________________ છO ભાવનામૃત-II : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ જણાવે છે કે - "लोकमालम्ब्य कर्त्तव्यं, कृतं बहुभिरेव चेत् / तदा मिथ्यादृशां धर्मो, न त्याज्यः स्यात्कदाचन // 23-4 // અર્થ: “લોકનું આલંબન લઈ બહુજન કરે તે કરવું જોઈએ? - આવું જ કરવાનું હોય તો ક્યારે પણ મિથ્યાષ્ટિઓનો ધર્મ છોડી શકાશે નહીં. એટલે જો તમને શાસ્ત્રમતિ નિરપેક્ષ અને જનમત આધારિત એકતા અને બહુમતિ જ ઈષ્ટ હોય, તો મિથ્યાષ્ટિઓનો ધર્મ શા માટે ત્યાજ્ય કહો છો ? કારણ કે, અત્યારે જગતમાં મિથ્યાષ્ટિઓની જ બહુમતિ છે. આથી જ શાસ્ત્રકારોએ એકતા, બહુમતિ કરતાં શાસ્ત્રનીતિને વધુ મહત્ત્વ આપ્યું છે. [C] | મહોપાધ્યાયશ્રીજી “માનનો ચેન અત: સ પત્થા:” આ શાસ્ત્રવચનનું રહસ્ય જણાવતાં યોગવિંશિકા ગ્રંથની ટીકામાં જણાવે છે કે - एकोऽपि शास्त्रनीत्या यो, वर्तते स महाजनः / किमज्ञसाथैः ? शतमप्यन्धानां नैव पश्यति // અર્થ : એક પણ વ્યક્તિ કે જે શાસ્ત્રનીતિ મુજબ વર્તે છે, તે મહાજન છે. અજ્ઞાનીઓના ટોળા વડે શું ? સો આંધળાં ભેગા થાય, તો પણ માર્ગને જોઈ શકતા નથી. આથી શાસ્ત્રનીતિ મુજબ વર્તે છે, તે મહાજન છે અને એવા મહાજનને અનુસરવામાં આત્મકલ્યાણ હોવાથી જ્ઞાનીઓએ મહાજનને અનુસરવાનું વિધાન કર્યું છે. માટે ખોટી ભ્રમણાઓથી દૂર રહેવું. પ્રશ્ન-૪ઃ ઘણા લોકો ઉપમિતિ ગ્રંથના નામે કહે છે કે - કેવલજ્ઞાની ગુરુ “શ્રુતજ્ઞાનનો પાર ક્યારે પામી શકાય' - એવા શિષ્યના પ્રશ્નમાં જણાવે છે - “જે દિવસે તને આ દુનિયાના તમામ દર્શનો, તમામ મત-પંથ-સંપ્રદાયમાં રહેલું તત્ત્વ, જેમ બધી નદીઓ સાગરમાં મળતી
