Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 635

सुधा टीका स्था०३ उ०१ सू०१३ उत्पाद रूपलोकान्धकारादीनांनिरूपणम् ६१९
,
छाया - त्रिभिः स्थानै लौकान्धकारः स्यात्, तद्यथा - अर्हत्सु व्युच्छिद्यमा नेषु अत्मज्ञ धर्मे व्युच्छिद्यमाने, पूर्वगते व्युच्छिद्यमाने १। त्रिमिः स्थानैर्लोकोद्योतः स्यात्, तद्यथा - अर्हत्सु जायमानेषु अर्हत्सु प्रव्रजत्सु, अर्हतां ज्ञानोत्पादमहिमासु २ | त्रिभिः स्थानैर्देवान्धकारं स्यात् तद्यथा - अर्हत्सु व्युच्छिद्यमानेषु अत्मज्ञप्ते धर्मे व्युच्छिद्यमाने, पूर्वगते व्युच्छिद्यमाने ३ । त्रिभिः स्थानैर्देवोद्योतः स्यात्, तद्यथा - अर्हत्सु जायमानेषु, अर्हत्सु पत्रजत्सु, अर्हतां ज्ञानोत्पादमहिमासु
उत्पातरूप विद्युत्कार और स्तनित शब्द देव करता है ऐसा कथन किया । अब उत्पातरूप ही लोकान्धकार आदि का सूत्रकार षोडशसूत्र द्वारा कहते हैं-' तीहि ठाणेहिं लोगंधयारे सिया' इत्यादि । सूत्रार्थ-तीन कारणों से लोकान्धकार-लोकमें अन्धकार होता है, वे कारण इस प्रकार से हैं - एक जब अर्हन्त भगवन्त निर्वाण को प्राप्त होते है तब लोक में अन्धकार हो जाता है, दूसरा कारण ऐसा है कि जब अर्हन्त प्ररूपित धर्मकी व्युच्छित्ति होती है-तीर्थ व्यवच्छेदकाल होता है तब लोक में अन्धकार होता है, तथा उत्पाद आदि चौदहपूर्व जब व्युच्छेिद होते हैं तब लोक में अन्धकार होता है ।
तीन कारणों से लोक में उद्योत होता है, वे तीन कारण ऐसे हैंएक जब अर्हन्त प्रभु उत्पन्न होते हैं तब तथा अर्हन्त भगवान् जब दीक्षा धारण करते हैं तब, और जब अर्हन्त प्रभुके ज्ञानोत्पाद की महिमा होती है तब |
દેવ દ્વારા ઉત્પાતરૂપ વિદ્યુત્કાર અને સ્તનિત શબ્દ-મેઘની ગર્જના જેવા અવાજ કરાય છે, એવું કથન પહેલાના સૂત્રમાં કરવામાં આવ્યું. હવે ઉત્પાતરૂપ લેાકાન્ધકાર આદિત્તુ' સૂત્રકાર ૧૬ સૂત્ર દ્વારા કથન કરે છે
" तीहि ठाणेहिं लोगंधयारे सिया " त्याहि
સૂત્રાર્થ-ત્રણ કારણેાને લીધે લેકમાં અંધકાર થઇ જાય છે. તે કારણેા આ પ્રમાણે છે (૧) જ્યારે અહંત ભગવાન નિર્વાણ પામે છે, ત્યારે લેાકમાં અંધકાર વ્યાપી लय छे. (२) न्यारे सईत अ३पित धर्मांनी व्युरिछत्ति ( विनाश ) थ लय છે એટલે કે જ્યારે તીથ-વ્યવચ્છેદકાળ આવે છે, ત્યારે લેાકમાં અધકાર व्यायी लय छे. (3) क्यारे उत्पाद आहि यौहे पूर्वो व्युच्छिद्यमान (विनष्ट) થાય છે, ત્યારે લેાકમાં અંધકાર વ્યાપી જાય છે.
ત્રણ કારણેાને લીધે લેાકમાં ઉદ્યોત (પ્રકાશ ) વ્યાપી જાય છે- (૧) જ્યારે અહુત પ્રભુ ઉત્પન્ન થાય છે, (૨) જ્યારે અહુત પ્રભુ દીક્ષા અંગીકાર अरे छे, भने (3) क्यारे अद्धत अलुना ज्ञानात्याहना भडिमा थाय छे, त्यारे લાકમાં પ્રકાશ વ્યાપી રહે છે.
9
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧