________________ પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી આજ્ઞાનુસારી પાલન કરે છે, તેનો જ સંઘમાં સમાવેશ થાય છે. ભલે તે એક-બે વ્યક્તિ હોય તો પણ. મોટો સમુદાય પણ પ્રભુની આજ્ઞાને (શાસ્ત્રને) માનતો નથી તો તેનો સંઘમાં સમાવેશ થતો નથી. ટિપ્પણી-૨: “આજ્ઞા' ને પ્રધાનતા આપવાનું કારણ એ છે કે.... આજ્ઞાની આરાધના જ તારે છે અને આજ્ઞાની વિરાધના સંસારમાં ડુબાડે છે. આથી જ કલિકાલ સર્વજ્ઞ પૂ.આ.ભ. શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ વીતરાગ સ્તોત્ર માં કહ્યું છે કે - “वीतरागः सपर्याया-स्तवाज्ञापालनं परम् / આજ્ઞારદ્ધિ વિરદ્ધિ 2, શિવાય ચ મવાય -4" હે વીતરાગ પરમાત્મા ! તમારી પૂજાથી (પણ) તમારી આજ્ઞાનું પાલન શ્રેષ્ઠ છે. (કારણ કે,) આરાધાયેલી આજ્ઞા મોક્ષ માટે થાય છે અને વિરાધાયેલી આજ્ઞા સંસાર માટે થાય છે. ટિપ્પણી-૩ : આજ્ઞાયુક્ત સંઘ તીર્થકરોને પણ પૂજ્ય છે. તે બતાવતાં “સંબોધ પ્રકરણ” ગ્રંથમાં આગળ જણાવ્યું છે કે - निम्मलनाणपहाणो, दंसणजुत्तो चरित्तगुणवंतो / तित्थयराय य पुज्जो, वुच्चइ एयारिसो संघो // 289 // અર્થ : નિર્મલ જ્ઞાનની પ્રધાનતાવાળો, સમ્યગ્દર્શનથી યુક્ત અને ચારિત્ર-ગુણથી યુક્ત હોય એવો સંઘ શ્રી તીર્થકરોને પણ પૂજ્ય છે એમ કહેવાય છે. ટિપ્પણી-૪ : જે સંઘ નિર્મલજ્ઞાનવાળો, મિથ્યાત્વનો ત્યાગીમિથ્યાત્વના કાર્યોનો ત્યાગી અને સમ્યગ્દર્શનથી યુક્ત હોય તથા દેશ કે સર્વ ચારિત્ર ગુણથી યુક્ત હોય એવો પવિત્ર સંઘ યાવત્ શ્રી તીર્થકરોને પણ પૂજ્ય હોય છે. ગમે તેવો સંઘ તીર્થકરોને પૂજ્ય હોય એવું માનવાનું નથી અને તેથી ગુણોથી વિભૂષિત સમુદાયમાં જ “સંઘ' શબ્દનો અર્થ ઘટે છે, તે બતાવતાં “સંબોધપ્રકરણ' ગ્રંથમાં કહ્યું છે કે -
