________________ 201 પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી ક જે વિધાનો સર્વપ્રસિદ્ધ વાતને માત્ર નિર્દેશ રૂપે જણાવાતા હોય તે અનુવાદપરક વિધાનો કહેવાય છે. જેમ કે, "12 મહિનાનું એક વર્ષ થાય છે.” - આ વિધાનમાં સર્વસિદ્ધ વાતનું પ્રતિપાદન કરાયું છે. અનુવાદપરક વિધાનો માત્ર માહિતીનું સંપાદન કરે છે. તે વિધાનો કરણીય કે અકરણીય એવા વિભાગના વિષય બનતાં નથી. [ અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે - શ્રાદ્ધવિધિ આદિ ગ્રંથોમાં ગૃહસ્થના જીવન વ્યવહારોનું જે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, તેમાં જીવન વ્યવહારની તે તે ક્રિયાઓ અનુવાદરૂપે જ છે. પરંતુ તે તે ક્રિયાઓમાં જે જયણા, અલ્પારંભ આદિની વિધિ બતાવી છે તે ઉપદેશરૂપે છે - કર્તવ્યરૂપે દર્શાવી છે. અર્થાત્ ગૃહસ્થ તે તે સ્નાનાદિ ક્રિયાઓ પોતાની રીતે કરવાનો જ છે, તેનો માત્ર અનુવાદ કર્યો છે અને તે તે ક્રિયાઓમાં અલ્પાંશે પણ પાપથી બચવા જયણા-અલ્પારંભ આદિનું વિધાન કર્યું છે, તે જયણા આદિ ગૃહસ્થ માટે કરણીય છે. એટલે જ શ્રાદ્ધવિધિ ગ્રંથમાં અનુવાદપરક વિધાનો અને વિધિપરક વિધાનોનો સ્પષ્ટ ભેદ પકડી શકાય એ માટે ખુલાસો કર્યો છે કે - "xxxx स्नानादिना पवित्रः सन्नित्यनुवादपरं, लोकसिद्धो ह्ययमर्थ इति नोपदेशपरं, अप्राप्ते हि शास्त्रमर्थवत्, नहि मलिनः स्नायाद् बुभुक्षितोऽश्नीयादित्यत्र शास्त्रमुपयुज्यते / अप्राप्ते त्वामुष्मिके मार्गे शास्त्रोपदेशसाफल्यं / एवमन्यत्रापि ज्ञेयं / सावद्यारंभेषु हि शास्तृणां વાનિયનમોના ને યુI” (ગ્લો-પની ટીકા) - સ્નાનાદિથી પવિત્ર થતો” - આવું જે વિધાન કર્યું છે, તે અનુવાદપરક છે. અર્થાત્ લોકો સવારે ઉઠીને જે ક્રિયાઓમાં સ્વયં પ્રવર્તવાના છે, તે ક્રિયાઓનો અનુવાદ માત્ર છે. પરંતુ લોકોને સ્વયં સિદ્ધ એવી તે સ્નાનાદિ ક્રિયાઓ ઉપદેશપરક નથી. અર્થાત્ તે સ્નાનાદિ ક્રિયાઓ કરવી એવો અમારો ઉપદેશ નથી. કારણ કે, શાસ્ત્રવિધાનનું મૂળભૂત પ્રયોજન ગૃહસ્થોને અપ્રાપ્ય એવા જયણા-અલ્પારંભ વગેરેનો જ ઉપદેશ આપવાનું છે. “મલિને સ્નાન
