________________ 130 ભાવનામૃત-Iઃ અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ આવા જીવોને સાધ્યની ઈચ્છા હોવા છતાં સાધ્યસાધક ધર્મક્રિયાઓ રૂપી આલંબન જીવનમાં ન હોવાથી સાધ્યસાધનદાયના અભાવે ઈચ્છિત ફળને પામી શકતા નથી. બલ્ક, વ્યવહારમાર્ગનો ઉચ્છેદ કરવાના કારણે અને એકાંત નિશ્ચયની પ્રરૂપણા કરી ઉસૂત્રભાષી બનવાના કારણે અનંત સંસારફળને પામનારા બને છે. આથી જ સવાસો ગાથાના સ્તવનમાં કહ્યું છે કે, કિરિયા ઉત્થાપી કરીજી, છાંડી તેણે લાજ, નવિ જાણે તે ઉપજેજી, કારણ વિણ નવિ કાજ. (53) નિશ્ચયનય અવલંબતાજી, નવિ જાણે તસ મર્મ, છોડે જે વ્યવહારનેજી, લોપે તે જિન ધર્મ. (54) - શુદ્ધ વ્યવહારો સાધ્યસિદ્ધિના ઉપાયો છે અને તે ઉપાયો દ્વારા મોહનીયાદિ કર્મોનો ક્ષય કરી આત્માને શુદ્ધ કરવો તે સાધ્યસિદ્ધિ છે. આ રીતે વ્યવહાર એ કારણ છે અને નિશ્ચય એ કાર્ય છે. આવા મર્મને નહીં જાણતા લોકો તુચ્છ દલીલો કરીને માત્ર એક નિશ્ચયનયનું જ અવલંબન પકડે છે અને વ્યવહારનયનો ત્યાગ કરે છે, તે પરમાર્થથી જૈનધર્મનો લોપ કરનારા છે. 6 નિશ્ચયનયવાદીઓની મિથ્યા દલીલો (1) ધર્મક્રિયાઓ કરવી તે મન-વચન-કાયાની શુભ યોગ પ્રવૃત્તિ છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને પ્રમાદ જેમ કર્મબંધના કારણ છે, તેમ યોગ (પ્રવૃત્તિ-ક્રિયા) પણ કર્મબંધનું કારણ છે. માટે તે ધર્મક્રિયાઓ કરવાની જરૂર નથી. . (2) જ્ઞાન જેવા પ્રકારનો આત્મધર્મ છે, ક્રિયા તેવા પ્રકારનો આત્મધર્મ નથી. બલ્ક આત્મપ્રદેશોની અસ્થિરતા (પ્રવૃત્તિ) રૂપ છે. તેથી કર્તવ્ય નથી. મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિથી (ક્રિયાથી) આત્મપ્રદેશો ઉકળતા પાણીની જેમ ચંચલ બનતા હોય છે.
