________________ પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી 129 હેમ પરીક્ષા જિમ હુએજી, સહત હુતાશન તાપ, જ્ઞાનદશા તિમ પરખીએજી, જિહાં બહુ કિરિયાવ્યાપ. (59) - જેમ સુવર્ણ અગ્નિના ઘણા તાપને સહન કરે છે, ત્યારે જ તેની પરીક્ષા થાય છે. (નિર્મલ બનીને બહાર આવે છે.) તેવી જ રીતે જેના જીવનમાં ઘણી ધર્મક્રિયાઓ વ્યાપકપણે આવી હોય, તે આત્મા સાચી જ્ઞાનદશાને પામ્યો છે એમ કહેવાય છે. (અર્થાત્ ધર્મક્રિયાઓથી જ્ઞાનદશાની પરીક્ષા થાય છે.) જે આત્માએ જે વસ્તુને જેવી જાણી છે, તેવા પ્રકારે તેનો વ્યવહાર તેના જીવનમાં થાય, તો તે જ્ઞાન સાચું છે. જેમ જે વ્યક્તિ સાપને વિષમય-ભયંકર જાણે છે, તે વ્યક્તિ તેનાથી નિવૃત્ત (દૂર) થવાની ક્રિયા અવશ્ય કરે જ છે. તેમ જે સાધક જ્યારે હેયને હેયરૂપે જાણે છે, ત્યારે તેનાથી નિવૃત્ત થવાની અને ઉપાદેયને ઉપાદેયરૂપે જાણે છે, ત્યારે તેને આદરવાની ક્રિયા અવશ્ય કરવી જ જોઈએ. તો જ તેનું જ્ઞાન સાચું છે. - અહીં યાદ રાખવું કે, સાચા જ્ઞાનના બે કાર્યો છે. (1) પાપથી નિવર્તન અને (2) પશ્ચાત્તાપ. જેની પાસે જ્ઞાન છે, તે વ્યક્તિ અવશ્ય પાપને પાપ તરીકે અને તેની ભયંકરતાને ઓળખે છે. તેથી તે પાપથી પાછો ફરી જાય છે. કદાચ તેવા પ્રકારના કર્મસંયોગે જીવનમાં પાપ કરવું પડતું હોય, તો પણ તેને તે ગમતું ન હોય, ન છૂટકે કરતો હોય, છૂટવાની તક શોધતો હોય અને પાપસેવનનો પશ્ચાત્તાપ હોય. - સવાસો ગાથાના સ્તવનમાં આગળ જણાવ્યું છે કે, આલંબન વિણ જિમ પડેછે, પામી વિષમી વાટ, મુગ્ધ પડે ભવકૂપમાંજી, તિમ વિણ કિરિયા ઘાટ (5-9) ભોમીયાના આલંબન વિના જેમ મુસાફર ખોટા માર્ગે ચઢી જાય છે અને ભયંકર અટવીના માર્ગે આવી પડે છે. તેવી રીતે પરમાર્થને નહીં જાણતા લોકો જીવનમાં ધર્મક્રિયાઓના સમૂહ વિના ભવકૂપમાં (સંસારરૂપી કુવામાં) પડે છે.
