________________ પ્રકરણ-૩ઃ પ્રશ્નોત્તરી 219 પ્રશ્ન-૪૫ H તત્ત્વ-વિધિ આદિના વિષયમાં સત્યનો આગ્રહ રાખવો એ ગુણરૂપ છે કે દોષરૂપ છે? ઉત્તર : ગુણરૂપ છે. સમ્યત્વની પ્રાપ્તિ-વૃદ્ધિનું પરમ કારણ છે. એવો આગ્રહ ન હોય તો ક્યાંક અતત્ત્વ કે તત્ત્વાભાસમાં તત્ત્વ તરીકેનો બોધ-રૂચિ થવાનો સંભવ રહે છે, કે જે મિથ્યાત્વનું કારણ છે. આથી સત્યનો આગ્રહ એ સદાગ્રહ છે અને અસત્યનો-સ્વપક્ષનો આંધળો રાગ એ કદાગ્રહ છે. પ્રશ્ન-૪૬ : “આણાએ ધમ્મો’ એ ભાવ ક્યાંથી પ્રગટ થાય અને એ અપુનબંધકમાં હોય કે નહીં ? ઉત્તર : પંચસૂત્ર ગ્રંથમાં અપુનબંધકને ઓળખવાનું લિંગ “આજ્ઞાપ્રિયત્ન કહ્યું છે. જેને પ્રભુની આજ્ઞા પ્રિય હોય તે અપુનબંધક છે એમ કહી શકાય છે. પંચસૂત્ર ગ્રંથમાં અપુનબંધક આદિના લિંગ બતાવતાં કહ્યું છે કે - अपुनर्बन्धकत्वादिलिङ्गमाह- एयपियत्तं खलु एत्थ लिंगं, ओचित्तपवित्तिविन्नेयं, संवेगसाहगं नियमा / न एसा अन्नेसिं देया। ત્નિ વિવજ્ઞયાગો તપૂરિ || I (પરસૂત્ર, સૂત્ર-૧) - “આજ્ઞાપ્રિયત્વ' એ અપુનબંધકનું લિંગ (લક્ષણ) છે. અપુનબંધક આત્માને ભગવાનની આજ્ઞા પ્રિય લાગે છે. તેમાં એને આત્માનું એકાંતે કલ્યાણ દેખાય છે. (તેના યોગે) તે આજ્ઞાને જાણવા જિનવચનનું શ્રવણ કરે છે અને જીવનમાં યથાશક્તિ આજ્ઞાપાલનનો અભ્યાસ કરે છે. આજ્ઞા પ્રિય છે કે નહીં, તે કઈ રીતે ખબર પડે ? જે આજ્ઞાને ઔચિત્યપૂર્વક આરાધે છે, તેને આજ્ઞા ઉપર બહુમાન (પ્રેમ) છે, એમ જાણી શકાય છે. જો આશાને ઔચિત્યપૂર્વક ન આરાધે, તો તેની આરાધનામાં આજ્ઞા પ્રત્યે બહુમાનભાવ નથી. વળી જેને ભગવાનની આજ્ઞા ઉપર બહુમાન હોય, તેને નિયમથી સંવેગ (મોક્ષાભિલાષા)નો પરિણામ હોય છે.
