________________ પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી 69 દોષ લાગતો હોવાથી સર્વેને સારા-સાચા કહી-માની શકાય નહીં. અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે, ગુણ-દોષની વિચારણા કરવી એ કોઈ નિંદનીય પ્રવૃત્તિ નથી. સમકિતિ આત્મા દરેક સ્થળે ગુણ-દોષની વિચારણા કરીને દોષયુક્તનો ત્યાગ કરે છે અને ગુણયુક્તનો સ્વીકાર કરે છે. દોષયુક્તનો ત્યાગ કરવો અને ગુણયુક્તનો સ્વીકાર કરવો એ અન્યાયી પ્રવૃત્તિ પણ નથી કે પક્ષપાતભર્યો વ્યવહાર પણ નથી. પરંતુ તે જ સાચી શાસ્ત્રનીતિ છે અને શાસ્ત્રનીતિ મુજબ વર્તે એ જ મહાજન કહેવાય છે અને એવા મહાજનને અનુસરવામાં જ લાભ છે. પ્રશ્ન-૩ : અનુષ્ઠાન આજ્ઞા સાપેક્ષ છે કે નહીં ? અનુષ્ઠાન વિધિ મુજબ થયું છે કે નહીં ? આવું વિચારીને શું કામ છે ? મેદાનનો ચેન તિઃ સ પત્થા: આ શાસ્ત્રવચન ઘણા લોકો જે કરતા હોય, તે કરવું જોઈએ - આવું જે ઘણે સ્થળે કહેવાય છે, તે યોગ્ય છે ? ઉત્તરઃ [A] એકદમ અયોગ્ય છે. કારણ કે, શાસ્ત્રકાર મહર્ષિઓએ તેનું ખંડન કરીને અનુષ્ઠાનને આજ્ઞાસાપેક્ષ વિધિ મુજબ બનાવવા ઉપર ખૂબ ભાર મૂક્યો છે. વચનનિરપેક્ષ ધર્મવ્યવહારથી સંસાર વધે છે - એવું ભારપૂર્વક જણાવીને જિનવચન સાપેક્ષ અનુષ્ઠાનની જ તારકતા વર્ણવી છે. તે શબ્દો આ રહ્યા - વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર જુઠો કહ્યો, વચન સાપેક્ષ વ્યવહાર સાચો, વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર સંસાર ફળ, સાંભળી આદરી કાંઈ વાંચો (4) (શ્રી આનંદધનજી મહારાજા, અનંતનાથ પ્રભુનું સ્તવન) [B] “ઘણા લોકો જે કરતા હોય તે કરવું જોઈએ.” આવું કહેનારને પૂ. મહોપાધ્યાયશ્રીજી એકદમ સચોટ જવાબ આપતાં “જ્ઞાનસાર' ગ્રંથમાં
