________________ 104 ભાવનામૃતમ્-IIઅનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ (4) સંવિગ્નગુતાર્યાદિ ગુણથી યુક્ત પ્રામાણિક પુરુષે અશઠપણે પ્રવર્તાવેલી અને નિરવદ્ય એવી પણ આચરણા, જો તત્કાલીન તથાવિધ ગીતાર્થોથી નિષિદ્ધ કરાયેલી હોય, તો પણ તેને વાસ્તવિક સ્વરૂપની આચરણા કહી શકાય નહિ. (5) સંવિગ્નગીતાર્યાદિ ગુણથી યુક્ત પ્રામાણિક પુરુષે અશઠપણે પ્રવર્તાવેલી અને નિરવદ્ય હોય અને તત્કાલીન તથાવિધ ગીતાર્થોથી નિષિદ્ધ કરાયેલી પણ ન હોય, એવી પણ આચરણા જો તત્કાલીન તથાવિધ બહુશ્રુતોએ બહુમત કરેલી ન હોય, તો પણ, તેને વાસ્તવિક સ્વરૂપની આચરણા કહી શકાય જ નહિ. (6) જે પરંપરાનું મૂળ સાતિશાયી પુરુષ ન હોય, તેને વસ્તુતઃ પરંપરાગત તરીકે કહી શકાય નહિ. (7) શ્રુતવ્યવહારી કોઈ પણ આચરણા શ્રુતનું ઉલ્લંઘન કરીને કરી શકે જ નહિ. તથા પંચકલ્પ ભાગમાં કહ્યું છે કે - પાંચમા આરાના છેડા સુધી શાસનનો વ્યવહાર ચલાવવા માટે “શ્રુત'એ ઉપયોગી નથી, એમ બોલવાવાળાને શાસ્ત્રમાં મોટું પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવેલું છે. (8) જેને માટે શ્રતની પ્રાપ્તિ હોય, તેને માટે જીતની પ્રધાનતા હોઈ શકે નહિ. (9) જે આચરણા આગમથી વિરુદ્ધ હોય, એ કારણે સાવદ્ય તથા અશુદ્ધિકર હોય, તે આચરણાનો સ્વીકાર તો થઈ શકે જ નહિ, પણ તેવી આચરણાનો (મન-વચન-કાયાથી કરવા-કરાવવા-અનુમોદવા રૂપે) ત્રિવિધે ત્રિવિધ ત્યાગ જ કરવો જોઈએ. સંક્ષેપમાં... સંવિગ્ન, ગીતાર્થ, અશઠ પુરૂષ પ્રવર્તાવેલી નિરવદ્ય પ્રવૃત્તિ, કે જે તત્કાલીન ગીતાર્થોએ નિષેધેલી ન હોય તથા તત્કાલીન બહુશ્રુતોએ બહુમાન (સંમત) કરેલી હોય, તેવી આગમ(શાસ્ત્ર)થી અવિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિને જીતવ્યવહાર કહી શકાય છે.
