________________ ભાવનામૃત-Iઃ અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ ક0 ભેદનો લવ જાણતા, મારગને તજે ક0 મારગ છાંડી દીઈ એટલે અંશ માત્ર કાંયક શીખ્યું સાંભળ્યું છે. (તે) વચન જાણે, તેહમાં મહા અહંકાર ધરતા ઈમ જાણે તે “નિશ્ચય સ્વરૂપની વાતો આપણે જાણીઈ છીઈ, એવી કોણ જાણે છે ? અને આપણે આત્મસ્વરૂપ જાણ્યું એટલે ક્રિયાનું સ્યું કામ છે ? ક્રિયા તો જ્ઞાનની દાસી છે.' ઈત્યાદિક વચન બોલી ક્રિયા ન કરે અને માર્ગ છોડે. ઈતિ ભાવ. હોય અતિ પરિણતિ ક0 એ રીતે અતિપરિણામી થાય. એહવા અતિપરિણામી સ્યુ કરે તે કહે છઈ. પરસમય થિતિ ભજે ક0 સમય જે સિદ્ધાંત તેની પર જે ઉત્કૃષ્ટી સ્થિતિ, જે મર્યાદા તેહને ભજે, એતલે સિદ્ધાંતમાં ઉત્કૃષ્ટી સ્થિતિ જે નિશ્ચયની વાતો કરવી તે ભજે ક0 કરે, અથવા પરસમય થિતિ ભજે ક0 અન્યદર્શનીની સ્થિતિને ભજે, એતલે એકાંત નિશ્ચયનયવાદી તે પરદર્શની કહિઈ, તિવારે ઈણિ પરદર્શનની સ્થિતિ ભજી. ઈતિ ભાવ. 330 (16-15) | ભાવાર્થ : કેટલાક અપરિણામી (વ્યવહારનયવાળા) જીવોને વિવિધ ભેદોની ખબર જ નથી પડતી. તેઓ ઉત્સર્ગ-અપવાદ, નિશ્ચય-વ્યવહારના ભેદ જાણતા નથી. કેમકે શુદ્ધનય અતિ ગંભીર છે. અપરિણતમતિ જીવો આગળના નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર એ ત્રણ નય યદ્યપિ જાણે, પણ નિશ્ચયનયની ખબર તેમને ન પડે. કેવળ વ્યવહારનય જાણનારને આ ઠપકો. હવે કેવળ નિશ્ચયનયને માનનારને ઠપકો છે. કેટલાક જીવો ભેદનો અંશ માત્ર, ક્યાંકથી શીખ્યું-સાંભળ્યું વચન જાણે તેમાં તો ભારે અભિમાન રાખતા કહેવા માંડે કે “અમે જે નિશ્ચય સ્વરૂપની વાતો જાણીએ છીએ એવી કોણ જાણે છે ? વળી આત્મસ્વરૂપ જાણ્યું એટલે ક્રિયાનું શું કામ છે ? ક્રિયા તો જ્ઞાનની દાસી છે' આવાં વચનો બોલી ક્રિયા ન કરીને માર્ગ ત્યજે, આવા અતિપરિણામી જીવો સિદ્ધાંતમાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિની, નિશ્ચયની વાતો કરે, કે અન્યદર્શનની સ્થિતિ પર પહોંચે. આવા એકાંતિક નિશ્ચયનયવાદીઓ પરદર્શની છે.
