________________
साकारमन्त्रभेद] ११४२, जैन-लक्षणावली
[सागर ३५; प्रौपपा. अभय. वृ. १०, पृ. २२)। २. सा- साकांक्षानशन-१. छटट्ठम-दसम-दुवादसेहिं मा. कारत्वं विच्छिन्नपद-वाक्यता । (रायप. मलय. वृ. सद्ध-मासखमणाणि । कणगेगावलियादी तवोविहा. पृ. २८)।
णाणि णाहारे ॥ (मला. ५-१५१)। २. अशन१ विच्छिन्न वर्ण, पद और वाक्य स्वरूप से प्राकार त्यागोऽनशनं साकांक्षाकांक्षभेदगम् । तदाद्यमेकको प्राप्त होना; इसका नाम साकारत्व है। यह द्विश्यादिषण्मासानशनान्तगम् ॥ (प्राचा. सा. ३५ सत्यवचनातिशयों में ३२वां है।
६-५)। साकारमन्त्रभेद-१. अर्थ-प्रकरणाङ्गविकार-भ्रू- १ कनकावली और एकावली प्रादि तपों के विधान निक्षेपादिभिः पराकूतमुपलभ्य तदाविष्करणमसू- स्वरूप जो षष्ठ, अष्टम, दसम और बारहवीं भोजनयादिनिमित्तं यत्तत्साकारमन्त्रभेद इति कथ्यते । वेलामों अर्थात् दो, तीन, चार और पांच उपवासों (स. सि. ७-२६) । २. साकारमन्त्रभेदः पैशून्यं के साथ अर्ध मास और मास पर्यन्त जो भोजन का गुह्यमन्त्रभेदश्च । (त. भा. ७-२१) । ३. अर्थादि- परित्याग किया जाता है वह साकांक्ष अनशन के भिः परगुह्यप्रकाशनं साकारमन्त्रभेदः। अर्थ-प्रकर- अन्तर्गत है। इस अनशन का उत्कृष्ट काल छह णाङ्गविकार-भ्रूक्षेपादिभिः पराकूतमुपलभ्य तदा- मास है। विष्करणमसूयादिनिमित्तं यत्तत्साकारमन्त्रभेदः । सागर-१. दस कोडाकोडीग्रो पल्लाणं सागरं (त. वा. ७, २६, ४)। ४. साकारमन्त्रभेदोऽसौ हवइ एक्कं । (पउमच. २०-६७)। २. तद् भ्रूविक्षेपादिकेङ्गितः। पराकूतस्य बुद्धवाविर्भावनं (पल्लोपमम्) दशभि: कोटाकोटिभिर्गुणितं सागरोयदसूयया ।। (ह. पु. ५८-१६६) । ५. अर्थादिभिः पमम् । (त. भा. ४-१५)। ३. एएसिं पल्लाणं परगुह्य प्रकाशनं साकारमन्त्र भेदः । अर्थ-प्रकरणादि- कोडाकोडी हवेज्ज दसगुणिमा। तं सागरोवमस्स भिरन्याकूतमुपलभ्यासूयादिना तत्प्रकाशनवत् ।। (त. उ एगस्स भवे परोमाणं ।। (जम्बूद्वी. १६, पृ. ६२; इलो. ७-२६)। ६. प्राकारः शरीरावयवसमवायिनी ज्योतिष्क. ८२; जीवस. १२३)। ४. एदाणं पल्लाक्रियाऽन्तर्गताकूतसूचिका, तेन विशिष्टेनाकारेण णं दहप्पमाणाउ कोडिकोडीनो। सागरउवमस्स सहाविनाभूतोऽभिप्रायः स साकारमन्त्रस्तस्य भेद: पुढं एक्कस्स हवेज्ज परिमाणं ॥ (ति, प. १-१३०)। प्रकाशनम् । (त. भा. सिद्ध. ब. ७-२१)। ७. अर्थ- ५. दस-पल्लककोडाकोडीतो एगं सागरोपमं । प्रकरणांगविकार-भ्रूक्षेपादिभिः पराकूतमुपलभ्य यदा- (अनुयो. चू. पृ. ५७)। ६. पल्योपमानां खलु विष्करणमसूयादिनिमित्तं तत्साकारमंत्रभेदः । (चा. कोटिकोटी दशाहता सागरमेकमाहुः। (वरांगच. सा. पृ. ५)। ८. कार्यकरणमंगविकारं-भ्रुक्षे- २७-२२) । ७. पल्योपमदशकोटीकोट्यात्मकं पादिकं परेषां दृष्ट्वा पराकूतं पराभिप्रायमुपलभ्य सागरम् । (प्राव. नि. हरि. वृ. ६६३, पृ. २५७) । ज्ञात्वा असूयादिकारणेन तस्य पराकूतस्य पराभि- ८. दसकोडाकोडिपलिदोवमेहि एगं सागरोवमं प्रायस्य अन्येषामने आविष्करणं प्रकटनं यत् क्रियते होदि । वुत्तं च-कोटिकोट्यो दशैतेषां पल्यानां स साकारमन्त्रभेद इत्युच्यते । (त. वृत्ति श्रुत. ७, सागरोपमम् । (धव. पु. १३, पृ. ३०१ उद्.)। २६; कातिके. टी. ३३३-३४)। ६. दुर्लक्ष्यमर्थं ६. एदेसि पल्लाणं कोडाकोडी हवेज्ज दसगुणिदा। गुह्यं यत्परेषां मनसि स्थितम् । कथंचिदिङ्गितर्ज्ञात्वा तं सागरोवमस्स दु हवेज्ज एक्कस्स परिमाणं । न प्रकाश्य व्रताथिभिः ॥ (लाटीसं. ६-२७)। (त्रि. सा. १०२)। १०. एदेसिं पल्लाणं कोडा१ प्रयोजन, प्रकरण, शरीर के विकार और भृकु- कोडी हवेज्ज दस गुणिदं । तं सागरोवमस्स दु टियों के विक्षेप आदि से दूसरे के अभिप्राय को उवमा एक्कस्स परिमाणं । (जं. दो. प. १३-४१)। जानकर मत्सरता प्रादि के कारण उसे प्रगट कर ११. पल्योपमदशकोटीकोटयात्मकं सागरोपमम् । देना; इसे साकारमंत्रभेद कहते हैं। २ पिशनता (प्राव. नि. मलय.व. ६६६); पल्योपमानां दशको और गोपनीय अभिप्राय के प्रगट करने को कोटीकोट्यः सागरोपमम् । (प्राव. नि. भा. मलय. साकारमंत्रभेद कहा जाता है। यह सत्याणुव्रत का वृ. २००, पृ. ५९३)। एक अतिचार है।
१दस कोडाकोडी पल्यों का एक सागर होता है।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org