________________ 12 ભાવનામૃત-II અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ તત્વનો બોધ, તત્વની શ્રદ્ધા, તત્ત્વ અનુસાર પ્રવૃત્તિ અને તત્ત્વની પરિણતિ અર્થાત્ બોધ, શ્રદ્ધા, પ્રવૃત્તિ અને પરિણતિઃ આ ચારના સહારે જ અધ્યાત્મમાર્ગ ઉપર પ્રગતિ થઈ શકે છે. તત્ત્વોનું જ્ઞાન થયા બાદ જ એની શ્રદ્ધા પેદા થાય છે, તત્ત્વની પ્રવૃત્તિ થાય છે અને પ્રવૃત્તિ અભ્યસ્ત થતાં તત્ત્વની પરિણતિ પ્રાપ્ત થાય છે. આથી સૌથી પ્રથમ તત્ત્વોનું યથાર્થ જ્ઞાન જોઈએ. તત્ત્વોના યથાર્થ જ્ઞાન માટે માત્રને માત્ર આગમ (શાસ્ત્ર) જ પરમ આલંબન છે. આથી જ ચૈત્યવંદન મહાભાષ્યમાં કહ્યું છે કે, नत्थि परलोगमग्गे पमाणमन्नं जिणागमं मोत्तुं / आगमपुरस्सरं चिय करेइ तो सव्वकिच्चाई // - પરલોક માર્ગમાં (મોક્ષમાર્ગમાં) જિનાગમ વિના અન્ય કોઈ પ્રમાણભૂત નથી. તેથી (આત્મલક્ષી) સર્વે કાર્યો આગમને આગળ કરીને જ (આગમમાં જણાવ્યા પ્રમાણે જ) કરવા જોઈએ. - જે સાધક સર્વે કાર્યોમાં જિનાગમ (શાસ્ત્ર) ને જ આગળ કરે છે, તેને સર્વસિદ્ધિઓ સહજ પ્રાપ્ત થાય છે. ષોડશક ગ્રંથમાં પૂ.આ.ભ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજાએ પણ કહ્યું છે કે, अस्तिमन् हृदयस्थे सति हृदयस्थस्तत्त्वतो मुनीन्द्र इति / हृदयस्थिते च तस्मिन् नियमात्सर्वार्थसंसिद्धिः // - શ્રી જિનેશ્વર પરમાત્માનું વચન (જિનવચન-જિનાગમ) જો હૃદયમાં હોય તો પરમાર્થથી પરમાત્મા જ હૃદયમાં છે અને પરમાત્મા જો હૃદયમાં હોય તો નિશ્ચયથી સર્વ કાર્યોની સિદ્ધિ થાય છે. - પૂ. મહોપાધ્યાય શ્રીયશોવિજયજી મહારાજા પણ આ જ વાતને જણાવતાં જ્ઞાનસાર ગ્રંથમાં કહે છે કે, शास्त्रे पुरस्कृते तस्माद्, वीतरागः पुरस्कृतः / पुरस्कृते पुनस्तस्मिन्, नियमात् सर्वसिद्धयः // 24-4 //
