Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 680

स्थानाङ्गो
टीका-तिविहा तण' इत्यादि । तृणवनस्पतिकायिकाः बादरवनस्पतय ज्ञत्यर्थः । ते त्रिविधाः, तथाहि-संख्याता जीवा येषु ते संख्यात जीवाः, त एव संख्यातजीवकाः-नालिकाबद्धकुसुमानि जात्यादीनि १ । असंख्यातजीवका:निम्बाम्रादीनां मूलकन्दस्कन्धत्वक शाखाप्रवालाः २। अनन्तजीवका:-पनकादय इति । एषां विशेषवर्णनं प्रज्ञापनासूत्रस्य प्रथमपदगतजीवप्रज्ञापनापकरणतोऽ. बसेयम् ॥ सू० २० ॥
पूर्व त्रिस्थानकावतारेण वनस्पतयो वर्णिताः, ते च जलाश्रया बहवो भवन्तीति सम्बन्धाजलाश्रयभूतानां तीर्थानां परूपणाय पश्चदशसूत्रीमाह___ मूलम्-जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे तओ तित्था पण्णत्ता तं जहा- मागहे, वरदामे, पभासे १ । एवं एरवए वि २ । जंबुद्दीवे
"तिविहा तणवणस्लइकाइया पण्णत्ता" इत्यादि।
तृण वनस्पतिकायिक से तात्पर्य बादरवनस्पतिकायिक से है, बादर वनस्पतिकायिक जीव तीन प्रकार के होते हैं-जैसे-संख्यात जीवकाअर्थात् जिनमें संख्यात जीव होते हैं वे, तथा असंख्यात जीव जिनमें होते हैं वे असंख्यात जीवक-जैसे निम्ब आदिकों के मल, कन्द, स्कन्ध स्वक, शाखाप्रवाल तथा अनन्त जीव जिनमें होते हैं वे अनन्त जीवकजैसे-पनक फूलन आदि इनको विशेष वर्णन प्रज्ञापना सूत्र के प्रथम पद जीव प्रज्ञापना प्रकरण से जानना चाहिये । मु०२०॥
तीन स्थानों के प्रकरण से वनस्पति का वर्णन किया, वनस्पतिका. यिक जीव अधिकतर रूपमें जलाश्रयवाले होते है अतः इसी सम्बन्धको लेकर अब सूत्रकार जलाश्रयभूत तीर्थो को प्ररूपणा करने के लिये
“तिविहा तणवणस्सइकाइया पण्णत्ता" त्याह
બાદર વનસ્પતિકાવિકને તૃણ વનસ્પતિકાયિક કહે છે. તે બાદ વનસ્પતિકાયિક જીવ ત્રણ પ્રકારના હોય છે–(૧) સંખ્યાત જીવક–જેમાં સંખ્યાત જ હોય છે તે, (૨) અસંખ્યાત જીવક–જેમાં અમ્રખ્યાત જી હાય છે ते, भ. वीभ31 24हिना भूण, ४-६, २४न्ध, छास, शमा भने ५०. (3) અનંત છવક–જેમાં અનંત હોય છે તેને અનંત જીવક કહે છે. જેમકે પનક, ફલ આદિ. આ વિષયનું વિસ્તૃત વર્ણન પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના જીવપ્રજ્ઞાપના नामना पड़ता ५४माथी दांयी ag. ॥ सू. २० ॥
ત્રણ સ્થાનેના અધિકારની અપેક્ષાએ વનસ્પતિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું વનસ્પતિકાયિક છે ખાસ કરીને જલાશ્રયવાળા હોય છે આ સંબંધને અનુલક્ષીને હવે સૂત્રકાર જલાશ્રયભૂત તીર્થોની પ્રરૂપણ કરવા નિમિત્તે ૧૫
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧