________________ 186 ભાવનામૃતમ્-I : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ - જે ઉપશમભાવમાં રમે છે, કર્મનિર્જરા કરવા પ્રયત્નશીલ છે અને પાપથી છૂટવા મથી રહ્યો છે, તે જૈન છે. કે ફલિતાર્થ : - જે જિનાજ્ઞા મુજબ વર્તતો નથી અને પોતાની મતિકલ્પનાથી વર્તે છે તે સાચો જૈન નથી, પણ જેનાભાસ છે. - જે પરપરિણતિને પોતાની માને છે તે જૈન નથી. - જે ક્રિયાનો કે જ્ઞાનનો અપલાપ કરે છે તે જૈન નથી, પરંતુ જૈનાભાસ છે. જે વસ્તુતત્ત્વને એકાંત પકડે છે અથવા તો એકાંતમાં અભિ નિવેશવાળો છે, તે જૈન નથી, પરંતુ જેનાભાસ છે. 3 મિથ્યાદષ્ટિનું જ્ઞાન અજ્ઞાન કેમ ? પ્રશ્ન-૩૮ : મિથ્યાષ્ટિના બોધને “અજ્ઞાન રૂપ કેમ કહેવાય છે? ઉત્તર : આ પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતાં શ્રી વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય ગ્રંથમાં જણાવ્યું છે કે, "सदसद्विसेसणाओ, भवहेउ जहिच्छिओवलंभाओ / णाणफलाभावाओ, मिच्छद्दिट्ठिस्स अन्नाणं // 115 // અર્થ : સત્ય અને અસત્ પદાર્થના વિશેષ(ભેદ)નો બોધ ન હોવાથી, સંસારનું કારણ હોવાથી, પોતાની મતિ મુજબ અર્થ કરવાથી અને જ્ઞાનના ફળનો અભાવ હોવાથી મિથ્યાદૃષ્ટિનું જ્ઞાન પણ અજ્ઞાન છે. આ રીતે મિથ્યાષ્ટિનું જ્ઞાન ચાર કારણથી અજ્ઞાનરૂપ છે. હવે ચારે કારણોની ક્રમશઃ વિચારણા કરીશું. (1) સ–અસત્ પદાર્થની વિશેષતાનું અજ્ઞાન : મિથ્યાદષ્ટિ પાસે કોઈપણ પદાર્થના સ-અસત્પણાના ભેદનું જ્ઞાન હોતું નથી. જગતનો કોઈપણ પદાર્થ સર્વથા સત્ કે સર્વથા અસત્ હોતો
