Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४००
स्थानाङ्गसत्रे इतरेतरं नातिक्रामत इत्यर्थः । कैरित्याह-आयामेन-दैर्येण विष्कम्भेण-पृथुत्वेन, उच्चत्वेन-ऊर्ध्वत्येन, उद्वेधेन-गाम्भीर्येण, संस्थानेन - आरोपितज्याधनुराकाररू. पेण, परिणाहेन-परिधिनेति । अत्रैतेषां द्वन्द्वैकवद्भावः । तद्यथा-नाम्ना ते वर्षे यथा-भरतं-भरतक्षेत्रम् , ऐश्वतं च-ऐवतक्षेत्रम् । एवमनेन अभिलापेन-उच्चा रणेन-हैमवंत हैरण्यवतं च क्षेत्रम् , तथा हरिवर्ष रम्यकवर्ष च क्षेत्र विज्ञेयम् । देवकुरुषु कूटशाल्मलि मारक्षः, उत्तरकुरुषु च जम्बूनामाक्षः, अस्यापरनाम मुदर्शनेति । तत्र-तस्मिन् वृक्षे द्वौ देवौ परिवसतः । तौ देवौ कीदृशौ ? इत्याहमहद्धिको यावत् महासौख्यौ । अत्र-यावच्छब्देन ' महाद्युतिको महानुभागौ महा
आपस में एकसा है उसमें कोई भेद नहीं है । लम्बाई में और चौड़ाई में दोनों क्षेत्र बराबर हैं । हीनाधिक नहीं हैं । इसी प्रकार से ऊँचाई में, गांभीर्य में, संस्थान में-आरोपितज्या धनुषाकार जैसी आकृति में और परिधि में भी ये दोनों क्षेत्र परस्पर में समान हैं। " भारहे चेव ऐरवए चेय" इस पाठ से इन्हीं दोनों परस्पर में समानता वाले क्षेत्रों के नाम प्रकट किये गये हैं। " एवं एएणं अभिलावेणं हेमवए चेव हेरन्नवए चेव" इत्यादि इसी प्रकार के इस कथन से हैमवत और हैरण्यवतक्षेत्र, हरि वर्ष और रम्यकवर्ष क्षेत्र के सम्बन्ध में भी कथन समझना चाहिये देवकुरु में कूट शाल्मली नामका वृक्ष है और उत्तरकुरुमें जम्बू नामका वृक्ष है इसका दूसरा नाम सुदर्शना भी है इन वृक्षों पर दो देव रहते हैं ये देव महा ऋद्धि वाले और महासुखयाले हैं यहां यावत् शब्द से " महाद्युतिको, महानुभागौ, महाबलौ, महायशसौ" इन पदों का ग्रहण પણ તે બન્ને ક્ષેત્રમાં સમાન જ છે. બન્ને ક્ષેત્રની લંબાઈ અને પહોળાઈ પણ સરખી છે–તેમાં કઈ ભેદ નથી. એ જ પ્રમાણે ઉંચાઈમાં. ગાંભીર્યમાં. સંસ્થાનમાં (આરોપિત જ્યા ધનુષાકાર આકૃતિમાં) અને પરિધિમાં પણ તે पन्न क्षेत्री समान छे. “भारहे चेय एरवए चेव " 241 सूत्र५४ १२॥ सूत्र. કાર પરસ્પરમાં સમાનતાવાળા તે બન્ને ક્ષેત્રોનાં નામ “ભરતક્ષેત્ર અને औरत क्षेत्र" ५४८ ४ा छे. “ एवं एए गं अभिलावेणं हेमवए चेव हेरन्नवए चेव" त्याह
આ પ્રકારના કથન દ્વારા હૈમવત અને હરણ્યવત ક્ષેત્રમાં પણ સમાનતા સમજવી. હરિવર્ષ અને રમ્યકવર્ષ ક્ષેત્રમાં પણ સમાનતા સમજવી. દેવકુરુમાં “ કટ શાલ્મલિ” નામનું વૃક્ષ છે અને ઉત્તરકુરુમાં જણૂ નામનું વૃક્ષ છે. તેનું બીજું નામ સુદર્શન પણ છે. તે વૃક્ષમાં બે દેવ રહે છે. તે બન્ને દે મહા અદ્ધિવાળા, મહા શુતિવાળા, મહાનુભાગવાળા, મહા બળસંપન્ન, મહા
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧