________________ ર૧૦. ભાવનામૃતમ્II : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ (4) જેમણે મતાગ્રહને બદલે તત્ત્વાગ્રહ રાખવાની શીખ આપી છે. (આથી આપણે પણ અન્યની માન્યતાનું ખંડન ન કરવું જોઈએ - આપણી માન્યતાને સાચી ઠેરવવાની કોશિશ ન કરવી જોઈએ.) (5) જેમની 1444 ગ્રંથરચનાની સફરનો એક જ સાર છે કેવિરોધ એ સાધનાનો વિરોધાભાસ છે. (તેથી આપણે કોઈનો પણ વિરોધ ન કરવો જોઈએ.) - પૂર્વોક્ત પાંચ મુદ્દાઓમાં જે ભ્રમણાઓ ફેલાવાઈ રહી છે તેની હવે ક્રમશઃ સમાલોચના કરીશું. (1) “અદ્વેષ' અંગે પરિશીલન પૂ.આ.ભ.શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય ગ્રંથમાં આઠદષ્ટિના ક્રમથી મોક્ષમાર્ગનો વિકાસ બતાવ્યો છે. તેમાં મોક્ષમાર્ગનો પ્રથમ તબક્કો પ્રથમ મિત્રાદષ્ટિ છે. તેમાં મિત્રાદષ્ટિના સાધકને “અપરત્ર ન ષ = બીજા દર્શનવાળા પ્રત્યે દ્વેષ ન થાય, પણ તેમની પ્રત્યે અદ્વેષ હોય, એમ જણાવેલ છે. - આ વાતને આગળ કરીને કેટલાક લોકો એમ કહેવા માંગે છે કે, જો અન્યદર્શનના દેવ-ગુરુ આદિ પ્રત્યે અદ્વેષ રાખવાનો હોય, તો સ્વદર્શનના (જૈનદર્શનના) અનુયાયીઓ પ્રત્યે તો ષ કેમ રાખી શકાય ? ન જ રાખી શકાય. જો કે, આ વાત સૌને માન્ય જ છે. પરંતુ એ વાતને જુદા પરિપ્રેક્ષ્યમાં રજુ કરાય છે તે વાંધાજનક છે. શાસ્ત્રબાધિત છે. ગ્રંથકારશ્રી જેવું ન કહેવા માંગતા હોય તેવો ફલિતાર્થ કાઢવો લેશમાત્ર ઉચિત નથી. - અહીં એમના ગર્ભિત આશયને બાજુ ઉપર રાખીને સાધનાના પ્રથમ તબક્કે જ કયા કયા ગુણો વિકસાવવાના છે તે વિચારી લઈશું. તે ગુણવિકાસની સાધનામાં “અદ્વેષ'ની ખૂબ આવશ્યકતા છે તે પણ તેની સાથે સમજાઈ જશે. (1) મોક્ષમાર્ગની સાધના રાગ-દ્વેષનો નાશ કરી વિતરાગ બનવા
