________________ પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી 73 [B-3] આગળ જણાવ્યું છે કે - "x x xx તેટલા માટે કુતીર્થિઓએ જે ધ્યેયના અનેક ભેદો કહ્યા છે, તે જિનમત રૂપ સમુદ્રના ઝરેલા એક બિંદુ માત્ર જેટલાં સમજવાં. એ અન્ય-દર્શનની શ્રેણીઓ ઊંટવૈદ્યની શાળાની જેમ સ્વરૂપથી તો કર્મરોગને વધારનારી જ સમજવી. પરંતુ એમાં રહેનારનો કોઈ કોઈવાર કર્મરોગ નાશ થતો જોવામાં આવે, કર્મરૂપ વ્યાધિ ઘટતો જતો જોવામાં આવે, તો તે ગુણ સર્વજ્ઞનાં વચનો કે જે તેમાં (કંઈક પ્રમાણમાં રહેલાં છે, તે વચનોનો છે, એમ સમજવું. આથી સાચા વૈદ્યની શાળાની જેમ આ સર્વજ્ઞ મતની શાળા છે. અને દ્વાદશાંગી રૂપ સુંદર સંહિતા (ગ્રંથો) છે, તે કર્મરોગને હણનારા જાણવા. લોકમાં જે કોઈ સારાં વચનો હોય, કે જે દોષનાશક અને ગુણપ્રાપક બનતાં હોય, તે વચનો પણ દ્વાદશાંગીના અંશો જ જાણવા. દ્વાદશાંગી ગુણોની ખાણ છે. તેમાં સુંદર અને દોષનાશ કરનારાં વચનો રહેલા છે. બાકી કેટલાક તીર્થીઓ (દર્શનકારો) બુદ્ધિ વિના હિંસા કરવાનું સારું પરિણામ જણાવે છે અને દેવ-દેવીના સ્મરણમાત્રથી સર્વ પાપનો નાશ બતાવે છે, તે સર્વ તીર્થીઓ તત્ત્વથી તદ્દન બહાર ચરનારા છે. તેઓનું વચન યુક્તિ વગરનું છે. અને વિવેકી માણસોને હાસ્ય ઉપજાવે તેવું છે. આથી આવા કથનો અસત્ છે એમ સમજવું.” પ્રસ્તુત વિચારણાનો સારાંશ - જૈનદર્શન જ વ્યાપક છે - સમુદ્ર જેવું છે. તેનો સર્વોત્તમ ગ્રંથ દૃષ્ટિવાદ છે. તે નયોનો સાગર છે. તે સાગરમાં કુદષ્ટિઓ રૂપી નદીઓ આવીને મળે છે, એમ ઉપમિતિકાર પરમર્ષિ કહે છે. બીજી વાત, દૃષ્ટિવાદ નયોનો સાગર છે. અનંત ધર્માત્મક વસ્તુના અભિપ્રેત (ઈચ્છિત) અંશને પ્રધાન બનાવીને વસ્તુનું નિરૂપણ કરવાના અભિપ્રાયવિશેષને નય કહેવાય છે. વસ્તુના નિરૂપણ અવસરે જ્યારે
