________________ 46 ભાવનામૃત-Iઃ અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ સત્ય-અસત્યનું કથન કરવું, આચાર-અનાચારનું સ્વરૂપ સમજાવવું, સન્માર્ગઉન્માર્ગ અને સન્માર્ગી-ઉન્માર્ગીનો ભેદ બતાવવો, દેવ-ગુરુ-ધર્મના વિષયમાં સુ-કુનો (સારા-ખરાબનો) વિવેક કરવો-કરાવવો, આચાર-વિચાર અને વાણીના સારા-નરસાપણાની ભેદરેખા રજૂ કરવી, એને જ્ઞાનીઓએ ક્યારે પણ નિંદા કહી નથી. - જો આવા પ્રકારનો વિવેક કરાવવામાં ન આવે તો ઉન્માર્ગને સન્માર્ગ માનીને દોટ મૂકનારની દશા શું થાય ? તેના આત્માની રક્ષા કોણ કરી શકે ? - શું કોઈ અંધ કે ભ્રાન્ત માણસ સર્પને દોરડું માનીને પકડવા જતો હોય, તો તેને “આ સર્પ છે - ભયંકર છે- તને ડંખ મારશે ને તારા પ્રાણ લેશે' - એમ કહેવું, તેમાં સર્પની નિંદા કરી એમ કહેવાશે ? કે જે જેવું છે તેવું બતાવીને અંધ કે ભ્રાન્તને બચાવી લેવાનો ઉપકાર કર્યો એમ કહેવાશે ? - નાનું બાળક અગ્નિની તેજસ્વી જ્વાળાને જોઈ તેના તરફ આકર્ષિત થાય અને પકડવા ધસી જાય, ત્યારે “આ અગ્નિ બાળનાર છે' - આવું સમજાવવું એ એના માતા-પિતાની ફરજ નથી ! અને એ પ્રકારે સમજાવે એમાં શું અગ્નિની નિંદા છે ? - કોઈ ભૂલો પડેલો વ્યક્તિ ઉન્માર્ગને સન્માર્ગ માનીને તે તરફ વેગથી જઈ રહ્યો હોય, ત્યારે માર્ગના જાણકારે તેને રોકવો જોઈએ કે નહીં? અને એને રોકવા “આ ઉન્માર્ગ છે' - એમ જણાવે તો શું એ માર્ગનો નિંદક છે ? - કોઈ માનવી વિષને ઔષધ માનીને ખાવાની તૈયારી કરતો હોય, ત્યારે તેના હિતસ્વીએ તેને તેમ કરતાં ન રોકવો જોઈએ ? અને રોકવા માટે “આ સઘઘાતી વિષ છે એમ કહેવું તો તે શું વિષનું સ્વરૂપ બતાવે છે કે તેની નિંદા કરે છે ?
