________________ પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી 133 નથી. ક્રિયામાં રહેલી જડતા છોડીને તેમાં ચૈતન્ય (જ્ઞાન) ભેળવવાની જરૂર છે. વસ્ત્ર મલિન છે, તો વસ્ત્રની મલિનતા ત્યજવાની છે. પરંતુ વસ્ત્ર છોડવાનું નથી. તેમ ક્રિયામાંથી જડતાને દૂર કરવાની છે. પરંતુ ક્રિયા છોડવાની નથી. (6) ભરત મહારાજા આદિ ઉદાહરણો અપવાદરૂપ છે. તે રીતે કોઈક જ જીવો મોક્ષે જાય છે. મોટાભાગના જીવો તો વ્યવહારમાર્ગનું સેવન કરીને જ નિશ્ચય પામી મોક્ષે જાય છે. આથી સવાસો ગાથાના સ્તવનમાં કહ્યું છે કે, ચરિત ભણી બહુ લોકમાંજી, ભરતાદિકનાં જેહ, લોપે શુભ વ્યવહારને જી, બોધિ હણે નિજ તેહ. (61) બહુ દલ દીસે જીવનાં જી, વ્યવહારે શિવયોગ, છીંડી તાકે પાધરોઇ, છોડી પંથ અયોગ. (62) અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે - ભરત મહારાજા આદિએ પૂર્વના ભવમાં ક્રિયામાર્ગની ઘણી સાધના કરી છે - વ્યવહારમાર્ગનું દીર્ઘકાલપર્યન્ત પાલન કર્યું છે. તેના ફલસ્વરૂપે જ છેલ્લા ભવમાં ક્રિયા વગર ફલને પામ્યા છે. પ્રભુ મહાવીરે પણ સાડા બાર વર્ષ ઘોર સાધના કરી જ છે. મરૂદેવા માતા જેવા તો એકાદ જ દાખલા મળે. મોટાભાગના જીવો તો વ્યવહારમાર્ગનું સેવન કરીને જ નિશ્ચય પામવા દ્વારા મોક્ષે જાય છે. - આથી નિશ્ચયનયનું અવલંબન લઈ વ્યવહારમાર્ગનો ક્યારેય લોપ કરવો નહીં. આવશ્યકસૂત્રમાં વ્યવહારધર્મના આચરણના ફળનો સદેહ કરવામાં પણ અનંત સંસાર કહ્યો છે. આવશ્યકમાં ભાખીયોજી, એડી જ અર્થ વિચાર. ફળસંશય પણ જાણતાજી, જાણીને સંસાર. (63) - આથી ધ્યેયરૂપે નિશ્ચયને રાખીને વ્યવહારમાર્ગનું યથોચિત આચરણ કરવું જોઈએ. એકલો જ્ઞાની પણ તરી શકતો નથી કે એકલો
