Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुघा टीका स्था० १ उ०१ सू० ५२ नारकादीनां वर्गणानिरूपणम् १७३ प्रकारेण यस्य असुरादेर्यावन्त्योलेश्या भवन्ति, तावतीषु लेश्यासु एकैकया लेश्यया विशेषितानां तेषां प्रत्येक वर्गणा एकैका भवति । कस्य कियत्यो लेश्या भवन्ति ? इति स्वयमेवाह सूत्रकारः-'भवणवइ वाणमंतर०' इत्यादि-भवनपतिवान व्यन्तरपृथिव्यवनस्पतीनां चतस्रो लेश्या: कृष्णनीलकापोततेजोलेश्या भवन्ति । तेजोवायु द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियाणां तिस्रो लेश्या:-कृष्णनीलकापोतलेश्या भवन्ति । पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां मनुष्याणां पड्लेश्याः कृष्णादिशुक्लान्ताः भवन्ति । ज्योतिष्काणाम् एका तेजोलेश्या भवति । वैमानिकानाम् तिस्र उपरितनलेपाः=तेजः पद्मशुक्ललेश्या भवन्ति । इनि पश्चमश्चतुर्विंशतिदण्डकः ॥५॥
तथा-कृष्णादिलेश्याविशेषितानां भवसिद्धिकानाम् अभवसिद्धिकानां च वर्गणा एकैका भवति । इममर्थ सूत्रकारः स्वयमाह-एगा कण्हलेसाणं भवसिद्धियाणं' सूत्रकार ने “ भवणवइ दाणमंतर०" इत्यादि सूत्र द्वारा प्रकट किया है इसमें भवनपति व्यन्तर पृथिवी अप और वनस्पतिकायिक इन जीवों के कृष्ण, नील, कापोत और तेजोलेश्या ये चार लेश्याएं होती हैं तैजस्कायिक, वायुकायिक, दीन्द्रिय, तेइन्द्रिय और चार इन्द्रिय इनके कृष्ण, नील और कापोत ये तीन लेश्याएं होती है पश्चेन्द्रिय तिर्यश्चों के और मनुष्य के छह लेश्याएं होती है कृष्ण, नील, कापोत, पीत, पद्म और शुक्ल ये उन छह लेश्याओंके नाम हैं । ज्योतिष्क जीवोंको एक तेजोलेश्या होती है वैमानिकों को तेजोलेश्या पद्मलेश्या और शुक्ल लेश्या ये तीन लेश्याएं होती हैं। इस प्रकार से यह पांचवां चतुर्विशतिदण्डक है तथा कृष्णादिलेश्याओं से विशेषित भवसिद्धिक और अभयसिद्धिक जीवों की वर्गणा एक २ होती है यही बात मूत्रकार ने " एगा कण्हलेस्साणं छ. या १२ सी वेश्याम राय छ सूत्रारे “ भवणइ वोणमंतर० " ઈત્યાદિ સૂત્રદ્વારા પ્રકટ કર્યું છે. આ સૂત્રપાઠમાં એ વાત પ્રકટ કરી છે કે ભવનપતિ, વ્યતર, પૃથ્વીકાયિક, અપ્રકાયિક અને વનસ્પતિકાયિકામાં કૃષ્ણ, નીલ, કાપત અને તેજલેશ્યા, આ ચાર લેશ્યાઓને સદ્દભાવ હોય છે. તેજકાયિક, વાયુકાયિક, દ્વીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય અને ચતુરિન્દ્રિય માં કૃષ્ણ, નીલ અને કાપત, એ ત્રણ લેશ્યાઓને સદુભાવ હોય છે. પંચેન્દ્રિય તિયા અને મનુષ્યમાં કૃષ્ણ, નીલ, કાપત, તેજેશ્યા, પદ્મવેશ્યા અને ગુલલેશ્યા, આ છએ વેશ્યાઓને સદ્ભાવ હોય છે. જ્યોતિષ્ક જીવમાં તેજલેશ્યા અને વિમાનિકમાં તેલેશ્યા, પદ્મશ્યા અને શુકલ લેશ્યાને સદ્દભાવ હોય છે. આ રીતે આ પાંચમાં વીસ દંડકો સમજવા.
- તથા કૃષ્ણાદિ વેશ્યાઓથી યુકત ભવસિદ્ધિક અને અભવસિદ્ધિક જીની 4। ये मे जाय छे. या यात सूत्रारे “एगा कण्हलेस्साणं भव
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
