________________ 136 ભાવનામૃતમ્ II : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ બહુમાન રાખવું. (3) પ્રતિપક્ષ જુગુપ્સા : સમ્યક્ત-મહાવ્રતોના પ્રતિપક્ષભૂત મિથ્યાત્વ-હિંસાદિ ઉપર જુગુપ્સા ભાવ રાખવો. (4) પરિણતિ આલોચનઃ સમ્યક્તાદિ ગુણોના અને તેના પ્રતિપક્ષ મિથ્યાત્વાદિ દોષોના પરિણામની વિચારણા કરવી જોઈએ. (5) તીર્થંકરભક્તિ : શ્રીતીર્થંકર પરમાત્માની ભક્તિ કરવી જોઈએ. (6) સુસાધુઓની સેવા સુસાધુઓની સેવા કરવી જોઈએ. (7) ઉત્તરગુણની શ્રદ્ધા H જે ગુણોનો સ્વીકાર કર્યો હોય તેનાથી અધિક ગુણો ઉપર શ્રદ્ધા રાખવી જોઈએ. તેને પ્રાપ્ત કરવાની રુચિ કેળવવી જોઈએ. જેમ કે, સમ્યક્તનો સ્વીકાર કર્યો હોય તો દેશવિરતિની ઈચ્છા રાખવી જોઈએ. દેશવિરતિવાળાએ સર્વવિરતિની ઈચ્છા રાખવી જોઈએ. આ સાત ઉપાયોનું હંમેશાં સેવન કરવું જોઈએ. (5) ક્ષાયોપથમિક ભાવમાં (ચારિત્રના અનુયાયી વીર્યના ક્ષયોપશમભાવમાં) વર્તતાં જે વંદનાદિ ક્રિયા કરાય છે, તે ક્રિયાથી પતિતને (સમ્યક્તાદિ ગુણોથી પડેલાને) પણ પુનઃ સમ્યત્વાદિગુણ-ભાવની વૃદ્ધિ થાય છે. (અહીં યાદ રાખવું કે, ઘાતી કર્મોના ક્ષયોપશમભાવમાં વર્તતાં જે વંદનાદિ ક્રિયા થાય તે ક્ષાયોપથમિક ભાવની વૃદ્ધિને કરનારી થાય છે અને તે જ વંદનાદિ ક્રિયાઓ ઓદયિકભાવમાં કરવામાં આવે તો તેવા પ્રકારના આત્મગુણને કરનારી થતી નથી.) (6) તેથી (સ&િયાઓ આત્મગુણની કારણ હોવાથી) જ્ઞાનાદિ ગુણની વૃદ્ધિ માટે અવશ્ય સક્રિયાઓ કરવી જોઈએ અને સ્વીકૃત ધર્મસ્થાનથી નીચે પડી ન જવાય તે માટે પણ ક્રિયાઓ કરવી જોઈએ. જીવ અનાદિથી અશુભમાં પ્રવૃત્ત હતો. સન્ક્રિયાઓનું આલંબન ન હોય તો અશુભમાં રહેવાના સંસ્કારો તેને નીચે પાડવાનું કામ કરે છે. તેથી સન્ક્રિયાઓનું આલંબન પકડીને ઉપર ચઢવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. 1. खओवसमिगभावे, दढजत्तकयं सुहं अणुट्ठाणं / परिवडियं पि हु जायइ, पुणोवि તકમાવવુધ્રિશાં રૂ૪ો (પડ્યા. પ્ર.ચા. 3).
