________________ 71 પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી દેખાય, તેમ બધી તત્ત્વજ્ઞાનની વિચારધારા જેનધર્મમાં મળતી દેખાશે, તે દિવસ તું જૈનશાસ્ત્રના રહસ્યને પામીશ. દુનિયાના તમામ ધર્મોનું તત્ત્વ ઝરણારૂપે વહી જિનશાસનરૂપી સાગરમાં મળી જતું દેખાશે, તે દિવસે તું શ્રુતજ્ઞાનનો પાર પામીશ, સાચા શાસ્ત્રજ્ઞ થયેલાની આ નિશાની છે.” - શું આવું “ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા' ગ્રંથમાં કહ્યું છે ? ઉત્તર : તમે પ્રશ્નમાં જણાવ્યો તેવો પાઠ ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા ગ્રંથમાં ક્યાંય જોવા મળતો નથી. પરંતુ તેના પ્રસ્તાવ-૮માં નીચેનો પાઠ જોવા મળે છે.' (નોંધ : વાચકોને વાંચનમાં રસભંગ ન થાય તેથી સંસ્કૃત શાસ્ત્રપાઠ ટિપ્પણીમાં આપીશું.) [A] “હે પુંડરીક ! તેં સવાલ પુછ્યો કે, અન્ય તીર્થિકો પોતાના તીર્થને વ્યાપક કહે - વ્યાપક હોવાનો દાવો કરે, તો તેનો ઉત્તર શું છે ? તે સંબંધમાં જે ઉત્તરની સામે કોઈપણ પ્રતિઘાત ન કરી શકે એવો જે ઉત્તર હતો તે તને જણાવ્યો. વાત એમ છે કે - દૃષ્ટિવાદ નામનું બારમું અંગ છે. તે મોટા દરિયા જેવું છે. તે સઘળા નયોના સાગર જેવું છે. તે સાગરમાં કુદષ્ટિઓ રૂપી સર્વે નદીઓ આવી જાય છે. તે સઘળું તું ફુટ જોઈ શકીશ. જ્યારે તું એનો અભ્યાસ બરાબર કરીશ ત્યારે તારા સર્વ સંદેહો દૂર થઈ જશે. અને તેને તે વખતે પાકી ખાતરી થશે કે, સર્વજ્ઞ મહારાજના વચનથી વધારે શ્રેષ્ઠ કોઈપણ વચન નથી. [B] પૂર્વે જે ગુરુ ભગવંતે ખુલાસો કર્યો છે, તે ઉપસંહારરૂપે છે. તેની પૂર્વે ઘણા પ્રશ્નોત્તર થયા છે. તેમાં સર્વજ્ઞ ભગવંતે કુદષ્ટિઓને (અન્યદર્શનકારોને) ઉંટવૈદ્ય જેવા ગણાવ્યા છે. પ્રસ્તાવ-૮માં શ્લોક 735 1. अतो यदुक्तं भवता यदुत - स्वतीर्थं व्यापि चेत्तीर्थ्या, ब्रुयुस्तत्र किमुत्तरम् ? तदिदं ते मयाऽऽख्यातं, प्रतिघातविवर्जितम् // 912 // यावदृष्टिविवादाङ्गे, निःशेषनयसागरे कुदृष्टिसरितः सर्वाः पतन्तीर्द्रस्यसि स्फुटम् // 913 // तावत्ते सर्वसन्देहा, यास्यन्ति प्रलयं तदा / ज्ञास्यसि વં યથા નાસ્તિ, સર્વજ્ઞવવનાત્વરમ્ II124|| (પ્રસ્તાવ-૮)
