________________
याञ्चाभाषा] ९४७, जन-लक्षणावली
[युगनद्ध ५-११८)। ४. याञ्चा मयाऽथितं किंचिद्यत्तद्देय- जो कोई भी प्रावेगा उस सबके लिए मैं दूंगा, इस मिति त्वया। (प्राचा. सा. ५-८७)। ५. याचनी प्रकार के उद्देश से जो भोजन बनाया जाता है प्रार्थनाभाषा, यथा इदं मे देहीत्यादिः । (गो. जी. उसको यावान्-उद्देश कहा जाता है। यह चार म. प्र. २२५) । ६. इदं मह्यं देहीति प्रार्थनाभाषा प्रकार के प्रोटेशिक में प्रथम है। याचनी। (गो. जी. जी. प्र. २२५)। ७. सा युक्ताहार-एक्कं खलु तं भत्तं अप्पडिपुण्णोदरं जायणी य या जं इच्छियपत्थणापरं वयणम् । जघा लद्धं । चरणं भिक्खेण दिवा ण रसावेक्खं ण (भाषार. ७४) ।
मधु-मंसं । (प्रव. सा. ३-२६)। १ हमें भिक्षा दो, इस प्रकार मार्गणी-मांगने भिक्षावृत्ति से जिस प्रकार का भोजन प्राप्त हुमा रूप भाषा को, याचनीभाषा कहते हैं। २ ज्ञान के है उसको रस की अपेक्षा न करके एक ही समय में उपकरण (शास्त्र आदि) अथवा पिच्छी प्रादि प्राप व उदर की पूर्णता से रहित-मात्रा से कुछ कमदीजिए, इस प्रकार की भाषा याचनीभाषा कह- ही ग्रहण करना तथा मधु-मांस को छोड़ कर दिन लाती है।
में ही लेना-रात में नहीं लेना, यह युक्ताहार याञ्चाभाषा-देखो याचनीभाषा ।
कहलाता है। याञ्चापरीषहजय- देखो याचनापरीषहजय। युग (कालविशेष)-१. xxx पंचेहिं वरियात्राभतक-यात्रा देशान्तरगमनम्, तस्यां सहाय सेहिं जुगं ।। (ति. प. ४-२६०)। २. पंचसंवत्सर इति भ्रियते यः स यात्राभतकः । xxx इह युगम् । (प्राव. भा. हरि. वृ. १६८, पृ. गाथे-XXX । जत्ता उ होइ गमणं उभयं वा ४९५; प्राव. भा. मलय. व. २००, पृ. ५६३)। एत्तियधणेणं । (स्थाना. अभय. व. २७१)। ३. पंचभिर्वर्युगः । (धव. पु. ४, पृ. ३२०); यात्रा का अर्थ गमन है, उसमें सहायक मानकर पंचहि संवच्छरेहि जुगो । (धव. पु. १३, जिसका भरण-पोषण किया जाता हैं उसे यात्राभतक पू. ३००)। ४.xxx पञ्चाब्दानि युगं पुनः । कहते हैं।
(ह. पु. ७-२२)। ५. पंचहिं वच्छ रेहिं जुगु वुच्चयान-अभ्युदयो यानम् । (नीतिवा. २८-४५, इ। (म. पु. पुष्प. २-५, पृ. २३)। ६. युगं पंचवर्षापृ. ३२४)।
त्मकम् । (सूर्यप्र. मलय. वृ. १०, २०, ५४, पृ. शत्रु के ऊपर जब गमन किया जाता है-चढ़ाई १५४)। ७. XXX पंच य वस्साणि होति की जाती है-तब अभ्युदय किया जाता है । इसी- जुगमेगं । (जं. दी. प. १३-८) । लिए अभ्युदय को यान कहा जाता है अथवा शत्रु १ पांच वर्षों का एक युग होता है। को बलवान जानकर अन्यत्र जो गमन किया जाता युग (शकटविशेष)-गरुवत्तणण महल्लत्तण है उसे यान जानना चाहिए।
य जं तुरय-वेसरादीहि वुभदि तं जुगं णाम । (धव . यावत्काथिकपरिहार विशुद्धिक-ये पुनः कल्प- पु. १४, पृ. ३८)। समाप्त्यनन्तरमव्यवधानेन जिनकल्पं प्रतिपत्स्यन्ते ते भारी और अतिशय महान होने से जिसे घोड़ा व यावत्कथिकाः । उक्तं च --इत्तरिय थेरकप्पे जिण- खच्चर प्रादि खींचा करते हैं उसे युग कहते हैं। कप्पे प्रावक हियत्ति । (प्राव. नि. मलय. वृ. ११४, युगदोष-१. तथा यो युगनिपीडितबलीवर्दवत् पृ. १२२)।
ग्रीवां प्रसार्य तिष्ठति कायोत्सर्गेण तस्य युगदोषः । जो परिहारविशुद्धिसंयत कल्प समाप्ति के अनन्तर (मूला. वृ. ७-१७१)। २. ग्रीवां प्रसार्यावस्थानं विना किसी व्यवधान के जिनकल्प को स्वीकार युगार्तगववद्युगः । (अन. ध. ८-११७) । करने के इच्छुक रहते हैं वे यावत्कथिकपरिहार- १ युग (गाड़ी व हल का वह भाग जो बैलों के विशुद्धिसंयत कहलाते हैं।
कन्धे पर रखा जाता है) से पीड़ित बैल के समान यावानुद्देश-यावान् कश्चिदागच्छति तस्मै सर्वस्मै जो गर्दन को फैलाकर कायोत्सर्ग से स्थित होता है दास्यामीत्युद्दिश्य यत्कृतमन्नं स यावानुद्देशः । (मूला. वह कायोत्सर्ग के युगदोष से दूषित होता है। वृ. ६-७)।
युगनद्ध--युगमिव नद्धो युगनदः, यथा युगं वृषभ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org