Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 203

सुधा टीका स्था० १ उ० १ सू०५३ नारकादीनां वर्गणानिरूपणम् १८७ तिकानां पुद्गलानां वर्गणा एका । अनन्तसमयस्थितिकानां पुद्गलानामभावात् , असंख्येयसमयस्थितिकपर्यन्तपुद्गलानां वर्गणाया एकत्वमत्राभिहितमिति ।
अथ भावतः पुद्गलानां वर्गणाया एकत्वमाह-'एगा एगगुणकालगाणं' इत्यादि । एकगुणकालकानाम्-एकेन गुणोगुणनं यस्य स एकगुणः, एकगुणः कालोव) येषां ते एकगुणकालकाः, तेषां यथाभूतानां पुद्गलानां वर्गगा एका । यत आरभ्य कृष्णतरकृष्णतमादिरूपा क्रमश उत्कर्षप्रवृत्ति भवति ते भावा एकगुणकालका उच्यन्ते । 'जाव' शब्देन द्विगुणकालकादिसंख्येयगुणकालकान्ताः पुद्गला हुआ है इन सब पुद्गलों की प्रत्येक की वर्गणा एक २ होती है, अनन्त समय तक की स्थितियाले पुद्गल होते नहीं है इसीलिये यहां पर पुद्गलों की वर्गणा नहीं कही गई है इसी प्रकार से असंख्यात समय तक की स्थितिवाले पुद्गलों की वर्गणा में भी एकत्व जानना जाहिये।
अब भाव की अपेक्षा से पुद्गलों की वर्गणा में एकत्व " एगा एगगुण कालगाणं" इस सूत्र द्वारा प्रकट किया गया है-एक गुणा काला वर्ण जिनमें होता है वे एक कालक पुद्गल है इन पुद्गलों की वर्गणा एक है इसी तरह से कृष्णतर कृष्णतम आदि एक गुने कृष्णरूपयाले जो पुद्गल हैं वे सब भी एक गुणकालक पुद्गल है इन पुद्गलों में एक गुणे कृष्णरूप की कृष्णता कृष्णतम आदि रूप से प्रकर्ष वृत्ति होती है अतः ऐसे ये पुदल एक गुणकालक कहे गये हैं। यहां पर "जाव" शब्द से द्विगुने कालेरूप वाले तिगुने कालेरूप वाले चौगुने कालेरूप वाले आदि ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. તે પ્રત્યેક પ્રકારના પુલેની એક એક વર્ગણા હોય છે. અનન્તસમય સુધીની સ્થિતિવાળાં પુદ્ગલે હતાં નથી, અહીં તેમની વર્ગણામાં એકત્વ પ્રકટ કરવામાં આવ્યું નથી. એ જ પ્રમાણે અસંખ્યાત સમય સુધીની સ્થિતિવાળાં પુલની વર્ગણામાં પણ એકત્વ સમજવું જોઈએ.
व “एगा एग गुणकालगाणं " त्यासूत्र द्वारा सूत्रा२ मारना અપેક્ષાએ પુલની વર્ગણામાં એકત્વનું પ્રતિપાદન કરે છે–
એક ગણો કાળે વણે જે પદ્રમાં હોય છે તે પલેને “એકગુણકાલક પુતકહે છે. આ પુલની વર્ગણ એક હોય છે. એ જ પ્રમાણે કૃષ્ણતર, કૃષ્ણુતમ આદિ એક ગણું કૃષ્ણવર્ણવાળાં જે પુલે છે, તેઓ બધાં પણ એક ગુણકાલક પુલ છે. તે પુલમાં એક ગણા કૃષ્ણરૂપની કૃષ્ણતા કૃષ્ણતમ આદિ રૂપે પ્રકર્ષ વૃત્તિ વાળી હોય છે. તેથી એવાં તે પુલોને એકગુણકાલક पुरो" ४ामा माया छे. मी " जाव (यापत) ५४थी मेgi l રૂપવાળાથી લઈને સંખ્યાત ગણાં પર્યન્તના કાળારૂપવાળાં પહલેને ગ્રહણ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧