM, joge saMlINayA bhaNiA // 1 // akuzala yogono nirodha karavo ane kuzala yogonI udIraNA karavI ane kArya utpanna thaye chate vidhipUrvaka gamana karavuM te yogasaMlInatA kahelI che. viviktacaryA- viviktacaryA eTale viviktazayanAsanatA. jenI vyAkhyA anaMtara (saMlInatAnI zarUAtamAM) karI che. cAre prakAranI paNa A saMlInatAnuM gajasukumAla Adi maharSionI jema ane pauSadha karanArA sudarzana zreSThI Adi zrAvakanI jema pAlana karavuM joIe. A pramANe saMlInatA pUrNa thaI. A pramANe cha prakArano bAhya tapa pUrNa thayo. AhArAdi bAhyadravyanI apekSAvALuM hovAthI, prAyaH bAhyazarIrane tapAvatuM hovAthI, laukiko vaDe paNa tArUpe jaNAtuM hovAthI ane kutIrthiko vaDe paNa potAnA abhiprAyathI sevAtuM hovAthI A cha prakArano tapa bAhyatapa kahevAya. atyaMtara tapa (1) prAyazcitta prAyazcitta aticAranI vizuddhinuM kAraNa che. prAyaH=ghaNuM karIne AmAM citta yathAvasthita rahe che mATe prAyazcitta kahevAya che. ane te prAyazcitta AlocanA vagere daza prakArano che. jethI RSivacana che ke, AloaNa 1 paDikamaNe 2, mIsa 3 vivege 4 tahA viussagge5 / tava 6 chea 7 mUla 8 aNavaTThie 9 apAraMcie 10 ceva ||1||[vyvhaarsuutr ni-16] AlocanA, pratikramaNa, mizra, viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, anavasthApya ane pArAMcita. - AlocanA- gurunI AgaLa potAnA aparAdhane pragaTa karavo. kyAreka teTalA mAtrathI (=guru pAse potAnA aparAdhane pragaTa karavA mAtrathI) zuddhi thAya che. jaima ke, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra 257 avazya karavA yogya kAryamAM so hAthathI AgaLa gamanAgamana vageremAM sArI rIte upayogavALA niraticAra sAdhune AlocanAthI (gamanAgamanamAM lAgelA sUkSma aticAranI guru pAse AlocanA karavA mAtrathI) zuddhi thAya che. aticAravALAne to uparanA (=AlocanA sivAyanA) prAyazcittano saMbhava che. prazna- avazya karavA yogya kAryamAM gamanAgamanamAM niraticAravALA sAdhune AlocanA vinA paNa zuddhi kema na thAya ? sUtra pramANe to pravRtti kare che. uttara- tArI vAta sAcI che, paraMtu ceSTA nimitte sUkSma AsravakriyA thaI tenI zuddhi mATe AlocanA che. pratikramaNa- IryAsamiti vageremAM sahasAtkArathI athavA to anAbhogathI koI paNa rIte mArgamAM kathA vagere karavI, gRhasthanI bhASA bolavI vagere pramAda thaye chate hiMsAno doSa na lAgyo hoya to paNa, IcchAkAra vagere sAmAcArInuM pAlana na karyuM hoya, avidhithI chIMka, khAMsI vageremAM mithyAduSkRta ApavA rUpa pratikramaNa che. ahIM guru samakSa AlocanA karyA vinA mAtra mithyAdukRta ApavAthI ja zuddhi thaI jAya che. - mizra- (=AlocanA + pratikramaNa)- zabda vagere viSayone anubhavIne (=zabdAdi viSayo indriyanA saMparkamAM Ave cha7) koIkane Avo saMzaya thAya ke zabdAdi viSayomAM mane rAga to nathI thayo ne? mane dveSa to nathI thayo ne? Avo saMzaya thayo hoya) tyAre mizra prAyazcitta Ave. paraMtu mane rAga ke dveSa thayo che evo nizcaya thaI jAya to tapa yogya prAyazcitta Ave che. ' viveka- azuddha azana vagerene A zuddha che evI buddhithI grahaNa karyuM hoya ane pAchaLathI khabara paDI ke A azuddha che. AvuM azana vagere hoya, kSetrAtIta hoya, kAlAtIta hoya, sUrya ugyo na hoya chatAM sUrya UgI gayo che evI buddhithI grahaNa karyuM hoya, sUrya asta thaI gayo hoya chatAM sUrya asta nathI thayo evI buddhithI grahaNa karyuM hoya, AvA bhojana vagereno vidhipUrvaka tyAga karavo te ja prAyazcitta che. tenAthI ja tenI zuddhi thai jAya che. - vyutsarga- vyutsarga eTale kAyotsarga. kusvapradarzana, duHsvapradarzana vageremAM kAyotsarga e ja prAyazcitta che. kAraNa ke teTalAthI ( kAyotsargathI paNa) vizuddhi thaI jAya che. tapa- jIvahiMsA vageremAM yathAyogya tapa prAyazcitta che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 AcArapradIpa cheda- je (sAdhu) tapathI garvita thayelo hoya, athavA glAna, bAla, vRddha vagere tapa karavAmAM samartha na hoya, je tapanI zraddhAthI rahita hoya, je vAraMvAra apAtA tapathI paNa damAto na hoya, je niSkAraNa apavAdamAM Asakta hoya, jeNe cha mahinA Adi utkRSTa tapathI paNa adhika prAyazcittane yogya aticAranA samUhane karyuM hoya=sevyuM hoya tene tapa yogya prAyazcitta AvatuM hovA chatAM paNa mahAvratanA AropaNanA kALathI mAMDIne pAMca ahorAtra, daza ahorAtra ityAdi kramathI zrAmasyaparyAyano cheda karavo te cheda nAmanuM prAyazcitta che. jema raThuka vagere duSTa vyAdhithI dUSita thayelA aMgane bAkInA aMganuM rakSaNa karavA mATe cheravAmAM Ave che e pramANe bAkInA cAritraparyAyanuM rakSaNa karavA mATe aticAranA anumAnathI dUSita paryAya chedavAmAM Ave che. mUla- 1. saMkalpapUrvaka niSkAraNa paMcendriyano vadha karavAmAM, 2. A satI strInA satIvAdano nAza karuM ityAdi darpathI strInuM sevana karavAmAM, 3. utkRSTa mRSAvAdamAM, 4. utkRSTa adattAdAnamAM ane 5. utkRSTa parigrahano saMkalpa karIne vAraMvAra sevavAmAM, vaLI A pAMceyane paNa karAvavA ane anumodanAmAM, maMtra, auSadhi AdithI strIne garbhAdhAna karAvavuM, garbhano pAta karavo ityAdi mULakarmamAM tathA jeNe cAritrano tyAga karI dIdho hoya vageremAM pharI vratanuM AropaNa karavA rUpa mULa prAyazcitta che. ' anavasthApya ati saMkliSTa adhyavasAyathI maraNa nirapekSa nirdaya rIte prahAra karanAra, utkRSTa athavA vAraMvAra corI karanAra, niSkAraNa sAvadyasthAnamAM nimitta kahenAra AvA kAryane karanAra AcArya ke upAdhyAyane anavasthApya prAyazcitta Ave anavasthApya tapane vahana karanAro gaNamAMthI bahAra karAyo hovA chatAM paNa gaNanI sAthe vicare. paNa sAdhuonI sAthe AlApa, mAMDalI, saMghATaka sAthe maLI bhakta, pAna Adi grahaNa karavuM ityAdi kaMI paNa na kare. eka ja vasatImAM sAdhuothI anAkrAMta(=sAdhuonI avara-javara na hoya tevA) sthAnamAM rahe. zaikSaka (nUtana dIkSita) Adine paNa vaMdana kare. unALAmAM jaghanyathI eka upavAsa kare, madhyamathI be upavAsa kare, utkRSTathI traNa upavAsa kare. ziyALAmAM jaghanyathI be upavAsa kare, madhyamathI traNa upavAsa kare, utkRSTathI cAra upavAsa kare. comAsAmAM jaghanyathI traNa upavAsa kare, madhyamathI cAra upavAsa kare, utkRSTathI pAMca upavAsa kare. ane pAraNAmAM nirlepa bhojana kare. A pramANe jaghanyathI cha mahinA sudhI ane utkRSTathI bAra varasa sudhI kare. tyAra pachI mahAvratomAM sthApana karavAmAM Ave. A tapa AcArya ane upAdhyAyane ja Ave. bIjAone to (AcArya ane upAdhyAya sivAyanA sAdhuone to) AvA doSane pAme to paNa mUla prAyazcitta ja Ave. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 cotho prakAza - tapAcAra pArAMcita-- jina ane jina pravacananI AzAtanA karanArA, sAdhvI, rANI Adine sevanArA, munino, rAjAno vadha karavo Adi akAryane karanArA AcAryane ja pArAMcita prAyazcitta Ave. ane te gaNamAMthI bahAra karAyelA hoya che. ardhA yojana pramANa dUra bIjA kSetramAM vicaratA hoya che. jinakalpika jevA hovAthI mahAsattvazALI hoya che. jenI dekhabhALa guru karI rahyA hoya che. AvI rIte te anavasthApya prAyazcittamAM batAvyA pramANe tapa karavuM vagere rUpa prAyazcittane vahana kare che. A daza prakAranA prAyazcittamAM pulAkane AgaLanA cha prAyazcitta hoya che. bakuza ane pratisevanA kuzIlane sthavira kalpamAM daze paNa prAyazcitta hoya che. jinakalpamAM ane yathAlaMdakalpamAM ATha prAyazcitta hoya che. nigraMthane AlocanA ane vivekarUpa be prAyazcitta hoya che. snAtakane vivekarUpa eka prAyazcitta hoya che. sAmAyikasaMyamavALAne sthavira kalpamAM cheda ane mUlathI rahita ATha prAyazcitta hoya che. jinakalpamAM to cha prAyazcitta hoya che. chedopasthApanIya saMyamavALAone sthavira kalpamAM daze paNa prAyazcitta hoya che. jinakalpamAM to ATha prAyazcitta hoya che. parihAravizuddhi saMyamavALAone sthavikalpamAM ATha ane jinakalpamAM cha prAyazcitta hoya che. sUkSmasaM5rAya saMyamavALAone AlocanA ane vivekarUpa be prAyazcitta hoya che. A pramANe zrI vyavahArasUtranA dazamA uddezAnI vRttimAM kahyuM che. A daza prAyazcittamAMthI chellA be prAyazcitta caudapUrvIonI sAthe vyavaccheda pAmyA. bAkInA ATha prAyazcitta duSprasahasUrinA aMta sudhI raheze ema jANavuM. bAhyataponA bhedo karatA prAyazcitta vizeSa karmakSayano hetu hovAthI tene atyaMtara tapa rUpe svIkAravuM. gurunI AgaLa potAnA aticAranI AlocanA karanArane alpa paNa tapathI zuddhi thAya che e pramANe AgamamAM pratipAdana kareluM che. jyAre aticAranI AlocanA nahIM karanArane ghaNA tapathI paNa zuddhi thatI nathI. A viSayamAM lakSmaNA sAdhvI vagere dRSTAMto saMbhaLAya che. A pramANe prAyazcitta pUrNa thayuM. (2) vinaya jJAna, darzana, cAritra ane upacAranA bhedathI vinaya cAra prakArano che. temAM bahumAnapUrvaka jJAnagrahaNa karavuM, jJAnano abhyAsa karavo, jJAnanuM smaraNa karavuM ityAdi `jJAna vinaya che. sAmAyika Adi saghaLA ya zrutamAM bhagavAne prakAzita karelA padArtho khoTA Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 AcArapradIpa hovAnI koI saMbhAvanA ja nathI mATe tattvonI zraddhA karavI, jinavacana upara zaMkA na karavI ityAdi darzana vinaya che. cAritranI zraddhA karavI, cAritranI sArI rIte ArAdhanA karavI ane bIjAone cAritranI prarUpaNA karavI ityAdi cAritra vinaya che. AcArya Adi pratyakSa hoya to UbhA thavuM, sAmA javuM, aMjali karavI ItyAdi ane AcAryAdi pratyakSa na hoya to paNa kAyAthI aMjali joDavI, vacanathI temanI kriyA, guNanuM kIrtana karavuM, manathI temanuM smaraNa karavuM ityAdi upacAra vinaya che. A pramANe yogazAstranI vRttimAM vinaya cAra prakArano kahyo che. zrI dazavaikAlikanI vRtti vageremAM to manavinaya, vacanavinaya, kAyavinaya ema traNa bheda umeravAthI vinaya sAta prakArano kahyo che. kahyuM che ke, maNavayakAiaviNao, AyariyAINa savvakAlaMpi / akusalamaNAiroho, kusalANamuddIraNaM tahaya // 1 // - AcArya Adi vize sarvakAle paNa akuzala mana Adino nirodha karavo ane kuzala mana AdinI udIraNA karavI te mana, vacana, kAya vinaya che. zrI dazavaikAlikanI niyuktimAM to vinaya pAMca prakArano A pramANe kahyo che loovayAraviNao 1, atthanimittaM ca 2 kAmaheuMca 3 / bhayaviNaya 4 mukkhaviNao 5, viNao khalu paMcahA hoi // 1 // [ dazavaini0310] lokopacAravinaya, arthanimittavinaya, kAmanimittavinaya, bhayavinaya ane mokSavinaya ema vinaya pAMca prakArano che. temAM pahelA cAra vinayanuM svarUpa dazavaikAlikanI niyuktimAMthI ja jANI levuM. mokSa vinayanA bhedone kahe che- daMsaNa 1 nANa 2 caritte 3, tave a 4 taha ovayArie ceva 5 / pakSo muva+vimo, paMvido Dhora nAyabdho 2 I [sarvani rU4]. darzanavinaya, jJAnavinaya, cAritravinaya, tapavinaya tathA aupacArikavinaya A pAMca prakArano mokSa vinaya jANavo. aha ovayArio puNa, duviho viNao samAsao hoi / paDirUvajogajuMjaNa, taha ya aNAsAyaNAviNao // 3 // [dazavai ni.319] have aupacArika vinaya saMkSepathI be prakArano che. 1. pratirUpayogayojana vinaya tathA anAzAtanA vinaya. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 cotho prakAza - tapAcAra paDirUvo khalu viNao, kAiajoe a vAi mANasio / kvavida viho pavaUT taslima Dhapha 4 [sArvanirU20] pratirUpavinaya kAyika, vAcika ane mAnasikayogayojana anukrame ATha, cAra ane be prakArano che tenI prarUpaNA A pramANe che- bIjAne anusaravA rUpa pratirUpa ucita vinaya traNa prakArano che. kAyika, vAcika ane mAnasika yogamAM anukrame ATha, cAra ane be prakArano che. arthAt pratirUpakAyika vinaya ATha prakArano che. pratirUpavAcika vinaya cAra prakArano che ane pratirUpamAnasikavinaya be prakArano che. abbhuTThANaM 1 aMjali 2 AsaNadANaM 3 abhiggaha 4 kiI a5 / sussUsaNa 6 maNugacchaNa 7 saMsAhaNa 8 kAya aTThaviho ||5||[dshvai ni.321] A abhyatthAna=UbhA thavuM, aMjali karavI, Asana ApavuM, abhigraha=gurunI AjJAnuM pAlana karavAnuM lakSa rAkhavuM, kRtikarma=vaMdana karavuM, sUyUSA, anugamana=AvatA hoya to sAme javuM, saMsAdhana=jatA hoya to vaLAvavA javuM, Ama pratirUpa kAyikavinaya ATha prakArano che. hia 1 mia 2 apharusavAI 3, aNuvII bhAsi 4 vAio viNao / sacittaniroDo 2, sanamaUADavIveva . 6 [vAvai.nirU22] | hitavacana, mitavacana akaThoravacana ane pUrve vicArIne pachI bolavuM=svayaM vicArIne bolanAra vaktA. Ama pratirUpa vAcika vinaya cAra prakArano che. akuzalamanano nirodha ane kuzalamananI udIraNA ema pratirUpa mAnasika vinaya be prakArano che. eso bhe parikahio, viNao paDirUvalakkhaNo tiviho / vAvavivihAdi, hiti maU//sAya vipAyaM A 7 II [rAvai.nirU24] A traNa prakArano pratirUpa svarUpa vinaya kahevAyo. have bAvana prakArano anAzAtanA vinaya kahe che. titthayara 1 siddha 2 kula 3 gaNa 4 saMgha 5 kiria6 dhamma 7 nANa 8 nANINaM 9 / Ayariya 10 theru 11 vajjhAya 12 gaNINaM 13 terasa payANi // 8 // [tAvainirU26] Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 AcArapradIpa aNasAyaNA ya 1 bhattI 2, bahumANo 3 tahaya vannasaMjalaNA 4 / tisthayarA terasa, vaDA huMti vAveal | 2 [zavainirUra6] tIrthakara, siddha, kula, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna, jJAnI, AcArya, upAdhyAya, sthavira ane gaNi A tera padone anAzAtanA, bhakti, bahumAna ane varNa saMjavalanA A cAra padathI guNatA bAvana thAya che. ahIM nAgendra, cAMdra vagere kula che. koTika vagere gaNa che. sIdAtA sAdhuone sthira karavAnuM kAraNa gaNAdhipati eTale ke gaNI te sthavira che ema dazavaikAlikanI niryuktimAM kahyuM che. jyAre pravacana sAroddhAranI vRttimAM to keTalAka sAdhusamudAyanA adhipati te gaNI ema kahyuM che. ucita upacArarUpa bhakti che ane AMtaraprIti vizeSa te bahumAna che. varNa eTale kIrti, saMjavalanA eTale tenuM prakAzana karavuM arthAt temanI kIrtine vistAravI te varNasaMjavalanA. vinaya A loka ane paraloka ema baMne paNa lokamAM sarvArthasiddhisAdhaka che. ityAdi jJAnAcAranA bIjA bhedanI vyAkhyAmAM kahyuM che. A pramANe vinaya pUrNa thayo. (3) vaiyAvacca vyAdhi, parISaha, upasarga vageremAM anna, pAna, vastra, pAtra ApavuM, vizrAmaNA karavI ityAdithI teno pratikAra karavo ane AcAryAdine anukULa anuSThAna karavuM te veyAvacca che. vaiyAvacca daza prakAre che. Ayaria 1 uvajjhAe 2, thera 3 tavassI 4 gilANa 5 sehe a6 / sAhammia 7 kula 8 gaNa 9 saMgha 10 saMgayaM tamiha kAyavvaM // 1 // AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, glAna, zaikSa, sAdharmika, kula, gaNa, saMgha A dazanuM je jene saMgata hoya te karavuM te veyAvacca. temAM zruta, paryAya ane vayanA bhedathI sthavira traNa prakAre che. samavAyAMga sudhIno abhyAsa karanAra zrutasthavira che. dIkSAne visa Adi varSo thayA hoya te paryAya vira che. jIvananA sIttera vagere varSo thayA hoya te vayasthavira che. cAra upavAsa vagere vikRSTa tapa karanAra hoya te tapasvI che. eka jAtivALA ghaNA gacchono samUha te cAMdra vagere kula che. eka AcAryane AdhIna sAdhusamudAya te gaccha. ahIM gacchano kulanI aMdara samAveza thaI jato hovAthI alaga kahyo nathI. kulano samudAya te koTika vagere gaNa che. sAdhu Adi cAra prakArano saMgha che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra veyAvacca ativiziSTa phaLavALuM che. jethI kahyuM che ke veyAvaccaM niayaM, kareha uttamaguNe dharaMtANaM / savvaM kira paDivAI, veyAvaccaM apaDivAI // 1 // 263 uttamaguNone dhAraNa karanArAonI veyAvacca karavAno niyama karo. kAraNa ke saghaLuM ya pratipAtI che. jyAre veyAvacca apratipAtI che. paDibhaggassa mayassa va, nAsai caraNaM suaM aguNaNAe / nahu veAvaccajjiaM suhodayaM nAsae kammaM // 2 // | g cAritrathI paDI gayo hoya athavA to maraNa pAmyo hoya tenuM cAritra nAza pAme che ane parAvartana na karavAthI zveta nAza pAme che. paraMtu veyAvaccathI arjana kareluM zubha udayavALuM karma kyAreya nAza pAmatuM nathI. ahIM pUrvanA janmamAM pAMcaso sAdhuone nitya anna, pAna ApavuM, vizrAmaNA karavI evo abhigraha karanArA bharata ane bAhubalI tathA saghaLA ya glAna sAdhunI veyAvacca karavAno abhigraha karanArA vasudevano jIva naMdiSeNaRSi dRSTAMto che. A pramANe veyAvacca pUrNa thayuM. (4) svAdhyAya vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathAnA bhedathI svAdhyAya pAMca prakArano che. temAM sUtranuM bhaNavuM ane bhaNAvavuM te vAcanA. sUtra ke arthamAM paDelA saMdehane dUra ka2vA mATe athavA sUtra-arthane dRDha karavA mATe bIjAnI AgaLa pUchavuM te pRcchanA. pUrve bhaNelA sUtra vagere bhUlAi na jAya te mATe uccAranI vizuddhi pUrvaka gaNavuM te parAvartanA. sUtra ane arthano vacanathI nahIM paNa manathI abhyAsa karavo te anuprekSA. dharmanA upadezane ane sUtrArthanI vyAkhyAne sAMbhaLavI athavA kahevI te dharmakathA. A pAMce ya prakArano svAdhyAya mahAnirjarAnuM kAraNa che. jethI mahAnizItha vageremAM kahyuM che ke, bArasavihaMmivi tave, sabbhitarabAhire kusaladiTThe / navi asthi navi Ja hoddI, sanTrAyasamaM tavomAMM // | [ pa'vastu-62] tIrthaMkara bhagavaMta vaDe jovAyelA=batAvAyelA bAhya ane atyaMtara ema bAre ya prakAranA tapamAM svAdhyAya samAna tapa che paNa nahIM ane thaze paNa nahIM. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 AcArapradIpa maNavayaNakAyagutto, nANAvaraNaM ca khavai aNusamayaM / sannAr vakRto, ne jIne khArU veranuM // 2 // [ mahAnizItha-3/608] mana-vacana-kAyAthI gupta svAdhyAyamAM vartato sAdhu pratyeka samaye jJAnAvaraNa karmane khapAve che ane kSaNe kSaNe vairAgyane pAme che. igadutimAsakkhavaNaM, saMvaccharamavi a aNasio hujjA / sAAyajJALattio, govAsaipi na tamiTMA // rU 5[ mahAnizItha-3/622] eka, be, traNa mAsakSamaNa kare ke saMvatsara sudhI paNa anazana karanAro hoya paNa jo svAdhyAya ane dhyAnathI rahita hoya to eka upavAsanA paNa phaLane prApta na kare. uggamauppAyaNaesaNAhiM suduMcha nicca bhuMjaMto / jaitiviNAtto aNusamayaM bhavijja sajjhAe // 4 // [ mahAnizItha - 3 / 612] tA taM goyama ! egaggamANasaM neva uvamiuM sakkA / saMvacchAvaLeLa vi, kheLa taddei nimnAnaMtA / b|| [ mahAnizItha-38612] nitya uddgama, utpAdanA ane eSaNAthI zuddha AhArane vAparato sAdhu jo manavacana-kAyAthI upayogavALo pratyeka samaya svAdhyAyamAM (ramato) hoya to he gautama ! ekAgramanavALA tenI saMvatsarakSapakanI sAthe paNa upamA karavI zakya nathI. kAraNa ke svAdhyAyamAM anaMta nirjarA thAya che. ahIM suvihita AcAramAM zithila thayelA zrI jagacaMdrasUrine siMddhAMtanI vAcanAmAM suvihita kriyAnuM AcaraNa karavuM ane yAvajjIva AyaMbila Adi duHkhe karIM zakAya evA tapa karavA ityAdi pratibodha thayo. cilAtIputrane muni pAse tattvanI pRcchAthI 'upazamavivega-saMvara' e traNa padathI pratibodha thayo. athavA to suvihita zrAvaka vaDe- 'vosasayamUlagAtaM' e gAthAno artha pUchavAthI seMkaDo zithila AcAranA arthI evA zrI somaprabhasUrine sArI rIte bodha thayo. atimuktaka mullaka sAdhune 'maTTI' eTalA mAtra padanuM parAvartana karavAthI kevalajJAnanI utpatti thai. athavA-- zyUnazreSThInI kathA kAMtipurI nagarImAM tattvone jANyA che evA zvenazreSThIe patnI vAratI hovA . chatAM bIjI koi rIte jhaghaDo zAMta nahIM thAya ema jANIne jhaghaDo karatA potAnA traNa putrone potAnuM dhana ane bhavana ApI dIdhuM. ane svayaM jenA gharano svAmI zreSThI marI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra gayo che ane je ghara duSTa vyaMtarathI adhiSThita che evA te zUnya gharamAM 'anujJALaha nastudo' e pramANe kahIne rAtrimAM rahyo. pratikramaNa (=iriyAvahI) karIne A pramANe svAdhyAyanuM parAvartana kare che- re jhIva ! suhatudevuM, nimittamitte po nikALa tti / sakayaphalaM bhuMjaMto kIsa muhA kuppasi parassa ? // 1 // 265 re jIva ! jIvonA sukha, du:khamAM bIjo to nimitta mAtra che. svayaM karelA karmanA phaLane bhogavato tuM bIjA upara phogaTa gusso kema kare che ? mohavimUDhA jIvA, atthe ghare a mucchiA dhaNiaM / jiNavayaNamayANaMtA, bhamaMti saMsArakaMtAre // 2 // mohathI mUDha thayelA jIvo arthamAM ane gha2mAM atyaMta mUcchita thayelA, jinavacanane nahIM jANatA saMsArarUpI jaMgalamAM bhame che. dhiddhI aho aNajjo, moho jamimeNa mohiA jIvA / na gaNaMti puttamitte, paharatA nikkivanisaMsA // 3 // anArya evA mohane dhikkAra thAo ke jenAthI moha pamADAyelA jIvo kRpA vinAnA nirdaya prahAra karatAM putra-mitrane paNa gaNakAratA nathI. ityAdi tenA svAdhyAyane sAMbhaLIne zAMta thayelo te gharano adhiSThAyaka vyaMtaradeva pratyakSa thayo 'tuM koNa che ?' ema zyUnazreSThI vaDe pUchAyelA teNe kahyuM ke, huM A gharano svAmI chuM. pUrvabhavamAM mArA be putro hatA. temAMthI atyaMta priyaputrane gharano sAra ApIne moTA putrane kaMika ApIne tene alaga karyo. tethI gusse thayelA moTA putre mane mArI nAMkhyo, ane nAno putra rAjakulamAM beDIe baMdhAyo. moTA putre svayaM gharane grahaNa karI lIdhuM. nAno putra tyAM jelamAM ja marI gayo. huM vyaMtara thayo. vibhaMgajJAnathI jANIne moTA putrane kuTuMba sahita mArI nAkhyo. bIjo paNa je koi ahIM rahe che tene mArI nAkhuM chuM. hamaNA huM tArA vaDe pratibodha karAyo chuM. tuM mAro guru che. ityAdi kahIne daza lAkha suvarNanidhi tene Apyo. tyAra pachI zreSThI zrAvakadharmane ArAdhIne krame karI dIkSA grahaNa karIne siddha thayA. A pramANe parAvartanamAM spenazreSThInuM kathAnaka pUrNa thayuM. kAyotsarga AdimAM ane asvAdhyAyika(=akALa, vasati azuddha) AdimAM parAvartanano ayoga hoya tyAre anuprekSAthI ja zrutanI smRti vagere thAya che. parAvartana karatA smRti adhika phaLavALI che. abhyAsa thai gayo hovAnA kAraNe mana zUnya hoya to Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa paNa mukhathI parAvartana thai zake che. jyAre smRti to mananI sAvadhAnImAM=mananI ekAgratAmAM ja thai zake che. maMtranI ArAdhanA AdimAM smRtithI ja vizeSa siddhi thAya che. jethI kahyuM che ke-- 266 saMkulAdvijane bhavyaH, sazabdAnmaunavAn zubhaH / maunanAnmAnasa: zreSTho, nApaH zvAthyaH para: vaH // 1 // lokothI saMkula jagyA karatA ekAMtamAM jApa karavo sAro. sazabda jApa karatA mauna jApa karavo sAro. mauna jApa karatA mAnasika jApa karavo zreSTha che. pachI pachIno jApa prazaMsanIya che. saMlekhanA, anazana AMdithI jemanuM zarIra kSINa thai gayuM che ane ethI parAvartana . AdimAM asamartha evAone paNa pratikramaNa Adi nitya karavA yogya anuSThAno anuprekSAthI ja thAya che. tethI ja(=anuprekSAthI ja) teone ghAtikarmono kSaya thavAthI kevalajJAnanI utpatti thAya che ane tyAra pachI siddhi thAya che. je pramANe be mahinAnuM anazana karanArA pAMDava vagere mahARSione zukladhyAnanA bIjA bhedamAM paNa kSINamohaguNasthAnakanI aMtima kSaNa sudhI pUrvagatazrutanuM AlaMbana hatuM ema AgamamAM kahyuM che, tethI anuprekSA zukladhyAnanA bIjAM bheda sudhI paNa saMbhave che. ane tyAra pachI kevalajJAnanI utpatti thAya che. dharmakathAthI kRSNa, zreNika vagerene samyaktva AdinI prApti thai. ane meghakumAra, thAvaccAputra Adine dharmakathAthI cAritrano paNa svIkAra thayo. A pramANe svAdhyAya pUrNa thayo. (5) dhyAna dhyAna eTale mAtraaMtarmuhUrta kAla sudhI mananI ekAgratA. kahyuM che ke, aMtomuhuttamittaM, cittAvatthANamegavatthumI / chaumatthANaM jhANaM, joganiroho jiNANaM tu // 1 // [ dhyAnazatakam - 3] eka vastumAM mAtra aMtamuhUrta sudhI cittanuM avasthAna te chadmasthonuM dhyAna che. yogano nirodha karavo te jinonuM dhyAna che. te dhyAna be prakAranuM che. zubha ane azubha. azubha dhyAna Artta ane raudranA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - tapAcAra bhedathI be prakAranuM che. ane teno ahIM adhikAra nathI. paraMtu zubhadhyAnano adhikAra che. te zubha dhyAna dharma ane zuklanA bhedathI be prakAranuM che. A cAreya prakAranA dhyAnanA darekanA cAracAra bhedonuM kaMika vistArapUrvakanuM svarUpa cAritrAcAranA bhedamAM manoguptinA vyAkhyAnamAM varNavyuM che. 267 zubhadhyAna lAMbAkALathI bhegA karelA anaMtA paNa karmone tatkSaNe ja nAza karavAnuM kAraNa che. mahAbhASyakAre (jinabhadragaNikSamAzramaNe) kahyuM che ke, jaha cirasaMciyamiMdhaNa-manalo pavaNasahio duaM Dahai / taha kammiMdhaNamamiaM, khaNeNa jhANANalo Dahai // 1 // [ dhyAnazatakam - 101] jevI rIte pavanathI sahita agni lAMbAkALathI bhegA karelA iMdhanane jaladI bALI nAkhe che tevI rIte dhyAnarUpI agni amApa karmarUpI iMdhanane kSaNavAramAM bALI nAkhe che. jahavA ghaNasaMghAyA, khaNeNa pavaNAhayA vilijjati / jhANapavaNAvahUA, taha kammaghaNA vilijjaMti // 2 // [ dhyAnazatakam-102 ] athavA jevI rIte pavanathI haNAyelA vAdaLAonA samUho kSaNavAramAM nAza pAme che, tevI rIte dhyAna rUpI pavanathI haNAyelA karmarUpI vAdaLAo nAza pAme che. vaLI bIjuM-- joge joge jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pauMjaMte / rUddhimi maLatA, vakRtA valI gAyA 5 rU 5 [ona-277 ] jinazAsanamAM yojAyelo eke eka yoga duHkhano kSaya karanAro che. eka eka yomAM vartatA anaMtA jIvo kevalI thayA che. jo ke A prakAranI uktithI jinazAsanamAM jeTalA paNa sukRtanA prakAro che teTalA sarve paNa muktinA kAraNa che. paraMtu te sukRtanA prakAro zubha dhyAnane anusaranArA hoya to ja muktinA kAraNa thAya che. zubha dhyAnane anusaranArA na hoya to ghaNA kALa sudhI cAritranI ArAdhanA karanArA aMgAramardaka AcArya AdinI jema muktinA kAraNa thatA nathI. zubhadhyAna hote chate strI, dhana vagere je koi paNa saMsAranI AsaktinA kAraNo che te paNa muktinA ja kAraNo banI jAya che. jethI kahyuM che ke, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 AcArapradIpa aho dhyAnasya mAhAtmyaM, yenaikApi hi kAminI / anurI viIo, mavAya ra zivAya a || 2 | aho ! dhyAnano mahimA to juo! ke je dhyAnanA kAraNe eka paNa strI anurAgathI saMsAranuM kAraNa bane che ane te ja strI virAgathI mokSanuM kAraNa bane che. RSie paNa kahyuM che ke, je jattiA ya heU, bhavassa te ceva tattiA mukkhe| gaNaNAIA logA, duNhavi punnA bhave tullA // 1 // [oghani0-53] je ane jeTalA saMsAranA kAraNo che te ja ane teTalA ja mokSanA kAraNo che. te kAraNo keTalA che? gaNanAthI atIta loka jeTalA che. arthAtu asaMkhyaya loka jeTalA che.' vaLI AvA pUrNa bharelA asaMkhya loka tulya che. arthAt jeTalA pUrNa asaMkhya loka pramANa hetuo saMsAranA che teTalA pUrNa asaMkhya loka pramANa hetuo mokSanA che. jeTalA paNa siddha bhagavaMto siddha thAya che ane je siddha thaze te saghaLA ya vividha prakAranA duSkara tapa karatA hovA chatAM paNa zubha dhyAnathI ja siddha thAya che ane thaze. tapa vinA paNa zubha dhyAnathI marudevI, bharata cakravartI vagere siddha thayA che. ane A pramANe zubha dhyAna ja mokSanuM AMtarA vinAnuM avaMdhya ( niSphaLa na jAya tevuM) kAraNa che. bAkInA saghaLA ya sukRtyo paraMparAe ja mokSanuM kAraNa che. A pramANe saghaLA ya sukRtyothI paNa saghaLA ya prakAre zubhadhyAna atizayavALuM che. jethI kahyuM che ke, nirjarAkaraNe bAhyAt, zreSThamAbhyantaraM tapaH / / tatrApyekAtapatratvaM, dhyAnasya munayo jaguH // 1 // nirjarA karavAmAM bAdha tapa karatA atyaMtara tapa zreSTha che. temAM paNa dhyAnanuM eka chatrIpaNuM che. dhyAnazatakamAM paNa kahyuM che ke, saMvara vi NijjarAo, mokkhassa paho tavo paho tAsi / jhANaM ca pahANaMgaM, tavassa to mukkhaheU taM ||1||[dhyaanshtkm-96] saMvara paNa nirjarI karAvavA dvArA mokSano mArga che. nirjarAno mArga tapa che ane tapanuM mukhya aMga dhyAna che. tethI dhyAna mokSanuM kAraNa che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho.prakAza - samAcAra 269 ahIM te te samaye utpanna thayuM che kevaLajJAna jemane evA marudevA, bharata cakravartI, Adityayaza vagere ATha rAjarSi, pRthvIcaMdra, prasannacaMdra, ilAputra vagere saghaLA ya daSTAMto prasiddha che. A pramANe dhyAna pUrNa thayuM. (6) kAyotsarga laTakatI be bhujA rAkhIne kAyAnI apekSA rAkhyA vinA rahevuM te kAyotsarga. ane te UbhA rahelAone ke sUtelAone (=lAMbA thaIne bhUmi upara rahelAone) yathAzakti hoya che. temAM chabastha tIrthakaro ane jinakalpika vagere besavuM vagere karatA na hovAthI temane UbhA UbhA ja kAyotsarga hoya che. jayAre paNa jinakalpika bese che tyAre paNa te utkaTika Asane ja bese che ane jyAre rAtrinA trIjA pahoramAM sUve che tyAre paNa te ja avasthAmAM sUve che. sthavira kalpikone to yathAzakti kAyotsarga hoya che. kAyotsargamAM ogaNIsa doSo tyAga karavA yogya che. kAyotsarga niryuktimAM te A pramANe kahyA cheghoddg 1 layA ya 2 khaMbhe kuDDe3 mAle a4 sabari5 vahu 6 niale 7 / laMbuttara 8 thaNa 9 uddhI 10saMjai 11khaliNe a12 vAyasa 13 kaviDhe 14 // 1 // sIsukkaMpi a15 mUI 16 aMgulibhamuhA ya 17 vAruNI 18 pehA 19 / [ Ava0ni0-1560] ghoTaka, latA, staMbhakuca, mALA, zabarI, vadhu, nigaDa, laMbunnara, stana, UddhI, saMyatI, khaliNa, vAyasa, kapittha, zIrSakaMpa, mUka, aMgulibhU, vAruNI, vAnara. (1) ghoTaka- ghoDAnI jema eka paga saMkocIne=vAMko vALIne UbhA rahevuM te ghoTaka - doSa. (2) latA- pavanathI kaMpatI latAnI jema zarIrane kaMpAvavuM=halAvavuM te latAdoSa. (3) khaMbhamukya thAMbhalo, divAla vagereno Teko laIne UbhA rahevuM te staMbhakuDaca doSa. (4) mAla- upara mALIyAne mAthuM TekavI UbhA rahevuM te mAladoSa. (5) zabarI- nagnazabarI (=bhIlaDI)nI jema guhyasthAnamAM be hAtha sthApana karIne UbhA rahevuM te zabarIdoSa. (6) vadhU- phUlavadhUnI jema mAthuM namAvIne UbhA rahevuM te vadhUdoSa. (7) nigaDa- beDIthI baMdhAyelAnI jema be paga pahoLA karIne athavA to be pagane bhegA karIne UbhA rahevuM te nigaDadoSa. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 AcArapradIpa (8) laMbunnara- laTakatA vastrane nAbhithI upara athavA jAnuthI nIce dhAraNa karIne UbhA rahevuM te laMbuttara doSa. (9) stana- daMza Adine rokavA mATe athavA to ajJAnatAthI hRdayane DhAMkIne UbhA rahevuM te stanadoSa. keTalAka kahe che ke, dhAtrI bALakane dhavaDAvavA mATe kevI rIte stanone namAvIne rahe che tevI rIte stanone namAvIne rahevuM te stanadoSa. (10) zakaTauddhi- be penI bhegI karI ane caraNanA AgaLanA bhAga pahoLA karIne rahevuM athavA to caraNanA be aMguThA bhegA karI ane be penIne pahoLI karIne UbhA rahevuM te zakaTauddhidoSa. (11) saMyatI- sAdhvInI jema kapaDAthI zarIrane DhAMkIne UbhA rahevuM te saMyatIdoSa. (12) khalina- ghoDAnA cokaDAnI jema rajoharaNane (=rajoharaNanI dazIone) AgaLa karIne UbhA rahevuM te khalinadoSa. bIjAo kahe che ke- cokaDAthI duHkhI thayelA ghoDAnI jema mAthAne UMca-nIcuM dhUNAvavuM te khalinadoSa. (13) vAyasa- kAgaDAnI jema AMkhanI kIkIne ahIM tahIM bhamADavI athavA (anya anya) dizAmAM jovuM te vAsadoSa. (14) kapittha- "dikA (=)nA bhaya vagerethI kapitthanI jema paheravAnA vastrane jaMghA vagerenI aMdara gUMcaLuMvALIne rahevuM te kapitthadoSa. : bIjA kahe che ke- A ja pramANe muddIvALIne rahevuM te kapitthadoSa. (15) zIrSolDaMpita- bhUtathI grahaNa karAyelAnI jema mAthAne kaMpAvatA rahevuM te zIrSolDaMpita doSa. (16) mUka-mUMgAnI jema "huM huM e pramANe avyakta zabda karatA rahevuM te mUkadoSa. (17) aMgulibha- AlApaka Adine gaNavA mATe ema ja AMgaLIone calAvato tathA anya vyApArane jaNAvavA mATe athavA to saMjJA karavA mATe ema ja bhRkuTIne nacAvato rahe te aMgulilyudoSa. (18) vAruNI- taiyAra thatI vAruNI (dArU)nI jema buDa, buDa avAja karatA rahevuM te vAruNIdoSa. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 cotho prakAza - tapAcAra - bIjAo kahe che ke, dArU pIvAthI unmatta thayelAnI jema pUrNato rahe te vAruNIdoSa. (19) vAnara- vAnaranI jema ahIM tahIM jotA ane baMne oSTha calAvatA rahevuM te vAnaradoSa. yogazAstranI vRttimAM to staMbha ane kuSya e be doSa ane aMguli ane bhU e be doSanI alaga alaga vivakSA karI hovAthI kAyotsarganA ekavIsa doSo kahelA che. A doSamAMthI laMbunnara, stana ane saMyatI A traNa doSo sAdhvIone nathI hotA. tathA A traNa uparAMta vadhUdoSa ema cAra doSo zrAvikAone nathI hotA. keTalAka to kAyotsarganA bIjA doSo paNa kahe che. jema ke, niSThIvanaM vapuHsparzaH, prapaJcabahulA sthitiH / sUtroditavidheyUMnaM, vayo'pekSAvivarjanam // 1 // thuMkavuM, zarIrano sparza, ghaNA prapaMcapUrvaka rahevuM, sUtramAM kahelI vidhithI nyuna karavuM ane vayanI apekSA na rAkhavI arthAt jema phAve tema vartavuM. kAlApekSAvyatikrAnti-AkSepAsaktacittatA / lobhAkulitacittatvaM, pApakAryodyamaH paraH // 2 // kRtyAkRtyavimUDhatvaM, paTTakAdyuparisthitiH / kALanI apekSA oLaMgI javI, manane Ama tema bhaTakatuM rAkhavuM, lobhathI AkuLavyAkuLa thavuM, pApakAryomAM atizaya udyama karavo, kArya-akAryamAM mUDha thavuM, pATa Adi upara UbhA rahevuM. "A pramANe doSathI rahita karAyelo kAyotsarga pUrve kahelA dhyAnathI paNa adhika phaLavALo che. kAraNa ke dhyAnamAM prAyaH mana-vacananI ja niyaMtraNA hoya che. jyAre kAyotsargamAM to kAyAnI paNa niyaMtraNA hoya che. jethI AgamamAM kahyuM che ke, . kAussagge jaha suTThiassa, bhajjaMti aNguvNgaaii| iabhidaMti muNivarA, aTThavihaM kammasaMghAyaM ||1||[aav.ni.1565] jevI rIte kAussagnamAM rahelAnA aMgopAMga bhAMge che tevI rIte munivaro ATha prakAranA karmasaMghAtane bheTe che. AthI ja bAhya ane atyaMtara bheTavALA tapanI upara kahelA dhyAnanI paNa upara Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 AcArapradIpa kAyotsarga kahelo che ane tenuM phaLa to A loka ane paralokamAM paNa prasiddha che. temAM A lokamAM tatkAla icchitanI siddhi vagere phaLa che. saMbhaLAya che ke- vanavAsamAM snAna mATe divya sarovaramAM krame karI pravezelA pAMce ya paNa pAMDavone te sarovaranA adhiSThAyaka deve gussAthI pANInI aMdara kheMcIne potAnA sthAnamAM baMdI karyA. tenI khabara prApta karavA mATe kuMtI ane draupadIe AkhI rAtrI kAussagna karyo. savAre te sarovaranI uparathI jatAM saudharmendra potAnuM vimAna skUlanA pAmavAthI tenA svarUpane jANIne teone choDAvavA vagere kArya karyuM. sudarzanazeThane abhayArANIe kalaMka Ape chate tenI patnI manoramAe kAyotsarga karyo. upavAsathI potAno bhAI zrIyaka mare chate pazcAttApathI yakSAsAdhvIe bhojanano tyAga karyo. tyAre zrI saMghe kAyotsarga karyo. jinakalpamAM rahelA sAdhunI AMkhamAM paDelA tuNane kADhatI vakhate kapALamAM tilakanuM pratibiMba thavAthI kalaMkanI prApti thatAM subhadrA vagere vaDe kAyotsarga karAya chate devatAnA sAnnidhyathI te kAryanI siddhi, zAsanaprabhAvanA Adi thayuM. paralokamAM to ugrapApavALA paNa daDhaprahArI, cilAtiputra vagerene te ja bhavamAM siddhi Adi phaLanI prApta thaI. A pramANe cha prakArano abhyatara tapa pUrNa thayo. abhyatara karmane tapAvato hovAthI athavA to atyaMtara ane aMtarmukha evA bhagavaMtothI jaNAto hovAthI A tapa abhyatara tapa che ema jANavuM. A pramANe bAra prakAranA tapAcAramAM sArI rIte prayatna karavo joIe. A pramANe tapAgacchIya pU.A.zrI somasuMdarasUrijInA ziSya pU.A.zrI munisuMdarasUrinA ziSya pU.A.zrI ratnazekharasUri viracita AcArapradIpamAM tapAcAra nAmano cotho prakAza pUrNa thayo. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo prakAza - vIryAcAra - vIrya eTale sAmarthya. tene AcaravuM=sarvazaktithI sarvadharmakRtyamAM sAmarthyane chupAvyA vinA pravartavuM te vIryAcAra. zrI dazavaikAlikaniryukti vageremAM kahyuM che ke- >> aNigUhiabalavirio, parakkamai jo jahuttamAutto / nuMnapha ga nahAthAma, nAyavyo vIriyAyAro / ph // [za%0na87 ] potAnA baLa ane vIryane gopavyA vinA tIrthaMkare je pramANe kahyuM che tema sAvadhAna thaine je parAkrama kare te vIryAcAra jANavo. vizeSArtha je grahaNakAle ananya cittavALo potAnA bAhya ane atyaMtara sAmarthyane chUpAvyA vinA yathokta chatrIsa prakAranA AcArane AzrayI parAkrama kare che ane tyAra pachI potAnA sAmarthya pramANe yathokta AcAramAM ja potAne joDe che te AcAra ane AcAravALAno kacita abhedathI vIryAcAra jANavo. ane te vIryAcAra mana, vacana ane kAyAnA viSayanA bhedathI traNa prakArano che ane mana, vacana ane kAyAnA sAmarthyane chUpAvavA rUpa tenA aticAro paNa traNa ja pratikramaNa karAya che. zrAvakanA ekasone covIsa aticArone saMkalana karanArI gAthAmAM kahyuM che ke-- paNa saMlehaNa 5 panarasa, kammA 15 nANAi aTTha patteaM 24 / bArasa tava 12 viriatigaM 3, paNa samma 5 vayAI 60 aiArA 124 // 1 // saMlekhanAnA pAMca, karmAdAnanA paMda2, jJAna-darzana-cAritra darekanA ATha ATha, tapanA bAra, vIryanA traNa, samyaktvanA pAMca (bAra vrata darekanA pAMca pAMca ema) vratonA sAiTha. Ama ekaso covIsa aticAro che. AgamamAM to pUrve kahelA jJAnAdi (jJAna, darzana, cAritra, tapa e) cAra AcAranA chatrIsa bhedamAM sarvazaktithI pravartavArUpa vIryAcAra paNa chatrIsa bhedavALo kahyo che ane graMthanI zarUAtamAM paNa te ja pramANe batAvavAmAM Avyo che. koikane mAnasika vIryAcAra hoya, koikane vAcika vIryAcAra hoya, koikane kAyika vIryAcAra hoya, vaLI koIkane vAcika-mAnasika vIryAcAra hoya, koIkane vAcikakAyika vIryAcAra hoya to koikane kAyika-mAnasika vIryAcAra hoya to vaLI koikane mAnasika-vAcika-kAyika vIryAcAra hoya. vaLI A vIryAcAranA sAta bhedo dharmakRtyane Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapradIpa AzrayI keTalAkone ka2vAmAM hoya, keTalAkone karAvavAmAM hoya, keTalAkone anumodanAmAM hoya ane keTalAkone sAnnidhya ApavAmAM hoya. A pramANe eka saMyogI cAra bhedo thayA. A pramANe karaNa-ka2AvaNa Adi dvisaMyogI cha bhedo, trisaMyogI cAra bhedo ane cAra saMyogI eka bheda thAya che. A paMdare paNa bhedo pUrve kahelA sAta bhedothI guNatA ekasone pAMca thAya che. ane A ekaso pAMca bhedo keTalAkane dAnane AzrayI hoya che, keTalAkane zIlane AzrayI hoya che, keTalAkane bAra prakAranA tapane AzrayI, jIvadayAne AzrayI, satyavAdane AzrayI, adattanA tyAgane AzrayI, niHsaMgatAne AzrayI, nispRhAne AzrayI, kaSAyajayane AzrayI, indriyajayane AzrayI, cittajayane AzrayI, pAMca samitine AzrayI, traNa guptine AzrayI, sAmAyikane AzrayI, pauSadhane AzrayI, vaMdanane AzrayI, pratikramaNane AzrayI, paDilehaNane AzrayI, paThanane AzrayI, guNanane AzrayI, vAMcanane AzrayI, pRcchanane AzrayI, sUtrArthanA ciMtanane AzrayI, sUtrArthanA zravaNane AzrayI, anitya Adi bAra bhAvanAone AzrayI, prabhAvanAne AzrayI, tIrthayAtrAne AzrayI, tIrthasevAne AzrayI, caitya Adi kAryane AzrayI, devane AzrayI, gurune AzrayI, sAdharmika bhaktine AzrayI hoya, puNyanA upadeza Adine paNa AzrayI hoya che ema jANavuM ane keTalAkane dAna-zIla Adi be saMyogI, traNa saMyogI, cAra saMyogI Adi bhAMgAne paNa AzrayI hoya che. ane A pramANe vIryAcAranA bhedo vidvAno vaDe paNa jaNAvavA duHzakya che. 274 5ramArtha to A pramANe che- jenuM jyAM dAna Adi dharmakRtyamAM sAmarthya che teNe sarvazaktithI tyAM prayatna karavo joie. A pramANe vIryAcAra sAco karAyelo thAya che. prazna- bakarInA gaLAnA stana jevA sArI rIte prayojAyelA evA paNa A vIryAcArathI zuM prayojana che ? kAraNa ke bhavyajIvonI bhavasthiti niyata che tethI jyAre je mokSamAM javAno haze tyAre te vIryAcAranA prayoga vinA paNa mokSamAM jaze ja. uttara- te je bhavasthitinuM niyatapaNuM kAraNa rUpe jaNAvyuM te barAbara nathI. kAraNa ke te hetu asiddha hetuthI yukta che. kAraNa ke bhavya jIvonI bhavasthiti ekAMte niyata nathI, ekAMte aniyata paNa nathI, paraMtu niyatAniyata che. prazna- e kevI rIte ? uttara- puNya-pApa Adi sAmagrIthI bhavasthiti ghaTe che ane vadhe che, arthAt puNyasAmagrIthI bhavasthiti ghaTe che ane pApasAmagrIthI bhavasthiti vadhe che tethI bhavasthiti aniyata che. ane je jyAre mokSamAM janAro che te tyAre mokSamAM jaze A pramANenI bhavasthiti niyata paNa che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo prakAza - vIryAcAra 275 * jo ke je jyAre mokSamAM jaze te tyAre ja mokSamAM jaze ja Avo ekAMta svIkAravAmAM Ave to gozALAnA matane mAnavAno prasaMga Ave che. jene je jyAre thavAnuM che tene te tyAre thAya ja che AvA prakAranA niyativAdane gozALo mAne che ane tema mAnavuM te to spaSTa ja mithyAtva che. kAraNa ke jagatamAM kAraNarUpe rahelA kAla vagere kAraNo jinazAsanamAM pratyeka kAraNarUpe svIkArAyA nathI. paMratu pAMce paNa samudita ja kAraNa rUpe svIkArAyA che. jethI paraparikalpita kumata rUpI ghuvaDanA samUhane mUMgA karavAmAM nipuNa vacananA samUharUpa kiraNano prasara che jemano evA zrI siddhasena divAkara sUrie kahyuM che ke, kAlo 1 sahAva 2 niaI 3, puvvakayaM 4 purisa 5 kAraNegaMtA / micchatta te veva 3, samAsa suMti sammatta 2 [saMmatiprava7-20] kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta (karma) ane puruSArtha A pAMca kAraNo ekalA (=alaga alaga) mAnavAmAM mithyAtva che. te ja pAMca kAraNone samudita mAnavAmAM samyaktva che. AthI bhavasthitine niyatAniyata ja mAnavI joIe. ane A pramANe mAnavAmAM durbara virodhagraMtha rUpI hAthIno avarodha thato nathI. kAraNa ke, jema eka ja vastumAM utpAda-vyaya-dhruvatA A traNeya paNa virodha vinA varte che tema eka paNa bhavasthitinuM kathaMcit nityatva ane kathaMcit anityatva che ja. ahIM A rahasya che- puNya Adino upakrama karavAthI jIva pahelA paNa mokSa upara ArUDha thAya che ane zrI jinAjJAno lopa karavo Adi mahApApathI adhika paNa saMsAramAM bhime che tenI apekSAe bhavasthiti aniyata che. A vAta AgamamAM nathI ema na kahevuM. kAraNa ke mahAnizItha AdimAM saMbhaLAya che ke eka bhava bAkI rahyo che evI bhavasthitivALA sAvadyAcArya vagerene paNa utsutra bhASaNa AdithI adhikabhavasthiti karavI Adi thayuM. ane je koIka pratiniyata ja samaye mokSamAM javA yogya puNya karavA samartha che paNa anya samaye mokSamAM javA yogya puNya karavA samartha nathI tenI apekSAe 'to bhavasthiti niyata che ane je pUchAyelA kevalajJAnI niyata bhavasthitine kahe che tenI sAthe vyabhicArano saMcAra phoravavA yogya nathI. kAraNa ke kevaLajJAnI kevaLajJAnanA mahimAthI A A pramANe puNya Adino upakrama karaze ane A A pramANe puNya Adino upakrama nahIM kare ityAdi jIvanA upakrama AdinA svarUpane jANIne ja bole che. jANyA vinA bolatA nathI. vaLI bIjuM- bhavasthitine ekAMte niyata svIkAravAmAM Ave to jIvone te te duSkara dharmakRtyane karavAnuM ane prANAtipAta Adi pApa vyApArano tyAga karavAnuM niSphaLa Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 AcArapradIpa ja thaze ane A to lokamAM prasiddha paNa nathI ane zAstrasiddha paNa nathI. tethI siddha thayuM ke bhavya jIvonI bhavasthiti niyatAniyata che ane bhavasthiti niyatAniyata che ema siddha thatAM sarvatra dharma anuSThAnomAM potAnI zaktine nahIM chUpAvavA rU5 varyAcAranI saphaLatA siddha thaI. AgamamAM kahyuM che ketitthyro caunANI, suramahio sijyivvayadhuvammi / mAmUhivanaviritro, savvasthAmAM jamarUM zA [kAvArIku ni-178] tIrthakara cAra jJAnanA dhaNI che, devathI pUjAyelA che, te ja bhavamAM avazya siddha thavAnA che chatAM paNa potAnA zArIrika ane mAnasika vIryane chUpAvyA vinA sarvasAmarthyathI udyama kare che. ia jai te vihu nitthiNNapAyasaMsArasAyarAvi jiNA / muLAnaMti to sesathA vo rUtha vAmoTo ? che. jeo saMsArasAgarathI prAyaH nistIrNa thayA che e jinezvaro paNa jo A pramANe udyama kare che to bAkInA jIvone vaLI ahIM vyAmoha zuM ? arthAt bAkInA jIvoe vyAmoha na karavo joIe paNa udyama karavo joIe. vIryAcAramAM dAMta prAyaH spaSTa ja che. chatAM paNa digmAtra batAvAya che. temAM dAnane AzrayI varmAcAramAM A pramANe dRSTAMta che - dhanadevuM dAMtA pATalIputra nagaramAM zrI jinadharmamAM anurAgI manavALA sAgaradatta zreSThIe nyAyathI prApta karelA potAnA dhanathI samyagRSTionA cittane ane netrane ghaNI zItaLatA (zAMti) ApI che evA ghaNA jinamaMdiro karAvyA. teno dhanadeva nAmano putra che. dhanadevanA pitA maraNa pAme chate rajata, suvarNa ane ratna Adi te te vastuothI bharelA pAMcaso vahANo samudramAM DUbavAthI ane bAkInuM paNa badhuM dhana vikaTa dhADa paDavI, coro vaDe lUMTI levuM, agnimAM baLI javuM Adi upadravo thavAthI nAza pAmavAthI divasanA aMte sUryanI jema te keTalAka divasomAM nidhana thayo. kAraNa ke, indirA mandire'nyasya kathaM sthairya vidhAsyati ? yA svasadmani padye'pi, sandhyAvadhi vijRmbhate // 1 // je lakSmI potAnuM ghara evAM kamalamAM paNa sabhyA sudhI ja vilAsa kare che te lakSmI 1. dRSTa eTale sarvalokamAM prasiddha. ISTa eTale zAstrasiddha. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 pAMcamo prakAza - vIryAcAra bIjAnA maMdiramAM (bIjAnA ghare) kevI rIte sthiratA karaze ? vArddhamAdhavayoH saudhe, prItipremAGkadhAriNoH / yA na sthitA kimanyeSAM, sthAsyati vyayakAriNAm ? // 2 // lakSmIno pitA samudra lakSmIne prItithI potAnA khoLAmAM dhAraNa kare che ane lakSmIno pati viSNu lakSmIne premathI potAnA khoLAmAM dhAraNa kare che. AvA pitApatinA gharamAM paNa je sthira na thaI to vyaya karanArA evA bIjAnA gharamAM zuM te sthiratA karaze ? tethI lajajAnA kAraNe tyAM rahevA mATe asamartha dhanadeva caMpAnagarImAM jaine kaMIka vepAra kare che, paraMtu kyAMya paNa jarA jeTalA phaLane meLavato nathI. tethI ati uvigna thayelA, dhanArjananI ciMtAmAM DUbelA teNe patnIne pUchyuM ke, gharamAM kaMI bhAthu che? teNIe kahyuM. thoDo sAthavo che. teNe vicAryuM ATalA bhAthAthI pATalIputra nagaramAM jaIne pitAe karAvelA eka jinamaMdirane pitAnA mitra zreSThI jinadattanI pAse girave mUkIne dInAra Adi grahaNa karyuM ane dhanArjana karyuM. A pramANe vicArIne dhanadeva sAthavAne potAnA vastranA cheDe bAMdhIne pATalIputra nagara tarapha cAlyo. prathama divase AvatI kAle A sAthavAnuM bhojana karIne nagaramAM praveza karIza e pramANe vicArIne upavAsa karIne ja rahyo. bIjA divase patrapuTamAM sAthavAne bhInuM karI jeTalAmAM khAvAnI zarUAta kare che teTalAmAM tenA bhAgyathI AkarSAyelA koIka vikRSTa tapasvI mAsakSamaNanA pAraNAnA divase te ja pradezamAM AvyA. tethI dhanadeve vicAryuM ke niSpaSya evA paNa mAro pUrvano karelo koI paNa A apUrva puNyaprayoga che ke jethI A nikuMjamAM paNa mUrtimAna tapaH tejanA puMja evA A zreSTha munino yoga thayo. tethI A tapasvIne A bhAthu ApuM ane supAtradAnanA nistula phaLane grahaNa karuM. kAraNa ke, pradattasya prabhuktasya, dRzyate mahadantaram / dattaM zreyAMsi saMsUte, viSThA bhavati bhakSitam // 1 // ApelAnuM ane khAdhelAnuM moTuM aMtara dekhAya che. ApeluM kalyANone janma Ape che arthAt kalyANo kare che. jyAre khAdheluM vijhA thAya che. eSa evAmRtAhAro, yaH satpAtre niyojyate / raso na hIyate yasya, kalpakoTizatairapi // 2 // - je satpAtramAM ApavAmAM Ave e ja amRta AhAra che. abajo kalpa sudhI paNa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 AcArapradIpa jeno rasa nAza nathI pAmato. A pramANe vicArIne vadhatI zraddhAvALA, kAryane jANanArA=avasarane jANanArA dhanadeve tatkAla ja sAdhune nimaMtraNa karIne saghaLo ya sAthavo vahorAvyo. tyAra pachI te sarvathA pazcAttApathI rahita pratyeka samaye te dAnanI atizaya anumodanA karato madhyAhna samaye pATalIputra nagaramAM zreSThI jinadattanA ghare pahoMcyo ane te rAtrie jinadatta zreSThIne svapramAM gotradevIe Adeza karyo che ke je tArA mitrano putra caMpA nagarImAMthI Aje ahIM AvIne jinamaMdirane girave mUkIne tArI pAse dhana mAgaze, paraMtu tAre kahevuM ke, jo tuM munidAnanA puNyane Ape to huM tane koTi dhana paNa ApuM. tyAra pachI zreSThIe dhanadevane AdarapUrvaka bhojana karAvIne pUchyuM. teNe paNa potAno Azaya kahyo. tethI zreSThIe koTi dhanathI munidAnanA puNyane mAgyuM tyAre vismaya pAmelA teNe vicAryuM ke nakkI jinamaMdira karatA paNa A dAnanuM puNya moTuM che ke jethI A mAge che. tethI huM te puNya nahIM ApuM. koTidhanathI paNa mAre zuM prayojana che? A pramANe vicArIne dhanadeva dhana prApta karyA vinA ja pAcho pharIne potAnA nagaranI najIkamAM Avyo. thAkelo te vRkSanI chAyAmAM sUto. svapramAM vanadevatAe kahyuM ke, ahIMthI je grahaNa karIza te ghaNAM mUlyavALuM thaze. jAgelA evA teNe vicAryuM ke A svapra ciMtAnA kAraNe AveluM che chatAM paNa kaMIka grahaNa karIne ghare jAuM. jethI patnI kaMI paNa nahIM joIne jaladI avRtine na kare. A pramANe vicArIne pAMca kAMkarA uttarIyavastranA cheDAmAM grahaNa karIne ghare gayo. patnIe snAna karAvyuM. pachI thAkelo te zayAmAM sUI gayo. tyAra pachI patnIe vicAryuM ke A kiMIka lAvyo hoya to kaMIka vizeSa bhojana sAmagrIne karuM. tyAra pachI kapaDAnA cheDAne jotI teNIe potAnA tejathI sUryanA tejane jhAkhuM karanArA pAMca ratno joyA. AnaMdita thayelI teNIe potAnA patine jagADyo ane ratnanA mUlyane pUchyuM. vismaya pAmelA teNe savA lAkha mUlyavALA pAMce ya ratno joyA. ane vicAryuM ke, nakkI niyANuM karyA vinA munine ApelA dAnathI utpanna thayelA sukRta rUpI kalpavRkSanuM A suMdara kusuma uddagama che. tenuM phaLa to svarga ane apavarga =mokSa)nI prApti che ema vidvAnoe prarUpyuM che. tyAra pachI eka ratnane veMcIne ati sArI vizeSa bhojana Adi gharanI samagra sAmagrI taiyAra karAvI. tyAra pachI krame karI vistAra pAmatI amApa samRddhivALA teNe ghare AvelA sAdhu bhagavaMtone svayaM ja ghI vagere vizuddha AhArane vahorAvavAnuM karyuM. koIka vakhate indra tenI prazaMsA kare chate koika deve tenI A pramANe parIkSA karI, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo prakAza - vIryAcAra 279 jema ke parva divase karelA upavAsanA pAraNAnA divase dhanadeva deva pUjA karIne jeTalAmAM bhojana karavA mATe bese che teTalAmAM ghare AvelA sAdhu bhagavaMtane jue che. tethI svayaM Ubho thaI vidhipUrvaka nirdoSa eSaNIya AhAra vahorAvIne sAdhu bhagavaMtane vaMdana karIne jeTalAmAM bhojana karavA mATe bese che teTalAmAM pharI koIka sAdhu bhagavaMta AvyA. tethI AnaMdita thayelA teNe te ja pramANe AhAra vahorAvyuM. A pramANe krame karI so sAdhu bhagavaMta AvyA. tyAM sudhI vadhatI zraddhAthI svayaM ja sarve sAdhu bhagavaMtane vidhipUrvaka vahorAvyuM. tethI divasa pUro thavAthI te divase paNa te upavAsI rahyo. have rAtrie potAne dhanya mAnavAthI te dAnanI vAraMvAra anumodanA karatA dhanadevane deve sAkSAt thaIne indra karelI prazaMsA vagere jaNAvIne sarva ISTa kAryane sAdhanArA, sarva upadravane vAranArA ciMtAmaNi nAmanA maNine ApIne te deva potAnA sthAne gayo. tyAra pachI dhanadeva potAnA niyamanuM pAlana karIne azruta devalokamAM devapaNAno anubhava karIne pUrva videha kSetramAM cakravartIpaNuM pAmIne cAritra grahaNa karIne siddhine prApta karaze. A pramANe dAnamAM dhanadevanuM daSTAMta pUrNa thayuM. zIlanuM pAlana karavA rUpa vIryAcAramAM abhayArANIe karelA vividha upasargomAM paNa alpa paNa kSobha nahIM pAmelA zreSThI sudarzananuM dRSTAMta che. tapa rUpa varmAcAramAM be daSTAMto che. paheluM dAMta A pramANe che naMdanaRSinuM daSTAMta "zrI vIra bhagavaMtano jIva pacIsamA bhavamAM chatrAprApurImAM pacIsa lAkha varSa AyuSyavALo naMdana rAjA hato. covIsa lAkha varSa pasAra thayA pachI poTTilAcAryanI pAse tapasyA ( cAritra)no svIkAra karIne mAvajIva sudhI mAsakSamaNa karavuM evo abhigraha karyo. eka lAkha varSamAM mAsakSamaNanI saMkhyA A pramANe thaI- ikkArasalakkhAiM, asIisahassA ya cha saya paNayAlA / mAsakkhamaNA naMdaNa-bhavammi vIrassa paMcadiNA // 1 // vIra bhagavaMtanA naMdanaRSinA bhavamAM agiyAra lAkha eMsI hajAra chaso pistAlIsa mAsakSamaNa thayA ane upara pAMca divasa vadhyA. eka lAkhane traNasone chAsaThathI guNatA traNa kroDa ane chAMsaTha lAkha divaso thayA. tene pAraNA sahita tapanA divasothI (mAsakSamaNanA 30 + 1 pAraNAno) = ekatrIsathI bhAMgatA yathokta saMkhyA maLI rahe che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 AcArapradIpa prazna- varSamAM traNaso chAMsaTha divaso kevI rIte Ave ? varSamAM to traNasone sAiTha divasano ja vyavahAra che. uttara- adhikamAsanA divaso umeravAthI traNaso chAMsaTha divaso thAya che. adhika be mAsathI yukta pAMca varSarUpa yugamAM " sI DimAsI" evuM vacana hovAthI trIsa divasa rUpa RtumAsa ekasaTha thAya che. tethI ekasaThamA mahinAnA trIsa divasanuM vibhAjana karIne pAMca varSamAM nAkhavAmAM Ave che. tethI eka varSamAM traNaso chAMsaTha divasa kahelA che te saMgata ja che. (30 divasa rU5 mahino. AvA bAra mahinAno varSa gaNatA pAMca varSamAM 60 mahinA thayA. eka mahino vadhyo tenA pAMca bhAga karatA eka bhAgamAM 6 divasa thayA. te 12 mahinA (-360 divasa)mAM umeratA 366 divasa thayA.) laukika rItathI paNa pAMca varSe adhika be mAsa thavA chatAM paNa dara varSe ja ahorAtra (=divasarAta) ochA thavAthI eka mahinAnI hAni thavAthI eka ja mahino vadhe che. tethI te eka mahinAnA trIsa divasanA vibhAga karIne pAMca varSamAM nAkhatAM varSamAM traNasone chAsaTha divasa saMgata thAya che ema vRddho kahe che. ahIM taparUpa vIryAcAramAM bIju daSTAMta A pramANe che vizalyAnuM daSTAMta puMDarIka nAmanI vijayamAM cakradhvajapuramAM tribhuvanAnaMda cakravartInI zIla Adi guNavALI anaMgasuMdarI nAmanI putrI hatI. supratiSThapuranA rAjA punarvasu vidyAdhare teNInuM apaharaNa karyuM. tethI cakravartInI AjJAthI vidyAdharoe jaine yuddha karyuM. temAM tenuM vimAna bhAMgyuM. tethI mahA aTavImAM paDelI anaMgasuMdarI vilApa kare che, jema ke hA tAta ! parAkramathI zatrune jItI lIdhA che evA Apa sakala lokanuM pAlana karo cho to A jaMgalamAM paDelI mArI dayA kema nathI karatA? hA janani! atibhArI evA prakAranA udaranA duHkhane sahana karIne bhayathI viThThala thayelI ane durmanavALI mane tuM kema yAda nathI karatI? ityAdi. tyAra pachI bhUkha ane tarasathI pIDAyelI potAnA karmane niMdatI te karmanA kSaya mATe aTTama, cAra upavAsa Adi tapane karatI pAraNAnA divase phakta acitta phaLa Adine khAya che. A pramANe traNa hajAra varSa sudhI dustapane karIne daDha vairAgyathI aMte cAre prakAranA AhAranuM paccakakhANa karyuM. tyAra pachI so hAthanI aMdara rahevuM evo abhigraha karyo. chaThThA divase meru parvata uparathI pAchA pharatA vidyAdhare teNIne joI ane oLakhIne potAnA ghare javA mATe bolAvAI. mArI ciMtA karavAthI zuM? e pramANe teNIe niSedha karyo. vidyAdhare cakravartInI AgaLa teno vRttAMta jaNAvyo. cakravartI tenI sAthe tyAM Avyo. ajagarathI prasAtI potAnI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo prakAza - vIryAcAra putrIne joine vairAgya pAmelA cakravartIe batrIsa hajAra putronI sAthe dIkSA lIdhI. anaMgasuMdarI maMtrane jANatI hovA chatAM paNa dayAnA kAraNe ajagarane dUra na karyo. tyAra pachI dharmadhyAnathI marIne devalokamAM devIpaNuM prApta karIne tyAMthI cyavelI droNamegha rAjAnI priyaMkarA nAmanI patnIne vize vizalyA nAmanI putrI thai. punarvasu vidyAdhara dIkSA lai tapathI niyANuM karI deva thaine lakSmaNa nAmano dazarathano putra thayo. vizalyA to pUrvabhavamAM karelA tapanA mahimAthI garbhamAM rahelI ja mahArogathI du:khI thayelI potAnI mAtAnA mahArogane haranArI thai. tenA snAnanA pANIthI paNa ghaNA loko vraNasaMrohaNa, zalya apahAra, vyAdhikSaya Adi pAmyA ane sthAne sthAne azivanI upazAMti thai. teNInA hAthanA sparzathI rAvaNe mUkelI, dharaNendre ApelI amogha vijayA nAmanI zakti tapanA tejane sahana nahIM karatI lakSmaNanA hRdayamAMthI nIkaLI gai. tyAra pachI lakSmaNa teNIne paraNyo. A pramANe tapamAM vizalyAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. bhAvanA rUpa vIryAcAramAM skaMdakAcAryanA pAMcaso ziSya vagere dRSTAMto spaSTa che. pratikramaNarUpa vIryAcAramAM kathA A pramANe che-- sajjananI kathA 281 zrI aNahillapATaNamAM saghaLAya rAjAone jeNe sevaka karyA che evo bhImadeva nAmano rAjA rAjya kare che. tyAM caturatA Adi ghaNAM guNonI jANe kuLadevI na hoya evI, asAdhAraNa rUpanuM pAtra evI bakuladevI nAmanI vezyA rahe che. kulavathI paNa caDiyAtI tenI maryAdA sAMbhaLIne tenA hRdayanI parIkSA karavA mATe rAjAe potAnA anucaro dvArA savAlAkha mUlyavALI talavAra grahaNakamAM (=eTale ke have mAre bIjA koine na svIkAravo e rIte bahAnAmAM) teNIne apAvI. ane rAjA svayaM utsukatAthI te ja rAtrimAM bahAranA AvAsamAM mAlava rAjAnA vijayayAtrA mATe prasthAna karyuM. arthAt mAlavarAjAne jItavA mATe prasthAna karyuM. tyAra pachI rAjAe be varSa sudhI mAlavadezamAM laDAi karato rahyo. rAjAe ApelA bahAnAnA kAraNe saghaLAya puruSonI Asaktino jeNIe tyAga karyo che evI nirmalazIlanI lIlAnuM ja pAlana karatI bakuladevIe te be varSa pasAra karyA. tyAra pachI trIjA varSe pATaNa AvelA lokonI paraMparAthI atizaya vismaya pamADe tevA teNInA pavitra caritrane sArI rIte sAMbhaLIne tenA guNathI raMjita thayuM che mana jenuM evA rAjAe bakuladevIne potAnA aMtaHpuramAM sthApana karI. bakuladevI rAjyanI saghaLI ya ciMtA kare che. tyAM zrI jinadharmanA marmane jANanAro, zrI giranAra parvata upara zrI nemivihArano uddhAra 18 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 AcArapradIpa karAvanAro zrIzrImAlajJAtino sajjana nAmano daMDanAyaka che. ane te ghaNA kAmamAM vyagra hovA chatAM paNa kyAre paNa devanI pUjA karyA vinA bhojana karato nathI ane be vakhata pratikramaNa karavAnA niyamano bhaMga karato nathI. koIka vakhata mlecchanA sainya caDAI kare chate bakuladevIe daMDanAyaka sajjananI sAthe aDhAra hAthI, covIsa hajAra ghoDA, batrIsa hajAra padAti ATaluM sainya grahaNa karIne bleccha sanmukha prasthAna karyuM. banAsa nadInA kinAre vairInuM sainya najIka Ave chate savAre yuddhano nirNaya thaye chate zastranI dekhabhALa rAkhavAmAM devIe mahAutsAhavALA vIrone bakharo arpaNa karyA. aDhAra hAthIne kavaca dhAraNa karAvyA. ghoDAone kavaca dhAraNa karAvyA ane A bAju devIe sajajanano senApatipade abhiSeka karyo. rAtrinA chellA pahoramAM hAthI upara ArUDha thayelA, cAre dizAmAM taiyAra thayelA vIrapuruSothI viMTaLAyelA sajajane vicAryuM ke, vyAkULatAnA kAraNe mArI savAranI pratikramaNanI velA kyAMka pasAra na thaI jAya. kAraNa ke, AyuSaH kSaNa eko'pi, ratnakoTyA na labhyate / sa rAte utta, pramAddivAsI : ? | 2 | AyuSyanI eka paNa kSaNa koTiranathI paNa meLavI zakAtI nathI. to pachI mANaso pramAdarUpa rajathI te kSaNa zA mATe hArI jAya che? tethI hAthInA skaMdha upara sthApanAcAryane mUkIne (=sthApIne) teNe vidhipUrvaka pratikramaNa karyuM. sAmAyika pAre chate sthApanAcAryanuM utthApana karIne potAne daMza jeTalA ghA lAgyA hovA chatAM paNa sajjana daMDanAyake svayaM pleccha sainyane trAsa pamADyo. tyAra pachI bakularANI svayaM AvIne dukulanA TukaDAthI sarva aMganuM pramArjana karIne sarjana daMDanAyakane gupta bhoMyarAmAM lai gai. paDakhe UbhelAoe kahyuM: he devi ! daMDanAyakanI koI paNa apUrva vArtA che ke jeNe pAchalI rAtrIe "InDiyA...." ityAdi kahyuM. ane savAre to koI paNa na karI zake tevuM yuddha karyuM. devIe pUchayuM he daMDanAyaka ! A zuM che ? teNe kahyuM: he devi ! rAtrie meM mAruM kArya karyuM ane savAre to rAjAnuM kArya karyuM. A pramANe plecchone jItIne devI utsavapUrvaka pATaNamAM AvI. sajjana sAjo thayo. zrI bhImadeva rAjAe mahAmaherabAnInA dAnathI sajjananuM sanmAna karyuM. A pramANe sAmAyika, pauSadha, pratilekhanA, svAdhyAya, jIvadayA Adine AzrayIne yathAyogya daSTAMto jANavA. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAranI prazasti jagatamAM 'tapA' e pramANe prasiddhine pAmelA zrI jagacaMdra sUri (teramI sadImAM) thayA. tenA pachI krame karIne uttama evA zrI devasuMdarasUri thayA. teone pAMca ziSyo hatA. temAM vividha avacUrNirUpI laherIone pragaTa karavAthI sAnvartha nAmavALA pahelA jJAnasAgara guru thayA. zrutamAM rahelA vividha AlApakono uddhAra karanArA sUriomAM zreSTha bIjA kulamaMDanasUri thayA. SaDradarzanavRtti, kriyAratna samuccaya, vicAranicayanI racanA karanArA ane bhuvanasuMdara AdinA vidyAguru evA trIjA guNaratnasUri thayA. ahArya (=bIjAthI parAbhava na pAme tevA) mahimAvALA ane jemanI saMtati baMne rIte (dravyathI ziSya parivArarUpe ane bhAvathI jJAnAdirUpe) vRddhi pAmI evA cothA zrI somasuMdarasUri thayA. yatijitakalpanI vRtti racanArA pAMcamA zrI sAdhuratnasUri thayA ke jeoe mArA jevAne paNa potAnA hAthanA prayogathI arthAt AlaMbana ApIne saMsArarUpI kUvAmAMthI bahAra kADhyo. zrI devasuMdarasUrinA paTTe yugapradhAna padavIne dhAraNa karanArA zrI somasuMdarasUri thayA. temanA A pAMca ziSya hatAM. 1. mAri, Iti, dukALanuM nivAraNa karavuM, hajAra nAmone yAda rAkhavA ItyAdi kAryothI ciraMtanAcAryanA mahimAne dhAraNa karanArA zrI munisuMdarasUri. 2. saMgha ane gacchanA kAryomAM udyamI zrI jagacaMdrasUri. 3. lAMbA vihAra karavA dvArA gaNane upakAra karanArA zrI bhuvanasuMdarasUri. 4. eka aMga (zarIra)vALA (athavA ekavaDiyA zarIravALA) hovA chatAM agiyAra aMgane dhAraNa karanArA zrI jinasuMdarasUri. 5. graMtha (rAga-dveSanI gAMTha)thI rahita hovA chatAM graMthanI racanA karanArA zrI jinakIrti guru thayA. A badhA zrI sugurunI kRpAthI vikramanA 1516 mA varSe zrI ratnazekharasUrie A (AcArapradIpa) sugama graMthanI racanA karI. ahIM guNa ane vijJAnamAM mukuTa samAna evA zrI jinahaMsa gaNi vageree saMzodhana, lakhavuM Adi kAryamAM sAnnidhya karyuM. dareka akSaranuM nirIkSaNa karIne A graMthanuM mAna cAra hajAra pAsaTha anuSTapu zloka pramANa nizcita karavAmAM AvyuM che. ahIM je matimaMdatAthI khoTuM kahevAyuM hoya tenuM vidvAnoe zuddhikaraNa karavuM. vidvAnone jaya apAvanAro A graMtha cirakALa sudhI jaya pAmo. A pramANe tapAgaccharUpI gaganAMgaNamAM sUrya samAna zrI somasuMdarasUrinA paTTadhara zrI munisuMdarasUrinA paTTa upara pratiSThita thayelA zrI ratnazekharasUrie racelo zrI AcArapradIpa nAmano A graMtha pUrNa thayo. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAnuvAdakAranI prazasti tapAgaccharUpI gaganAMgaNamAM sUrya samAna zrI somasuMdarasUrinA paTTadhara zrI munisuMdarasUrinA ziSya AcArya zrI ratnazekharasUrie racelA AcArapradIpa graMthano siddhAMtamahodadhi sva. pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra paramagItArtha sva. 5. pU. AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra vardhamAnataponidhi 100+85 vardhamAnatapanI oLInA ArAdhaka pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayalalita- zekharasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra paMcasUtra, paMcavastuka, paMcAzaka, dharmabiMdu, yogabiMdu, zrAddhadinakRtya, vItarAgastotra, zIlopadezamAlA, aSTakaprakaraNa, yogadRSTisamuccaya, zrAvakadharmavidhi prakaraNa, navapada prakaraNa, caityavaMdana mahAbhASya, yatilakSaNa samuccaya, gurutattvavinizcaya, upadezamAlA (puSpamAlA), prazamarati, zrAvakaprajJapti, saMbodhaprakaraNa Adi aneka graMthonA bhAvAnuvAdakAra pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayarAjazekharasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya Atmaprabodha graMthanA bhAvAnuvAdakAra muni dharmazekharavijayajIe karelo bhAvAnuvAda pUrNa thayo. * anuvAda prAraMbha 7 phAgaNa vada-8, 2062 ramaNalAla chaganalAla ArAdhanA bhavana, navasArI * anuvAda samApti 0 jeTha vada-13, 2062 jaina upAzraya, chANI (vaDodarA) Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAnuvAdakAranI guruparaMparA 5. pU. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAja (1956) 5. pU. AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI mahArAja (1988) pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayalalitazekharasUrIzvarajI mahArAja (2010) pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayarAjazekharasUrIzvarajI mahArAja (2010) pU. A. zrI pU. paM. zrI vIrazekhara ravizekhara vi. gaNi (2034) sUrijI (2011) pU. munizrI dharmazekhara pU. munizrI pU. munizrI harSazekhara divyazekhara vijayajI vijayajI (2043) (2047) vijayajI (2041) + + pU.munizrI pU.munizrI hitazekhara kIrtizekhara vijayajI vijayajI (2052) (2052) pU. munizrI iMdrazekhara pU. munizrI maNizekhara vijayajI vijayajI (2050) (2061) ra pU. munizrI pU. munizrI zAMtizekhara ratnazekhara vijayajI vijayajI (2057) (2058) sva.pU.munizrI sva.pU.munizrI pU. munizrI matizekhara prItizekhara sumatizekhara vijayajI vijayajI vijayajI (2023) (2038) (2047) 1. kAusamAM ApelI sAla dIkSA sAla che. 2. prastuta bhAvAnuvAdakAranA saMsArI vaDIla baMdhu. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH 286 pariziSTa - 1 // AcArapradIpagranthasya sAkSipAThAnAmakArAdikramaH // granthanAma aMtomuhuttamittaM aisesiDDhi dhammakahi / akAle carasi bhikkhU | ajJAnaM khalu kaSTaM / abhiggahiA bhAsA / aNasaNamUNoariA / aNasAyaNA ya bhattI / aNAvAyamasaMloe / aNigUhiyabalavirao / ahulliaphulla ma / atiklezena ye tvarthA, / athavA paJcasamiti / athiraM pi thiraM vaMkaM pi / addhamasaNassa savaM / anAlocitazalyatve / aniANassa vihIe / annaha paricitijjai / apasatthANa niroho / pUrve dhanurvidya appAhAra avaDDhA / aprayatnaH pradIpo'yaM / abbhAsacchaNa chaMdANu abbhuTThANaM aMjali | abbhuTThANaMjalikaraNa / amISAM nirmANaM kimapi amRtahimAtmakareNa hi / arthanAzaM manastApaM / avaJcako vaNig vipraH / avazya bhavyeSvanavagrahagrahA / patra kramAGkaH a 266 162 41 4 206 245 262 216 273 78 67 224 243 249 140 69 29 256 85 248 4 44 261 43 105 132 137 138 130 dhyAnazataka-gA. 3 samyaktva saptati - 381 nizIthabhASyapITha - gA. 8 AcArAGgasUtra gA. 73 vRttau uddhRta upadezamAlA gA-277 dazavaikAlikaniryukti gA. 47 dazavaikAlikaniyukti gA. 326 oghaniryukti gA. 313 dazavaikAlikaniryukti gA. 187 prabandha koza- vRddhavAdI prabandha yogazAstra prakAza - 1 zloka-34 tapakulaka gA. 3 piNDaniryukti gA. 65 tapakulaka gA. 10 dazavaikAlikaniryukti - 47 hAri vRtti dazavaikAlikaniryukti-47 hAri. vRtti dazavaikAlika gA. 48 vRtti uddhRta dazavaikAlikaniyukti gA. 321 uttarAdhyayanasUtra adhyayana - 30 gA. 32 cANakyazataka-34 sUkta bhANDAgAra - 16 / 61 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH avInAdau 'kRtvA / asaccamosaM saccaM ca / asaDhAINNa'NavajjaM / asaDheNa samAiNNaM / astaM prayAteSu jine / aspRzyA gotrajA varNA. / aha ovayArio puNa / ahayo bahavaH santi / ahavA kiM acchariyaM aho dhyAnasya mAhAtmyaM aho ! puNNassa saMjogo AcAraH kulamAkhyAti AjJAbhaGgo narendrANAM ApannasyArtiharaNaM / AmaMtaNi ANavaNI / Ayariya uvajjhAe / AyuSaH kSaNa eko'pi / ArAmujjANAisu / AlaMbaNeNa kAlena / 'AloaNapaDikkamaNe / AsaMsAvirahAo / AsannasiddhiANaM / AhArAjjAyate vyAdhiH / tassa'gacchaNaNayA / iMdiatthe vivajjittA / iMdiyakasAyajoge / ia saMpatti abhAve / ikkAralakkhAI / ikSuvadvirasAH prAnte / igadutimAsakkhavaNaM / icchAmi kAraNaM / 287 patra kramAGkaH 104 207 64 64 46 50 260 83 194 268 183 A 190 7 188 206 262 282 254 199 256 152 67 40 i 44 199 255 163 279 242 264 252 granthanAma dazavaikAlika adhyayana-7 gA. 3 caityavaMdana bhASya- 49 bRhat kalpasUtra - 4499 dazavaikAlika niyukti - 319 prabandhakoza vRddhavAdIsUri prabandhe sUktamuktAvalI - 107/7 sUktamuktAvalI - 127/25 sUktamuktAvalI 119/29 sUktamuktAvalI - 119 / 10 dazavaikAlika niyukti - 276 dazavaikAlika niyukti - 44 hAri vRtti dazavaikAlika niyukti - 47 hAri vRtti uttarAdhyayana sUtra adhyayana 24 gA. 4 vyavahAra sUtra niyukti gA. 16 darzanazuddhi prakaraNa gA. 27 dazavaikAlika niryukti 47 hA. vRttau uttarAdhyayana sUtra adhya. 24-gA. 8 dazavaikAlika niryu. 47 hAri vRttau samyaktva saptati- 39 mahAnizItha a - 3 / 611 nizIthabhASya - 1613 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 patra kramAGkaH granthanAma 120 sAkSipAThaH icchA sarvatra srvessaaN| iya jai te'vihu nitthi. ihaloe duriaaii| 276 144 IndirA mndire'nysy| iisaavisaaymykoh| 143, 276 11 upadezamAlA gA. 287 264 mahAnizItha a. 3/612 . 209 . 200 oghaniyukti gA. 748 137 / 255 sthAnAGga sUtra-278 vRttau uddhRta uggmuppaaynne.| uggamuppAyaNaM pddhme| uJcAliaMmi paae| ucchissttaashnmaatraan| udayasseva niroho| udyamaH khalu krtvyo| udyamena hi sidhyanti / unmttpremsNrmbhaa| upkaaro'pkaasc| upsrgprsngge'pi| uppaNNa vigata miisg| uvvuuhnnmuvvuuhaa| bhavasaMtaraNopaniSad gA. 1/42 zRGgArazataka gA. 75 . 24 122 186 221 yogazAstra prakAza-1, gA. 43 dazavaikAlika niyukti gA. 275 205 149 70 oghaniyukti gA. 670 zATyAyanIya upaniSad gA. 36. sUktamuktAvalI- 37/16 179 ee ceva duvaals| ekaakssrprdaataarN| eke bhejurytikrgtaa| eko'sti yastrijagatA. egaggassa psNtss| ego titthayarANaM / etAzcAritragAtrasya / eyAiM aTTha tthaannaaii| eSa evaamRtaahaaro| eso bhe prikhio| 196 213 223 201 Avazyaka niyukti gA. 693 paJcakalpabhASya gA. 1484 yogazAstra prakAza-1 gA. 45 uttarAdhyayana sUtra adhya. 24, gA. 10 277 261 dazavakAlika niyukti gA. 324 . Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH ohovahovaggahiaM / oho ovatto / kattha'vi jIvo balio / kanyAGkitapuruSavatI kamalA vimalA'nayA karacuapANieNavi / karka karmaNi bhiSajA / kalA kalAvataH saiva kalAvAn dhanavAn vidvAn kavalassa ya parimANaM / kaSAyaviSayAhAra / kastUrI pRSatAM radAH / kasyAdezAt kSapayati / kAussagge jaha / kAmaM suovaogo / kAlaMmi kIramANaM / kAlau kaMbala anu / kAlApekSAvyatikrAnti / kAle kAlatrANaM / kAle diNassa / kAle viNae bahumANe / kAlo sahAva niyaI / kiM puNa takkAlapavanna. / kiM rAjyena dhanena dhAnya. / kIrtiste jAtajADyeva / kusumastabakasye / kRtajJasvAmisaMsarga. / kRta prayatnAnapi naiti kRtyAkRtyavimUDhatvaM kenAJjitAni nayanAni / ko ittha sayA suhio / ko kuvalayANa gaMdhaM / 289 patra kramAGkaH o 215 2 ka 30 12 14 42 133 139 139 248 247 181 181 271 39 42 74 271 113 42 33 275 151 103 86 228 137 240 271 47 131 47 granthanAma uttarAdhyayana sUtra adhya. 24 gA. 13 piNDa niyukti gA. 524 dazavaikAlika niryukti sUktamuktAvalI - 15/9 sUktamuktAvalI - 30 / 20 Avazyaka niryukti - 1565 nizIthabhASya-6067 prabandha koza- vRddhavAdI prabandha yogazAstra patra naM. 701 pravacana sAroddhAra 1224 nizIthabhASyapITha gA. 8 nIti zataka gA. 25 34/7 sUktamuktAvalI 51 / 93 upadezapada gA. 1005 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH maNiM / kohe mANe mAyA / kohe mANe ya mAyAi / kSaNena labhyate yAmo / kSetraM rakSati caJcA / khaMtI suhANa mUlaM / kharipattamuMjeNa / gaNiassa ya gIANaM / gavesaNA ya gahaNe / gehAgayANamuciaM / grAmo vRtyAvRtaH syAnna grISmahemantikAn mAsAn / ghoDaga layA ya khaMbhe / caMdraguttapatta u canhaM khalu bhAsaNaM / causaddahaNa tirligaM / cakkaTThapaTThANA / cakkAsichattadaMDA / cakradharo'pi na cakrI cakkhusA paDilehittA / catvAri khalu karmANi / chavvihajayaNAgAraM / chAyaMpi vivajjaMti / jaM jahA ciMti kajjaM / jaM jeNa kayaM kammaM / 290 patra kramAGkaH 249 204 201 89 181 kha 47 215 ga 112 209 11 115 41 gha 269 ca 90 207 98 114 113 13 215 39 cha 98 211 ja 183 90 granthanAma sthAnAGga sUtra - 182 vRtti dazavaikAlika niryukti - 274 uttarAdhyayana sUtra adhya. 24 gA. 9 sUktamuktAvalI 34/7 sUktamuktAvalI gA. 33/3 sambodha saptatikA gA. 70 gacchAcArapayannA- 76 pravacana sAroddhAra - 1220 Avazyaka niyukti gA. 1560 dazavaikAlika adhyayana-7 gA. 1 samyaktvasaptatiH gA. 5 pravacanaH sAroddhAra gA. 1228 pravacana sAroddhAra gA. 1224 uttarAdhyayana sUtra adhya.. 24, gAthA - 14 samyaktva saptatiH gA. 6 piNDaniryukti gA. 172 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH jaivi a mahavvayAiM / jai vi hu divaseNa payaM / jaNavaya sammaya ThavaNA / jamhA daMsaNanANA | jayati nayacakra jaladhUlidharitryAdi jaha cirasaMciyamiMdhaNa / jaha vA ghaNasaMghAyA / jAviya Thiassa ciTThA / jiNakappiyA ya duvihA / jiNA bArasarUvA / jinamatakauzalajina / jiyau va marau va jIvo / je jattiA ya heU / jeNa paro dUmijjai / bhikkhu ca / jevi na vAvajjaMtI / jo patto puriso joge joge jiNasAsa. / jogo jogo jiNasAsa. jo juvvaNamavi patto / jo puNa kAyavaIo / jo puNa pamAyao / johANaM uppattI / jJAnavatI caitanyaM jJAnAmRtaM guroH kUpAt / taMmi ahIe vihiNA / taM rUvaM jattha guNA / tajjAeNa ya tajjAyaM / taNasaMthAraniviTTho / tattha AlaMbaNaM nANaM / tapaH sakalalakSmInAM / 291 patra kramAGkaH 198 5 202 165 155 124 267 267 201 213 214 141 200 268 202 33 200 200 267 40 191 222 149 113 12 48 ta 197 97 53 10 199 243 granthanAma bRhatkalpa bhASya - 2103 dazavaikAlika niyukti gA. 273 Avazyaka niryukti gA. 1181 dhyAna zataka gA. 101 dhyAna zataka gA. 102 bRhatkalpasUtra gA. 4455 uttarAdhyayana niryukti gA. 178 [bR.vR.] ogha niyukti gA. 671 oghaniryukti gA. 53 nizItha sUtra uddezo - 19 gA. 8 oghaniryukti gA. 753 oghaniryukti gA. 752 oghaniryukti gA. 277 oghaniryukti gA. 276 bRhat kalpasUtra gA. 4452 pravacanasAroddhAra gA. 1226 sammati prakaraNa gA. 48 uttarAdhyayana sUtra adhya. 24 gA. 5 sUktamuktAvalI gA. 109/2 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 granthanAma patra kramAGka: 126 122 dazavaikAlika niyukti hAri vRtti mahAnizItha 3/613 sAkSipAThaH taruNajano nirvibhv| tasyAmeva hi jaatii| taha deskaaljaannnn| tANaM ca uusvaaisu| tA taM goyama ! eggg.| tA tANa paannbhoann| tA tuMgo merugirii| tA naannaaiivise| tAmbUlaM dehstkaarH| tAvaccandrabalaM tato grh.| titthyrsiddhkulgnn.| titthayaro cunaannii| tinneva ya pcchaagaa| tivaaspriyaayss| tumamacchIhiM na diissi| 151 264 151 173 149 pravrajyAvidhAna kulaka-22 .. 77 178 261 276 292 dazavaikAlika niyukti gA. 325 ... AcArAGga niyukti 278 . .. oghaniyukti-669 vyavahAra sUtra uddezo-10-sUtra-23 jinastuti thirakaraNA puNa thero| vyavahAra bhASya-1-332 OM 199 28 134 dazavaikAlika niyukti gA. 325 uttarAdhyayana sUtra adhya. 24 gA.6 uttarAdhyayana sUtra adhya. 24 gA.7 paJcavastu gA. 583 / sUktamuktAvalI 127/34 subhASita bhAnDAgAra-72/11 dNsnnnaanncrite| davvao khittao cev| davvao cakkhusA pehe| dskppvvvhaaraa| dAne tapasi zaurye c| dAnopabhogavandhyA yaa| dAsero'pi gRhsvaa.| dikkhA sikkhAvi thaa| diggjkuurmkulaac.| didRkSubhikSuNyAta dIyatAM daza lakSANi dIyatAM daza lakSANi duga tiga caukka pnngN| duNhaM uvari vsNtii| durbhikssodymnnsnggrhprH| vizeSa Avazyaka bhASya bRhatkalpabhASya gA. 2105 gA. 2046 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 sAkSipAThaH patra kramAGka: granthanAma prazamarati gA.71 duSpratikArau maataa.| dRgnAzo brhmdtte| dehami asNlihie| dehdurgmudgraanni| daivamullaGghya ytkaary| dauHsthyaM nAma praabhuuteH| 193 31 246 246 paJcavastu gA. 1577 sUktamuktAvalI gA. 108/12 subhASitabhAnDAgAra gA. 94/1 sUktamuktAvalI gA. 92-6 sUktamuktAvalI gA. 17/27 dharmaparANAM puNsaaN| dharmalAbha iti prokte dhrmaaddhigtaishvryo| dhArijjai iMto jl.| dhiddhI aho annjjo| dhIreNavi mriyvvN| sUktamuktAvalI gA. 6/19 49 114 pravacanasAroddhAra-1227 102 . 83 228 200 210 na kiM kuryAt na kiM ddyaat| naTTavihI naaddyvihiiN| na tathA sunAma loke| na naamnaamaavRttyaa| na nimittadviSAM kssemo| na ya tassa tnnimitto| nava cevtttthaarsgN| navi mAriai na vizvaset puurvvirodhi| na satyamapi bhaasset| nANaMmi dNsnnNmi| nANaM sikkhai naannN| nANAyAro atttthviho| nANeNa jANaI bhaave| nANe daMsaNe crnne| nAnudyogavatA na c| niddaavighaaprivjji.| niSphAiA ya siisaa| nimnApyanimnasuSamA prabandhakoza-vRddhavAdI sU. pra. sUktamuktAvali 6/24 oghaniyukti gA. 749 dazavaikAlika niyukti gA. 243 prabandha koza-vRddhavAdI prabandha paJcatantra-3-1 yogazAstra prakAza-2 gA. 61 74 126 208 dazavaikAlika niyukti gA. 316 nizItha cUNi gA.7 nizItha bhASya gA.7 bRhatkalpa sUtra-803 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 patra kramAGkaH granthanAma AjJA kulaka-15 250 268 143 sUktamuktAvalI 92/5 . sAkSipAThaH niravajjAhArANaM / nirjarAkaraNe bAhyAt / nirdravyo hiyameti hiipri| nirvANaM nArade'pi nissaMki nikkNkhi| nissaMgayA ya pcchaa| niSThivanaM vpuHsprshH| nIyaM sijjaM gaI tthaannN| 121/141 253 271 43 vyavahAra bhASya-64 dazavaikAlika niyukti gA. 47 hAri. vRtti. yogazAstra patra-706 dazavaikAlika adhyayana-9, . uddezo-2 gA. 17 pravacana sAroddhAra gA. 1219 pravacana sAroddhAra gA. 1218 112 112 nesappaMmi nivesaa| nesappe pNdduae| naikena na ca dvAbhyAM no ihlogtttthyaae| dazavaikAlika adhyayana-9, uddezo-4, gA.8 no dusskrmpryaaso| 263 ogha niyukti gA. 533 dazavakAlika niyukti gA. 320 ogha niyukti gA. 272 paJcakalpa bR.bhA. gA. 126 ' paidiyaha ciya nv.| paDibaMdho lahuattaM / paDibhaggassa mayassa v| paDirUvo khalu vinno| paDilehaNaM kunnNto| paDhamaMmi svvjiivaa| paNa saMlehaNa pnrs| pnnihaannjogjutto| pattaM pttaabNdho| pttmvlNbiaNth| padaM sapadi ksy| pamhuDhe sAraNA vuttaa| prckraagmvyaa.| paribhUANaM taannN| pliovmttttiiiaa| pshcaatkrmpurkrm| phsNtgilaannesuN| 261 216 224 273 196 212, 165 nizItha bhASya gA. 35 . ogha niyukti gA. 66 prabandhakoza vRddhavAdI prabandha 104 152 114 254 pravacanasAroddhAra bhA. 1230 dazavaikAlika niyukti gA. 47 hAri. vRtti. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 patra kramAGkaH 245 153 granthanAma dazavaikAlika niyukti gA. 48 samyaktva saptati gA. 32 209 sAkSipAThaH pAyacchitaM vinno| pAvayaNI dhmmkhii| pAvAo vinnivttii| pAvANaM ca khalu bho| piMDesaNA u svvaa| pitRbhistADitaH putrH| puDhavI aaukkaae| puDhavI aaukkaae| . puvvaNhe avrhe| puvvaavrsNjhaae| pratipannasya nirvaaho| pradattasya prbhuktsy| pramAdaH prmdvessii| prastAvasadRzaM vAkyaM prAgAtmA vinaye yojyH| prAntaH kasyApi no graahyH| ' priyaM vA vipriyaM vaapi| 216 216 36 39 dazavaikAlika prathamacUlikA gA. 18 dazavaikAlika niyukti gA. 240 sUktamuktAvalI gA. 122/12 oghaniyukti gA. 273 oghaniyukti gA. 275 nizItha bhASya gA. 2036 nizItha bhASya gA.6054 125 277 sUktamuktAvalI gA.86/20 sUktamuktAvalI 8/9 sUktamuktAvalI gA. 74/79 202 51 242 187 248 dazavakAlika niyukti gA. 47 hAri. vRtti. 169 168 battIsaMkira kvlaa| blvaanpyshkto'sau| bhudhnsNghkro| bahu matrai AyariyaM bArasavihaMmivi tve| bAlastrImandamUrkhANAM / 244, 263 79 gautama pRcchA gA. 37 mahAnizItha a. 3/608 dazavaikAlika niyukti-181 hAri. vRtti patra naM. 102 sUktamuktAvalI 127/36 bAlAdapi hitaM grAhyaM / bAle'sti yauvnaashaa| 253 139 bhaktaM bhaktasya loksy| bhavaNaM jiNassa na kyN| bhvdvybhrNshkriiN| bhArakkhame'vi putte| bhImo mImasutApatAvapi 147 191 101 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 sAkSipAThaH granthanAma patra kramAGka: ma 72 198 260 264 prabhAvaka caritra-vRddhavAdI prabandha. bRhatkalpasUtra gA. 2104 dazavaikAlika niyukti-48 hArivRtti mahAnizItha a. 3/608 73 manoH zRGgaM shkrysstti| mNsaaipesisrisii| maNavayakAiaviNao mnnvynnkaaygutto| markaTo madirAmatto mahatyupAye'pi kRte| mahuraM niuNaM thovN| mANussa khitta jaaii| mAtsaryAdiva daivN| mAnaM muJcati gauvN| mAsassuvari vsi| mohavimUDhA jiivaa| 24 upadezamAlA gA. 80 uttarAdhyayana sUtra niyukti gA. 158 . 202 167 100 104 197 sUktamuktAvalI 937 . bRhatkalpasUtra gA. 2023 265 137 208 244 sUktamuktAvalI gA.58/21 48 yadyapi kazcit kinycit| yadyapi na bhavati dhrmH| yaH pAlayitvA crnnN| yAdRzaM taadRshmpi| yAmamadhye na bhoktavyaM / yo me grbhgtsyaapi| yo yatra hi kaushlbhRt| yo yatra hi kauzalabhRt / 51 179 purAtana prabandha saMskRta gA. 270 1 . pravacanasAroddhAra gA. 1222 sUktamuktAvalI 33/32 243 210 rayaNAiM svvrynnmi| kherevodayaH shlaaghyH| razmiva'SaM vAjinamAzu / rsrudhirmaaNsmedo.| rAgAI micchaaii| rAtrirgamiSyati bhvissy.| rAme pravrajanaM bleniymnN| riddhIe pddibddhaa| rUvesu jo giddhimuvei| rUsau vA paro mA vaa| re jIva ! suhduhesuN| 135 179 194 dazavaikAlika niyukti 244 subhASitaratna bhANDAgAra 233/78 paJcatantra gA. 257 uttarAdhyayana adhya. 32 gA. 24 mahAnizItha adhyayana-2 uddezo-3 208 265 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH lavaNasamo natthi raso / lahuaraguNo'vi sugunn| loovayAraviNao / lo'vi sAhuvAo / loevi hoi garihA / lohassa ya uppattI / vacchallabhAvauJciya / vatthANa u uppattI / ' vane raNe zatrujalAgnimadhye / ' varamekA kalA ramyA / vAigasamiI biiA / vAI akhamAsama vAcikaM kAyikaM mAna / vArddhimAdhavayoH saudhe / vikahaM viNo abhAsaM / vigaI vigaIbhIo / vijjA vinnANaM vA / . viNao Avahai siriM / viNaoNaehi kaMyapaM / 'viNao sAsaNe mUlaM / viNayA nANaM nANA | vitthinne dUramogADhe / vidyA nAma narasya rUpam / vinA''kRti vidhu: vineyaguNena vineyaH vidhiniyamabhaGga vimuktakalpanA jAlaM / virUvaM parUvei citei kujjA / visaMvadantyapi phale / vihAro uDubaddhe / vihisAraM cia sevai / 297 patra kramAGkaH la 106 149 260 151 39 113 va 151 113 126 103 222 75 140 277 209 252 52 46 52 47 48 217 97 14 13 154 218 189 120 41 67 granthanAma dazavaikAlika niyukti 310 nizIthabhASya gA. 6055 pravacanasAroddhAra gA. 1225 pravacanasAroddhAra gA. 1223 nIti zataka gA. 99 sUktamuktAvalI gA. 40 / 3 bRhatkalpasUtra - 4453 samyaktva saptati gA. 36 vRtti uddhRta upadezamAlA gA. 485 nizIthabhASya - 1612 gautamapRcchA gA. 36 upadezamAlA-342 Avazyaka niryukti-138 vizeSAvazyakabhASya gA. 3438 oghaniyukti gA. 314 nItizataka gA. 16 yogazAstra prakAza- 1 gA. 41 dharmaratna prakaraNa gA. 91 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 sAkSipAThaH viiraasnnukkuddddaa.| patra kramAGkaH 253 granthanAma dazavaikAlika niyukti-47 hAri. vRtti vIrAsaNAisu gunnaa| 253 dazavaikAlika niyukti-47 hAri. vRtti uddhRta vRzciko vissmaatrenn| veyAvaccaM niayaM / veruliamnnikvaaddaa| vaidehIdayite'pi dusstt.| vyaakrnncchndo'lngkti.| 73 263 114 100 ___5 ogha niyukti gA. 532 pravacanasAroddhAra gA. 1229 sUktamuktAvalI 18/19 shynaasnnikssepaaH| zalyavahniviSAdInAM / yogazAstra prakAza-1 gA. 44 suuktmuktaavlii-22|8 131 sa 266 151 149 219 268 uttarAdhyayana adhya. 24 gA. 21 / dhyAnazataka gA. 96 . dazavaikAlika niyukti-48 hAri. vRtti paJcakalpabhASya gA. 1483 44 213 1 jJAtA zrutaskandha-1 a. 17 bRhatkalpabhASya gA. 4451 saMkulAdvijane bhvyH| sNghynnkaalblviria.| saMtAvi jayA na guNA saMraMbha samAraMbhe saMvaravi nnijjraao| skkaarbbhuttaanne| satta ya pddigghmii| satyaM mitraiH priyaM striibhi| saddesu a bhddypaavesu| samio niyamA gutto| sayaNA jaM na picchaMti sarasvatI sthitA vkre| sarvakarmasu sadaiva dehinaa| sarvatra sudhiyaH sntH| sarvatrAskhalitanayaiH sarvathA naSTanaikaTyaM / sarvadA srvdo'siiti| sarvasAvadyayogAnAM / sarvAtmAnA yatIndrANAM / sarveSAM bhumaanaahH| sUktamuktAvalI-11/4 sUktamuktAvalI-38/5 86 224 163, 224 132 yogazAstra prakAza-1, gA.18 yogazAstra prakAza-1 gA. 46 | Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSipAThaH savvarayaNAmahi / savvA AharaNavihI / savvA kalA dhammakalA / savvAvi a ajjAo / savvAsi payaDINaM / savvo puvvakayANaM / sasyasamRddhividhAtA sahasA vidadhIta / sAdharmikANAM satkAraH / sA navA duha karai / sAmAnyasyApyasAmAnyaM / sIe davasa ego / sIo usiNo sAharaNo sIdaMtANaM ca suvi / sIsukkaMpia mUI / anANaM mahiDDIaM / sukhAdA lohacaNakAH / suvai gurU niccito / sussUsaNA aNAsAyaNA / suhiyaNamAi ANaM / sUlavisaahivisUia / seNAvai gAhAvai / sevA devAdInAmapi / sevijjai sIhaguhA / so a tavo kAyavvo / syAcchaizave mAtRmukhas sthAne bIjaM zuktau / svayambhuvaM bhUtasahasra harturyAti na gocaraM / hiamiaapharusavAI | hiAhArA miAhArA / huti parakajjanirayA / 299 patra kramAGkaH 194 112 178 246 243 7, 26 13 88 140 210 120 250 249 152 269 2 82 77 44 152 101 113 119 119 244 71 96 80 ha 97 261 249 182 granthanAma darzanazuddhi prakaraNa gA. 86 pravacanasAroddhAra gA. 1221 gautama kulaka gA. 16 vyavahArasUtra u. 10 gA. 527 hitopadeza-194 samarAditya kathA bhava - 2, patra - 160 sUktamuktAvalI 22/3 dazavaikAlika niyukti gA. 241 piNDaniryukti gA. 652 piNDaniryukti gA. 651 Avazyaka niyukti gA. 1561 prabandha koza- vRddhavAdI sUri prabandha dazavaikAlika niyukti gA. 48 hAri vRtti. upadezamAlA - 469 pravacanasAroddhAra gA. 1214 pazcavastu gA. 214 nIti zataka gA. 12 dazavaikAlika niyukti gA. 322 piNDaniryukti gA. 648 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtamarmajJa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Adi dvArA lekhita-saMpAdita-anuvAdita prApya pustako saMpUrNa TIkAnA bhAvAnuvAdavALA pustako paMcasUtra | dharmabiMdu maiM yogabiMdu kra pratimAzataka * Atmaprabodha pAMDava caritra | zrAddhadinakRtya AcArapradIpa maiM zrAvaka prajJapti je aSTaka prakaraNa * vItarAga stotra prazamarati prakaraNa zrAddhavidhi prakaraNa yogadRSTi samuccaya na paMcavastuka bhAga-1-2 upadezapada bhAga-1-2 A bhavabhAvanA bhAga-1-2 # zrAvaka dharma vidhi prakaraNa maiM gurutattvavinizcaya bhAga-1-2 upadezamAlA (puSpamAlA) bhAga-1-2 sUtronA anuvAdavALA pustako caityavaMdana mahAbhASya maiM yatilakSaNa samuccaya saMskRta prAkRta prato + sirisirivAlakahA * zrAddhadinakRtya * Atmaprabodha * hIra prazna * saMbodhaprakaraNa (presamAM) prAptisthAna : zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa hindustAna mila sTorsa, 481, ganI epArTamenTa, ratana TokIjha sAme, muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI-421305, phonaH (02522) 232266, 233814 gujarAtI vivecanavALA pustako maiM prabhubhakti zrAvakanAM bAravrato jevI dRSTi tevI sRSTi zatruMjaya tIrtha sohAmaNuM AhArazuddhithI Atmazuddhi svAdhIna rakSA parAdhIna upekSA maiM citta prasannatAnI jaDIbuTTIo na AdhyAtmika pragatinAM pAMca pagathiyAM bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA) * eka zabda auSadha kare, eka zabda kare thAva tapa karIe bhavajala tarIe (bAra prakAranA tapa upara vistArathI vivecana) abhyAsI vargane upayogI pustako tattvArthAdhigaMma sUtra (vivecana) (mahesANA pAThazALA dvArA prakAzita) maiM tattvArthAdhigama (pokeTa buka) * vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-TIkAtha) * vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) - jJAnasAra (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) aSTaka prakaraNa (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) prazamarati prakaraNa (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) saMskRta zabda rUpAvalI maiM saMskRta dhAtu rUpAvalI-kRdantAvalI zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanA AgAmI prakAzano saMbodha prakaraNa anuvAda Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtamarmajJa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya jokhaNUIzvarajI mahArAja Adi dvArA lekhita-saMpAdita-anuvAdita prApya pustako saMpUrNa TIkAnA bhAvAnuvAdavALA pustako 1 gujarAtI vivecanavALA pustako at paMcasUtra prabhubhakti may dharmabiMdu zrAvakanA bAravrato. yogabiMdu jevI daSTi tevI sRSTi pratimAzataka zatruMjaya tIrtha sohAmaNuM Atmaprabodha AhArazuddhithI Atmazuddhi pAMDava caritra svAdhIna rakSA parAdhIna upekSA AcArapradIpa citta prasannatAnI jaDIbuTTIo zrAvaka prajJapti AdhyAtmika pragatinAM pAMca pagathiyA zrAddhadinakRtya bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA). aSTaka prakaraNa eka zabda auSadha kare, eka zabda kare ghAva vItarAga stotra tapa karIe bhavajala tarIe . prazamarati prakaraNa. (bAra prakAranA tapa upara vistArathI vivecana). zrAddhavidhi prakaraNa abhyAsI vargane upayogI pustako yogadaSTi samuccaya tattvArthAdhigama sUtra (vivecana) ime zrAvaka dharma vidhi prakaraNa (mahesANA pAThazALA dvArA prakAzita) upadezapada bhAga - 1-2 tattvArthAdhigama (pokeTa buka) paMca vastuka bhAga - 1-2 vItarAga stotra bhava bhAvanA bhAga - 1-2 (anvaya sahita zabdArtha-TIkA) gurutattvavinizcaya bhAga - 1-2 vItarAga stotra upadezamAlA (puSpamAlA) bhAga - 1-2 (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) | sUtronA anuvAdavALA pustako jJAnasAra caityavaMdana mahAbhASya (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) yatilakSaNa samuccaya aSTaka prakaraNa hIra prazna (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) prazamarati prakaraNa saMskRta prAkRta prato (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) sirisirivAlakahA saMskRta zabda rUpAvalI. zrAddhadinakRtya vA saMskRta dhAtu rUpAvalI-kRdantAvalI Atmaprabodha zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanA AgAmI prakAzano saMbodhaprakaraNa (presamAM) paNa saMbodhaprakaraNa anuvAda : prAptisthAna : zrI arihA ArAdhaka TrasTa hindustAna mila sTorsa, 481, ganI epArTamenTa, ratana TokIjha sAme, muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI = 421305, phona 8 (02522) 232266 231814 bharata grAphIksa, amadAvAda, mo. 99250 20106, 079-22134176