Book Title: Samvada
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Vishvakalyan Prakashan Trust Mehsana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004530/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAha zrI priyadarzana Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na vAda, na vivAda jarAye nA vikhavAda jiMdagImAM jaIe premabharyA saMvAda Alekhaka zrI priyadarzana (bAyAdivajhIliyasaragupta surIzvarajI mahArAja) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaDakyA, GP - saMkalana,saMpAdana bhadrabAhuvijaya prakAzaka zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa kaMboInagara pAse, mahesANA - 384002 gujarAta 0 phona : (02762) 50648 prathama prakAzana mArca - 1999 prata : 3000 mUlya: 40 rUpiyA mudraNa-prata duMdubhi prinTarsa amadAvAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI nIdeo, dicei cele huM HISGIV - deha dhAraNA deha vilaya 3-8-933 99-2CEC caMpakalAla e. zAha rakSAbena sI. zAha T - pUjya AcAryadevazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja nI | amArA parama upakArI gurudeva... jIvanamAM dharmane jIvavAnuM zIkhavADyuM...... emanI sAtheno bahu ochA samayano satsaMga paNa bhIta sudhI saMtarpaka banyo. samasyAonA raNa vacce paNa hAza ane haLavAzathI jIvavAnI jaDIbuTTI emaNe amane ApI. | gRhapravezano maMgala prasaMga emanI premALa chatrachAyAmAM ja rAkhavAno saMkalpa hato. pUjana prasaMge padhAravAnI amArI vinaMtino emaNe sadeva smitanItaratA vadane svIkAra karyo hato... paNa sAI acAnaka... badhAne ajANa rAkhIne, aNasAra ApyA vagara eo anaMtanI yAtrAe cAlI nIkaLyA | smRtiothI sabhara eka AkhuM vizva choDIne gayA che. emanI jIvana sAdhanA... ArAdhanA upAsanAnI upalabdhi hatI paLepaLanI nItaratI... chalakatI... malapatI prasannatA... svasthatA. - sahajatA ! | amArA upakArI gurudevanI paLepaLanI smRti amArA-ApanA sahunA jIvanamAM, parivAramAM ane AsapAsamAM saMvAda sarje e zubhakAmanA sAthe ke caMpakalAla e. zAha rakSAbena sI. zAha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI munisuvratasvAmine namaH | II zrI madraputArUparejyo namaH II navIna gRha-praveza nimitte paramArcama baMktimaya jJAAbhiSeka-pUjA prasaMgo bhAvabharyuM AmaMtraNa | sujJa sAdharmika badhu, amArA jIvanaArAdhya 20mAM tIrthakara paramAtmA munisuvratasvAmI tathA pUjya upakArI gurudevonI asIma kRpA - karuNAthI ame amArA navanirmita gRha AMgaNe maMgalapraveza karavAnuM vicAryuM che.. jIvanamAM je kaMI prApta thayuM che, prApta thAya che. e badhuM ja deva-guru-dharmanI ArAdhanAnuM phaLa che ane haiyAnA UMDANamAM sudRDha banelI A AsthAnI abhivyakti sAthe gRhapravezanA mAMgalika prasaMge paramAtmAnI snAtrAbhiSekamaya pUjA tathA maMgalarUpa vAstupUjAnuM Ayojana rAkhyuM che. - vi.saM. 2056, mahA suda 6, 11-2-2000, zukravAranA divase savAre 9 vAge A prasaMge prabhubhakti mATe zrI kirITabhAI Thakkara padhAraze. Apa sahune AnaMda ane ullAsathI bharyAbharyA A prasaMge padhAravA - sahabhAgI banavA mATe amAruM bhAvabharyuM AmaMtraNa che. sthaLa nivedaka KAmata" 27/e, sAnidhya sosAyaTI, snehala caMpakabhAI zAha zyAmala 3-bInI bAjumAM, dhanaMjaya TAvaranI sonala snehalabhAI zAha ; ; sAmenI galImAM, seTelAiTa, amadAvAda-15 phona : 973 39 50 glbhecchaka cetana TreDarsa (gujamta) amadAvAda-380 001 phona : 21343pa2/2139244 ja A prasaMge ApanI upasthiti e ja amArA mATe moTI bheTa haze.... anya rIte kaMI paNa ApIne amane bhArekhama nahIM banAvatA ! DUNDUBHI-079-646 01 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJAvAya... asvastha tabIyata ane vyAdhigrasta zarIra vacce paNa bhItaramAM samatAbhAvano dIvo akhaMDa jalato rAkha... ane [L ( S/ sAthe sAthe jAta sAthe saMvAda racavo... koIpaNa jAtanA viSAda ke vikhavAda vagara, e nAnIsUnI tapazcaryA nathI. pUjya AcAryadevazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja sAheba A tapazcaryAnA pratIka banI cukyA che. chellA 3 varasathI satata eo asvasthatAnI vacce jIvIne sAhitya sarjananI yAtrA AgaLa dhapAvI rahyA che. eka pachI eka pustako lakhAtA jAya che. pragaTa thatA jAya che... vAcakomAM vaMcAtA thAya che. TrasTanA prakAzano niyamita rIte prakAzita thAya... ApanA sudhI pahoMce... e mATe ame amArAthI banatA tamAma prayatno karIe chIe. TrasTanI ghaNI badhI maryAdAo che... sImAo che... moTuM bhaMDoLa na hovAthI TrasTane kyAreka Arthika mUMjhavaNa paNa thAya che. pustako pAchaLano kharca to vadhato ja jAya che. chatAMye Apa badhAnA sAtha sahakArathI dhImI paNa makkama gatie TrasTa Agadha vadhI rahyuM che. paramAtmAnI acijya kRpA ane gurujanonA AzIrvAda sAthe ja A badhuM zakya banI rahe che. - prastuta pustakanA viSaya upara pUjya gurudevazrIe dara ravivAre thoDA jijJAsuo samakSa pravacano paNa karelA. tyArathI badhAnI mAMgaNI hatI, A pustaka mATe. Aje e mAMgaNI ame saMtoSI zakyA chIe... e amArA mATe saMtoSano viSaya che. ApanA snehI- svajano/mitro-paricitomAM A pustakano Apa bahoLo pracAra karo evI apekSA sAthe. mahesANA 1-3-1999 jayakumAra bI. parIkha - TrasTIgaNa vatI zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvAda ! mANasa jAtane maLelI moMghI mIrAta che. vizvanA vyomamAM visaMvAdanA vAdaLAM satata gherAyelA rahe che... vAda-vivAda have zabdakozamAM nahIM paNa jIvanamAM Dagalene pagale anubhavavA maLe che. viSAda ane vikhavAda jiMdagInA paryAya banI cukyA che ! A badhA vacce saMvAditAne zodhavI... saMvAda racavo, bahu kaparuM kAma che. saMvAda janme che.... sama avasthAmAMthI ! saMvAda pedA thAya che saMtulanamAMthI ! viSama hoya tyAM saMvAda nA jAge ! saMvAdane anubhavavA "sama' rahevuM paDe ! nAnA chokarAo vAta vAtamAM sama khAtA hoya che. paNa A "sama' moTAoe khoI nAMkhyo che mATe saMvAda sarjAto nathI ane jIvanamAM Dagalene pagale visaMvAda patharAI jAya che ! 'samAnazIla vyasaneSu sakhyam' sakhya dostI... maitrI samAna sukhaduHkha ane svabhAvavALA vacce sarjAya che. saMgItanA sUromAM paNa "samanuM mahattva che. sama upara AvyA vagara gIta-saMgItanuM saMvAda paNa racI zakAtuM nathI. sAdhanAnA mArgamAM to sama.... samatA.. atyadhika mahattva dharAve che ja. "gItA" paNa "svasthanI paribhASA bAMdhatA 'samadhAtu samannizva' nI vAta kare che. vedamAM paNa samAno maMtra samitiH samAnI samAnaM vrataM sahacittameSAm samAni va AkRti samAnA hRdayAni vaH amArA maMtrI samAna ho... amArI jIvanacaryA samAna ho... amArA vrata.. amArA mana samAna ho... amArA saMkalpo samAna ho.. amArA hRdaya samAna ho... sama'ne samakhAvA pUratIye jyA jagyA nathI evI jIvana vyavasthAnA ApaNe zikAra banI gayA che. mATe to sAthe rahenArAo vacce paNa saMvAda sarjAto nathI ! sAthe jIvanArAo vacce paNa saMvAda khoravAI jAya che ! samane samajavo paDaze. svIkAravo paDaze. pachI ja saMvAda sadhAze, saMvAda sarjAze. saMvAda mATe aMgrejImAM zabda che DAyaloga (Dialogue). alabatta ApaNe DAyalogane jarA chaTApaTALu banAvIne cabarAkiyAmAM cALI nAMkhyuM che ! saMvAda ke DAyaloga sarjavA mATe saMvAditA sadhAvI jarUrI che. "hArmanI" (Harmony) vagara DAyaloga thaI zakato nathI. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'hArmanI' vagara hRdaya sudhI pahoMcI zakAtuM nathI. saMvAda jo nathI sadhAto to pachI saMvedanA paNa badhirabuTTI ane juThThI banI jAya che ! sahuthI pahelA saMvAda jAta sAthe thAya... saMvAda bhItara sAthe sarjAya... bhItaramAM saMvAda hoya to ja bahAramAM saMvAda sadhAya... bhItaramAM viSAda ane vivAda valUrAto hoya to bahAra paNa vikhavAdanA viSa ugI nIkaLe che. kharekhara to prastuta pustakanI vAto saMvAda ja che. pUjya AcAryadevazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja sAheba saMvAda sarjavAmAM bahu ja kuzaLa che. A badhI vAtono saMvAda emaNe pahelA zrotAo sAthe sarjyo che... tyArabAda e saMvAda zabdastha banyo che. chellAM ghaNA varasothI emanuM tabIyatanuM tArAmaitraka tUTyuM che. emAMye chellA 3 varasathI to svAsthya vArevAre khoravAyuM che. chatAMye emano potAnA bhItara sAtheno saMvAda... potAnA mAMhyalA sAtheno 'DAyaloga' barAbara jaLavAI rahyo che... mATe samasyAonA khArA samudra vacce paNa eoe saMvAda-saMtulana ane saMvedanAno ekaladvIpa - 'AilenDa' sAcavI rAkhyo che. jyAre eo pUrNarUpeNa svastha hatA tyAre paNa meM emane joyA che... jANyA che... mANyA che... ane asvasthatAnA AgozamAM saMtulana mATe jhajhUmatA paNa joyA che. emanI pAra vagaranI asvastha paLono huM sAkSI paNa chuM... meM emane svanA 'sama'ne yathAvat jALavavA mathAmaNa karatA paNa anubhavyA che. emanI sAravAra karanArA DaoNkTaro aksara ema kahetA hoya che ke 'sAheba... tamAruM AtmabaLa jabaradasta che, mATe ja tame jhajhUmo cho... jIvo cho !' divasonA divaso... rAtanI rAto... vedanAthI valavalatA divaso ane ujAgarAthI rAtI rAtI rAto emaNe je gujArI che... hajI paNa gujAre che eno huM kyAreka bolako to kyAreka mUMgo sAkSI rahyo chuM. A badhAnI vacce paNa emaNe emanA 'sama' ne 'viSama' nathI thavA dIdho. mATe ja sva sAthe saMvAda eo sahajatAthI sAdhI zakyA che. asvasthatAnA aphATa raNa vacce paNa eo aMdarathI svastha rahIne sarjanayAtrAmAM satata gatizIla rahyA che... eo jeTaluM saraLa... sarasa lakhe che... eTaluM ja tarala... hRdayaMgama ane mRdumaMjula bole paNa che ane A vAtanI jANa ghaNA badhAne che. emanI sAravAramAM satata upasthita rahenArA DaoN. lalitabhAI cokasIno vAraMvArano Agraha hato... 'sAheba, Apa pravacana Apo... vyAkhyAna Apo... amane ApanI vANIno lAbha maLaze... Apane paNa sAruM lAgaze... gamaze !' 5 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane Ama dara ravivAre 9-30 thI 10-30 eka kalAkanI pravacana yAtrA prAraMbhAI. alabatta jAherAta karI nahotI. kAraNa ke bhIDa joItI nahotI. ToLuM karavuM nahotuM ! paNa thoDAka paricito... jijJAsuo ane pipAsuonI sAthe jANe vArtAlApa thato hoya, DAyaloga sadhAto evuM dRzya... vAtAvaraNa sarjAtuM ane A rIte saMvAdanI saphara prAraMbhAI ! saMvAdamaya praznottarI sAMbhaLavAnI eka anerI-adakerI majA hatI. e vakhate A vAto lakhAya... akSaromAM utare... to saMvAdanuM bhAthuM jyAre jarUra paDe tyAre 'insTanTa therApI'nI garaja sArI zake. mananA aphATa ane agAdha dariyAmAM uThatA vikalpothI bacavAmAM sahAyaka nIvaDI zake. A vArtAlApane mANanArA keTalAka ema kahe che... 'have jIvanane jovAnI ane jIvavAnI rIta thoDI badalAI che. sva sAthe saMvAda keLavI zakAya che ane jAta sAthe jyAre saMvAda racAya che... tyAre jagata sAtheno vivAda ApoApa sameTAI jAya che... bhItara-bahArano viSAda ogaLI jAya che, to keTalAkanuM kahevuM hatuM... 'A pravacano amArA bhItarane samRddha banAvavAmAM sahAyaka bane che... eka jAtano 'nazo' banI rahe che. A badhI vAto, ravivAra ane sADA nava vAgyAnI pratIkSA rahetI hoya che.' alabatta sAheba kyAreya koIne sudhAravA ke koIne saMbhaLAvavA mATe bolatA nathI... aMo to emanA jIvanapAtrane vadhu samRddha, vadhu sabhara banAvavA, badhuM chalakAvavA bole che. ane e samRddhinI chAlaka to AsapAsane paNa chalakAvI ja detI hoya che. satata asvasthatAnA aDAbIDa vana vacce bhItarI svasthatAnA upavanane samajaNa... svIkAra ane jAgRtinA siMcana sAthe tarotAjA rAkhavAnI emanI jIda... jonAranI AMkhone jhaLajhaLIyAMthI bharI de che to anubhavanAranA aMtarane jhaLahaLatuM karI de che ! jIvananA 'sama' uparanI emanI pakaDa gajabanI che. sAkSIbhAva... daSTAbhAva... 'averanesa'... jAgRti... A badhI vAto bahuM moTI tapazcaryA che... kaparI sAdhanA che. paNa e karyA vagara cAlavAnuM paNa nathI ja . sAmaMjasya e svastha jIvananuM rahasya che. saMtulana e jIvananuM mahAmUluM dhana che. chellAM dasa-bAra pustako emaNe zyAmala ro hAusamAM azokabhAI kApaDiyAnA makAnamAM rahIne lakhyAM che... prastuta pustaka 'saMvAda' uparanA pravacano paNa e ja makAnamAM thayA ane pUjya sAhebe A pustaka paNa tyAM ja lakhyuM ! azokabhAI tathA devIbena lagabhaga dararoja sAhebanI zAtA pUchavA Ave-Ave eTale vaMdanA karIne emano pahelo savAla hoya : 'Ajano divasa kevo gayo ? Akho divasa kema rahyuM ?' eTale sAheba kahe : 'sAruM che, cAle che... !' 6 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A'S jANe ke.... 'sAvana huM marusthala kI ciMtA kyA ? kheta nahIM bAdala kI ciMtA kyA ? hama mastAne gorakha ke cele, Aja bitAyA kala kI ciMtA kyA ?' Aja jo nArAja nathI. to AvatIkAla mATe AkuLa-vyAkula ke | parezAna thavAnI AvazyakatA nathI. Ajana.. AnaMdasabhara banAvIe... AjanI AsapAsa aphasosa ke avasAdathI AvarAvI nA joIe ! vartamAnane vedanAnA valopAtathI vIMkhI nAMkhavAnI AdatathI bAja AvavuM joIe. zAstro kahe che; " nAdi vaMhiyAM' je kSaNane jANe che. arthAta kSaNane jIve che.... kSaNamAM jIve che. samayane samajIne, samayajJa banIne jIve che e ja sAcA arthamAM paMDita che. zIkhavA-samajavA mATe jiMdagI jevI anya koI pAThazALA nathI ! A pustakanA pAne pAne patharAyelA... vicAromAM eka AkhuM AgavuM vizva ughaDe che. jarA zAMtithI.. ArAmathI... palAMThI vALIne besIne A pustakanI yAtrA karavA jevI che ! avazya. jiMdagInA kenavAsa parathI nIrasatAnA dhAbAM nItarI jaze ane mojIlI madIlI... mastIbharI jIvaMtatA ubharavA mAMDaze. jIvana jIvavuM vadhuM gamaze.... jIvana thoDuM vadhAre sabhara-samRddha banaze. bhItarathI je mAlAmAla che. eNe bAharanA hAlacAla mATe bahuM hAMphaLA-phAMphaLA rahevAnI jarUra nathI. zabdone sataraMgI sodAgara kavi makaraMda davenI narma-marma vANImAM kahIe to... uparavALI beMka beThI che ApaNI mAlaMmAla, noTane sikkA nAkha nadImAM, dhULiye mAraga cAla !" A dhULiyo mAraga dhabakato che... raNakato che.. ane A raNakAra rANIchApa rUpiyAno che. nikala ke nakalI dhAtuno nahIM ! A bhItarano raNakAra ApaNane aMdarano aNasAra Ape evI abhyarthanA. "saMvAda' pustakanI mudraNapratanuM vAMcana kALajIpUrvaka viduSI mahAsatIjI padhAbAIe karyuM che. emane zata zataH dhanyavAda ! 14-2- 1998 - bhadrabAhuvijaya) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA ........ 1. zreSTha pathya zuM? dharma................. 2. pavitra zuM ? zuddha mana ............ 3. du:kha zuM che ? asaMtoSa .......... .... 4. paMDita koNa ? vivekI.. pa. tarala zuM che ? yauvana caMcaLa zuM che ? dhana ... asthira zuM che ? AyuSya 6. kAMTo kayo che ? gupta pApa.......... che. zuM zocanIya che ? kRpaNatA . 8. zuM prazaMsanIya che ? udAratA...... 9. kalpavelI zuM che ? vidyA............. 10. akSaya vaTavRkSa kayuM ? supAtradAna.... 11. upAdeya zuM che ? guruvacana .......... ... 12. sarvaguNanAzaka koNa ? lobha...... 13. zatru koNa che ? kAma .................. 14. zreSTha baLa kayuM ? vairya. 15. siddhino upAya kyo ? tapazcaryA ...... 16. abhaya koNa ? vairAgI ......... 17. pratyakSa devI koNa ? mAtA ................... 18. buddhi kyAMthI maLe ? vRddhasevAthI ..... 19. vRddho koNa ? dharmatattvajJa ... 20. zarIranuM saubhAgya zuM? Arogya .... .... Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. mRtyu zuM che ? avadhAnarahitatA .........89 22. sneha eTale ? sadbhAva .............. 3 23. maitrI eTale ? vizvAsa ...................97 ..... 101 24. mUMgo koNa ? apriya bhASI 25. bahero koNa ? je ArtanAda sAMbhaLato nathI .......... 105 26. AMdhaLo koNa ? akArya karanAra ................ ..... 109 113 117 121 125 27. puruSa koNa ? jitendriya ................ 28. sukhI koNa ? tRSNArahita. 29. traNa agni kayA ? rAga, dveSa, moha 30. du:khI koNa ? cha jaNA . 31. akSayabhaMDAra kayo ? sadAcAra parama yaza karyo ? sadAcAra 32. kone khuza ka2vA ? svAtmAne, sadgurune .. 33. zAnAthI kleza ane nAza thAya ? parigrahathI 34. nirbhaya koNa ? jAgRta 35. mumukSu koNa ? zarIra-nirapekSa 36. baMdhananuM kAraNa zuM ? mamatva 37. tattva zuM che ? amala mana 38. jAtane koNa nathI jANatuM ? mUDha buddhi 39. sukha zAmAM che ? sarvasaMganA tyAgamAM 40. samAdhi kone maLe ? niHsnehane 41, mahAna koNa ? vizvopakArI 42. zrInuM mULa zuM ? anudvega . ................ 9 .................... 129 134 ..... 139 ............. 143 147 151 155 159 ............ 163 .... 167 171 175 ............. ******* ................................... Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznottara 1. kaH pathyataraH ? dharmaH 2. kaH zuciriha ? yasya mAnasaM zuddham 3. kaH paNDitaH ? vivekI 8. kiM duHkham ? asaMtoSaH 5. taralaM kiM ? yauvanaM dhanaM cAyuH 6. kiM zalyam ? pracchannaM yatkRtaM pApam 7. kiM zocyam ? kArpaNyam 8. kiM prazastam ? audAryam 9. kA kalpalatA loke ? sacchiSyArpitA vidyA 10. ko akSayavaTavRkSa ? vidhivat supAtradAnam 11. kimupAdeyam ? guruvacanam 12. kaH sarvaguNavinAzI ? lobhaH 13. kaH zatruH ? kAmaH 14. kiM nu balam ? dhairyam 15. kasmAt siddhiH ? tapasaH 16. kiM abhayam ? vairAgyam 17. pratyakSa devatA kA ? mAtA 18. kuto buddhiH ? vRddhopasevayA 19. ke vRddhAH ? ya dharmatattvajJAH 20. kiM bhAgyaM dehavatAm ? Arogyam 21 ko mRtyuH ? ya avadhAnarahitattvam 22. kaH snehaH ? sadbhAvaH 10 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. ko mitraH ? yatra vizvAsaH 24. ko mUkaH ? yo priyaM na vakti 25. ko badhikaH ? yaH zrRNoti naivArtim 26. ko andhaH ? yo'kAryarataH 27. kaH puruSaH ? yaH jitendriyaH 28. kaH sukhI ? yaH tRSNayojjhitaH 29. katamo tayo aggI ? rAgaggI, dosaggI, mohaggI 30. ke duHkhamAginaH ? SaDete duHkhabhAginaH 31. ko'kSayo nidhiH ? sadAcAraH kaH paramaM yazaH ? sadAcAraH 32. kaH toSaNIyaH ? svAtmA sadguruzca 33. kaH klezAya nAzAya ca ? parigrahaH 34. kasya bhayaM nAsti ? jAgrataH 35. ke mumukSavaH ? ye kAyAnapekSAH 36. kiM baMdhakAraNaM ? mamattaM 37. kiM tattvam ? amalaM manaH 38. ko na vetti svaM ? mUDhabuddhiH 39. kiM sukham ? sarvasaMga parityAgaH 40. kasya samAdhiH ? niHsnehasya 41. ke mahAnto ? ye vizvopakRtyai yatante 42. zriyomUlaM kim ? anuDhegaH - "praznottara-ratnamAlikA" [Augu aMthomAMthI saMkalita Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajInuM upalabdha gujarAtI sAhitna 1. dharma saraNe pavAmi [pravacano). 25. samAdhAna karma tattvajJAnanI samajaNa bhAga : 1-2-3-4 26. svAdhyAya (ciMtana 2. zrAvaka jIvana privacana 27. zAMtasudhArasa (anuvAda) bhAga : 1-2-3-4 28. huM to palapalamAM muMjhA 3. zAMtasudhArasa privacano milika ciMtana . bhAga : 1-2-3 29. tArA duHkhane khaMkherI nAMkha 4. parvapravacanamALA [pravacana] pitro dvArA mUMjhavaNano ukla 5. samarAditya mahAkathA 30. vicArapaMkhI vicAronuM vizva bhAga H 1-2-3 [vArtA 31. na priyate mRtyu para vivecana ku. jena rAmAyaNa 32. bhavanA pherA kiSAyo para ciMtana bhAga : 1-2-3 [vArtA 33. jainadharma paricaya gAIDa] 7. sulasA [saMvedanApUrNa vArtA 34. jinadarzana [darzanavidhi 8. pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM [vArtA 35. mAMgalika [nitya svAdhyAya 9. prIta kiye duHkha hoya [vArtA 36. vijJAna-seTa 10. eka rAta aneka vAta [vArtA [bALako mATe sacitra raMgIna 3 pustaka] 11. nIla gagananAM paMkheru vArtAo 37. gItagaMgA [gamatA gItonuM saMkalana]. 12. mane tArI yAda satAve [vArta 38. pIo anubhavarasa pyAlA 13. dostI vArtAo [adhyAtma vivecanA] 14. rIsAyelo rAjakumAra [vAta 39. manane bacAvo [manane samajAvavAnI rIta 15. sarvajJa jevA sUrideva [vArtA 40. tIrthayAtrA mArgadarzana 16. aMjanA [vArtA] 41. suprabhAtam sivArano prAraMbha] 17. vArtAdIpa [vArtAo 42. zubharAtri riAtanI veLAnuM ciMtana). 18. phulapAMdaDI [vArtAo 43. prArthanA paramAtmabhakti) 19. vrata dhare bhava tare [vArtAo |44. trilokadarzana jinabhUgoLanI DAyarI 20. zraddhAnI saragama [vArtAo |45. vArtAnI vATe [vArtAo 21. jJAnasAra [saMpUrNa vijJAna vivecana 46. vArtAnA ghATe [vArtAo 22. prazamarati [saMpUrNa tatvajJAna vivecana) 47. hisAba-kitAba [vArtAo 23. haribhadrI yogadarzana (yoga aMge vivecana 48. nirAMtanI veLA [vArtAo 24. mAraga sAcAM kauna batAve 49. laya-vilaya-pralaya [AdhyAtmika ciMtana [AnaMdaghanacovIzI vivecanA] 50. mayaNA [vArtA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. zreSTha pathya zuM ? dharma ziSya pUche che : 'gurudeva, zreSTha pathya zuM che ? guru kahe che : 'zreSTha pathya dharma che.' vaigha salAha Ape che ke zarIra nIrogI rAkhavuM hoya to kupathyanuM sevana nA karazo. pathyanuM sevana karajo. jo tamArI vAyuprakRti che to vAlavaTANA vagere kupathya che. jo tamArI pittaprakRti che to maracuM vagere tIkhA padArtho kupathya kahevAya ane jo tamArI kaphaprakRti che to ghI-tela vagere kupathya kahevAya. jema zarIra mATe pathya-kupathyano vicAra RSi-munioe karelo che tema AtmA mATe paNa pathya-kupanuM ciMtana kareluM che. hiMsA, asatya, corI, durAcAra, parigraha vagere pApo kupathya che. e kupathyanA sevanathI AtmAnI pavitratA nAza pAme che. mATe pApono tyAga karavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. jevI rIte kupathya batAvyAM che tevI rIte pathya paNa batAvavAmAM AvyAM che. pathyanA sevanathI ArogyanI ane taMdurastInI prApti thAya che. AtmAnA Arogya mATe zreSTha pathya batAvavAmAM AvyuM che dharma ! dharma zreSTha pathya che. pApo badhAM ja kupathya che mATe eno tyAga karavo joIe ane dharma pathya che, mATe tenuM sevana karavuM joIe. arthAt manuSya potAnA jIvanamAM dharma jIvavo joIe. manuSyanA manamAM, vANImAM ane vyavahAramAM dharmanuM sarvoparI sthAna hovuM joIe. jene jJAnI-ajJAnI loko 'sukha' kahe che, te badhI ja jAtanAM sukho dharmathI ja prApta thAya che. zreSTha pathya zuM ? dharma 0 1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PDRO) * tamAre dhana-saMpattinuM sukha joIe che ? dharma Ape che. ja tamAre indriyonA priya viSayonuM sukha joIe che ? dharma Ape che. > tamAre svarganAM sukho joIe che ? dharma Ape che. tamAre mokSanuM parama sukha joIe che ? dharma Ape che. tame "dharma para vizvAsa rAkha, zraddhA rAkho. dharmane tame parama mitra mAno. "ghA namate sarvam ' dharmathI badhuM ja maLe che. pApothI sukha teM nahIM ja maLe. dharmanAM judAM judAM svarUpa ane prakAro dharmagraMthomAM batAvavAmAM AvyAM che. paraMtu mAre tamane Aje cAra prakArano dharma batAvavo che. te cAra prakAro che. 1. dAna, 2. zIla, 3. tapa ane 4. bhAva. dAnaM ca zIlaM ca tapazca bhAvo, dharmazcaturdhA jinabAMdhavena / nirUpito yo jagatAM hitAya, sa mAnase me ramatAmajasram / / - zAnta sudhArasa jagatanA hita mATe, kalyANa mATe jinezvara bhagavaMtoe dAnazIla-tapa ane bhAva, cAra dharma batAvyA che. e dharmonuM mArA manamAM niraMtara sthAna raho." pahelo dharma che dAnadharma : dAnanI paribhASA che "svarA utsa tAna!" je potAnuM che teno tyAga karavo e dAnadharma che. je manuSyone bhautika padArthonI Asakti ochI thAya ane jemanAmAM anukaMpA, dayA, karuNA Adi guNo pragaTa thayA hoya te puNyazALI manuSyo dAnadharmanI ArAdhanA karI zake che. A dharma jaino karI zake, jainetaro paNa karI zake ! dAnadharmano mahimA jJAnI puruSoe khUba khUba gAyo che ! dAna sukha-saubhAgyakArI che. dAna parama ArogyakArI che. dAna puNyanidhAna che. ane dAna aneka guNonuM sthAna che. 2 0 saMvAda Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnathI kIrti vadhe che. dAnathI nirmaLa zarI2kAMti vadhe che ane dAnathI vaza thayelo zatru paNa dAtAnI sevA kare che ! dhannA sArthavAhanA bhavamAM sAdhupuruSone je ghInuM dAna dIdhuM hatuM e ja puNyaprabhAve e dhannA sArthavAha traNa lokanA nAtha bhagavAna RSabhadeva banyA. bIjo dharma che zIladharma : zIladharmano adbhuta mahimA gAtAM RSie gAyuM che - 'zIla ja jIvonuM uttama dhana che. zIla ja 52ma maMgala che, zIla ja duHkha-daridratA dUra kare che ane zIla ja sarva sukhonuM dhAma che !' zIla ja dharmanuM nidhAna che. zIla ja pApono nAza kare che ane zIla ja manuSyano zreSTha zRMgAra che ! narakanAM dvAra baMdha karavA mATe zIla ja majabUta kamADa che ane te devalokanA ujjvala vimAna para ArUDha thavA mATe zreSTa sIDI che. eka kavie gAyuM che : zIyala samuM vrata ko nahIM, zrI jinavara ema bhAkhe re, sukha Ape je zAzvatAM, durgati paDatAM rAkhe re... trIjo dharma che tapadharma : A tapadharmano mahimA aparaMpAra che ! tapane kalpavRkSa kahevAmAM AvyuM che ! A kalpavRkSanuM mULa che saMtoSa. enI vistRta ghaTA che zAnti. enI zAkhAo che indriyanirodha, enAM suMdara pAna che abhayadAna. enAM pallava che zIlasaMpatti. tenAM puSpo che zraddhArUpa jaLasiMcanathI praphullita vistIrNa kuLa, baLa, aizvarya ane saundaryathI bharapUra svarga ! AvuM kalpavRkSa chevaTe mokSasukhanuM zreSTha phaLa Ape che ! cotho dharma che bhAvadharma : cAre prakAranA dharmomAM bhAvadharma zreSTha dharma batAvavAmAM Avyo che. 'bhAvacciya paramattho bhAvo dhammassa sAhago bhaNio !' bhAva ja sAco paramArtha che ane bhAva ja dareka dharmasAdhanAmAM sahAyaka che. zreSTha pRthya zuM ? dharma 0 3 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mAro " 'mukkha suhabIyabhUo jIvANa suhAvaho bhAvo / ' 'bhAva ja mokSasukhanuM bIja che ane bhAvadharma ja jIvone mATe sukhadAyI che.' A bhAvadharmanI ArAdhanAmAM mukhya rUpe cAra bhAvanAo rahelI che. 1. maitrI, 2. pramoda, 3. karuNA ane 4. madhyastha. kahevAmAM AvyuM che : "maitimava saMyuis tarka ti zIrghate !" manuSyanA hRdayamAM A cAra bhAvo joIe ja. A cAra bhAva na hoya, ane mANasa dekhItI rIte game teTalI dharmakriyAo kare, chatAM te dharmatattvane pAmato nathI. maitrIbhAvanA : "he AtmAnuM tuM sarva jIvo pratye maitrI rAkha. A vizvamAM tAro koI ja zatru nathI. badhA ja tArA mitra che. saMsAramAM paribhramaNa karatAM te badhA ja jIvo sAthe badhA ja prakAranA saMbaMdha bAMdhyA che. mAtA-pitA, bhAI-bahena, pati-patnI Adi tamAma saMbaMdhothI tuM baMdhAyo che. have te badhA sAthe tuM zA mATe zatrutA kare che ? e zatrutA paNa zuM kAyama TakavAnI che ? nahIM ja Take. badhA ja saMbaMdho parivartanazIla che. to pachI zA mATe tuM tArA haiyAmAM zatrutAne saMghare che? "samagra jIvasRSTi tAruM kuTuMba che ema mAna. karuNAbhAvanA tamArA guNonuM uddabhavasthAna che komaLa hRdaya. hRdayanI komaLatAmAMthI ja guNono AvirbhAva thAya che. badhA ja guNomAM karuNA sarvazreSTha guNa che. bIjA jIvonAM duHkha jANIne ke joIne e duHkhone dUra karavAnI prabaLa icchA thavI te karuNA che. pramodabhAvanA kuLanu pramo' guNIjano pratye pramodabhAva rAkhavo joIe. pramoda eTale prema ! guNIjano pratye prema ! guNo pratye prema hoya eTale guNIjanone prema karI zako. "guNaprema" koI sulabha tattva nathI. durlabha tattva che. duniyAmAM je jIvo che te badhA guNa-avaguNathI bharelA 40 saMvAda Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' che. chatAM eka vAta nakkI che ke A saMsAramAM eka paNa jIvAtmA evo nathI ke je mAtra doSathI ja bharelo hoya ane anAmAM eka paNa guNa na ja hoya ! A dareka jIvAtmAmAM koI ne koI guNa hoya che. tamArI ja pAse e guNa jovAnI dRSTi joIe. guNadRSTivALo mANasa ja bIjAnA guNonuM darzana karI zake che, ane e guNo sAthe prema karI zake che. doSaSTivALAne to koInAmAMya guNa nahIM dekhAya. teo kyAreya guNo sAthe prema nahIM karI zake. temanA jIvanamAM pramodabhAvanA nahIM hoya. madhyastha bhAvanA : na rAganI prabaLatA hoya, na ASanI prabaLatA hoya. rAga ane dveSanI prabaLatAmAM mana azAMta bane che. paraMtu baMne prakAranI azAntimAM moTuM aMtara che. rAgajanya azAMtino tatkAla anubhava nathI thato. keSajanya azAntino pratyakSa anubhava thAya che. rAganI prabaLatAmAM mANasa sukhano anubhava kare che. rAganA sukhanA anubhavanI bhItara azAntinI Aga saLagatI hoya che je AnaMdanuM aMtima caraNa azAnti hoya, kleza hoya ane kaMkAsa hoya tena AnaMda kema kahI zakAya ? mATe madhyastha banavAnuM che. mAdhyazma bhAvanA, upekSA bhAvanA mANasane madhyastha-taTastha banAve che. A bhAvadharma vinA cittamAM zAMtino sudhArasa kayAreya jharaze nahIM. A cAra prakArano dharma - dAna, zIla, tapa ane bhAva, AtmAnA parama Arogya mATe zreSTha pathya che. e pathyanuM pratibaLa sevana karI zakAya che. pariNAme sukha-zAMti ane AnaMda anubhavI zakAya che. zreSTha pazya zuM ? dharma * 5 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. pavitra zuM ? zuddha mana ziSya pUche che : 'gurudeva, pavitra zuM joIe ?' guru kahe che : 'zuddha mana !! mAtra be akSaraH mana. tame jJAnI haoN ke ajJAnI ho, manano pAra koNa pAmI zake che ? mananI sAthe ja rAga-dveSa ane moha saMkaLAyelA che ! abhaya, adveSa ane akhaida paNa mana sAthe ja joDAyelAM tattvo che. zrImaMta tA hoya paNa manano melo hoya to e zrImaMta hovA chatAMya bhikhArI che. bhikhArI hoya paNa manano UjaLo hoya, manathI masta hoya, oliyA ne alagArI hoya to enA jevo koI zrImaMta nathI ! paNa mananAM koi dhArAdhoraNa hotAM nathI. kyAreka prasannatAbharyA vAtAva2NamAM e udAsa thaI jAya che, ane kyAreka udAsInA baLabaLatA raNamAM AnaMdano koI laya laherAya che ! jema ke paththaramAM jharaNuM phUTe ! evI ja rIte mananuM koI pAkuM gaNita nathI. jene e cikkAra cAhe che ene cikkAra dhikkAre che ! to kyAreka dhikkAranI vacce paNa vahAlanI saravANI phUTa che ! ApaNuM mana ApaNane vaza kyAM che ? kyAreka e bhUtakALanI smRtimAM ramatuM hoya che, to kyAreka bhaviSyanA svapnamAM rAcatuM hoya che ! kyAreka pavitra sthAnamAM apavitra vicAro kare che, to kyAreka ukaraDAnI vacce pavitra vicAro kare che ! kyAreka pravRttimAM dhamadhamatuM hoya che tyAre nivRtti jhaMkhe che ane nirAMtanI paLomAM pravRtti cAhe che ! AvA manane kema-kevI rIte sthira karavuM. arthAt kevI rIte zuddha karavuM te gaMbhIratAthI vicAravuM joie. manane pavitra karavAnA upAyo zodhI kADhavA joIe. che upAyo. upAyo jANIne amalamAM mUkavA paDe. saMvAda Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAsakta mana azuddha hoya che, viSayavirakta mana zuddha hoya che; eTale kahevAmAM AvyuM che : 'vanyAya viSayAsan, murtta nirviSayaM mRtam / ' tIrthomAM zreSTha tIrtha mana che, hRdaya che, pavitra vastuomAM atipavitra vizuddha mana che ! 'tIrcAnAM hRdya tIrtha, zuddInAM hRvayaM zuviH / ' manane tIrtha banAvavAnuM che ! mana tyAre tAraka tIrtha bane ke jyAre e zuddha bane. pavitra bane. zuddha eka maharSie lakhyuM che : 'tanmAna yaMtra manaHprasannam / ' tamAruM mana prasanna hoya tyAre e maMgalarUpa bane che. prasannatAnI paLomAM tame je sAruM kAma karo te kAma saphaLa thAya. eTale jyotiSI paNa kahe che ke 'manano ullAsa-utsAha e zreSTha muhUrta che !' mahAkavi bhAravie kahyuM che : 'yurivate manasi sarvamasahyam / ' jo tamAruM mana duHkhI che to tamane badhuM ja asahya lAgaze. mATe manane duHkhanA dariyAmAM DUbavA na devuM ! taratuM rahe to vAMdho na Ave. koi zubha vicAranI nAva maLI jAya. bhale tame vidvAna ho, zAstrajJa ho, paraMtu jo tame anityAdi bhAvanAomAM ramamANa nahIM ho, bhAvanAothI manane bhAvita nahIM bano to tamAruM mana prasanna nahIM rahe, zuddha nahIM rahe, tame zAnti ke samatAno AsvAda nahIM karI zako. kAraNa ke A duniyA mohaviSAdathI bharIbharI che ! budha hoya ke abudha hoya, dhanavAna hoya ke nirdhana hoya, prAjJa hoya ke anna hoya, bhItaranI zAnti tene ja maLe che ke je pratidina zubha bhAvanAonuM ciMtana-manana karato rahe che. hara prasaMga, hara paLa dareka ghaTanA para bhAvanAnI dRSTithI je mANaso jue che, vicAre che teo kadI azAnta-udvigna baMtA nathI. A duniyA mohaviSAdanA jherathI vyApta che. duniyAmAM sarvatra mohaviSAdanuM jhera vyApeluM che ane jIvonAM potapotAnAM pApakarmo paNa hoya che. karmonA udaya mujaba sukha-duHkhanAM pavitra zuM ? zabda mana 7 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % ( 6 prasaMgo upasthita thatA rahe che. AvA prasaMgomAM sAmAnya manuSya svastha rahI zakto nathI. tIvra rAga-dveSa ane tIvra harSa-zokamAM gUMcavAI jAya che. e mAnasika ane AdhyAtmika badhA ja rogono udbhava mAhathI thAya che. mohana artha che ajJAna. ajJAna eTale aMdhakAra. A saMsAra mAMhAndhakArathI vyApta che. mohaviSathI vyApta che. - tamane lAge che ke tamArA mana upara mohaviSanI asara che ? enA nirNaya kevI rIte karazo ? nirNaya to karavo ja paDaze. te mATe tame tamArI jAtane pUcho : "mArA manamAM koIpaNa prakAranuM jhera che kharuM ? koI prakArano kheda-udvega che ? koI prakArano bhaya che kharo ?' jo hoya to nizcita rUpe mohaviSanI asara che tamArA mana para. mana azuddha che. ane je mana para mohaviSanI asara hoya e manamAM sukhano eka chAMTaya na hoya. tame game teTalA upAya karo, paraMtu tamane sukha nahIM maLe. "sukha' nAmanuM tattva tame nahIM ja pAmI zako. mohaviSAdathI utpanna thatA jherIlA prabhAva tame jANo cho? keTalIka tIvra vAsanA manamAM Upaje che. ri dhanasaMpattinI vAsanA. ke patnI-putrAdinI vAsanA. u yaza-kIrtinI vAsanA. je zarIra-ArogyanI vAsanA. A vAsanAo manane sukhazAntino anubhava karavA detI nathI. mATe A A vAsanAone nirmaLa karavI ja paDaze. te mATe bAra bhAvanAo, bAra anuprekSAono sahAro levo paDaze. e bhAvanAonAM nAma jANI lo. 1. anitya, 2. azaraNa, 3. saMsAra, 4. ekatva, 5. anyatva, 7. azuci, 7. ArTsava, 8. saMvara, 9. karmanirjarA, 10. dharmasukRta, 11. lokasvarUpa ane 12. bodhidurlabha bhAvanA. 8 * saMvAda Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4) rAga-dveSa ane mohanA kAraNe jIvAtmA anityane 5) nitya mAne che. zarIra, AyuSya, riddhisiddhi-saMpatti, * pAMca indriyonAM viSayasukhamitro, strI, svajana-saMgama.. GT vagere kSaNika hovA chatAM nitya mAnIne cAle che ! kamanAM kuTila baMdhanothI baMdhAyelo jIvAtmA digubhrAnta banIne bhaTakI rahyo che. chatAM paNa te potAnI jAtane svAdhIna ane svataMtra samaje che. te vicArI zakatA nathI ke te anAdi bhavasAgaramAM anaMtakALathI bhramaNa karI rahyo che. mohavaza-ajJAnavaza te sAMsArika saMbaMdhonAM parivartanone samajI zakato nathI. bAra bhAvanAonA ciMtana-mananathI mana zuddha bane che. manane zAnti maLe che. bhAvanAothI ja zAnti maLe che. mATe A bhAvanAo AtmasAtuM karavAnI che. "zAnta sudhArasa" nAmano graMtha vAMcavAnI bhalAmaNa karuM chuM. e graMthamAM anitya vagere bAra bhAvanA ane maMtrI Adi cAra bhAvanAonuM svarUpa batAvAyeluM che. enA prabhAva batAvavAmAM AvelA che. ekavAra jarUra A graMtha vAMcI javA jevo che. pavitra zuM? zuddha mana 0 9 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. duHkha zuM che? asaMttopa ziSya pUche che : 'gurudeva, duHkha zuM che ?' guru kahe che : 'asaMtoSa duHkha che.' 'paraspRhA mahAvuHlam / ' parapadArthonI manamAM spRhA jAge eTale mAnasika duHkha zarU thaI jAya che ! spRhA eTale icchA... aMta vinAnI icchAo eTale asaMtoSa. manuSyano jANe ke svabhAva thaI gayo che sukhonI icchAo karavAno. sukhonAM sapanAM joyA ja kare che manuSya ! joke sukhonI kalpanAo ne sapanAM bhAgye ja phaLatAM hoya che. phaLatAM nathI eTale ja to sapanAM kahevAya che ! bhale tame sapanAomAM rAo... bhramaNAonAM sukhamAM rAcavAnuM ghaNAne game che... asaMtoSa haju to eka bhAI khAlI hAthe muMbaimAM AvyA hatA. dhaMdho... nokarI zodhatA hatA. tyAM to sapanAno nakazo doravA mAMDyo... 'mAruM mArA gharamAM tamAma Adhunika sagavaDo joIze. unALo hoya to paMkhA ane erakanDizanara, ziyALo hoya to hITa2. phrija joIze. phonanI paNa jarUra paDaze. TI.vI. vasAvIza. DAiniMga Tebala joIze. Dabala beDa ane pocA pocA sophA goThavIza.' 10 meM ene pUchyuM, 'tArI potAnI tArA ghara vizenI kevI kalpanA che.' to eNe kahyuM : 'mane skAiskrepara gamatAM nathI. koI beThA ghATano nAnakaDo baMgalo hoya, e baMgalAnI AsapAsa asaMkhya vRkSo hoya, bahAra nIkaLIe tyAre khulluM AkAza hoya, aMdara moTI moTI bArIo hoya... bArIomAMthI saMvAda Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprakAza Avato hoya ! gharamAM hIMcako hAMya... eka alAyado abhyAsakhaMDa hoya, AchuM AchuM saMgIta vahyA karatuM hAya... huM ja mAro mogaleAjhama hovuM ane gharamAM premALa svajanAM hoya... mitronI mahephila hoya... AvuM badhuM hoya to majA paDI jAya ! asaMtoSa e sapanAMone paMpALyA kare che ! je thoDuM ghaNuM maLyuM che, temAM ene saMtoSa nathI... je nathI maLyuM enAM bhAre raMja che... je premabharyA svajano maLyAM che tenI kadara nathI ane je duzmana jevA loko maLyA che temanI pAsethI premanI apekSA rAkhe che ! ane je kaMI maLyuM che ke maLe che, tenAthI saMtopa nathI. A asaMtoSa vyApaka rIte aMnA jIvanaphalaka para patharAI gayo che. pariNAme te mUDha banI gayAM che. che ane paisA ochA paDe che. ene prema ocho paDe che. ane ghara ochAM paDe che. ane kapaDAM ochAM paDe che. ene khAvAnuM, pIvAnuM.. ane sAnuM-rU ochuM paDe che. eTale niraMtara e A badhuM vadhu ne vadhu meLavavA doDI rahyAM che. jhajhumI rahyA che. pariNAme duHkha, trAsa, darda ane vedanAothI valavalato thaI jAya che. meM evA mANasAne jAya! che ke jemanI pAse khAdha khUTe nahIM eTaluM dhana hovA chatAM vadhu ne vadhu dha meLavavA ati anyAyanA mArge doDavA che. karacorI ane dANacorI karatA thayA che... ane evI lokhaMDI jALamAM phasAyA che ke jemAMthI UgaravAnA koI mArga temane jaDatA nathI. gharamAM zAnta, saraLa ane suMdara patnI hovA chatAM, emAM saMtoSa nahIM mAnatA e puruSo parastrIonA paDakhe caDI gayA che. pachI parastrI hoya, vidhavA hoya ke kumArikA hoya... e viSayarasanA kIDA banI chevaTe pavitra zuM ? zuddha mana 0 11 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vezyAvADe pahoMcI gayA che. aneka rogathI emanA deha saDI rahyA che. paNa emane koNa samajAve ? samajAve chatAM e samaje kharA ? eka bhAIne huM jANuM chuM. temane be sArA mitro hatA. sArAM kAma karavAmAM sAtha ApatA hatA. sArI vAto karanArA asaMtoSa hatA... paraMtu eka divasa eka kharAba kAmamAM sAtha na Apyo, eNe e mitrone tyajI dIdhA. bIjA mitro karyA... ane e mitro sAthe vyasanomAM lapeTAtA gayA. jugAra... zarAba... jevAM pAponA kuMDALAmAM paDI gayA. asaMtoSa ! koI vAtamAM saMtoSa nahIM ! AvA mANaso dharmakSetramAM to pravezI ja na zake. emane dharma sUjhe ja nahIM ! ane kadAca dharma kare to potAnA asaMtoSano saMtoSa meLavavA ! 'huM A bhagavAnanAM darzana-pUjana karIza to vepAramAM saphaLatA maLaze... huM phalANA guru mahArAjanA AzIrvAda laIza to putranI prApti thaze ! huM A vrata-upavAsa karIza to mArI amuka icchA pUrNa thaze !' evA mahAnubhAvone paNa jANuM chuM ke jemane khUba mAna-sanmAna maLe che, chatAM emane saMtoSa thato nathI. e to phariyAda ja karatA rahe che H 'samAjane mArI kadara nathI ! duniyA svArthI che... huM badhAnA mATe marI paDuM chuM... paNa mane koI prema ApatuM nathI...' DhagalAbaMdha hAra paherAvavA chatAM ane cAMdInAM zrIphaLa emanAM karakamalomAM arpavA chatAM emane saMtoSa nathI ! mAna-sanmAnanI bhUkha saMtoSAtI nathI ! AvA mANaso mAnasika rIte duHkhI ja rahevAnA. evI rIte ghaNA mANaso (AjanA kALe vizeSarUpe) gharanA bhojanathI saMtoSa nathI mAnatA. gharamAM sArAmAM sArI rasoI banatI hoya chatAM e 2soi nathI bhAvatI ! ene to haoNTalanuM ja bhojana bhAve ! saptAhamAM ekabe vAra to moMghI haoNTalamAM jamavA javAnuM ja ! phemIlI sAthe javAnuM ! bhale pachI zarIra bagaDe... DaoNkTaro pAse javuM paDe... ne davAo khAvI paDe ! mANasane have gharamAM saMtoSa nathI ! gharanA bhojanamAM saMtoSa nathI. 12 saMvAda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . gharanI patnImAM saMtoSa nathI... gha2nA mANasomAM saMtoSa nathI... ane bahAra bhaTakavuM che ! bhaTakI ja rahyo che ane duHkhI thaI rahyo che. mananI sthiti kathaLI che. tananI sthiti bagaDI che... dhanano durvyaya thai rahyo che. asaMtoSe manuSyane mUDha banAvI dIdho che. asaMtoSa 'tuSTistu paramaM suvam' A satya 'saMtoSamAM parama sukha che.' kevI rIte samajAvavuM ? bhagavAna pataMjali kahe che : 'saMtoSAvanuttama jIvanAmaH / ' 'saMtoSathI sarvottama sukha maLe che.' A sAcI vAta mANasanA gaLe kevI rIte utAravI ? AcAra sUtranI cetavaNI - 'asaMtukALa jJatta pattha ya mayaM mati / ' 'asaMtuSTa dRSyone A lokamAM ane paralokamAM bhaya rahelo hoya che,' kevI rIte ApavI ? zeksapiyara jevA mahAkavinA udgAro sAthe vaktavya pUruM karuM chuM : Our Content is our best having. 'ApaNo saMtoSa ApaNI sarvottama saMpatti che.' pavitra zuM ? zuddha mana 0 13 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . paraMtu koNa ? uihephI ziSya pUche che : "gurudeva, paMDita koNa?' guru kahe che : viveka manuSya." je manuSya aizvaryanA madathI matta hoya, je bhUkhathI pIDita hoya, je kAmI hoya ne ahaMkArI hoya te vivekI na hoya. | vivekI manuSyanuM ciMtana kaMIka AvuM hoya che. ja koNa chuM ? * huM kyAM chuM? che kyAMthI Avyo chuM ? ke mRtyu pachI kyAM jaIza ? u ahIM zA mATe kono zoka karuM chuM ? AvuM ciMtana-manana karanAra paMDita kahevAya. vidvAna kahevAya. ghaNAM zAstro ane ghaNA graMtha bhaNyA pachI paNa jo AvuM AtmasparzI ciMtanamanana na thatuM hoya to te paMDita na kahevAya. paMDita vivekI hoya. paMDitamAM vivekano dIvo pragaTelA hoya. tene sArAsArano viveka hAya. kartavyaakartavyano viveka hoya. bhakSya-abhakSyano viveka hoya. vacanano viveka hoya ne samagra jIvanavyavahAramAM viveka hoya. aMka vAMcelAM prasaMga tamane kahuM chuM. bhagavAna buddha pharatA pharatA eka vAra kAzInagaramAM gayA. tyAM nagaranI bahAra udyAnamAM UtaryA. kAzI eTale brAhmaNonI nagarI. baddha - 100 saMvAda Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekI M)dharmamAM koIne zraddhA na hatI. buddhanA eka navA ziSya 5) bhagavAnane kahyuM : "bhagavanuM, A sarasa mAMko che. ekAda camatkAra evA karo ke badhA brAhmaNo abhibhUta TV/ thaI jAya. pachI e badhA ApanA anuyAyI thaI jaze. jyAM camatkAra tyAM namaskAra !' buddha hasIne kahyuM : "vatsa, camatkAra karIzuM. tane nAnA camatkAra gama ke moTo camatkAra ?" bhagavad, camatkAra eTale camatkAra ! camatkAra te vaLI nAnA moTA hatA haze ?' buddha kahyuM : "hA, nAnA camatkAra eTale jamInamAM daTAIne hemakhema amuka kalAko pachI pAchA bahAra nIkaLavuM. bhIMta soMsaravA cAlyA javuM, pANI upara cAlavuM. AkAzamAM UDavuM... vagere.' 'to bhagavanuM, moTo camatkAra kone kahevAya ?" "vatsa, upadezano camatkAra moTA kahevAya. kathAno camatkAra moTo kahevAya. enAthI manuSya vivekI bane che. vivekI bane eTale e AtmAne oLakhe che. A manuSya jIvananAM zreSTha kartavyone jANe che. e nirvANane samaje che. nirvANanA mArgane jANe che. e pavitra mArge cAlatAM zIkhe che. e zIlavAna, guNavAna ane zaktimAna bane che ! have tuM ja kaha, nAnA camatkAra karavA sArA ke moTA camatkAra karavA sArA ? kayA camatkAranI asara vadhu sthAyI rahe ? vatsa, tuM kahe evA camatkAra karIe !" ziSya buddhanAM caraNomAM namIne kahyuM : "bhagavAna ! upadezanA camatkAra paMDita koNa ? vivekI - 15 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevo moTo camatkAra pRthvI para bIjo ekeya nathI. abudhane budha banAvanAra, avivekIne vivekI banAvanAra upadezano camatkAra ja Apa karatA raho.' 'ame bhaNelA-gaNelA chIe. ame zAstrajJa chIe, ame vidvAna chIe...' AvuM mAnanArA ane samajanArAoe AtmasAkSIe vicAravuM joIe ke temanAmAM vivekano dIvo pragaTyo che ? 'huM AtmA chuM... anaMtakALathI saMsAranI cAra gatiomAM (svarga, naraka, manuSya, tiryaMca) janma-maraNa karI rahyo chuM. koI mahAna puNyakarmanA udayathI AvuM sAduM manuSyajIvana maLyuM che. paripUrNa mAnavadeha maLyo che... sArAM svajano maLyAM che. zreSTha paramAtmatattva ane gurutattva maLyuM che. uttama dharma maLyo che, ghaNI ghaNI anukULatAo maLI che... to mAre manavacana-kAyAthI dharakhama dharmapuruSArtha karI levo joIe.' vivekI AvuM koI jJAnanuM ajavALu aMdara pragaTyuM che kharuM ? ke pachI aMdhakAramAM ja aTavAyA karo cho ? bhItaramAM jo zAntino anubhava thato `ya to samajavuM ke vivekanuM ajavALuM thayuM che. te tamArA jIvanamAM azAnti, ajaMpo ane dhAMdhala-dhamAla to samajI levAnuM ke tame paMDita nathI, vidvAna nathI kAraNa ke tamArAmAM viveka pragaTyo nathI. jIvana pratyeno tamAro abhigama samyag banAvo. jIvanamAM tamAre je dharmapuruSArtha karavo che, je AtmakalyANanA mArge cAlavuM che, tenI sAthe tamAruM tAdAtmya sadhAI javuM joIe. sAthe sAthe, paramAtmatattva ane gurutattvanAM paribaLone AdhIna rahezo to tamAruM jIvana bharyuM bharyuM ane sarasa rahevAnuM. tame samajI rAkho ke tamArA A jIvananuM eka khAsa mahattva che. tamAro koI viziSTa svadharma che, svakartavyAM che. eTale, jAta sAthe ekalA paDI gADha maunamAM UtarI pelI vAto... 'huM koNa chuM ? kyAMthI Avyo 16 7 saMvAda Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5) 4) chuM ? kyAM javAnA chuM ? ahIM zuM karI rahyo chuM ?' vagere para ciMtana karo. vivekI-paMDita banI rahevA mATe - vicArazuddhi, icchAzuddhi ane hetuzuddhi. A traNa zuddhino Agraha rAkho. ALasane, pramAdane poSatI Tevo dUra karo. nakArAtmaka valaNano tyAga karo. bIjA jIvo mATe tamArA manamAM kaDavAza na rAkho. jAtajAtanI cIjavastuonI jhaMkhanA nA rAkho. kIrtino lobha tyajI do. AvI badhI azuddhio tamane avivekI ja banAvI rAkhaze. vivekapUrNa jIvana taddana sAduM ane saraLa ja hoya. chelle chelle tamane eka agatyanI vAta kahI dauM. tamArA vivekane akhaMDa rAkhavA mATe tame bhUtakALane raDo nahIM ne bhaviSyathI Daro nahIM. tame vartamAna kSaNamAM jIvo ! satsaMgamAM raho. savAMcana karatA raho, hRdayamAM sarva jIvo pratye maitrIbhAva ane hoTho para premALa smita rAkho. viveka eTale bhramaNAomAMthI mukti ! brAnta manuSya vivekI na hoI zake. eTale mahAkavi mAghe kahyuM che : "prAntimAna bhavati vava vive?' eka videzI ciMtaka kahe che : Between Craft and Credulity | the voice of reason is Stifled. dhUrtatA ane bhoLapaNamAM vivekano svara avaruddha thaI jAya che." paMDita koNa ? vivekI - 17 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. tarala zuM che ? youm ( 2) ziSya : "gurudeva, satata vahetuM zuM che ?' guruH "vatsa, yovana satata vahetuM rahe che." mahAnubhAvo, jIvana koI eka baMdhiyAra taLAva nathI, paraMtu satata vahatuM-UchaLatuM-dhasamasatuM jharaNuM che. ApaNe sau gatizIla: evA kSaNapravAhamAM vahI rahyA chIe. jJAnI puruSone emAM parivartanazIlatAnuM ke kSaNabhaMguratAnuM darzana thAya che. jIvananI pratyeka avasthA nAzavaMta che, kSaNika che. Aje mAre tamane jIvananI yauvanaavasthA aMge vAta karavI che. jIvana nAzavaMta che, jIvana pravAhI che to yavana paNa nAzavaMta ja che ne e paNa vahI javAnuM che. yauvana koInuM kAyama TakyuM nathI ke TakI zakavAnuM nathI. yauvana zAzvata nathI, kSaNika che. A vAta yuvAnonA manamAM UtaravI joIe ! to ja yauvanamAM evuM kaMIka uttama kArya karI le ke jIvana dhanya banI jAya, sAthe sAthe mRtyu paNa mahotsava banI jAya. paraMtu yuvAnone manuSya jIvananI sArthakatA samajAvavI, AtmatattvanI pratIti karAvavI ke dharmapuruSArthamAM prerita karavA ghaNuM ja duSkara kArya che. yauvanano unmAda, yauvanano gADha aMdhakAra lAkha-lAkha sUryanA prakAzathI paNa na bhedI zakAya tevo hoya che. emane sIdho upadeza prAyaH asara karato ja nathI. eka zramaNa udyAnamAM dhyAna karato UbhAM hatAM. tyAMthI rAja kumAra agnimitra pasAra thayo. rAja kumAre zramaNa pAse jaIne pUchyuM : "sAdhune rAja karatAMya vadhAre AnaMda prApta thAya che, e vAta sAcI che ? "zramaNa 18 0 saMvAda Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM : "sAva sAcI vAta che. samAdhinA sukha jevuM bIjuM koI sukha nathI." rAjakumAranA gaLe A vAta na UtarI, A 1 zramaNane spaSTa kahyuM : "vAtamAM sAra nathI. rAjava nava vinA sukha na hoya. ATaluM kahIne rAja kumAra to rathamAM besIne cAlyo gayo. zramaNe pachIthI potAnA gurudevane A vAta karI. gurue kahyuM : "tAre rAjakumAra sAthe e rIte vAta karavI joItI na hatI. eka mitra bIjA mitrane samajAve tema dhIre dhIre caDiyAtA sukhanI vAta karavI joItI hatI. jo pelI TekarInI pAchaLa sarovara che, vRkSaghaTA che, ane suMdara sarovara paNa che. paraMtu mitre e sthaLa jAyuM nathI. tethI e sAcI vAta paNa nahIM svIkAre. AvA mitrane hAthamAM hAtha jhAlIne premathI TekarI para laI jaIne bhInI havAno sparza thavA devo, pakSIono kalarava sAMbhaLavA devo ane sarovara javA devuM ! mitrane potAne ja khAtarI thaze. tAre rAjakumArane A rIte vAta samajAvavI joItI hatI ! yauvanamAM zamaNAM paNa kevAM hoya che ! sAta sAta samaMdara pAra karIne koI rAkSasanA mahelamAM kaMda purAyelI sonaparInA palaMga sudhI pahoMcI jAya che ! yauvanane badhuM ja ramaNIya, kamanIya ane smaraNIya game che ! ane phAgaNa game che ! ene noratAnA garabA game che.. ene manamAM phAgaNa manamAM zrAvaNa manamAM mIThI Ava-jAvaNa, manamAM maLavuM manamAM bhaLavuM manamaMdiramAM mauna ajavALuM! yauvanane eka-eka kSaNa suMdara joIe che, rasapUrNa joIe che ane e pAMca indriyonA asaMkhya priya viSayAne pAmavA ne bhogavavA bhagIratha puruSArtha kare che. yauvanakALa emAM ja bhogapabhogamAM vItI jAya che. enI sAthe arthopArjana-dhanaprApti mATe satata mathAmaNa thatI rahe che. spaSTa lAge che ke artha-kAmanI gulAmImAM manuSyajIvananuM mahAmUluM yauvana tarala zuM che ? vovana - 19 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veDaphAI rahyuM che. paraMtu yuvAnane A vAta samajAvavI kevI rIte ? hA, keTalAka yuvAno koI vairAgyapreraka ghaTanA joIne virakta bane che. keTalAka yuvAno koI sadgurunA yoga-saMyogathI bodha pAmI jAya che. keTalAka jIvanamAM satata niSphaLa banI, hatAza banI dharma tarapha vaLe che. paraMtu vAstavika jJAnamUlaka vairAgya kyAM pragaTe che? yauvanakALamAM manuSya khAsa karIne be bUrAIothI bacIne jIvavAnuM che : eka kAmAMdhatA ane bIjI arthodhatA ! jIvanamAM artha ane kAma sAdhanarUpe Avazyaka hoya, paraMtu temAM AMdhaLA banIne macI paDanArA yauvanakALano ghara durupayoga kare che. prazna : to yuvAnoe potAnA jIvanamAM zuM karavuM joIe ke jethI temanuM yauvana saphaLa bane ? - uttara : sanmArgo aneka che. satkAryo aneka che. je yuvAnane je sanmArga priya lAge, je dharmapuruSArtha anukULa lAge te jIvanamAM apanAvI zake. e mATe jJAnI puruSonuM mArgadarzana meLavI zake. yuvAno jo sapuruSonA sahavAsamAM rahe, sadguruonA paricayamAM rahe to teo sva-paranA mATe ghaNAM sArAM kAma karI zake. aneka duSkara kAryo paNa pAra pADI zake. jyAM sudhI zarIramAM yauvanano thanaganATa che, indriyonA ghaDA haNahaNe che, tyAM sudhI AtmakalyANa sAdhI levAnuM che. yauvanano thanaganATa zamI gayA pachI, gAtro DhIlAM paDI gayA pachI tame dharmapuruSArtha nahIM karI zako. bIjI mahattvanI vAta mAre yuvAnone bhArapUrvaka kahevI che ke teo yauvananA unmAdamAM bhAnabhUlA banIne mAtA-pitA ane vaDIlo sAthe uddhatAIbharyuM vartana na kare. prauDha ane anubhavI puruSono apalApa na kare. moTAbhAge vartamAnakALe AvuM jovA maLe che. yuvAna putra-putrIothI mAtApitA duHkhI hoya che. saMtAno kahe che - "mAtA-pitA amArA samayane oLakhatA nathI...' paraMtu mAtA-pitAnA upakArone saMtAno oLakhe che ra0 saMvAda Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharA ? yAda rAkhe che kharA ? yAda rAkho, tame tamArA mAtA-pitA sAthe uddhatAIpUrvaka vartana karazo to tamArAM saMtAno eka divasa tamArI sAthe paNa evo ja durvyavahAra ka2ze. yauvananA unmAdamAM karelI bhUlo, vRddhAvasthAmAM tamane ja duHkhI karaze ! yauvanano kALa tala che, pravAhI che, vahI jaze... yauvana evI ja rIte dhana-saMpatti paNa tarala che, kSaNika che. kAyama rahetI nathI. trIjI tarala vastu che AyuSya. kSaNa-kSaNa ghaTatI jAya che AyuSyanI. bIjI ane trIjI vAta have pachI karIza. yauvanane saMyamathI zaNagAravAno udyama karo. tarala zuM che ? cauvana 21 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. caMcaLa zuM che ? ziSya "gurudeva, caMcaLa zuM che ?' guruH "vatsa, dhana caMcaLa che !" mArI sAme beThelA tame sahu moTAbhAge dhanavaMta cho. guNavaMta cho. yAda rAkho ke "nAzavaMta" paNa cho ! "dhana nAzavaMta che," A vAta tamArA gaLe UtarI jAya to dhananuM mamatva chUTI jAya. dhananuM mamatva chUTI jAya to dAnanI avirata dhArA vahetI thaI jAya ! Aje je dhanavaMta che, jenI pAse baMgalo che, moTo phleTa che. be-traNa gADI che tene tame sukhI kaho cho. eka jamAnAmAM koI mANasa sukhI hoya to kahevAtuM ke e khAdhepIdhe sukhI che. e jamAnAmAM sukhI ghara "roTale pahocatuM' kahevAtuM. have samaya badalAyo che. je mANasa khUba ja sukhI gaNAya te ghaNuMkharuM khAdhepIdhe duHkhI hoya che ! enI moTarakAranA pratyeka paiDA para beThelI mahAmArI ene vaLagelI hoya che. DaoNkTare enA khAnapAna para jApto mUkelo hoya che Ajano zrImata-dhanavaMta mANasa duHkhI thavAno mULabhUta adhikAra bhogavI rahyo che. mANasanI saghaLI pIDAonA mULamAM eka A bAbata rahelI jaNAya che ane te che dhana-saMpattine zAzvata banAvavAnI ! "A saMpatti mArI ja pAse rahevI joIe karoDa, so karoDa, hajAra karoDa... abajo rUpiyA mAre joIe." eTale have ekavIsamI sadImAM peTa have kevaLa roTale rAjI rahevA taiyAra nathI. game teTalo moTo pagAra paNa ene nAno paDe che. game teTaluM sAruM ghara ene UtaratuM jaNAya che. sTIlanA kabATamAM doDhaso sADI, laTakatI hoya toya eka so ekAvanamI sADI kharIdavI paDe che. magaja 22 0 saMvAda Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAlIkhama hoya tyAre kabATa bharelo hoya te game ! bhagavAna mahAvIrane prApta thayelI zAMti tamAre joIe che ane te beMkamAM paisA hoya temAMthI prApta thAya che ! sAruM pharnicara paNa jUnuM lAgavA mAMDe che. inTIriyara ja DekoreTarane bolAvIne evI kalpanA ApavI paDe ke ApaNI abhiruci kaMI sAmAnya kakSAnI nathI. rasoDAnA pleTaphorma para grenAiTathI UtaratA khANanA paththara na zobhe ! pahelAM Arasa kevaLa maMdiro ke mahelomAM vaparAto, have e jAjarUmAM paNa vaparAya che. tamAruM peTa have roTalA nathI khAtuM, rUpiyA khAya che. ene have sapheda nANuM nathI bhAvatuM, kALu nANuM ja bhAve che ! mane to evo vahema che ke jo A ja pramANe lAMbu cAlyuM to bhaviSyamAM mANasanI khorAka levAnI Teva ja chUTI jaze ! e zempa khAze, lipasTika khAze, viDiyo khAze, sophA khAze ane selyulara phona paNa khAze ! roTalI nahIM khAya... havenuM maoNDarna peTa khorAka vagara calAvI zakaze, paraMtu kokAkolA vagara nahIM calAvI zake. have valoNAmAM chAza nathI valovAtI, mANasa pote valovAya che.... . tame loko valovAI rahyA cho, e jANo cho ? dhanaprAptinI tIvra dhagazamAM bhayaMkara doDAdoDI karI rahyA cho. tamane tamArI jAta sAthe vAta karavAno samaya ja kyAM che ? kevI bhayaMkara bhUla karI rahyA cho ? je dhana nAzavaMta che, je paisA kSaNika che, te meLavavA, tene rAkhavA, chupAvavA ane vAparavA mATe tame keTalA badhA manathI parezAna cho ? tame tamArI saggI AMkhe juo cho ke zyAmalAlanA karoDa rUpiyA DUbI gayA ne te roDa para AvI gayo... rAmalAla lAkhopatimAMthI rajhaLI paDyo che.. ratilAla devAmAM DUbIne ApaghAta karyo che... ne AvA to saMkartA dAkhalA tamArA nagaramAM... rAjyamAM tame juo cho, chApAmAM vAMco cho... chatAM tamane koI asara nathI thatI ? dhana-saMpattinuM AkarSaNa nathI chUTatuM ? caMcaLa zuM che ? dhana 0 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame A dhana-kubera banavAnI ghelachAmAM tamArA AtmAnuM kalyANa to cUkI ja gayA cho, paraMtu tame tamArA parivAranA yogakSemane paNa bhUlI gayA cho. tamArAM dIkarA-dIkarI skUla - kaoNlejomAM... kyAM jAya che, kevI klabomAM jAya che... konI sAthe nAce-kUde che... ne temanAM pavitra jIvananAM cIMtharAM UDI jAya che... tamane enuM koI duHkha che ? jANe ke tamAre mRtyu AvavAnuM ja nathI ane mRtyu pachI tame svargamAM ja javAnA ho, evA nizcita ke naphphaTa banIne tame dhana kamAvAmAM macI paDyA cho. e dhana kSaNavAramAM cAlyuM jaI zake che ! athavA e badhuM mUkIne tame palavAramAM paraloke cAlyA jaI zako cho. paralokamAM kaI gatimAM janama lezo ? vicAryuM che ? nA. arthacintAdhamAdhamA | paisAnI ciMtAne adhamamAM adhama niSkRSTa ciMtA kahI che, kAraNa ke enAthI ArtadhyAna ane raudradhyAna ja jIva kare che. A be durdhyAna karanAra munaSya marIne kAM narakamAM jAya, athavA pazuyonimAM jAya. peluM manuSyajIvanamAM bheguM kareluM dhana, bhegA karelA vaibhavo... emAMthI kaMI paNa sAthe na jAya. A vAta tame jANo cho. jANo cho ne ? maravAnuM nakkI che ne ? maryA pachI koIpaNa jAtanI tijorI sAthe nathI AvavAnI, e paNa jANo cho ne ? dhana caMcaLa che. dhana nAzavaMta che. dhana kSaNika che. 'AvA caMcaLa, kSaNika ne nAzavaMta dhana upara mAre mamatva nathI karavuM. mAre e dhanano sadupayoga karI devo che. sanmArgamAM upayoga karavo che. mArA vyaktigata jIvanamAM ochAmAM ochI jarUriyAto rAkhavI che. sAduM, sa2La ane nirlobhI jIvana ja mAre jIvavuM che.' Avo koI saMkalpa karIne jIvananA pravAhane badalo. * 24 7 saMvAda dhana Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhana tame - tamArI pAse jo lAkho-karoDo rUpiyA che to supAtradAna Apo. jinamaMdironAM nirmANa karo. du:khI sAdharmikono udghAra karo. anukaMpAdAna Apo. jJAnanI parabo mAMDo. dInaduHkhI jIvone auSadhadAna Apo. dharmasthAnonAM nirmANa karo. mahArAjA kumArapAla, vastupAla-tejapAla, pethaDazAha... ane evA bIjA aneka mahAna zrAvakonA jIvanamAMthI preraNA laI, dhana-saMpattino moha tyajI, kIrtino lobha tyajI sadbhaya karatA raho. lakSmI caMcaLa che. jyAM sudhI che tyAM sudhI sarvyaya karatA raho. kasya na bhavati calAcalaM dhanam ? konuM dhana caMcaLa nathI ? caMcaLa zuM che ? dhana 0 25 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 7. samara zuM che? thyu ziSya gurudeva, asthira zuM che?" guruH "vatsa, AyuSya asthira che." sarvajJa puruSoe kahyuM che ke AyuSya to vAyuthI paNa vadhu caMcaLa che. kamalanI pAMkhaDIo para rahelAM jalabiMduo jevuM che. kyAre jalabiMduo kharI paDe... tenI pahelAMthI khabara paDatI nathI, tema jIvAtmAnuM AyuSya kyAre pUruM thaI jAya, tenI khabara paDatI nathI. . "AcArAMga sUtramAM kaheluM che : vako vacceti novevi a | AyuSya ane yauvana pratikSaNa vahI raheluM che. "yogavAsiSTha' graMthamAM kaheluM che : "gAyuratyaktavapanam I' AyuSya ati caMcaLa tattva che. duniyAmAM ApaNe pratyakSa joIe chIe ke - ja keTalAka jIvonuM AyuSya mAtAnA peTamAM ja pUruM thaI jAya che. che keTalAka jIvo janmatAMnI sAthe ja marI jAya che. ja keTalAka bAlyakALamAM ja paraloka sidhAvI jAya che. ke keTalAka jIvo taruNa avasthAmAM kALano koLiyo banI jAya che. je keTalAka jIvo bharapUra yauvanamAM motane bheTI le che... AyuSya para bharoso na rAkho. bharoso rAkhIne nizcita banI besI na raho. tevI rIte, "huM kAle marI jaIza to ?' ema mRtyuthI DarIne paNa na jIvo. 'huM AtmA chuM. AtmA marato ja nathI. AtmA to ajara-amara 26 * saMvAda Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya 2) che. mRtyu zarIranuM thAya che. zarIra badalAya che. A 5) vicArathI mRtyunA bhayathI mukta bano. paraMtu jiMdagIno ja bharoso nathI. sAja-sAro mANasa paNa kSaNavAramAM eka / ja "hArTaeTekathI DhaLI paDe che. mATe je kaMI sArAM kAma karavAM che te karI lo. je kSaNamAM tame jIvo cho, e kSaNa ja tamArI che ane tame e kSaNano zreSTha upayoga karI AtmAnuM kalyANa sAdhI zako cho. eka vAta tame AtmasAkSIe nakkI karI lo ke A jIvanano koI cokkasa uddezya che ane e uddezya che AtmAnA kalyANano. pachI, e AtmakalyANanuM kArya kevI rIte karavuM teno plAna taiyAra karo. joke jIvanane kaI dRSTie jovuM e eka mahAprazna che. moTAbhAganA lokone to svajIvana tarapha jovAnI dRSTi ja nathI ! e to bIjAo tarapha ja joyA kare che... kadAca potAnI jAtane mUlave che to bIjAonI dRSTie ! ane e bhUlo paDI jAya che. satata laDato.. jhaghaDato ane 2jhaLato rahe che. kyAreka jIvanathI kaMTALIne ApaghAta karavAno vicAra paNa karI bese che. eTale jANItA astitvavAdI navalakathAkAra Albara kAmue philasUphIno sauthI jaTila prazna eka japUkyo che : "ApaghAta karavo joIe ke nahIM ?' khera - ApaNe to jIvanano vicAra, AyuSyano vicAra dharmanA AdhAra para karavAno che. dharma eTale ja AdhAra, A AdhAra na hoya to jIvana ja na Take. A sRSTi paNa na Take. eTale, badhAM duHkho vacce paNa jIvanane dharmano ja AdhAra rahevo joIe. eka kSaNa paNa dharma vinAnI, dharmanA sparza vinAnI pasAra na thavI joIe. ATalI sAvadhAnI rAkhIne jIvana jIvavAnuM che. manuSyajIvananuM AyuSya ghaNuM ja kImatI che. enuM mUlya sonAthI ke hIrA-motIthI AMkI zakAya evuM nathI. jo tame manuSya jIvananI eka kSaNane paramAtmAno divya sparza Apo, dharmano divya sparza Apo to e asthira zuM che? AyuSya 0 27 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka kSaNa lAkho-karoDo vaSonuM devalokanuM AyuSya baMdhAvI ApI zake ! e eka kSaNa anaMta-anaMta karmone bALI zake. eTale ja zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe potAnA ziSyone saMbodhIne kahyuM hatuM : "samaya joma ! mA pamAyaNa !' "he gautama, eka kSaNano paNa pramAda nA karIza." jarA AtmAnI sAkSIe vicAro ke tamArA A jIvanano mUlyavAna samaya veDaphAI jato nathI ne ? je dezakathAmAM, rAjakathAmAM, bhojanakathAmAM ke kAmakathAmAM keTalo samaya jAya che ? paraniMdA karavAmAM, paTalAI karavAmAM keTalo samaya jAya che ? ke UMghavAmAM, ALasamAM keTalo samaya jAya che ? jI haravA-pharavAmAM ne nAcavA-kUdavAmAM keTalo samaya jAya che ? dira TI.vI. jovAmAM keTalo samaya jAya che ? ki nATako jovAmAM keTalo samaya jAya che ? A badho samayano veDaphATa che. AnAthI jIvAtmA pApakarmo bAMdhe che. bAMdhelAM karmo kyAreka ne kyAreka bhogavavAM paDe ja che. A bhavamAM ke bIjA bhavomAM... bhogavyA vinA chUTako nahIM thAya. ghora pApanAM phaLa bhogavavA narakamAM janma levo paDe. ugra pApanAM phaLa bhogavavA tiryaMca gatimAM aneka janma-maraNa karavAM paDe.. kaMIka zAnta citte A badhI vAto vicAravI jarUrI che. "mRtyu pachI huM kaI gatimAM jaIza ?' A prazna tamArI jAtane ekAMtamAM pUcho. manuSyajIvananuM AyuSya ghaNuM ja mUlyavAna che, suvarNarasa karatAMya vadhAre mUlyavAna che e vAta tamArA gaLe Utare to ja tame A AyuSyanI eka eka kSaNano sadupayoga karavA tatpara banI zakazo. tame keTaluM lAMbu 28 * saMvAda Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A6 K AyuSya pAmyA cho, e mahattvanuM nathI, tame e samayano keTalo ne kevA sadupayoga karo cho, e mahattvapUrNa che. sADA bAra varSa sudhI zramaNa bhagavAna mahAvIra jamIna ' para palAMThI vALIne beThA na hatA. divaso sudhI jaMgalamAM dhyAnastha banIne UbhA rahetA hatA. kAyAnI sthiratA hatI, vANInuM mana hatuM ane manamAM dhyAna hatuM ! ApaNe e prabhunuM ja dharmazAsana pAmyA chIe. kamase-kama 24 kalAkamAM eka-be kalAka ApaNe paNa kAyAne sthira rAkhIe, vANInuM mauna rAkhIe, manamAM paramAtmAnuM dhyAna karIe. hA, dhArIe to karI zakIe. AvuM kaMIka karatA rahIe divasanA aMte kaMI sArthakatAno ahesAsa maLI zake. jIvanamAM jJAnayoga, zraddhAyoga ane cAritrayoganI ArAdhanA evI goThavI devI joIe ke AyuSyanI ekeya kSaNa nakAmI na jAya. AyuSya vAyu karatAMya vadhu tarala che. game tyAre ne game tyAM e pUrNa thaI jaI zake che, arthAt mRtyu AvI javAnuM ja che. e pUrve AyuSyane AtmAnaMdanA mahotsavathI mANI levAnuM che ! hA, AtmAnaMda kaho ke cidAnaMda kaho... e paramAnaMdanI anubhUti karI ja levI joIe. kSaNika samayano upayoga zAzvata cidAnaMdanI prApti mATe karI levo che. vinAzI AyuSyano upayoga avinAzI AtmAnaMdanI prApti mATe karI levo che. e mATe tame saphaLa bano evI zubha kAmanA. asthira zuM che ? AyuSya 0 29 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. phAMTo phaTako che ? mukha pApa ziSya gurudeva, jIvanaparyata kayo kAMTo khUMcato rahe che? guruH "vatsa, chUpI rIte kareluM pApa. bahu bhAre kAMTo che. "amoghavarSa' nAmanA vidvAne kahyuM che : AmaraNAt kiM zalyaM ? pracchannaM yat kRtamakAryam / khAnagImAM kareluM pApa jIvanaparyata manuSyane kAMTAnI jema khUMcyA kare che. arthAtu e pApano bhaya ene satAvato rahe che. "mAruM pApa bIjA loko jANI jaze to ?" A bhaya Aje moTA bhAganA mANasone satAve che. vadhAre to sajjana gaNAtA, sAdhu gaNatA ane pavitra tarIke paMkAyelA loko potAnAM khAnagI pApothI azAnti bhogavatA jovAmAM AvyA che. jyAM sudhI teo sadguru samakSa potAnuM pApa pragaTa karIne prAyazcitta nathI karatA tyAM sudhI temanA haiye bhAre ajaMpo rahe che. apayazabhIru manuSyane jyAre pApa karavAnuM mana thAya che tyAre te duniyA na jANe, gharanA ke samAjanA loko na jANe. e rIte pApa karavA pravRtta thAya che. mukhya rUpe be moTAM pApo khAnagImAM thAya che. eka vyabhicAra ane bIjA adattAcAra ! corI ane labADI. je mANasonI kAmavAsanA prabaLa hoya che teo potAnI vAsanA para kaMTrola rAkhI zakatA nathI... sAthe sAthe mAre konI sAthe jAtIya saMbaMdha karAya ne na karAya, te paNa vicArI zakatA nathI. kAmAMdha pitAe saggI dIkarI para baLAtkAra karyAnI ghaTanAo bane che. parastrI sAthenA saMbaMdho to khAnagImAM lagabhaga cAlatA rahe che. rUpa ane yauvana manuSyane pApa tarapha prerita kare che. 30 0 saMvAda Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApono bhaya rahyo nathI. hA, 'huM kharAba dekhAIza', Avo eka sAmAjika bhaya, pApane gupta rIte karavA prerita kare che. jyAre sAmAjika ne rAjakIya bhaya paNa nahIM rahe, samAjanAM baMdhana ke rASTranA naitika niyamo nahIM rahe tyAre punaH AdivAsI saMskRti AvI jaze... pachI kaMI ja khAnagI karavAnuM nahIM rahe ! hA, tyAM pachI hiMsA khAnagImAM thavAnI ! e hiMsAnuM pApa, jo pApa mAne to enA hRdayane DaMkhatuM rahevAnuM. gupta pApa atyAre, A kALe amArI pAse AvAM khAnagI pApa karanArA, pachIthI pApano pazcAttApa karanArA, pApothI mukta thavA prAyazcitta levA Ave che. teo moTAbhAge to badhAM ja pApo pragaTa karatA hoya che. hiMsAjanya pApo. asatyanAM pApo. corInAM pApo. vyabhicAranAM pApo. anyAya, anItinAM pAryA. bIjA jIvone duHkha ApavAnAM pApo... AmAM keTalAMka pApo to jagajAhera thatAM hoya che. keTalAMka pApo khAnagImAM thatAM hoya che. jJAnIpuruSo kahe che : tame je pApa je rIte ne jyAre... ne jyAM karyuM hoya te jarAya chupAvyA vinA pazcAttApa sAthe gurudevane (jJAnI-gItArtha gurune) kaho. teo je prAyazcita Ape teno svIkAra karI tame e pApanA kAMTA jIvanamAMthI dUra karo. OM 'priya ane apriyanA nimitte anekavAra meM pApa karyAM. badhuM choDIne javAnuM che, AvuM jANyuM na hatuM...' mATe have mAre pApamukta banavuM che. ? zekha sAdIe kahyuM che : be vArtAe mane pApa karavA prerita karyo. 1. pratikULa bhAgya ane 2. apUrNa buddhi. kAMTo karyo che ? gupta pApa 0 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo manuSya pApanAM phaLono vicAra kare to paNa e pApothI bacavAno suyogya prayatna karavAno. pApanAM phargAnuM varNana A rIte maLe che. adhama mitra kumitra samAgamaH priya viyoga bhayAni daridratA / apayazaH khalu lokaparAbhavaH bhavati pApa taroH phalamIdRzam / / sAro mitro na maLe, adhama mitro maLe, priyajanono viyoga thAya, aneka prakAranA bhaya manamAM UbhA thAya, loko taraphathI tiraskAra maLe, gupta pApa apayaza phelAya, A pAMca moTAM phaLa che pApAcaraNanAM. ApaNI vAta cAle che pracchanna pApanI. chUpA pApanI. chUpuM pApa laIne jo maryA, to e pApanuM bahu moTuM mAThuM phaLa bhogavavuM paDe che. pachI e pApa tame chupAvI rAkho ke ame sAdhu-sAdhvI chupAvI rAkhIe. koipaNa chupAvI rAkhe... enAM kaDavA phaLa A jIvanamAM to azAMtirUpe, ajaMpArUpe bhogavavAM paDe che, paralokamAM pazurUpe ke nArakarUpe bhogavavAM paDe che. 32 saMvAda manuSya manuSyathI pApa chupAvI zake che, paraMtu pUrNajJa|nI 52mAtmAthI te chupAvI zakato nathI ! Aje mahAvideha kSetramAM be kroDa kavaLajJAnI che. temanAthI kaMI ajANa rahetuM nathI... khera, e karuNAvata che ne jANavA chatAM teo ApaNI pApI tarIke jAherAta karavAnA nathI ! paraMtu tamAro pApano ghaDo kyAreka to phUTaze ne ? tyAre zuM karazo ? varSo vItI gayAM pachI paNa keTalAMka pApa pakaDAi jAya che ! eTale amArAM sAdhu-sAdhvIjIvananI AcArasaMhitAmAM e pramANe Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvAyuM che ke rAja rAja jo guru pAse hoya to, pAponuM khullA hRdayathI Alocana karI ja levAnuM. saMyoga na hoya sadguruno to paMdara divase.... mahine... A cAra mahine sadguru pAse jaI hRdayanuM zuddhIkaraNa karI ja levAnuM. koI pApa chUpuM (guruthI) nahIM rAkhavAnuM. AvA zuddhIkaraNathI mana svastha ne prasanna rahe che. sAthe sAthe namratA ane nirabhimAna Ave che. huM pApI chuM...' A vicAra manuSyane namra ane nirabhimAna banAve. jJAnI gurujano AvAM saraLa ne nikhAlasa ziSya-ziSyAo para vizeSa rUpe karuNAvaMta hoya che. teo AvAM ziSyone 'uttama'nI kakSAmAM mUke che. A to kALa viSama che, saMghayaNazakti nathI... manobaLa dRDha nathI, nahIMtara AvI rIte sadguru pAse jaI potAnAM pracchanna pAponuM pragaTIkaraNa karanAra mahAtmAne kevaLajJAna thaI jAya ! "mahAnizItha' sUtramAM AvAM dRSTAMto vAMcavA maLe che. AjanI vAtano sAra A che : pragaTa ke pracchanna pApothI bacatA raho. pracchanna pApono vahelAmAM vahelI take nAza karo - Aje basa ! ATaluM ja. kAMTo kayo che ? gupta pApa 0 33 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E. zuM zocA che ? upANatt ziSya gurudeva, kharekhara duHkhadAyI zuM che ?' guru "vatsa, kRpaNatA duHkhadAyI che.' tamArI pAse ApavA mATe vastu che, bIjAne enI jarUra che ne e mAMge che, chatAM tame nathI ApatA. te vAta tamArA mATe gaMbhIra kahevAya. duHkhadAyI kahevAya. tamane duniyA kRpaNa-kaMjUsa kaheze. kRpaNatA moTo doSa che, durguNa che. paraMtu mANasano svabhAva evo che ke ene bIjAnI kRpaNatA to khaTake che, potAnI kANatA khaTakatI nathI. ene bIjA pAsethI levuM game che, ApavAnuM prAyaH gamatuM nathI ! temAM eka mahattvanI vAta che. jenA pratye mANasane prema hoya che tene ApavAmAM e rAjI hoya che. e prema vAtsalyarUpe hoya, neharUpe, dayArUpe ke karuNArUpe hoI zake. tame tamArA svajanone kaMI Apo cho te vAtsalya che. tame sAdhu-saMtone kaMI Apo cho te sneha che, prema che. tame garIbone kaMI Apo cho te dayA che. tame pazu-pakSIone kaMI Apo cho te karuNA che. AvA vibhAgo bhAvAtmaka bhUmikAnA hoya che. kRpaNa mANasa Avo eka paNa bhAva prAya: dharAvato hoto nathI. enAmAM "lAgaNI" jevuM, sneha' jevuM tattva prAyaH jovAmAM nahIM Ave. AvA mANaso kRpaNatAnI vikRtithI pIDAtA hoya che. mArI pAse mIThAI che, te bIjA sAthe vaheMcIne khAuM to e saMskRti che. huM ekalo ja mIThAI ArogI jAuM to mArI prakRti che, paNa bIjA 340 saMvAda Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAsethI mIThAi jhUMTavIne khAI jAuM to e vikRti che. paraMtu mAnavatAnI vAta nyArI che. potAnI mIThAI pote na khAtAM bIjAne khavaDAve ane khavaDAvIne UMDo saMtoSa pAme te zreSTha mANasa kahevAya. e jIvatuM tIrtha kahevAya. duniyAmAM Aje paNa AvAM aneka jIvaMta tIrtho che... enA pratApe A duniyA TakI rahI che... pich? kRNane, kaMjUsane be AMkhanI zarama paNa nathI naDatI. be AMkhanI zaramano paNa jANe dukALa paDyo che. lAbhavAda ane lobhavAda vakaryo che. A saMsAranI AbohavA ja evI banI gaI che. game te bhoge mANasane paiso meLavavo che, bhego karavo che. paiso banAvavA te adhIro banyo che. koIne kaMI ApavuM nathI ! A 'gIdhavRtti' kahevAya. gIdha jyAre marelA DhoranA peTamAM UMDe sudhI potAnI cAMca khose tyAre potAnI pAMkho pahoLI karIne DhoranA zarIrane DhAMkeluM rAkhe che, jethI bIjuM koI potAnI mijabAnImAM bhAga na paDAve... ! have bIjI tAttvika vAta karI laIe. dAna e dharma che. je tamAruM che te tame bIjAne Apo cho, tene dharma kahevAyo che. ane tame nathI ApatA to tene 'pApa' kahevAmAM AvyuM che ! ApavA yogya vastu che tamArI pAse chatAM tame nathI ApatA, to te guno che, aparAdha che, pApa che. prazna : bIjAne ApavAnuM mana kema nathI thatuM ? uttara : tAttvika dRSTie temAM kAraNabhUta hoya che aMtarAya karma ! 'dAnAntarAya' nAmanuM karma tamA2A manane roke che dAna ApatAM ! nathI gamatuM ApavAnuM ! meLavavAnuM ja game che ! paNa maLavAnuM icchAthI nathI maLatuM ! maLavA mATe paNa 'lAbhAntarAya' nAmanA karmano kSayopazama joIe. A karma thoDuMghaNuM paNa tUTeluM hoya to thoDIghaNI icchAo pUrI thAya. khera, A vAta pachI kyAreka vistArathI samajAvIza. Aje to 'kRpaNatA'nI vAta karavI che. tamArA jIvana-vyavahAramAMthI kRSNatA dUra karavAnI che. keTalA-keTalA prakAranI kRpaNatA mANasane satAve che ! zuM zocanIya che ? kRpaNatA 0 35 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAne paisA ApavAmAM kRpaNatA. bIjAne bhojana ApavAmAM kRpaNatA. bIjAne jagA ApavAmAM kRpaNatA. bIjAne vastra ApavAmAM kRpaNatA. bIjAne pANI ApavAmAM kRpaNatA. are, mIThA zabdo ApavAmAM paNa mANasa kaMjUsAI kare che ! huM AvA mANasone kahuM chuM ke, "bhAI, mIThuM pANI koIne na Apo to vAMdho nahIM, paNa mIThI vANI to Apo...! koIne mITho AvakAra to Apo. emAM kyAM paisA lAge che ?" paraMtu kRpaNatAe manuSyane sArvatrika bharaDo lIdho che. A sthitimAM mANasa dharmanA mArge kevI rIte cAlI zake ? kRpaNatAnA mULamAM to lobha-tRSNA-Asakti ja paDelAM hoya che. je vastu upara manuSyane Asakti hoya che, mamatva hoya che, te vastu te tyajI zakato nathI. bIjAne ApI zakato nathI. pachI e pada hoya, paisA hoya ke patharA hoya. bhikhArIne potAnuM bhikSApAtra, bhale mATInuM hoya, paNa ene jo mamatva haze to te nahIM choDe. eka bhikhArI eka havelInA dvAre gayo. tene bhikSA joItI hatI. tenA bhikSApAtramAM be-cAra divasanuM vAsI bhojana vAsa mAratuM hatuM. havelInI strIe ene kahyuM : "tuM tAruM A gaMduM bhikSApAtra sApha karI nAMkha. pachI tane huM garamagarama dUdhapAka ApuM.' bhikhArIe vicAryuM : "huM bhikSApAtramAM je che te pheMkI dauM, ne pachI A strI ane bhikSA na Ape to ?' teNe pelI strIne kahyuM : "mane je ApavuM hoya te A bhikSApAtramAM ja Apo. emAM je che te huM pheMkI nahIM dauM !" bhikSApAtramAM je kaMI hatuM te bhikhArIne gamatuM hatuM. je game che te choDI zakAtuM nathI. pariNAme Asakti vadhI jAya che. ane Asakti ja jIvane durgatimAM laI jAya che. kRpatA sAthe Asakti ja joDAyelI hoya che. . 36 0 saMvAda Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArA sAmAjika abhigamathI vicAro to paNa kRpaNatA lajjAspada che. samAjamAM kRpaNa mANasa pUjAto nathI, gavAto nathI, prazaMsAto nathI. enI loko niMdA kare che. enAM zukana paNa sArAM gaNAtAM nathI. pAMca sArA mANaso bhegA thavAnA hoya temAM kRpaNano samAveza thato nathI. sAmAjika stare paNa te nIce UtarI jAya che. kRpaNatA kauTumbika dRSTie vicAro. parivAramAM jo dAdA-dAdI, ke mAtApitA kRpaNa haze, gharanA vaDIlo kaMjUsa haze to parivAramAM teo apriya banavAnA. saMtAnone teo gamaze nahIM. AvAM gharomAM pachI corI, mArAmArI. gALAgALI vagere dUSaNo pravezI jatAM hoya che. paraspara vahema ne zaMkAnI dRSTithI jovAtuM hoya che. AdhyAtmika ke dhArmika dRSTie to kRSaNatA tyAjya ja che, kAraNa ke adhyAtmanA ke dharmanA kSetramAM pravezavA prathama ja 'viSayavairAgya' joIe. viraktabhAva joIe. kRpaNa virakta na banI zake. te to nasakta ja hoya. mATe kRpaNatAne dUra karavAnI che. zuM zocanIya che ? kRpaNatA - 37 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. zuM prazaMzauya che ? Getzal ziSya : 'gurudeva, prazaMsanIya zuM che ?" guru : 'vatsa, manuSya pAse vaibhava hoya to udAratA prazaMsanIya che.' lokapriyatA meLavavA mATeno zreSTha guNa che udAratA. udAra mANasa gharamAM to pUjAya, bahAra paNa enA guNa gavAya che. tenI sArI prasiddhi thAya che. joke A to bahAranA lAbha che. AMtarika dRSTie to tame kalpanA na karI zako teTalA lAbha thatA hoya che. e badhA lAbhonI vAto kahevA pUrve udAratAnA prakAro batAvI dauM. dhananI ane annanI udAratA sAthe mULabhUta udAratA joIe mananI ! mananI udAratA. tame bIjA jIvone sArA vicAro Apo, eTale ke tame bIjA jIvo mATe zubha bhAvanAo bhAvo. 'sahu jIvo sukhI thAo... sahu jIvo nIrogI raho... sahunuM kalyANa thAo...' AvI AvI zubha bhAvanAo bhAvavI, e mananI udAratA che. bIjI udAratA che bIjAnI bhUlonI kSamA ApavAnI. kSamA ApavAmAM udAra banavAnuM. eka ja vyakti jyAre be-cAra vAra ApaNI sAthe khoTokharAba vyavahAra kare che tyAre ApaNe kSamA ApavAmAM saMkocAI jaIe chIe. te saMkoca na rahevo joIe. kSamA ApyA ja karavAnI che ! krodhane kSamAthI ja jItI zakAya che. kSamAdAnanI udAratA dhanadAna karatAM ke annadAna karatAMya caDiyAtI che. alabat vartamAnakALe to jaladAnanAM paNa phAMphAM che ! trIjI udAratA che bIjAonA, ApaNAthI judA vicArone sahI 38 0 saMvAda Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAnI. ApaNA vicAro sAthe jemanA vicArono mULa jAmatAM nathI tevA loko sAthe paNa jhaghaDavAnuM nathI ! bhale ApaNe emanA vicAro na svIkArIe ke te ApaNA vicAro na svIkAre, temanA pratye udAra valaNa rAkhavAnuM. tyAM vyavahAra bagADavAno nathI. na udAratA. A rIte udAratAne aneka dRSTithI joI zakAya. mahattvanI vAta e kahevI che ke tame je je mANasamAM udAratA juo, tame tenA e audAryaguNanI prazaMsA karo. guNanI prazaMsA karavI te guNAnurAga che ane guNAnurAga eka viziSTa koTino guNa che. jyAre tame bIjAnI udAratAnI prazaMsA karo cho tyAre tame udAratAne protsAhita karo cho ! udAratAnI vRddhi karo cho. udAratAne jyAre sAcI prazaMsAno sparza maLe che tyAre te sahasradala kamaLanI jema khIlI UThe che. tamArI pAse khUba paiso che, tame maMdira baMdhAvo, upAzraya, dharmazALA, pAThazALA, ArogyazALA AdinuM nirmANa karI zako. tame duHkhI sAdharmikono uddhAra karI zako. arthAt nirdhana sAdharmikone pagabhara karI zako. tame pratidina garIbone anukaMpAdAna-annadAna ApI zako. sadAvrato calAvI zako. tamArI pAse vipula vaibhava che to tame bhavya tIrthayAtrA- saMghayAtrA karI-karAvI zako. viziSTa koTinAM dhArmika anuSThAno karAvI zako. dharmanAM graMthone lakhAvI zako, chapAvI zako. jJAnabhaMDArone samRddha karI zako. jIvadayAnAM aneka kAryo karI zako. mahArAjA kumArapAla udAra hatA, to AcAryadeva hemacandrasUrijIe temanI pAse kevAM kevAM uttama dharmakAryo karAvyAM hatAM, te tame jANo. mahAmaMtrI vastupAla-tejapAlanI udAratAno lAbha anupamAdevIe kevI rIte lIdho hato, te tame emanA jIvanacaritramAM vAMco. mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDazAhe devagirimAM hajAro sAdharmikone potAnA audAryathI kevA sukhI karyA hatA, te tame jANavA prayatna karo. zuM prazaMsanIya che ? udAratA 7 39 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA bhAmAzAha ane kacchanA jagaDuzAhanI adbhuta udAratAno itihAsa jarU2 vAMcI jAo. udAratA chellI sadImAM paNa jainazAsanamAM aneka dAnavIro thayA che. vartamAna kALe paNa thoDA dAnavIro potAnA dAnadharmathI svajIvanane to dhanya banAvI rahyA che, jainazAsanane paNa zobhAvI rahyA che. Aje, jyAre audAryaguNanI ja vAta karavAnI che, to tame ahIM . beThelA lagabhaga badhA ja mahAnubhAvo sukhI-zrImaMta cho. tame thoDAvattA aMze udAra hazo ja. paNa vizeSa rUpe mAre tamane eka yojanA batAvavI che. tame sahu sukhI zrImaMto, eka-eka duHkhI sAdharmika parivArane dattaka laI zako. e parivArane tame Arthika rIte sadhdhara karI zako. sAthe sAthe e parivArane mokSamArganI ArAdhanAmAM protsAhita karI zako. tamArI pAse mArI A apekSA che. zuM vadhAre paDatI apekSA che ? tame na karI zako, evuM azakya ke duzakya kArya che ? nA, tamArA mATe saraLa kArya che. basa, eka ja parivAranI javAbadArI ! enI unnatino prayatna karavAno... paNa mArA eka paricita zrAvake mane eka divasa AvI ja vAtanA saMdarbhe kaheluM ke 'mahArAja sAheba, amArA para ATalo badho vizvAsa na mUko. amAro saggo bhAI bhUkhe marato hoya toya amAruM rUMvADuM pharakatuM nathI. amArI AMkha bhInI thatI nathI. ame bahArathI jeTalA UjaLA dekhAIe chIe eTalA bhItaramAM UjaLA nathI...' e bhAInI vAta sAMbhaLIne manamAM raMja thayo hato. ApaNe dharmanA mULabhUta tattvanI upekSA karIne dharmanA bAhya vyavahAromAM ane zAsanaprabhAvanAnA nAme svakIrti ane svaprasiddhi mATe dhanano vyaya karI rahyA chIe, ema lAgatuM nathI ? eka bhAIe pAlitANAno saMgha kADhyo. vIsa-pacIsa lAkha rUpiyA kharacyA haze. emane kahevAmAM AvyuM ke ApaNI 40 0 saMvAda Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAratA A saMghayAtrAmAM cAra garIba vidhavA baheno che. nirAdhAra che. jo tame cAre bahenone 25-25 hajAra rUpiyA Apo, to amane upakAraka banI zake.' 'nA, kharca ghaNo thaI gayo che... have kharca karavAnuM bajeTa nathI !' pachI e ja mANase kIrtidAnamAM be lAkha rUpiyA ApyA hatA ! A che ApaNo samAja ... je kSetra sIdAtuM hoya e kSetramAM dAnano pravAha vahevo joIe. paNa koNa samajAve ? samajAvIe chatAM samajavAnI taiyArI paNa joIene ? jayazaMkaraprasAda mahAkavinAM be muktaka sAMbhaLo : auroM ko haMsate dekho manu, haMso aura sukha pAo, apane sukha ko vistRta kara lo sabako sukhI banAo. (hrAmayAnI) tuma ho kauna aura maiM kyA hUM ? isa meM kyA hai dharA, suno, mAnasa- jaladhi rahe cira cumbita, mere kSitija ! udAra bano ! (naphara) 'udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam / ' 'udAra caritravALA manuSyo mATe samagra pRthvI kuTuMba hoya che.' zuM prazaMsanIya che ? udAratA 40 41 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. duniyAmAM kalpavelo zuM che ? vidhA ziSya : 'gurudeva, A duniyAmAM sAcI kalpavelI zuM che ?" guru : 'vatsa, yogya ziSyane ApelI vidyA kalpavelI che !' tame loko prAyaH kalpavelInA prabhAva nahIM jANatA ho. tamane batAvuM chuM enA vizeSa prabhAva, prabhAva kaho ke camatkAra kaho ! evI eka e velaDI hoya che. e velanI upara tame je vastu mUko, te vastu khAlI ja na thAya ! jema ke e velanI uDhANI banAvIne enA para ghInuM ke dUdhamAkhaNanuM vAsaNa mUkI rAkho. pachI e vAsaNamAMthI je ghI vagere hoya te kADhatA raho. vAsaNa khAlI ja na thAya ! bharAyeluM ja rahe ! AvI kalpavelI mAMDavagaDhanA mahAmaMtrI pethaDazAha pAse hatI. ane enA AdhAre teo moTA zrImaMta banelA. pachI rAjAnA maMtrI banelA. temaNe potAnI zrImaMtAIno khUba ja udAratAthI upayoga karyA hatAM. temane mAtra pAMca lAkha rUpiyAno ja parigraha hato. A kalpavallInI vAta jJAnI puruSo temanA kSetramAM, jJAnanA kSetramAM kare che ! teo AtmavidyAne kalpavallI kahe che. teo adhyAtmavidyAne kalpavallI kahe che ! paraMtu kalpavallInuM kAma to gurunA samarpita ziSya kare che ! e gurunA jJAnane ghaTavA nathI deto, vRddhi ja kare che ! ravIndranAtha TAgore lakheluM che : vidyAlAbha vidyAlaya para nirbhara nathI paraMtu mukhyatayA chAtra (ziSya) para nirbhara kare che. eTale guru evA kalpavelI jevA ziSyane zodhIne potAnI vidyA, potAnuM jJAna Ape che. teo ziSyanI traNa vAto jue che : 42 0 saMvAda Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhA First religious and Moral Principales. (pahelAM dhArmika ane naitika siddhAMta) Secondly gentelmanly conduct (bIjo che satpuruSocita vyavahAra) - Third intellectual Apilitly. (trIjI vAta che baudhdhikakSamatA) 'TAmasa ArnolDa' nAmanA vidvAne A traNa vAto batAvI che. AvA suyogya ziSyane-utkRSTa ziSyane ApelI vidyA vizeSa guNakArI (kalpavelI) bane che, jema ke meghanuM pANI samudranA chIpamAM paDIne motI banI jAya che ! vAstavamAM, sabhyajJAna, samyag vighA te te viSayamAM pAraMgata AcArya pAsethI levAnI hoya che. ane evI rIte vinayathI grahaNa karelI vidyA zreSTha sAdhutA prApta kare che. zrI zaMkarAcAryajIe kahyuM che : 'mAtaiva kA yA sukhadA suvidyA ! mimedhate dAnavazAt suvidyA !' mAtAnI jema sukha upanA2I suvidyA che. ApavAthI zuM vadhe che ? uttama vidyA ! kalpavallI samAna vidyA yogya ziSyone - chAtrone - vidyArthIone ApavAthI te vidyA niraMtara vadhatI jAya che. eTale guru evA ziSyone vidyAdAna Ape che. vidyA prApta karatAM karatAM ziSyanuM vyaktitva kevuM guNamaya bane che te 'kSemendra'nA eka zlokamAM sAMbhaLo. zIlaM parahitAsaktiranutsekaH kSamAdhRtiH / alobha zvetI vidyAyAH paripAkojjvalaM phalam / / duniyAmAM kalpavelI zuM che ? vidyA 0 43 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIla, paropakAra, vinaya, kSamA, dhairya ane alobha (saMtoSa) - A cha vidhAnI pUrNatAnA uvela phaLa che. mahAyogI rAjarSi bhartuharIe paNa vidyAno apUrva mahimA gAyo che : vidyA nAma narasya rupamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM, vidyA bhogakarI yazaH sukhakarI, vidyA guruNAM guru / vidyA bandhujano videzagamane vidyA paraM vaibhavaM vidyA rAjastu pUjitA na tu dhane, vidyAvihInaH pazuH / / artha samajI lo vighA puruSanuM zreSTha rU5 che. gupta dhana che. yaza che ane sukhadAyI che. vidyA gurunI paNa guru che. paradezamAM baMdhu che, parama deva che. rAjAo vidyAnI pUjA kare che, dhananI nahIM, vidyAhIna pazu kahevAya ! tamAre kahevuM che? vartamAnakALe dhanahIna mANasa pazu kahevAya che, ema kahevuM che ne ? kaho. dhanavaMto ne zrImaMtonI AratI utAryA karo ! je samAjamAM zrImaMta karatAM dhanavaMtane mahattva maLe, mahAtmAnA badale mAphiyAone mahattva maLe, te samAjanuM naitika ne dhArmika patana thAya. dhImaMta eTale jJAnI buddhimAna. tenI AMkhomAM kAma-krodhanA vikAro na hoya. te abhimAnathI akkaDa na hoya. enI pAse ja vidyAno dIvo saLagato rahe. e jJAnI puruSa vighAcakSuthI ja avalokana karato hoya che. ApaNI AjanI vAta A che : guru yogya ziSyane samyagU jJAna Ape. e ziSya e jJAna ApA ziyone Ape. A pravAha vaheto rahe. jJAnanI gaMgA vahata rahevuM naIe. loMgaphelo' nAmano vi kahe che : Art is long and time is fleeting. vidyA anaMta che ane samaya UDI rahyo che !! 84 9 saMvAda Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta AtmavidyAne pAmavA ziSya sukhazIlatAno tyAga karavo paDe. pramAdane khaMkherI nAMkhavo paDe. tamAre eza ArAma joIe che to tamane jJAna nahIM maLe. tamAruM jJAnI banavuM che to tamAre sukhone choDavAM paDaze ! hA, bahAranAM sukhasAdhano jema jema ochAM tema tema AMtarika sukhasamRddhi vadhAre maLe. bhItarano AtmAnaMda anubhavavA maLe. vidhA hA, takalIpha tyAM thAya che... jyAM vidyAdAna mATe yogya pAtra maLatuM .nathI ! apAtra pAtratAM yAti / tyAM ayogya vyakti pAtra banI jAya che. 'ujjaDa gAmamAM eraMDo pradhAna', e ukti sArthaka bane che. yAda rAkho. jJAna kalpavelI samAna che. te suyogya chAtrane-ziSyane ApavAthI vRddhi pAme che. duniyAmAM kalpavelI zuM che ? vidyA 0 45 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. akSarA ghast gNa zuM che? supAtra dALa ziSya "gurudeva, akSaya vaTavRkSa kayuM che ?" guru : "vatsa, supAtradAna akSaya vaTavRkSa che.' tame vaDanAM jhADa joyAM ja haze. emAMya jo tame "kabIravaDa joyo haze to Azcaryacakita thaI gayA hazo. vaDanA jhADanI vizeSatA hoya che enI aneka vaDavAIo. seMkaDonI saMkhyAmAM vaDavAIo phUTI nIkaLe che. eTale eka vRkSamAMthI aneka vRkSo sarjAI jAya che ! supAtradAna AvuM vaDanuM vRkSa che, te paNa avinAzI, akSaya hoya che. vaDanuM jhADa to kyAreka kALanA, mahAkALanA jhapATAmAM nAza paNa pAmI jAya, paraMtu ApeluM supAtradAna nAza na pAme tevuM vaTavRkSa che ! tame sAMbhaLyuM ke vAMcyuM haze ke zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA AtmAnuM utthAna A supAtradAnathI thayuM hatuM. emanA 27 janmonuM varNana zAstromAM vAMcavA maLe che. temAM pahelA ja janmamAM teo eka munine jaMgalamAM bhAvapUrvaka AmaMtrita karIne bhikSA Ape che, temanI sevA kare che ne pachI emane mArga batAvavA jAya che. A vAveluM vaDa-vRkSa satyAvIzamA bhavamAM tIrthakara mahAvIranA rUpe phaLyuM-phAlyuM ! keTalI badhI vaDavAIo ene phUTI nIkaLI hatI ! aneka prakAranAM bhautika-AdhyAtmika sukho, e vaDavAIo che. evI ja bIjI vAta tamane yAda karAvuM. pelo govALaNIno nAno dIkaro. roI roIne eNe mA pAse khIra banAvarAvI hatI... thALImAM khIra laI khAvA beTho hato, tyAM ja eNe munirAjane mArga para jatA 460 saMvAda Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joyA... e oLakhI gayo ! 'A to e ja muni che ke jemane jaMgalamAM huM roja sthirapaNe UbhelA jouM chuM !' e munirAjane bolAvI lAvyo ane pote je khIra khAvAno hato te munirAjane vahorAvI dIdhI ! khUba premathI ApI dIdhI. ApIne khUba rAjI thayo. alabatta, ane khabara nahIM hoya ke e munirAjane eka mahinAnA upavAsanuM e divase pAraNuM hatuM ! 'supAtradAna'nuM vaTavRkSa vavAI gayuM ! ane 'zAlibhadra'nA bhavamAM e vaTavRkSa phAlyuM-phUlyuM ! vipula vaibhava maLyo. apAra saMpatti ane anupama bhogopabhoga maLyA. e badhAya karatAM caDhiyAtuM sukha maLyuM bhagavAna mahAvIranA ziSya thavAnuM ! atyAre e supAtradAnanuM vaTavRkSa anuttara devalokamAM vistareluM che ! suoMtra 113 sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA supAtra kahevAya. Ama to pratyeka Astika manuSya supAtra che. paramAtmatattvane, gurutattvane ane dharmatattvane mAnanAra manuSya supAtra che. tame supAtrane dAna ApatA raho ! emAM koI tIrthaMkara ke gaNadharano AtmA paNa hoI zake ! koI kevaLajJAnIno ke avadhijJAnIno AtmA paNa hoI zake... tamAruM dAna emane maLe... ane tame nyAla thaI jAo ! supAtradAna tamane akSaya pada sudhI laI jaI zake che. supAtradAna mATe amadAvAda to bahu ja sAnukULa zahera che. ahIM sadaiva sAdhu-sAdhvIjIno yoga rahe che, saMyoga 2he che. paNa bhikSAnA samaye tamArA daravAjA khullA rahe che kharA ? phlaeNTonA baMdha daravAje sAdhu-sAdhvI 'bela' to mArI zake nahIM ! tame e samaye pratIkSA karatA raho to ja tamane supAtradAnano lAbha maLe. emAMya jo sUryAstapUrve tamArA gharamAM bhojana thatuM hoya, rAtribhojana na thatuM hoya to supAtrAnano sAro lAbha maLe. bhojanamAM kAMdA, baTAkA ke bIjAM kaMdamULa to (lasaNa vagere) nathI vAparatAne ? ApaNA sAdhu-sAdhvIne koI kaMdamULa kAma na Ave. koI abhakSya padArtha kAma na Ave. tamAruM jainonuM rasoDuM jaina saMskRti mujaba akSaya vaDanuM vRkSa kayuM che ? supAtra dAna 0 47 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaLavAyeluM che ne ? supAtradAnanuM mahAna puNya che kamAvA mATe tamAre paNa "suyogya" to banavuM ja paDe. zrAvaka-zrAvikA banavuM paDe. te mATe tamAre kamase-kama abhakSyano, kaMdamULana ane rAtribhojanano tyAga karavo joIe. joke parvatithiomAM to vanaspatino paNa tyAga karavAnAM che. paraMtu tame have A badhI vAto mAnavAnA nathI. tame kahezo ame to mAnIe paNa bALako nathI mAnatA..." bALako konAM che ? tamArAM ja che ne ? tame jo emane pahelethI ja sArA saMskAro ApyA hoya to teo tamArI sArI ne sAcI vAta mAnavAnAM ja, paNa tame bALakone sArA saMskAra ApavAmAM niSphaLa gayA cho. supAtradAna mAtra bhojanadAna ja nathI, temAM vastradAna, auSadhadAna, pAtradAna, jJAnadAna Adi ghaNAM dAnono samAveza thAya che. "jagA'nuM dAna, jene amArI bhASAmAM vasatInuM dAna' kahevAya che, te paNa agatyanuM dAna che. eTale ke supAtrane rahevA mATe, visAmA mATe jagA ApavI. ApaNe tyAM ayavaMtI sukumALa nAmanA zreSThiputranI vArtA Ave che. eNe potAnI havelImAM eka AcArya mahArAjane seMkaDo sAdhuo sAthe utAro Apyo hato. e sAdhuomAM eka munirAja rAtrinA samaye zAstra svAdhyAya karatA hatA. khUba ja spaSTa svaramAM teo eka evA zAstrano svAdhyAya karatA hatA ke jemAM devalokanA nalinI gulma' nAmanA vimAnanuM varNana AvatuM hatuM. zreSThiputra ayavatI sukamALa e varNana sAMbhaLe che ne ene potAnA pUrvajanma yAda Ave che. e "nalinIgulma vimAna' nAmanA devalokamAMthI ja ahIM janma pAmelo hato ! pUrvajanmanI smRti thatAM punaH e devalokamAM janma levA te daDha saMkalpa kare che. AcArya mahArAja pAse dIkSA le che ne e ja rAtre nagaranI bahAra smazAnamAM jaIne kAyotsarga dhyAnamAM sthira thaI jAya che. pazuno ghora upasarga thAya che. samAdhimRtyu pAmIne e "nalinI gulma vimAnamAM utpanna thAya che ! 48 * saMvAda Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapAsa 1 supAtradAna tyAM vaTavRkSa banIne phAlephule che ! 5 atyAre e AtmA e devalokamAM che ! supAtradAnane | VakSaya vaTavRkSa kaheluM che ! arthAt e AtmA nirvANa 7 pAmaze tyAM sudhI ene sukha-samRddhi maLyA ja karavAnI. Avo supAtradAnano mahAna dharma ArAdhavAno tamane avasara maLelo che. e avasara khoI nAMkhazo nahIM. "auSadhadAna' paNa eka viziSTa dAna che. bImAra sAdhu-sAdhvInI sevA-bhakti to mahAna sevA che. mahAna dharma che. are, koIpaNa glAna jIvanI sevA karavAno upadeza tIrthakaroe bhArapUrvaka Apyo che. tyAM sudhI prabhue kahyuM che ke "je glAnanI-bImAranI sevA kare che te mArI sevA kare che.' AthI vizeSa zuM kahevAnuM ? paraMtu tame sarvaprathama bImAra mAtA-pitAnI sevAthI prAraMbha karazo. ? jo tame icchatA ho ke tamArI bImArImAM bIjA tamArI sevA kare, to tame sevA karavAnuM kArya zarU karI do. barAbarane ? akSaya vaDanuM vRkSa kayuM che ? supAtra dAna 0 49 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. upAderA zuM che ? guruvacana ziSya : 'gurudeva, svIkAravA jevuM zuM che ?' guru : 'vatsa, guruvacana svIkAravA jevuM che. e ja hitakArI che.' 'prazamarati' nAmanA graMthamAM kahevAyuM che : dhanyasyopari nipatatyahitasamAcaraNa dharmanirvApI | guruvadanamalayanisRto vacana sarasacandana sparzaH | 70 Aje ApaNe A zloka upara ja anuprekSA-ciMtana karIzuM. graMthakAra gurunA mukhane malayAcala kahe che. temanA vacanane bhIno candanano sparza kahe che. A zItala caMdanasparza bhAgyazALI ziSya pAme che ! gurunI ArAdhanAnA mArgamAM eka bhayasthAna che. guru kAyama tamane mIThA-madhurA zabdo ja saMbhaLAve, evI apekSA na rAkhazo. tamArI bhUlo thaI javI svAbhAvika che. e bhUlo sudhAravA guru tamane kaDavA zabdo paNa saMbhaLAve. apriya zabdo paNa saMbhaLAve, ane kyAreka zikSA paNa kare. e vakhate jo tame gurudeva para roSe bharAyA to khela khalAsa ! asahiSNu ziSyanA cittamAM kyAreka AvA vikalpo UbharAya che ke 'gurudeva mane ja kema Thapako Ape che ? vAta vAtamAM mane kema Toke che ? zuM mAre jiMdagIbhara A rIte sahana ja karyA karavAnuM ? nA, mArAthI have AvAM AkarAM ane kaDavA vacana sahana nathI thatAM...' joke karuNAvaMta jJAnI gurudeva ziSyonI mAnasika sthitino vicAra 500 saMvAda Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvacana 24) karIne, tenI yogyatA jANIne ene mokSamArganI *5) ArAdhanAmAM preraNA ApatA hoya che. khUba komaLa / zabdomAM karuNAbharyA haiye mArgadarzana ApatA hoya che. ( prAyaH to sarve ziSyone e preraNA-vANI gamatI hoya che. mArgadarzana priya lAgatuM hoya che, paraMtu je ziSyo upara pramAdanuM prabhutva chavAyeluM hoya che, iSTa viSayonuM AkarSaNa jAgeluM hoya che, evA ziSya gurunI preraNA jhIlI zakatA nathI. mArgadarzana mujaba jIvana jIvI zakatA nathI. teo potAnAM vrato-mahAvratone pramAdanA AcaraNathI dUSita karatA hoya che. A paristhiti joIne gurunA hRdayamAM glAni ane ciMtA thAya che : "mArA zaraNe Avelo AtmA A rIte saMyama jIvana hArI jaze. mAnavajIvana niSphaLa jaze. mATe mAre ene ahitakArI AcaraNathI rokavo joIe." AvI hoya che gurunI karuNAdaSTi. A dRSTithI guru ziSyane pramAdathI dUra rahevA preraNA ApatA hoya che. te preraNAmAM vaparAtA zabdo mIThA hoya ane kaDavA paNa hoya ! eka AMkhamAM vAtsalya hoya to bIjI AMkhamAM kaThoratA paNa hoya; sahAnubhUti hoya ane chaNako paNa hoya. gurunA karuNAbharyA hRdayane nahIM samajanAro ziSya, bhakta potAnuM | AvuM nirIkSaNa nahIM karanAro ziSya, gurunAM kaDavAM ane kaThora vacano sAMbhaLIne guru pratye nArAja thAya che, guru pratye roSe bharAya che. AvA ziSyone graMthakAra suMdara preraNA ApatAM kahe che : | 'tuM tArI jAtane dhanya samaja, puNyazALI samaja, ke tArA guru tane hitakArI, kalyANakArI vacano kahe che. tuM yogya che, pAtra che, mATe tane kahe che. je AtmAonuM puNya paravArI gayuM hoya che teone guru kaMI kahetA nathI. mUrkha mANasane upadeza ApatA nathI. tuM samajadAra che, vivekI che mATe tene guru upadeza Ape che. tuM zAnta citte jo emanAM preraNAvacano sAMbhaLIza to tane caMdananA zItaLa sparzano anubhava thaze. gurujanonAM mukha hamezAM malayAcala hoya che ! tamane khabara che ke upAdeya zuM che? guruvacana - 51 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malayAcala para caMdananAM ja vRkSo hoya che. e vRkSo parathI Avato vAyu sugaMdhita ane zItala hoya che. tuM ene grahaNa kara. tArA manane e vAyuno sparza thavA de. mana uparathI roSa ane rIsanAM AvaraNa dUra karI de, eTale tane e zItaLa vAyuno sparza thaze. e sparza thatAM ja tArA manano ghAma-baphAro dUra thaI jaze. te prazamarasano anubhava karIza. gurunA upadezane, gurunA vacanane caMdanarasanI upamA ApIne graMthakAre garbhita rIte gurujanone paNa suMdara mArgadarzana ApyuM che. "he gurujano, tamArI vANI caMdana jevI zItaLa joIe.' AtmasnehathI chalochala vANI ziSyanA aMtara manane snigdha kare che. ziSyanA-bhaktanA manobhAvone bhaktibhInA rAkhe che. bhaktibhInA manobhAvo gurunAM vacanone grahaNa karI zake che ane AtmasAt banAvI zake che. kyAreka gurune potAnI vANI ugra karavI paDe, to paNa temanuM hRdaya to caMdananA vilepanathI zItaLa ja hoya. kaThora zabdo mAtra abhinayanA DAyalogsa hoya ! rojiMdA jIvanamAM gurudevanI vANInA amRtaghUMTa pInArA ziSyo ne bhakto, kyAreka gurunA garama zabdone sahI zake che, kAraNa ke gurunA karuNAbhInA hRdayanI ziSyone oLakhANa thaI gaI hoya che. gurunA apAra vAtsalyanA sarovaramAM nitya snAna karanAro ziSya gurunA kyAreka bolAtA kaThora zabdonI 'kvinAIna' gaLI zake che. guru-ziSyanA sApekSA saMbaMdhomAM ubhayapakSe keTalIka sAvadhAnIo, keTalIka takedArIo rAkhe pAnuM mArgadarzana paramajJAnI puruSoe ApeluM che. zAstrajJAnanI tIvra sudhAthI vyAkuLa ziSya gurunA kaThora anuzAsanane paNa mAnya karavAno ja, paisAnI tIvra taMgI anubhavanAro mANasa zuM phUra svabhAvanA zeThanI nokarI nathI karato ? ene paMsA joIe che eTale zeTha pAsethI enI apekSA mAtra paisAnI ja hoya che. e mATe zeThano kaTu vyavahAra paNa sahana kare che. paraMtu e pUrNa rIte vaphAdAra ane samarpita to para * saMvAda Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ komaLa vyavahAravALA ane udAratAne varelA zeThane 5) ja thaI zake che. ( lokottara dharmanA mArge cAlI helA mumukSuo to A "titikSA'ne paNa ArAdhanA ja mAnatA hoya che. kaSTone sahavAmAM teo 'karmanirjarAno lAbha jotA hoya che. chatAM jyAre emanAthI kaSTo sahana nathI thatAM tyAre e ArtadhyAnamAM-durzanamAM cAlyA jAya che. vikalponI jALamAM phasAya che. evA vyAkuLa sAdhakane graMthakAra maharSi AzvAsana Ape che. gurutattva pratye sneha ne sadbhAva akhaMDa rAkhanArI divyadRSTi Ape che. - "tArA pratye gurudevane karuNA che, vAtsalya che, mATe tene hitakArI vacano kahe che. tuM tArI jAtane dhanya mAna. je jIvo puNyazALI nathI hotA teo gurunAM vacana to nathI pAmatA, darzana paNa nathI pAmatA. je loko darzana pAme che te badhA guruvacana nathI pAmI zakatA. te dhanya che ke tane gurukRpA prApta thaI che. e sivAya guru tane kaDavA vacana na ja kahe.' AtmAnuM ahita karanArI pravRttione guru vinA koNa aTakkave ? saMsAranA snehI-svajana ane mitrone tamArA AtmAnA hita-ahita sAthe koI saMbaMdha nathI. teone to potAnA ihalaukika bhautika hitaahita sAthe ja saMbaMdha hoya che. pAralaukika Atmahitano vicAra to mA niHsvArtha karuNAvaMta gurujano ja karatA hoya che. samajI gayA ke guruvacana kema upAdeya che ! upAdeya zuM che? guruvacana 53 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. sarvaguNano nAzaka koNa ? lokha ziSya : 'gurudeva, manuSyanA sarva guNono nAzaka koNa che ?" guru : 'vatsa, lobha !' pUrNajJAnI puruSoe kahyuM che : .' sarvaguNa vinAzanaM lobhAt' - prazamarati lobhathI sarva guNo nAza pAme che. Aje ApaNe A pAponA bApa evA 'lobha' aMge ciMtana karIzuM. enA mATe 'prazamarati' graMthano ja AdhAra laIne ciMtana AgaLa vadhArIzuM. sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapiduHkhAntaramupeyAt / / 29 / / sarva apAyonuM - nukasAnonuM vizrAmasthAna che lobha ! .sarva vinAzanuM AzrayasthAna che lobha ! jeTalAM vinAzakArI tattvo che, jeTalAM nukasAna karanArAM tattvo che te badhAM ja lobhanA AzrayasthAnamAM ArAma meLave che. bIje kyAMya e tattvone Azraya maLato nathI. coronuM, parastrIlaMpaTonuM ane veranI gAMTho bAMdhanArAonuM AzrayasthAna lobha che. lobhanA AzrayasthAnamAM tamane cora jaDI Avaze. parastrIlaMpaTone bIje zodhavA javAnI jarUra nathI. lobhanA vizrAmagRhamAMthI teo maLI Avaze. krUratAnI zodha bIje kyAMya karavAnI jarU2 nathI, lobhanA AzrayasthAnamAM tamane te bheTI jaze ! evI ja rIte, lobha eka rAjamArga che. sarvaprakAranAM vyasano pAse 54 sAda Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoMcavAno sariyAma mArga ! athavA sarva vyasano tamane A lobhanA rAjamArga para maLI Avaze. rAjamArga che ne ! eTale enA para cAlavAnI badhAne chUTa che. koInA 52 pratibaMdha nathI. parastrIgamana, jugAra, madyapAna, zikAra, viSayavikAra, kapaTa vagere tamAma vyasano lobhanA rAjamArga para cAlyAM jAya che. lobhadazA AtmAmAM prabaLa banI eTale AtmAmAM mahAvinAzakArI pApo AvyAM ja samajo. bhayaMkara vyasanonA pagadaMDA jAmyA ja samajo. lobha mAtra dhanano ja nathI hoto, sukha mAtrano lobha jAge che. pAMca indriyonA viSayasukhono lobha. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanAM priya sukhono lobha ! sukho meLavavAnI ne sukho bhogavavAnI vAsanA. A vAsanA ja vyasanono casko jIvane lagADe che ne ! paraMtu vicAro, ke Avo lobhI jIva, vyasanone paravaza paDelo jIva sukha prApta karI zake kharo ? zAnti prApta karI zake kharo ? jarAya nahIM. je lobhadazAne panAre paDyo te jIva nathI to sukha meLavI zakato ke nathI e zAntino anubhava karI zakato. enuM jIvana duHkha, kleza ane vedanAothI bharapUra banI jAya che. 'viSAsUtra' mAM zreSThiputra ujijhatakanI vArtA Ave che. vaiyika sukhono lobhI banyo, zarAbI banyo, jugArI banyo, mAMsabhakSI banyo ne vezyAgAmI banyo. 'kAmadhvajA' nAmanI vezyAnA bhogasukhamAM lIna banyo. pariNAma kevuM bhayaMkara AvyuM ? nagaranA rAjAe potAnA upabhoga mATe je vezyAne rAkhI hatI, tenI pAse nahIM javA ujijhatakane sUcanA ApI devAmAM AvI hatI, paraMtu vezyAnA sukhano lobhI ujijhataka vezyA pAse gayA vinA rahe ? corIchUpIthI paNa te gayo ja. paraMtu rAjAe tene pakaDI pADyo. tene zULI para caDhAvI mArI nAMkhavAmAM Avyo. pacIsa varSano e phUTaDo javAna sukhabhoganI vAsanAnA pAye zULI sarpagurAno nArADa DolA ! doSa desa zAka eNa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para marAyo. marIne e pahelI narakamAM gayo. kaho, AvA karapINa lobhane jIvanamAM sthAna ApIne sukha meLavI zakAya ? - ajJAnI jIva sukha meLavavA mATe lobhano Azaro le DJ che. koI paNa pApa AcaravA taiyAra thaI jAya che. ene pApa dekhAtuM nathI. ene to indriyonAM viSayasukho ja dekhAya che ! paraMtu e sukha bhogavyAM na bhogavyAM tyAM to e duHkhonA bhayaMkara dAvAnaLamAM jhIMkAI jAya che. durgationAM bhISaNa duHkho ene pIMkhI nAMkhe che. ene cUMthI nAMkhe che. dhyAna rAkho, sukha meLavavA lobha pAse na jAo. dUrathI bhale tamane tyAM sukha dekhAya, paraMtu te mAtra tamAro bhrama che. sukhanA paDadA pAchaLa tame kalpI na zako tevAM bhayaMkara duHkha chupAyelAM paDyAM che. lobha ! sarvaguNono nAza jo pasaMda hoya to lobhadazA tamane mubAraka ho ! tamArA jIvanabAgamAM kSamAnAM puSponI suvAsa jo cAho cho, namratA ane saraLatAnAM AmravRkSonI zItaLa chAyA je cAho cho, satya ane saMtoSanAM madhura phaLono AsvAda jo cAho cho to tame lobha tyajI do. lobha tamane ahiMsaka nahIM rahevA de. lobha tamane satyanA chAMyaDe nahIM besavA de. lobha tamane 'prAmANika puruSa'nahIM rahevA de. lobha tamane kadAca sadAcArI nahIM rahevA de. lobha tamane dAna detAM rokaze. tapazcaryAno mArga rokaze. zubha bhAvanAone tamArA manomaMdiramAM pravezatAM rokaze. - ekeya guNa nahIM rahevA de, pachI ? guNa vinAnuM jIvana tamane saMtoSa Apaze ? guNa vinAnuM jIvana AtmakalyANanuM sAdhana banaze ? to pachI lobhapizAcane bhagADI do. lobhanuM mULa che mamatva. mamatvanI vAsanA koI eka ja prakAranI nathI. "A mAruM' keTalA 56 0 saMvAda Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayo ne AvarIne paDelI e vAsanA che? svajano mArA, parijano mArA, dhana-saMpatti mArI, zarIra / mAruM..' je padArthane tame tamAro mAnyo ke tenuM mamatva baMdhAyuM ! AvAM vividha mamatvomAMthI lobha utpanna thAya che. jene "mAruM" mAnyuM te meLavavAno lobha jAgavAno ne te meLavavA mAyA-kapaTa paNa karavAnA. lobhanuM mULa batAvI dIdhuM. tene rAkhavuM ke kApavuM te tamArI icchA para nirbhara che. mamatvane "rAga" kahevAya. ahaMkArane dveSa' kahevAya. A "ka" ane "mama' moharAjAno maMtra che. A mahAmaMtrathI moharAjAe samagra vizvane AMdhaLuM banAvI dIdhuM che. mamatva ane ahaMtvanI vAsanAo jyAM sudhI prabaLa che tyAM sudhI kaSAyo prabaLa rahevAnA ja. mATemamatva ane ahaMtvanI vAsanAone khodIne bahAra pheMkI devI ja paDaze. rAga-dveSa para ja satata ane sakhata prahAro karatA raho, kaSAyo svataH DhaLI paDaze. cAre kaSAyomAM lobha bahu ja khataranAka che. tene vazamAM rAkhavAno sarvaguNano nAzaka koNa ? lobha 0 57 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. zA koNa che ? kAnI ziSya gurudeva, zatru kharekhara koNa che?" guru : "vatsa, kAma-vAsanA zatru che.' jJAnI puruSo, AtmadRSTA maharSio kSaNika sukho karatAM aMtarAtmAnI sthAyI zAnti ane svasthatAne vizeSa mahattva Ape che. viSayasevanamAM, seksamAM bhale kSaNika sukhano anubhava manuSya kare, paraMtu e thoDI kSaNo vItyA pachI zuM ? e kAmavAsanAno juvALa zamyA pachI zuM ? narI azAnti ane asvasthatA ja ne ? pUrNajJAnI vItarAgane saMsArano koI khUNo aNadekhyo hoto nathI. koI deza-pradeza ajANyo hoto nathI, pachI mAnavInuM zayanagRha aNadekhyuM kevI rIte hoya? bhale e zayanagRhanAM bArI-bAraNAM baMdha hoya, kevaLajJAnanI dRSTi e baMdha zayanagRhanI bhItara joI zake che. jANI zake che. e jovAmAM ane jANavAmAM kevaLajJAnIne nathI hoto rAga ke nathI hoto dveSa. kAraNa ke teo vItarAga hoya che. - zayanagRhanI gupta vAta pragaTa karIne jJAnI puruSo manuSyane viSayasevanathI aLagA rahevAnI preraNA Ape che. AtmAnI zAnti ane svasthatA akhaMDa rAkhavA mATe kAmavAsanAno tyAga karavAno upadeza Ape che, alabatta viSayasevanathI tamArA manane kSaNika saMtoSa, kSaNika sukha maLe che, paraMtu eTalA mAtrathI viSayasevana upAdeya nathI banatuM, karavA yogya siddha nathI thatuM. jaMgalamAM eka "kiMpAka' nAmanuM vRkSa hoya che. e vRkSa para je phaLa 58 * saMvAda Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e bese che te phaLano svAda kerInA svAda karatAMya vadhu 2) madhura hoya che. enI sugaMdha AmraphaLanI sugaMdha karatAMya caDiyAtI hoya che. e phaLa tame khAo to mIThuM lAgaze. svAdiSTa lAgaze, paraMtu e peTamAM jatAMnI sAthe ja tamArI naso kheMcAvA lAgaze. tamAruM mAthuM bhamavA lAgaze. tame tIvra vedanA anubhavatAM thoDI ja kSaNomAM yamasadanamAM pahoMcI javAnA! tamAruM AtmapaMkheruM UDI javAnuM. e kiMpAka phaLa jevo A viSaya che. tame viSayasevana karo tyAM sudhI ja temane sukhano anubhava thAya, paraMtu e kAmavAsanAmAM je tIvra moha ane pragADha Asakti thavAnI, tenA pariNAme je pApakarma baMdhAvAnAM, e pApakarma jyAre udayamAM Avaze tyAre tame eka motane nahIM, aneka motane bheTavAnA. eka du:kha nahIM, anaMta duHkho tamane vaLagI paDavAnAM. mATe kSaNika sukhanA lobhamAM viSayasevana na karo. paraMtu vaiSayika sukhano tIvra rAgI jIvAtmA sukhanA samayano ke sukhanI jAta (kvoliTI)no vicAra nathI karI zakato. je sukhanI ene tIvra bhUkha lAge che te sukha bhale kSaNika hoya to kSaNika, e bhogavI levAno. te sukha halakI jAtanuM hoya to bhale halakI jAtanuM, e bhogavI levAno. ene kAmavAsanA zatru nathI lAgatI, mitra lAge che. jJAnI puruSoe kAmavAsanAne, seMkaDo.. hajAro janmonI paraMparAmAM duHkhonuM sAtatya ApanArA batAvyA che. jo e viSayonuM sevana maMda rAgathI, alpa rAgathI thAya to e viSayo eTalA badhA bhISaNa duHkhadAyI nathI banatA. jo e viSayonuM sevana sarvathA tyajI devAmAM Ave to e viSayo eka kSaNanuM paNa duHkha ApI zakatA nathI. pAMca indriyonA je je viSayo sAthe ApaNA rAgano saMbaMdha thAya che, je je viSayo sAthe hRdaya AsaktithI baMdhAya che te te viSayo ApaNA AtmAnuM ahita karanArA bane che. eno artha A ja che ke ApaNI rAgadazA ane Asakti ja ApaNuM adhaHpatana kare che. zatru koNa che? kAma 0 59 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale jyAM sudhI vaiSayika sukhono ApaNe sarvathA tyAga na karI zakIe tyAM sudhI e viSayonuM te sevana tIvrarAgathI nahIM karavAnuM. rAgamAM tIvratAne bhaLavA nahIM devAnI. kAmavAsanAmAM halAhala jheranuM darzana karanArI divya dRSTi khUlI gayA pachI, rAgamAM tIvratA AvI zakatI nathI. viSayasevananI bhUkha sahana na thAya ne nAchUTake viSayasevana karo, tyAre rAga hoya paNa rAgamAM tIvratA na hoya. dharmagraMthomAM kahevAyuM che ke "samyagdaSTi jIvAtmA viSayopabhoga kare chatAM e pApakarma alpa pramANamAM bAMdhe." enuM hArda A ja che. jJAnadRSTi kaho, divyadRSTi kaho, yogadaSTi kaho, ke samyagdaSTi kaho, e dRSTi rAMgamAM tIvratAne bhaLavA detI nathI. dveSamAM paNa tIvratAne bhaLavA detI nathI. e jJAnadRSTi A che : "viSayo viSa karatAMya vadhu bhayaMkara zatru che. viSa eka jIvana naSTa kare che, viSayo aneka bhavone barabAda kare che.' viSayopabhoga karatAM pahelAM ane karyA pachI A jJAnadRSTi sAva khullI rahevI joIe. bhAravi' nAmanA mahAkavie kahyuM che : zraddhayA vipralabdhAraH priyA vipriyakAriNaH / sadustyajA styajanto'pikAmAH kaSTA hi zatravaH / / kAma arthAt viSayabhogomAM zraddhA karo to te Thage che. prema karo to nukasAna pahoMcADe che. choDavA iccho to chUTatA nathI. AvA e kaSTadAyI zatru che ! A zatru manuSyanA saMkalpamAMthI janme che ! "saM5mano di vikRmmate mana: I' mATe kAmavAsanAnA vicAro ja nahIM karavAnA. evuM jovAnuM nahIM, evuM sAMbhaLavAnuM nahIM ke evuM vAMcavAnuM nahIM ke jethI tamArA manamAM kAmavikAra utpanna thAya. paNa A vAto tame pALI zako ema cho ? 60 0 saMvAda Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - TI.vI. upara zuM Ave che? - chApAMomAM zuM vAMco cho ? - megejhIno-sAptAhikomAM zuM jovAnuM? zuM vAMcavAnuM? tame A TI.vI. chApAM vagere jovA-vAMcavAnuM baMdha karavAnA ? reDiyo para ke TI.vI. para gaMdAM gIto sAMbhaLavAnuM baMdha karavAnA ? nA ! to pachI kAmavikAro tamArA manane nahIM choDe. tamane kAma-vAsanA satAvyA karavAnI. pachI lajjA, vinaya... Adi guNa TakI nahIM zake. ema kahevAmAM AvyuM che ke kAmAgni prAyaH pahelAM lajjAne saLagAve che pachI hRdayane saLagAve che ! pahelAM e kAmadevanAM bANa vinaya Adi guNone toDe che pachI manuSyanA marmasthAnane vIMdhe che. kAmadevanAM bANa atyaMta kaSTadAyaka hoya che. asahya vegavALAM hoya che ane eno pratikAra karI na zakAya tevAM dAruNa hoya che. mATe kAmadevane moTAmAM moTo zatru kahevAmAM Avyo che. tame loko bhale zatru na mAno. na mAnavAthI e zatru maTI jato nathI ke mitra banI jato nathI. paraMtu zatrune mitra mAnavAnI bhUla bhAre paDI jatI hoya che. haju mitrane zatru mAnI lo to e tamane nukasAna nahIM kare, . paNa zatrune mitra mAnI gharamAM ghUsADyo to e gharane barabAda ja kare. chellI vAta - 'yathAyathA kAmasukheSu vartate tathAtathecchA viSayeSu vardhate / ' jema jema kAmasukhomAM pravRtti thatI jAya tema tema viSayabhoganI icchA vadhatI jAya che.' tRpti nathI thatI. - zatra koNa che? kAma 0 61 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. zreSTha vALa kayuM? ziSya : "gurudeva, manuSyanuM zreSTha baLa kyuM che " guruH "vatsa ! dherya-dhIraja e zreSTha baLa che." duHkhanA divasomAM zANA mANaso duHkhI mANasone dhIraja rAkhavAnI zikhAmaNa Ape che. "dhIraja rAkho, utAvaLA na thAo. duHkhanAM vAdaLa vikharAI jaze !" ane ApaNA dezanA badhA dharmonA badhA mahApuruSoe vairya dhAraNa karIne, vairyazakti vadhAravAno upadeza Apyo che. yogavAsiSTha" nAmanA graMthamAM kahevAyuM che - 'na svadhairyAdRte kazcidabhyuddharati saMkaTAt / ' 'potAnA pairya vinA koI saMkaTamAMthI manuSyano uddhAra na karI zake." sItAjIne laMkAnA udyAnamAM dhIraja rAkhIne besI rahevuM paDyuM hatuM. jyAM sudhI zrIrAma emanI pAse na pahoMcyA tyAM sudhI eTalA divasa emaNe dhIraja rAkhI hatI. hAyavoya nahotI karI ke koI phariyAda paNa nahotI karI. AvI dhIraja dharavA mATe duHkhone sahavAnI zakti hovI joIe. lobha-pralobhano sAme TakI rahevAnuM baLa hovuM joIe. AvA dhIra puruSone kavioe "sAdhu" kahelA che !"bairyadhanA di sAdhava: I' sAdhuo dhIra hoya. dhIratA ja emanuM dhana hoya che. jeTalI dhIratA vadhAre teTalA te vadhu zrImaMta kahevAya ! zramaNa bhagavAna mahAvIra sADA bAra varSa sudhI kaSTo sahavAmAM thAkyA nahIM. dhIra-vIra banIne e mahAvIra banyA ! tame zrI hanumAnajInI mAtA aMjanAsuMdarInuM jIvanacaritra kadAca sAMbhaLyuM haze ? pati pavanaMjaye nirdoSa aMjanAno 22 varSa sudhI tyAga 62 9 saMvAda Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dii ( karI dIdho hato. te chatAM aMjanAe, pote rAjakumArI hovA chatAM, pavanaMjaya sAthe chUTAcheDA nahotA lIdhA ! ke potAnA pitA-rAjAne phariyAda paNa nahotI karI. potAnA pitAnA ghare paNa cAlI nahotI gaI ! eNe 22 varSa patinI rAha jovAmAM dhIrajathI pasAra karyA hatAM. chevaTe pavanaMjaya aMjanA pAse jAya che ! aMjanAne khUba cAhe che. hanumAnano janma thAya che... dhIrajanuM e phaLa hatuM. saMsAranAM kAryonI siddhimAM paNa dhIraja rAkhavI viziSTa guNa che. AjhAdI pahelAMnI eka vAta che. vAta che mahamadaalI jhINAnI ! pAkistAnanA praNetAnI. tyAre jhINAnI vakIlAta dhamadhokAra cAle. jevA tevA kesa hAthamAM le ja nahIM. mulAkAta ja na Ape. peDhImAM ghaNA vakIlo emanA hAtha nIce kAma kare toye kAmane pahoMcI na vaLAya. eka bhAIno kesa nAjuka. badhAe salAha ApI ke baeNrisTara jhINA ja tamane jItADI zakaze. pelA bhAI oNphise jAya paNa jhINA mulAkAta Ape nahIM. pelA bhAI cITaku hatA. temaNe dhIraja na choDI. roja emanI oNphise jaIne bese ane mulAkAta mAMge. chevaTe sTApha pIgaLyo. jhINA sAheba, vinaMtI ke Aje nirAza na karo. bhale, vakIlAtanAmAmAM sahI laI lyo. adAlatamAM vakIlAtanAmuM rajU karo. ema thayuM. mudata najIka AvI, paNa jhINAsAheba A bhAIno kesa samajavA samaya na phALave ! pelA bApaDAne ciMtA thaI. AvaDI moTI phI bharI dIdhI chatAM baeNrisTara mULa vAtane samajavAnI darakAra nathI karatA. nakkI, A kesa ApaNe hAravAnA. nANAMya jaze ne kesa paNa hArazuM. kesanI vigata samajAvavA mulAkAta mAgyA kare. . chevaTe kesa cAlavAno hato e divase savAre sADA dase jhINAsAhebe bolAvyA. moTaramAM sAthe besADI asIlane kesanI mukhya mukhya vAto TUMkamAM kahI javA jaNAvyuM. moTara adAlatamAM dAkhala thaI eTale vAta pUrI thaI. e to sIdhA mAMDyA kesa calAvavA. UchaLI UchaLIne dalIlo zreSTha baLa kayuM? pairya * u3 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare. e bolatA jAya ane asIlanuM haiyuM besatuM ja jAya. e to badhI UMdhI ja dalIlo karatA hatA. be-traNa kalAka bolyA pachI risesa paDI. asala to jhINA pAse jaIne raDI paDyo. kema zuM thayuM ? dalIlo to joradAra kare che !" 'paNa paNa.... sAheba, A badhI dalIlo to ApaNI viruddha jAya che. A to badhuM UMdhu vaLI jaze. sAmenA vakIlane kazuM karavuM ja nahIM paDe. Apa ja eno kesa jItADI dezo.' ema thayuM che ? phikara nahIM. dhIraja rAkho... badhuM ApaNA pakSe karI dauM chuM !" risesa pachI pAchuM hiyariMga zarU thayuM. jhINAsAheba bolyA : mi lorDa, A kesamAM mArA vidvAna mitra sAmevALA vakIla zuM dalIlo karaze te huM Apane atyAra sudhI jaNAvI gayo. have mAre e dalIlonA javAba ApavAnA che.' ema kahI, pote rajU karelI eka pachI eka dalIlo toDI paDI. sAmevALo vakIla to joI ja rahyo. enI dalIlonI jaja para koI asara na thaI. jhINA sAheba kesa jItI gayA. dhIraja rAkhavI jarUrI che. gharamAM ane dukAnamAM, maMdira ke upAzrayamAM badhe ja dhIraja rAkhavI jarUrI che. ApaNe tyAM moTA mahotsavamAM daravAje prabhAvanA thAya che. ne ? keTalI adhIratAthI loko prabhAvanA levA dhasAro kare che ? emAM kevI lUMTAlUMTa cAle che? kema ? dhIratA nathI. badhAne utAvaLa che. jaMpa nathI. doDavuM che, bhAgavuM che. kyAMya dhIraja nathI. khAvA bese che toya zAntithI khAto nathI. zAntithI UMghato nathI. zAntithI duHkhano svIkAra karato nathI ! tIrthayAtrAmAM, tIrthadhAmomAM paNa have tame dhIraja rAkhI zakatA nathI. 64 0 saMvAda Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) tyAM paNa paDApaDI ne dhaDAdhaDI ! bUmAbUma ane 5 doDadhAma ! bhagavAnanI pUjAmAM paNa tamane zAnti nathI hotI. adhIratA.. utAvaLa ane badhuM 'iMsTanTa meLavavA havAtiyAM mAravAnAM.... ?" dhIratAthI jIvavAnuM dohyaluM banI gayuM che. khera, saMsAramAM to Ameya sarvatra adhIratA ne asthiratA ja che, paraMtu AtmakalyANanA mArge to dhIratA vinA nahIM ja cAle. sAdhanAno mArga dhIratAno mArga che. 'dhIrAstu dhairyeNa taranti mRtyum !' dhIra puruSo ja dharyathI mRtyu para vijaya pAme che. arthAt nirvANane prApta kare che. A mokSamArga to jarAya adhIratA cAle ema nathI. icchAomAM paNa adhIratAne calAvI levAnI nathI. eka vAta hamezAM yAda rAkho ke jIvanamAM duHkha ja jhAjhuM hoya che. ane duHkho sAme jhajhUmatAM ja jIvavAnuM che. te mATe dharyanuM baLa ApaNI pAse hovuM ja joIe. vairyathI baLavAna bano. zreSTha baLa kayuM? vairya * kapa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. sahejo upAya phayo ? - pAro ziSyaH 'gurudeva, koIpaNa kAryanI siddhino upAya kayo che ?" guruH "vatsa, tapazcaryAthI siddhi prApta thAya." zrIkRSNa ane jarAsaMdhanuM yuddha cAlatuM hatuM. zrIkRSNa vAsudeva hatA ne jarAsaMdha prativAsudeva hato. khUnakhAra yuddha cAlatuM hatuM. jarAsaMdhe zrIkRSNanI senA upara "jarA" vidyAno prayoga karyo... ane zrIkRSNanI senA yuddhanA medAna para ja nidrAdhIna thaI gaI. zrIkRSNane ciMtA thaI. temanA rathanA sArathi hatA nemikumAra. ApaNA nemanAtha bhagavAna ! haju temaNe dIkSA lIdhI na hatI. nemikumAre zrIkRSNane kahyuM : "he kRSNa, tame mUMjhAo nahIM. tame aThThama (traNa upavAsa)no tapa karo. devI padmAvatI pragaTa thaze. tame enI pAse zrI pArzvanAtha bhagavaMtanI mUrti mAMgajo. e mUrti lAvI Apaze. e mUrtino jaLAbhiSeka karI, e pANI senA para chAMTI dejo. "rA' vidyA bhAgI jaze. senA jAgrata thaze. yuddhamAM tamAro vijaya thaze. traNa divasa sudhI A senAnI rakSA huM karIza. tame nizcita banIne tapa karo." zrIkRSNa aThThamano tapa karyo. devI padmAvatI pragaTa thayAM. pArzvanAthanI mUrti ApI. abhiSeka thayo. pANI senA para chAMTavAmAM AvyuM. senA jAgrata thaI. yuddhamAM zrIkRSNano vijaya thayo. kAryasiddhi thaI ! vizeSa kArya siddha karavA mATe tapazcaryA amogha upAya che. emAMya aThThamano tapa - (saLaMga traNa upavAsa) to akasIra-rAmabANa upAya che. e na thaI zake to saLaMga traNa AyaMbila paNa karI zakAya. AyaMbilano tapa viMnivAraNa mATe zreSTha tapa che. emAMya zuddha AyaMbila karo to ghaNuM ja prabhAvazALI bane. mAtra rAMdhela bhAtanuM AyaMbila ! bhAtane 66 0 saMvAda Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5caryA pI javAnuM. pANImAM DubADIne e bhAta khAI javAnA ne pANI pI javAnuM. jyAre tamArA badhA ja prayatno niSphaLa jAya tyAre A tapazcaryAno upAya ajamAvI jojo. kAryasiddhi mATe VA zreSTha upAya che. pUrvakALamAM ane vartamAnakALamAMya A upAya asarakAraka rahelo che. alabatta A upAyamAM paNa tamAre dhIraja to rAkhavI ja paDaze. utAvaLe AMbA na pAke. mAtA devakIne khoLAmAM ramADavA putra joIto hato ! zrIkRSNa devakInA mananI icchA jANI. mAtAnI icchA pUrNa karavA tatpara banyA. temaNe aThThamano tapa karyo. devalokamAM eka devanuM AyuSya pUrNa thavAnuM hatuM. e deve kahyuM : "huM devakInA peTamAM avatarIza. janma thayA pachI... kumAra avasthAmAM ja dIkSA laI laIza.' zrIkRSNe kahyuM: 'bhale tame dIkSA lejo. mArI mAtAne to putrane khoLAmAM ramADavAnA koDa che, e koDa pUrA thavA joIe !" ane e deva devakInA peTe avatare che. enuM ja nAma gajasukumALa ! devakInI icchAne, mAtAnI icchAne zrIkRSNa tapazcaryAthI pUrNa karI hatI. kAryasiddhi mATe tapa e amogha upAya che. AvI ja eka ghaTanA rAjagRhI nagarImAM banI hatI. rAjagRhInA dhanADhaya zreSThi RSabhadatta ane emanAM patnI dhAraNI, lagna pachI varSo sudhI niHsaMtAna rahyAM. eka divasa vaibhAragiri para zrI sudharmAsvAmI ke jeo bhagavAna mahAvIra svAmInA uttarAdhikArI hatA, teo padhAryA. tyAM RSabhadatta ane dhAraNI vaMdana karavA gayelAM. tyAM "yazomitra' nAmanA siddhaputrano bheTo thaI gayo. yazomitre dhAraNIne kahyuM : "bahena, tane siMhanuM svapna Avaze. e svapnanI sAthe ja eka deva tArA udaramAM avataraze. tuM putravatI banIza. tuM 108 AyaMbila karuM." dhAraNIe 108 AyaMbila karyA. siMhanuM svapna AvyuM. dhAraNI siAnA upAya kayA? tapazcayA 0 67. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tpayA garbhavatI banI ane yathAsamaye putrane janma Apyo. te putranuM nAma jaMbUkumAra... dIkSA lIdhA pachI teo jaMbusvAmI kahevAyA. bhagavAna mahAvIra svAmInAS zAsanamAM jaMbUsvAmI aMtima keLavajJAnI thayA. tapazcaryAno prabhAva jevo tevo nathI. jyAM sudhI dvArikAmAM, zrIkRSNanA samayamAM, AyaMbilano tapa thato rahyo tyAM sudhI taipAyana RSi dvArikAne bALI nahotA zakyA ! tapanI A zakti che. tapano A prabhAva che. joke tapa to "karmanirjarA" karavA mATe ja karavAno che, pApono nAza karavA mATe karavAno che, chatAM kAryasiddhi mATe tapa jevo bIjo koI amogha upAya nathI. zAstromAM tapano khUba mahimA gavAyelo che : thoDA namUnA batAvuM chuM.' $ "tapasa vaiova gati !' tapathI vizva para vijaya meLavAya che." ri "tapasa vayate draDha !' tapathI AtmA vRddhi-zuddhi pAme che. i"tapori paramaM zreyaH somaratva sun !' tapa ja parama kalyANanuM sAdhana che. bIjuM badhuM sukha bhramaNA ja che. ri "tapobhUmi sarvam | tapazcaryA ja sarve sukhonuM mULa che. i"nAsAdhyatti tat ' tapazcaryAthI kaMI asAdhya nathI. 9 "tapaphleva mokrejha ya surA tAle " je paNa duSmApya vastu che te ati ugra tapathI prApta thAya che. zuka "sivAramAM jeva, kuvA rihe tavo !' tapanuM AcaraNa talavAranI dhAra para cAlavA jevuM duSkara che. 68 0 saMvAda Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti5zcayo V) 'bhavakoDI saMciyaM kammaM tavasA nijarijjaI' koTIbhavanAM saMcita (ekaThAM) karelAM pApakarma tapa vaDe nAza pAme che. AvAM to seMkaDo uddharaNo zAstromAMthI ApI zakAya ke ema che. paNa ApaNI vAta to "kAryasiddhi'nI che. kAryasiddhi mATe tapazcaryA zreSTha upAya che. A manuSyajIvanamAM tamAre kaI kAryasiddhi karavI che ? laukika ke alaukika ? bhautika ke AdhyAtmika ? zArIrika, Arthika, sAmAjika ke mAnasika ? nirNaya tamAre ja karavAno che. gaMbhIratAthI vicArIne nirNaya karavAno che. A jIvana sastu nathI maLyuM. ApaNe anaMta puNya kharcIne A jIvana meLaveluM che. A jIvanamAM jo navA puNyano saMcaya nahIM karIe, pApono kSaya nahIM karIe to mRtyu pachI kaI gatimAM janma levAno ? mATe A jIvanamAM bIjA badhA valopAta choDIne be kAma karo : 1. puNyano saMcaya karo. 2. pApono nAza karo. A be kAma siddha karavA yathAzakti tapazcaryA karatA raho. bAhya tapa ane atyaMtara tapanI ArAdhanAthI jIvanane sabhara karI do. bIjAM badhAM kAryo to thayAM karaze ! na thAya to aphasosa nahIM karavAno ! | siddhinA upAya kayo ? tapazcaryA 0 69 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. ramatamAM koNa ? vairAgI ziSya : 'gurudeva, abhayanuM varadAna koNa Ape che ?' guru : "vatsa, vairAgya abhayanuM varadAna Ape che." tamane koIpaNa bhaya satAve che kharo ? tamAre nirbhaya banavuM che ? nirbhaya-abhaya banavAno tamAro kharekhara nizcaya hoya to tame nirbhaya banI zako cho. te mATe pratidina eka ja kAma karavAnuM che. vairAgyanI bhAvanA tamArA hRdayamAM vAsanArUpa banAvI devAnI che. manathI, vacanathI ane kAyAthI A eka ja kAma karI lo. vairAgyanI bhAvanA vAsanArUpa banI jAya eTale vairAgya sthira thaI jAya. jema jema vairAgya vAsanArUpa banato jaze tema tema rAga-dveSanI vAsanA DhIlI paDatI jaze. rAga-dveSanI anAdikAlIna vAsanAo para mana-vacana-kAyAthI prahAro karo, jethI rAga-vAsanAnuM visarjana thaI jAya, dveSanI bhaDabhaDatI Aga bujhAI jAya. rAga-dveSa maMda thatAM tame bhayamukta banazo. abhaya banazo. tamAre dRDha saMkalpa karavo paDaze, avicala nirNaya karavo paDaze ke mAre vairAgyabhAvanAne vAsanArUpa banAvI devI che. vairAgyabhAvane sudaDha banAvavo che jyAM sudhI A saMkalpa nahIM karo tyAM sudhI e dizAmAM manavacana-kAyAthI puruSArtha nahIM karI zako. tamArA puruSArthamAM joza, jusso ne jhaDapa nahIM Ave. jo tame rAgadazAne khataranAka samajI gayA cho, enAM bhayaMkara pariNAmothI tame dhrujI UhyA cho, enI vinAzalIlA tame joI lIdhI che 0 0 saMvAda Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to pachI zA mATe e DAkaNa jevI rAgadazAnAM paDakhAM 5) sevo cho ? zA mATe enA sahAre sukha levA mATe doDo cho ? thobho, anaMta janmathI pIDanArI ane KV, AtmAnuM hIra yUsanArI e rAgadazAno have tamAre khAtmo bolavavo ja paDaze. te mATe je koI zastra, je kaMI astra tamArI pAse hoya, tenAthI enA para tUTI ja paDo. have vicAra karavAno samaya nathI. AkramaNa karI devAnI kSaNa AvI gaI che. je je sAdhanathI, je je upAyathI rAgadazAne haNI zakAya te te sAdhana... te te upAya karavA mAMDo. vairAgyabhAvanAne daDha banAvavA mATe mananA vicAro badalavA paDaze. pratyeka prasaMga ane pratyeka ghaTanAnuM ciMtana saMgamaya ane nirvedamaya vicArothI karavuM paDaze. saMvega-nirvedagarbhita vicArothI vairAgya daDha thAya che. mATe evA vicAro karavAno abhyAsa karavo joIe. eTale ke punaH punaH saMvegagarbhita ane nirvedagarbhita vicAro karatA raho. mokSaprItinA vicAro ! bhava-udveganA vicAro ! mokSa para rAga ane saMsAra para udvega. vicAronAM A be kendrabiMdu banAvI devAnAM. janma-jarA ane mRtyu, Adhi-vyAdhi ane upAdhithI bharapUra A saMsAranuM ciMtana tamArA vairAgyane prabaLa banAvaze. kyAreka saMsAranAM sukhonI kSaNabhaMguratAnA ciMtanamAM lIna bano to kyAreka bhISaNa saMsAramAM jIvAtmAnI azaraNa dazAnA vicAramAM garakAva banI jAo ! kyAreka AtmAnI ekalavAyI sthitinA ciMtanamAM magna thaI zako to kyAreka svajana-parijana ane vaibhavathI AtmAnI judAInA vicAromAM bI javAnuM ! kyAreka dareka janmamAM badalAtA rahetA jIvonA parasparanA saMbaMdhonI vicitratAnA ciMtanamAM khovAI javAnuM, to kyAreka zarIranI bhItaranI bIbhatsa ane gaMdI avasthAnI kalpanAmAM cAlyA javAnuM. abhaya koNa ? vairAga 0 71 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI veLA duHkhadAyI hiMsA vagere AzravanA : kaTu vipAko yAda karI levAnA to koI veLA e che AzrayonA dhasamasatA AvatA pravAhane khALavAnA - rokavAnA upAyo manamAM ramI jAya. koI veLA kamanI nirjarAnuM vijJAna cittane DolAvI jAya to koI veLA cauda rAjaloka rUpa virATa vizvanI saphare jIva UpaDI jAya. koI veLA 'dharmanA abhuta prabhAvo para AtmA ovArI jAya to koI veLA 'bodhi'nI durlabhatA manane DolAvI jAya. koI veLA manaDuM siddhazilAnI saphare upaDI jAya ane siddhazilA para siddha-buddha-mukta banI besI gayelA parama abhaya AtmAono paricaya karI Ave ! AvuM badhuM karatA rahevAnuM che. karazone ? tame nirbhaya-abhaya banazo. tamane koI bhaya nahIM satAvI zake. tame zakrendra jevA nirbhaya banI zakazo. nirbhayatAno AnaMda apUrva hoya che ! vairAgI manuSya gAmamAM hoya ke jaMgalamAM hoya, gharamAM hoya ke smazAnamAM hoya, te nirbhaya rahevAno. e sadeva AnaMdita rahevAno. nirbhayatAmAM ja manuSya prasanna ane AnaMdita rahI zake che. virakta manuSyane dhana para mamatva hotuM nathI, eTale ene dhana luMTAI javAno ke corAI javAno bhaya hoto nathI. te mATe mauna ekAdazInA ArAdhaka suvrata zreSThi ane emanI agiyAra patnIonI vArtA tame jANo cho ? 11 kroDa sonaiyA corIne coro jAya che, chatAM suvratane coro pratye dveSa nathI thato ! ke bhaya nathI lAgato. na sAMbhaLI hoya to A kathA jarUra sAMbhaLI lejo athavA vAMcI lejo. vairAgI jIvane svajano para mamatva hotuM nathI. eTale svajano jyAre anucita vyavahAra kare che tyAre temanA pratye dveSa karato nathI paraMtu enA karmono doSa joI samatAbhAvamAM rahe che. vairAgI manuSyane zarIra para, potAnA zarIra para mamatva nathI hotuM tethI, koI emanA zarIrane kSati pahoMcADe che to paNa emanA pratye teo 72 0 saMvAda Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ verAgI ke vaiSa karatA nathI. prema karanAra pratye rAgI banatA nathI. teo samabhAvamAM ramatA rahe che. zarIra bagaDI javAno bhaya temane satAvato nathI. A rIte traNa jAtanA bhayAthI vairAgI mukta banI rahe che. dhanahAnino bhaya nahIM. svajanatyAgano bhaya nahIM. di zarIra kaSTano bhaya nahIM. pachI, bIjA badhA bhayo to mAmUlI hoya che. mAna-apamAnano bhaya ene hotI nathI. khAvA-pIvAnI ciMtA paNa ene satAvatI nathI. vaiirAgI manuSya thoDuM khAya, thoDuM bole... UMdhe paNa thoDuM, kapaDAM paNa thoDAM ja rAkhe. enI jIvanapaddhati sAva sAdI ne saraLa hoya che. eTale a bhayavijetA hoya che. kumAra avasthAmAM, dhanADhya evA ayavaMtI sukumAle ane gajasukumALe samatAbhAve nirbhaya citte kevAM kaSTa sahana karIne samAdhimRtyu meLavyuM hatuM, te daSTAMto tamAre jANavAM paDaze. kAraNa ke tame paNa sukumAra cho ne ! komaLa che ne ! kaSTothI Daro cho ne ? na Daro. AtmAnI anaMtazaktinuM smaraNa karI, kaSTono mukAbalo karo. nirbhaya banavA vairAgI banavuM ja paDaze ! abhaya koNa ? vairAgI * 73 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. prarAkSa devo koNa ? mAtA che ziSya : "gurudeva, pratyakSa devI koNa che ?' guruH "vatsa, mAtA pratyakSa devI che.' hajAro varSathI A eka mAnavasvabhAva rahelo che ke jyAre ene potAnA prayatnomAM - puruSArthamAM saphaLatA nathI maLatI tyAre te devI zakti tarapha vaLe che. moTAbhAganA mANasonI A zraddhA hoya che ke devI zaktithI kAryasiddhi thAya che. eTale bhAgye ja koI gAma evuM haze ke jyAM koI deva-devI yakSanuM nAnuM-moTuM maMdira na hoya ! hoya ja che nAnuM-moTuM maMdira. chevaTe koI pALiyo ke majAra paNa haze ! sAdhu-saMto paNa AvI zraddhAne puSTa karatA hoya che. AvI zraddhAnA kendramAM aneka deva-devIonAM nAma pracalita che. tame ghaNAM nAma jANo cho.. paNa eka nAma jANItuM hovA chatAM ajANyuM rahyuM che. pratyakSa hovA chatAM parokSa raheluM che. Aje e nAma jAhera karavuM che. e eka pratyakSa devI che... tamArI navI "saMtoSImA' karatAMya caDiyAtI devI che, ane te che mAtA ! te che jananI ! ApaNane janma ApanArI mAtA pratyakSa devI che. ane enA AzIrvAda bIjI badhI devIonA AzIrvAda karatAM jaladI phaLe che ! tIrthakara bhagavaMtAe mAtAne guru' to kahI che, jeno badalo na vALI zakAya tevI upakArI paNa kahI che, ahIM eka jJAnI puruSa ane pratyakSa devI' kahe che. ApaNe mAtAne "devInA svarUpe jovAnI che. jevI rIte devI padmAvatI tarapha jaIe chIe, jevI rIte devI cakrezvarI tarapha jaIe chIe ke jevI rIte devI aMbikA tarapha joIe chIe tevI rIte 74 0 saMvAda Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA zrI devI "mAtA" tarapha jovAnuM che ! tame loko mAtAne SS kaI dRSTie joI rahyA cho, e huM jANuM chuM. mAtAo A paNa jANe che... te badhuM durbhAgyapUrNa che. tame kaMIka 07 pheraphAra karavA taiyAra thazo to ja A vAta tame svIkAravAnA. ane pheraphAra karazo to ja tame "kRtajJa' banI zakazo. A vizvamAM 'upakAra'nuM tattva ghaNuM ja kImatI che. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI jyAre trizalAmAtAnA udaramAM hatA, garbhAvasthAmAM hatA tyAre temane vicAra Avelo ke "mArA halana-calanathI mArI mAtAne kaSTa pahoMce che to huM hAlavA-cAlavAnuM baMdha karI dauM... sthira thaI jAuM." ane teo sthira thaI gayA hatA ! tame kalpasUtranAM vyAkhyAnomAM A ghaTanA anekavAra sAMbhaLI haze ? e vAta para tame kyAreya vicAra karyo che ? nA, sAMbhaLo cho kharA, vicAratA nathI ! sAMbhaLatI vakhate to bIjA vicAromAM nathI caDhI jatAne ? jenI pAsethI sukha pAmavAnuM che, jenI pAsethI sukhI thavAnA AzIrvAda levAnA che, e mAtAne duHkhI to na ja karAya ne ? "huM kyAreya mArI mAtAne duHkhI nahIM karuM." Avo daDha saMkalpa karazo kharA ? nahIMtara devInI AzAtanA tamane duHkhI-duHkhI karI nAMkhaze ! hA, mAtA devI che, enI AzAtanA karanAra saMtAna sukhI na ja thAya. e devInI ArAdhanA karanAra sukhI thAya ja. jIvananA prAraMbhathI ja upakAra zarU thAya che. jIvanano prAraMbha thAya che mAtAnA udaramAM. mAtAne khyAla Ave che ke "mArA peTe koI jIvA Avyo che." e mAtAnuM hRdaya prema thaI jAya che. e navA AvelA jIvane koI duHkha na paDe e rIte e potAno jIvanavyavahAra banAve che. nava-nava mahinA sudhI udaramAM AvelA janama janamanA yAtrikanAM jatana kare che. jyAre e saMsArano pravAsI udaramAMthI bahAra Ave che tyAre mAtA potAnAM tamAma kAryo choDI e pravAsIne "putra' rUpe ke "putrI' rUpe jue che. ane apAra snehathI navarAvatI rahe che. potAnAM vAtsalyanAM dUdha pAya pratyakSa devI koNa ? mAtA 0 75 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. enA malA zarIrane dhue che, ane khavaDAve che, ene vastra paherAve che, potAnI chAtIe re vaLagADI ene suvaDAve che. enuM pAlana-poSaNa kare che che. mAtAno A kevo mahAna upakAra che saMtAna upara ! tamAre A upakArane kyAreya na bhUlavo joIe. eTaluM ja nahIM, tame savAre UThIne zrI navakAramaMtranuM smaraNa karyA pachI jo gharamAM mAtA hoya to enAM caraNomAM praNAma karo. roja prabhAta tamArA mAthe mAtA-devIno hAtha paDe to tamAro divasa dhanya banI jAya ! A anubhava karavAnI vAta che. eka vAra, be vAra, traNa vAra tame prayoga karI juo. mAtAnA AzIrvAda laIne duSkara kArya karavA bahAra jAo. tamAruM duSkara kArya saraLatAthI siddha thaI jaze. prasanna thayelI mAtA-devInA AzIrvAdamAM camatkAra rahelo hoya che ! hA, devIne prasanna to karavI ja paDe ! eTale je devI je phaLa-naivedya-anuSThAnathI prasanna thatI hoya te phaLanaivedya ene dharavuM joIe ! evuM ja anuSThAna karavuM joIe. enI stutiprArthanA paNa karavI paDe ! devI che ne ? devInI stuti karavI ja paDe ! nAsti mAtRsamA chAyA, nAsti mAtRsamA gatiH / nAsti mAtRsamaM trANaM, nAsti mAtRsamA priyAH / / "mAtA jevI bIjI koI chAyA nathI, mAtA jevo bIjo koI sahAro nathI. mAtA jevo bIjo koI rakSaka nathI ane mAtA samAna bIjI koI priya vyakti nathI. eTale jyAM sudhI mAtA jIvita hoya tyAM sudhI manuSya sanAthe kahevAya che. enA mRtyu pachI manuSya anAtha thaI jAya che. jJAnI puruSo to kahe che : mAtAnAM caraNakamaLa ja tIrtha che. enA dehane saMtApa na Apavo te tapa che ane enI sevA e ja snAna che. 'mAnIvitAnta, tIrthamavottamAnAm !' 'uttama puruSo mAtAne AjIvana tIrthasamAna mAne che." je tAre tene tIrtha kahevAya. mAtRbhakti jIvane tAre che. duHkhonA 36 0 saMvAda Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgaramAMthI tAre che. evAM aneka dRSTAMto jANavA maLe che. "putra kuputra bane, paNa mAtA kyAreya kumAtA nathI N/ banatI' AvuM zrI zaMkarAcArya lakhI gayA che, paNa Aje A evI kumAtAo paNa hajAro-lAkhonI saMkhyAmAM che ke je bhUNahatyA - garbhapAta kare che. A bhayaMkara krUratA che. sAmya devI kura devI banI jAya to te ArAdhya nathI rahetI. mAtAAe paNa potAnA svabhAvane daivI banAvavo joIze. eTale ke jevI rIte devIo thoDA phaLa-naivedyamAM tRpta thAya che, tevI rIte mAtAe paNa saMtAno pAsethI vadhu apekSAo nathI rAkhavAnI. thoDI ja AvazyakatAothI jIvavAnuM che. ane sadaiva mukha para prasannatA rAkhavAnI che. prasanna mukhamudrAvALI devInI ArAdhanA ghaNI sArI thAya, ghaNA loko kare ! pratyakSa devI koNa ? mAtA 0 77 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. baddha thI macho ? / vRddha meghANI | ziSya gurudeva, buddhi kyAMthI maLe?" guruH "vatsa, vRddha-anubhavI puruSo pAsethI buddhi maLe.' duniyAmAM ghaNAM kAya evAM hoya che ke je baLathI nathI thatAM paNa buddhithI thAya che. duniyAmAM buddhimAna mANaso haMmezAM thoDA hoya che. jema duniyAmAM dhanavAno-zrImaMto ochA hoya che tema dhImaMto paNa ochA hoya che. jo tamArI pAse buddhi nathI to tamAre buddhimAna mANaso pAsethI buddhi levI paDe. evA buddhimAna mANaso be prakAranA jovA maLe che. 1. anubhavothI ghaDAyelI buddhivALA. 2. dharmazAstro, nItizAstro vagerenA vidvAna. e loko pAsethI tamane mAgavA mAtrathI buddhi na maLI jAya. tamArI sarvaprathama emane "buddhimAna" mAnavA paDe. emane anukULa hoya evA samaye emano samaya mAgIne javuM joIe. vinaya-vivekathI pravezavuM ne besavuM joIe. sArI bhASAmAM tamAre ja tamArI mUMjhavaNa, tamArI samasyA emanI AgaLa mUkavI joIe. ane jarUra paDe to emanI sevAnAM eka-be kArya paNa tamAre karavAM joIe. emane khuza karavA joIe. savAthI khuza thayelA e jJAnI puruSo tamane sAcI salAha ApavAnA. sAruM mArgadarzana ApavAnA. utAvaLA na hatA. jemanI pAsethI tamAre bauddhika lAbha meLavavo che. temanI sAthe tamAre paNa kaMIka bauddhika rIte ja vyavahAra karavo paDe. eTale 18 * saMvAda Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5) savAthI ke emane zuM game che, zuM nathI gamatuM - e samajIne vAto karavI joIe. "elana lena'ne sTezana paranI dukAnamAMthI TrenamAM vAMcavA yogya eka paNa pustaka maLyuM nahIM. buka sTola para A badhI copaDIo nakAmI hatI. phAlatu premakathAo ke halakI navalakathAo ! pAchI kiMmata pUrepUrI. elana lenane vicAra Avyo. 'uttama pustako sastAmAM na ApI zakAya ?' pote prakAzananA vyavasAyamAM hato. lokone uttama pustako sastAmAM ApavA mATe kaMIka karavuM joIe. potAnI saMsthAnA bIjA mAliko sAthe teNe carcA karI. pAkAM pUThAMnAM majabUta baMdhAInA pustakonA sthAne mAtra cha pensamAM pepara buka copaDIo prakAzita karavAnI ? nA bhAI nA ! amAre evA dhaMdhAmAM paisA rokavA nathI. elana lenuM rAjInAmuM ApyuM. potAnA bIjA be bhAIonI madadathI sAva nAnakaDI mUDImAMthI elane cha pensanI sastI AvRttinI yojanA karI. lekhako nA pADe. pustakavikretAo nA pADe. saune A yojanA taraMgI ane nakAmI lAgI. elana maMDyo rahyo. dariyAkAMThAnA pakSI paMgvina parathI A sastI AvRttinAM pustakonuM nAma "pazvina' rAkhyuM. pustaka vikretAo to nA ja pADatA rahyA. kAcAM pUThAMnAM pustako ? nA, bhAI nA, jaladI phATI jAya. loko na kharIde.' valavartha sTore paNa sApha nA pADI. sastI cIja vecanArI e prakhyAta dukAnanA mAlika jaDe elananI rakajhaka cAlatI rahI. mAlikanI patnI vAda-vivAda sAMbhaLatI hatI. teNe potAnA patine kahyuM : "tame to kavA vepArI cho ? uttama ne sastAM pustako loko kharIdaze ja. karAM saMdo. mane A sodAmAMthI paisAnI sugaMdha Ave che." vAta patI gaI. A bAI, mAlikanI patnIne jJAnavRddha', 'samajavRddha' kahI zakAya. tenI vAta mAnI levAI ne elananAM paMgvina sirIjhanAM pustako garamAgarama bhajiyAMnI mAphaka khapavA lAgyAM. deza-paradezamAM enI ejansIo sthapAI. lAMbI cAMcavALA palikana pakSInA pratIkavALAM buddhi kyAMthI maLe ? vRddha sevAthI 9 79 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - , dasa karoDa pustako Aje duniyAnA bajAramAM che sATha varSe dasa karoDa pustakono dhaMdho uttama gaNAya ! sasto jarA paNa nahIM ! hA, jJAnavRddha-samajavRddha puruSa hoya ke strI paNa hoI zake. yuvAna hoI zake ne kyAreka bALaka paNa hoI zake ! jenI pAse buddhino bhaMDAra hoya te "buddhi-vRddha' kahevAya. enI sevA karavAthI tamane enI buddhino lAbha maLI zake. mANasa vakIlo pAse zA mATe jAya che ? vakIlo eTale buddhivRddho ! jJAnavRddho ! emane kAyadAonuM jJAna ane enA ATApATAnuM jJAna hoya che. teo potAnA asIlane buddhibaLathI Apattimukta karatA hoya che. temanI sevA karavI eTale emanI phI bharI devI ! 80 - saMvAda Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra1. vRddho koNa ? Elafcitu-sticit ziSya: "gurudeva, vRddha kone kahevAya?' guru : "vatsa, jeo dharmatattvane jANe che teo kharekhara vRddha che." mahAnubhAvo, gaIkAle ApaNe je vRddhopasevAthI buddhi meLavavAnI vAta karI te vAtane Aje vadhu vizada karuM chuM. "vRddha nI vyAkhyA jJAnI puruSo "dharmatattvajJa' kare che. jeo dharmatattvane jANe che teo ja kharekhara vRddha che, jJAnavRddha che. e dharmatattvamAM mULabhUta tattva che AtmA ! e mahApuruSo lokone AtmatattvanI oLakhANa karAve che. A zarIra AtmA nathI, zarIramAM je rahelo che te AtmA che. eka prasaMga kahIne A vAta samajAvuM. eka gAmamAM amArA vyAkhyAnano viSaya hato "jAtane oLakho'. AcArAMga-uttarAdhyayana- jJAnasAra Adi graMthonA AdhAre potAnI bhItara rahelA paramatattva sAthe paricaya sAdhavAnuM jaNAvyuM. vyAkhyAna pUruM thayuM. pachI eka mUrkha jevo mANasa besI rahyo hato. meM pUchyuM : 'tuM haju kema beTho che ? badhA loko to gayA. vyAkhyAna pUruM thaI gayuM che. tAre kaMI pUchavuM che ?" hA mahArAja sAheba, mane kaMI samajAyuM nathI. jAtane to ApaNe oLakhIe chIe. mAruM nAma chagana. mArA bApanuM nAma magana. dhaMdho kApaDano. A mArI oLakhANa thaIne bIjI oLakha vaLI kevI rIte thAya ? meM kahyuM : "bIjI oLakha e ja sAcI oLakha che, jA sAMbhaLa. akavAra eka bharavADane eka guphAmAMthI tAjuM janmeluM siMhanuM baccuM jaDyuM. vRddhA koNa ? ja gharmatattvane jANe che 0 81 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metatva siMhaNa marI gayelI. bharavADe to ene upADyuM. bakarInuM dUdha pAyuM. bakarAM bheguM ucharyuM. e to badhI vAtamAM bakarAnI nakala kare. ekavAra eka jhADImAMthI A badhAM bakarAM pasAra thayAM tyAM eka siMhe humalo karyo. bakarAM to badhAM nAThAM, paNa siMhanuM bacce UbhuM rahyuM. pelA siMhane paNa potAno jAtabhAI joIne navAI lAgI. eTale pUchyuM : tuM to siMha che, bakarAM bhego kema phare che ?" siMhanuM baccuM bolyuM : "huM bakarInuM dUdha pIto hato paNa ghAsa khAto na hato, pAMdaDAM khAto na hato.' siMhe kahyuM : "ApaNe to siMha chIe. ApaNe zikAra karIne khAvAnuM hoya. cAla mArI sAthe." siMhanuM baccuM siMhanI sAthe cAlyuM. tene potAnI sAcI oLakhANa thaI ke "huM bakarInuM bacyuM nathI, siMhanuM baccuM chuM. siMha chuM ! te siMhanI sAthe zikAra karatAM zIkhI gayuM! evI rIte bhale tAruM nAma chagana ho, mULa to badhA mAnava chIe. saMgata ane jAta-jAtanA kAraNe ApaNI mULa oLakha bhUlI gayA chIe. ApaNe mAnava paNa nathI, mAnavadehamAM rahelA "AtmA' chIe ! e AtmAnI oLakha, sAcI oLakha je karAve te jJAnavRddha kahevAya. jeo dharmatattvane jANe che teo ja jJAnavRddha kahevAya. "huM AtmA chuM. zuddha svarUpI AtmA chuM. zuddha jJAna mAro guNa che. rAga-dveSane moha mArA AtmAnA guNo nathI e karmajanya doSo che. huM atyAre saMsArI chuM. ATha-ATha karmothI baMdhAyelo chuM. mAre e karmonAM baMdhano toDIne mArA AtmAnA zuddha svabhAvane pragaTa karavAno che. jyAre jIvono AdhyAtmika udaya thavAno hoya che tyAre temane puNyanA udayathI AvA dharmatattvanA jJAtA jJAnI puruSo maLI ja Ave che. AvA prasaMge jaina-jainetara dharmomAM ghaNA vAMcavA maLe che. mahAna samrATa azokano putra hatAM kuNAla. kuNAlano putra hato 82 7 saMvAda Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrATa saMprati. magadha sAmrAjyano e mAlika banyAM hato. paNa eka divasa evA ja paramajJAnI mahApuruSa AcArya suhastinAM darzana thaI gayAM ! e ja pUrvajanmanA guru hatA. gurudarzana thatAM ja pUrvajanmanI smRti thai AvI ane mahelamAMthI nIce rAjamArga para utarI AvIne samrATe potAnuM samasta rAjya gurunAM caraNomAM samarpita karI dIdhuM ! dharmatattva -zAtA ziSya aisA cAhiye jo guru ko saba kucha deya, guru esA cAhie jo ziSyase kucha na leya ! samrATa mahAna jJAnI gurune rAjya soMpI emanA caraNe besI gayA hatA ! pariNAma tame jANo cho ? e AcAryadeve saMpratine ja rAjasiMhAsana para ArUDha karIne enI pAse kevAM kalyANakArI maMgalakArI ne hitakArI kAryo karAvyAM ? savA lAkha jinamaMdiro baMdhAvarAvyAM hatAM. savA kroDa jinamUrti banAvarAvI hatI. aneka vihAragRho ne dharmazALAonAM nirmANa karAvyAM hatAM. eka paNa sAdharmikane duHkhI rahevA dIdho na hato. paraMtu A badhAnuM mULa kAraNa jANo cho ? gurudeva pratye AMdhaLI zraddhA ! blAinDa pheitha ! eka vakhata vizvAsa mUkatAM vicArI levAnuM ! vizvAsa mUkyA pachI pAchA pharIne jovAnuM nahIM. to ja jJAnavRddha puruSo ApaNA jIvanapathane ajavALI zake. ApaNe temanI eka-eka AjJAne zirodhArya karI zakIe. bIjA-bIjA viSayanA niSNAta vidvAno paNa jJAnavRddha kahevAya, paNa teo AtmakalyANanA mArge, mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAyaka ke preraka mArgadarzaka na banI zake. jeo dharmatattvanA jJAtA hoya ane bIjA viSayomAM paNa niSNAta hoya, tevA uccakoTinA vidvAno prajAne sAcA mArge dorI zake. have to dharmakSetrano dora evA viziSTa jJAnI puruSonA hAthamAM haze ke jeo vijJAna ane adhyAtmane joDI zakatA haze, je manuSyamanuSyane joDavAno prayatna karatA haze teo ja saMdhane-samAjane sAcuM ne samAcita mArgadarzana ApI zakaze. vRddho koNa ? je dharmatattvane jANe che 63 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -bvvSHn dhamatatva ekAMgI kriyAmArgI ke ekAMgI jJAnamArgI manuSya lokone khoTA mArge dorI jAya che. AvA mANaso jJAnavRddha nathI hotA, "jJAna-bALa' hoya che. te eTale bAlaceSTA karatA rahe che. temanI buddhi para jJAnano prabhAva hoto nathI. dharmazAstronI asara hotI nathI. AvA loko manasvI rIte dharmanI vAto karatA phare che. bhUlecUke AvA cakkaramAM phasAtA nahIM. jJAnavRddha puruSone oLakhavA joIe. temanA jJAnavaibhavanI sAthe sAthe temanAmAM paramasahiSNutA jovAnI. emanAmAM sarva jIvo pratye prema ne karuNA hovI joIe. matano ke paMthano pracAra nahIM, adhyAtmabhAvanAno pracAra karavAnI bhAvanA joIe. have paMthone matono yuga AthamI javAno che. lokone adhyAtmano mArga ja zAnti pamADaze. 84 0 saMvAda Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arogya 22. zauranuM saubhAgya zuM ? mAroga ziSya : 'gurudeva, zarIradhArInuM paheluM sukha kayuM ?' guru : 'vatsa ! Arogya paheluM sukha che.' Aje ApaNe e zarIrano vicAra karavAno che ke je dharmapuruSArthanuM paheluM ane zreSTha sAdhana che ! zarIrathI ja badhA puruSArtha thaI zake che. zarIra svastha hoya, nIrogI hoya to puruSArthamAM pAchA na paDAya. alabatta, saphaLatA maLavI na maLavI te dareka jIvanA prArabdha para nirbhara hoya che. svastha zarIranI vyAkhyA 'suzrutasaMhitA'mAM A rIte batAvavAmAM AvI che. "samadoSaH samAgnizca samadhAtumalakriyAH / prasannAtmendriyamanaH svastha ityamidhIyate / / " jemanA vAta-pitta ane kapha samAnarUpe kArya karatA hoya, arthAt viSama na hoya, pAcanazakti sArI hoya, rasaAdidhAtu ane maLonI kriyA sama hoya tathA AtmA, indriyo ane mana prasanna hoya, ene svastha kahevAya. zarIranA Arogya mATe lagabhaga A zlokamAM badhuM ja kahI devAmAM AvyuM che. tame evuM bhojana karo ke vAyuno prakopa na thAya, pittanA uchALA na Ave. chAtImAM kaphano bharAvo na thaI jAya. tamArI prakRtino khyAla tamane hovo joIe. tamArI kapha-prakRti hoya to kaphane vadhAre evI vastuo khAvI-pIvI na joIe. e rIte tamArI vAyuprakRti hoya to gaeNsa kare tevAM padArtho na khAvA-pIvA joIe. pittaprakRti hoya to e rIte ja zarIranuM saubhAgya zuM ? Arogya 0 85 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAvA-pIvAnuM rAkhavuM joIe ke pittano prakopa na thAya. sAdhAraNa ArogyanA niyamo mujaba mANase peTa bharIne khAvuM na joIe. thoDA bhUkhyA rahevuM joIe. ghaNuM khATuM ke ghaNuM tIkhuM na khAvuM joIe. ekadama ThaMDuM ke atizaya garama bhojana paNa na karavuM joIe. khUba khAruM ke khUba kaDavuM bhojana paNa na karavuM. bahu mIThAIo na khAvI. tamane je vastu pacavAmAM bhAre paDatI hoya te vastu na khAvI. zarIranA Arogyane bagADanArI vAto A badhI che, temAMya 1. rAtribhojana, 2. haoNTala-bhojana, ane 3. vAraMvAra bhojana... Arogya zarIrane rogiSTha banAvI de che. tame rAtribhojana karatA thaI gayA tyArathI tamArAM gharomAM rojanI davAo AvI gaI ! rAtribhojana mAtra dhArmika dRSTie ja niSiddha che ema na mAnazo, rAtribhojanathI zarIrane paNa nukasAna thAya che. mArI vAta na manAtI hoya to koI sArA DaoNkTara ke vaidane pUchI jojo. bIjI vAta che haoNTalomAM khAvA javAnI. keTalAMka varSothI A phaeNzana thaI paDI che. mahinAmAM be vAra to phemIlI sAthe haoNTalamAM jamavAnuM ! bhale emAM cAraso-pAMcaso rUpiyA kharacAI jAya ! haoNTalanuM bhojana paNa kevuM ? dekhAva to mana mohI le tevo... paNa e mULa padArtho kevA ? masAlA kevA ? tamArA zarIrane nIrogI rahevA de kharA ? haoNTalanAM bhojana 'TesTI' banAvavA mATe kevA kevA masAlA nAMkhavAmAM Ave che, te tame jANo cho ? tamAre to svAda sAthe saMbaMdha che, svAsthya sAthe nahIM ! svAsthya bhale bagaDe, svAda Avavo joIe ! tame tamArAM bALakone paNa A svAdanA ravADe caDhAvIne emanAM zarIra bagADI rahyA cho, e samajo cho ? 86 0 saMvAda Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtre khullA AkAza nIce lArI-gallA pAse UbhA rahI... akarAMtiyA banIne pAuM-bhAjI khAo cho... pANI-purI khAo cho... ane bIjI aneka abhakSya vastuo peTamAM bhare rAkho cho... tyAre tame jANe khAvA mATe ja jIvo cho, ema nathI lAgatuM ? jIvavA mATe khAvAnuM che ke khAvA mATe jIvavAnuM che ? tame khAvAmAM... managamatuM khAvAmAM sukha mAno cho ? nA, zarIranI nIrogitAmAM sukha che ! jo zarIra rogI thaI gayuM to badhAM sukha cAlyAM javAnAM. jo zarIramAM 'DAyAbiTIjha', 'prezara' ane 'hArTaTrabala' zarU thaI gaI, to tamAre keTalI badhI sukha-sagavaDo choDavI paDaze ? keTaluM badhuM khAvA-pIvAnuM choDavuM paDaze ? 'zarIranI svasthatAmAM sukha raheluM che,' "paheluM sukha te jAte naryA" A vAta tame tamArA hRdayanI bhIMta para lakhI rAkho. heleno zarIranA Arogya mATe jevI rIte khAna-pAnamAM sAvadhAnI rAkhavAnI che tevI rIte bIjI paNa keTalIka vAtonI kALajI rAkhavAnI che. tamAre niyamita sUI javuM joIe ne pUrI nidrA levI joIe. jo tamane pAMca-cha kalAka UMgha na Ave to paNa svAsthya bagaDI zake. tamArA zarIrane dhoDo vyAyAma-kasarata paNa joIe. parizrama joIe. jo thoDo paNa vyAyAma nahIM maLe to zarIra bagaDI zake. tamArI pAMca indriyo ane mana prasanna rahevAM joIe. jo tame ciMtAo, udvega ane paritApamAM baLazo to paNa tamAruM Arogya bagaDaze. 'prasannAsmendriyamaH / ' tamAro AtmA niraMtara prasanna rAkho. tamAruM mana praphullita rAkho. tamArI indriyone jAgrata rAkho. tamAruM Arogya salAmata raheze ! A vAta ghaNI ja mahattvanI che. bhale, koI pApakarmanA udayathI zarIramAM roga pedA thayA hoya, tame khAvA-pIvAmAM ane tamAma jIvana-vyavahAramAM sAvadhAna ho, saMyamI ho, chatAM pApakarma-pUrvajanmonAM udayamAM Ave ne rogo janme, zarIranuM saubhAgya zuM ? Arogya 87 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMdho nahIM, tame e rogone manamAM na pravezavA ( do! manane prasanna rAkho, manane AnaMdathI bhareluM rAkho. e rogo tamane herAna nahIM karI zake. deha che eTale duHkha-darda to rahevAnAM ja. paraMtu saMyamamaya jIvana haze to e duHkha-darda ochAM thavAnAM. sahana karavAnI ne zakti vadhavAnI ! mATe zarIrane nIrogI rAkhavAnuM dhyAna rAkho. te mATe moja zokha ochA karo. vadhu paDatI doDadhAma na karo. zAntithI ne AnaMdathI jIvana jIvavAno saMkalpa karo. jIvanamAM artha ane kAmapuruSArtha jarUrI hoya che paNa tene ja sarvasva na mAno. tene mAtra sAdhana mAno. dharmapuruSArtha para dhyAna kendrita karo. zarIrane svastha-nIrogI rAkhavA jema ochuM khAvAnuM, ochI vastuo khAvAnI, tema mahinAmAM eka-be upavAsa paNa karI levA joIe. upavAsa na thAya to AyaMbila karavuM joIe... ane zakya hoya to ukALeluM pANI (ThaMDuM karIne) pIvuM joIe. mAnavazarIranuM saubhAgya Arogya che ane mAnavazarIra dharmapuruSArthanuM paheluM sAdhana che. 'zarIramAdyaM khula dharmasAdhanam / ' 0 evAda Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 23. mA zuM che ? PHUELTOZiediet ziSya : gurudeva, mRtyu zuM che?" guruH "vatsa, avadhAnarahitatA-ajAgRti mRtyu che.' Aje ApaNo A chello saMvAda che. prazna samajAya evo che, uttara kSaNabhara na samajAya tevo che ! "avadhAna' eTale jAgRti. tame jAgRta cho tyAM sudhI jIvo che. jeTalI kSaNo jAgRtimAM jAya che te jIvana che. e sivAya ApaNe marelA chIe ! ajAgRti ja mRtyu che ! mRtyunI A paribhASA samajavA jevI che. jIvanA prANa nIkaLI jAya. zvAsocchavAsa baMdha paDI jAya ne mANasa marI jAya e to sahu samaje ja che. e mRtyu to jANItuM che. paNa ahIM to evA mRtyunI vAta karavAmAM AvI che ke je mRtyu ekavAra nahIM anekavAra Ave che ! ApaNe AtmabhAvamAM jAgRta rahevAnuM che. ApaNe AtmabhAvamAM ramaNatA karavAnI che. A jAgRti ane ramaNatA ja jIvana che. AtmabhAvamAM ramaNatA eTale AtmajJAnamAM ramaNatA. mAnasarovaramAM jema haMsa tare tema jJAnAnaMdamAM jIvAtmA rame. "jJAnI niSpati jJAne mAna ruva mana !' AvA jJAnI puruSone jyAre viSayomAM pravRtti karavAnI Ave tyAre mota jevuM lAge. emane jarAya na game. "viSayAMttarasaMcAra: tAraca dAtAnopama: I' viSayomAM pravRtti ane jhera jevI lAge. A, mRtyunI paribhASA upara vicAra karajo. tame jIvI rahyA cho ke marI rahyA cho, teno nirNaya karajo. A manuSyajIvana jIvavA mATe che ! AtmabhAvamAM jIvavA mATe che. jJAnAnaMda meLavavA mATe jIvavAnuM che. evuM mUlyavAna jIvana, pAMca indriyonA viSayonAM sukha meLavavA ne bhogavavA mRtyu zuM che ? avadhAnarahitatA 89 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahitatA avadhAna pAchaLa veDaphAI jAya te keTaluM moTuM nukasAna kahevAya ? bhale tame gRhastha cho. gRhastha cho paNa sAthe sAthe zrAvaka cho ne ? zrAvikA cho ne ? zrAvikA paNa jJAnAnaMdamAM ramaNatA karI zake ! hA, saMsAranAM kAryo karatAM karatAM paNa bhItaramAM tame jAgRti rAkhI zako cho. gharamAM jAgRti rAkhI zako, oNphisamAM paNa jAgRti rAkhI zako. tamArA aMtaHkaraNa upara adhikAra tamAro ja rAkho. zarIra ane indriya viSayomAM pravRtta thAya tyAre mane enAthI alipta rAkhI zako. eka prasaMga kahuM. malAyAnA rabbaranA khetaromAM majUrI karanArAnA cikitsaka kuSNusvAmI 1922nA eka divase daradInI nADa tapAsatA hatA tyAM emanI nADInA dhabakArA vadhI gayA. daradIne zArIrika darda hatuM, DaoNkTarane Atmika darda UpaDyuM. aMdarathI avAja Avyo. "UTha, Ubho thA, cAlavA mAMDa. nizcita dhyeya prApta kara ! jAgRta thA." aMtarano sAda to sau koIne saMbhaLAto hoya che paNa moTAbhAganA loko sAMbhaLatA nathI. upekSA kare che. teo marelA rahe che. kupusvAmIe saravA kAne naravo avAja sAMbhaLyo ane dAktarI choDI madrAsa gayA. zarIranI taMdurastInuM ghaNuM kAma karyuM, have mananI taMdurastI, AtmAnI taMdurastInuM kAma karIe." teo kAzI pahoMcyA. tyAM na rahyA. avAja Avyo : "Ubho thA ne cAlavA mAMDa... AgaLa vadhe.' pahoMcyA hRSIkeza. tyAM rahI javAnuM mana thayuM tyAM avAja Avyo. Ubho thA, cAlavA mAMDa... caraivati caraivati... ! himAlayamAM pahoMcyA. 1924mAM sanyAsa lIdho. kuSpasvAmI zivAnaMda sarasvatI banI gayA ! jJAnopAsanAmAM lIna banyA. 300thI vadhu pustako dharma ne adhyAtmanAM lakhyAM. svAdhyAya, prabhubhakti, satsaMga, yoga, dhyAna Adi dvArA zAzvatadhAma sudhI pahoMcADanAra divya pula paNa bAMdhI dIdho ! divya jIvanano pula ! jAgRtino pula ! averanesa AvI gaI. 9 0 0 saMvAda Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo eka prasaMga tamane kahuM. sulatAna mahamUda gajhanavI duniyAne lUMTI ghUMTIne mAladAra banyo hato. aDhaLaka saMpatti ane agaNita vijayoe tene gumAnI banAvyo hato. tene prasiddha philasUpha hajharata zekha abulahasananI parIkSA karavAnuM mana thayuM. te pAlakhImAM besIne pAMcaso aMgarakSaka sainiko sAthe zekhanA mukAme gayo. vAjAM vagaDAvatI zAhI savArI hajaratanA mukAme pahoMcI. paNa zekha to kurAne zarIpha vAMcatA mastIthI beThA hatA. temaNe na to beMDavAjAM sAMbhaLyAM ke na sulatAnano zAhI ThATha joyo. hAthamAM tasabI pharatI jAya ane kurAne zarIphanuM vAMcana cAlatuM jAya ! A hatI hajharatanI jJAnamagnatAno AnaMda ! e bAdazAhonA paNa bAdazAha hatA. chole rahitatA sulatAna bhoMTho paDyo. potAnA AgamananI hajarate noMdha paNa lIdhI nahIM, tethI te akaLAyo. pachI khoMkhAro khAIne hajaratanI sAme beTho, tyAre hajarate tenI sAme joyuM. tasabI nIce mUkI. kurAna baMdha karyuM. pUchyuM : 'zuM kAma paDyuM bhAI ?' sulatAna vadhu bhoMTho paDyo. teNe sonAmahoro bharelI thelI hajaratanAM caraNomAM bheTa dharI. hajarate temAMthI eka sonAmahora kADhI dAMtathI cAvI jovAno prayatna karyo. sonAmahora na tUTI eTale moM bagADIne thelI pAchI ApI. 'bhAI, AnAthI bhUkha bhAMge nahIM, eTale AnI koI kiMmata nathI. laI jA.' sulatAna vadhu bhoMTho paDyo. zaramAyo. upadeza sAMbhaLavAnI vinaMtI karI. hajarate amIrI ane phakIrImAM koNa caDhe te samajAvyuM ! phakIrImAM jIvana che, amIrImAM mRtyu che ! huM phakIrInuM pUruM sanmAna karuM chuM. huM jIvanane cAhuM chuM !' sulatAna tyAMthI page cAlato nagaramAM gayo. hajarata vaLAvavA gayA. mRtyu zuM che ? avadhAnarahitatA 91 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A to hamaNAM ja vAMcelA be prasaMga tamane kahyA. bAkI jJAnamAM nimagna mahAtmAonA AtmAnaMdanI anubhUtinAM aneka dRSTAMto zAstromAM vAMcavA maLe che ne vartamAnakALe paNa evA AtmadarzI jJAnAnandI mahAtmAo jovA maLe che. rahitatA avadhAna ApaNI vAta to e che ke AtmabhAvamAM vadhu ne vadhu ramaNatA keLavatA raho. jyAM mana bIjA viSayomAM jAya ke 'huM mRtyu pAmyo !' A vicAra jhabakI javo joIe. evI ja rIte pratyeka dharmakriyA karatAM paNa tamAre temAM ja manopayoga joDavAno che. te te kriyAne anurUpa manopayoga hovo joIe. jJAnamArgane cheDe samAjane AcArya jaDe che. karmamArganA cheDe samAjane yogI jaDe che. bhaktimArganA cheDe samAjane saMta maLe che ane traNe bAbato eka ja vyaktimAM samanvita rIte pragaTa thAya tyAre samAjane RiSa maLe che ! A 21 vAto evA eka RSie kahelI che. keTalI mArmika che ? je yogya lAge te jIvanamAM grahaNa karajo. 920 saMvAda Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. sneha eTale ? samAgha ziSya: 'gurudeva snehanI sAcI vyAkhyA zuM che ?" guru 'vatsa, sneha eTale sadbhAva.' mahAnubhAvo, maitrInI eka paribhASA cheH 'snepariLAmo maitrI / ' eno artha A ja che : sneha eTale maitrIno bhAva. maitrIno bhAva zreSTha sadbhAva che. duniyAmAM sadbhAvo ghaNA prakAranA hoya che. e badhA ja sabhAvomAM maitrIno bhAva utkRSTa sadbhAva che. eno artha e thAya ke je je jIvo pratye ApaNane sneha hoya te badhA ja jIvo pratye maitrIbhAva joIe. maharSioe to jIvamAtra pratye maitrIbhAva-sadbhAva rAkhavAno upadeza Apelo che. ApaNe tyAM jaina dharmamAM to 'mittime savvamuttu' 'sarve jIvo mArA mitra che,' AvI kabUlAta ApavAmAM Ave che ! paraMtu bolanArA prAkRta bhASAnuM sUtra bolI jAya che, eno artha aMtaHkaraNane sparzato nathI ! nahIMtara tame koIpaNa manuSyane to nahIM ja, koI pazu-pakSIne paNa zatru na mAnI zako... 'A duniyAmAM koI jIva mAro zatru nathI.' A vAta paNa tamAre svIkAravI ja paDe, jo tame badhA ja jIvone tamArA mitra mAno cho to ! ane mAno cho to kharA ja ! mATe 'mittine savvabhUesa bolo cho ! maitrI eTale sneha ane sneha eTale saddabhAva. tamAre bIjAone sAva ja ApavAno che. eTale ke bIjI jIvonA hitano ja vicAra karavAno che ! 'parahitaciMtA maitrI' maitrIbhAvanI A paribhASA tamAre yAda rAkhavAnI che. 'mAre bIjA jIvonA hitano ja vicAra karavAno che. huM koInuM ahita nahIM vicAruM.' zuM tamAruM haiyuM bole che ke huM bIjA jIvAnuM sneha eTale ? sadabhAva 093 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahita nahIM karuM ? bIjAne kyAreya duHkhI nahIM ja karuM ? bIjAnA sukhanI irSyA nahIM karuM. pApIno - tiraskAra nahIM karuM ? deza ane duniyAnI vAta javA ) do, tamArI zerI ane zaheranI vAta paNa javA do, tamArA kuTuMbIjano pratye, tamArA sagA-saMbaMdhI pratye, tamArA snehI svajano pratye to tamAruM haiyuM, tamAruM mana AvuM bole che ne ? tamArA je upakArI che temanA mATe to tame AvuM bolo cho ne ? tamArA paricito mATe manamAM maitrIno sadbhAva, snehano sadbhAva rahe che ne ? eka vAta samajI rAkho. tamAruM mana thoDuM paNa zuddha haze to ja te cittamAM dharmano janma thaI zakaze. "gharSa vittamaH' dharma zuddha cittanuM utpAdana che. Religion is a production of pure mind! upakArI manuSyo pratye vidheyAtmaka maitrI na bAMdhI zako, na rAkhI zako, paNa niSedhAtmaka maitrI to rAkhI zako ne ? eTaluM paNa jo na karI zako to tame pazuothI paNa gayA ! pazuo paNa AvI maitrI rAkhe che ! kUtarAo upakArI pratye apakAra nathI karatAM. upakArInuM ahita nathI karatA. huM nAno hato tyAre eka siMhanI vArtA sAMbhaLI hatI. jaMgalamAM eka siMhanA pagamAM kAMTo khUMpI gayo. kAMTAnA lIdhe ene pIDA thAya che. te laMgaDo cAle che. thoDuMka cAlIne e eka jhADa nIce besIne potAnA pagane jue che. tyAMthI eka musAphara pasAra thAya che, teNe siMha sAme joyuM. siMhanI AMkhomAM krUratA na hatI paraMtu tIvra vedanA hatI. musApharane siMha para dayA AvI. jarAya gabharAyA vinA te siMhanI pAse gayo. teno paga joyo. pagamAM khUMpelo kAMTo premathI bahAra kADhI nAMkhyo. siMhe rAhatano dama lIdho, ane prasannatAthI musApharanuM zarIra suMbuM. musAphara potAnA raste cAlyo gayo. e musAphara koI aparAdhamAM phasAyo. rAjAe tene motanI sajA phaTakArI. rAjAnI motanI sajA karavAnI paddhati anokhI hatI. rAjamahelanI eka bAju teNe nAnakaDuM medAna banAvyuM hatuM. tenI cAre bAju UMcI UMcI 94 0 saMvAda Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIvAlo banAvI hatI. eka bAju rAjAe siMhanuM pAMjaruM rakhAvyuM hatuM. temAM siMhane rAkhavAmAM Avato. aparAdhIne medAnamAM Ubho rAkhato, pachI pAMjarAmAMthI siMhane choDavAmAM Avato medAnamAM mAtra siMha ane aparAdhI be ja rahetA. bhUkhyo siMha e aparAdhIne phADI nAMkhato. saddabhAva pelA musApharane rAjAe motanI sajA karI hatI. tene motanA medAnamAM Ubho karavAmAM Avyo ane piMjarAmAMthI siMhane choDavAmAM Avyo. siMha garjanA karato musAphara tarapha doDyo. siMhane jotAM ja motanA bhayathI musApharanI AMkho baMdha thaI gaI. te dhrUjato hato. siMhe AvIne musApharane sUMdhyo; ane pAcho piMjarAmAM cAlyo gayo ! AvuM traNavAra thayuM ! rAjAe chevaTe pelA aparAdhIne bolAvIne pUchyuM : 'tArI pAse zuM koI maMtra che ? taMtra che ? vidyA che ? che zuM ? siMha tArA para humalo kema nathI karato ?' aparAdhIe kahyuM : 'mahArAjA, siMha haiyAhINuM prANI nathI. tene paNa haiyuM hoya che. tenuM haiyuM paNa thoDuMka komaLa-nirmaLa hoya che. te mAtra krUra nathI. tenA haiye upakArI pratye premabhAva-snehabhAva hoya che. siMha tenA upakArI upara kadI humalo nahIM kare.' musAphare pachI vAta karI ke siMhanA pagamAMthI eNe kAMTo kADhyo hato. upakArI pratye maitrIno snehabhAva hovo ja joIe. koIe ApaNA para nAnakaDo paNa upakAra karyo hoya to te upakArI ane upakArone kyAreya bhUlavA na joIe. dharma karanAramAM zuM ATalIya yogyatA na hovI joIe ? dharma karanAra strI-puruSa asAdhAraNa ane asAmAnya to ja banI zake jo enuM mana sadbhAvathI zuddha hoya. daDha hoya. sukhamAM paNa namra banI zakatA hoya. maitrI-sneha-sadbhAvathI jenuM mana sadAya navapallavita rahetuM hoya. paNa Aje A badhI vAtonI konAmAM AzA rAkhavI ? vera ane jherathI, irSyA ane adekhAIthI, tiraskAra ane dhikkArathI lokonAM mana Aje bhraSTa banI gayAM che. gaMdAM ane gaMdhAtAM banI gayAM che. viSayarAga ane jIvadveSathI mAnavI Aja ghora aMdhakAramAM aTavAI rahyo sneha eTale ? saddabhAva 95 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mohamUDhatAthI Aja kArya-akAryanuM te bhAna che bhUlI beTho che. kartavyane akartavya ane akartavyane kartavya mAnI rahyo che. AvI behAla cittasthitimAM sadbhAva kyAMthI pragaTe ? snehanI saravANI kyAMthI vahe ? ) eka sAvadhAnI rAkhazo ? jenA pratye tamArA hRdayamAM maitrI hoya, neha hoya, sadbhAva hoya, evI vyakti tamArA mRtyu samaye tamArI pAse hovI joIe ! e vyakti jo tame aMtima dharmaArAdhanA karAvaze to tame jIvana jItI javAnA. mRtyu para vijaya pAmI javAnA. mitranA zabdo hRdayane sparzatA hoya che ! snehanA zabdo aMta:karaNamAM pahoMcatA hoya che. mitra tamane paramAtmAnuM nAmasmaraNa karAvaze... e tamArA AtmabhAvamAM ramI jaze ! A rIte tame paNa bIjAnA mitra banIne bIjAnAM jIvana ane mRtyune sudhArI zako. sahu jIvo pratye snehabhAvarUpa maitrIno sadbhAva sthira karo. 96 9 saMvAda Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S) 25. megA eTale ? fupAsa ziSya : "gurudeva, mitramAM zuM joIe? guru: "vatsa, mitramAM vizvAsa joIe." mahAnubhAvo, AjanI vAta eka dRSTAMtathI karIza. elekjhAnDara dha greTa' eziyA mAInora tarapha kUca karato hato. tyAre te ekAeka bhayaMkara rIte bImAra paDI gayo. tenA DaoNkTaro sikaMdaranI sAravAra karatAM gabharAtA hatA. tenI sAravAra kare ane te marI jAya to DaoNkTaranuM AvI bane ! philipa nAmanA eka DaoNkTara sikaMdaranA mitra hatA. temane dRDha vizvAsa hato ke temanA tabIbI jJAnathI temaja siMkadara sAthenI gADha dostInA kAraNe te AtmavizvAsapUrvaka sAravAra karI zakaze. temaNe sAravAranuM jokhama uThAvyuM. A sAMbhaLIne DaoN. philipanI irSyA karanArA keTalAka dostone mUMjhavaNa thaI. temane lAgyuM ke philipanA auSadhathI elekajhAnDara sAro thaI jaze to philipa bhAre yaza khATI jaze. philipa temanI leboreTarImAM elekajhAMDara mATenAM auSadho taiyAra karatA hatA, tyAre eka kAvataruM racAyuM. - elekajhAnDarane eka kAgaLa lakhIne jaNAvyuM ke parziyAnA tamArA duzmana rAjAe philipane phoDIne tamane auSadhamAM jhera ApavAnuM kapaTa racyuM che. elekajhAnDaranI davA ApavA mATe DaoN. philipa AvavAnA hatA te daramiyAna kAgaLa vAMcIne elekajhAnDare kAgaLane ozIkA nIce mukI dIdho. DaoNkTara AvyA. davAno kaToro lAvyA. elekajhAnDare davAno kaToro pIvA lIdho ane ozIkA nIceno kAgaLa DaoNkaTara mitrane vAMcavA Apyo ! maitrI eTale ? vizvAsa 0 97 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoNkTara kAgaLa vAMcatA hatA te daramiyAna (2 elekajhAMDara davA pI gayA. kAgaLa vAMcIne DaoNkTara che gabharAI gayA. sikaMdare kahyuM: "zuM kAma gabharAo cho? philipa nAmanA mitre sikaMdarane mitra mAnIne jhera ApyuM che hoya to te paNa pIvA lAyaka che !' traNa divasamAM elekajhAMDara taddana sAro thaI gayo, ane laDAI laDavA kUca AdarI. AnuM nAma maitrI ! AnuM nAma vizvAsa ! jo tamAre mitronI vacce rahevAnuM che to tame ekavAra merI korolI nAmanI mahilA vArtAkAranI vArtA "saurojha opha setAna' vAMcI jajo. keTalIka vakhata tamArI takalIpho ukelavA koI ekAeka aDhaLaka DhaLI jAya tevo avasaravAdI mitra Ave tamArA para camatkArI upakAra karavA mAMDe tenAthI cetatA rahevAnuM A navalakathA kahe che. kadAca te mANasa mitranA svAMgamAM zetAna paNa hoya. tame paNa kyAreka anubhava karyo haze ke tamArA mitro tatkALa saphaLatA meLavavA mATe, ekAeka paDakhe caDI janArA kapaTI janone mitra mAnavA mAMDe che. mitratAmAM viveka nathI rAkhatA. AvA kahevAtA mitro temano svArtha pate eTale tarata pota prakAze che. eTale aviveka ke sArAnarasAnI vivekabuddhi na rAkhanArA mitra karatAM DAhyo duzmana vadhu sAro ! erisToTala nAmanA tattvaciMtake mitratAnAM traNa levala batAvyAM che. 1. tamArAM samAna hito, sAthIdArIvALAM sAhasa ane samAna mahatvakAMkSAmAM upayogI mitra. 2. plejhanTa phrenDazIpa ! AmAM tamArA bauddhika manoraMjanamAM sAthIdAra hoya. arthAt ApaNe evA mitro icchavA joIe ke jene tame manoraMjita karI zako. sAmo mitra ja tamAruM manoraMjana karyA karaze, evI apekSA sAthe mitratA na rAkho. jo tamArI buddhimattAne bhogavI zake ke tamArI sarjakatAne dAda na ApI zake tevo mitra hoya to tame mAtra manoraMjana ApanAra jokara banI jazo. 98 * saMvAda Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hisAsa ) 3. erisToTala trIjo prakAra kahyo che te zreSTha 5) che. baMne mitronI ekabIjAne khuza karavAnI kSamatA ( ke tamannA samAna hovI joIe. mitrane bIjA mitra V, mATe hamezAM sanmAnano bhAva hovo joIe. zeksapiyare (2) kaheluM; "Grapple Friends to thy soul with hoops to steel." evA mitra rAkho ke jenI sAthe lohabaMdhana-polAda jevI pakaDa thaI jAya ! tame koInA mitra banyA cho ? e mitrano vizvAsa saMpAdana karyo che ? kyAreya e vizvAsano bhaMga nathI karyo ne ? vizvAsaghAta e bahu moTuM pApa che. ajJAnI manuSya vicAre che ke : "ANe mane du:kha ApyuM.... ANe mAruM sukha chInavI lIdhuM. mane du:khI du:khI karI nAMkhyo. mane e sukha nathI Apato. meM ene mitra mAnIne sukha ApeluM... paNa have ene huM mAro zatru ja mAnIza. duzmana mAnIza. evA sAthe vaLI maitrI kevI ? te paNa have mane duzmana mAne che to huM taine mAro mitra kevI rIte mAnuM ? mAre paNa A saMsAramAM jIvavuM che. saMsAra vyavahAramAM tattvajJAnI banavAthI nathI cAlatuM. huM kaMI sAdhu-saMta nathI ke zatrune paNa mitra mAnuM? AvuM vicAranArAo pAsethI maitrInI-vizvAsanI apekSA kevI rIte rAkhI zakAya ? AvA mUDha mANaso jo koI sAthe maitrI karatA dekhAya to svArthaparavaza karatA hoya che. emanA para vizvAsa na rakhAya. emano svArtha sare eTale vizvAsabhaMga karatAM vAra na lagADe. eTale cANakya eka sUtra ApyuM che : 'maryAdAtItaM na kadAcidapi vizvaset !' kayAreya paNa maryAdAthI adhika vizvAsa na karavo ! te chatAM 'nAtaka'mAM kahyuM che : maMtrI eTale ? vizvAsa 0 99 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I/AvizvAsa "je manuSya para mana kare che athavA citta - prasanna thAya che, pahelAM ene na paNa joyo hoya, chatAM vizvAsa karI levAya che !" paraMtu eka ajJAta kavie sArI zikhAmaNa ApI che na vizvaset kumitre, na mitre cApi vizvaset / kadAcit kupitaM mitraM sarvaM guhyaM prakAzayet / / kumitra para vizvAsa na karavo. are, mitra para paNa vizvAsa na karavo ! kAraNa ke kyAreka krodhita thayelo mitra tamArI gupta vAta pragaTa karI deze tAtparya e che ke koIpaNa vAta para ke vyakti para ekadama vizvAsa karI levAnI jarUra nathI. sUkSmatAthI parakha karyA pachI je vAta para vizvAsa thaI jAya, tene pachI vaLagI rahevuM joIe. so vAtanI eka vAta - jene dharmanI zakti para ane paramAtmAnI anaMta karuNA upara pUrNa vizvAsa che, te kadI nirAza thato nathI. paramAtmAne ja parama sakhA mAnIne pUrNa vizvAsa mUko. tame nirbhaya cho ! 100 0 saMvAda Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 26. mUMgo koNa ? praTA bhApI ziSya : "gurudeva, mUMgo kone kahevAya?" guruH "vatsa, je samaye priya bolavuM je nathI jANato che." mahArASTranA eka TocanA netA, DaoN. devendrakumAra paMDyA pAse AvelA. DaoN. paMDyA sArA jyotiSI hatA. temaNe e yuvAna netAnI mRdu ne priya vANI tathA ochAbolo svabhAva joIne kaheluM: "A mANasa pAse bahu lakSmI thaze. lakSmInuM Asana kamaLa che. jenI vANI mRdu hoya te bahu lakSmIvAna hoya che.' A netA atyAre bhAratanA sauthI dhanika rAjakaraNI che. kadAca AnA parathI tame avalokana karazo ke vepAra vyavasAya ke aMgata vyavahAramAM je priya bole che, mRdu vANI bole che te saphaLa thAya che. jyAM zAMta rahevuM joIe ke cUpa rahevuM joIe tyAM bolabola karIne mUrkha manuSya badho khela bagADI nAMkhe che. vadhu bolIne ke kaDavuM bolIne rAjapATa paNa gumAvAyAM che. are, prANa paNa gumAvAyA che. zekha sAdIe kaheluM ke mIThI jabAna vAparo. 'prema aura khuzI se tu hAthI ko eka bAla se khIMca sakatA hai." ApaNe ghaNIvAra kaDavuM bolIne lAbhanI bAjI nukasAnamAM palaTAvI nAkhIe chIe. tethI ja krodhI brAhmaNo garIba rahe che. ochuM ane mIThuM bolanAro mANaso-vaNiko dhanavAna hoya che. koIpaNa vAtano rokaDo ane tIkho javAba Apavo e navI peDhInA yuvAnono durguNa che. je gharamAM badhA ja moTA ane karkaza avAje bolatA hoya te ghara aneka rIte daridra hovAnuM ! cUpa rahevAthI ghaNA phAyadA thAya che. mANasa cUpa rahe to mUrakha maMgo koNa ? apriya bhASI 0 101 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvA priya hoya to paNa DAhyo gaNAya che. DAyonisIse kahyuM che - "tamArI vANI cupakIdI karatAM vadhu bhavya hovI joIe. jo ema na karI zako to cUpa raho. mUMgA raho ! eka sAcuM dRSTAMta kahuM. mahAna vaijJAnika thomasa eDisananI zodhane amerikAnI vesTarna yuniyana nAmanI kaMpanI kharIdavA mAgatI hatI. eDisanane bolAvavAmAM AvyA. eDisanane kahyuM: 'tamArI peTanTa ame 20,000 DaoNlaramAM kharIdavA mAgIe chIe." eDIsana cUpa rahyA. lAMbI cupakIdIthI vesTarna yuniyananA vaDA akaLAyA. tene lAgyuM ke kiMmata ochI bolAI che. eTale ophara karI. 'o.ke. tamane ame eka lAkha DaoNlara ApIzuM.' Ama cUpa rahevAthI eDisanane moTo lAbha thayo. paNa keTalAka prasaMgo evA hoya che ke jyAM tamAre bolavuM ja paDe ! ane te paNa priya ane pathya bolavuM paDe. jo tamane e bolatAM na AvaDe to tame apriya banI javAnA. tame karkaza, azubha, amaMgala ke aprastuta vacano bolazo to tame tiraskArapAtra banI javAnA. che koIno janmadivasa hoya, ukoIno lagnotsava hoya, ja koInA ghara-dukAnanuM vAstu hoya, phi koInuM risaMzana hoya ke, ja koInA ghare mahemAno hoya.. AvA prasaMgomAM tamAre madhura, zubha, maMgaLa... priya ane prastuta vacano ja bolavAM joIe. e bolatAM na AvaDe to tame bolavA chatAM mUMgA ja cho ! samAjamAM AvA mUMgAnI paNa eka jamAta hoya che. eka paricita bhAIe potAnAM kaTu anubhava mane saMbhaLAvelo. temanA ghare emanI putrIno prasaMga hato. sAsarApakSanA mahemAno AvelA. 102 0 saMvAda Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (apriya ) bhASI , tyAM A bhAInA sagA-saMbaMdhIo paNa AvelA. temAM 2) eka bhAIe vahAlA thavA vAta kADhI: "kama zAntibhAI, - tamAre tyAM inkamaTekSavALAnI reDa paDI paNa temane kaMI '/ maLyuM nahIM ne ? yAra, tame cetI gayA hatA ! nahIMtara e A lAko to herAna-parezAna karI nAMkhe... te haM zAntibhAI, keTalA ApavA paDelA ? saMTalamenTa to karavuM paDa ne ?" zAntibhAI kahe : mane e mANasa para eTalo gusso Avyo ke ene be-cAra copaDAvIne geTa AuTa karI dauM. mArA mahemAno to e bhAInI sAme ja joI rahyA. meM vAtane vALI lIdhI ane pelA bhAIne vidAya ApI.. have ene kyAreya mArA ghare ke oNphise bolAvIza nahIM.' bIjA eka bhAIe kaheluM ke amArA ghare lagnano prasaMga hatAM. ane eka sa%ne badhA mahemAnonI vacce DAyanAnI smazAnayAtrAnuM varNana cAlu karI dIdhuM ! potAnI jANakArInuM pradarzana karavA ja jANe AvyA hatA. mahemAno to saDaka thaI gayA. meM e bhAInI vAtano vIMTo karIne emane ja eka kAma bhaLAvI ravAnA karyA ! zuM karuM ? lagnanA prasaMge smazAnayAtrAnI vAto ! keTalI aprastuta ? eka bahene potAnA pati mATe ja phariyAda karatAM kaheluM ke gharamAM amArA bALakono janmadivasa ame sArI rIte UjavIe. bALako khuza thAya. amane paNa AnaMda thAya. paNa savArathI e (pati) potAno mUDa bagADIne basa. jarajarathI bole.. "AvA tophAnIne uddhata chokarAne janmadivasa UjavIne zuM karavAnuM ? eka vAta mArI mAne che ? kaMI paNa sudhare che kharA ?" ane e chokarAne utArI pADe ! hA, pachI ane bhaTa Ape ne sArI hoTalamAM jamavA laI jAya... paNa prasaMgane anurUpa bolatAM emane AvaDatuM ja nathI. zuM karIe ? bALakone teo aNagamatA thaI gayA che. eka gharamAM dAdImAne eTalI kharAba Teva ke savAre UThatAMnI sAthe ja putravadhu pUche : "A koInA mAM kANanA samAcAra nathI ne ? maMgo koNa ? apriya bhApI * 103 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dharanA vaDIla savAranA pahoramAM paheluM chApuM vAMcIne, emAM koInA khUnanA ke apaharaNanA.. ke ApaghAtanA kissA chapAyA hoya te moTethI bolIne saMbhaLAve ! divasano prAraMbha ja azubha ne amaMgalathI kare ! A badhA bolatA hovA chatAM 'mUMgA' kahevAya ! jemane priya bolatAM nathI AvaDatuM, bhASI apriya jemane hitakArI madhura vacana bolatAM nathI AvaDatuM, jemane prasaMgane anurUpa bolatAM nathI AvaDatuM, - teo bolatA hovA chatAM mUMgA che ! jIbha hovA chatAM mUMgA che. AvA manuSyo apriya, asatya ane ahitakArI bolIne pApakarma to bAMdhe ja che, paraMtu gharamAM, samAjamAM ne zahe2mAM zobhAspada nathI banatA. hAMsIpAtra bane che. buddhimAno ane jJAnI puruSonA vartuLamAM temane praveza nathI maLato. hA, zrImaMta hoya to ghUsaNakhorI karI jAya ! zrImaMta mANasanuM aprAsaMgika bhASaNa amAre paNa kyAreka sAMbhaLavAnuM Ave ! zuM karIe ? mauna dhAraNa karavuM paDe. nahIMtara saMgharSa thAya. mUMgA mANaso pAchA khataranAka paNa hoya che ! emanAthI dUra rahevuM ! 104 70 savAda Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. koNa ? che samAjanAda sAMbhaLato jANI ziSya gurudeva, bahero mANasa kone kahevo? guru : "je du:khI jIvono ArtanAda nathI sAMbhaLato te bahero che.' mahAnubhAva, itihAsamAM to eka baherAmakhAna mogala bAdazAha thaI gayo... paNa Aje samAjamAM baherAmakhAnono toTo nathI. chate kAne baherA loko moTI saMkhyAmAM jovA maLe che. eka vAta tame samajI rAkho ke tamAma guNanuM udbhavasthAna che komaLa hRdaya ! hRdayanI komaLatAmAMthI ja guNono AvirbhAva thAya che. e badhA ja guNomAM karuNA sarvazreSTha guNa che. bIjA jIvonAM duHkho jANIne, joIne, sAMbhaLIne e du:kho dUra karavAnI prabaLa bhAvanA thavI te karuNA che. tame loko tamArAM du:khone raDo cho ke bIjAnAM du:khone sAMbhaLIne raDo cho ? sabhAmAMthI ? ame to amArAM ja duHkhAne raDIe chIe.. uttara : to pachI tame baherA cho. mUMgAne baherAne dharmatattvano sparza thavo saMbhava nathI. du:khI jIvo pratye atyaMta karuNA pragaTyA vinA jirnAkta dharma karavAnI yogyatA janmatI nathI. dharmaArAdhanA karavA mATe yogyatA hovI apekSita che. yogyatA vinA karelI dharmaArAdhanA Atmazuddhi karI zakatI nathI. AtmA mahAtmA nathI thatAM. AtmAmAM guNAnI utpatti ke guNonI unnati nathI thatI. je mAnavaye karuNAno vAsa nathI tyAM krUratA hoya che. kUra hRdayamAM dharmano praveza nathI thato. koI hiMsA kare che, jIvonI katala kare che te ja krUra che, evuM nathI, bIjA jIvonAM duHkho je baherAM koNa ? je ArtanAda sAMbhaLatA nathI * 105 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAbhaLanAra FbAtenada ne joto nathI, sAMbhaLato nathI, temanA haya koI du:kha nathI thatuM. tamAruM haiyu sAmAnA duHkhathI valovAtuM ' nathI to tame dUra cho. tame baherA cho. tame du:khI S. jIvonAM du:kha sAMbhaLavA paNa rAjI nathI ne ? saMsAramAM be prakAranA du:khI jIva hoya che dravyaduHkhI ane . bhAvadu:khI. jenI pAse puNyodaya nathI te dravyadu:khI che, jenI pAse mohanIya karmano kSayopazama nathI te bhAvaduHkhI che. samajo A vAtane. barAbara samajI lo. puNyakarmanA 42 prakAra che. badhAM ja bhautika sukho A 42 prakAranA puNyakarmanuM proDakzana che - utpAdana che. tame manuSyagatimAM cho, tamArI pAse manuSyagatinuM AyuSya che, tame uccajAtinA kahevAo cho. tamAruM zarIra nIrogI che, tamArI pAMceya indriyo paripUrNa che, tame rUpALA cho, sura tamAro madhura che, lokapriya cho tame, tamArI vAta bIjA mAnI le che, tamArI nAmanA che. vAha vAha ane bolabolA che, tamArI pAse paisA che, pratiSThA che, parivAra ane anya janone tamArA para anahada prema che. A badhuM ja, ke AmAMthI tamArI pAse je kaMI che te tamArA puNyanA udayathI ja che. jaimane puNyakarmanA udaya nathI temanI pAse AmAMnuM kazuM ja nathI hotuM. tethI viparIta temane behisAba du:kho hoya che. duHkhI hoya che teo. tamAre emanAM du:kha sAMbhaLavA joIe. sAMbhaLIne yathAzakti du:kha dUra karavAM joIe. ane jene mohanIyakarmano kSayopazama nathI thayo hotA te bhAvadu:khI hoya che. A pApakarmanA udayathI mANasanI mati kaluSita bane che. sudeva, suguru ane sadharma pratye tene zraddhA nathI hotI, eTaluM ja nahIM A mahanIya karmanA pApodayathI mANasa kudeva, kugurune, asadudharmane mAne che, pUje che ! A ja pApakarmanA udayathI krodhI, abhimAnI, mAyAvI ne lobhI bane che. A ja pApakarmanA udayathI jIvAtmAmAM vividha prakAranA vikAra 101 0 saMvAda Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArtanAda + utpanna thAya che. viSayavAsanA paNa A karmanA udayanuM YN phaLa che. raDavuM ne hasavuM, rAjI thavuM ne nArAja thavuM, V rAga karavo ne irSA karavI vagere dro A ja karmanI preraNA ane padAza che. evA mohamUDha jIvo bhAvadu:khI che. e badhAM ja du:kho mAnasika hoya che. mananA bhAvothI saMbaMdhita hoya che. A baMne prakAranA du:khI jIvonAM du:kha jo ApaNe na sAMbhaLIe, emanI upekSA karIe to ApaNe "baherA' kahevAIe, krUra kahevAIe. AvA jIvo pratye ApaNA hRdayamAM karuNA hovI ja joIe. nahIMtara eka jIva du:kha bhogavI rahyo che ne bIjo jIva (ApaNe) duHkhamaya bhaviSya ghaDI rahyA chIe ! sabhAmAMthI : dravyadu:khI pratye to karuNA Ave che, paraMtu pApI pratye karuNA nathI AvatI ! uttaraH sAcI vAta che tamArI pApI pratye tamane karuNA kyAMthI thAya? na ja thAya ! kAraNa ke tame badhA to niSpApa cho ! niSpApIne pApI pratye kaMI karuNA thatI haze ? nA, niSpApIne to pApI pratye krUratAnA ja bhAva jAge !! aphasosa! kevI gAMDI ane akkala vagaranI vAta karo cho ? dravyadu:khI pratye to karuNA Ave che paraMtu pApI pratye karuNA nathI AvatI !" - haiye hAtha mUkIne kaho, tamArA jIvanamAM zuM koI ja pApa nathI ? koI ja pApa nathI karyuM tame jIvanamAM ? sAva niSpApa che tamAruM jIvana ? nathI ja. ekathI vadhu pApothI tamAru jIvana kharaDAyeluM che. koI ne koI nAnAM-moTAM pApothI tamAruM haiyuM gaMdhAya che. to pachI bIjA pApI jIvo pratye tamane dhikkAra karavAno kayo adhikAra che ? eka bhikhArI bIjA bhikhArIne kahe - "tane bhIkha mAgatAM zarama nathI AvatI ? mahenata kara. bhIkha mAgavI zobhatI nathI..!!" ApaNI vAta e che ke du:khI jIvonAM duHkha karuNAbharyA heye sAMbhaLavAnAM bahero koNa? je ArtanAda sAMbhaLatAM nathI * 107 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAbhaLanA AitanAda ne che. jo tame nathI sAMbhaLatA to tamane kAna hovA chatAM tame baherA cho ! tame kadAca du:khInAM du:kha dUra karavA sAtha-sahyoga ApI zako ema nathI, chatAM tame zAntithI, sahAnubhUtithI du:khInI vAto to sAMbhaLI zako ne ? tamAro sagga bhAI du:khI che, ne te tamArI pAse potAnI samasyA laIne Avyo che. tame ene AvakArI zako. besADIne premathI enI kathanI sAMbhaLI zako. ene yogya mArgadarzana ApI zako. tamAro koI mitra ApattimAM phasAyo che. tamArI pAse vAta karavA Avyo che. tame zAntithI snehapUrvaka enI vAto sAMbhaLI to zako. ene ema lAgavuM joIe ke "mArI mananI vAto koI sAMbhaLanAruM che. ene AzvAsana maLe che. koI sAdharmika bhale ajANyA hoya, paraMtu koI jJAnIpuruSanA saMparkamAM AvIne, te tamArI pAse Ave che. potAnI karamakathanI kahe che. tame sAMbhaLo.. "nA, nA, mane TAima nathI, pachI Avaja. mane AvI vAtomAM rasa nathI. tamArA jevA ghaNA du:khI Ave che... badhAne huM kevI rIte sukhI karuM ?' AvI tochaDI vArtA to na ja karo. duHkhIne dilAso to Apo ja. kAraNa ke kadAca tamAre paNa evA dilAsAnI kyAreka jarUra paDe ! 108 0 saMvAda Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. ratAMdhaLo koNa ? raHphArya pharAra ziSyaH 'gurudeva, AMdhaLo kone kahevo?" guru vatsa ! je akArya kare che te aMdha che." eka "nAtaka' mAM kahevAyuM che : 'te andhakaraNe kAme bahuduHkhe mahAvise / ' kAmabhAga AMdhaLA banAvI de che. te du:khadAyI che. mahAvirSala che. arthAtu jherI che." akAryo ghaNAM che. paNa temAM eka akArya-eka pApa evuM che ke jemAM manuSya AMkha khullI hovA chatAM AMdhaLuM banI jAya che. arthAt e akAryane akAryarUpe joI zakato nathI. A na joI zakavuM te ja aMdhApo che. e akArya che kAmabhoga. viSayavAsanA. jo ke mAMsAhAra, dArU, jugAra, vyabhicAra... jevAM pApo khUba phelAyAM che. je samAjamAM thoDAM varSo pUrve A pApo nahotAM pravezyAM te samAjamAM paNa have A pApo pravezI gayAM che. paristhiti viSama ane vikaTa che. chatAMya ApaNA para koI jabaradastI nathI ke ApaNe e pAponuM sevana karavuM ja paDe. koI jora julama nathI. alabatta e badhAM pApono pracAra-prasAra evI rIte thaI rahyo che ke mANasa e pApone akArya-duSkRtya mAne ja nahIM. niMdanIya kAryone prazaMsanIya mAne ! niMdanIya kAryo Aje phezana banI gayAM che. aMdha banIne A badhAM pApo mANasa karI rahyo che. evA eka yuvAnanI ke je paisAdAra kuTuMbano hato, tenuM jIvana kevuM barabAda thaI gayuM. Ama to seksa ane nazAnA kAraNe lAkho yuvAnonAM jIvana barabAda thaI rahyAM che, AMdhaLo koNa ? akArya karanAra 109 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu A yuvAne potAnI kathA kahI tyAre vizvAsa dRDha banyo ke vAstavamAM jJAnI puruSonAM vacana saMpUrNa sAcAM che. karanAra eka yuvake kahyuM : huM kaoNlejamAM bhaNatA hato. bhaNavAnuM to mAtra nAma hatuM. kAma to mojamajA karavAnuM hatuM. khUba paisA uDAvato hato. eka divasa mArA DeDIe mane khUba khakhaDAvyo. mAruM magaja vadhAre phATyuM. ghare javAnuM mane ThIka na lAgyuM. keTalAka mitro sAthe klabamAM javA lAgyo. tyAM dArU pIvAnuM zarU karyuM. jugAra paNa ramavA lAgyo. gharamAMthI rUpiyAnI corI karavA lAgyo. kolagarla pAse paNa javA lAgyo. huM AMdhaLo jathaI gayo hato. eka divasa klabanI bahAra keTalAka badamAzo sAthe jhaghaDo thayo. tyArathI huM mArA khissAmAM rAmapurI chUrI rAkhavA mAMDyo. kaoNlejamAM paNa chUrI sAthe laIne jato. mArA jIvananI bhayAnaka ghaTanA to pAchaLathI banI. eka divasa khUba ja sTroMga zarAba pIdho. klabamAMthI huM bahAra nIkaLyo. mAruM zarIra baLI rahyuM hatuM. mArI indriyo uttejita thaI hatI. huM eka badanAma galImAM cAlyo gayo. e vezyAonI galI hatI. eka makAnano dAdaro huM caDI gayo. rUmamAM huM jevA dAkhala thayAM tyAM bIjo eka mANasa sAmethI Avyo. ame baMne ekabIjAne bhaTakAyA. teNe mane gALa dIdhI. mAruM lohI UkaLI UThyuM. meM tenA mAM 52 kacakacAvIne mukko mAryAM. ame bAthaMbAthA AvI gayA. meM khissAmAMthI chUrI kADhIne pUrI tAkAtathI tene hulAvI dIdhI. khUna thayA pachI huM hozamAM Avyo. parasevAthI huM rebajheba thaI gayo. mAruM kALajuM phaphaDI rahyuM. jaladIthI nIce UtarI huM doDavA mAMDyo. huM bhayabhIta hato. polIsano bhaya hato ane jenuM khUna karyuM hatuM tenA sAgarItono paNa bhaya hato. be klAka sudhI doDato rahyo. bhAgato rahyo. paraMtu durbhAgya mArI sAthe hatuM. huM eka bhayAnaka badamAzanA paMjAmAM sapaDAI gayo. meM khUna karyuM hatuM te teNe jANI lIdhuM hatuM. na chUTake mAre e 110 0 saMvAda Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) guMDAnI ToLImAM bhaLavuM paDyuM. mArI AkhI duniyA YES aMdhArI Alama banI gaI. hiMsA, corI, jugAra, ' zarAba, vezyA... mArA pitAjIne mArI A jiMdagInI jANa thaI to te je AghAtathI marI gayA. mArI mA ane bahena mane samajAvatAM rahyAM. paNa A aMdhArI AlamamAMthI huM bahAra na nIkaLI zakyA. pApamAM vadhu kharaDAto ane khuMpatA gayAM. mArI mAtAne jeTalA rUpiyA joIe teTalA Apato rahyo. bicArI mAne mArAM duSkRtyonI khAsa khabara na hatI. tene khabara na hatI ke teno dIkaro khUnI-hatyAro che. tene khabara na hatI ke teno dIkaro vezyAgAmI banyo che. tene khabara na hatI ke teno putra zarAbI ane guMDo che. meM tene kaheluM ke huM dANacorInA dhaMdhAmAM chuM. AthI jhAjho samaya mAre gharanI bahAra rahevuM paDe che. polIsathI dUra rahevuM paDe che. huM nahoto icchato ke mArI mA ane bahenane mArA pAponI jANa thAya, kAraNa ke te baMne pratye mane anahada prema ane mamatA hatAM. e yuvakane meM pUchyuM: 'tArA dilamAM mA ane bahena pratye prema ane mamatA hatI to tAre A pApAMno tyAga karavo joIto hato ne ? mA ane bahenane du:kha thAya evuM to tAre na karavuM joIe ne ?" yuvake kahyuM: "ApanuM kahevuM sAruM che. mArI lAcArI hatI. huM ja e badamAzanI ToLI choDI jauM to mAre jelamAM javuM paDe athavA jiMdagIthI hAtha dhovA paDe, kAraNa ke huM gunegAra hato. meM khUna kareluM hatuM. mArA sAthIo mane polIsane havAle karI de athavA mArI hatyA karI nAMkhe. paraMtu eka divasa evo Avyo ke mAre e ToLInA mANaso sAthe mukAbalo karavo paDyo. kAraNa evuM banyuM ke e ToLInA be mANasoe mArI gerahAjarImAM mArI bahena sAthe durvyavahAra karavAno prayatna karyo. meM baMnene upara mokalI dIdhA ane ToLInA saradArane kahyuM : have huM jAte polIsa pAse jAuM chuM. ane mArA gunAno ekarAra karIza." AMdhaLo koNa ? akArya karanAra 0 111 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saradAre kahyuM : 'polIsa pAse tAre javAnI jarUra nathI. have tuM ghare jA. tArI bahenanAM lagna kara. tane jema ThIka lAge tema kara. mArA lAyaka kaMI kAma hoya to ahIM AvI jaje.' akArya karanAra meM saradAranA paga pakaDI lIdhA. mArI AMkhomAM AMsu UbharAI AvyAM. huM ghare garyA. meM muMbaI choDI dIdhuM. dArU, jugAra, vezyAgamana tyajI dIdhuM. bahenanAM lagna karI dIdhAM. mAno svargavAsa thaI gayo. have mAre mAruM jIvana dharmamaya banAvavuM che.' 112 saMvAda A to eka AMdhaLAnI kahAnI kIdhI. AvA to lAkho AMdhaLA A zaheronA rAjamArgo para rakhaDe che. akAryo-pApo majethI kare che, paraMtu AvA lokonA jIvanamAM zAnti nathI hotI. prasannatA nathI hotI. kyAMthI maLe ? mAtra artha ane kAmathI sukha-zAnti na ja maLe. vaibhava-saMpatti ane raMga-rAga ja jIvananI sArthakatA nathI. prasanna, prazAMta ane unnata jIvana jIvavAnI icchA hoya to sarvaprathama aMdhApo dUra karavA paDaze. ghora pApothI dUra ja rahevuM paDaze. te mATe evAM pApAcaraNa karanArA mitro na rAkho. temano tyAga karo. temAM kadAca dhaMdhAkIya nukasAna thatuM hoya to thavA do. paNa jIvanane bacAvI lo. khoTI ne kharAba maitrInA kA2Ne ghaNA yuvako ane yuvatIo sanmArgabhraSTa banyAM che. A aMdhApAthI baco. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. puruSa koNa ? ziSya : 'gurudeva, puruSa kone kahevAya ?' guru : 'vatsa, jitendriyane puruSa kahevAya.' eka ArSavANI che : ttendriya 'saddharme paurUSaM kuryAt nAlaso na ca daivavAn / / ' 'he manuSya ! tuM saddharmamAM puruSArtha kara. ALasa na kara ke bhAgyanA bharose besI na rahe.' je puruSArtha kare te puruSa kahevAya. jenAmAM puruSArtha nathI te jIvato hovA chatAM marelo che ! 'nIvastRtaH stu nirudyamo ca:' jo tame tamArI jAtane 'puruSa' mAno cho to tamAre puruSArtha karavo ja rahyo. ucca ke nIca kuLamAM janma thavo e bhAgyane AdhIna hoya che, paNa puruSArtha to tamAre AdhIna che ! ane lakSmI puruSArthazIla puruSasiMhane ja vare che. kAyara mANasa bole che ke bhAgyamAM haze te maLaze.... 'udyoginaM puruSasiMhamupaiti lakSmI daivena deyamiti kApurUSA vadanti / ' khare, Aje ApaNe lakSmInA puruSArthanI vAta nathI karavI ke koI bhautika sukhasAdhano meLavavAnA puruSArthanI paNa vAta nathI ka2vI. Aje to vAta karavI che indriyo para vijaya meLavavAnA puruSArthanI ! 'jJAnasAra'mAM bhArapUrvaka A puruSArtha karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. bimeSi yadi saMsArAnmokSaprAptiM ca kAMkSasi / tadendriya jayaM kartuM spharaya sphArapaurUSam / / puruSa koNa ? jitendriya 0 113 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jo tuM saMsArathI bhaya pAme che ane mokSanI prApti jhaMkhe che to indriyo para vijaya meLavavA Da dharakhama puruSArtha kara. dedIpyamAna parAkramane phorava.' saMsAramukti ane mokSaprApti mATe indriyavijayano puruSArtha anivArya che. tame tamArI pAMca indriyo para vijayI bana. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzaviSayaka icchAo para niyaMtraNa mUkI amaryAda icchAono nigraha karo. zabda vagere viSayonI koI icchA jAge tene pUrNa na karo. pUrNa karavAno vicAra paNa na karo. paraMtu te icchAne nahI pUravAno saMkalpa karo. icchAne pUrNa na karatAM jo koI du:kha Ave to tene hasatA mukhe sahana karo. du:khane sahana karavAnI zakti vikasAvo. zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanAM sukho bhogavavAnI ane e dvArA AnaMda-pramoda meLavavAnI anaMtakALa jUnI Adata choDavAnuM cokkasa prakAranuM lakSya banAvo. kAraNa ke jIvAtmA jema jema indriyAne managamatA viSayo ApI ApIne pope che tema tema AtmAmAM duSTa malina vikAro puSTa thatA jAya che. jema jema vikAro puSTa thatA jAya che tema tama jIva para mAhanI pakaDa daDha thatI jAya che. tenA mana-vacana ane kAyA vivekabhraSTa banatAM jAya che. te aneka prakAranAM du:kha ane azAntino bhoga banI jAya che. e du:khaazAnti dUra karavA puna:indriyone viSayo pUrA pADavAnI ceSTA kare che. du:kha-azAnti ghaTavAne badala khUba khUba vadhI jAya che. aMta dAruNa du:kha ane ghora azAntinA prahAro sahI na zakatAM motanA mukhamAM jaI paDe che. narakAdi durgatiomAM bhaTakato thaI jAya che. indriyo kyAreya tRpta thatI nathI. indriyana svabhAva ja nathI dharAvAno. indriyonuM udara sAgara jevuM atala UMDANavALuM che. anaMtakALathI jIvAtmA potAnI indriyone tRpta karavA padugalika viyA Apato Avyo che. chatAM kyAreya indriyoe InkAra nathI karyo. indriyone svabhAva che ke ene anukULa viSaya jema jema prApta thatA jAya che tema tema e anukuLa ) 118 * saMvAda Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AM)viSayonI adhika spRhA karatI jAya che. hA, va - 5) ati alpakALa mATe kSaNika tRpti TekarAmAM atRptino lAvArasa khadabadI rahelA hoya che. tRpta thavuM hoya to indriyavijetA banavuM ja paDe. ja indriyone viSayo ApavAnA badale antarAtmA dvArA tRpta karavAno prayoga zarU karo. sAcI samaja dvArA, samyapha viveka dvArA, aprazasta viSayothI indriyone dUra karI deva-guru-dharmanI prazasta ArAdhanAmAM indriyone rasa letI karI do. devagurunAM darzanamAM, samyaka graMthonA zravaNamAM, paramAtmAnA pUjanamAM ane mahApuruSonI stutimAM tamArI indriyone joDI do. dIrghakALa sudhI emAM joDAyelI rahevAthI eka divasa e indriyo para tame vijayI banI zakavAnA. indriyo kharekhara tRpta thavAnI. paraMtu A indriyone tame sAmAnya zakti na samajatA. e dekhAvamAM bhale sAdI-sIdhI lAgatI hoya, e tamane vaphAdAra nathI. e saraLa nathI. e mohasamrATanI AjJAMkita dAsIo che, mohasamrATa A aticatura vaphAdAra sevikAo dvArA anaMta jIvo para potAnuM rAjya calAve che ! viSayAbhilASa' e indriyonA jAduI pAza che. ajaba jALa che. indriyo jIva pAse viSayAbhilASa karAve che ane aneka rIte samajAvIne vipayAnI abhilASA karAve che. ghelA jIvone indriyanI salAha gamI jAya che. jIvAtmA mohanA baMdhanamAM baMdhAto jAya che. bAhya dharmakriyA karato paNa atyaMtara mohavAsanAothI gherAI jAya che. mATe indriyavijetA banavA mATe indriyonA viSayapAzathI khUba sAvadhAna rahevAnuM che. indriyonA viSayomAM Asakta jIvanI kevI mUDhatA che ! je dhana nathI, tene te dhana jUe che ! je kharekhara dhana che tene te joto nathI. jJAnadhana tarapha dRSTi mAMDe. kyAMya bahAra levA javAnI jarUra nathI. te tamArA AtmAmAM ja daTAyeluM che. tenA para karmonA DuMgarA UgI gayA che. "e DuMgarAone toDI phoDIne e jJAna-dhananA aDhaLaka bhaMDAra prApta karavAnA ja puruSArtha karavA hitakArI che. jema jema e kamAMnA DuMgarA purupa koNa ? jitakriya * 115 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ toDatA jazo tema naMma tamane jJAna-dhana maLatuM jaze. tame apUrva bAni anubhavatA thazo. A puruSArtha tamAre satata jAgRti sAthe karavo paDaze. kAraNa ke eka eka indriya bhayAnaka siMha che. eka P) eka indriya kuTila nizAcara che. tamArA AtmAnA AMgaNe jhUlatA viveka-hAthIno zikAra karI javA e pracaMDa pAMca siMha AtmamahelanI AsapAsa AMTA mArI rahyA che. tamArA AtmamahelamAM bharacaka bhareluM samAdhi-dhana, dhyAna-dhana upADI javA e indriyanizAcaro chIdro zodhI rahyA che. mATe tamAre jo jitendriya puruSa banavuM che to dhIra puruSomAM paNa dhIra banavuM paDaze. vIrapuruSomAM vIra banavuM paDaze. bhayaMkara garjanA karatA motanA karALa mukha jevA kesarIne sAme Avato joIne paNa tamAruM rUMvADuMya na pharakavuM joIe. AvI dhIratA joIe. kALamukha kesarI paNa tamArA mukhamaMDaLa para vIratA joIne bIjo rasto pakaDI le evI vIratA joIe. AvI vIratA ane dhIratAthI ja indriyo para vijaya meLavI jitendriya puruSa banavAnuM che ! 116 0 saMvAda Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 30. sukhI koNa ? supraNArardata ziSya : 'gurudeva, sAco sukhI koNa ?' guruH "vatsa, jenAmAM tRSNAo, spRhAo na hoya te sukhI." priya Atmana ! tRSNAonI bhaDabhaDatI AgamAM teM kevI kAramI baLatarAo anubhavI che ? anaMta anaMta janmothI spRhAonAM jhera pIdhe rAkhyAM che. haju zuM tAre e jhera pIvAM che ? nA, nA, have to tRSNAono tyAga kara. nispRha banI jA. te nahIM kalpalAM sukha tane AvI maLaze. te nahi anubhavelo divya AnaMda te anubhavIza. he AtmanuM, tAre zuM prApta karavuM che? zAnAM aramAna karI karIne tuM doDI rahyo che ? zAnI jhaMkhanAo niraMtara tArA aMta:karaNane korI rahI che ? zuM tAre sonuM-rUpu ane ratnonA DhagalA joIe che ? zuM tAre gaganacuMbI mahelAto joIe che ? zuM tAre rUpasuMdarIonA vRdamAM mahAlavuM che ? zuM tAre yazakIrtinA sarvocca zikharo hAMsala karavAM che ? bhalA thaIne choDI do A badhA koDa. A badhA koDa karavAmAM majA nathI, zAnti nathI, svasthatA nathI. have to evuM prApta karavAno puruSArtha kara ke ekavAra prApta karyA pachI jAya ja nahIM! je avinAzI che, je akSaya che, je acala che e prApta karI levAnuM che. e che svabhAva. AtmAno svabhAva. tuM daDha nizcaya karI le ke "mAre AtmasvabhAvanI prApti karavI che. e sivAya mAre kaMI joItuM nathI. vizvasAmrAjyanuM aizvarya paNa mAre joItuM nathI. mAre AtmasvabhAvanuM aizvarya joIe che." A daDha nizcaya para tame tRSaNArahita banI zako. niHspRha banI zako. niHspRhatAnI zaktithI sAdhaka vizvavijetA sukhI koNa? tRSNArahita * 117 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane che. vizvanuM koi saundarya ane AkarSI zakatuM nathI. lobhAvI zakatuM nathI, enI to eka ja raTaNA hoya che - "mAre bIjuM kaMI joItuM nathI. mAruM to AtmasvabhAva joIe." tRSNArahita mahAmuni vajrasvAmInA caraNomAM zreSThi dhanAvahe karoDo sonaiyAnI thelIo ThalavI dIdhI hatI. rUparaMbhA rukmiNIe potAnuM rUpayauvana temanA caraNe samarpaNa karI dIdhuM hatuM. paraMtu mahAmuni to AtmasvabhAvanA AkAMkSI hatA. emane na hatI saunaiyAnI spRhA ke na hatI rUpauvananI kAmanA. mahAmunie AtmasvabhAvanuM evuM aizvarya rukmiNIne batAvI dIdhuM ke rukmiNI saMsAranA aizvaryanI spRhAthI alipta banI ane AtmasvabhAvanA aizvaryane prApta karavA puruSArthazIla banI. tRSNArahita, pRhArahita manuSya ja sukhI manuSya che. AvA uttama puruSane sonAnA DhagalA mATInA Dhera dekhAya. suMdarIonA samUha hADakAM ane mAMsanA piMDa dekhAya. jagatane tRNavat gaNI jagatathI ni:spRha rahenAra yogI paramabrahmano AnaMda anubhave che. AvI tRSNArahitatA sudhI pahoMcavA mATe keTalAka upAyo batAvuM chuM. jIvanamAM prayoga karI zako. 1. vicAro - 'mArI pAse badhuM ja che. mAro AtmA sukhathI paripUrNa che. mAre koI vAtanI kamI nathI. jevuM sarvottama sukha mArA AtmAmAM che, duniyAmAM tevuM sukha kyAMya nathI. to pachI enI tRSNA zA mATe karuM ?' A bhAvanAthI pratidina AtmAne bhAvita karatA raho. 2. 'je padArthanI spRhA karuM chuM, mana tenI pAchaLa bhaTake che. paramAtmadhyAnamAM ke zAstrasvAdhyAyamAM mana vikSipta rahe che. te padArtha maLavo to puNyAdhIna che. puNyodaya na hoya to na maLe, paraMtu enI pAchaLa tRSNAspRhA karavAthI manamalina bane che. pApakarma baMdhAya che. mATe evI pa25dArthonI spRhA mAre nathI karavI.' AvA vicArathI mananuM valaNa phe2vavuM joIe. 3. 'jo huM 525dArthonI spRhA-tRSNA karIza to jenI pAse e padArtho haze tenI mAre gulAmI-cApalUsI karavI paDaze. enI AgaLa 118 0 saMvAda Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dInatApUrvaka yAcanA karavI paDaze. yAcanA karavA chatAM nahIM maLe to roSa yA rudana thaze. maLI jaze to rAga ane rati thaze ! A badhAmAM AtmA ane paramAtmAnI vismRti thaI jaze.' A rIte nukasAno vicArIne spRhAnI vAsanA nirmULa karavAnI. ->Yenews 4. jIvanamAM jema bane tema parapadArthonI AvazyakatA ochI ja rAkhavAnI. 525dArthonI vipulatAmAM potAnI mahattA yA mUlyAMkana na karavuM. pa2padArthonI alpatAmAM potAnI mahattA samajavI. 5. ni:spRha AtmAono paricaya vizeSa rAkhavo. niHspRha yogIzvaronAM jIvanacaritronuM vAraMvAra parizIlana karavuM. 6. Avazyaka padArthonI paNa eTalI spRhA na karavI ke jenI pAchaLa tamAre dInatA karavI paDe. kadAca na maLe to tenA vinA calAvI levAnuM tapobaLa keLavavuM joIe. sahanazakti keLavavI joIe. 7. jJAnamArgano sahAro laIne viSayonI lAlasAne kAbUmAM rAkhI zako. jJAnamArgano sahAro eTale jaDa ane cetananA bhedanuM yathArtha jJAna hovuM. tRSNAjanya azAntinI akaLAmaNa hovI. spRhAnI pUrtithI thanArAM sukho pratye udAsIna raho. 8. huM AtmA... caitanya svarUpa chuM. mAre ane jaDa-paudgalika padArtho vacce koI saMbaMdha nathI. mAre zA mATe enI spRhA karavI ? 9. jaDapadArthonI spRhA karavA jatAM citta azAMta bane che. svabhAvamAMthI parabhAvamAM javAya che, spRhA karavA jatAM padArtho jyAre maLatA nathI tyAre hiMsA, jUTha, corI vagere pAo dvArA e spRhAne pUrNa karavAnI icchA thAya che. azAnti tIvra banI jAya che. mATe have e jaDa padArthonI icchA ja nathI karavI.' 10. spRhA pUrNa thaI jAya che to prApta thayelA padArtho para gADha Asakti thaI jAya che. tenA saMrakSaNa mATe ciMtAo jAge che. AtmAnA sukhI koNa ? tRSNArahita 119 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAdi guNonI rakSA karavAnuM visarAI jAya che. are, vyavahAramAM jarUrI evA nIti-sadAcAraudAratA vagere guNo paNa lupta thaI jAya che. vaLI, eka tRSNA pUrNa thAya che ke bIjI aneka spRhAo jAgI jAya che. ane e pUrNa karavA jatAM pUrvaprApta sukhano upabhoga - paNa thaI zakato nathI. Ama niraMtara spRhA-tRSNAo jAgyA kare ane jIva ene pUrNa karavAnI veTha karyA kare ! na zAnti, na prasannatA, ane na AtmaguNono AvirbhAva. A 10 prakAranI jJAnadRSTi tamane ApI. yAda rAkhazo. A jJAnadRSTirUpI dAtaraDAthI spRhA-tRSNArUpI viSavelADIone kApI nAMkhavAnI che. tamArI vidvattA, ArAdhakatA, sAdhakatA A vAta para nirbhara che ke tame A badhI anAtmarati sameta spRhAone mana-gharamAMthI bahAra hAMkI kADho cho ke nahIM! jo hAMkI kADhazo to sukhI ja nahIM, parama sukhI banazo. 120 0 saMvAda Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. gaNa rajU karavA ? rAga-dveSa-moha ziSya : "gurudeva, traNa agni kayA kayA che ?" guru : "vatsa, rAga agni che. dveSa agni che, moha agni che." Aje tamane traNa jAtanA agni batAvavAnA che. te sAmAnya kolasAnA ke lAkaDAnA agni jevA nathI ! e bhayaMkara agni che. e lAvArasa che. A bhItaranI pracaMDa Aga hoya che. pahelAM oLakhI lo A rAga, dveSa ane mohane. rAga = mAyA ane lobha. [mamakAra]. vaiSa = krodha ane mAna. [ahaMkAra moha = "huM ane mAruM' have ApaNe eka-ekane samajIe. mAyA ane lobhanuM mULa che mamakAra, ane krodha-mAnanuM mULa che. ahaMkAra. A mamatva ane ahatvanAM mULa AtmabhUmimAM UMDANamAM patharAyelAM che. vaDanA vRkSanAM mULa jAyAM che ? keTalAM UMDAM ane keTalAM bhUmimAM patharAyelAM hoya che ? enA karatAMya vadhu UMDAM ane vyApaka A mamatvanAM ane ahaMtvanAM mULa AtmabhUmimAM rahelAM che. - rAganI bhISaNa Aga jovI hoya to mAyAvI ne lobhI mANasomAM jovA maLaze ! teo hamezAM bhItaramAM baLatA ja rahe che. dAjhatA ja rahe che. temanI lobhadazA, tIvra tRSNAo prabaLa AkAMkSAo temane ukALelA ja rAkhe che. vartamAnamAM jo tamAre sahuthI prabaLa rAganI Aga jovI hoya traNa agni kayA? rAga-dveSa-moha 0 121 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to amerikAnA presIDanTa klinTanamAM juo ! e ? bhItarathI to baLI ja rahyo che. have enA ja dezavAsIo bahArathI paNa bALavA tatpara banyA che ! 1. dhana-saMpattino tIvra rAga, 2. viSayavAsanA-seksano nAda 3. pada ane sattAnI lAlasA A traNa rAga jyAre tIvra bane tyAre bhItaramAM baLatarA janme che. jyAre AvA mANaso tIvra rAganI AgamAM saLagatA hoya che tyAre temanI vANI paNa kyAreka AgajharatI banatI hoya che. temanA paricayamAM AvanAraneya dajhADatA hoya che. itihAsamAM AvAM aneka dRSTAMto vAMcavA maLe che - mAlavapati muMja AvI ja rAganI AgamAM baLyo hato ane maryo hato. rAvaNa sItAnA rAgamAM saLagato rahyo hato. tenA pApe laMkA saLagI hatI ane chevaTe e AgamAM ja rAvaNano aMta Avyo hato. bhojana ane zarIranA rAgamAM kaMDarika muni saLagI UThyA hatA. e rAganI Aga emane bharakhI gaI hatI. evI rIte dveSano agni paNa sarvabhakSI banato hoya che. bhagavAna RSabhadevanA putro drAviDa ne vArikhilla eka rAjyanA | lobhe yuddhe caDyA hatA. baMne pakSe pAMca-pAMca kroDa sainiko haNAI gayA hatA ! kevuM bhISaNa yuddha hatuM e ! zramaNa bhagavAna mahAvIradevanA samayamAM samrATa koNika ane ceDAmahArAjAnuM yuddha - eka sarvabhakSI Aga ja hatI ne ? vaizAlI jevI svarganagarI smazAnavatu banI gaI hatI. vaiSanI Aga to gozAlakamAM paNa kevI pragaTI hatI? teNe potAnA guru bhagavAna mahAvIra para paNa tejalezyA'nI Aga pheMkI hatI. tIrthaMkara 122 : saMvAda Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42)24) paramAtmAnA zarIrane paNa 'azAtA bhogavavI paDI kaMpanI Aga tamArA gharamAM paNa Aje nAnI moTI Aga lagADI ja rahe che. gharamAM divasamAM vaiSano(2) gussAno ekAda bhaDako to thaI jato ja haze ! bhale pachI puruSa kare, strI kare ke yuvAna putra kare ! A vaiSanI Aga ghaNAM nukasAna kare che. temAM mukhya to - premano nAza. - vinayano nAza - vizvAsano nAza. - saMpattino nAza. hA, je gharamAM dveSanI Aga saLagatI rahe che te gharamAM lakSmIdevI nathI rahetI. e cAlI jAya che. trIjo che mohano agni ! mohano A maMtra che kada ane mam "huM ane mAruM !' rAta ne divasa, gAmamAM ne vanamAM, gharamAM ne dukAne, maMdiramAM ne upAzrayamAM sarvatra A mahAmaMtranuM raTaNa karatAM bhaTakI rahyo che. anAdikALathI bhaTakI rahyo che. baLI rahyo che. A maMtranA prabhAvathI tenI divya dRSTi biDAI gaI che. te mokSamArga joI zakato nathI. 'gadamano agni jevA tevo nathI. jaladI bujhAya tevo nathI. evI ja rIte "mamatvane agni paNa jaladI olavAya evo nathI. hA, A baMne agnine olavavAnA upAya che, paraMtu mAre A mohAgni bujhAvI devo che.' evo daDha saMkalpa to karavo ja paDe. huM" ane "mAruM'nI je mithyA kalpanAo che tenAthI mukta thavuM paDe. huM zrImaMta nathI. huM rUpavAna nathI. huM pitA nathI. huM mAtA nathI. huM traNa agni kayA? rAga-draSa-moha 0 123 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya nathI. huM guru nathI, huM ziSya nathI. huM zarIra nathI. huM sattAdhIza nathI. huM vakIla nathI, huM DaoNkTara nathI...! huM koNa ? huM zuddha Atmadravya chuM !' dhana mAruM nathI. rUpa mAruM nathI, mAtA mArI nathI, sattA mArI nathI, patnI mArI nathI, svajano mArA nathI, zarIra mAruM nathI... to mAruM zuM che ? zuddha jJAna-kevaLajJAna mAruM che.' maha rAga-dveSa A bhAvanAonuM zItala pANI mohAgnine ThArI zake. jema jema Atmatattva para prIti baMdhAtI jaze teme tema pudgalaprIti tUTatI jaze. zuddha Atmadravya para prIti karavAnI che. eTale sarvaprathama to ApaNA potAnA zuddha Atmadravya 52 dhyAna kendrita karavuM joIe. rAga-dveSa ane mohanI pracaMDa Agane bUjhavavAnA baMne upAyo ajamAvAnA che. 'nAgadam' 'nA mam'nA maMtranA pANIno baMbAM choDatA rahevAnuM ! 'huM nathI - mAruM kaMI nathI !' bIjI bAju 'huM zuddha dravya chuM ne zuddha jJAna mAro guNa che,' A bhAvanAnuM amRtapAna karI bhItaranI Aga, bhItaranI baLatarA ThArI devAnI. yAda rAkho - rAganI Aga dajhADI rahI che. dveSanI Aga prajALI rahI che. mohanI Aga badhuM bhasmIbhUta karI rahI che. sAvadhAna bano 124 0 saMvAda Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P. . du:khI koNa? che uparA ziSyaH 'gurudeva, kharekhara duHkhI koNa che?" guru "vatsa, 1. irSA karanAra, 2. napharata karanAra, 3. zaMkA karanAra, 4. krodha dharanAra, 5. asaMtuSTa ane u. parAzrita duHkhI hoya che.' A saMsAranI vicitratA juo ! du:khI thavAnAM kAraNo je sAcAM che te kAraNone ajJAnI manuSya samajato nathI ane je kharekhara duHkhanAM kAraNo nathI, tene du:kha mAne che. 'irSyA karanAra strI ke puruSane kahevAmAM Ave ke irSyA karIne tuM duHkhI thAya che. mATe irSyA na kara." zuM A vAta enA manamAM Utare ? bIjAo tarapha napharata karanAra vyaktine kahevAmAM Ave ke "tuM A napharata-dhikkAra varasAvIne duHkhI thAya che. mATe napharata na kara.' zuM A upadeza tenA gaLe UtaravAno ? zaMkAzIla svabhAvavALAne kahevAmAM Ave ke "tuM dareka vAtamAM zaMkA karIne du:khI zA mATe thAya che ?" to zuM e A vAta svIkAraze ? krodha karanArane kahevAmAM Ave ke tuM krodha karIne svayaM duHkhI thAya che, bIjo to pachI du:khI thaze. mATe krodha na kara." zuM A satyano e Adara karaze ? koI vAtamAM saMtoSa nahIM mAnanAra mANasa kevo duHkhI hoya che ? tevA mANaso meM joyA che. temane samajAvuM chuM ke asaMtoSathI tame du:khI thAo cho mATe tame saMtuSTa bano paNa nA, teo asaMtoSanI AgamAM baLatA rahe che ! duHkhI koNa? cha jaNA 0 125 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAzrita mANasone jo e AzrayasthAnamAM phAvI gayuM hoya che to temane du:kha nathI lAgatuM taY pAMjarAnA paMkhIne pIMjaruM ja vahAluM lAge che ane e baMdhana game che... mukti nathI gamatI. baMdhanamAM sukha lAge che. e sukha choDavA rAjI thatA nathI ! hA, jenI pAse dhana nathI te potAne du:khI mAne che, jenI pAse sAruM nIrogI zarIra nathI te potAne du:khI mAne che. jemanI pAse rahevA sAruM ghara nathI, te du:kha samaje che. jemane paheravA pUratAM kapaDAM nathI tenuM e du:kha mAne che. loko ernA tiraskAra kare che to du:kha mAne che. sattA joIe che chatAM nathI maLatI to e du:kha mAne che ! paNa A badhAM duHkho dUra karavA "puNyakarma'no sAtha joIe. sAthe sAthe puNyapuruSono samAgama joIe. ane mANasa A dizAmAM prayatnazIla rahe paNa che. paraMtu irSyA karIne duHkhI thAuM chuM. mATe mAre koInI irSyA nathI karavI.' A saMkalpa karazo ? gharamAM koI bhAI-bahenanI irSA na karo. svajanomAM sukhI sagAonI irSyA na karo. mitronI irSA na karo. bhAI-baheno-svajano-mitro vagerenAM sukha, yaza, dhana, kIrti joIne irSA karazo to duHkhI thazo. rAjI thazo to sukhI thazo ! bIjAnAM sukha joIne rAjI thanAra manuSya puNyakarma bAMdhe che ! bIjI vAta che napharata karavAnI. napharata karanAranuM mana udvigna bane che. becena bane che ne te napharata karIne navA zatru UbhA kare che. "mAre koInIya napharata nathI karavI. koIne dhikkAravA nathI. sahu sAthe premathI, snehathI vyavahAra karavo che.' A nirNaya haze to ja du:khathI bacI zakavAnA, napharata karanAra abhimAnI ne ahaMkArI hoya che. e gharamAM ne sosAyaTImAM apriya bane che. 121 10 saMvAda Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI vAta che zaMkAkhorInI. zaMkAkhora mANaso 5) bIjAnA UjaLA vastramAMthI DAgha zodhI kADhatA ja hoya che ! pANImAMthI to porA kADha, dUdhamAMthIya porA TV zodhe che ! emane badhe "kharAba' ja dekhAya che. prAmANika mANasamAM anItinI zaMkA kare che. cAritrazIla mANasamAM duzcaritranI zaMkA kare che. e koInA para akhaMDa vizvAsa mUkI zakato nathI. zaMkAno kIDo ene korI khAya che. emAMya puruSa patnImAM zaMkA kare che ke patnI puruSamAM zaMkA kare che eTale dAMpatyajIvanamAM Aga lAgI jAya che. guru ziSyamAM zaMkA kare ne ziSya gurumAM zaMkA kare eTale guru-ziSyanA saMbaMdho pUrA thaI jAya che. mitromAM paNa jo zaMkAno praveza thAya che to maitrInI citA racAI jAya che. cothuM du:kha che krodhanuM. krodhI to hajuya potAne duHkhI mAnato haze ! kema ke vAraMvAra krodha karavAthI enA zarIrane ane manane nukasAna thAya che. vaLI krodhIne duzmano paNa ghaNA hoya. krodhI to 100 TakA du:khI ja hoya che. bhale te karoDopati hoya, bhale te vidvAna hoya ke sattAdhIza hoya eno krodhI svabhAva duzmano ja pedA karavAno. ene koI cAhanAra ja nahIM hoya ! ane A du:kha nAnuM sUnuM che ? manuSyane koI cAhanAra na hoya te bahu moTuM du:kha che. pAMcamo du:khI che asaMtuSTa. tene game teTalo paiso maLo, tene game teTalAM mAna maLo. ene game teTalA mitro maLo... paNa jo ene saMtoSa nathI, e dharAto nathI to e duHkhI thAya che. atRptithI pIDAIne vadhu dhana meLavavA jatAM, je hoya te paNa cAlyuM jAya. vadhu paDatA mAna-cAMda levA jatAM je kaMI sanmAna maLatuM hoya te paNa gumAvavAnA divaso AvI jAya ! ane vadhu mitro banAvavAmAM duHkhI koNa ? cha jaNA 0 127 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AAT koI zatru mitranA svAMgamAM bhaTakAI gayo to bAra vahANa DUbI javAnA ! mATe asaMtuSTa jIvone du:khI kahyA che. - chaThTho prakAra che parAzrita-parAdhIna jIvana jIvanArA lokono. bIjAnA AdhAre, bIjAnA sahAre jIvana kevI rIte A jIvAya che te to tame koI vRddhAzramamAM joI Avo. svAdhInatAmAM varSo sudhI jIvyA pachI, gharamAM paNa putro ane putravadhUone AdhIna jIvana jIvanArAM azakta sAsu-sasarAonI mulAkAta laI juo. emanAM du:kha emanA mukhe sAMbhaLo ! parAdhInatA abhizApa che. jyAM manuSyane potAnI koI icchA nathI hotI, potAnI buddhino upayoga nathI hoto, svamAna jevI koI vAta hotI nathI, emAMya jo ayogya ane adhama mANasonI AdhInatA svIkAravAnI Ave to to mota sAruM lAge ! " cha prakAranA du:khI jIvo batAvyA che. paNa teo svayaM du:khI samajIne te du:khathI mukta thavAno puruSArtha kare to sukhI thaI zake. 128 * saMvAda Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI 33. rakSAbaMDAra karavo ? parama rAzA kayo ? ziSya : 'gurudeva, akSayabhaMDAra karyo ane parama yaza zAthI maLe ?" guruH "vatsa, akSayabhaMDAra che sadAcAra. yaza maLe sadAcArathI.' mahAnubhAvo, bhaMDoro to ghaNA che. sonAno bhaMDAra, ratnono bhaMDAra, hIrAnA nidhi, dhAnyanA bhaMDAra, dhAtuonAM goDAuno ! paraMtu A badhA ja bhaMDAra kSaNika ne nAzavaMta hoya che. e bhaMDAro bharavAno puruSArtha chevaTe to vyartha ja javAno ! kAraNa ke - bhaMDAra ahIM rahI jaze, tame paralokamAM cAlyA jazo ! - bhaMDAra lUMTAI jaze tame rastA para rajhaLatA thaI jazo ! A niyati ja che. mATe A bhaMDAro bharavAno puruSArtha baMdha karo . ane evo bhaMDAra bharavAno puruSArtha zarU karo ke je bhaMDAra, je nidhi tamArI sAthe paralokamAM Ave ! paNa tamAre AtmasAkSIe daDha nirNaya karavo paDaze ke mAre have paralokamAM paNa sAthe Ave tevo akSayabhaMDAra ja bhego karavo che. te bhaMDAra sadAcArono bharavAno che. sadAcAranAM guNagAna khUba gavAyelA che. "AcAraH paramo dharmaH AcAraH paramo tapaH / AcAraH paramaM jJAnaM AcArAt kiM na sAdhyate ?" AcAra paramadharma che. AcAra paramatapa che. AcAra ja sarvazreSTha jJAna che. AcArathI zuM siddha na thaI zake ? arthAtu badhI ja siddhi maLe." AvA sadAcArI manuSyo zuM prApta kare che ? akSayabhaMDAra kayA? parama yaza kyo? sadAcAra * 129 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAravanto manujA labhante Ayuzca vittaM ca sutAn ca saukhyam / dharma tathA zAzvatamIzaloka matrApi vidvajjanapUjyatA ca / / sadAcArI puruSa AyuSya, dhana, putra, sukha, dharma, devaloka ane ahIM vidvAnone pUjya bane che.' evA keTalAka sadAcAra RSi-munioe batAvelA cheansuuyaa kSamA zAnti saMtoSaH priyavAditA / kAmakrodhaparityAgaH ziSTAcAra nidarzanam / / irSAno abhAva, kSamA, zAnti, saMtoSa, priya vANI tathA kAma-krodhano tyAga - A zreSTha sadAcAro che. AvI rIte - u dIna dukhInA uddhAramAM rasa levo. u niMdita kAryothI dUra rahevuM. 9 upakArInA upakArone yAda rAkhavA. vRSTi niMdA na karavI. sajjanonI prazaMsA karavI. di ApattimAM dIna na banavuM. saMpattimAM namra rahevuM. mi parastrIno tyAga ne svastrImAM saMtoSa rAkhavo. hiMsA nA karavI. corI nA karavI. A badhA sArA AcAra che. tamane game che ne ? paNa tame AmAMthI ghaNA sadAcAro pALI zakatA nathI ! sadAcAronuM ullaMghana karanAra manuSya potAnuM ahita ja kare che. paraMtu durAcAra jene gamI gayA hoya che temane sadAcAronA pAlanamAM ahita dekhAya che ! 130 0 saMvAda Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje mANasane potAnI ja Arthika-sAmAjika VS ke rAjakIya unnatimAM rasa che. ene dIna- duHkhI // ( mitro paNa yAda nathI AvatA ke daridratAmAM ribAtA I[( T bhAIo paNa yAda nathI AvatA. VY jene ame 'niMdita kAryo kahIe chIe tamane te karavA jevAM lAge che. dA.ta. garbhapAta. kevuM niMdita kArya che ? bhRNahatyAnuM pApa janmojanma vAMjhiyA rAkhanAruM pApakarma baMdhAve che. paNa tamAre kyAM pApapuNyano vicAra karavo che ? upakArI evAM mAtA-pitAnA ja upakAro bhUlI janArAo, bIjA lokonA upakAro yAda rAkhI, e upakArano badalo vALavA taiyAra kharo ? nA re nA ! e to kahe che : "upakAra zAno ? tamane gamyuM ne tame karyuM !" niMdA na karavAnI vAta tame mAno cho ? pAMca-dasa jaNA bhegA thaIne guNavAnonA guNonI prazaMsA karo cho ? guNaprazaMsA sadAcAra che! doSaniMdA durAcAra che ! be bhAIo bhegAM thaI trIjA bhAInI niMdA nathI karatA ne ? derANI-jeThANI bhegAM thaI sAsu-sasarAnI niMdA nathI karatAM ne ? be putro bhegAM thaIne pitAnI niMdA nathI karatA ne ? be mitro bhegAM thaI trIjA mitranI niMdA nathI karatA ne ? niMdAno rasa kerInA rasa karatAMya vadhAre mITho lAge che ! te choDavo sahelI vAta nathI. chatAya sajjanatA to choDavAmAM ja che. sajjanonI-sAdhupuruSonI prazaMsA karavI, e sadAcAra che. guNonI prazaMsA karavAthI tamArAmAM e guNo pragaTa thaze ! guNavAna banavAno zreSTha upAya che guNavAnonI prazaMsA karavI. sajjanono eka vizeSa guNa hoya che - ApattimAM teo dInatA nathI karatA ! saMpattimAM abhimAna nathI karatA. A be viziSTa guNo che. akSayabhaMDAra kayAM ? parama yaza kayo ? sadAcAra 0 131 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAcAra ane jo A be guNo tamArAmAM AvI jAya to te tame AdhyAtmika unnatinA zikhare pahoMcI zako. have chelle tamane ghaNo ja agatyano sadAcAra , batAvavo che. tamAre parastrIno tyAga karavAno che. tamArI / patnI sivAyanI badhI ja strIo tarapha tamArI dRSTi nirmaLa joIe. tamArI jAta para saMyama rAkhavAno che. evI rIte strIe potAnA ja patimAM saMtoSa mAnavAno che. potAnA pati sivAyanA badhA ja puruSone pitA ke bhAInA rUpe jovAnA che. A sadAcAranI rakSA karavA mATe bIjA keTalAka niyamonuM svecchAe pAlana karavuM joIe. seksI vRtti jAgI na jAya te mATe sAvadhAna rahevuM jaIe. corI na karavI. prAmANikatAthI jIvavuM - A paNa eka viziSTa sadAcAra che. AjanA arthapradhAna dezakALamAM jyAre cAre bAju anItianyAya ane kALA bajAro UbharAyAM che tyAre A sadAcAra pALavo ghaNo agharo che. evI ja rIte "ahiMsA"no, dayAno AcAra paNa pALavo ghaNo Avazyaka che. - bIjI vAta che sadAcArathI parama yazanI prAptinI ! kaheluM che - AcAro bhUtijanana AcAraH kIrtivardhanaH / AcArAd vardhate hyAyurAcAro hantyalakSaNam / / - mahAbhArata sadAcArothI kalyANa utpanna thAya che. sadAcArathI kIrti vadhe che. sadAcArathI AyuSya vadhe che ane sadAcArathI kulakSaNo nAza pAme che. AcArAt prApyate svargamAcArAtprApyate sukham / / AcArAt prApyate mokSamAcArAt kiM na labhyate / / AcArathI svarga maLe che. AcArathI sukha maLe che. AcArathI mokSa maLe che. AcArathI zuM nathI maLatuM? AcAra eTale sadAcAra. 132 0 saMvAda Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA RSi-munioe karelI ni:svArthabhAvanI A vAta che. A vAta duniyAne chetaravA mATe nathI karI ! e zA mATe chetare ? emane duniyA pAsethI kaMI levuM to hatuM ja nahIM, ApavuM hatuM ! jJAnano prakAza Apavo hato. 'bhAI, tAre A duniyAmAM yaza joIe che ? maLaze. tuM sadAcAronuM pAlana kara. tane yaza maLaze ja. tArAmAM kSamA che, zAnti che, saMtoSa che ane priya vANI che. to tuM yazasvI banIza ja. vizeSamAM traNa navA sadAcAronuM pAlana karaje. # udAratA. ura gaMbhIratA je sahanazIlatA. tArI udAratAnA zaNagAra banaze tArI mIThI vANI, tArI gaMbhIratA ane tAro kSamAbhAva. duniyA tane khUba prema Apaze, mAna Apaze. tArA guNa gAze. e vakhate tuM vinamra hoIza. tane jarAya abhimAnano sparza nahIM thAya ! tArI prasiddhi bIjA loko karaze. tAre tArA guNo gAvA nahIM paDe, tAre svayaM tAro utkarSa karavo nahIM paDe. sadAcArono prabhAva jema jema vistarato jaze tema tema sadAcArIonuM eka vartuLa moTuM thatuM jaze. sadAcAronuM samAjamAM mUlyAMkana thavA mAMDaze. sadAcArIonI khUba khUba prazaMsA thavI joIe. sadAcArI sAro mAnavI bane. sadAcArI devagati pAme. sadAcArI mokSagAmI bane. akSaya bhaMDAra kayo? parama vaza kayo ? sadAcAra 0 133 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. phone khuza karavA che to satiAtmAo, sAthe A ziSya : 'gurudeva, kharekhara kone khuza karavA joIe?" guru vatsa, potAnA AtmAne ane sadgurune khuza rAkho.' mahAnubhAvo, A duniyAmAM mANase ghaNAne khuza karIne jIvavuM paDe che. paraMtu moTA bhAganA mANaso bIjAone nAkhuza karIne jIvatA hoya che. pariNAme emanAM jIvana azAntithI UbharAtAM hoya che. gharamAM, paDosamAM, samAjamAM ghaNA mANasone khuza rAkhavA prayatna karanAra mANasa jyAre kaMTALe che, ane samajavA lAge che ke "A badhAne game teTalA khuza rAkho, paraMtu ApaNane e kharA samaye kAma lAgatA nathI. ApaNI khuzIno vicAra karatA nathI." tyAre e nirAza thaI jAya che. kAM to saMbaMdho bagADe che, kAM saMbaMdho toDI nAMkhe che. - jJAnI puruSo eTalA mATe ja kahe che ke A duniyAne koI khuza karI zakyuM nathI ke koI karI zakavAnuM nathI. tame tamArA AtmAne khuza karo ! A duniyAne khuza karavAnI hAya-hAyamAM AtmA ja bhulAI gayo che ! tame tamArI jAtanuM ja vismaraNa karI rahyA cho. yAda rAkho ke AtmA ja sarvasva che. AtmAne choDIne badhuM ja mithyA che. mithyA saMbaMdhone mIThA karavAnA prayatno chevaTe niSphaLa ja nIvaDe che. e kaDavA ne kaDavA ja rahe che. rAjA pradezIe potAnI rANI sUryakAntAne khuza karavA zuM nahatuM karyuM ? jarUra paDe prANa pAtharI dIdhA hatA ne? e sUryakAntAe potAnA patine jhera ApIne mArI nAMkhyo hato ! 138 * saMvAda Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'TI vAtmA sadaguru rAjA zreNike potAnA putra koNika para keTaluM vahAla varasAveluM ? keTalo prema ApelA ? e putra ' koNike, pitAne jelamAM pUrIne cAbukanA mAra mAryA hatA ! putrane khuza rAkhavAno A badalo maLyo hato ! ke bhartuharie pIMgaLAne khuza rAkhavA ochA prayatno karyA hatA ? e pIMgaLAe kevo vizvAsaghAta karyo hato ? AvA to badhA ja sAMsArika saMbaMdho artha vinAnA puravAra thayelA che. A saMsAramAM tame koIne kAyama khuza rAkhI zako nahIM ane tamane koI kAyama khuza karI zake nahIM. mATe tame duniyAne khuza karavAnI vAta bhUlI jAo. hA, kartavyapAlana karatA raho, tyAM sudhI barAbara ! bAkI have AtmAnuM smaraNa karI, AtmAne khuza rAkhavAnA upAya karo. ja AtmAne zuddha karavAnA upAya karo. vAra AtmAne AnaMdabharapUra rAkhavAnA upAya karo. AtmAne zuddha karavA mATe tapazcaryAno upAya zreSTha upAya che. bAhya ane atyaMtara tapazcaryA dvArA AtmAne ujvala karatA raho ! upavAsa, AyaMbila, ekAsaNAM vagere tapa-vrata sAthe uNodarI, vRttisaMpa, rasatyAga ane kAyakleza arthAtu zArIrika kaSTa sahana karavAM, vagere bAhya tapa che. prAyazcitta karavuM, dhyAna karavuM, svAdhyAya karavo, kAryotsarga karavo vagere atyaMtara tapa che. bIjI vAta che AtmAne AnaMdathI bharapUra rAkhavAnI. AtmAno AnaMda eTale jJAnAnanda ! saccidAnanda ! AtmA jyAre potAnA svAbhAvika jJAnAnaMdanA mahodadhimAM AnaMdamagna bane che, tenI samagra vRttio jJAnAnaMdamAM lIna banI jAya che. tyAre nathI ne koI padgalika viSaya ghUsI Ave che to AtmAne haLAhaLa jhera jevo lAge che. pulanAM AkarSaka rU5 tane AkarSI zakatAM nathI. pudgalanA mohaka rasa tene lAlasAvaza karI zakatA nathI. pugalanA mulAyama sparza tenA AtmapradezomAM jhaNajhaNATI janmAvI. kAne khuza karavA ? svAtmAna, sane - 12 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatA nathI. pudUgalanI bharapUra sugaMdha tene AnaMdita karI zakatI nathI. pudgalanA madhura sUra tene harSaghelo banAvI zakatA nathI. sa svAtmA svAbhAvika jJAnAnaMdamAM magna banelA AtmAnI AvI sthiti hoya che. ene parama zAnti hoya che ! mAtra AnaMda hoya che ! svasthatA hoya che. enuM ciMtana kaMIka AvuM hoya che : 'huM to mArA zuddha guNa-paryAyano kartA chuM. parapudgalano ke paracaitanyanA guNaparyAyano huM kartA nathI. temAM to mAtra huM nimitta chuM. jJAtA ane dRSTA chuM. sAkSImAtra chuM. sarvadravyo svasva pariNAmanAM kartA che. parapariNAmano huM kartA nathI.' AvI jJAnamagnatAmAMthI pragaTa thatuM sukha eka ane advitIya hoya che. jema AkAzanI koI upamA nathI hotI ke sAgaranI koi upamA nathI hotI tema jJAnamagnatAnA sukhanI paNa koI upamA nathI ! ApaNe ANA A-mAne khuza karavAno che. khuza rAkhavAno che. eno artha A che ke ApaNane jJAnAnaMdamAM tRpti thAya. ane jJAnamAM tRpta thayelA AtmAne dhyAnarUpa amRtanA oDakAra AvyA kare. AtmAnubhavamAM lIna thaI gayA pachI AtmaNomAM tanmayatArUpa dhyAna cAlyA kare. emAM evI divya AnaMdanI AtmAnubhUti hoya che ke te manuSyanI sAme jagatanA koI paNa padArtha Ave, to paNa te tenA pratye AkarSAto nathI. bIjI vAta che sadgurune khuza karavAnI. 'gurvArAdhanapareNa hitakAMkSiNA bhAvyam !' 'jo tame hitakAmI cho to tAre gurunI ArAdhanAmAM upayukta rahevuM joIe ?" jJAnamArgamAM gurunuM advitIya sthAna che. jJAnamArganI badhI ja pravRttiomAM gurunuM mArgadarzana jarUrI hoya cha. sUtrapAThanA uccAraNamAM ane sUtrArthanA avadhAraNamAM, zaMkAonA samAdhAnamAM ane tAtparyArthanA paryAvAcanamAM guru ja pramANabhUta hoya che. koNe kayuM zAstra bhaNavuM, koNe bhagAvavuM, kyAre bhaNAvavuM.... A badhI ja pravRttimAM guru nirNAyaka hoya che. 136 7 saMvAda Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarana, GYA pahelAM tame nakkI karo ke tamAre zAstrajJAna maLavavuM che ? "zAstrajJAna vinA AtmakalyANanI 'TaArAdhanA zakya nathI,' A vAta tame mAno cho ? ane ke "A mAnavajIvanamAM mAre AtmakalyANa sAdhI ja levuM che,' WAvo tamAro daDha niradhAra che? tamAre evA sadguru zodhavA joIe ke je tamane zAstrajJAna Ape. zAstromAM kahelo mokSamArga batAva. paraMtu te mATe tamAre tamArI yogyatA, pAtratA siddha karavI paDe. gurunI dRSTimAM tamAre vinIta banavuM paDa. gurunI dRSTimAM tamAre zAntaprazAnta-upazAnta banavuM paDe. to guru tamArA para khuza thAya ! tamArAmAM vinayaguNa pragaTaze eTale tame svayaM gurunI caraNasevAmAM pravRtta thazo. gurudevanA puNyadehane kema zAnti rahe, sukhAkAritA rahe, e rIte tame sevA karavAnA. tame temanA mijAjane oLakhI levAnA. temane aNagamatI pravRtti tame nahIM karavAnA. tame satata khyAla rAkhavAnA ke gurudevane zuM priya che, zuM apriya che.' tame priya AcaravAnA. apriya nahIM AcaravAnA. gurune khuza karavAno, khuza rAkhavAno zreSTha upAya vinaya' che. vinayano abhuta prabhAva che. avanavo jAdu che. duniyAnA koI moTA jAdugara Avo camatkAra sarjI zakatA nathI ! zatrune paNa mitra banAvanAra vinaya che. ujjaDa verAna banI gayelI jiMdagIne navapallavita karanAra vinaya che. tUTI gayelA, bagaDI gayelA saMbaMdhone jIvaMta karanAra vinaya che. mATe kahuM chuM ke guruno vinaya karI gurune khuza rAkho. khuza thayelA guru tamane bhavapAra utArI deze. vinaya ane bahumAnanA divya guNo tamArA matijJAnanI vRddhi karaze. buddhinI vRddhi karaze. te buddhi tamane guruArAdhanAmAM nipuNa banAvaze. gurunA manogata bhAvone jANavAmAM vicakSaNa banAvaze. guru pAsethI maLatA zAstrajJAnane grahaNa karavAmAM ane samajavAmAM dakSa banAvaze. gurukRpA tamArA zAstrajJAnamAM niraMtara vRddhi karaze. kone khuza karavA ? svAtmAna, saguna 0 137 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIradeve kahyuM che - pUjjA jassa pasIyaMti saMbuddhA puvva saMthuyA / pasannA lAbhaissaMti viulaM aTThiyaM suyaM / / a01 / zloka : 46 svAtmAna 'saMbuddha, pUrva saMstuta ane prasanna pUjya puruSo ziSyane vipula zrutajJAna Ape che.' guru svayaM zAstrajJa ane marmajJa joIe. temanI pAse jJAnanAM bhaMDAra hoya. te meLavavA mATe tamAre emane prasanna karavA paDe. te mATe te pUjya gurudevamAM rahelA viziSTa guNonI stavanA karatA raho. jyAre sadguru svastha citte beThA hoya, koI vizeSa kAryamAM vyagra na hoya tyAre temanAM caraNomAM besIne, tamArA hRdayamAM rahalA bhaktibhAva zabdomAM vyakta karatA raho. e zabdo sahaja ne svAbhAvika jAIe. gurutattvanI AvI sarvAMga saMpUrNa ArAdhanAnuM paraMparAe phaLa mukti che. saMkalpa karIne e ArAdhanAmAM AtmArthIe lAgI javuM joIe. emAM eka sAvadhAnI rAkhavAnI. avinIta ziSyono paricaya nahIM karavAnA. avinItonA avinayanuM anukaraNa nahIM karavAnuM. tame tamArAM kartavyonI keDIe cAlatA rahejo. :. Aje ApaNI A vAta che : duniyAne khuza karavAnA upAyo choDIne ApaNA AtmAne khuza karavAno prAraMbha karIe. te mATe sadgurunI kRpA meLavavA, gurune prasanna rAkhavAnA upAyo karIe. 138 0 saMvAda Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X 35. zALAmAM phleza maLe nA thAya ? pariMgrahayo ziSya: 'gurudeva, manuSyanA kleza ane nAzanuM kAraNa zuM che ?' guru 'vatsa, parigraha.' Aje mAre tamane je vAta samajAvavI che, te saraLa nathI. A duniyAmAM sahune khUba ja gamatI vAtanI mAre Aje niMdA karavAnI che. tame kadAca A vAtano svIkAra na paNa karo. khera, tame samajavA to prayatna jarUra karajo. kAraNake tamArA badhA ja mAnasika valopAtonuM mULa kAraNa e ja vAta che. ane tamAro sarvanAza karanAruM paNa A ja tattva che ! enu nAma che parigraha. graho ane upagraho aMge tame ghaNuM jANatA hazo. jyotiSa zAstrano zokha tamane grahonAM teja-timira samajavA prere che to vijJAnanI jijJAsA upagrahonuM jJAna meLavavA prerita kare che. paraMtu 'parigraha'ne samajavA tame kadAca prayatna nahIM karyo hoya. A 'parigraha' nAmano dazamo graha traNe loka para chavAyelo che. mAnavone ja nahIM, devarnAne paNa A graha naDe che ! tamArI pAse sthAvara-jaMgama saMpatti che ? enuM nAma parigraha. tamArA gharanI tijorImAM paDelI karaMsI norTo; sonA-rUpAnA dAgInA, hIrA ane motI... tamArAM ghara ane dukAno, baMgalA ane oNphiso... A badhuM ja 'parigraha' che ! ane pAMcamuM pApa parigrahanuM che ! bolo cho ne 'pAMcame parigraha !' pApa choDavAnuM ja hoya. pApa tamane choDavA jevuM ja lAgavuM joIe. paNa A parigrahanuM pApa choDavA jevuM tamane nathI lAgatuM. vadhAravA jevuM zAnAthI kleza ane nAza thAya ? parigrahathI 0 139 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mAre Aje emanI e lokonI vAtAM karavI che ke jemane lAkho karoDo ane arabo rUpiyA bhegA karavA che, karI rahyA che. karoDapati banavAnI hoDa lAgI che. 100 karoDa, 200 karoDa... 1000 karoDa rU. paNa ochA paDe che ! AvA mANaso ane lAkho rUpiyA kamAI levAnI doDadhAma karI rahelA zUravIronI hAyavoya... ajaMpo ane udvega jovA jevo hoya che ! parigrahathI sthAvara-jaMgama saMpattinuM tIvra mamatva emane satata TenzanamAM rAkhe che. ghaNuMbadhuM sarakArathI bacAvavAnI ciMtA ! guMDAothI bacAvavAnI ciMtA ! kamAvAnI to ciMtA kharI ja, kamAyelA dhanane surakSita rAkhavAnI ciMtA ! emAMya koI pArTInuM uThamaNuM thaI jAya ne emAM tamArA pAMca-pacIsa lAkha gayA hoya to tamArI udvignatAno pAra nathI raheto. tIvra mamatvathI prerAI, e paisA vasUla karavA khoTA mArga apanAvAya che ! vAstavamAM to mamatva ja parigraha che. dhanamUrchA mamatva che. 'A dhana mAruM. A baMgalo mAro. A jamIna mArI... A oNphisa mArI., A goDAuno mArAM...' A mamatvanuM gADha baMdhana vinAza vere che. mATe jJAnI puruSo 'parigrahanuM parimANa' karavAnuM vrata levA kahe che. tame maryAdA bAMdho. sthAvara-jaMgama saMpattinI sImA bAMdho. "mAre 10 lAkhathI vadhAre saMpatti na rAkhavI. ke 20 lAkhathI vadhAre na rAkhavI. are, bahu ja tRSNA hoya to eka karoDathI vadhAre na rAkhavI. karoDathI vadhAre saMpatti AvI jAya to sArAM pAramArthika kAryomAM vAparI nAMkhavAnI !" derAsara baMdhAvI zako. upAzraya baMdhAvI zako. tIrthamAM dharmazALA baMdhAvI zako. garIbo mATe sadAvrata kholI zako. vihAranAM kSetromAM sAdhu-sAdhvInI bhakti karI zako. 140 saMvAda Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zikSaNa saMsthAomAM yogadAna ApI zako. V5) davAkhAnAMo UbhAM karI zako. * ke du:khI sAdharmikone sahAya karI zako. A / sAdhu-sAdhvInA jJAna-dhyAnamAM sahAyaka banI zako. tamArA parigrahanI maryAdA nizcita thaI gayA pachI, je kaMI dhana vadhe te tamAre AvAM satkAryomAM vAparI ja kADhavAnuM. ethI jIvanamAM ghaNAM sArAM kAma tame karI zakavAnA. dhana-saMpatti maLe che puNyakarmanA udayathI. e dhanasaMpatti para jo tame mamatva na bAMdho ane eno satkAryomAM upayoga karo cho, dAna Apo cho, tyAga karo cho to navuM puNyakarma tame bAMdha cho. bhavAMtaramAM AnAthI paNa vadhAre saMpatti maLavAnI. tame ahIM saMpattinuM mamatva choDo to e saMpatti hajAra gaNI, lAkha gaNI, karoDa gaNI vadhIne tamane bIjA janmomAM maLavAnI ! tyAM paNa jo tame mamatva nahIM bAMdho to e pachInA janmamAM tame kalpI na zako evI apAra ne adbhuta saMpatti maLavAnI ! chevaTe saMpUrNa mamatva chUTI jaze ane tame anaMta samRddhimaya siddha avasthA prApta karI levAnA. have tamane eka siddhAntanI vAta karIza. tame kadAca jANatA haze ke eka avasarpiNamAM jema 24 tIrthakaro thAya, tema 12 cakravartIo paNa thAya ! A cakravartaonAM parigraha tame jANo cho ? 97 kroDa gAmanA e mAlika hoya ! 32 hajAra mugaTabaddha rAjAonA mAlika hova... 1 lAkha bANuM hajAra rANIonuM aMtepura hoya ane e sivAya ghaNobadho parigraha hoya che ! jo cakravartI A badhAno tyAga karI dIkSA laI le to e kAM mokSamAM jAya, kAM svargamAM jAya ! ane dIkSA na le to e marIne narakamAM jAya ! eTale ApaNe tyAM evo eka dhArmika vidhi che ke mRtyu samaye ja koI jJAnI puruSa pAse hoya to maranAra mANasa pAse badhA ja parigrahanA zAnAthI kleza ane nAza thAya ? parigrahathI 0 141 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamatvano tyAga karAve che. jo maranAra manuSya kharekhara mamatvano tyAga karI de to te kama se kama durgatimAM to na ja jAya. parigrahathI eka vAta che. jIvanaparyaMta jeNe khUba parigraha bhego karyo hoya che tene mRtyu samaye e badhuM manathI chUTI javuM saraLa to nathI ja. te tAM ja saraLa bane ke jIvanamAM parigraha tarapha jJAnadRSTi khUlI gaI hoya. ane 'A sthAvara jaMgama saMpatti mArI nathI'. 'huM nathI, mAruM kaMI nathI.' A jJAnadRSTi hoya to jiMdagInI chellI paLo sudharI jAya. 'zuddhAtmadravyamevAi, zuddhajJAnaM muLo mama !' 'huM zuddha Atmadravya chuM. zuddhajJAna mAro guNa che.' A sivAya mAruM kaMI ja nathI ! jo tame A rIte parigrahanuM mamatva na toDyuM to e mamatva tamane durgatimAM laI jaI zake. tamArI adhogita karI zake... enuM ja nAma sarvanAza ! mAnasika kleza ane durgatipatanathI bacavA parigraha choDo. 182 0 saMvAda Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. nirbhaTA koNa ? ziSya : 'gurudeva, nirbhaya koNa ? guru : 'vatsa, jAgRta nirbhaya hoya.' 'vRtvamASTa' nAmanA AgamagraMthanI vANI che 'jo suvati na so suhito / no jJAti so gayA mudito / / ' (rU283) 'je sUI jAya che te sukhI thato nathI. jo jAge che te sadA sukhI rahe che !' 6Rjrl keTalI saraLa vAta sukhI banI rahevAnI kahI dIdhI che ? sukhI rahevuM hoya to jAgatA raho ! jAgatA rahevuM eTale vivekI rahevuM. satu-aso viveka hovo, sArA-narasAno viveka hovo, zubha-azubhanI AMLakhANa hovI, eTale jAgRta manuSya. satno mArga grahaNa kare, asatune tyajI de. U sAruM grahaNa kare, narasuM tyajI de. zubha Acare, azubha tyajI de. Avo jAgato mANasa du:khI thAya ja kevI rIte ? e sukhI ja thAya. Avo jAgato mANasa nirbhaya ja hoya, ane koI vAtano bhaya na hoya. bhaya khoTuM kAma karanArane hoya, azubha kArya karanArane hoya, asat pravRtti karanArane hoya. eTale 'yajurvedamAM kahevAmAM AvyuM che ke - nirbhaya koNa ? jAgRta 70 143 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bhUtyai jAgaraNam, abhUtyai svapanam / ' - "jAgavuM vaibhava mATe che, sUI javuM vaibhavahInatA te mATe che." "je jAgato rahe che tene zrI saMpatti vare che ! tene zrI lakSmI choDIne jatI nathI.' - ghaNIbadhI sArI vAto jAgRti mATe jJAnI puruSae karelI che. tamane gamIne A badhI vAta ? samajAIne A badhI vAto ? tamAre nirbhayatAnuM sukha mANavuM hoya to pratikSaNa jAgRta raho. bIjI dRSTithI vicArIe to jAgRti eTale tattvadRSTi. vAsanAone nirmaLa karanArI dRSTi. daSTine tAttvika banAvIne jagatanA padArthonuM darzana karavAnuM - te jAgRti kahevAya. - tAttvika dRSTithI karAtA padArthadarzanamAM rAgadveSa bhaLatA nathI. temAM asatyano aMza bhaLato nathI. arUpI AtmA arUpI tattvadRSTithI ja jaI zakAya. tattvaSTi arUpI che, AtmA paNa arUpI che. arUpIthI arUpI jovAya. pAMgalika dRSTithI pugalanAM rUpa dekhAya. carmadaSTi kaho, pudgaladaSTi kaho, carmanayaNa kaho, badhA paryAyavAcI zabdo che. Atmadarzana karavA mATe A daSTi na cAle. Atmadarzana karavA arUpI tattvadaSTi joIe. tattvabhUta padArtha ekamAtra AtmA che. bAkI badhuM ja pAramArthika daSTie asatu che. atattva che. anAdikALathI tattvabhUta AtmAne bhUlIne atattvabhUta padArthonI pAchaLa jIva bhaTakato rahyo, du:khI thayA, e bhayabrAnta banyo. je dRSTithI AtmA para anurAga thAya te dRSTi tatvadaSTi kahevAya. tene ja vivekadRSTi kahevAya. je dRSTithI jaDa pudgala para anurAga thAya te carmadaSTi kahevAya, aviveka kahevAya. pUrNa tattvadRSTi kevaLajJAnI bhagavaMtanI hoya. pUrNa tattvadaSTimAM sakala vizvanA carAcara padArthonuM naikAlika darzana thAya. te darzana rAga-dveSa vinAnuM 148 * saMvAda Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya. harSazokarahita hoya AnaMda-viSAdarahita hoya. arUpI AtmAnuM paNa pratyakSa darzana hoya. A pUrNa tattvadRSTivALuM kevaLajJAna kahevAya. 'varNa, gaMdha, rasa, rUpa ane gaMdhamAM mohAsakta na bano, AtmasvarUpamAM ramaNa karanArA bano, to ja pUrNatA prApta thAya." A upadezano sAra che. AtmasmaraNa, Atmarati, AtmasvarUpamAM lInatA prApta karavA samyagu zrutajJAnamAM lInatA prApta karavI paDe. samyaka cAritrathI jIvanane saMyamI karavuM paDe. avivekI eTale UMghato jIvAtmA ! te bAhyadaSTi hoya. te brAntinAM viSavRkSonI vADImAM ja paDyopAtharyo rahe ! jyAre tattvadRSTisaMpanna jAgRta AtmA e bhrAntinAM vRkSonI chAyAmAM ArAma paNa na kare. nirbhaya banIne sUI jAya. e jANato hoya che ke ahIM sUvAmAM prANanuM paNa jokhama che. kadAca e viSavRkSonI ghaTAmAMthI pasAra thavuM paDe, paNa enA tarapha e AkarSAya nahIM. - avivekamAM - ajAgRtimAM u "maEane "mama'nA vikalpo Ave, ja upAya heya samajAya, heya upAdeya samajAya, ja sAcAM sukhanAM sAdhano duHkharUpa lAge ja durgatinA kAraNo sukharUpa lAge. * indriyonAM viSaya bhoga priya lAge. raka kaSAyamAM kartavya buddhi Ave. kSamAdi guNamAM ni:sAratA lAge. nirbhaya koNa? jAgRta 0 145 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre vivekI-jAgrata tattvadRSTi AtmA tA 3 95 potAnA aMtarAtmAnA sukhathI ja pUrNa hoya che. te sukhanI kAmanA ke spRhA tene hotI nathI. tethI te bahirbhAvanI vADImAM jato ja nathI. kadAca e vADImAMthI - pasAra thavuM paDe to e viSavRkSanI vADInI suMdaratAmAM lubdha thatA nathI. aMjAI jato nathI ke sukhanI icchAthI e viSavRkSanI chAyAmAM besato nathI. sthUlabhadrajI aMta sukhathI tattvadRSTinA sukhathI pUrNa hatA, vivekI hatA te nirbhaya hatA. kozAe temane viSavRkSanI vADImAM ja utAro Apyo hato cAturmAsa vyatIta karavA ! paNa sthUlabhadrajI jAgRta hatA ! tattvadaSTi hatI ! teo kozAnAM bhogasukhomAM jarAya nA lalacAyA. temaNe to kozAnI dRSTimAM vivekanuM aMjana karyuM ! tene bhavabhramaNanA bhayathI mukta karI, nirbhaya karI ! Ama to jAgRta AtmAno viveka ene AtmA ane karmonuM bhedajJAna karAve che ! karma ane jIva ekabIjA sAthe dUdha ane pANInI jema ekameka che. anAdikALathI ekameka che. temane temanAM lakSaNo dvArA bhinna samajavA e viveka che. avighAthI mukta AtmA pudgalathI bhinna AtmAnuM darzana kare, te viveka che. A vivekanuM nAma jAgRti ! AvI jAgRti pUrNa nirbhayatA Ape che. 14 - saMvAda Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 37. mumukSa koNa ? zarIra-jorapekSa ziSya: "gurudeva, mumukSu kone kahevo?' guru : "vatsa, je zarIra pratye nirapekSa bane che." mahAnubhAvo, Aje eka navo suMdara zabda sAMbhaLavA maLaze ! te zabda che mumukSu' ! mukta thavAnI icchAvALo manuSya "mumukSu" kahevAya. A dRSTie ApaNe badhA mumukSu kahevAIe ! ApaNe badhAne mukta to thavuM ja che ! molamAM to javuM ja che ! koIne vahelA javuM che, koIne utAvaLa nathI ! paNa javuM to che ja ! paraMtu moTA bhAge loko je bole che te samajatA nathI. mokSamAM javuM, mukti pAmavI eTale zuM karavuM paDe ! kevI rIte javAya ? kyAM javAnuM ? mokSa-mukti-siddhi koI kalpanA nathI. evI eka nizcita jagA che. jyAM atyAra sudhImAM anaMta AtmAo gayelA che. te jagAnuM nAma "siddhazilA' che. te lokAMte AvelI che. 45 lAkha yojanAnA vistAramAM rahelI che ! tyAM siddha-buddha-mukta AtmAo pUrNa sukhamAM ne pUrNa AnaMdamAM rahelA che. ApaNe tyAM javuM hoya to zuM karavuM joIe, e vAta Aje. vicAravAnI che. evo eka niyama che ke jema jema upara javuM hoya tema tema vajana ochuM karavuM joIe. siddhazilA samagra sRSTinI Toca para che. tyAM sudhI pahoMcavA mATe vajanarahita thavuM paDe ! eTale ochAmAM ochAM ATalAM vajana to choDavAM ja paDe : ke svajana-parijana. mumukSa koNa ? zarIra nirapekSa 0 147 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . vaibhava-saMpatti. vaiyika sukho ane zarIra. eTale mumukSu AtmA dIkSA-saMyama grahaNa kare che. dIkSA-saMyama le eTale svajano-parijanono bhAra ocho thaI jAya. vaibhava-saMpatti tyajI de che eTale e bhAra paNa ocho thaI jAya che. pachI rahe che zarIra ane indriyonAM sukho. sAdhu indriyavijetA bane eTale ghaNAM vaiyika sukho paNa chUTI jatAM hoya che. pachI rahe che zarIra. zarIranirapekSa sAdhu zarIrane paNa bhAra gaNe che. AtmAne siddha-buddha-mukta karavA mATe zarIrano bhAra paNa ocho karavo ja paDe. eTale e mumukSu AtmA potAnA zarIra pratye virakta bane che. zarIranuM mamatva chaMdI nAMkhe che. eno mAnasika nirNaya hoya che ke 'A zarIrathI huM judo chuM. huM AtmA chuM. zarIra AtmA nathI. zarIramAM AtmA rahelo che. mAre zarIranA baMdhanamAMthI AtmAne mukta karavo che.' A samajaNathI mumukSu zarIranI ALapaMpALa nathI karato. zarIranI sArasaMbhALa nathI rAkhato. e zarIrane jANIbUjhIne kaSTa Ape che. samatAbhAve e kaSTone sahe che. svecchAthI e upadravono svIkAra kare che. vividha prakAranI tapazcaryAo karIne zarIranuM baMdhana toDavAno puruSArtha kare che. sAMbhaLo, keTalAka mumukSuoe potAnAM zarIrane kevAM kevAM kaSTo ApelAM ane kevI samatAthI emaNe e kaSTo sahelAM ! bhagavAna mahAvIranA eka ziSya hatA dhannA aNagAra. temaNe dIkSAnA divasathI ja chaThThano tapa ane pAraNe AyaMbila - A rIte tapazcaryA zarU karI hatI. pahADa upara ekAMta jagAmAM jaI dhyAnamAM UbhA rahetA hatA. ATha mahinA pachI eka mahinAnA saLaMga upavAsa karI dehatyAga karelo ! samavasaraNamAM bhagavAna mahAvIre potAnA 14 hajAra ziSyomAM A dhannA aNagArane zreSTha ziSya tarIke oLakhAvelA. bhagavAna mahAvIranA bIjA be ziSyo zAlibhadrajI ane dhanAjI. 148 saMvAda Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranirapekSa temaNe para zarIra pratye virakta banI, pahADanI zilA 52 sUI jaI anazanavrata lIdhuM hatuM ! mRtyuparyaMta upavAsa... ane paththara-zilA para sthira zayana ! prasannacandra nAmanA rAjAe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA lIdhI hatI smazAnamAM jaIne, eka paga para UbhA rahI, sUrya sAme dRSTi sthira karIne dhyAna karatA hatA. ghora dehadamana karIne temaNe mukti prApta karI hatI. mumukSune kAyAnI mAyA na hoya. eno siddhAta hoya che : 'revuM:ravuM mahAtam !' dehane du:kha Apo... dehanuM duHkha eTale AtmAnuM sukha !. tamane kadAca A siddhAnta nahIM game. tamAre to mojamajA karatAM karatAM mukti joIe che ! zarIrane kaSTa ApyA vinA mokSa joIe che ! zarIranuM lAlanapAlana karatAM karatAM siddhazilA para pahoMcavuM che ! mumukSu asaMga hoya ! potAnA pratye nirmama hoya. mumukSu AtmA zarIra, bhojana, vastra, AvAsa pratye sneharahita banIne jIvanayAtrA karato rahe. zarIra vagerene e mAtra AtmasAdhanAmAM sAdhanarUpe ja jue. enuM sAdhya hoya AtmAnI pUrNatA, anaMta guNonI prApti. jIvanayAtrA mATe ja e zarIrane AhAra Ape, keTalo AhAra Ape te samajAvavA be dRSTAMta ApavAmAM Ave che; 1. mANasanA zarIra para gUmaDuM thayuM hoya, te gUmaDAne dUra karavA enA para keTalo malama lagADavAmAM Ave ? vadhu pramANamAM malama lagADavAnuM koI prayojana hotuM nathI. evI rIte mumukSu mAtra kSudhAne upazAnta karavA purato ja AhAra kare. 2. bIjuM dRSTAMta che baLadagADInuM. baLadagADI hoya ke ghoDAgADI hoya enAM paiDAM saraLatAthI gati karatAM rahe eTalA mATe paiDAMnI dharI para tela vagere cIkaNA padArtha lagADavAmAM Ave che. mumukSu paNa eTalo ja AhAra kare ke enuM zarIra saMyamayogonI ArAdhanAmAM thAkyA vinA gati karI zake. mumukSu koNa ? zarIra nirapekSa 0 149 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAnuM tAtparya e che ke mumukSune rAgarahita haiye nA chUTake AhAra karavAno hoya che. AhAraviSayaka sArA-narasAnI koI carcA nahIM, koI rAga nahIM, koI dveSa nahIM. e AhAra moDhAmAM nAMkhyA pachI ene rasapUrvaka cAvavAno nathI. moDhAmAM mamaLAvavAno nathI. sIdho gaLe utArI javAno che. jevI rIte sarpa potAnA bhakSyane peTamAM padharAvI de che tevI rIte mumukSu AhArano svAda mANyA vinA gaLe utArI jAya ! nirape zarIra rasAsvAda mATe ke zarIranI puSTi mATe mumukSu AhAra-bhojana na kare. ene potAnA saMyamayogo-svAdhyAya, dhyAna, bhikSA-paribhramaNa, vihAra vagere sArI rIte ArAdhAya, eTalA pUratuM ja zarI2 TakAvavAnuM hoya che. e zarIranuM lAlana-pAlana na kare. zarIra pratye anAsakta mumukSu AhAra ane vastro pratye paNa Asaktirahita hoya. 150 7 saMvAda he mumukSu ! tamAre lAkaDA jevA lAgaNIhIna (zarIra pratye) banI javAnuM che. na rAganI lAgaNI, na dveSanI lAgaNI. tamArI pAse SaDsanAM bhojana Ave to paNa rAga nathI karavAno ane rasahIna-besvAda bhojana Ave to dveSa nathI karavAno ! rAga-dveSathI manane mukta rAkhIne za2I2ne AhAra ApavAno che, kAraNa ke tame zarIra pratye rnirapekSa raho cho. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 38. baMdhaLAmAM kAraNa zuM? manA ziSyaH "gurudeva, AtmAnA baMdhananuM kAraNa zuM che?" guruH "vatsa, mamatvathI AtmA baMdhAya che." mahAnubhAvo ! saMsAramAM baMdhano aneka prakAranAM che. baMdhana eTale baMdhana ! jIvAtmAne baMdhana gamatAM nathI. bALakone mAtA-pitAnAM baMdhana gamatAM nathI. vepArIone sarakArI baMdhana gamatAM nathI. yuvAnone sAmAjika baMdhana gamatAM nathI... vahuone sAsu-sasarAnAM baMdhana gamatAM nathI ne nokarone zeThanAM baMdhano gamatAM nathI. paraMtu mohanuM baMdhana tamane game che ke nathI gamatuM, teno vicAra tame kadAca nahIM karyo hoya ! mohanuM baMdhana eTale mamatvanuM baMdhana. A baMdhana bAhya nathI, AMtarika che, atyaMtara che. tame AMtaranirIkSaNa karo to ja tamane A baMdhana dekhAze. tame A baMdhanathI baMdhAyelA, jakaDAyelA dekhAza! A mamatvanAM baMdhana mukhya rIte traNa prakAranAM che : 1. svajana-parijanonuM mamatva. 2. dhana-saMpattinuM mamatva. 3. zarIranuM mamatva. A trividha mamatva aneka anartho pedA kare che. navAM navAM pApakarmanAM baMdhana to karAve ja che, sAthe sAthe aneka doSa ane durgaNane paNa laI Ave che. moharAjAe bhAvanagaranI galI-galImAM azubha bhAvonI jALa pAtharI baMdhananuM kAraNa zuM? mamatva * 151 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIdhelI che. anaMta anaMta jIvo ke je bhavanagaranI galI-galImAM bharacaka rahelA che, teo moharAjAnI jALamAM - mamatvanI jALamAM phasAIne vividha prakAranI - ceSTAo pharI rahyA che, ane janma-jarA-mRtyumAM zoka harSa karatA bhAre kleza anubhavI rahyA che. mamatva : samagra saMsArane nagaranI upamA ApIne A vAta samajAvavAmAM AvI che. nAraka, manuSya, tiryaMca ane deva - A cAragati saMsAranagaranI mukhya zerIo che. zerImAM paNa avAMtara zerIorUpa cAra gatinA avAMtara bhedo che. te zerIe zerIe je anaMta... asaMkhya jIvo rahelA che, te nATakanAM pAtro che. temanI vividha ceSTAo te nATakano abhinaya che. abhinayanuM saMcAlana moharAjA karI rahela che. svajana-mamatva kevo vinAza vere che, tenuM eka dRSTAMta tamane ApuM chuM. zrI rAmacandrajInA pUrvajonA itihAsanI A durghaTanA che. rAjakumAra sukauzalano rAjyAbhiSeka karI rAjAe dIkSA lIdhI hatI. keTalAMka varSo pachI rAjarSi kirtidhara potAnI rAjadhAnImAM vihAra karatAM karatAM AvI caDhe che. putra potAnA pitA muninAM darzana kare che. tenA manamAM vairAgya pragaTe che. paraMtu mAtAnuM putra para gADha mamatva hoya che. ene khabara paDI jAya che ke 'rAjarSi nagaramAM padhAryA che... ne putra temanI pAse cAlyo jaze...' te rAjarSine nagaramAMthI kADhI mukAve che ! eka svajana paranuM mamatva bIjA svajana pratye tiraskAra karAvI zake che ! paraMtu sukozala to dIkSA laIne pitA-muni sAthe vihAra karI jAya che. e svajanamamatvane toDI nAMkhe che. dhana-saMpattinuM mamatva khaMkherI nAMkhe che ane zarIranuM mamatva paNa utArI nAMkhe che. pitA-putra eka parvatanI guphAmAM cAturmAsanA cAra mahinA upavAsa karIne rahe che. jJAna-dhyAnamAM lIna bane che. 152 7 saMvAda Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pelI rANI, pati ane putra baMne tarapha tIvra roSa karatI mare che. marIne e pelA pahADanI ek guphAmAM siMhaNa bane che. A pitA-putra cAra mahinAnA pavAsanA pAraNe guphAmAMthI bahAra nIkaLe che... tyAre pelI siMhaNa Amane jue che ! pelo pUrvajanmano pALelA svajanadveSa jAgrata thAya che... ne siMhaNa sukozala muni para tUTI paDe che. dehane cIrI nAMkhe che. sukozala muni to deha para mamatva vinAnA hatA ! Ameya dehanA mamatvathI, baMdhanathI chUTavuM ja hatuM ! teo sadA mATe dehanA baMdhanamAMthI, karmonA baMdhanamAMthI chUTI gayA. teo siddha-buddha-mukta banI gayA. mamatva svajanamamatva, svajana-dveSamAM parivartita thaIne kevA vinAza vere che, te samajavA mATe tame 'samarAditya mahAkathA' vAMco. nava-nava janmonI e kathAmAM svajanamamatvanI karuNa kathAo ThAMsI ThAMsIne bharelI che. ane tamArA saMsAramAM jo tame AMkho kholIne juo to DhagalAbaMdha vitakakathAo jovA maLe ema che. evI ja rIte dhana-saMpattinuM mamatva paNa lokhaMDI baMdhana che. dhanasaMpatti hovA mAtrathI mamatva nathI banatuM. je loko ajJAnI che, mohAMdha che te saMpattine potAnI mAne che. choDavA, tyAgavA taiyAra thatA nathI, tenuM kAraNa mamatva hoya che. ne A mamatva ja manuSya pAse hiMsA, jUTha, corI, anIti, anyAya, aprAmANikatA AdinA viSacakramAM phasAve che. manuSyajIvana jIvavA snehI-svajano paNa joIe, dhana-saMpatti paNa joIe ane zarIranAM sukha paNa joIe, tyAM sudhI vAMdho nathI. paNa 'A mAruM ja che' A mamatva khoTuM che. athavA 'A to mAre joIe ja' A mamatva nukasAnakAraka che. bhale mANasa pAse karoDa rUpiyA hoya, paNa ene ka2oDa pa2 mamatva nathI to muMbaInI e udAra bAIe bhagavAnanA nAma para haoNspiTala bAMdhavA eka karoDa rUpiyA ApI dIdhA ! baMdhananuM kAraNa zuM ? mamatva 7 153 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu eka mitre potAnA mitra pAse be lAkhanA hirA joyA ane e hIrA para mamatva jAgyuM ! mitrano vizvAsa saMpAdana karelo hato. potAnA rUmamAM sUtelA mitranA gaLA para charI pheravI dIdhI. hIrA potAnA karI lIdhA.. paNa eno aMjAma sAro na Avyo. e pakaDAI gayo. mitrahatyAnuM ghora pApa to karyuM ja hatuM. varSo sudhI jelamAM rahevuM paDyuM. paralokamAM zuM thaze te jJAnI jANe ! evI rIte kAyAnI, pAMca indriyonA viSayonI upayogitA to jIvanamAM rahevAnI ja. paraMtu e kAyA para mamatva na joIe. kAyAnuM mahatva khataranAka hoya che. te mATe tame kaMDarika muninuM daSTAMta yAda karajo. emanA patananuM kAraNa zarIranuM mamatva banyuM hatuM ! bhikSA mATe nIkaLelA bALamuninuM patana paNa zarIranA mahatvanA pApe thayuM hatuM ne! zarIrane TakAvavA viSayo ApavA te mamatva nathI. jIvana jIvavA mumukSu dhana-saMpatti rAkhe te mamatva nathI. kartavyapAlananI dRSTie svajana-parijanonuM pAlana kare te mamatva nathI. "eTecamenTa' na joIe. e tIvra pApakarma baMdhAve che ane bhavobhava bhaTakAve che. mATe nirlepa kamaLa jevA banIne jIvavAnuM che ! 154 0 saMvAda Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. tattva zuM che ? ziSya : 'gurudeva, sAcuM tattva zuM che ?" guru : 'vatsa, nirmala mana sAcuM tattva che.' masAta maLa mahAnubhAvo ! zAnti pAmavAno mArga eTalo sa2La to nathI ja. A kaMI kAyara ane bAyalA mANasonI bAbalA ramADavAnI ramata nathI. A to javAMmardInA khaLabhaLatA jozathI jAnane hatheLImAM laIne jIvananA paMthe AgaLa vadhatA jAnaphesAnI karanArAonA kALajAnI karAmata che. eka vAta nakkI che ke jo zAntinuM svarUpa pasaMda paDI jAya, gamI jAya to e mArge dhImedhIme cAlavAnI icchA jAgaze. cAlavAnI kriyA thaze. paraMtu zAntinAM UMcAM UMcAM zikhara upara pahoMcavAmAM eka bahu moTuM vighna Ave che, ane e vighna che mananI caMcaLatA, mananI asthiratA. mananI malinatA. hA, moTA jJAnI ane parama zAntinA cAhaka mahAtmAone paNa A vighna naDe che. AtmAmAM paDelA mithyAtva, avirati, kaSAya vagere azubha tattvo, malina tattvo manane caMcaLa banAvI mUke che. ane caMcaLa mana sAdhakane cheka agiyAramA guNasthAnakathI nIce dhakelI de che ! je manuSyamAM rAga-dveSanI prabaLatA hoya enuM mana to caMcaLa hoya e to jANe samajyA, paNa jemanAmAM rAga-dveSanI prabaLatA nathI, jemanA rAga-dveSa maMda che, emanuM mana paNa caMcaLa banI jAya che ghaNIvAra ! je sAdhako muktinA abhilASI hoya che ane mokSamArganI ArAdhanA kare che, tapa kare che, jJAnadhyAna kare che emanuM mana paNa kyAreka duzmana banI jAya che, rAga-dveSanA vicAromAM khUMpI jAya che. sAdhakone mokSamArgathI avaLI tattva zuM che ? amala mane 155 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dizAmAM dorI jAya che. duniyAnA itihAsamAM AvAM DhagalAbaMdha dRSTAMta maLI rahe che. uccakoTinA vidvAno, tapasvIo ane yogI puruSo A mananA kAraNe ja sAdhanAmArgathI bhraSTa thayA che. mana amala tIvra rAga-dveSathI grasAyeluM mana ke pachI kyAreka rAga-dveSanA sapATe caDI jatuM mana, mAtra zAstronA adhyayanathI aMkuzamAM nathI AvI jatuM. mananuM damana karavAthI, mana para baLAtkAre aMkuza lAdavAthI paNa e vazamAM nathI AvatuM. UlaTAnuM vadhAre udhamAta macAve che. vadhAre naphphaTa banIne nAcavA mAMDe che. mananuM vazIkaraNa korA zAstrajJAnathI saMbhava nathI. korA dehadamanathI paNa mana nathI rahetuM vazamAM. kevuM ajaba che A mana ! kyAreka lAge che ke mana moTuM Thaga che ! to kyAreka sAva zANo zAhukAra lAge che. ajaba rUpa ane ajaba DhaMga che A mananA. mane ThagyA kare che AtmAne, paNa AtmAne to khyAla ja nathI Avato ke koI ene chetare che ! koI ene vetare che ! sAva ajANa rahIne mana AtmAne avaLe pATe caDhAvI de che. vaLI kyAreka zANuM banI javAno dekhAva kare che ! sajjana nathI mana, paNa sajjanapaNAno svAMga race che. bicAro AtmA paNa thoDA vakhata mATe to bharamAI jAya che A mananI mohaka mAyAjALamAM ! ene lAge che ke 'are, vAha ! mAruM mana mane kevI suMdara salAha Ape che !' AvA manane nirmaLa karavAnuM che. AvA manane vizuddha karavAnuM che ! mananI nirmaLatA ja parama tattva che. arthAt paramatattvanI prApti mATe mananI nirmaLatA prApta karavI ja paDe. vAta azakya ke asaMbhava nathI. tamAro dRDha nizcaya hovo joIe. manane zuddha-pavitra-nirmaLa karavAnA je upAyo jJAnIpuruSoe batAvyA che, te upAyo karavA joIe. te mATe eka ja mArga ucita lAge che - sadguruno paricaya ! jeo samyagdaSTi hoya, jeo Agama-zAstronA jJAtA hoya, jeo 156 0 saMvAda Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakriyAmAM pravRtta hoya arthAt saMvaranI kriyAo karanArA hoya, zuddha guruparaMparA jemane maLI hoya, nirdabha hoya, saraLa hRdayanA hoya ane pavitra AtmAnubhava karavAvALA hoya. AvA sadgurunuM zaraNa lai levuM joIe. emanA mArgadarzana mujaba jIvana jIvavuM joIe. to mananuM zuddhIkaraNa thaI zakaze. amala mana AvA sadgurunI prApti thayA pachI, koIpaNa bhoge emano sAtha choDavo na joIe. emano sahAro meLavIne, mananI malinatA dhovAno ane vizuddha bhAvo jagADavAno puruSArtha prAraMbho joIe. potAnI badhI tAkAta emAM kAme lagADI devI joIe. mananA vicAro traNa jAtanA batAvavAmAM AvyA che H tAmasika, rAjasika ane sAttvika. tAmasika prakRtinA loko hamezAM azAnta ane udvigna ja rahe che. mATe e prakRtino tyAga karavo joIe. rAjasika prakRtinA loko ati pApavicArovALA nathI hotA, chatAMya zAntinI saphara daramiyAna e thoDA ghaNA pApavicAro paNa ADakhIlIrUpa banI zake che. rAjasika vicAro pravRttijanaka hoya che. sAtvika vicAro nivRttimUlaka hoya che. mananI nirmaLatAne akhaMDa rAkhavA mATe rAgI-dveSI lokothI dUra rahevuM anivArya che. rAgI-dveSI lokono saMga-sahavAsa mAnasika malinatAne vagara AmaMtraNe teDI lAvanAruM paribaLa che. mATe AvA lokono sahavAsa choDavo joIe. bIjI vAta che sadgurunI upAsanAnI. uttama guruparaMparAnA sAdhupuruSonI sevA karavAnI che. emanuM AlaMbana svIkAravAnuM che. trIjI vAta - zAstrAnusArI kriyAo karavA mATe pratipaLa jAgrata rahevAnuM che. gurunA mArgadarzana mujaba apramatta bhAvathI zAstrAnusArI tattva zuM che ? amala mana 0 157 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jIvavAthI manojaya pAmI zakAya che. mana para vijaya meLavyA pachI koI tattva tamane azAnta nahIM karI zake. mana jo ke A badhI vAto manane nirmaLa karavAnI agharI che, sahelI nathI. paraMtu agharuM kAma paNa kyAreka ka2vuM to paDe che ne ! AjanA vijJAnayugamAM kevAM kevAM agharAM saMzodhano vaijJAniko karI rahyA che ? paraMtu e mATe tamannA joIe, puruSArtha joIe ane mArgadarzana joIe. mananA vicArone pavitra rAkhavA mATe jAgRti joIe. joke tamArA saMyogo, tamArI paristhitio pratikULa che. khoTA ne kharAba vicAro ja vadhAre Ave evuM cAre bAjunuM vAtAvaraNa che. huM jANuM chuM. chatAM jeTaluM manane bacAvI zakAya eTaluM bacAvavAno prayatna ka2vo joIe. nirAza nathI thavAnuM ! chevaTe ApaNe ja ApaNA mananA mAlika chIe ! 15. savAda Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5) mo. 9to koNa jANo cho ? mUDha buddhi ziSya gurudeva, "ravIne koNa nathI jANatuM?" guru "vatsa, mUDhabuddhi manuSya "svane nathI jANato.' zramaNa bhagavAna mahAvIra deve kahyuM che : "go navuM so sarva nAkhas / je ekane jANe che te badhuM jANe che.' e 'eka' eTale ApaNe pote ! ApaNe pote eTale ApaNI jAta ! ApaNI jAta eTale ApaNo AtmA ! ApaNe jo ApaNA AtmAne nathI jANatA to mUDha chIe. ApaNo AtmA eTale ApaNe pote ! ApaNe ApaNI jAtane - svayaMne nathI jANatA to mUDha chIe, mUrkha chIe. pachI bhale AkhI duniyAnuM DahApaNa DahoLavA hoIe. DahApaNano dariyo ulecatA hoIe. ApaNe ApaNA AtmAne yAda karIe chIe ? "huM koNa ?' Avo prazna ApaNI bhItara UThyo che ? kyAMthI AtmAnI yAtrA, bhavayAtrA zarU thaI ane kyAM pUrI thavAnI, eno vicAra karyo che ? cAlo Aje e ciMtana karIe. ApaNo AtmA pahelavahelo sUkSma nigodamAM hato. tyAM anaMta kALa sudhI janma-mRtyuno cakarAvo cAlato rahyo. tyAM mAtra sparza-indriya ja hatI. mana na hatuM ke bIjI indriyo paNa na hatI. tyAM paramAtmAnuM darzana asaMbhava hatuM. A sRSTimAM sUkSma nigodanA jIvono "jIva' rUpe vyavahAra jAtane koNa nathI jANatuM? mRDha buddhi 159 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nathI thato. jyAre "bAdara' nigodamAM jIva Ave che tyAre enI saMsArayAtrAno AraMbha gaNAya 'nigoda jaina paribhASAno zabda che. jIvonI e SD7K viziSTa oLakhANa ApatI saMjJA che. "sUrma' nigodanA jIvo hoya che ema bAdara' nigodanA paNa jIvo hoya che. sUkSma nigodanA jIvo eTalA to sUkSma hoya che ke narI AMkhe ke yaMtranA sahAre paNa ApaNe joI nA zakIe. hA, pratyakSa jJAnI avazya joI zake. bAdara nigodanA jIvone paNa "anaMta'nA jaththAmAM joI zakAya ! ApaNo AtmA nigodamAMthI nIkaLyo. pRthvI-mATInA jIva tarIke janmyo. pANInA jIva tarIke pedA thayo. agninA jIvanuM rUpa dhAraNa karyuM. vAyunA jIva tarIke janmyo. vanaspatimAM janmyo. A badhI yoniomAM asaMkhya varSono kALa vItI gayo.... A badhA janmomAM mAtra eka ja sparzendriya hatI ! saMsArayAtrA AgaLa vadhI. beindriya banyo. sparzanI sAthe rasanendriya maLI. zaMkha banyo. kRmi banyo. lAkaDAnA kIDA tarIke janmyo. AgaLa vadhIne te indriya tarIke janmyo. trIjI ghrANendriya maLI. suMghavAnI zakti maLI. mAMkaDa, ju, maMkoDo banyo ! pachI caurindriya banyo. cAra iMdriyo maLI, AMkho maLI, jovAnI zakti maLI. vIMchI, bhramara, mAkhI, macchara tarIke janma lIdhAM. te pachI paMcendriya banyo. pAMcamI zravaNendriya maLI. paNa haju mana nahotuM maLyuM. asaMjJI paMcendriya tarIke janmyo. mana ja nahIM, tyAM Atmatattvano vicAra ja kyAMthI hoya ? pazu-pakSInI yonimAM ke narakagatimAM AtmAnI smRtinI kalpanA ja kyAMthI karavI ? saMsArayAtrAmAM devalokamAM ApaNe deva paNa thayA chIe.... paNa tyAM "AtmA'nI smRti kyAMthI hoya? tyAM hoya che vaibhava ne vilAsa! - -- - ---- - - - -- - 160 0 saMvAda Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUDhabuddhi narakagatimAM pAra vinAnI labakArA letI kALI vedanAo ane ghora pIDAnI baLabaLatI jiMdagImAM AtmasmRtino avakAza ja kyAM rahe ? manuSyajanma paNa anekavAra maLyo haze, saMsAramAM anaMta paribhramaNa karatAM karatAM ! paNa anAryadezamAM anArya lokonA parivAramAM maLelA manuSyajanmanuM mahattva zuM ? jo parivAra anArya hoya, dharmahIna hoya, pApalIna hoya to tyAM AtmasmaraNanI vAta ja zI karavAnI ? ApaNe AvI badhI avasthAonA aDAbIDa jaMgalamAMthI gujaryA chIe. kyAMya 'AtmAnI smRti thaI nathI. kyAMya Atmadarzana pAmyA nathI. kyAMya AtmAne enA zuddha svarUpe jANyo nathI. mUDha ane mUrkha ja rahyA chIe. zuddha svarUpe to nahIM, azuddha-karmothI AvRtta AtmAnA svarUpanuM paNa bhAna kAM che ! huM ATha-ATha karmonAM baMdhanothI jakaDAyelo chuM..? Avo vicAra paNa Ave che kharo ? 'huM karmonAM baMdhanomAMthI kyAre ne kevI rIte mukta thaIza ?' AvI ciMtA thAya che kharI ? jo nathI thatI ciMtA, to samajavuM che ApaNe mUDha chIe, buddhihIna chIe. AtmA para rahelAM karmonAM baMdhanone jANavAM joIe ane jANyA pachI e baMdhano toDavAno puruSArtha ka2vo joIe. A vAta tyAre samajAya ke jyAre buddhi pa2nuM AvaraNa dUra thAya. buddhi para mohanuM - ajJAnanuM AvaraNa hoya tyAM sudhI A vAta nahIM samajAya. kahevAnuM tAtparya e che ke buddhinI mUDhatA dUra thAya to ja Atmatattva oLakhAya. AtmA karmonI parAdhInatAmAM kevo dIna-hIna bane che ! koI gheraghera bhIkha mAge che, to koI mahelomAM masta thaI mahAle che. koI iSTanA viyAgamAM karuNa kraMdana kare che, to koI saMyogamAM snehanuM saMvanana kare che ! koI rogathI gherAIne valavalato vilApa kare che to koI nIrogI kAyAnA unmAdamAM pralApa kare che. jAtane koNa nathI jANatuM ? mUDha buddhi 0 161 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 karmonA kevA kaThora vipAko che! jJAnAvaraNIya che karmanA vipAkathI ajJAnatA, mUrkhatA, mUDhatA. janma che. darzanAvaraNIya karmanA udayathI ghora nidrA, aMdhApo mithyA pratibhAsa vagere prApta thAya che. mohanIya karmanA ( vipAka to ati bhayAnaka che. avaLI ja samaja pragaTe ! paramAtmA, sadguru ane saddharma aMgenI UMdhI ja kalpanA jAge ! hitakArIne ahitakArI mAne. ahitakArIne hitakArI mAne. krodhathI dhUMdhavAya. mAnanA zikhare caDhIne paTakAya. mAyAjALa bichAve ! lobha phaNidhara sAthe khela kare ! vAtavAtamAM bhaya ane nArAjI ! kSaNamAM harSa ne kSaNamAM zoka ! vAtavAtamAM jugupsA... saMbhoganI abhilASAo.. aMtarAyakarmanA vipAko paNa kevA jaTila ane cokkasa prakAranA che ! pAse ApavAnI vastu hoya, lenAra suyogya vyakti hoya chatAM ApavAnI icchA na thAya. vastu sAme hoya, gamatI hoya, chatAM na maLe ! strI, vastra, makAna hovA chatAM eno upabhoga na karI zake. bhojana managamatuM taiyAra hovA chatAM khAI nA zake. tapazcaryA karavAnA bhAva na jAge. koI UMcA kuLamAM janme che, koI nIca kuLamAM janme che ! koI nIrogI to koI rogI! koI sadbhAgI.. koI durbhAgI... koI yazasvI.. koI apayazavALo. koI rUpavAna, koI kadarUpo.. AvuM badhuM mUDha buddhivALo manuSya samajato nathI. nathI svAbhAvika AtmasvarUpane samajato, nathI vaibhAvika svarUpane jANato. 162 9 saMvAda Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. sukha zAmAM che ? sarvasaMganA tyAgamAM ziSya : 'gurudeva, sukha zAmAM che ?' guru : 'vatsa, sarva saMganA parityAgamAM sukha raheluM che.' Aje mAre je sukhanI vAta karavI che te zArIrika ke bhautika sukhonI vAta nathI. e che mananA sukhanI vAta ! e che AtmAnA sukhanI vAta ! pAMca indriyonAM vaiSayika sukho, vaiSayika sukhanAM sAdhano to zrImaMto pAse ghaNAM hoya che, devalokanA devendra pAse ghaNAM hoya che, chatAM emanI pAse mananuM sukha hotuM nathI, mananI zAnti hotI nathI. dharmagraMthomAM je cakravartI rAjAonuM varNana Ave che, je devalokanA indronuM varNana Ave che, te varNana vAMcatAM e lokonAM vaiyika sukhono khyAla Ave che. apAra ne apUrva sukhavaibhavo joIne duniyAne lAge ke A ne duniyAmAM zreSTha sukhI to A ja cakravartIo haze... devendro ja haze ! emanAM sukhothI caDiyAtAM sukha A duniyAmAM koInI pAse na hoya ! vartamAnakALe paNa duniyAnA abajopationA sukhavaibhavo joIne loko bole che - 'kevA sukhI mANaso che ! keTalo vipula vaibhava ! kevI apUrva sAhyabI ! kevuM sukhI jIvana !' mAtra bAhya dRSTithI jonArA ne vicAranArA mANaso 'sukha'nI kalpanA bhautika sukhanAM sAdhanonA AdhAre karatA hoya che, paraMtu vAstavikatA judI che. Aje ApaNI duniyAmAM cakravartI rAjA nathI, vAsudeva ke baLadeva nathI. jo e hota ane ApaNe emane pUchata ke 'tame sukhI cho ? tame nirbhaya cho ? tame nizciMta cho ?' to javAba maLata ke 'amArI pAse sukhanAM sAdhana che paraMtu ame nirbhaya nathI, nizcita nathI mATe kharekhara ame sukhI nathI. amane maLelAM bhautika sukha zAmAM che ? sarvasaMganA tyAgamAM 163 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukho nitya nathI, anitya che. bhayarahita nathI, bhayasahita che. svAdhIna nathI, parAdhIna che. aneka prakAranA bhayothI ane ciMtAothI ame gherAyelA rahIe chIe. amAruM mana azAnta rahe che. udvigna rahe che.' tyAgamA sarvasaMganA devalokanA indro-devendro ApaNA mATe kathA-vArtAnA viSaya . banI gayA che. chatAMya jo kyAreka svapnamAM paNa indra maLI jAya to pUchI lejo ke 'he devarAja, tame sukhI cho ne ? tamAruM mana sadaiva zAnta, prasanna ane praphulla rahe che ne ? tamArA manamAM irSyA, roSa, rAga, Asakti... A badhAM tattvo azAnti-udvega pedA nathI karatAM ne ?' indrano pratyuttara zuM maLe che. te sAMbhaLajo ane vicArajo. bhautika-vaiSayika sukhasAdhanonI vRtti ane pravRttithI mukta mahAtmA puruSone pUchajo ke emanuM sukha kevuM che ! emanA anupama AtmasukhanuM varNana teo zabdomAM nahIM karI zake. AtmasukhanI, AtmAnaMdanI adbhuta anubhUtinI abhivyakti zabdomAM karI zakAtI nathI. jemane koI bAhya sukha meLavavAnI AkAMkSA nathI, jemane koI duHkha dUra karavAnI abhilASA nathI, bAhya sukha-du:khanI kalpanAothI aLagA rahenArA e sAdhaka puruSo je AMtara prazamasukha anubhave che, e sukhano eka aMza paNa cakravartI ke devendra mANI zakatA nathI. je koI manuSyane prazamasukhano anubhava karavo hoya teNe saMsAranI tamAma pravRttiothI mukta banavuM ja paDe. koIpaNa sUkSma paNa pravRtti na joIe. manathI enA vicAro nahIM ka2vAnA, vANIthI e aMge kaMI bolavAnuM nahIM ane kAyAthI e viSayamAM koI vyavahAra karavAno nahIM. enuM mana DUbeluM rahe prazamanA sukhamAM ! enI avinAzI mastI hoya prazamasukhanA sAgaramAM ! vItarAga jevA kahevAtA anuttara devalokanA devAMne paNa jyAre potAnuM AyuSya pUrNa thavAnuM najIkamAM lAge che tyAre - 'mAre manuSya strInA 164 0 saMvAda Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasaMganA tyAga 2 paTamAM purAvuM paDaze...' A kalpanA duHkhI kare che. anuttara devalokanA davAnAM sukha paNa A rIte du:khathI kalaMkita hoya che. akalaMka sukha hoya che mAtra sAdhupurupone. laukika pravRttiothI mukta evA sAdhupuruSAne ! manane, vANIne ane kAyAne sadeva laukika pravRttiothI mukta rAkhavA mATe joIe viziSTa jJAna. e viziSTa jJAna eTale mAtra zrutajJAna nahIM, mAtra zAstronuM jJAna nahIM, viziSTa jJAna eTale AtmajJAna ! pariNatijJAna ! AtmAnA pradeza pradeze jJAnanAM ajavALAM patharAyelAM hoya. AtmAno eka paNa pradeza ajJAnatAnA aMdhakArathI AvarAyelo na joIe. AvA jJAnI mahAtmAo ja sarva saMgano parityAga karI prazamasukhanA mahodadhimAM mastI mANatA hoya che. jJAnI sAdhakapuruSa kyAreya mananAM du:khothI ribAto na hoya. vikalponI jALamAM kyAreya phasAto na hoya ! rAga-dveSanI bhaDabhaDatI AgamAM kyAreya baLato na hoya. enuM AtmajJAna ane saMsAranI pravRttiothI mukta karI nivRttinI guphAmAM laI jAya che. nivRttinI guphAmAM prazamasukhanI prApti thAya che. pravRttinA sapATa medAna para to du:khanA dAvAnaLamAM ja saLagavAnuM hoya che. pravRttinI sAthe koIpaNa AkAMkSA joDAyelI rahevAnI ja ! hamaNAM ja mane evA be sAdhupuruSa maLyA. temanI abhiruci pravRttinI | che. emane koI sArI ne zreSTha dharmapravRtti karavI che. te mATe temanI ghaNI ghaNI yojanAo che. te mATe ghaNI ghaNI apekSAo che ! AkAMkSAo ne apekSAonA raNAMgaNamAM teo kuTAI rahyA che. nathI temane mAnasika zAnti ke nathI prazamasukhano koI oDakAra. basa, saMkalpo ane vikalpomAM aTavAI gayA che. kAraNa ke temane pravRtti karavI che. pravRttimAM A saMsArano saMga karavo paDe che. e saMga Atmasukhano bhaMga kare che. - je AtmasAdhaka svajana-parijanonI ciMtA choDI de che ane AtmaciMtanamAM abhirata rahe che te ja AtmasAdhaka svastha rahe che. sukha zAmAM che ? sarvasaMganA tyAgamAM 0 165 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tyAgamAM, sarvasaMganA jeo potAnA AtmAnuM kalyANa sAdhavA cAritradharmanA mArge cAlI nIkaLyA che temaNe potAnAM e svajana ane parijanonI smRti paNa nathI karavAnI. pachI emanAM du:kha, daridratA ke durbhAgyanI ciMtAo to karavAnI ja zAnI hoya ? manane badhI vyartha citAthI mukta rAkhavAnuM che. ApaNA jIve anaMta janmomAM dAruNa du:kho-vedanAo bhogavI che. have jo e vedanAothI chUTavuM che, jIvaleNa AMtarajavarothI mukti pAmavI che to lokaciMtAno tyAga karI daIe ane AtmAnI vibhAvadazA tathA svabhAvadazAnA ciMtana-mananamAM otaprota banIe. to ja svasthatApUrvaka jIvI zakAya. samagra pariciMtAothI mukta bano. AtmaciMtanamAM magna bano. rAga-dveSa ane kAmavikAronA vara - zAnta karo. parama sukhano AsvAda karatA raho. 166 0 saMvAda Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S) 2. samAdhi kone maLaze ? (modo ziSya : "gurudeva, samAdhi kone maLe ? guru : "vatsa, je sneharahita hoya tene !' samAdhi kaho ke zamabhAva kaho, eka ja artha che. tamAre samabhAva prApta karavo che, AtmAnI samAdhi prApta karavI che to eka kAma karavuM ja paDaze ! te kAma che bhedajJAna. bhedajJAna Ave tyAre ja snehanA, rAganA paDaghA zamI jAya che. pachI ja samAdhi prApta thAya. - kAma-bhoganI kathAo to anaMtavAra sAMbhaLI. hRdayamAM jacAvI ane jIvanamAM teno anubhava paNa karyo. vizvavijetA samrATa mohanA prabhAvamAM e ja saraLa ane sulabha hatuM. durlabha hatuM bhedajJAna. vizuddha AtmA' etvanuM saMgIta tyAM kAne paDatuM na hatuM. bhedajJAna karavA mATe attarAtmadazA prApta karavI joIe. te mATe pAMca indriyonA viSayo pratye virakti ane viSayono tyAga karatA javuM joIe. viSayo tarapha jyAM sudhI rAga rahe tyAM sudhI mana bAhya bhAvomAM ramatuM rahe che. AtmA tarapha vaLatuM nathI. viSayonA tyAganI sAthe kaSAyono upazama karavo paNa teTalo ja anivArya che. kaSAyomAM saMtapta mana, jaDacetananA bhedane samajavA ke anubhavavA samartha banatuM nathI. tethI te samAdhilIna banI zakatuM nathI. viSayono rAga ghaTatAM kaSAyono tApa paNa zamavA mAMDe che. kaSAyo maMda paDatAM parama tattva tarapha dRSTi khUle che. tattva para zraddhA thAya che. jIvaajIvAdi nava tattva para zraddhA thayA pachI vizeSa rUpe jIvAtmAnA svarUpa pratye anurAga utpanna thAya che. kSamAdi guNothI jIvana ujjavala banAvavAnI samAdhi kone maLe ? niHsnehane 0 167 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya. A che te mATe hato ane mahAbatonuM grahaNa ane saMvana karavAnI vRtti ne pravRtti Ave che. jema krama e vRtti ne pravRtti iMTa banatI jAya che tema tema mohavAsanAo bhAgavA mAMDe che ane cittasamAdhi prApta thAya che. ni.snehane bhedajJAnanI kathA tamane priya lAgaze. bhedajJAnanI preraNA ApanArA sadguruono saMga karavAno gamaze ! jeo bhedajJAnI nathI temanA pratye adveSa raheze ane A rIte jyAre tamane bhedajJAnano anubhava karavAno avasara prApta thaze tyAre eka mahAna durlabha vastunI prApti thayAno aMtaraMga AnaMda anubhavazo. te ja tamArI 'samAdhi' haze. 'nizcayanaya'thI AtmA nirvikAra, nirmoha, niHsneha ne caitanyasvarUpa che, paraMtu e AtmAne jonArAnI AMkhamAM krodhAdi vikArono roga che. krodhAdi vikArothI yukta avivekI dRSTithI tene AtmAmAM kAma-krodhalobha-mada-matsara vagere rekhAo dekhAya che. te pokAre che - 'juo, AtmA kAmI krodhI, vikArI bhAse che.' nizcayanaya A rIte ApaNane ApaNA mULabhUta svarUpanuM darzana karAvI ApaNAmAM anAdikALathI bharelI ApaNA potAnA vizenI hIna bhAvanAne pheMkI devAnI preraNA Ape che. ApaNe sAce ja ApaNI jAtane dIna-hIna apaMga-parAzrayI samajI lIdhI che. jema koI paradezI zAsananA damanacakra nIce kacaDAI rahelI gAmaDAnI prajAmAM dInatA-hInatA- parAdhInatAnI bhAvanA jovA maLe che, teo e sthitimAM ja jANe saMtoSa mAnIne jIvana pUrNa karavA cAhatA hoya che, paraMtu koI krAntikArI temanI pAse pahoMcI jAya ane temane bhAna karAve - "pyArA prajAjanAM ! tame ema na samajo ke tamAruM A ja vAstavika jIvana che. tamane paNa eka nAgarika tarIkenA saMpUrNa adhikAro che. tame paNa eka svataMtra jIvana jIvavAno hakka dharAvo cho. e ja tamAruM vArtAvaka jIvana che. A to tamArA para videzI sattA dvArA ThokI besADavAmAM AveluM jIvana che. tame khuzahAla jIvana jIvI zako cho.' 169 0 saMvAda Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niHsnehana 4) karmonI julmI sattA nIce kacaDAI rahelA jIvA, - kamAM dvArA ThokI besADavAmAM AvelA svarUpane potAnuM svarUpa samajI beThA che ! kamanA anuzAsanane potAnuM / anuzAsana samajI lIdhuM che. dInatA, hInatA ane AJWparAdhInatAnI bhAvanA rageragamAM vyApta thaI gaI che. tyAM parama krAntikArI paramAtmA jinazvaradeva hAkala kare che : jIvAtmAo! A tamAruM vAstavika svarUpa nathI. tamAro adhikAra che saMpUrNa svataMtra jIvana jIvavAno. tame zuddha cho, buddha cho. niraMjana cho. akhaMDa cho. avyaya cha. ajara ne amara cho. tame tamArA mULabhUta svarUpane samajo. kamanI parAdhInatAmAM pedA thatI dInatA-hInatAne phagAvI da. tamane je roga, zoka, jarA, mRtyu vagere dekhAya che te to kamae tamArI dRSTimAM karelA vikAra-aMjanane lIdhe dekhAya che. tame maratA nathI. tame janmatA nathI. tamane koI roga nathI. tamane koI du:kha nathI. tame ajJAnI nathI, tame mohI nathI. tame zarIrI nathI..' ATalI samajaNa tamArA mananI "samAdhi' che ! bIjI samajaNa paNa "cittasamAdhi" mATe ApI dauM. ema mAno ke karmakRta bhAvono kartA AtmA nathI. AtmA svabhAvane karyA che, paraMtu AtmA ane karmonI evI ekatA thaI gaI che ke karmakRta bhAvonuM kartApaNu AtmAmAM bhAse che ! A ja ajJAnadazA che ! A ajJAnanA ja asamAdhinuM kAraNa che. adhyAtmasAra'mAM kaheluM che : janmAdiko'pi niyataH pariNAmo hi karmajAM / na ca karmakRto bhedaH syAdAtmanyavikAriNi / / 15 / / Arogya kevalaM karma-kRtAM vikRtimAtmani / bhramanti bhraSTa vijJAnAH bhIme saMsArasAgare / / 16 / / samAdhi kone maLe ? niHsnehane 0 169. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhibhedajaM bhedaM vettyajJa. sphaTike yathA / tathA karmakRtaM bheda-mAtmanvevAbhimanyate / / 17 / / | AtmanizcayAdhikAre] niHsnehane janma-jarA-mRtyu vagere karmonAM pariNAma che. e karmakRta bhAva avikArI AtmAnA nathI. chatAM avikArI AtmAmAM karmakRta vikRtino Aropa karanArA jJAnabhraSTa jIvo bhISaNa saMsArasAgaramAM bhaTake che. A rIte karmakRta vikRtino avikArI AtmAmAM Aropa karanArA sphaTika ratnane lAla-pILuM samajanArA jevA ajJAnI che ! ajJAnI nathI samajato ke sphaTika je lAla-pILuM dekhAya che te tenI pAchaLa rahelA lAlapILA kapaDAne lIdhe che. tevI rIte AtmAmAM je janmAdi vikRti dekhAya che te karmakRta che, AtmAnI nathI. A samajaNane dRDha karo eTale bhedajJAna dRDha thaze. bhedajJAna dRDha thatAM 'samAdhi'nI prApti thaze. bhedajJAnamAM sneha-rAga ogaLI jAya che. 170 7 saMvAda Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D. mahAna koNa ? vizvopakAro ziSya : 'gurudeva, mahAna koNa ?" guru : 'vatsa, je vizva para upakAra kare te.' A vizvamAM evA keTalAka uttama AtmAo hoya che ke jeo duniyAnA du:khI jIvone joIne dravI UThe che. karuNAthI chalakAI jAya che. temanA aMta:ka2NamAM evI zreSTha bhAvanA pravAhita thAya che : 'mAruM cAle to huM badhA ja jIvonAM duHkha dUra karuM. sahu jIvone parama sukha pamADuM.' A bhAvanAne phaLIbhUta karavA mATe teo viziSTa koTinI tapa-ArAdhanA karatA hoya che. bhAvanA ane ArAdhanAnA samanvayamAMthI eka adbhuta zakti jAgrata thAya che. teo 'tIrthaMkara-nAmakarma' nAmanuM puNyakarma nikAcita karatA hoya che. 42 prakAranAM puNyakarmomAM A 'tIrthaMkara nAmakarma' zreSTha puNyakarma hoya che. A karmanI sAthe bIjAM aneka zreSTha koTinAM puNyakarma paNa e mahAn AtmAo bAMdhatA hoya che. emane duniyAnA lAkho-karoDo AtmAonA uddhAranuM kAma karavAnuM hoya che. e kAma karavA mATe, e vizvopakAra karavA mATe sArAmAM sArI sAdhana-sAmagrI joIe ! devalokanA devo ne devendro paNa emanI sevAmAM upasthita rahe, tevAM puNyakarma joIe. ochAmAM ochA eka kroDa devo tIrthaMkara paramAtmAnI sevAmAM upasthita rahetA hoya che. devo tIrthaMkarano mahimA karatA hoya che. jyAM besIne tIrthaMkara dharmopadeza Ape che, e 'samavasaraNa'nI racanA devo kare che. rUpAnA, sonAnA ne ratnonA gaDha banAve che. siMhAsana race che ! ati suMdara racanA kare che. hajAro-lAkho strI-puruSamAM ane pazu-pakSIo tyAM mahAna koNa ? viznopArI - 1,11 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijApakArI doDI jatAM hoya che. kalAko sudhI dharmopadeza sAMbhaLI sahu sukha-zAntino sAco mArga jANe che. doSa, dUra kare che, guNA prApta kare che. lokonAM du:kho dUra thAya che. sukha prApta kare che. A duniyAmAM paropakAra eka mahAna tattva che. eka jJAnI puruSe kahyuM chen kAmaye'haM gatimIzvarAt parAM ! aSTaddhiyuktAmapunarbhavaM vA / ArtiM prapadhai'khiladehabhAgAM, antaH sthito yena bhavantyaduHkhaH / / huM bhagavAna pAse AThe RddhiovALI paramagati nathI mAgato, mokSa paNa nathI cAhato. cAhuM chuM ke badhA jIvonAM duHkha mArA para AvI paDe, huM emanA hRdayamAM sthita thaI jAuM ke jethI teo (jIvo) du:kharahita thaI jAya !' bANabhaTTa nAmanA kavie kahyuM che : 'anapekSitaguNadoSaH paropakAraH satAM vyasanam / ' koI guNa-doSano vicAra karyA vinA paropakAra karavo te sajjanonuM eka vyasana hoya che.' "nItizatakamAM bhartuharie kahyuM che : 'vibhAti kAyaH karUNAparANAM paropakAreH na tu candanena / ' karuNAvaMta puruSanAM zarIra paropakAra thI zobhe che, caMdanathI nahIM.' 'kathAsaritsAgara' nAmanA graMthamAM somadeve sarasa vAta kahI che : parArthaphalajanmAno na syurmArgadrumA iva / tApaMchido mahAnta zcaijjIAraNyaM jagad bhavet / / 17ra 0 saMvAda Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'paropakAra mATe ja janmelA mahApuruSo bIjAnA saMtApa, mArganAM vRkSonI jema dUra na karatA hota to A vizva jIrNa thaI jAta !' keTalI sAcI vAta kahI che sAmadeve ! kALe kALe jo tIrthaMkaro ane mahApuruSo paropakAra karatA na rahyA hota to A duniyA sAce ja naraka banI gaI hota. ane chaThThA ArAmAM jyAre tIrthaMkaranuM dharmazAsana nahIM hoya, koI 'dharma nAmanuM tattva ja nahIM hoya tyAre vizva kevuM haze, te jANavA chaThThA ArAnuM varNana vAMcI jajo ke koI jJAnI pAse sAMbhaLI Avajo, A duniyAne dharmano mArga batAvavAno mahAna upakAra tyAre samajAze. vizvopakArI 'paropakAra' eka viziSTa guNa che. paropakArI manuSya gharamAM to sahune priya bane che, zerImAM ne zaheramAM paNa lokapriya bane che. enAmAM sahaja rIte mahAnatA pragaTe che. duniyA ene 'mahApuruSa'nA rUpe jue che. bhale ApaNe AkhA vizva para upakAra karavA samartha na hoIe, ke AkhA deza para upakAra karavAnuM paNa ApaNuM gajuM na hoya, paraMtu yathAzakti paropakAranAM kArya to karI zakIe. tIrthaMkaro svayaM kRtakRtya hoya che. koIpaNa svArtha vinA teo paropakAra karatA hoya che. koI pratyupakAranI bhAvanA vinA niraMtara upakAra karatA rahe che. ane A ja vAta mahattvanI che. upakAra karo, paNa pratyupakAranI AzA vinA, apekSA vinA karo. jo tame pratyupakAranI apekSA rAkhIne upakAra karavA jazo to bhUlA paDI jazo. kyAreka du:khI thaI jazo. ghaNAM mAtA-pitA eTalA mATe ja du:khI hoya che. e saMtAno pAsethI pratyupakAranI apekSA rAkhatAM hoya che ! ane saMtAno have mAtA-pitAne vRddhAzramomAM rAkhavA tatpara banyAM che ! emane mAtA-pitA pratye prema rahyo nathI ! khera, A saMsAranA saMbaMdhomAM to svArthanI ja pradhAnatA rahelI che ne rahevAnI che. ApaNI vAta to uttama puruSonI che. teo A vizva 52 ni:svArtha bhAva upakAra karatA rahe che. emanA anaMta upakAro ApaNA upara rahelA mahAna koNa ? vizvopakArI 173 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ApaNe emanA upakAranA badalA vALI zakIe ema nathI... mAtra zraddhAthI emane bhAvapUrvaka vaMdanA karI zakIe ane emanA dharmopadezane yathAzakti ApaNA jIvanamAM utArIne jIvana sArthaka karIe. vizvopakArI, chevaTe, paropakAra ka2vA ApaNe samartha na hoIe to vAMdho nahIM, paNa bIjAnuM duHkha sAMbhaLIne ApaNI AMkha bhInI to thavI joIe. to ApaNAmAM mAnavatA to kahevAya ! bIjAnA du:khe du:khI thavAnuM to banI zake ne ? satpuruSo paropakAra mATe svabhAvathI ja kaTibaddha hoya che. ApaNe emanA caraNe bhAvapUrvaka vaMdanA to karIe ! 174 0 saMvAda Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ . bronuM mULa zuM? ramajubaeNga ziSya : "gurudeva, zrI-saMpattinuM mULa zuM che ?' guruH "vatsa, saMpattinuM mULa anuga che." normana vinsenTa pIle nAmano ciMtaka kahe che : 'tamane hajAro loko niSphaLatAno Dara batAvaze. sAvaceta rahevA kaheze. tame tenI niSphaLatAnI lAgaNI manamAM na dharo; paNa vicAro ke "huM dareka saMyogone-saMkaTone pahoMcI vaLavA samartha chuM, paryApta chuM. kazuM ja mArA mATe vadhAre paDatuM nathI, kAraNa ke AtmA mATe kazuM ja asaMbhava nathI. AtmA mArAmAM vase che. tenI zakti mArAmAM rahelI che. eTale mArA mATe kazuM ja asaMbhava nathI. koI paNa saMkalpane amalamAM mUko tyAre satata rileksa" raho. manamAMthI Dara kADhIne dareka mukAbalo, mukAbalAnA Tenzana vagara karo ane A prArthanA karo : he prabhu, mArA hRdayamAM besIne tuM jevo Adeza Ape che, tema huM karuM chuM." AvI prArthanA tamAro rojano jIvanamaMtra banI jAo ! mitro, deha che eTale duHkho to AvavAnAM ja. jiMdagI che eTale jhaMjhaTo sAme jhajhUmavuM to paDaze ja ! mana che eTale vicAronA vaMToLa UThavAnA ja. te vakhate azAnta na bano, zAnta raho. adhIra na bano, dhIra raho. udvigna na bano, prazAnta raho. te mATe thoDI sahanazIlatA keLavo. manane samajAvo ke "rAta vItI jaze, sonerI savAra UgavAnI che !" aMdhArA pachI ajavALuM pragaTe ja che. thoDI rAha jovAnI rahe che. zrInuM mULa zuM ? anuga 0 175 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo tamAre bhautika-AdhyAtmika saMpatti meLavavI che, meLavelI saMpatti surakSita rAkhavI che, saMpattinI vRddhi karavI che to tamAre zAnti, svasthatA ane dhIratA rAkhavI ja paDaze. je koI kadama uThAvo te zAntithI, svasthatAthI ne dhIratAthI vicArIne uThAvajo. jarAya utAvaLA ke bebAkaLA banIne cAlavA na mAMDazo. jo ke du:kha ane ApattinA kALamAM zAnti, svasthatA, dhIraja rAkhavI saraLa ke sahaja nathI ja. mana caMcaLa, vicalita thaI jatuM hoya che. AvA samaye ApaNe jo koI jJAnavRddha puruSano paricaya rAkhelo hoya to khapa lAge ! jJAnavRddha puruSa prabuddha puruSa hoya. tenI salAha, tenI hUMpha ane preraNA AvA samaye kAma lAgI jatI hoya che. eTale ja ApaNe tyAM "saMta-samAgama'no mahimA che ! saMtapuruSo eTale ni:svArtha, anubhavI jJAnIpuraSo ! A dezamAM AvA akiMcana ni:svArtha jJAnI puruSonI paraMparA hajAro varSothI cAlI AvI che ! evI paraMparAnA ekAda mahApuruSane ApaNA jIvananA rAhabara banAvI levAnA ! rAjA kumArapAla, AcAryadeva hemacandra sUrIzvarajIne potAnA "guru" sthApita karIne jIvanaparyata bAhya-abhyatara saMpattinA bhoktA banyA hatA. mahAmaMtrI pethaDazAha, AcAryadeva dharmaghoSa sUrIzvarajIne potAnA jIvananA rAhabara banAvIne zrI-saMpattinA bhoktA banyA hatA. to vastupAla-tejapAla ke jeo gujarAtanA mahAmaMtrI hatA, temanA to gharamAM ja tejapAlanI patnI "anupamAdevI' jIvana-mArgadarzikA hatI ! hA, patnI paNa UMDI sUjha-samaja dharAvanArI prajJAvaMta nArI hoI zake. enI salAha paNa ApattinA samaye kAma lAgI zake. madanarekhA evI ja eka prajJAvaMta nArI thaI gaI. yuvarAja yugabAhunI patnI hatI. eno jeTha rAjA maNiratha enA para mohita thayela. mohAMdha maNirathe kapaTathI yugabAhunA gaLA para talavArano prahAra karI dIdho 176 9 saMvAda Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatAM... madanakhA pAse ja hatI. patinuM mRtyu nizcita hatuM.... patino palAMka na bagaDI jAya te mATe, e vakhate rovA-phUTavAnuM ke kalpAMta karavAnuM na karatAM aMgre potAnA patine 'samAdhi' ApIne pAralaukika saMpatti pamADavAnAM upAya karyo. suMdara aMtima ArAdhanA karAvI. hatyA karanArA bhAI pratye jarAya roSa na rahe tevI preraNA ApI... aMtima samaya sudhArI dIdho. AvI patnI 'guru'nI garaja sAre ! mitranI garaja sAre ! svajana AvAM hoya to kAma thaI jAya. paNa AvA svajana to prabaLa puNyano udaya hoya to ja maLe. koIpaNa kAryamAM niSphaLatA maLe tyAre nirAza banIne kArya choDI na do. pharIthI puruSArtha karo. niSphaLatAnAM kAraNo zodhI kADho ne e kAraNo dUra karo. kyAreka 999 vakhata niSphaLa gayelo mANasa hajAramA prayatne saphaLa bane che...! kyAreka AkarI parIkSA thatI hoya che. utsAhane akhaMDa rAkho.'anirdevaH zriyo mUtam / ' utsAha ja saMpattinuM mULa che, ane utsAha ja zreSTha sukha che. utsAhavaMta puruSo kaThinamAM kaThina kArya karavAmAM pAchA paDatA nathI. kavi bhAsa to kahe che : kArA ye'pyazaktA vA notsAhasteSu jAyate / prAyeNa hi narendra zrIH sotsAhaireva bhujyate / je loko adhIra ane asamartha hoya che, emanAmAM utsAha utpanna thato nathI. prAyaH utsAhI puruSa ja rAjasaMpattino upabhoga kare che !' eka ajJAta kavie kahyuM che : utsAho balavAnArya nAstyutsAhAt paraM balam / utsAhArambhamAtreNa jAyante sarvasampadaH / / huM Arya ! utsAha balavAna hoya che. utsAhathI vadhIne koI baLa nathI. utsAhanA AraMbhakALathI ja badhI saMpattio AvI maLe che !' emarsane kahyuM che : zrInuM mR|| zuM ? anDaMga 0 177 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nothing great was ever achieved without enthusiasm. - utsAha vinA koI mahAna upalabdhi kyAreya nathI thaI ! anudvega jemsa e. gArphIlDa kahe che H tamArA mAthA para karacalIo paDatI hoya to paDavA do, paNa hRdaya para na paDavA do. utsAha kyAreya vRddha na thavo joIe ! The spirit should not grow old. koIpaNa kAryasiddhi utsAhathI ja thAya che. niSphaLatAmAM paNa utsAha maMda na paDavA dezo. vAraMvAra prayatna cAlu rAkhavAthI eka divase saphaLatA tamane varaze ja. utsAhathI jIvanayAtrAmAM AgaLa vadhatA raho. TheTha siddhazilA sudhI pahoMcavuM che ne ! utsAhathI ja pahoMcAze ! 178 0 saMvAda Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI tIrupura muMbaI muMbaI zrI uisghANaprakAzana TrasTanAM rathAthI sahayogIo 21. zrI govAliyA Teka jaina saMgha 2. zrI jaina che. mUrti. saMgha enDa cerITIjha pArlA (isTa) muMbaI 3. zrI aMdherI gujjAtI nma saMgha IralAbrIja muMbaI 4. zrI pArzvanAtha saMdha gAMdhInagara beMgalora 5. zrI mahAvIra svAmI zna saMgha dAsaprAlena beMgalora 6. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina saMgha Ara.esa. pUrama koimbatUra 7. zrI suvidhinAtha jaina saMgha 8. zrI sudharmAsvAmI jaina saMgha budhavAra peTha 9. zrI prANalAla kAnajI dozI govAliyA TeMka muMbaI 10. padmAbena cInubhAI zAha (pATaNavALA) govAliyA TaMka muMbai 11. mANekalAla vI. savANI sAyana - muMbaI 12. bharatakumAra pAnAcaMda zAha sAyana muMbaI 13. eka sadagRhastha sAyana 14. nirmaLAbena pravINacaMdra jhaverI sAyana 15. zrI kirITa Ara. zAha sAyana muMbaI 19. zrI hasamukhabhAI ratilAla vorA vAlakezvara muMbaI 17. naTavaralAla manasukhalAla zAha mATuMgA - muMbaI 18. lIlAdhara pAsu zAha mATuMgA muMbaI 19 mahAsukhalAla lakSmIcaMda zAha pAla visTo muMbaI 20. mIThubhAI mAvajI zAha pArlA (isTa) muMbaI 21. jayaMtilAla dharamacaMda zAha pArlA isTa) 22. girIzabhAI caMdulAla zAha pArlA (isTa) muMbaI 23. nayanAbena girIzabhAi zAha pArlA (isTa) muMbaI 24. savitAbena ramaNalAla DI. zAha pArlA (isTa) 25. araviMdabhAI bhogIlAla zAha pArlA [isTa) 26. pravINacaMdra popaTalAla zAha pArlA (isTa) 27. yaMtilAla eca. loDhA pArlA (vesTa) muMbaI 28. zrI prakAzabhAI sI. zAha pArlA [isTa) muMbaI 29. zrI kizorabhAI dharamazI mahetA pArlA (isTa) muMbaI . 30. nAgaradAsa kAnajI zAha bhAyakhalA muMbaI 31. jayaMtilAla motIlAla lApasIyA muluMDa muMbaI 32. zAMtilAla catrabhUja bAbarIyA muMbaI 33. zrI umarazI khIzI polaDIyA 34. ratilAla nhAlAla salota muMbaI upa, cetanabhAI mahendrabhAI jhaverI aMdherI visTa muMbaI 36. kAntilAla ela. vasA vAlakezvara 37, mugaTalAla sI. zAha ghATakopara 18. rAjezabhAI pI. monA ghATakopara muMbaI 39. padmAbena vasaMtabhAI zAha zAntAkrujha muMbaI 40. popaTalAla bAdaracaMda zAha ghATakopara muMbaI 41. amitabhAI sArAbhAI mahetA amadAvAda, muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI 179 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda bidaDA-kaccha bidaDA-kaccha vaDAvalI cavelI dhAnerA sUrata dhrAMgadhrA zrI viIs(bhANa paDANa darabA. sthAyI sahayogIo 2. aokabhAi ratilAla kApaDiyA ka, mavAbhAi mAgIlAla kApaDiyA 44. dhIrajalAla ghalAgI 4. rAjendrabhAI ke. zAha 46. gaMgAbena bAlAbhAI jhaverI 47. ANaMdajI nAnajI deDhIyA 48. ratanabAI ANaMdajI deDhIyA 49. caMdulAla aMbAlAla zAha 50. mAgIlAla maganalAla zAha 51, rAmacaMda savarAbhAI para. maMjulAbena ramaNIkalAla jogANI 53. araviMdabhAI rartilAla zAha 54, kalAvatIbena rasikalAla vorA papa. harSadabhAI amRtalAla zAha 5. vidhArbana saradAramala nahAra 57. zakaracaMda nAthAlAla zAha sUrajvALA 58. rasikalAla viThThaladAsa zAha (cANasmAvALA) 59. bipInacaMdra cImanalAla zAha niMdarabAravALA) 90. dilIpa vaklAla zAha (cANasmAvALA) 61. jagajIvanadAsa nyAlacaMda zAha (cANasmAvALA) 92. vinerA inDasTrIjha : ravibhAI dozI 93. haMsAbena muLajIbhAI zAha 64. jhaverabena ThubhAI momAyA 65. vrajalAla ratanacaMda zAha 66. padmAbena zazikAnta pArekha 67. saMghavI je vIracaMda enDa sansa 68. bharatabhAI hIrAcaMda zAha 19, punamacaMda zivalAla zAha 70. ramAbena vasaMtabhAI zAha 71. popaTalAla catrabhUja bAbarIyA 32. subhASabhAi bhAyacaMda zAha 72. sarvodaya kamarziyala beMka li. 74. bAbulAla maNIlAla zropha 75. raibena zAntilAla ga. vakIla 7. zA kezavajI khImajI gAlA dizalapuravALo 77. zrI devendrabhAI ratilAla vorA 78. sva. caMpAbena ratalAla zeTha dhAnerAvAlA : 79 zrI hIrAcaMda devacaMda zAha '80. zrI kalpadIpa mazInarI bAbulAla rAyacaMda zAha 81, zAha tArAcaMda bhagAjI parivAra 82. zrI kauMtalAla je. zAha ceriTI TrasTa 8. sva. babIbena phakIracaMdabhAI vApI sUrata sUrata surata bhIvaMDI bhIvaMDI madrAsa madrAsa tirupura pUnA pUnA selavAsa solApura solApura zrIrAmapura islAmapura mahesANA mAsAmAM mahesANA koregAma bhAvanagara navasArI killA pAraDI vApI koparalI ANaMda Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ olid SiI us prakAzana Su-27 TapAUli ,