________________ ભાવનામૃત-Iઃ અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ છતાં પણ ધર્મના અર્થી જીવો જો સ્વપક્ષના રાગી અને પરપક્ષના દેશી હશે તો યથાર્થ ધર્મપરીક્ષા કરી શકશે નહીં તથા ધર્મના અર્થી જીવો જો સ્વપક્ષના રાગ અને પરપક્ષનાદ્વેષથી રહિત મનોવૃત્તિ વાળા - મધ્યસ્થભાવને ધારણ કરનારા હશે તો યથાર્થ ધર્મપરીક્ષા કરી શકશે. તેથી તત્ત્વ-ધર્મની પરીક્ષામાં બીજા ગુણો કરતાં મધ્યસ્થભાવ પ્રકૃષ્ટ કારણ છે, તે ફલિત થાય છે. આથી જ ધર્મપરીક્ષામાં કહ્યું છે કે, તો થો નો નવ થારે મવUવે નિવમાઇi | તા પરિવામુ માWત્ત વિય નિષ્ણુ રા” અર્થ : જે ધર્મ છે, તે ભવાર્ણવમાં (ભવસમુદ્રમાં ડૂબતા એવા જીવને ધારણ કરે છે = રક્ષણ કરે છે. તે ધર્મની પરીક્ષાનું મૂલ મધ્યસ્થપણું જ શ્રીજિનેશ્વરોએ ક્યું છે * મધ્યસ્થભાવનું સ્વરૂપ : - જ્ઞાનસાર, યોગશાસ્ત્ર આદિ ગ્રંથોમાં મધ્યસ્થભાવ' અંગે નીચેની પરિભાષાઓ પ્રાપ્ત થાય છે. [A] जीवपुद्गलेषु शुभाशुभपरिणतेषु अरक्तद्विष्टतारुपापरिणति मध्यस्था / (ज्ञानसार-ज्ञानमंजरी टीका) [ B] યે સ્વાર્થસષ, મોયેષુ પરવાનને ! समशीलं मनो यस्य, स मध्यस्थो महामुनिः // 16/3 // [જ્ઞાનસાર ] [C] सुरेन्द्रवृन्दवन्दितचरणा अपि, तथा दीनजनैः- लुब्धकधीवरैः विडम्ब्यमाना अपि न रागं च द्वेषं च गच्छति स मध्यस्थः समचित्तः उच्यते। [D] મધ્યે રાષિયોરન્તરાને તિકતીતિ મધ્યસ્થઃ | [વ્યવહારસૂત્રવૃત્તિ /પ્રવચનસારોદ્ધાર ] [E ] माध्यस्थ्यम् = स्वपक्षानुरागपरपक्षद्वेषयोरन्तरालस्थायित्वम् / [થોવિંદુ-રૂ૦૦ ટi ]
