________________ 98 ભાવનામૃત-II : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ “यदि जीतमाद्रियते तदा किं न प्रमाणीस्यात् ? सर्वैरपि स्वपरम्परागत-जीताश्रयणादित्यत आह - जं जी सावजं, ण तेण जीएण होइ व्यवहारो जं जीअमसावजं, तेण उ जीएण ववहारो // 47 // " तथा - "जं जीअमसोहिकरं, पासत्थपमत्तसंजयाईणं / जइ वि महाणा इन्नं, ण तेण जीएण ववहारो // 52 // जं जीअं सोहिकरं, संवेगपरायणेण दंतेणं / इक्केण वि आइन्नं, तेण उ जीएण ववहारो // 53 // " (7) मरावतीसूत्रनी st: શ્રીભગવતીજી સૂત્રની વૃત્તિમાં પૂ. આચાર્ય ભગવાન્ શ્રીમદ્ અભયદેવસૂરિશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે, કાલની અપેક્ષાએ બહુવાગમ એટલે બહુ આગમના જાણ પુરુષ. એવા બહુશ્રુત પ્રાચિનકોમાં એક આમ કરે છે અને બીજા તેમ કરે છે, તેમાં તત્ત્વ શું છે ? તેનું સમાધાન એ છે કે, ચારિત્ર મોહનીયના ક્ષયોપશમ વિશેષથી તથા ઉત્સર્ગોપવાદના ભાવિતપણાથી પ્રવચનિકોની વિચિત્ર પ્રવૃત્તિ હોય છે, પણ પ્રાવચનિકોની તેવી વિચિત્ર પ્રવૃત્તિ સર્વથા પ્રમાણ જ છે એમ નથી, કારણ કે, આગમથી અવિરુદ્ધ એવી જે પ્રવૃત્તિ હોય, તે જ પ્રમાણ છે. તે પાઠ આ રહ્યો - __"प्रवचनमधीते वेत्ति वा प्रावचनः कालापेक्षया बह्वागमः पुरुषः, तत्रैकः प्रावचनिक एवं कुरुते अन्यस्त्वेवमिति किमत्र तत्त्वमिति, समाधिश्चेहचारित्रमोहनीयक्षयोपशमविशेषेण उत्सर्गापवादादिभावितत्वेन च प्रावचनिकानां विचित्राप्रवृत्तिरिति नासौ सर्वथाऽपि प्रमाणम्, आगमाविरुद्धप्रवृत्तेरेव प्रमाणत्वादिति / " (8) अवयनपरीक्षu : પ્રવચનપરીક્ષા નામના ગ્રંથમાં મહોપાધ્યાય શ્રી ધર્મસાગરજી મહારાજ
