________________ ૨૩ર ભાવનામૃતમ્ II : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ (ઉદયતિથિ છોડીને અનુદયતિથિ કરવાથી આજ્ઞાભંગ, અનવસ્થા, મિથ્યાત્વ અને વિરાધના આ ચાર દોષ લાગે છે. [નોંધ : આ શાસ્ત્રાજ્ઞા શ્રાદ્ધવિધિ વગેરે અનેક ગ્રંથોમાં આપેલ છે.] (B) પૂજ્યપાદ વાચકપ્રવર શ્રી ઉમાસ્વાતિજી મહારાજાનો પ્રઘોષઃ क्षये पूर्वातिथि: कार्या वृद्धौ कार्या तथोत्तरा / श्री वीरमोक्षकल्याणं कार्यं लोकानुगैरिह // અર્થ : તિથિનો ક્ષય આવતાં (તેની આરાધના) પૂર્વતિથિમાં અને વૃદ્ધિ આવતાં (તેની આરાધના પહેલી છોડીને) બીજીમાં કરવી તથા શ્રીવીર નિર્વાણ કલ્યાણક લોકદીવાળી અનુસાર કરવું. સમીક્ષા: (1) વિવાદનું મૂળ = બીજ પૂર્વનિર્દિષ્ટ પૂ. વાચકપ્રવરશ્રી ઉમાસ્વાતિજી મહારાજાના પ્રઘોષનું ભિન્ન-ભિન્ન અર્થઘટન છે. અર્થાત્ એ શાસ્ત્રીય નિયમ = સિદ્ધાંતના અર્થઘટનનો વિવાદ = પ્રશ્ન છે. આચરણા = સામાચારીનો પ્રશ્ન = વિવાદ જ નથી. (ર) પૂર્વનિર્દિષ્ટ પ્રઘોષનો હીરપ્રશ્ન - સેનપ્રશ્ન - તત્ત્વતગિણિ -શ્રાદ્ધવિધિ-ધર્મસંગ્રહ આદિ ગ્રંથોમાં જણાવ્યા મુજબ અર્થ ન કરતાં, અલગ રીતે અર્થ કરતાં, તે ગ્રંથો મુજબ અર્થ કરનારા વર્ગ અને તેનાથી અલગ રીતે અર્થ કરતા વર્ગ વચ્ચે વિવાદ ઉભો થયો છે. અર્થાત્ બેતિથિ પક્ષ અને એકતિથિ પક્ષ એ પ્રઘોષનો અલગ-અલગ અર્થ કરે છે. માટે વિવાદ = પ્રશ્ન ઉભો થયો હતો-થયો છે. આથી આ પ્રશ્ન સામાચારીનો છે જ નહીં, શાસ્ત્રીય સિદ્ધાંતના અર્થઘટન અંગેનો પ્રશ્ન છે. (3) પૂર્વનિર્દિષ્ટ પ્રઘોષનો અર્થ (પૂર્વે જણાવ્યો તેનાથી અલગ રીતે) ખોટો કરવાથી આરાધના માટેનો દિવસ ખોટો પકડાય છે અને દિવસ ખોટો પકડાતા ખોટા દિવસે થયેલી આરાધના પણ ખોટી બને છે. કારણ કે. પ્રઘોષનો અર્થ ખોટો કરવાથી પુનમ-અમાસની ક્ષય-વૃદ્ધિમાં અને ભાદરવા સુ.૫ ની ક્ષય-વૃદ્ધિમાં આરાધના માટે ઉદયતિથિ પકડાતી નથી
