Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 458
________________

४४२
स्थानाङ्गसूत्रे प्रज्ञप्ताः । लवणः खलु समुद्रो द्वियोजनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेण प्रज्ञप्तः। लवणस्य खलु समुद्रस्य वेदिका द्वे गच्यूती ऊर्चमुच्चत्वेन प्रज्ञप्ता । धातकी खण्डे द्वीपे पूर्वार्धन मन्दरस्य पर्वतस्य उत्तरदक्षिणेन द्वे वर्षे प्रज्ञप्ते बहुसमतुल्ये यावत् तद्यथा-भरतं चैत्र ऐरवतं चैव । एवं यथा जम्बूद्वीपे तथाऽत्रापि भणितव्यं यावत् द्वयोर्ष योर्मनुजाः षडविधमपि कालं प्रत्यनुभवन्तो विहरन्ति, तद्यथा-भरते चैव नहीं हुआ है वेदिका दो गव्यूति (दो कोस) प्रमाण ऊंची है इस द्वीपको चारों ओर से वेष्टित करने वाला लवण समुद्र है जबूद्वीप का विष्कंभ एक लाख योजन प्रमाण है इसलिये लवण समुद्र का विष्कंभ दो लाख योजन का है लवण समुद्र की वेदिका दो कोसप्रमाण ऊंची है धातकी खण्डद्वीप के दो विभाग हैं एक पूर्वार्ध और दूसरा पश्चिमा इस विभाग को इध्याकार नाम वाले दो पर्वतो ने किया है पूर्वार्ध में मन्दर पर्वत की उत्तर दक्षिण दिशा में भरत और ऐरवत क्षेत्र हैं ये दोनों क्षेत्र बहुसम आदि विशेषणों वाले हैं। इस धातकीखण्डद्वीप में इन भरतक्षेत्र और ऐरवत क्षेत्र का वर्णन जम्बूद्वीपान्तर्गत भरतक्षेत्र और ऐरवत के ही तुल्य है। अतः इस तरह के कथन से इन दोनों क्षेत्रों के मनुष्य छहों प्रकार के आरे काल का अनुभव करते हैं। तात्पर्य ऐसा है कि जम्बूद्वीप की अपेक्षा धातकीखण्ड में मेरु वर्ष और वर्षधर तथा नदी और इद आदि की संख्या दूनी २ है अर्थात् उसमें दो मेरु, चौदह ( वीजाये ) नधी, तेनी ३६ मे म०यूति (A) प्रमा, यी छ. આ દ્વીપ ચારે તરફ લવણસમુદ્રથી ઘેરાયેલું છે, તેને (જંબુદ્વીપને) વિધ્વંભ ( વિસ્તાર ) એક લાખ જનપ્રમાણ છે, તેથી લવણ સમુદ્રને વિસ્તાર બે લાખ જનને છે, લવણ સમુદ્રની વેદિકા બે ગભૂતિ (કેશ) પ્રમાણ ઊંચી छ. यातीय द्वीपना विमा -(१) पूर्वाध मने (२) पश्चिमा. ઈવાકાર નામના બે પર્વતેએ આ વિભાગ કર્યા છે. પૂર્વાર્ધમાં મન્દર પર્વતની ઉત્તર-દક્ષિણ દિશા તરફ ભરત અને ઐરાવત ક્ષેત્ર છે, તે બને ક્ષેત્રે બહસમ આદિ વિશેષણોવાળાં છે. ધાતકીખંડમાં આવેલાં ભારત અને ઐરાવત ક્ષેત્રનાં વર્ણન જંબુદ્વીપમાં આવેલાં ભારત અને ઐરાવત ક્ષેત્રોના જેવા જ સમજવાં. આ કથનને આધારે એ વાત ગ્રહણ કરવી જોઈએ કે આ બન્ને ક્ષેત્રેના મનુષ્ય એ પ્રકારના કાળને (આરાને) અનુભવ કરે છે જબૂદ્વીપ કરતાં ઘાતકીખંડમાં મેરુ, ક્ષેત્રે, વર્ષધર, નદીઓ અને હર આદિની સંખ્યા બમણી બમણું છે. એટલે કે તેમાં બે મેરુ, ૧૪ ક્ષેત્રે, ૧૨ વર્ષધર પર્વતે ૨૮
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧


Page Navigation
1 ... 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710