Book Title: Agam 30 Mood 03 Uttaradhyayana Sutra Part 04  Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006472/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HYAYAN IN SUTRA PART : 4 uttarAdhyayana sUtra : bhAga 4 bhAga- 4 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphpha Moooooooooooobodoods jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajI-mahArAjaviracitayA priyadarzinyAkhyayA vyAkhyayA samalaGkataM / hindI-gujarra-bhASA'nuvAdasahitam ||uttraadhyyn-suutrm // A UTTARADHYAYANA SUTRAM caturtho bhAgaH (adhya0 25-36) niyojakaH saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAnipaNDitamuni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH prakAzakaH ahamadAbAdanivAsi-zreSTinaH zrImataH raMgajIbhAI mohanalAlabhAI-mahodayasya dravyasAhAyyena a0bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhArasamitipramukhaH zreSThi-zrIzAntilAla-maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH vIra saMvat vikrama saMvat IsvIsan prati 1000 2486 Moo000000000000000oooooooooooo 2016 1960 mUlyam-rU0 20-0-0 logo Oppppppppppppa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI. a. bhA. karyuM. sthAnakavAsI zAstroddhAra samiti The. garaDayA vAroDa, grIna leAja pAse, rAjakoTa. ( saurASTra ) jaina uttarAdhyayana sUtra : 4 Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastoddhar Samti. Garedia Kuva road.RAJKOT. (Saurashtra) W. Ry India X prathama AvRttiH prata 1000 vIra saMvata 2486 vikrama saMvataH 2016 IsvIsana : 1960 X * mudraka maNilAla chaganalAla zAha zrI navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA rADa ph * amadAvAda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgandha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa--jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyudgata--najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana--koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra--upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAre mahotsava ane cAra pratipadA--ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sandhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAt sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana mAga yauthA (adhya. 25 se 36 taTha) chA viSayAnubhaziSThA anu. viSaya pAnA naM. M M 0 0 0 0 0 < m 27 1 payyIsaveM adhyayana kA prAraMbha 2 yadhoSa aura viSayadhoSa heyaritra chA varzana 3 chAchasaveM adhyayana kA prAraMbha aura haza prahAra hI sAbhAyArI hA varzana 4 sodha sAbhAyArI hA varzana 5 vinayazIla sAdhu The autsargi: hinamRtya chA vArzana 6 pau3SichAla chA parijJAna 7 pAhona (pona) pauSI mAnane chA upAya 8 bhuni rAtri itya uA varzana 8 vizeSa3pa se bhuni De hivasa itya uA jthana 10 pratilejanA vidhi kA varzana 11 pratilejanAmeM ghoSoM he tyAga viSaya meM sUtradhArA jthana 12 saMgaprarzanapUrva saghoSa aura nirdoSa pratisejanA DA vizeSa 35se varzana 17 nirdoSa prati sejanATho haratA huA muni chaH hAya hA virAdha hone jA jthana 14 nirdoSa pratijanA puratA humA bhuni ArAdha hone DA ithana 15 AhAra chechaH hArazoM chA ni3pArA 16 AhAra ke tyAga hA chaH dhArAzoM chA varzana 17 bhikSA vidhi DA varzana 18 pariSThApana vidhi kA varzana 18 chAyotsarga meM atiyAra DA cintana 20 DAyotsarga meM sthita muni hI rAtriyaryA DI vidhi chAnthana 21 DAyotsarga meM jJAnAhi atiyAra DA cintana 22 DAyotsarga meM tapa kA cintana aura siddhoM hI stuti 23 sAbhAyArIDA jthana aura upasaMhAra adhyayana sabhApti 24 satAchasaveM adhyayana prA prAraMbha 28 & O . 00 W W 33 u4 3pa 38 u8 zrI. utt2||dhyyn sUtra:4 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya 25 zaThatA ai sva3pa prA varzana 26 ziSyoM ko choDaDara gargAcArya muni DA Atma lyAe meM prayatnazIla honA 27 aThAIsaveM adhyayana prAraMbha aura mokSamArga De sva3pa aura unake isa prAthana 28 jJAna viSayA varzana 28 dravyAhi De lakSAvani 30 dravya le ST varzana 31 dharmAhi dve leha aura unake lakSA prAvarzana 32 SIG aura bhuva De lakSa kA vana 33 pula aura paryAya he lakSA 34 nava tatva prA prathana aura unake prathana SIST upa sabhyattvavAna bhava se lehaDA prathana 39 nisarga3thi prA varzana 37 upadeza3thi aura AjJA3thi DA vana 38 sUtra3thi, jIva3yi, abhigama3thi aura vistAra3thi DA varzana u8 priyA3thi aura saMkSepa3thi DA prathana 40 dharma3yi prAthana aura sabhyatvavAna he lakSA 41 sabhyavatvaDA bhAhAtmya 42 sabhyatva ATha prakAra ke AyAra prA varzana 43 yAritra3pa bhokSamArga De leha DA vana 44 yathAjyAta yAritra Disa o hotA hai ? 45 jJAnAhi ke isa prAvani 46 bhokSagati SI prathana 47 untIsaveM adhyayana kA prAraMbha 48 untIsavAM adhyayana DI avatarazi 48 saMvegAhi tihattara pahArtha se nAma nirdeza 40 saMvega De svarUpa DAvana 49 nirveha he sva3pa DA vani 2 dharmazraddhA varzana 43 gurvAhizuzrUSA prAvarzana zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 pAnA naM. 3 44 45 47 48 40 51 para 53 53 54 yaya pa 57 paTa 59 59 61 62 64 65 5 66 66 68 70 71 72 74 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. n o E & na ww & 88 54 AloyanA sva3pa chA varzana 76 55 svaghoSa niMghA isa DA varzana 77 56 gaThisva3pa hA varzana 57 sAbhAthi aura yaturviMzati stava stutiSThA vArzana 58 vannA De isa hA varzana 58 pratibhA isa DA varzana 60 DAyotsarga isa hA varzana 61 pratyAjyAna isa chA varzana 62 stuti isa hA varzana 63 DAsapratijanA isa DA varzana 64 prAyazcittA isa chA varzana 65 kSabhAyAyanA aura svAdhyAya isa hA varzana 85 66 vAyanA isa hA varzana 86 67 pratiprarachanA isa hA varzana 87 68 parivartanA isahA varzana 68 anuprekSA isa DA varzana 88 70 dharbha thA isa hA varzana 101 71 zrutachI ArAdhanA aura seDAnabhana hA saMnivezanahA varzana / 102 72 saMyabhadhAlana aura tapa isa hA varzana 103 73 vyavaghAna isa DA varzana 10 74 sujazAta isa hA varzana 104 75 apratimaddhatA isa DA varzana 106 76 vivattizayanAsanatA isa hA varzana 107 77 vinivartanA isa hA varzana 108 78 saMbhogapratyAjyAna isa chA varzana 108 78 GdhadhipratyAjyAna isa hA varzana 110 80 AhArapratyAjyAna isa hA varzana 111 81 uSAyapratyAjyAna isa DA varzana 112 82 yoga pratyAjyAna isa DA varzana 112 83 zarIra pratyAbhyAna hA varzana 113 84 sahAya pratyAjyAna isa hA vAyana 114 85 mata pratyAjyAna isa hA varzana 114 zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 115 116 117 118 119 120 122 122 123 124 12pa 12pa 126 127 128 86 sadbhAva pratyAjyAna isa chA varzana 87 prati3dhatA aura vaiyAvRtya isa hA varzana 88 sarvagurAsaMpannatA isa DA varzana 88 vItarAgatA aura kSAnti isa hA varzana 80 bhunti chA aura AvatADe aura bhAva isa hA varzana 81 bhAvasatya isa hA varzana 82 satya isa hA varzana 83 yoga satya isa hA varzana 84 bhanogupti isa chA varzana 85 vayana gupti aura DAya gupti isa hA varzana 86 bhanaH sabhAdhAra isa hA vAryAna 87 vAsabhAdhArazatA isa hA varzana 88 DAya sabhAdhAraza isa hA varzana 88 jJAnasaMpannatA De isa chA varzana 100 harzana saMpannatA isa chA varzana 101 yAritra saMpannatA isa chA varzana 102 zrogrendriya nigraha isa hA varzana 107 yakSurindriya nigraha isa chAvana 104 dhAyondriya nigraha hA varzana 105 sparzendriya nigraha isa hA varzana 106 rikvendriya nigraha isa hA varzana 107 bhAnaviya isa hA varzana 108 bhAyAvizya aura lobhavizya Deila DA varzana 108 prema-dveSa-bhithyAharzana viSaya Deila chA varzana 110 zailezIbhAva isa hA varzana 111 samsarbhakSaya isa hA varzana 112 sadhyayana chA upasaMhAra aura adhyayana samApti 113 tIsaveM adhyayana kA prAraMbha 114 tapa De sva3dha aura una isa pAnevAloM hI gati kA varzana 115 rbha japAne prahAra hA 6STAMtapUrva vAryAna 116 tapa De prabheToM kA varzana 117 bharAsameM honevAle anazana DA varzana 129 130 131 131 131 132 132 133 133 13pa 136 137 138 138 139 139 142 zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 118 unoharI ila DA varzana 14pa 118 kSetramavabhaur2yA DAvArzana 146 120 DAlazoharI isa hA varzana 148 121 bhAvalamoharI chA varzana 148 122 paryAyazoharI chA varzana 149 123 bhikSAyaryA DA varzana 1pa0 124 rasaparityAga hA varzana 1pa1 125 DAyaDaleza hA jthana 1pa2 126 saMlInatA chA varzana upara 127 AlyaMtara tapa chA varzana 1pa3 128 zavidha prAyazcita hA varzana 1pa3 128 vinaya DA varzana 1papa 130 vaiyAvRtya DA varzana 1papa 131 svAdhyAya kA varzana 1pa6 132 ghyAnatapa aura vyutsargatapa chA varzana 1pa6 133 adhyayana DA upasaMhAra aura ho prahAra he tapaisA varzana 157 134 chatIsaveM adhyayana chA prAraMbha aura yAvidhi DA varzana 157 135 jatIsaveM adhyayana kA prAraMbha aura prabhAsthA hA varzana 164 136 prabhAsthAna varzana meM yakSurindriya chA varzana 175 137 rAga anartha bhUlatva hA ni3pArA 177 138 3pameM tRpti rahito ghoSoM chA varzana 180 138 mahattAghAna zIla ghoSa varzana 180 140 3pameM dveSa uranA bhI anartha bhUtatva hone hA jthana 183 141 3pabhe rAgadveSa na dharane para gurA DA jthana 18 142 zrotendriya hA ni3pArA 184 143 dhADazendriya kA ni3pArA 188 144 zivendriya kA ni3pArA 192 145 sparzanendriya kA ni3pArA 19pa 146 bhana hA nidhArA 198 147 DAbhabhoga sva35 hA ni3pArA 202 148 vikRti sva3pa DA ni3pArA 203 148 rAga The apanayana-TUra ne De prahAra jA ni3pArA 204 zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 206 207 209 211 212 212 213 21pa 215 216 217 218 218 221 221 221 150 vihAroMse ghoSAntaroM DI utpattI hone ke saMbhava hA jthana 151 rAgadveSa se hI anotpatti hone kA ni3pArA 152 tRSNAkSaya DA varzana 153 bhokSagati DA ni3pArA 154 adhyayana chAupasaMhAra 155 tetIsaveM adhyayana kA prAraMbha 156 meM prakRti kA varzana 157 jJAnAvara aura harzanAvarA sva3pa prA ni3pArA 158 vehanIya aura bhohanIya De sva3pa chA ni3pArA 158 harzanabhohanIya ke tIna bheTA ni3pArA 160 AyuSTharbha aura nAbharbha Desvastha chA varzana 161 gotrarbha sva3pa chA varzana 162 dharmo De pradezAgra (parabhA) hA ni3pArA 163 bhohanIya urbha sthiti kA ni3pArA 164 nAbhagotra De sthiti hA ni3pArA 165 adhyayana hA upasaMhAra 166 yoMtIsaveM adhyayana kA prAraMbha aura tezyAoM hA ni3pArA 167 tezyAoM vAdvArA ni3pArA 168 lezyAoM ke rasadvAra jA ni3pArA 168 tezyAoM gaMdhadvArA ni3pArA 170 tezyAmoM sparzadvAra chA ni3pArA 171 lakSAdvArA ni3pArA 172 sthAnadvAra DA ni3pArA 173 sthitidvAra DA ni3pArA 174 gatidvAra chA ni3pArA 175 AyudvAra DA ni3pArA 176 adhyayana chA upasaMhAra aura sabhApti 177 paitIsaveM adhyayana prA prAraMbha 178 bhikSuThe gurADA varzana 178 bhikSu DI vasatijA ni3pArA 180 mantadhAnAhi AraMbha De nivArA hA upadeza 181 agni sabhAraMbha niSedha kA ni3pArA 222 223 230 231 239 239 ra41 241 242 243 244 24pa zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 245 246 247 248 248 249 2pa1 2pa1 2pa3 253 2pa4 2pa7 2pa9 260 260 182 bhikSu chonyavidhya ke niSedha hA ni3pArA 183 sAbhuTAni bhikSA chA ni3pArA 184 mataghAnAghimeM rasalolupa na hone DA ni3pArA 185 zuladhyAnapUrva saMyabhArAdhana hA nidhArAma 186 bhRtyusamaya u purtavya hA ni3pArA 187 va aura mazava he sva35 hA ni3pArA 188 va ho prakAra kA ni3pArA 188 madhI avoM haza bhechA ni3pArA 180 dha hiDA ni3parA 181 DAla se dharmAdhichA ni3pArA 182 dravyaSThI apekSA se 3Sidravya hA ni3pArA 183 kSetrahI apekSA se sTaMdha mevaM parabhADA ni3pArA 184 DAla De vibhAga aura DAsadvAra cho Azrita chaThe avoM DI sthiti jAni3pArA 185 lAvadvAracho Azrita rahe sTaMdhaparabhAzu chA ni3pArA 186 varzagaMdha Adi pratye'he uttara bheDA ni3pArA 187 gaMdha se parabhAzu DA ni3pArA 188 sparzaSTho Azrita rahe aura parabhAzu chA ni3pAza 188 saMsthAna cho leSTara sTaMdha parabhAzu chA ni3pArA 200 nilAhivAryo u saMga DA ni3pArA 201 gaMdhagurA bhaMga hA ni3pArA 202 rasabhaMga hA ni3pArA 203 sparSa bhaMga DA ni3pArA 204 saMsthAna saMga chAni3pArA 205 chavAchava sva3pa chA ni3pArA 206 strI mokSasamarthana 207 siddhoM sva3dha chA ni3pArA 208 salo meM gati avarodha DA ni3pArA 208 pRthivI saMsthAnAdhchiA ni3pArA 210 siddhoM mechADi pradezoM meM yamanasvabhAva hA ni3pA 211 saMsArI sva3pa chA ni3pArA 212 sA pRthivI ke sAta hA ni3pArA 266 267 ra70 271 ra7ra 293 294 296 298 u04 304 zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. u06 u07 u08 311 313 314 316 317 u18 217 jara pRthivI chavoM chattIsa bheToM hA ni3pArA 214 pRthivIDAyavoM kA ni3pArA 215 apThAya zavoM chA ni3pArA 216 vanaspatichAyavoM kA ni3pArA 217 asahAyazava hA ni3pArA 218 agniSThAya chavoM jA ni3pAza 218 vAyuThAya zavoM kA ni3pArA 220 ughAra tIsare prahAra usa va DA ni3pArA 221 dvIndriya chavoM DA ni3pArA 222 trindriya chavoM chA ni3pArA 223 yaturindriya va DA ni3parA 224 pazyendriya nairathiva hA ni3pArA 225 layara zavoM chA ni3pArA 226 sthalayara zavoM chA ni3pArA 227 meyara va chA ni3pArA 228 bhanuSyoM mechA ni3parA 228 hevoM De bhechA ni3pArA 230 hevoM sthAnAhitA ni3pArA 231 hevoM chI AyuH sthiti chA ni3pArA 232 hevoMThI DAyasthiti DA ni3pArA 233 prastuta prA DA upasaMhAra 234 saMjanA DebheDA ni3pArA 235 saMthArA meM sthita bhuniSThI bhAvanA chA ni3pArA 236 hi bhAvanAThA ni3pArA 237 zAstraThA upasaMhAra 238 zAstraprazasti 319 320 322 325 326 329 330 332 u36 336 u41 u41 u43 u44 u48 3pa3 3pa4 ||sbhaat // zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccIsarve adhyayana kA prAraMbha pacIsamA adhyayanane prAraMbha pravacana mAtRka nAmanuM cAvIsamuM adhyayana saMpUrNa thayuM, have A pacIsamA adhyayanano prAraMbha thAya che. A adhyayananuM nAma yajJIya adhyayana che. Ane saMbaMdha grevIsamA adhyayana sAthe A pramANe che-covIsamA adhyayanamAM jIna pravacanamAtAonuM varNana karavAmAM Avela che, te pravacanamAtAo brahmaguNamAM sthita evA muniomAM ja hoya che. A hetuthI ahIM jayaghoSa, vijayaSanA cAritravarNanathI e brahmaguNa kahevAmAM Avela che. e saMbaMdhanA nimittathI A adhyayanane prAraMbha karavAmAM Ave che. jenI A prathama gAthA che "mag? ItyAdi! jayadhoSa aura vijayadhoSa ke caritra kA varNana anvayArtha-Acavoditti-kacaghora rUtti jaoNSanA nAmathI prasiddha eka vyakti hatI mAgo - trAhmaLapurumUtA e brAhmaNakuLamAM utpanna thayA hatA. gayA mananna-icAcAnI camaca prANIono vadha karanAra hovAthI yamayajJa nAmanA yajJane pratidina karavAvALA hatA, Aja kAraNathI mAtAmagyAe dravyarUpa yajJanA karavAvALAomAM enI khUba prasiddhi hatI. tathA citto-vijha; dravyarUpa brAhmaNa AcAramAM nirata banI rahetA hatA. "magyujIsaMmUgo" Ama kahIne paNa sUtrakAre "viva" e pATha pharIthI kahela che ethI e sUcita thAya che ke, enI mAtA paNa brAhmaNakuLanI ja hatI je tenI mAtA brAhmaNa kuLanI na hota te tenAmAM varNasaMkaratA havAnA kAraNe vedAdhyayanane adhikAra tene prApta thayo na hato. meM 1 | zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI kathA A pramANe che.- vANArasI nagarImAM kAzyapa gAtrI brAhmaNaputra evA be bhAI rahetA hatA. jemanuM nAma jayaghASa ane vijayaghASa hatuM. e banne saheAdara-sagAbhAI hatA. eka sAthe utpanna thayela hatA. eka visa jayaghoSa gaMgAmAM nahAvA mATe gayelA. tyAM teNe eka sapane joce. e sarpa karUNlR avAja karI rahelA eka deDakAnuM bhakSaNa karI rahyo hatA. eTalAmAM tyAM eka samaLI AvI pahAMcI ane teNe peAtAnA leAhadaza tulya cAMcathI deDakAne khAI rahelA e sapate jhapaTa karIne pakaDI lIdhe. ane ekadama AkAza mArge uDavA mAMDayuM. addhara jatAM game te kAraNe e sarpa tenI pakaDamAMthI chaTakI gayA ane nIce paDayA. nIce paDatAM e sapanA zarIranA sAMdhe sAMdhA chuTA paDI gayA AthI te cAlavAmAM sathA asama khanI gayA. sApane potAnA tAbAmAMthI chaTakIne nIce paDelA jANatAM ja samaLI paNu jhaDapathI nIce utarI AvI ane nizceSTa thaI paDelA e sapane khAvA mAMDI, sapa` peAtAnA maDhAmAMnA deDakAne gaLI ga ane samaLI e sapane khAi gaI. A paristhitine joine jayadheASanA manamAM vicAra thayA ke, jue! A saMsAranI kevA prakAranI sthiti che ke, eka ekane khAvA mATe ja kaTibaddha banI rahela che. balavAna duLAne khAI javAmAMja AnaMda mAne che. paraMtu tenI rakSA karavAmAM nahIM. e ekane khAya che tA kAI bIjI ene khAI jaze. ahA ! A saMsAramAM jIvAnI AvI ja durdazA thaI rahI che! mahA zaktizALI mRtyurUpa rAkSasa A saghaLA jagatane peAtAnA kALIcA banAvavAnA kAmamAM ja lAgI rahela che. AthI saMsAranI AvI bhayAvaha sthiti che te AvA saMsAramAM buddhimAnAe kadI paNa AsthA na karavI joIe. AvI bhayAvaha sthitinuM nivAraNa karanAra eka mAtra dharmaja che. kemake, enAmAM kAI evI apAra zakti samAelI che ke te sakaLa upakUvAne dUra karI zake che A kAraNe huM evA kalpadrumapama dharmanA Azraya zA mATe na zeAdhI lauM ? A prakAranA vicAra karIne te jyAre gaMgAnA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kinAre pahoMce tyAre sadarakamukhavastrikAvALA ane muninA upakaraNarUpa raharaNa Adine dhAraNa karelA evA eka muni dekhAyA. munine jotAM ja jhaDapathI te suninI pAse jaI pahoMce. najIka jaIne temane vaMdana karIne dharma sAMbhaLavAnI bhAvanAthI temanI sevAmAM besI gaye. sAdhuoe tyAM tene dhama dezanA saMbhaLAvI. AthI jainadharmanuM parijJAna karI te emanI pAse dIkSita thaI gaye. munivratanI samyak ArAdhanA karatAM karatAM te apratibaddha vihArI thaIne vicaravA lAgyA. 1 pachI zuM? te kahevAmAM Ave che--"riyAma" ItyAdi ! anvayAtha-himAmanirlf-niyAmanikAhI zrotrAdika Indriyone pitapatAnA viSayabhUta padArthonI lolupatAthI harAvavAvALA arthAt jItendriya tathA jAmI-mAmI mukti pathanA gAmI evA e mahAmuni jyaSa jAnA kAmAturAma grAmAnugrAma vicaraNa karatAM karatAM vALA pura rovArANasI pura prAvANArasI nagarImAM AvyA. me 2 "zALAnasI" ityAdi ! anvayArtha-te munirAja vALAnI vahiyA-vArANAyA vahiM vaNArasI nagarInI bahAra maLo me 36jJAnni-manorame vaghAne marama nAmanA udyAnamAM ke je sthaLa pAsu nikaLasaMthA-sAsu zAsaMttare acitta-niravadya-eSaNIya zA-vasati saMstAraka-zilA-paTTu AdithI yukta che te sthaLe vAnakuvAnag - vamupAtika utaryA. meM 3 "huM teva" ityAdi ! anvayArtha--aThTha-batha jyAre te munirAja e udyAnamAM utaryo. teNe zahe-rimava Ahe eja samaye tatva purI-tatra puryAm vANArasI nagarImAM vecavI vevas trAgyeda Adi cAra vedanA jJAtA viSayotti nAme vinayathoSarUti nAma vijayaghoSa nAmanA mALo-vAhma: brAhmaNa kanna -caruM cAri yajJa karI rahela hatA. je 4 "jA re -ItyAdi ! anvayArtha-ba-gatha eka divasanI vAta che ke, te gaLa- janajAraH zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagaranI bahAra udyAnamAM rahelA e jayaghoSa nAmanA mahA munirAja mANAvamA paLe-mAsakSapApAcAkU mAsakSapaNanA pAraNAnA samaye tatha-tatra e vANArasI nagarimAM viSayaghorasa nannazmi-viSayaghoSa ca vijayazeSanA yajJamAM mivazvamadrA kavaQig-fmakSArtha sthita bhikSAnA nimitte jaI pahoMcyA. 5 yajJanA sthaLe muninA AvavAthI e yajJa karavAvALAe zuM karyuM te kahe che--"tamuvajhui"-ItyAdi! anvayArthI-bhikSAnA mATe hiM-tatra e yajJazALAmAM samudricaM-samusthiram upasthita thayelA e saMtaM-santam satvaguNa viziSTa jayazeSa munirAjane nAcacAva yajJanA yAjaka vijayASa brAhmaNe regi-tiSedhati cAlyA javAnuM kahIne kahyuM ke. marahU-mikSo he bhikSu ! te-te tamane mituM na du rAhAku-mikSa na haju cAmaH bhikSA nahIM ApIe tame jANo-avataH bIjA sthaLe jaIne mivarNa jJAAhi-mikSa zAstra bhikSA mAge che 6 bhikSA zA mATe ApavAnI nA kahI tenuM kAraNa sUtrakAra batAve che"je 2" ItyAdi ! anvayArtha- 2 vera vika viMA- ra veviyaH vikaH je vedanA jJAtA viprajana che, tathA re kaofma vicA- ra yajJA dinaH santi je yajJa kiyA parAyaNa dvija che-saMskAranI apekSA dvitIya janma saMpanna brAhmaNa che. tathA je vinA-ce cotiSavida je tiSazAsA tathA tadatirikta zikSA kalpa, vyAkaraNa, nirUkata ane chaMdarUpa pAMca aMgenA jJAtA brAhmaNa che. tathAne ja dharma RTI-je ja dharmAnAM pArada je dharmazAstronA upalakSaNathI samasta cauda vidyAonA pAraMgata brAhmaNa che. 7 tathA-"je"--ItyAdi! anvayArtha-mo mirahUma mikSo he bhikSu! je bagi samudranuM samaya-e para sAmAnad samudranuM samartha brAhmaNa bIjAone ane pitAnI jAtane A saMsAra sAgarathI pAra karAvavAmAM samartha che verSi zvAmi gf za caM-gnaH sarvAmitra rAtre cam e brAhmaNanA mATe ja A SaDrarasa saMpana yurIya anna ApavA gya hoya che Apa jevAne mATe nahIM. 8 evuM kahevAthI munie zuM karyuM te kahevAmA Ave che-"to tatya "-ItyAdi avayArtha-satha-tatra e yajJanA pATalA upara beThelA jJAcA g : sino-zAkana gvaM siddhiH vijayaSa taraphathI A prakArathI pratiSiddha karAyelA evA e uttama mApuLI - mANavA mAmuni mokSAlI munizaja jayaghoSa ra o ravi suko-nAdi kavituSTa na krodhita thayA athavA na to tuSTa thayA paraMtu samatAbhAvamaya ja banI rahyA. che 9 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-"ra " ItyAdi ! anvayArtha-e munirAje chuM pALaka vA 7 vi nizvArA jA repti vimokkhaNaThAe imaM vayaNamabvavI-na annAthai pAnahetuM vA nApi nirvAhaNAya vA teSAM vimokSArtham 2 vavanamAvI na ahAra pANI mATe kAMI kahyuM ke, na vastrAdika mATe ke potAnA nirvAha mATe kAMI kahyuM paraMtu te vijayaSa AdinI mukita mATe A prakAranAM vakSyamANa vacana kahyA. 10 have munie je kahyuM te kahevAmAM Ave che -"ra vi" ItyAdi ! anvayArtha-he brAhmaNa ! tame vemuduM ja vijaLarNa-nA rAjAti vedomAM pradhAnatAthI je kahevAmAM Avela che tene tame jANatA nathI vizALa muhUM jJAAti-nA ivajJAnAM vamukta jANi jJAnAsi tathA yone je upAya che tene paNa tame jANatA nathI. Aja rIte naravattAmuThuM = = dhamAku-cara nAgALat mui va ALAM kulam tiSazAstrokta tArAomAM je pradhAna hoya che ane dharmane je upAya che na jJAAhi- kAnAsi ene paNa tame jANatA nathI. 11 A pramANe emanI vedanI ajJAnatA pragaTa karIne have mAtra abhijJatA pragaTa karavAmAM Ave che.-"je ItyAdi ! anvayArtha-he brAhmaNa! je pa vAnava samuha malyA turaM te ja viyANAsi aha jANAsi tao bhaNa-ye paraM asmAnameva samudyatuM kSamAH svaM tAn na vi. nAnAsi atha vAra to mana je bIjAonI tathA pite pitAnI jAtane paNa A saMsAra sAgarathI pAra karavAmAM samartha che ene tame jANatA nathI je jANatA he te kahe che 12 munirAjanuM A prakAranuM apekSAvALuM kathana sAMbhaLIne vijaya zuM kahyuM te sUtrakAra kahe che -"ra ItyAdi. avayArtha-hiMtara e yajJazALAmAM taravelAkura avayaM philmo se parisA paMjaliM hoUM taM mahAmuNi puccha-tasyAkSepapramokSaM azaknuvan dvijaH sarit gaDhiH mUtra saM mamurti pUrata e mahAmunirAjanA AkSepa pratyuttara devAmAM asamartha banelA vijayaghoSa brAhmaNe havana karavAmAM sAtha ApanArA vagere sahita hAtha joDIne munirAjane pUchayuM ke 13. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya je pUchayuM te be gAthAothI kahevAmAM Ave che- revALa"-ItyAdi! "je samarathA"--ItyAdi ! anvayArtha-he muni ! teyA 4 su gaMganA muhaM jUhinA ja ara caT. thAnAM muha tatva kUdi vedamAM je pradhAnatAthI kahevAyela che te Apa amane kaho. tathA je yone upAya che te paNa Apa amane kahe. navalattAkSa bhUhi pArakuM zUhi-nakSatranAM mud kU dharmAnAM muhaM kUdi Aja rIte nakSatramAM je pradhAna che ane dharmane je upAya che te Apa amane kahe. tathA ja apANamevasamuddhattuM samatthA te bUhi sAhU pucchio me eyaM savvaM kahaya-ye paraM AtmAnameva samuddhartuM samarthA; tAn api brUhi sAdho pRSTaH me etaM sarva saMzayaM para je bIjAne tathA pitAne pAra karavA-karAvavAmAM samartha che e paNa amane kahe. he saMyata ! A prakArathI pUchAyelA mArA A saMzayane Apa dUra kare. arthA-saMzaya jJAnanA viSayabhUta je veda mukhAdika che tene Apa sArI rIte samajAve. 14 15 | A pramANe pUchavAmAM AvatAM muni kahe che-"ji lhottama" ItyAdi. anyathArthavijayaSanI A prakAranI jIjJAsAne joIne munirAje ene kahyuM ke, he vijayaSa! vecA-velA je vedAdika che te jillosadA-vatrikuNA agnihotra jemAM pradhAna rUpathI che. tevA hoya che. agnihaitra zabdathI ahiM bhAvAgnihotranuM grahaNa karavuM joIe. kemake dravyAgnihotra pakAyanA jIvone upamaIka hovAnA kAraNe mokSAthI AtmAo dvArA anupAdeya kahevAmAM Avela che. kALA vecatAM muhU-kSArthI verAM muham tathA bhAvayanA je atha che.-saMyamanA ArAdhaka je mokSAbhilASI muni che. te vedanuM kAraNa che. kemake, yajJAthInA sarbhAvamAM ja yajJonI pravRtti thAya che. A kAraNe yajJAthI muni yajJanuM mukha kahevAmAM Avela che tathA navattA muhUM ciMto-nakSatrAnAM muhaM vandra nakSatramAM pradhAna caMdra che kemake, te ene adhipati che. paNa pAchaLa mudde-vArAH dharmAnAM mue yugAdi deva bhagavAna RSabha prabhu dharmonA pradhAna che. kemake, teo pahelAja dharmanA prarUpaka thayA che. zAstronuM e kahevAnuM che ke, nAbhirAjanA naMdana marUdevInA putra mahAdeva RSabhadeva bhagavAne zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa dharmanI prarUpaNa karI che. A vAta bhAgavata purANamAM paNa pAMcamA skaMdhanA 2 thI 6 adhyAyamAM varNavavAmAM Avela che. je 16 che sUtrakAra Aja vAtanuM pharIthI samarthana kare che-"EUR" ItyAdi. anvayArtha-4-2thA jema caMdramAne jAvA-jUri samasta grahAdika paM4i3- prAtaH hAtha joDIne vaMramA-mAna stuti karIne tathA namaMvaMta-maracaMtanamana karIne utta-uttama uttama rItI pUrvaka mAhyALio ritti-manoLiH rijhatti janamanahArI bane che. e ja pramANe rASabhadevane devendra mukhya paNu vaMdanA ane namaskAra karI janamanahArI bane che. je 17 A pramANe cAreya praznonA uttara ApIne sva ane parano uddhAra karavAmAM keNa samartha che te munirAja batAve che -"nA "-ItyAdi ! anvayArtha-he vijayASa ! tame jene dAnane pAtra mAne che tevA e vaUUvAchuM-cattavArinaH yajJavAdIjana mALAyA vinA ajJALava-trALasaqvijA mAnava brAhmaNanI saMpatti svarUpa AraNyaka purANu, brahmAMDa purANa, Adi dharma zAstranA viSayamAM jJAnarahita che. vAstavamAM brAhmaNa te eja che jemanI veda sArabhUta vidyA ja saMpatti che. je te brAhadAraNyakata dazavidha dharmanA verI hata te pachI dravyayajJane zA mATe kare? AnAthI e jANI zakAya che ke, divyayajJa karavAthI temanAmAM vidyAvetRtva nathI. jo ke teo saksAcatavatA hIMvAdhyAtapaNA pUlAra vedAdhyayana rUpa svAdhyAya ane upavAsa Adipa tapathI yukta banela che te paNa teo mammannA bhALio phuva saMti- masA thayA kara tti bhasmathI DhAMkelA agninA jevA che. je pramANe uparathI rAkhathI DhaMkAyela agni aMdarathI jema jAjavalyamAna hoya che te prakAre A paNa uparathI svAdhyAya, tapa, AdithI yukta hovA chatAM paNa aMdarakhAne kaSAyarUpa vAlAthI prajavalita rahyA kare che. A kAraNe temanAmAM potAne temaja bIjAne tAravAnI zakti AvI zakatI nathI. je 18 ! pharIthI munirAje e vijayazeSa brAhmaNane kahyuM ke, tame je mane e pUche che ke, tamArA mata anusAra brAhmaNa keNu che, te sAMbhaLo huM ene tamane uttara ApuM chuM--" no ro"--ItyAdi ! anvayArtha-saMA vidaM taM va mA bUma-sara kurAraMhi te varSa trAsaLa jhUmara sadA kuzaLa-tatvajJa vyakitaoe jene brAhmaNa kahela che ane ame zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmaNa kahIe chIe tathA ne vaMma kutto-2H ao trAhmaLaH : lekamAM brAhmaNarUpathI prasiddha thayela che tathA garA hiMga-rAgni vathA matiH agninA samAna je pUjya mAnavAmAM Avela che ane ame brAhmaNa kahIe chIe. 1lA kayA prakAranI vyakitane kuzaLa puruSae brAhmaNa kahela cheA vAtane sUtrakAra kahe che-ko na" anvayArtha-no nAtuM -2H jAtuM na sari je pravajyA paryAyathI pharI grahasthaparyAyamAM AvavAnI IcchA karatA nathI. tathA pravacano soya-kanna ravi dIkSA letI vakhate e e vicAra karatA nathI ke, mArA pitA Adi svajana mArA vagara kaI rIte raheze tathA emanA vinA huM kema rahI zakIza? A prakArane je kheda karatA nathI. kiMtu " Aja manuSya janmanuM phaLa che " evuM mAnatA rahIne je pratrajyA le che. tathA no jana vayaNammi ramae taM vayaM mAhaNaM bUma-yaH Aryavacane ramate taM vayaM brAhmaNaM brUmaH je AryavacanamAM tIrthaMkara prabhunA vacanamAM anurAga kare che. evI vyakitane ja ame leke brAhmaNa kahIe chIe. je 20 che bacavuM -ItyAdi ! anvayArtha- hRA-cathI je rIte kAmaduM-mAmRSTa manaHzilA AdikathI zevAmAM Avela ane pharI vAva niatamamra nirmAtama86 agni dvArA jenI malInatA sarvathA naSTa karavAmAM Avela che evu lAyaka -nAtaram suvarNa aMdara ane bahArathI nirmaLa hoya che, Aja pramANe je aMdara ane bahArathI nirmaLa hoya che eTale ke, rASTromAcaM ta vayaM mA bUma-rAjamAtaraM diAje jhUma rAga dveSa ane bhayathI vinimukata ene ame brAhmaNa kahIe chIe.AranA takSi-ityAdi! anvayArtha-tarasa-tapasvinan je tapasvI hoya che, tapasyAthI jemanuM zarIra ri-irAn kRza thaI gayela che, taM-AntajU Indriyane tathA manane pitAne AdhIna rAkhe che, avasAmaMtasoLacaM-jitamAM zoNitam jenA zarIranuM lehI ane mAMsa zuSka thaI jAya che. suvacaM-suvratam vratanuM je nirdoSarUpathI ArA dhanA kare che ane jIjJanivA-gAnanam je nirvANa prApta hoya che. te varSe mAM ghUmo racaM trAhyaoi tU ene ame brAhmaNa kahIe chIe. gAthAmAM rahelA prApta nirvANa zabdane e bhAva che ke, sakaLakarmonA kSayathI jene bhaviSyamAM nirvANa padanI prApti thanAra che. "prAnibaM" A kathana dravya nikSepanI apekSAthI gAthAmAM kahevAela jANavuM joIe. je 22 che tare"ityAdi! anvayArtha-jo- je taNe paLe-jU kALAnuM traNa jAne tathA thA-sthAvara sthAvara ekeMdriya Adika jIne saMde-saMkaLa saMkSepathI tathA upalakSaNa dvArA vistArathI vicanittA-vijJAca jANune tiSii = hiMduzini na niti mana vacana ane kAyArUpa trividha vegathI mAratA nathI. marAvatA nathI, ane mAranAranI anumodanA karatA nathI, ene amo brAhmaNa kahIe chIe, kahyuM paNa che- zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " cA na jIte vApaM, samateSu vALam | karmaNA manasA vAcA brahma saMpadyate tadA // hoddA "-ityAdi ! ra 19 // 26 // anvayAya --no -catu je hoddA-dveSAtU krodhathI, mAnathI, athavA hAsyathI. aAlathI, mAyAthI, athavA bhayathI paNu asatya khelatA nathI emane ame brAhmaNa kahIe chIe. kahyuM paNa che~~~ (6 yadA sarvAnRtaM tyaktaM, mithyA bhASA vivarjitA / anavadyaM ca bhASeta, brahma saMpadyate tadA // " jyAre sarva prakAranA asatyanA tyAga hoya, mithyAbhASA vata hoya, ane niravadya mele tyAre brahmanI prApti thAya che. ane purANu AdimAM pazu evuM ja kahela che- - ganameSa sahasra 2, satyaM 6 tujIyA dhRtam | azvaneSasannAddhi, satyamaya ziSyante // " trAjavAnA eka pahallAmAM hajAro azvamedha yajJone rAkhavAmAM Ave ane bIjA pallAmAM kevaLa eka satyane rAkhavAmAM Ave A rIte A bannene tALavAmAM Ave tA hajAro azvamedhanI apekSAe satyanuM pallu' ja vajanadAra raheze. ra4 "vittamaMta '-ityAdi! annayA ----jJocaH je manuSya vittamana-cittavat dvipadAdi sacitta padArthone tathA citta avirAma vasrAdika acitta padArthonA ALuM vAyaduM vA- 20 nA vaDuM vA saMkhyA tathA parimANunI apekSAe alpa athavA adhika avRttathAM vagara Ape na zik-na gRhrAti letA nathI. te vayaM mALe cUmata vac mAhmaLa bhramaH tene ame leAkeA brAhmaNu kaDDIe chIe. gAthAmAM je alpa ane bahu zabda che te saMkhyA ane parimANunI apekSAe paNa sacitta ane acitta padArthomAM alpatA ane adhikatA khatApe che. tathA mulyanI apekSA e paNu alpatA ane adhikatA batAve che. mUlyanI apekSAe azpatA dAMta Adine svaccha karavA nimitta ApavAmAM Avela tRNuArdikAmAM jANavI joIe. temaja adhikamUlyatA vasrA AdikamAM jANavI joIe. A padArthone ApyA vagara na levA joIe A vAta anyatra paNa puSTa karavAmAM Avela che yathAprdrvyN yadA dRSTvA, Akule hyathavA rahe / dharmakAmo na gRhNAti, brahma saMpadyate tadA // ' 41 19 pArakA dravyane joIne leAkeAnI najara sAme athavA ekAntamAM dhama kAmanAvALA grahaNa karatA nathI. tyAre ja khruhmanI prApti thAya che ! 25 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 9 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "phizva mAlu"ItyAdi. anvayArtha--lo- je manuSya mArA vAM-nA jAcavAna mana, vacana ane kAyAthI vizva mApurA sejhiM -drivyamAnuSanaizca deva, manuSya, tiryaMca saMbaMdhI A prakAre traNa du-maithuna maithunane sevatA nathI. sai vartha nAmAM ghUma-taM vacaM trAhmaLa gUma te manuSyane ame brAhmaNa kahIe chIe. A vAta anya sthaLe paNa Aja pramANe kahevAmAM Avela che - reva mAnuSa tIrthakSa, mithuna vayeta yaT I kAmarAgaviraktazva, brahma saMpadyate tadA // " je manuSya deva saMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI ane tiryaMca saMbaMdhI maithunane tyAga kare che. ane kAmarAgathI rahita che teja brAhANa che. je 26 che " nA maM"-ItyAdi ! anvayArtha-nA jJo nA jas vArita nAvaDhig6 gvaM hiM aitte na vayaM mAhaNaM bUma-yathA jalajAtamapi pa vAriNA na upalipyate evaM kAmaiH alitaH te vairuM trAkSamAM jhUma: je pramANe kamaLa pANInI aMdara utpanna thavA chatAM paNa e pANIthI lipta thatuM nathI. eja rIte je vyakita zabdAdika viSathI emanI vacamAM rahevA chatAM paNa tathA emAMja vRddhi pAmavA chatAM paNa tenAthI lepAtA nathI tene amo brAhmaNa kahIe chIe. kahyuM paNa che- " yadA sarva parityajya, nissaMgo niSparigrahaH / nizcitta , dharma trama saMpa tA ? jyAre saghaLane parityAga karI niga niSparigraha ane nizcita thaIne dharmanuM AcaraNa kare che tyAre brahmAnI prApti thAya che. 27 A pramANe mULa guNe dvArA brAhmaNatatvanuM kathana karIne have uttara guNe dvArA brAhmaNatatvanuM kathana kare che-"nATotu"ItyAdi ! anvayArtha--je cAhojuthaM-3mAj AhAra AdimAM lupatAthI rahita hoya che, murga-mudhAna viram ajJAta kuLamAMthI je DI DI bhikSA le che, bheSaja maMtrAdikanA upadezathI je AjIvikA karatA nathI, paraM-tranAma para rahita hoya che, je vAM-vinam akiMcana heya che, pitAnI pAse dravya rAkhatA nathI tathA hiri kAMsa- bhajana pUrvaparicita zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 10 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pazcAt paricita gRhasthAmAM je Asakti rAkhatA nathI. te vayaM ALa dhUmahuM thayuM mAhyarna ghUmaH emane ame brAhmaNa kahIe chIe. A gAthA dvArA piMDa vizuddhirUpa uttara guNathI yukatatA pradarzita karela che. // 28 " madhinnA '-ityAdi ! anvayAya--puntrasaMgonuM nAsaMLe thayane jJattiA--pUrvasaMconuM jJAtien mAnyavAn tyavaktvA mAtA AdirUpa pUrva saMbaMdhane sAsu Adi saMbaMdharUpa jJAtisa gane tathA bhAI e vagerene cheADIne pachIthI vaghu tevu je emAM lo-caH kAi paNa prakAranA 7 saGgaph-na ati sa MbaMdha rAkhatA nathI, arthAt Asakita karatA nathI ene ja ame brAhmaNa kahIe chIe. // 29 // veda adhyayana ane yajana jIveAne traNa karavAvALA hAya che, A kAraNe tenA ceAgathI brAhmaNa ane che. paraMtu ApanI kahelI rItathI nahIM. AvIzakA thavAthI kahe che--' vasurgaMdhA '-ityAdi ! ,, anvayA--hai vijayaghASa ! savavecA--sarvavelA Rgveda Adi saghaLA veda vasuvadhA-sugaMdhA pazu adha-pazu vinAzanA upadeza ApavAvALA che. kemake, 8 zveta chAzamAjhameta vAyAM vizi mUtiSThAmaH " enAmAM evA evA maMtra jovAmAM Ave che. tuM pa vAvamuLA-kachuM 2 pApamaLA je yajJa vagere thAya che te pApanA hetubhUta pazukhadha AdirUpa anuSThAnathI thAya che. A kAraNe sadhaLA veda sustInuM-3:zIham vedavihita yajJa dvArA anumati rhiMsA AdinI pravRtti karavAthI durAcaraNayukata e veda adhyayana ane yajJa karavAvALI vyakitanI navAyanti netrAnti janmaparaMparArUpa A catu*tika saMsArathI rakSA karI zakatA nathI, ddhi mAni thayaMtti-dirnAni yavRtti kemake pazukha'dha AdinA hetubhUta vedanA adhyayanathI ane tavihita yajJanA karavAthI prApta thayela jJAnAvaraNAdi karmanu upArjana thAya che te A jIvane krutimAM laI javAmAM samatha ane che. tAtpaya Anu e che ke, pazuvadhAdikamAM pravRtti karAvanAra hovAnA kAraNe veda adhyayana ane yajJamAM kA~khala vakatA ja Ave che. karma khala vakatAnA sadbhAvamAM jIvAne durgati ja prApta thAya che, svargAdika sugati thatI nathI. AthI e banne vAtA svarga prAptimAM hetubhUta thai zakatI nathI. Aja vAta A zleAkathI pramANita thAya che. "pUrva navA vana vA, chellA jitamam / yadyevaM mApyate svarga, narake kena gamyate // ,, A mATe vedAdhyayanathI tathA yajJa anuSThAnathI brAhmaNa mane che evuM mAnavuM ucita nathI. A mATe evuM ja mAnavuM joIe ke, je guNeAne hamaNAM zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 11 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAvavAmAM Avela che, te guNeAthI cukata ja manuSya brAhmaNa bane che. 530nA vaLI paNa--" 7 vi '-ItyAdi ! anvayAtha-- hip--mu'ittena mAthAnuM muMDana karAvavAthI samajo nAmano na avRtti manuSya nigraMtha zramaNa thatA nathI tathA jArena yamano na-beAjArena trAAnaH 7 pravAdi maMtranA jApa karavAthI brAhmaNu banatA nathI. rajgavAseLa muLI na-garcavAlena munine jagalamAM rahevAthI muni thatA nathI. tathA lavIreLa tApaso najIrAvIneLa tAvanA na kuzanA vastra dhAraNa karI levAthI athavA valkalanA paheravAthI tApasa thavAtuM nathI. 5315 tA zramaNa Adi kaI rIte thAya che ? te kahevAmAM Ave che 66 samayAe "-Seule! annayA ----samAp--samatayA rAgadveSanA abhAvarUpa samatAnA saMbadhathI samaLo phoTTa-zramaLaH matti zramaNa nigraMtha thAya che, vaimaveraLa vamaLo-zraye na trAkSaH prANAtipAtArUipa brahmanA saMbaMdhathI brAhmaNa thAya che, tAtparya e che ke, brahma zabda brahma ane parabrahmanI apekSAthI e prakAranA che. zabda brahmamAM niSNAta manuSya parabrahmane prApta karI le che. kahyu` paNa Dhe zramanI vaivitasthya, sadnArUM maiM yat / mutraghaLI niSNAta, paraM brahmASiti | " 66 ahiMyA "vA" prANAtipAtAdi viramaNu svarUpa levAmAM Avela che. enu` sevana karavAthI ja brAhmaNu thavAya che. nALaLa muLI hor jJAnena munimavatti jJAnathI hitAhitarUpa vivekathI muni thAya che. tavendra tAvano hodda-tapannA tApano savRtti bAhya ane Abhyatara tapAnu` ArAdhana karavAthI tApasa thAya che. 3rA brAhmaNAdi padonI nirUkita jene Ape batAvela che te jo ke, ThIka che. paraMtu abhidhAnaDityAdinI mAphka anathaka paNa hAya che. AthI e brAhmaNAdika abhidhAna paNa bilakula anarthaka che. je A prakAranI adghi zaMkA karavAmAM Ave tA Ane mATe jayaghASa munirAja uttara Ape che--< muLA"...ItyAdi ! anvayA----hai vijayaghoSa ! jammuLA vamaLo ddo-meLA trAkSano matti kriyA, kSamA, dAna, dama Adi kriyAthI brAhmaNa bane che, jammuLa ddhattiyA ddo zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 12 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarmanA kSatriyo mavati kSatrANa lakSaNarUpa kriyAthI kSatriya bane che. viSNunA vako doDDA vaira mavati kRSi, pazupAlana, AdirUpa kriyAthI vaizya bane che. tathA yamunA muddo hovamegA rajU TrA mevata zukra paNa sevArUpa kriyAthI bane che. tAtparya AnuM e che ke, karmonI vividhatA ja brAhmaNa Adi varNonI niyAmaka che. A sivAya brAhmaNa Adi vyapadeza ja banI zake nahIM. A vAta anya sthaLe paNa kahevAmAM Ave che-- ekavarNamidaM sarva pUrvamAsIt yudhiSThira / kriyAkarmavibhAgena cAturvarNya vyavasthitam // 1 // kSamA dAna Adi kiyAnA saMbaMdhathI manuSya brAhmaNa bane che. AmAM __"kSamA dAnaM damo dhyAnaM satyaM zauca dhRti dhRNA / jJAna vijJAna mAstikyametad brAhmaNalakSaNam " A zloka niyAmaka che. ahIM kSatriya AdikanuM je abhidhAna karavAmAM Avela che te jo ke, brAhmaNanA kathanamAM anucita jevuM lAge che. paraMtu anucita nathI kemake, kSatriyAdikanuM A kathana varNanA prasaMgathI ja thayela che. evuM jANavuM joIe. te 33 A Apa pitAnI buddhithI ja kalpanA karIne kahe che zuM? e saMzayane dUra karavA mATe kahe che ke,-"g g"--ItyAdi ! anvayArtha- -utAna A pUrvokata ahiMsA Adi vratane yuddha-vRddha sarvajJa bhagavAna vAre-mAtuzAsthata pragaTa karela che. nehiM sikhAvo dRorU rannAra mari Aja vrata dvArA manuSya kevaLI bane che. saMgharmavinimasarvavinirbhara AthI enI sarva karma vimUkti prayAsa hovAthI te mA bUma-vaya grAhA : ame tene brAhmaNa kahIe chIe. I 34 . have prakaraNane upasaMhAra karatA kahe che ke--"gvaM"--ItyAdi ! anvayArtha-NavuM gujaramAnna-vaM gujaramAyu AvA pUrvokta guNethI yukta ne avaMti-mavanita je hoya che. vittama-digAramAM teja zreSTha brAhmaNa kahevAya che, ane te pUrva magiLameva uddhatta samasthA-te tu ghaNuM vahmAnA vaDhanuM samarthA eja bIjAne temaja pitAnI jAtane A saMsAra sAgarathI pAra karavA-karAvavAmAM samartha hoya che. e 35 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe jyAre kahIne jayadyASa munirAja jyAre cupa thaI gayA tyAre vijayaghASe zuM karyuM ? A vAta sUtrakAra pragaTa kare che * " kuMvetu '-ityAdi ! " tuDhe ca ''ityAdi ! annayA -----vam pUrvaukata rItathI saMnna tri-saMve nnei saMzaya naSTa thaI javAthI tabo-tataH pachI te vicotaiya mALe vijJacatroSaH zrAdghaLa: vijayagheSa brAhmaNa taca-tatrAH tenI vANIne samuddAya-samAvAya hRdayamAM dhAraNa karIne tuM nacoruM mALi-toSa. mahAmurtti e jayaghASa munirAjane "A mArA bhAi che" evuM samajIne tuTTe vijJayatrone| tuSTaH vinayayoSaH sa`tuSTa thayelA vijayaghoSe jya'nahI--tAM hiH khaMne hAtha joDIne phaLanuvAduM vATTu A pramANe -la kahyu', he muni ! Ape yathA vasthita brAhmaNutatva mane sArI rIte batAvela che|36||3NA vaLI pazu--maiItyAdi ! dd hai anvayA-tuvse laDyA--sUcanlR cadA: Apaja bhAvayajJanA yajanakartA che, tathA vi--vitu: he sakaLa tatvajJa ! tukSma-cyameva Apaja vela-ve varH vedajJa che. tathA tume gosaMga vicUthama jyotiSaIjJavi: Apa jyAtiSanA agA temaja upalakSaNathI vedanA SaDa geAnA vAstavika ane jANavAvALA che. ane tujmenyUyaC Apaja dhammAnatharmaLAnuM dharmazAstranA upalakSaNathI cauda vidyAonA pAII-R: pAragAmI che.38A turbhe samalyA "--ItyAdi "C anvayA"--he muni ! tume para kAvvAnuM kaddhanuM samathA nyUTanlR para AtmAnamena paddhatu samarthA: Apa ja khIjAone temaja peAtAnI jAtane A saMsAra sAgarathI pAra karAvavAmAM zikatazALI che. tat sat A kAraNathI mizrva uttama-mizrUttama he bhikSuttama! Apa mittvAM mecena mArA taraphathI pravrutta niravadya bhikSAne grahaNa karIne lakhkhuM-gamAAmura amArA upara anuna na anuma, bhuta kRpA karI, 5 395 A pramANe vijayASanA kahevAthI jayaghoSa munirAje ene A pramANe kahyuM--" [[ '-ityAdi ! anvayAya--viyA dina hai dvija ! mittvaLa maLyuM nAma-mekSe mamana zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 14 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAthI mane kaI prayojana nathI, paraMtu tame viMkSi jaladIthI nivamag-vijJAna pravajyA grahaNa karo eja mAruM eka kArya che. mAvata ghore saMsArasAgare mA bhabhIhisi-bhayAvata ghore saMsArasAgare mA bhramIH 1bha. jarA ane maraNa AdithI janita bhayarUpa AvartavALAM bhayaMkara A saMsAramAM tame bhramaNa na kare. . 40 . vaLI paNa-" "ItyAdi ! anvayArtha-monesa-bhopu zabdAdika viSayone bhegavavAthI vahevo roDaaH mavati karmopacaya thAya che, tathA je mof-moLI abhegI che te, togavirU-nosTiAre koMthI upalipta thatAM nathI. A mATe modI sarakAre mamajhU-mojI saMsAre prati bhegI saMsAramAM niraMtara pitAnI bhavaparaMparAne vadhArate rahe che ane amane vizvamu-kAmonI vimuracate abhegI A saMsArathI chUTI jAya che. te 41 bhegImAM karmonI upaliptatA tathA abhegImAM tenI anupaliptatA dRSTAMta dvArA sUtrakAra kahe che-"vastro ItyAdi anvayArtha-ko sudhI makriyAmAM jovA-bAra mRttimau joDha lIlo ane sUke evA mATInA be geLAne pheMkavAmAM Ave te do vi kuDTe AvaDiyA-dvau api kuDaye Apatitau manne mata 52 jAge tyAre temAM locA je roja lIle hoya toca DhAda-soDatra sAta te gaLe bhIMta para caeNTI jAya che ane suke gaLe bhIMta sAthe athaDAIne nIce paTakAI paDe che. arthAt bhIMta para cuMTato nathI. 42 che "gvaM DhAMti"-ItyAdi ! anvayArtha-parva-zavama A pramANe je nA-re nar: je manuSya Tubhe(A ajJAnI thaIne zAmakAjhA-1mAtra zabdAdika bhegamAM lAlasA saMpanna che tathA bhegomAM asakta che teja manuSya Adra-lIlA mATInA gaLAnI mAphaka A saMsAramAM ciTakI rahe che. 3-tu paraMtu je kAmagothI parAgamukha che te ja sRiti-7 &Anita saMsAramAM ciTakatA nathI. kag-thA je pramANe su zo- rojhA sUke gaLe bhIMta sAthe ceTa nathI pAka zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 15 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe jayaghASa muninA kahevA pachI vijayaghASa brAhmaNe zuM karyuM te kahe che-" paDyuM che " annayA ----vatram A pramANe le vicavolesaH vinayaghoSaH e vijayaghASa brAhmaNe anAraAE nayaghoSa(baMtid anuttara dharmAM sonnA nivaMtoanAca nayaghoSasya baMttine anuttara dharma zrutvA niSNAntaH jayagheSa munirAja pAsethI dharmazruta cAritrarUpa dharmezravaNa karIne dIkSA dhAraNa karI lIdhI, 5445 lavittA puvammArM "ItyAdi / 66 anvayA --re nayayone vinayadhone-ttaH UMco vijJayo jayadyASa vijayadyASa e bannee saMgamena taveLa--paMcamena tannA sattara prakAranA saMyama ane khAra prakAranA tapanI ArAdhanAthI punamArUM lavijJApUrvakarmAnI citrA pUrva bhava saMcita karmInA nAza karI laIne anuttara siddhi pattA-anuttarAM siddhi prAptA sarvotkRSTa meAkSarUpa siddhine prApta thayA. tti cemi--kRti travImi he jammU ! A huM bhagavAna mahAvIranA kathana anusAra kahuM chuM // 45 || zrI uttarAdhyayana sUtranA yajJIya nAmanA pacIzamA adhyayananA gujarAtI bhASA anuvAra saMpUrNa // 25 // chAisarve aghyayana kA prAraMbha aura daza prakAra kI sAmAcArI kA varNana chavvIsamA adhyayananI zarUAta yajJIya nAmanuM pacIzanuM adhyayana saMpUrNa thayuM, have chavvIsamAM adhyayananA prArabha thAya che. A chavvIsamAM adhyayananuM nAma sAmAcArI che, pacIsamAM adhyayananI sAthe A adhyayananA saMba Mdha A pramANe che-pacIsamAM adhyayanamAM brahmaguNanu varNana karavAmA Avela che. e brahmaguNa sAmAcArI sivAya samyak prakArathI ArAdhita thatA nathI. A mATe yatijanoe sAmAcArI avazya Arita karavI joIe. pacIsamAM adhyayana sAthenA A samadhane laI ne sAmAcArI adhyayananA prArabha karavAmAM Ave che tenI A prathama gAthA che--samARi'-ityAdi ! anvayA--sudharmAsvAmI jammUsvAmIne kahe che ke, he jammU ! savva suvimoni-sarva du:vimokSaLa samasta zArIrika ane mAnasika duHkhothI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 16 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuTakAro apAvanAra sAdhujanenA kartavyarUpa sAmAcariM-sAmAvAra sAmAcArIne gvAmi-pravAmi huM kahuM chuM, laMgarijA ne nithA saMsAranA taLA-vAM rillAM nava nija saMtariNA tI je samAcArInuM sevana karIne nigraMtha sAdhu niyamataH saMsArarUpa dustara samudrane pAra karI jAya che, pAra thayA che. ane AgaLa paNa pAra thavAnA che. je 1 che have sUtrakAra e sAmAcarInA prakArane batAve che-"padamA" ItyAdi ! anvayArtha-(1) bAvasti-bAvarcI Avazyaka, (2) nirItiraizI naiSadhakI, (3) bApu-bAbarachanA A pracchanA, (4) paripujAttikacchanA pratipracchanA,(5) -chaMnA chandanA, (6) phuchAkAro-rUchAvara IcchAkAra, (7) micchA- nivAraH miththAkAra, (8) taro-tathAH tathAkAra. (9) bALa-myuEA abhyasthAna, (10) kavasaMthA--parampa upasampata, e sAdhuonI sAmAcArInA daza bheda che. Avazyaka kartavya karavAmAM je kaMI paNa prakAranA pramAda vagara samAcArI karavAmAM Ave che te AvazyakI sAmAcArI che. jyAre sAdhu upAzrayathI bahAra nIkaLe che. tyAre te "Avaro evuM kahe che. 1. kAryAntara niSedhathI je sAmAcArI thAya che te nizcikI sAmAcArI che. sAdhu je kAryane mATe bahAra gayA hoya, temaNe teja kArya karavuM joIe, bIjuM nahIM. arthAt gurumahArAje je kArya karavA mATe jeTaluM kahyuM hoya teTaluM ja kArya karavuM tenuM nAma naidhikI che. AvazyakI kriyA karIne sAdhu A kriyAne kare che. gurue kahelA kAryane karIne jyAre te upA zrayamAM Ave che tyAre "naidhithI" evuM kahe che. 2che A sAmAcArI pachI ApracchA nAmanI sAmAcArI saghaLA kAryane mATe pUchavArUpa karavAmAM Ave che. A sAmAcArImAM ziSya pitAne kalpanIya kAryane mATe gurudevane vinayapUrvaka je kAMI pUchavAnuM hoya che te pUche che. AnuM nAma "gAnA " che. AvA kAryanI AjJA maLavA chatAM paNa kArya karavAnA samaye pharIthI gurune pUchavuM tenuM nAma "pratipracchanA" sAmAcArI che. 4 . pitAnA bhAganA AhAra AdinA mATe anya sAdhuone yathAkrama nimaMtraNa karavuM enuM nAma "chaar >> sAmAcArI che. pA preraNA karavAmAM AvI na hoya chatAM paNa sAmInuM kArya karavuM AnuM nAma "rUchavAra" sAmAcArI che. chellA keI kAraNasara aticAranI saMbhAvanA thavAthI "micchAmi dudhauM" nuM ApavuM enuM nAma "miccAra" sAmAcArI che. AvA gurue keI kArya karavA mATe niyata karela ziSya e zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 17 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya karavAne mATe "tathati" kahIne svIkAra kare enuM nAma "rAjA" che. athavA keI aparAdha thaI javAthI gurunI pAse AvecanA karatI samaye gurunA Adezane "tari' kahIne svIkAra kara enuM nAma "tathA" sAmAcArI che. | 8 abhyasthAna nAmanI navamI sAmAcArI A prakAranI che ke, AcArya athavA dIkSA paryAyamAM moTA sAdhujananA AvavAthI Asanane choDIne emanI sAme ubhA rahI javuM, athavA AcArya, bAla ane lAna Adi sAdhujanenI sevAne mATe tatpara rahevuM e "lakhyutthAna" sAmAcArI che. je 9 jJAnAdika gaNenI prApti nimitta bIja gaNamAM javuM enuM nAma "saMpatta" sAmAcArI che. 10 che A daza sAmAcArInuM pAlana munijana kare che . 2-4 | A pramANe saMkSepathI dazavidha sAmAcArI kahIne have sUtrakAra tene vistAra pUrvaka kahe che-" "-ItyAdi ! anvayAtha-maLa-Ane ke evuM kAma AvI jAya ke jene kAraNe sAdhue upAzrayathI bahAra javuM paDe tyAre te sAdhu mArjiM jJAna kuryAt Avazyaka sAmAcArI kare. | 1 | TALe niziM -ne nadhi tU jyAre upAzrayamAM praveza kare tyAre naidhika sAmAcArI kare. . 2 .. saruM sApujA-rAM vALa karachanA je kAma potAnI meLe karavAnuM hoya tema chatAM temAM " huM A kAma karuM ke nahIM " A pramANe pUchavArUpa "jhAkajhanA samAcArI kare. te 3 che ke hipuchar-ro tikanA sAmAnya evo niyama che ke, sAdhu cAhe te potAnuM kAma kare athavA te bIjA keI sAdhunuM kAma kare tyAre tenuM kartavya che ke, te AnA mATe pahelAM zarunI AjJA meLave. jyAre guru kAma karavAnI AjJA Ape tyAre ziSyanuM e kartavya che ke, e kAma karatI vakhate pharIthI gurunI AjJA meLave tyAra pachI ja kAmamAM pravarta bane. AnuM nAma "tinA " che. |4 5 che. vaLI paNa--" che - ItyAdi ! anvayArtha-vaMkAyeluM -dravyajJAnena jhanA potAnA AhAra mATenI azanAdi sAmagrIno AhAra karatI vakhate bIjA munijanene AhAra karavA AmaMtraNa ApavuM tenuM nAma chaMdanA che. je pA sALe rUMchA-sA kuchavAH pitAnA temaja bIjA sAdhunA kAryamAM pravartana thavAnI IcchA karavI enuM nAma IcchAkAra che. ApanuM A Icchita kArya huM mArI IcchAthI karUM chuM. enuM nAma AtmasAraNa che. mArA pAtrAnuM pratalekhana Adi tathA sUtra pradAna Adi kArya A5 A5nI IcchAthI kare enuM nAma parasAraNa che. 6. nirApa mAro-nirAcAM umA aticAra AdinA thaI javAthI "micchA ne duThThAM mahatuA pramANe mithyA duSkata enuM nAma mithyAkAra che. diku to -karizrane tathAvADa gurujane taraphathI vAcanA Adi ApavAnA samaye "e emaja che A pramANe aMgikAra kare enuM nAma tathAkAra che.(8) dA. vadhu paNa-"muLa"-ItyAdi ! anvayArtha-ravA muddA-gupUjJAn purathAnam gurujanenA AcArya Adi paryAya meTerA nimitta Asana cheDIne ubhA thaI javuM, temaja bAla glAna Adi sAdhuonI sevAmAM udyamazIla rahevuM enuM nAma abrutthAna zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 18 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 95 ane 4aiAyA--mAlane 3papUta jJAnadarzana ane cAritranI prAptinA mATe bIjA gaNanA AcAryanI pAse rahevuM te upasaMpata sAmAcArI che. | 10 gd suparasaMguttA samAcAra verU-parva dipasaMyui mAMjJAna ditA A pramANe daza prakAranI sAmAcArI kahevAmAM Avela che. je 9 odha sAmAcArI kA varNana A pramANe dazavidha sAmAcArI kahIne have sUtrakAra sAmAnyarUpathI ogha sAmAcArIne kahe che--"vUimi "--ItyAdi anvayArtha-bAvA samukhi-zAlvei samusthite sUryanA udaya thayA pachI viki rAma-pUrvAsmin vaturmAne buddhinI kalpanA mujaba divasanA cethA bhAgamAM prathama paurUSImAM maMdai riphrephrijJA-mA tikSya pAtra saraka mukhavacikA tathA vastrAdikenI pratilekhanA karIne to puruM vaMvistArataka huM nityA pachIthI AcAryAdika guru mahArAjane vaMdana karIne pachI unALIyokADhipuraH bane hAtha joDIne huM A samaye mae f% zALaM-marA kri krazna mAre zuM karavuM joIe. evuM ucchinA-kRcchA pUche. vaiyAvRtya ane svAdhyAyamAM niyukta karavAne gurujanane abhiprAya jANIne evuM pUche ke, he bhadanata ! plAna AdinI paricaryAmAM athavA svAdhyAyamAM AjJA laIne niyukta thavAnI abhilASA rAkhuM chuM ke 8 9 pUchavAthI je kahevuM joIe te kahe che. "vecAvajo" ItyAdi. avayArtha-padmAvavibhoraNa-sarvadu:ravimokSane catutika saMsAranA duHkhanA nivAraka evA verAvavaSe nira-vaiyAvRtye niyuna lAnAdikanI paricaryArUpa, vaiyAvRttimAM niyukta karavAmAM AvelA sAdhue zanijhAco vaicAva carva-ulTAnataH kRtya kartavya aglAna paNAthI arthAt zArIrika parizramane khyAla na karatAM vaiyAvRtya sArI rIte karavuM joIe vA athavA sadavakuvo ttine-sarvazvavibhoLe catugatikarUpa A saMsAranA duHkhane nAza karanAra evA sajjanibaM-svAdhyAyaniyuna svAdhyAyamAM niyukta karavAmAM Avela sAdhue jilTAcazo-rAnA keIpaNa prakAranA glAnabhAva sivAya svAdhyAya karavo joIe. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 19 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayazIla sAdhu ke autsargika dinakRtya kA varNana bhAvArtha -gurudeva je vevAvRtyamAM niyukta kare te muni ghaNuM ja AnaMda sAthe vaiyAvaca kare athavA je svAdhyAyamAM niyata kare te sArI rIte svAdhyAya kare. te 10 pratilekhanA sakala sAmAnyarUpa egha sAmAcArInuM mULa che. A mATe sarva prathama gurujanane pUchIne e pratilekhanA karavI joIe. A pramANe kahIne have sUtrakAra vinazila sAdhunA autsargika dinakRtyane kahe che-"vivAha" ItyAdi. anvayA-vicaxam fmajU-vikSa: micchu medhAvI bhikSu vitta jo bhAI -vivarI vAra mana kuryAt divasanA cAra bhAga karI tye. to causu vi diNabhAgesu uttama guNe kujjA-tataH caturvapi dinabhAgeSu uttaraguNAn kuryAta pachIthI e cAreya bhAgamAM te svAdhyAya Adi karavArUpa uttara guNanuM pAlana karatA rahe. 11 uttara guNenuM pAlana kaI rIte kare ?te kahevAmAM Ave che-"Dha" ItyAdi. anvayArtha-me voraNa-9thamAcAM zAnuM prathama paurUSImA-divasanA prathama praharamAM sArtha gunAsvAdhyAye vAcanAdikarUpa svAdhyAya karavA, vIca sAthe NiyAcaThTha dvitIcAcAM zAne thAt bIjI paurUSInA bIjA praharamAM sUtrArtha ciMtanarUpa dhyAna karavuM tarAha miraravAraa vunnA-tIrAyAM milAna kutu tRtIya paurUSInA-trIjA praharamAM bhikSAvRtti karavI, pachI jarathI sannAthaM -vaturthI rAdhyA karyA cethA praharamAM svAdhyAya ane pratilekhana adi karavuM. 12 prathama paurUSImAM svAdhyAya kare" A pramANe je kahevAmAM Avela che. paurUSikAla kA parijJAna have e paurUSIkALanuM jJAna karAvavA mATe sUtrakAra kahe che-"gAtA ItyAdi. anvayArtha-bANa mAre TuvA-gAvA mATe dipA aSADha mahinAmAM dvipadA paurUSI thAya che. pote mAre vajanavA-jave mAre tukapA poSa mAsamAM catuSpadA paurUSI thAya che. uttA sopaNa mAsu-caitrAzvayugotho citra ane A mAsamAM tirA voralI suvaz-trinA pauSi mavati triparA paurUSI thAya che. je 13 A pramANe paurUSInuM pramANa kahIne have sUvakAra paurUSInI vRddhi ane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAnI batAve che.-"kaMku" ItyAdi. anvayArtha-dakSiNAyanamAM saLaM-sasarAna sADA sAta (aa) divasa rAta kALamAM aMkurda-gAma eka AMgaLa pramANa paurUSI vadhe che. lef-mzeja eka pakSamAM du anuSTha-drayam be AMgaLa pramANe porabI vadhe che. mAre- mANene eka mAsamAM guTa-caturAsuram cAra AMgaLa paurUSI vadhe che. tathA uttarAyaNamAM A kamathI ghaTe che. arthAt sADA sAta divasamAM eka AMgaLa pramANe paurUSI ghaTe che. eka pakSamAM be AMgaLa ane eka mahinAmAM cAra AgaLa pramANa paurUSI ghaTe che. pakSane aradhe bhAga nA thAya che A kAraNe sAta rAtrInA sthaLe sADA sAta rAtrI pramANa kALa jANa joI e. je mahInAmAM cauda divasane pakSa hoya tyAM sAta divasa rAtane kALa jANa joIe. A samaye sAta divasa rAta pramANa kALamAM paNa eka AMgaLa pramANa paurUSI vadhatI rahe che. A paurUSInuM ghaTavuM, vadhavuM, e pratyAkhyAna AdimAM apekSita hoya che. A mATe A kahevAmAM Avela che. 14 kayA kayA mahinAmAM cauda divasanuM pakSa hoya che tene sUtrakAra batAve che-"kADha" ItyAdi. anvayArtha-bAsADhA -gASADha durupa aSADha kRSNa pakSamAM, mA-mAdrare bhAdaravAmAM kRSNa pakSamAM, uttara-ti kArtikamAM kRSNa pakSamAM - piSamAM kRSNa pakSamAM, tathA jALavaphAde mattA nAcakkAtti vaijJoza mAtra jJAtAH phAgaNa ane vaizAkhamAM kRSNa pakSamAM. eka eka aherAtrathI nyUna rAtrI jANavI joIe. arthAt A pUrvokta mahinAomAM kRSNa pakSa cauda-cauda (14-14) divasane hoya che. 15aa pAdona (pona) paurUSI jAnane kA upAya A pramANe paurUSIne jANavAno upAya kahIne have sUtrakAra pAdena pina) paurUSIne jANavAne upAya batAve che--"TTAmUje ItyAdi. anvayArtha-neTramUje-kaceSTAmU yeSTha mahinAmAM gADhatAvaLe-AkAra avaLe aSADha zrAvaNamAM chaThThuM baM"heM-pamAMguH pUrvokta paurUSI pramANamAM che AMgaLanuM prakSipta karavAthI variheAtijevA nirIkSaNarUpa pratilekhanA karavI joIe. AnAthI pAdana paurUSInuM jJAna thAya che. bhAdrapada, Aso ane kArtika mahinAmAM gaThThAduM-gifmaH pUrvokta mAnamAM ATha AMgaLane prakSipta karIne pratilekhanA karavI joIe. taruNa-tRtIe agahana, poSa ane mahAmAsamAM -mi daza AMgaLane prakSipta karIne pratilekhanA karavI joIe. tathA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaLe-vaturtha phAgaNa, catra ane vaizAkha mAsamAM ATha AMgaLane prakSipta karIne pratilekhanA karavI joIe. A saghaLAthI pAdena (pina) paurUSIkALanuM jJAna thaI jAya che. 1do A pramANe divasanI cAre paurUSInuM kartavya kahIne have rAtrImAM bhikSue zuM karavuM joIe. A vAta sUtrakAre batAve che-"ji" ItyAdi. muni ke rAtri kRtya kA varNana anvayArtha-vicaHLo milUi ii va mA ku-rikSA miznara tri kavi turo mAna kuryAta buddhizALI muni rAtrInA paNa cAra bhAga karI tye. to-tataH bAdamAM rAhu ri mAsu-vatugari trimANey rAtrInA e cAra bhAgamAM paNa te uttara kA-rattAna kuryAt svAdhyAya AdirUpa uttara guNenI ArAdhanA kare. dhanA kaI rIte kare? te kahe che -"Dha" ItyAdi. anvayArtha-sAdhu rAtrInI vaDha parisi-prathamAcAM kyAM prathama paurUSImAM prathama prahAramAM sajja yujhA-vAdhyAyaM kuryAt svAdhyAya kare, vI-ditIyA dvitIya paurUSImAM-bIjA praharamAM svArtha ciMtanarUpa dhyAna kare athavA-jIna zAstrokta pRvinA tathA dvIpa sAgara AdinA svarUpanuM ciMtavana kare, tANarIvavAM tRtIya paurUSImAM-trIjA praharamAM nirAmoheM-nidrAmIka nidrAle, save jasthI-ratuma caturtha paurUSImAM-thA praharamAM munnovi-mUyora pharIthI sannA jJa-havAdhyArca suryAt svAdhyAya kare vizeSa-gItArtha sAdhuonA mATe janakalpI sAdhuonA mATe tathA parivAra vizuddhika cAritravALAnA mATe trIje, prahara mAtra nidrAkALa che. bIjA muni mATe bIje ane trIjo prahara e baMne prahara nidrAnA che. 18. - have rAtrInA cAra prahararUpa cAre bhAgene jANavAne upAya batAvatAM muninA samasta rAtrI kartavyane kahe che-"" ItyAdi. anvayArtha-kathA rti ne- cakSatraM rti natti jyAre je nakSatra rAtrIne samApta kare che, arthAta je nakSatrane udaya thavAthI rAtrIno prAraMbha thAya che ane tene asta thavAthI rAtrIne aMta Ave che. tad nAma saMpatte paosakAlammi viramejjA-tasminnabhazcaturbhAge saMprApte pradoSakAle prArabdhAt hajANAyA viramen evuM e nakSatra jyAre AkAzamAM pahelAM cothA bhAgamAM prApta zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 22 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAya arthAt rAtrine prathama prahara samApta thaI jAya tyAre "va mriNi sAkSaA Agama vacana anusAra rAtrinA prathama praharamAM prAraMbha karavAmAM Avela svAdhyAyane parityAga kare, tathA-"vIca zALa kSiAca, tarUNa nida movI = A Agamavacana anusAra rAtrinA bIjA praharamAM dhyAna ane ane trIjA praharamAM nidrA kare, e paNa prakaraNathI samajI levuM joIe 1lA have trIjA praharanA cheDA bhAga sAthe cothA praharanA kartavyane kahe che - tava" ItyAdi. anvayArtha-meva ca na rasminnA ja nakSatre pharI eja nakSatra jyAre jarA ramAya rAvaNelIma-jAne jaturmAno trIjA bhAganA aMtima bhAga sAthe cothA bhAgarUpe AkAzamAM Ave tyAre muLa jetti jANuM hastehi yujhA-vairAtrivaM zAstramAM prasiddhezya ta muni vairAtrika kALa arthAta trIjA praharanI "ji" zabdathI svAdhyAya pratighAtaka ulkApAtAdikanA parijJAnane mATe cAre dizAomAM AkAzanI pratilekhanA karI svAdhyAya kare. mArA vizeSarUpa se muni ke divasa kRtya kA kathana A pramANe sAmAnya rUpathI divasa ane rAtri saMbaMdhI kartavyane kahIne have sUtrakAra pharI vizeSa rUpathI divasamAM karavA yogya kartavyane sADA sattara (1NA) gAthAo dvArA kahe che-"pukivandra"i ItyAdi. anvayArtha-divasanA putrima jamA-pUrvani ratuthamA pUrva cothA bhAgamAM prathama paurUSIrUpa sUryodayanA samayamAM-muni savinaya savaMdana gurunA Adezane prApta karIne meja paritti -mae pratisteha2 varSAkalpa AdinA yogya vastra ane pAtrAdinI pratilekhanA kare. pratilekhanA karyA pachI " vaMvitA-gujaM vivA gurune vaMdanA kare. vaMdana karyA pachI te saMagvamavallai pjJA-tukaraNavimokSaNaM kuryAt zArIrika ane mAnasika saghaLA dukhene nAza karanAra svAdhyAya kare. 21 "voriNI" ItyAdi. anvayArtha-orala jAmA-auSyAcatumane paurUSInA avaziSTa cothA bhAgamAM " vaMttiLaM-ju vantivA guru mahArAjane vaMdanA karIne to haraNa kavimi-tata vAca gatiSNa bAdamAM kAlapratikramaNa na karatAM, gamanA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamana AdirUpa rUci na karatAM mArga -maganuM pratita upakaraNa mAtranI pratilekhana kare. svAdhyAyanA pachI kAla pratikramaNa karavuM joIe. ane caturtha paurUSImAM paNa svAdhyAya karavAnuM vidhAna che. e mATe A gAthAmAM "kakizamitta jarU" evuM kahe che mArA pratilekhanA vidhi kA varNana have pratilekhananI vidhi kahevAmAM Ave che-"muttiro" ityAdi. anvayArtha-muni mupattirya-mulavaNAm ATha puravALI sarakamukhavastrikAnI sarva prathama parisephitta-kavijeharA pratilekhanA kare. enI pratilekhanA karyA pachI je musTizo joI sTiphathaM kinna-no aMtiH 99ati pratievat pramAIkAnI, rajoharaNanI, tathA AMgaLInI upara rAkhI gacchakalatikAnI arthAt pramAjIkA daMDanI rajoharaNa daMDanI pratilekhanA kare, bAdamAM vaccenI pratilekhanA kare. 23 vastronI kayA prakAre pratilekhanA kare ? e mATe kahe che ke-"Dha" ItyAdi. anvayArtha-=7a thi turiyaeN puravaM pathameva rije-4rtha sthira tvarita pUrva varSa pratihevatva ubhuTuka Asana upara besIne muni vastrane trAMsu phelAvI sthiratA ane acapaLatA pUrvaka purvya-prathamam sarva prathama vastronI pratilekhanA kare. arthAta vastrone banne bAjuethI joI le. paraMtu tene jhATake nahIM. je tenA upara kaI jIvajaMtu cAlatuM pharatuM ke beTheluM najaramAM Ave to tene yatanApUrvaka jyAM kaI prakArano upadrava na hoya tevA sthAna upara rAkhI de. to vi joDe-tataH dvitIyaM praznot pachIthI enuM prapheTana kare. arthAta yatanAthI vastrane jhATake, prapheTana karyA pachI pramArjana kare jIvajaMtu alaga na thAya te paMjaNIthI pUje ane hAtha pUjaNA AdimAM lAgela jIvajaMtune surakSita sthAna upara yatanAthI rAkhI de. 24 pUrva gAthAmAM sAmAnya tathA pratilekhana prapheTana ane pramAjanane nideza karyo, tene vizeSa rUpathI samajAve che-" vAviyaM" ItyAdi. anvayArtha-sAravAviyaM-ttita pratilekhana ane prasphoTana karatI vakhate vastrane nacAvavuM na joIe, tathA a4i-asjitam vaLa deve na zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 24 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 joIe. tathA gaLAnudhi-bannAnundhi vastranA vibhAga spaSTatayA dekhAya nahIM. A pramANe pratilekhana, praspheTana na kare. temaja morTAruM ceka-amarzavata bhIMta Adine saghaTA hAya A pramANe pratilekhana ane prasphoTana na kare, have keTalI vakhata prasphoTana ane pramArjana karavuM joI e te kapurimA " ItyAdi gAthAMza dvArA kahe che. chavvuttarama-purvAzmAH mRtanApUrNAMka cha vakhata vastronuM prasphATana na kare. enA A prakAra che. vajranA sAmA bhAgane traNa bhAgeAmAM kalpita kare e traNe bhAgAne sArI rIte joI lIdhA pachI eka eka bhAganuM eka eka vAra prasphATana kare, A pramANe vastranA pAchalA bhAganuM' paNa praspheTana kare, A pramANe praspheTananA cha bheda hAya che. tathA navaloDA-navaghoTA: vajranu nava vakhata pramArjana kare. e pramArjana A pramANe che. je vastranI pratilekhanA karavAnI hAya e vajranA sAmenA bhAgane traNa bhAgeAmAM kalpita karIne e traNe bhAgeAnI pratilekhanA karatI vakhate jo kAI bhAgamAM jIvajaMtu dekhAya te tene yatanApUrNAMka traNe bhAgene traNa traNa vakhata pramAna kare. A pramANe nau khATA thayA. je pramANe sAmenA bhAgamAM nava vakhata pramAnarUpa naukhATAnu nirUpaNa karela che eja pramANe vastranA khIjA bhAgamAM paNa nokhATA thAya che. paraMtu tenI ahIM vivakSA karela nathI. A pachI vALI jALivisoi-mALi prALivizodhanam ane hAtheAnu pratilekhanarUpa vizeAdhana karavu' ane hAtha upara jo keAI jIvajaMtu Adi prANI beThela hAya tA enuM vizeSana arthAta niya evA sthaLe pariSThAna karavuM. upara kahevAmAM Avela pratilekhanAonA bheda pacIsa heAya che, te A pramANe che. " urdhva, sthira, ati " e traNa bheda, bannene meLavatAM sAta thayA. cha purima,' tera, naukhATA' bAvIsa, 'ane hAtheAnu vizeAdhana ' cAvIsa, eka bheda hAtha upara cAMTelA jIvajaMtu Adi prANIyAnA ekAMtamAM pariSThApana rUpa prANI vizeSana ' pacIsa, A pramANe pacIsa bhe pratilekhanAnA che. " bAmaTA " Adi tera prakAranA pratilekhanAnA doSa kahela che. AthI tenuM pratilekhanA rUpathI grahaNa thatu nathI. parapA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 25 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratilekhanameM doSoM ke tyAga viSaya meM sUtrakAranA kathana pratilekhanAmAM denA tyAga nimitta sUtrakAra kahe che-"kAma" ItyAdi. anvayArtha-munine garamA-garama viparIta karavArUpa ArabhaTa dezane parityAga karI devA joIe. arthA-pratilekhyamAna samagra vastranI pratilekhanA na karatAM vacamAM ja bIjA bIjA vastrone pratilekhanAnA mATe jaladI jaladI letAM javAM enuM nAma ArabhaTA deSa che. A deSa pratilekhanA vakhate muniye cheDI de joIe. kahyuM paNa che "vitarAmAmaST, turiyuM vA marmLa " vitathakaraNamArabhaTA, tvaritaM vA anyaanygrhnnen"| anvayArtha-sa -sanma vastranA cheDAnA bhAgane vaLa deva athavA te upadhinA upara besavuM e saMmaI deSa che. Ane paNa parityAga karI devo joIe. moTI-maurAsTI tiryakra, urdhva, ane nIca saMgharuna hevAnuM nAma auzalI che. A trIje doSa che. ene paNa pratilekhana karatI vakhate sAdhue parityAga karI devuM joIe. jaldI rai-vaturthI proTanA ceAthe deSa prasphaTanA che. arthAt dhULathI bharelAM vastrane je pramANe jhATakavAmAM Ave che. A pramANe vastrane phaTakAravuM enuM nAma praTanA che. vivihA-vizitA pAMcamo deSa vikSisa che. arthAtu-pratyupekSita vastrane apratyupekSita vastramAM-aprativAnI sAthe mUkI devuM--enI sAthe meLavI devuM. AnuM nAma vikSipta deSa che. sAdhuoe A deSane parihAra karI devuM joIe. arthAta-je vastranI pratilekhanA karavAnI hoya e vastranI pratilekhanA na karatAM phakta tene upara uparathI ja joI levuM e paNa vikSipta nAmane deSa che. TrA- ipaTI vedikA nAmane chaThTho deSa che. e vedikA pAMca prakAranI che.-ukauMca- " veiyA paMcavihA paNNattA taM jahA-uDaveiyA, ahoveiyA, tiriya veiyA, duio veiyA, egao veiyA,-tattha uDaveiyA-uvari jANugANaM hatthekAuNa paDileheI (1) aho veiyA-aho ANugANaM hatthekAuNa paDilehei (2) tiriya veIyAsaMDAsayANaM majjhe hatthe neUNa paDile hei (3) ubhao veiyA vAhANaM aMtare jANugA kAUNa paDile hei(4) ego veiyAegaM jANugaM bAhANAmaMtare kAuNa paDile hei ti" bhAvArtha-vedikA pAMca prakAranI che. urvavedika, adhevedika, tiryodikA, dvidhAte vedika, ekavedika, ane jaghAo upara hAtha rAkhIne vastra AdinI pratilekhanA karavI e urvavedikA nAmane deSa che. aMdhAonI nIce zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthane rAkhIne pratilekhanA karavI e adhavedikA nAmano deSa che. saMdazake jaMghAnI vacamAM hAthane laI jaIne pratilekhanA karavI e tiyanvedikA nAmane deSa che. banne bhujAonI vacamAM jaMghAone karIne pratilekhanA karavI e dvidhAte vedikA nAmane doSa che. eka jAMghane baMne hAthanI vacamAM rAkhIne pratilekhanA karavI e eka te vedikA nAmane deSa che. AraTAdi vedikA paryatanA deSa sAdhue pratilekhanAmAM tyAgavA joIe. 26 che pratilekhanAnA bIjA dene paNa kahe che.-"pAritra" ItyAdi ! anvayArtha-je sAdhu sisTivisTorI-zithiw4oTA pratilekhyamAna vastrane pakaDatA nathI, pralamba rAkhe che ane moTA bhAge pratilekhyamAna vastranA cheDAne laTakatA rAkhe che. bhUmi upara athavA hAthamAM ene halAvatA rahe che. prajAmo-gvAma vastrane vacamAMthI pakaDIne tene jamIna upara ghasaDIne kheMce che. vadhu-vadhUnanA traNa vakhata ke tethI vadhAre vakhata vastrane halAve che. athavA te eka ja sAthe ghaNuM vastrone pakaDIne halAve che tathA mALijamAM -pramANe pra ti pramANamAM praphuTanAdirUpa pramANamAM asAvadhAnI rAkhe che. saM iALova jJA-zakti jALanopa kuryAta pramAdavaza pramANanA tarapha zaMkAnI utpatti thavAthI je AMgaLIonI rekhAnA paza Adi dvArA eka be traNa Adi saMkhyAne gaNe che ane prapheTanAdika kare che te e badhA pratilekhanAnA deSa che. munie A dene tyAga kara joIe, hAthanI AMgaLInI rekhAne sparza karatAM karatAM prophiTanAdikanI gaNatrI karavI e pratilekhanAmAM deSa mAnavAmAM Avela che. AthI ene tyAga karavAnuM ahIM batAvavAmAM Ave che. mArA bhaMgapradarzanapUrvaka sadoSa aura nirdoSa pratilekhanA kA vizeSa rUpase varNana have bhaMga nidezapUrvaka sAkSAta sadeSa ane nirdoSa pratilekhanAne kAMIka vizeSatAthI kahe che-"bhUpatti " ItyAdi ! anvayArtha-di-ti pratilekhanA zapUjAriNa-kannasiritA nirdiSTa pramANanA anusAra ja sAdhue karavA joIe. temAM na te nyUnatA rAkhavI ke, nate adhikatA AvavI joIe. arthAtu-praTanA pramAjanA ane velA-samaya A traNemAM nyUnAdhikatA karavI na joIe. taheva vivedavANAtA 2 vicAra Aja pramANe puruSaviSayasa upadhivipayosa A vipa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 27 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAna paNa parityAga karI devo joIe. gurunA temaja moTerAonA vastrAdi. konI yathAkrama pratilekhanA na karavI e puruSaviparyAya che. savAre ane sAMje rajoharaNAdika upadhinI yathAkta rIti anusAra pratilekhanA na karavI e upAdhi vipayasa che. ahIM anyUna, anatirikta ane avivyatyAsa, A traNa vizepaLA dvArA pratilekhanAnA ATha bhaMga sUcavavAmAM Avela che. temAM zAstra maryAdA anusAra prasphoTanA, pramArjanA ane veLA A traNe jyAM sAdhI zakAya te prathama bhaMga che. paDhamaM ja -praya kAratam AthI A prathama pada ja prazasta che. senAnA kaNasthAna-zeSAni tu karAratAni bAkInAM sAta pada aprazasta che. 11 511 115 1 515 151 | 551 155 1 555 A keSTakathI e vAta bhalIbhAMtithI jJAta thAya che ke, prathama padanA sivAya bAkInA sAta bhaMga sadoSa che. AmAM nyUnatvAdika doSamAMthI kaI kaIne doSa lAgato rahe che. AthI prathama bhaMganA anusAra ja pratilekhanA karavI joIe. A keSTakamAM je ekanA aMka che, te nirdoSatAnA che, ane pAMcanA aMka dezanA ciha darzaka che. 28 nirdoSa prati lekhanAko karatA huA muni ke chaH kAya kA | virAdhaka hone kA kathana nirdoSa pratilekhanAne paNa karanAra muni je pramANe che kAyAnA virAdhaka hoya che te be gAthAothI kahe che -"ji " ItyAdi! puSi" ItyAdi ! anvayArtha-hi -kuLato-sisTevanAM gun pratilekhanA karanAra muni maho-miyaH parasparamAM - thAm vAte kare che athavA gaLavacahuM jarUjayAM vari janapada kathA-stri AdinI vAta kare che. athavA anya pratyAkyA rAtti vAjayati svayaM pratIti bIjAone pratyAkhyAna Ape che, athavA bIjAne vAcA Ape che, athavA bIjA pAsethI vAcanA grahaNa kare che. te Diskepatto-riskelanA mattaH pratilekhanAmAM asAvadha muni puNI AukAe teu vAU vaNassai tasANaM-pRthivyaSkAyayo tejovAyuvanaspatitrasAnAm pRthayo kAya, apakAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAya temaja trasakAya, A chaof -LAmara cha kAyAnA chanA virAdhaka bane che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha -kuMbhAra AdinI zALA AdimAM sthita muni pratilekhana karatI vakhate je parasparamAM vAte Adi karavAmAM saMlagnacitta banI jAya che tyAre pramAdavazavartI banIne tevI sthitimAM te munithI pratilekhana karatI vakhate hAthanA saMcAlanathI jaLa bharela pAtra paNa DhaLAI jAya che, enA DhaLI javAthI mATI, agni, bIja, ane kanyavA Adi nI virAdhanA thAya che. kemake, e saghaLA jIva e pANImAM avazya bhIMjAI jAya che. jyAM agni hoya che, tyAM avazya vAyuM hoya che. A pramANe pratilekhanAmAM asAvadhAna banela suni dravyarUpathI vajIvanIkAyanA virAdhaka bane che. tathA bhAvanI apekSA pramatta hevAnA kAraNe te AtmA ane saMyamanA virAdhaka bane che. A mATe prati lekhanA avasaramAM "paraspara AvI vAta vagere karavI hiMsAnuM kAraNa che, e evuM jANIne sAdhue tene parihAra kara joIe. mArelA nirdoSa pratilekhanA karatA huA muni ke ArAdhaka hone kA kathana nirdoSa pratilekhanA karI rahela muni je pramANe ArAdhaka hoya che te kahe che-"purI" ItyAdi.. avayArtha-viheNa sAra-vihevAcAkU gAyu pratilekhanAmAM 15 muni puDhavI AukkAe teu vAu vaNassai tasANaM chanhaMpi ArAhao hoi-pRthikarAvakAro tenovAkuvAraparitrANAnAm pa gAmavi mAdhava mati pRthavIkAya, apUkAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya, A cha vanIkAyanA ArAdhaka mAnavAmAM Ave che. 31 A pramANe divasanI prathama paurUSInuM A kartavya ahIM sudhI kahevAmAM Avela che. AnA pachI bIjI paurUSInuM kartavya kahevuM joItuM te paNa "vIja rAI vIrAya" A gAthAMza dvArA kahI devAmAM Avela che. A mATe ahIM kahela nathI. A svAdhyAya ane dhyAna ane sAdhue avazya karavAM joIe. have jyAre keI e prazna kare che ke, trIjI paurUSInuM kartavya sAdhue avazya karavuM ja joIe. athavA keI kAraNa upasthita thatAM karavuM joIe? te ene uttara sUtrakAra kahe che-"cA" ItyAdi ! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAra ke chaH kAraNoM kA nirUpaNa anvayArtha-muni manacAunma rASi mugi-for-manyatasminuM #ALa samupasthire vakSyamANa A cha kAraNemAMthI koI eka kAraNanA upasthita thavAthI tathA pANI-varIyAva jasiAM trIjI paurUSImAM mArA janmaghara bhakta pAnanI gaveSaNa kare A bhaktapAnanI gaSaNa sAdhunA mATe trIjI parUSImAM autsagaka ja che. nahIM te sthavirakalpika sAdhuone paNa yathA vihita kALamAMja bhaktAdikanI gaveSaNa karavAne prasaMga prApta thaze AthI judA judA dezane pracalita bhejanakALa ja sAdhuonI bhikSAno kALa che evuM jANavuM joIe. kahyuM paNa che- "saikAle care bhikkhU , kujjA purisakAriyaM / sAtti ne sauphanA toti gayA !" ( daza. vi. a. 5. u. 2 ga 6). arthata-muni dezAnusAra zikSAne ucita samayamAM ja bhikSAnA mATe jAya ane utsAha pUrvaka bhikSArtha bhramaNarUpa puruSArtha kare kaI vakhata bhikSAne lAbha na thAya te " Aje mArAthI saheje ja tapa thai gayuM" e vicAra karIne santuSTa rahe. 32 che kAramAMthI kaI eka kAraNa upasthita thaI jAya tyAre ja sAdhue bhakta pAnanI gaveSaNa karavI joIe. e sivAya nahI. te cha kAraNa A che "vaicA" ItyAdi ! anvayArtha-caNa-venAi suta pipAsA AdinI vedanAne upazamane mATe (1) verAvajo-vaiyAvRAra guru, galAna Adi munijanI sevArUpa vayAvRtti karavA mATe (2) ri -thara IrSA samitinI ArAdhanA karavA mATe (3) saMgamaThThANa-saMcamAryAla saMyama pAlana karavA mATe (4) tathA pALavattiyA-trANapratyacAra prANInI rakSAne mATe (5) dhArjitaU-dharmannittA dharmadhyAnanI cintAne mATe (6) bhakta pAnanI gaSaNA karavI joIe. bhAvArtha -bhakatapAnanI gaveSaNa A che kAramAMthI koI eka kAraNa upasthita thaI jAya te ja karavI joie. evuM je pahelAM kahevAmAM Avela che. eja kAraNene sUtrakAra batAve che.-AmAM sarvaprathama kAraNa vedanA che-sudhA athavA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pipAsAnI vedanA jyAre upasthita thaI jAya tyAre tenI zAMntInA mATe sAdhue AhAra pANInI gaveSaNa karavI joIe. AhAra pANInA vagara sAdhu guru, AdinI sevA yathAvata karI zakatA nathI. AthI vaiyAvRtya rU5 tapasyAnI ArAdhanA nimitta Avazyaka che ke, AhAra pANIno upayoga karavAmAM Ave, sAdhu jyAM sudhI sudhA ane pipAsAthI AkuLa vyAkuLa thatA hoya che, tyAM sudhI tenAthI irSA samitinI paripAlanA thaI zakatI nathI. AthI enI pAlanA nimita AhAra pANInI gaveSaNa karavI sAdhu mATe Avazyaka che. AhAra AdinA vagara kaccha, mahAkacchanI mAphaka saMyamanuM paripAlana thavuM asaMbhava che. A kaccha-mahAkacha be bhAIo hatA teoe bhagavAna RSabha devasvAmInI sAthe dIkSA lIdhI hatI, eka vakhata bhagavAna pratimAmAM virAjita hatA tyAre teone AhArAdi na maLavAthI saMyama pALavAmAM asamartha thaIne tApasa banI gayA. A mATe saMyamane sArI rIte pAlana karavA sArU AhAra pAnI gaveSaNA karavI ucita che. AhAra pANI vagara avidhi pUrvaka dehanuM visarjana karavuM te ApaghAta karavA samAna che. AthI evA AtmaghAtathI bacavA mATe prANenA paritrANane mATe AhAra pAchuM levA Avazyaka che. dharmadhyAnanI citA paNa jyAM sudhI AhAra pANI na maLe tyAM sudhI nizcita rUpathI sAdhI zakAtI nathI. AthI A dhyAnanI citAnA mATe AhAra pANInuM levuM Avazyaka che. A ja kAraNa che. A che kAraNone laIne muni AhAra pANInI gaSaNA kare. 33 AhAra ke tyAga kA chaH kAraNoM kA varNana je kAraNothI bhakata AdinuM grahaNa sAdhue na karavuM joIe e kAraNene sUtrakAra batAve che--"nimAMtha" ItyAdi ! anvayArtha-fdhamaMto-timAnuM dharmAcaraNanA tarapha saMpUrNapaNe dharyazALI niro-nimaH nirgatha sAdhu athavA dhRtimatI nathI-nirbI sAdhvI e bane paNa hiMma A vakSyamaNa chardi para ToLe-jagareja stha che sthAnanA upasthita thavAthI na ja - suryAta bhaktapAnanI gaveSaNa na kare, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 31 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atimaLA takSNa hor-bannatimAM sattva mata ema karavAthI temanA saMyama ceAgeAnuM ullaMghana thAya che. 5 34 te cha sthAna A che-- ya jIvaso '-ItyAdi ! anvayA --caM-batta, javarAdika roga hovAthI sAdhu athavA sAdhvIe bhaktapAnanI gaveSaNA karavI na joie, vaso-vaTM deva manuSya ane tiya"ca kRta upasargI thavAthI bhaktapAnanI gaveSaNA na karavI joie, kaMmavedyuttiyu nitilayA--mahAcaryastutivu titikSacA tathA brahmacaryarUpa guptinI sahanazilatAne saMpAdana karavA mATe sAdhu sAdhvIe bhakatapAnanI gaveSaNA na karavI joie. pALiyA tavade-mALiyA tootoH varasatA varasAdamAM apakAya AdinA jIvAnI rakSA mATe caturthAM bhakatAdarUpa tapasyA karavA mATe savoocArlRANa-zarIra yuddhetenArthAya tathA ucita samayamAM anazana karavA mATe bhakatapAnanI gaveSaNA na karavI joIe, A cha kAraNa che ke jenA upasthita thavAthI sAdhu athavA sAdhvIe bhaktapAnanA parityAga karI devA joi e. / / 35 // bhikSA vidhi kA varNana munie bhakatapAnanI gaveSaNA karatI vakhate kaI vidhithI ane keTalA kSetra sudhI javuM joI e A vAta have sUtrakAra batAve che-- " avanesa '-ItyAdi ! anvayA---muni vazenuM-avazeSam bhikSAdhAnI sahita saghaLA malana nijJA-mAa vRkSItvA vastra pAtrarUpa upakaraNeAnI pahelAM cavaghuttA pakSuvA AMkheAthI cinhela-gatiolacer pratiakhanA karI levI joie. arthAt bhikSAdhAnI sahita saghaLA vajrapAtrAne sArI rIte AMkhAthI joI javAM joIe ke jethI kAI jIva jaMtu enA para na hoya. pachIthI ene laine vadhAremAM vadhAre zraddha'oya. gAmo-badheyojJajJAta ardhA yAjana sudhI vihAraviNa muLI-vihAra vinmuniH AhAra pANInI gaveSaNA nimitta payA~Tana karavuM. enAthI AgaLanahI', kemake, e gAunA uparatuM azanapAnAdika sAdhunA mATe akalpanIya matAvavAmAM Avela che // 36 / / A pramANe e gAunI aMdarathI AhAra pANI laI ne sAdhu upAzrayamAM Ave. peAte lAvela bhIkSA guru mahArAjane khatAle. gurumahArAjanI AleAcanA Adi grahaNa karyo pachI AhAra pANI karIne pachI zuM kare te sUtrakAra matAve che. patnItta " ItyAdi ! anvayA--muni AhAra pANI karIne catthIva polIk-vastu, vaijgyAm zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 32 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI muni cauthI paurUSImAM mArA niravattAna-manana nikSivya pratyuprekSaNA pUrvaka pAtrone vastramAM bAMdhIne rAkhI de. tamottaraH A pachI sadavamAvavibhAva sajjAyaM ca kujjA sarvabhAvavibhAvana svAdhyAyaM ca kuryAta sAtatyAnA nirUpaka svAdhyAyane kare. . 37 || vaLI paNa kahe che-"varilI" ItyAdi ! anvayArtha-muni vorasa jamA- ucAturmAne divasanI cothI paurUSInA cothA bhAgamAM svAdhyAyane samApta karI " vaMvijJAna-gu vandityA guru mahArAjane vaMdanA kare, sTAra kimittA-strI nirakhya kAla pratikramaNa karIne sigaMtu ri-sADyAM pratirUpatAnI zayyAnI pratilekhanA kare.38 pariNApana vidhi kA varNana pharI paNa kahe che -"pANaag" ItyAdi ! anvayArtha kacarAno taH yatanAvAna muni pAsavapuravAramUrSi 2 hisTehiss-prazvanodavA mUrSi prasiddhezvara bAra bAra (12-12) Dila prastravaNa bhUminI paNa pratilekhanA karI. A pramANe 12-12-3=27 bAra, bAra ane traNa maLIne sattAvIsa prakAranI Dila pratilekhanAnA antara sUrya asta thaI jAya che. karaMja " caubhAgAvasesAe, carimAe paDikkamittu kAlassa / uccAre pAsavaNe, thaMDilacauvIsaiM pehe // 1 // ahiyAsiyAu aMto, Asanne majjhi dUri tinnitini bhave / tiNNeva aNahiyAsI, anto chacchacca bahirao // 2 // emeva ya pAsavaNe, bArasa cauvIsaiM tu pehettaa| kAlassa ya tajibhave, aha mUro asthamuvayAi // 3 // " A gAthAone bhAvArtha A pramANe che - divasanI aMtima paurUSInA cothA bhAgamAM uccAra prasavaNanA spaMDilanA covIsa maMDaLanI pratilekhanA kare. emAM prathama uracAra viSayanAM bAra maMDaLa A prakAranAM che gAmanI aMdara, pAse, madhya ane dUra A traNa adhyAsanIya-sAmAnya zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me rUpathI upayegamAM AvavA cAgya, anaghyAsanIya viziSTa pratyeAjanavaza upayogamAM AvavA cengyu, A pramANe darekanA e e bheda heAvAthI gAmanI aMdaranA cha maMDaLa thayAM. A pramANe gAmanI bahAranAM paNa pAse, madhya ane dUranA bheda hAvAthI gAmanI mahAranAM cha maMDaLa thayAM. A pramANe aMdara ane bahAranA meLavavAthI bAra maMDaLa uccAranAM thAya che. A pramANe pravaNanAM paNa khAra bheda thaI jAya che. A rIte bannene meLavatAM cAvIsa maMDaLa thayAM. pachI rAtrinA prathama, madhya ane aMtima bhAga evA kALanA traNa bheda meLavavAthI saghaLA maLIne sattAvIsa maMDaLa thAya che. A sattAvIsa maMDaLAnI pratilekhanA muni kare tyAM sudhImAM sUrya asta thaI jAya che. jyAre sUrya asta thai jAya tyAre sAdhue SaDAvazyaka viSayaka pratikramaNa rAtrinI prathama paurUSInA prathama cAthA bhAga paryaMta karavuM. A pramANe vizeSa rUpathI divasanuM kRtya karIne have sUtrakAra A pramANe rAtri kRtya khAve che to--tataH prasravaNAdi bhUminI pratilekhanA karI lIdhA pachI muni sadguNa vimokkhaNaM kAussagaM kujjA - sarvaduHkhavimokSaNaM kAyotsarge kuryAt zArIriGa ne mAnasika tapanuM nivAraNa karanAra kAryAtsaga kare. kAryAtsaga karmopacayanA hetu hAvAthI sarva du:khAnA nivAraka tarIke mAnavAmAM Avela che. vaheva " kAussagge jaha muTThiyassa, bhajjaMti aMgamaMgAIM / taha bhidati suvihiyA, aDUvihaM kammasaMghAyaM // 1 // arthAta-kAyAtsaga mAM beThelA muninAM jema jema aMga upAMga tUTe che tema tema tenAM avidhakamanA nAza thatA rahe che. / / 39 / / kAyotsarga meM aticAra kA cintana kAryAtsaga mAM sthita muni zuM kare che te kahe che---- phevasiya " ItyAdi ! anvayA--muni phesiyalAmAM anu punno vittina-naivatti attiSAra anupUrvazaH cintayet divasa sabaMdhi aticArAnA kramazaH vicAra kare. eja kAceAtsaga che, nALe ca TUMpaLe ceva taheva zatammajJAne jazane caitra tathava rAtrei tra jJAnanA viSayamAM, dananA viSayamAM tathA cAritranA viSayamAM je kAMi aticAra lAgyA hAya enA vicAra kare. ||40nI vaLI paNa--" Ayi " ItyAdi dha annayAno-tataH aticArAnI AlecanA karyA pachIthI rica zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 34 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jASaNo-pAritAcoLaeN muni kAryAtsagane pAre samApta kare. enA pachI guruM vaMditA - guruM vanditvA gurune vaMdanA urI devasiyaM aIyAraM Aloijja jhkmNvaiNaLa tiyA thayAnuM jJAjopayet divasa saMbadhI aticAra gurunI pAse prakAzita kare. // 41 // kAyotsarga meM sthita muni kI zatricaryA kI vidhi kA kathana "" pharI paNa--" viimattu " ItyAdi | anvayA--to-tataH aticArAnI AleAcanA pachI piimattu-tirumsa pratikramaNa bhAvazuddhirUpa manathI pratikramaNa sUtra pATharUpa vacanathI mastakane jhukAvavArUpa kAyathI karIne nissaTTo niHzasyaH mAyAdizalpa rahita thaIne to guru vaMdittANaM - tataH guruM vanditvA guruvahanA urI bhuni savvadukkhavimokkhaNaM jANo yuggA-sarvaduHzamokSaLa jAyone aMta saghaLA duHkhAnA nAza karavAvALA kAcAtya jJAna darzana cAritranI zuddhinA nimitta vyutsaga tapa kare. // 42 // pharI kahe che--" vAci'ItyAddhi! anvayA--thiAvastuLa-vAhitAcolaoNH kAcetsaga pALIne muni juduM vandittAna-guruM vanduitvA gurune vadanA kare vaMdanA karyA pachI zuruM jhAvuMstutimAruM 2 vA' namosthuLa" lakSaNarUpa stuti khAle. stuti olyA bAda hAruM saMdio p--Aja saMskRtilacer pradoSakALa saMbadhI kALanI pratilekhanA kare. [43] pachI zuM karavuM joIe te kahe che--< vaDhama" ItyAdi ! anvayA --rAtrinI paDhamaM oiitta sannAruM-prathamAM pauravI svAdhyAya prathama paurUSImAM svAdhyAya kare vIya jJAna lIyAcad-dvitIyAM dhyAnaM dhyAyeTU khIjI pauru SImAM dhyAna kare, tArUM nioa tu-tRtIyAmAM nidrAmotraM tu trIjI paurUSImAM nidrA le ane sannAruM tu patthI-vAdhyAya tu caturthAMnceAthI paurUSImAM pharIthI svAdhyAya kare // 44 | cauthI paurUSImAM svAdhyAya kema karavA te sUtrakAra kahe che-"porinta" ItyAdi / anvayA-rAtrinI catthIva porasI-catu vauthAm catu paurUSImAM muni hArUM paheAi--AruM pratioya vairAtrika kALanI pratilekhanA karIne alaMga aooi-aracatAnuM vocanuM gRhasthajana jAgI na jAya evAM rUpathI arthAt maMdamaMda svarathI svAdhyAya kare. // 45 // zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 35 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325-" porisIe" tyaadi| anvayArtha tao-tataH svAdhyAya 4aa pachI porasIe caubhAge-pauruSyAzcaturthabhAge yAthI pauSInA thaa| sAtha // 4ii. 23 tyAre guruM vaMdittANaM-guruM vanditvA zurune 4 // 4zana kAlassa paDikkamittA-kAlasya pratikramya 24811 AdI gye| cha. me sabhalane kAlaM paDilehie-kAlaM pratilekhayet prabhAta nI pratimana 12 marthAt rAsI pratimA 42. // 46 // kAyotsarga meM jJAnAdi aticAra kA cintana 5rI 5-" Agae" tyAhi / manvayArtha-savvadukkhavimokkhaNe-savaduHkhavimokSaNe sarva monu nipAra 4212 kAyavussagge-kAyotsarge yotsanA samaya nyAre mAvI taya tyAre bhuni savvadukkhavimokkhaNaM kAussaggaM kujA-sarvaduHkhavimokSaNaM kAyotsarga kuryAt sarva manipA24 4Ayotsarga 42. // 47 // kAryotsargamAM rAtrI saMbaMdhI aticAronuM je prakAre ciMtana karavuM na ta cha-" rAiyaM ca" tyA ! ____mankyAtha-muni nANammi-jJAne zAnana viSayamA saNammi-darzane zAnanA viSayamAM, caritammi-cAritre yAtrinA viSayamAM, tavammi ya-tapasi ca tapanA viSayamA bhane vIrya viSayamA rAiyaM aiyAraM ciMtija-rAtrikaM aticAra ciMtayeta rAtrina 2 4is matiyAra lAge DAya tenu yitavana 42. // 48 // __ pachI zu42 cha te 4 cha-" pAriya" tyAhi ! ma-kyAtha-pAriyakoussaggo-pAritakAyotsargoM yosa pANIne tao guru vaMdittANaM-tato guruM vanditvA gurune banA zane rAiyaM aiyAraM-rAtrika aticAraM rAtrI samAdhI matiyArAnI jahakkama Aloejja-yathAkramaM aticAra Alocayeta yathAbha manubhathI mAyanA42. // 48 // zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga meM tapa kA cintana aura siddhoM kI stuti vadhu paNa----" pa'imittu 'iyAdi ! anvayAya --pattimittu-pratikSya pratikramaNa karIne niCDDo-nizastyaH mAyA, mithyA, nidAnazalyeAthI rahita anela muni guruM ttiAna-guruM vahtviA guru mahArAjane vaMdanA kare. arthAt-ceAthA AvazyakanA aMtamAM gurumahArAjane vaMdanA karIne pAMcamA AvazyakanA prAraMbha kare. to sattuvimo vAM jAgaNamAM mA tato sarvadu:vimona gAyonI rvot ane e pachI sa duHkha vinAzaka kAcetsaga kare. // 50 / / kAcAnsamAM sthita muni kayA vicAra kare A vAta sUtrakAra batAve che jitavuM ' ItyAdi 1 66 anvayA-- isayaM vijhAma--tiSaH pratice huM namaskAra sahita naukArasI Adi kayA tapane dhAraNa karUM ? =-vam A pramANe taltha-taMtra kAryAtmaCmAM sthita muni viciMta-viciMtayet ciMtana kare. mahAvIra bhagavAna tA cha mahinA sudhI tapa karatA hatA te zuM huM paNu e pramANe eTalA samaya sudhI athavA enAthI echA samaya sudhI yAvata naukArasI sudhI tapa karI zakuM ke nahI' ? A pramANe peAtAnI zaktinI tulanA kare. kahyuM paNa che. vite trame 3 citavuM jAhe chammAsA mekadiNAdihANi jA porisI namovA // ,, kAyAtsarganA aMtamAM evuM ciMtavana kare ke, "huM kayA prakAranuM tapa karI zakuM chuM. zuM chammAsI tapa karI zakuM athavA tA eka divasa Ache chammAsI yAvat zuM naukArasI karI zakuM ? pachI vhAlamAM tu pArittA-hAyotsa tu rA kAceAtsaga pALIne gurumahArAjane vaMdanA kare. / / 51 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 37 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAcArIkA kathana aura upasaMhAra adhyayana samApti muni pachI zuM kare te kahe che -"rica" ItyAdi anvayArtha-pAricAusaT-TrritAthaH jeNe kAtsaga samApta karela hoya evA muni gurja vaiNittA-gu vanditA gurumahArAjane vaMdanA karIne yathAzakti tavaM vahivAitaH pratipada ciMtita tapane svIkAra karI briAraMtha rinna-siddhAnAM saMratavaM kula "namohyu " A pAThane be vAra bhaNe pAparA have adhyayanane upasaMhAra karIne kahe che-" -ItyAdi ! anvayArtha-pattA-harSa anantarokata A daza prakAranI sAmAcArI-sAmAvA sAmAcArI ane ei sAmAcArI e samaye cA-samAna vyati saropathI kahI che. rittA vahU navA saMsArAjA tioor rimi-cAM varitrA vavo navA saMsAranA tI je sAmAcArInuM pAlana karIne aneka jIva A saMsAra sAgarathI pAra thayela che. (jini-ruti travAmi) sudharmA svAmI jabbe svAmIne kahe che ke, he jambu bhagavAnanI pAsethI meM jevuM sAMbhaLela che tevuM A tamane kahela che. te pa3 | zrI uttarAdhyayana sUtranuM chavvIsamuM "sAmAcArI" nAmanuM adhyayana samAsa 26 satAisarve adhyayana kA prAraMbha sattAvIsamA adhyayananI zarUAta sAmAcArI nAmane chavIsamuM adhyayana kahevAI gayela che, have A sattAvIsamA adhyayanane prAraMbha thAya che. A adhyayananuM nAma "khaluMkIya che. chavIsamA adhyayanani sAthe A adhyayanano saMbaMdha A pramANe che-chavIsamA adhyayanamAM sAmAcArI kahevAmAM Avela che. e sAmAcArI azaThasaralapaNAthI ja pALI zakAya che. zaThapaNAthI nahIM. azaThatAnuM jJAna enAthI viparIta je zaThatA che. enuM jJAna thavAthI ja thAya che. A kAraNe A adhyayanamAM daSTAMtathI zaThatAnuM svarUpa batAvavAmAM Avela che. A saMbaMdhane laIne prAraMbha karAelA A adhyayananuM A prathama sUtra che. "zeraItyAdi zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaThatA ke svarUpa kA varNana anvayArthatherethavida saMyamamArgathI vicalita chane sthira karavAnA svabhAvavALA, arthAta-zrutacAritrarUpa dharmathI vicalita prANIne eja dharmamAM pharIthI sthira karavAvALA tathA kALa-dhADa jJAnAdika guNasamUhane dhAraNa karavAvALA vikAra-virAra tathA sakaLazAstronA pAragAmI, muLI-niH samasta sAvaghavyApAranA sarvathA tyAgI evA na- gaga nAmanA keI eka AcArya mArI-mAsIs hatA. teo sArU-gAvIH AcAryanA guNathI yukta hatA. e mATe nimAvami-nimA AcArya pada upara bIrAjamAna hatA. e gargAcArya karmodayathI kuziSya dvArA pharI pharI vicalita pitAnI samAdhIne, arthAta-cittanI ekAgratAne sthira karatA rahetA hatA. te 1 / samAdhIne dhAraNa karatI vakhate je prakArano vicAra kare che, te kahevAmAM Ave che.- "va " ItyAdi. anvayArtha-va-vane ratha ane gADA vageremAM joDavAmAM AvelA vinIta baLada Adi jAnavarane tamArU-jamAnAtha sArI rIte calAvanAra sArathI ke, je tAruM aphavattAnataram tivartate aTavIne pAra karI jAya che mA pramANe joe vahamANassa saMsAraM aivattaha-yoge vahamAnasya saMsAro'tivartate saMyama vyApAramAM suziSyAne lagADavAvALA AcArya Adikene saMsAra paNa atikAMta thaI jAya che. bhAvArtha-ziSyane vinIta joIne guru samAdhI bhAvane prApta banI jAya che. mArA A citta samAdhinI prApti mATe vinIta ziSyanA svarUpano vicAra karI gargAcArya avinIta ziSyanA svarUpane A pramANe vicAre che.-"" ItyAdi. anvayArtha-ne-catu je sArathI va -juThThAna pIThagaLiyA baLadene gADI AdimAM koparuM-cogati joDe che te ene vidyumbhALo-vinnara sArA mArga upara cAlavA mATe mAratAM mAratAM kristriya-jijarUti khedakhinna banI jAya che. AthI te kAmArdi ja vejI-gAmaifdhuM ja vecatte cittanI udvignatAne anu. bhava karavA lAge che. tathA re ja totto magarU-ttara gota: mane e bIcArAne e baLadene mAratAM mAratAM cAbuka paNa tUTI jAya che. | 3 || zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA gaLiyA baLadone kAraNe khIjAyelA sArathI zuM kare che? te kahe che. "zuM ? ItyAdi anvayA --n vuimmi isa- yuddhe vRtti eka khaLadanA pUchaDAne khaTaku bhare che ane ho-ham khIjA baLadane milana vidhar-miLamU vivi ArathI vAraMvAra vyathita kare che. A prakAre thavAthI hto samiruM maMga6-nnaH jJaminuM manatti eka baLada dheAMsarAne teADIne bhAgI jAya che ane to vpaTTiyojhaDa5the masjitaH bIjo bIjA mALe bhAgI jAya che. / / 4 / / pharI paNa--" to '-ityAdi anvayAya--ddo: kaI eka duSTa khaLada pArthe vAlena 14 caitra patti vAma-DAmA paDakhethI athavA dakSiNa paDakhethI jamIna upara paDI jAya che ane khIjA navela nirnAvati nIcu' meDhu karIne besI jAya che keAi nivaGga-nipaa cAre paga pasArIne suI jAya che, keAI eka vastu-te kUdavA lAgI jAya che, keAI eka, unniiti--paditi deDakAnI mAphaka uchaLavA mAMDe che, koI eka Dhe-zaH mAyAcArI maLada vAtriM padmAjI gati gAyane joIne tenI pAchaLa pAchaLa bhAgI jAya che. // 5 // pharI paNa--"mArUM" ItyAdi ! anvayA--mAr--mAthI kAI eka mAyAvI khaLada peAtAne khIlakula kuma jora batAvInemuuLa-mUrto mAthu` DhALI daIne 13''-pati jamIna upara paDI jAya che, keAI ekaddha-ddha: krodhI manIne hiduM nak--pratiSaya gati dhA mAge cAlavA mAMDe che, kAi eka mayaruvaeNLa vidra-mUtana tivrutti marI gayela jevA dekhAva karIne paDI jAya che, veoLa pAva-veOna traSAvatti ghaNI muzkelIthI uThADavAthI ghaNA ja jorathI doDavA lAge che tathA evA doDhe che ke, jenAthI tenA sahacArI baLada tenI sAthe cAlI zakatA nathI. // 6 // phI paNa--- chiLAphe ' ityAdi ! anvayAtha chinnAre-chinnAha: koI duSTa jAtanA khaLadasaddhi dinna-mi chinnatti zasane tADI nAkhe che, sutte khuLa maGgar-durvAntaH yunuM manapti kAbuthI bahAra thayelA kAI khaLada dhAMsarAne teDI nAkhe che, sovi ca mukSucAttA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 40 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAntiA pahAcarso 2 sUya uddhAya pahAcate keAI keAI duSTa khaLada tA susavATA karIne sArathI temaja gADI ane rastAmAM cheDIne ja bhAgI jAya che. ALA A pramANe dRSTAMtane kahIne sUtrakAra have dAntikanI sAthe ceAjanA kare che-- khaluMkA " ItyAdi ! anvayA --gargAcAya pAtAnA ziSya a Mge evA vicAra kare che ke, nArinA lonA vahunA-cAdazA coDyAH vajudA; jema e gADImAM joDavAmAM AvelA duSTa baLada hAya che, tArilA-sAdAH e pramANe chu-vahu nizcayathI duzmIttA vi-du:ziSyA viduSTa ziSya paNa hoya che, pituvA dhamagALasmi noDyA-kRtidurvA dharmayAne cogitAH mavanti e ziSya niSmaLa cittanA heAvAne kAraNe dharmadhyAnamAM niyukata karavA chatAM paNa hastatsAha banI jAya che. bhAvA--je pramANe duSTa baLado gADImAM joDavAthI gADI calAvanAra sArathIne khekhinna kare che ane je raste javAnuM hoya tyAM cAlatAM avaLe raste gADIne kheMcI jAya che evI ja rIte duSTa ziSya paNa AcArya-taraphathI samajAvavAmAM AvatA dhama dhyAna ane ene e dharmadhyAna zIkhavAmAM preraNA karAtI hAya che tyAre e tarapha durlakSa sevIne ulaTa AcAryane pIDita karatA heAya che. temaja sayamakriyA nuSThAnathI patita anI jAya che. A kAraNe temukita sthAnamAM paheAMcatA nathI. 8 / / have AvA ziSyanI zrRtidubaLatAne batAvavAmAM Ave che'phUddI" ityAdi ! anvayAya--kAI hodda: eka sAdhu rUDhivid-daddhinI vivA mArA zrAvaka dhanasaMpanna che, ane mArI vAtane mAne che, mArAM vajra pAtrAkrika ghaNAM sArAM che, ityAdi rUpathI pAte potAnI jAtane khUba ja uMcI mAne che. evA sAdhune RddhinA gauravavALA kahevAmAM Ave che. RddhinuM A pramANe gaurava karanAra sAdhu peAtAnA gurunA Adeza pramANe vartatA nathI. koI ae : eka sAdhu evA hoya che ke, je rasAve sauravaH rasamAM lelupa hoya che. evA rasaleApi sAdhu khAlaglAna AdinA mATe AhAra ApavAmAM ane tapasyAnuM anuSThAna karavAmAM pravRtti karatA nathI. i-- kAI eka sAdhu sAcAnAravi-sAtauraviH evA hoya che ke, je manameAjI heAya che jene laIne te AcAryanI AjJA pramANe cAlatA nathI, koI eka sAdhu suviroddoyujhioSanaH khUba krodha karanAra hAya che, evA sAdhu tapa saMyamanI kriyAnuM anuSThAna karavAmAM samatha hotA nathI. // huM // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 41 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ << krI paNa-- mivAruti" ItyAdi ! anvayA ----kuziSyAmAM chelR H kAI sAdhu evA paNa hAya che ke, je milArusimikSAruttiH bhikSAvRtti karavAmAM ALasu hAya che, AvA sAdhu gocarInA samaye AvatA parISahane sahana karavAmAM ayeAgya hAya che. arthAta te geAcarInA parISahAne sahana karI zakatA nathI. iH kAI eka sAdhu jomALamIhad-apamAnamIhaH apamAnane sahana karavAmAM bhIru hAya che, AvA sAdhu bhikSA mATe paryaTana karavA chatAM paNa gRhasthanA dharAmAM javA mATe tatpara thatA nathI, keAI eka sAdhu thandre tajja; ahaMkArI hAya che, evA sAdhu peAtAnA ahaMbhAvane kAraNe vinayadhamane pALI zakatA nathI. pachI AcAya vicAre che ke, huM kAI ziSyane vinIta samajIne hetu ane kAraNeAthI samajAvuM tA e paNa vakSyamANu prakAranA khanI jAya che. || 10 || have ene ja kahe che-- so vi" ityAdi ! anvayAtho vi-soni e paNa ziSya baMsaramAnnio-antaramAHH jyAre AcAya tene samajAve che tyAre te vacce vacce melIne dveSa ja pragaTa karatA rahe che. arthAt AcArya mahArAjanA samajAvavAmAM paNa te doSa ja pragaTa karatA rahe che. tathA e kuziSya gAriyALa taM thayaLa pramilaLa ki jJAoLAM tadruSane gamIkSNa tiruti AcAya tene je kAMi kahe che enA vacanane vAravAra kuTukitathI viparIta batAvatA rahe che. athavA AcAya ene kAMI hita zikSAnI vAta kahe che, te te tarata ja pratyuttaranA rUpathI kahevA mAMDe che ke, Apa amane zA mATe Ama kahyA kare che, Apa ja e pramANe kema karatA nathI. arthAt--Apa amane jema kaheA che tevu Apa kema karatA nathI, 5 11 // e kuziSya kevuM pratikULa AcaraNa kare che te kahe che na AItyAdi! anvayAthakuziSyane jyAre AcArya mahArAja evuM kahe che ke, De ziSya ! amuka zrAvikAnA gherathI mArA mATe tame AhAra laI Ave! e samaye te kuziSya javAma Ape che ke, sA mama na vicALa-mA mAM navijJAnatti e zrAvikA mane eLakhatI nathI, AthI te mane Apaze nahI. athavA evA paNa uttara ApI de che ke, manne-manye he guru ! huM evuM mAnuM chuM ke, niLayA hoklRi te A samaye gherathI kayAMka bahAra gaI haze. athavA evuM paNa kahI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 42 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ de che ke, gannosthavA-vatra anyaH prajJatu Apa A kArya mATe khIjA phAI sAdhune mAkalAve. huM eka sAdhu ja nathI bIjA paNa ghaNA sAdhu che. / 12 / / ,, pharIthI paNa kuziSya sAdhu zuM kahe che te batAve che-nesiyA' ityAdi! anvayAtha pesiyA-meniyA A kuziSyane jyAre gurumahArAja kAI gRhasthane tyAM AhAra Adi sAmagrI levA mokale te tyAre hi3-vRtti- apaDhnu te " Ape kayAre kahyuM hatuM ke amukane tyAMthI AhAra laI Ave " evuM kahI de che arthAt-guru mahArAja je gherathI AhAra lAvavAnuM kahe che te gherathI e AhAra lAvatA nathI ane e vAtane chupAvavA mATe ulaTu' gurumahArAjane kahI de che ke, " Ape e gherathI AhAra lAvavA mATe kayAre kahyuM hatuM athavA madhura AhAra - dine chupAvI le che. gurumahArAjane batAvatA nathI, athavA gurue kahela kAcane karatA nathI, athavA-akRta kAryone paNa " karI lIdhuM" ema kahI de che. athavA-je ghare agara je gRhasthane tyAM Ape mane mekalela te gRhastha athavA ghara mane na maLyuM. A pramANe kahI de che, ghumaMtaLo te yiMti-samantataH te yinti kuziSya evA bhayathI eDI tarhi thatA rahe che ke, jo gurumahArAjanI pAse huM besIza tA kAIne kAi kAma cIMdhaze. rAnuiMva mannatA mudde mili riti-rAnavetimiva manyamAnA muLe zuTiM hravRtti kAi samaya je gurumahArAja kAI kArya karavAnI AjJA Ape che teA e AjJAne rAjAnI veTha samajIne krodhanA AvezathI mADhuM caDAvI le che ane IrSAsUcaka evI trIjI ceSTA paNa karatA rahe che. / / 13 || krI paNa--" vAcA '" ItyAdi anvayA -vADyA-vAvitA: AvA kuziSyAne gurumahArAja taraphathI sUtra bhaNAvIne jyAre pati anAvAya che tathA peAtAnI nizrAmAM rAkhIne jyAre tene saiAi-saMgRhItAH sArI rIte surakSita karavAmAM Ave che, tathA mattapALeLa moriyA-mapAnena pitAH bhaktapAna dvArA khUba puSTa karavAmAM Ave che tyAre te kAI kAma upasthita thatAM nAyapaNA nA rUMvA-jJAtA cA TUMAH hasa pAMkhe AvavAthI jema manaphAvatI dizAmAM uDI jAya che. eja rIte peAtAnA gurujanAne cheDIne peAtAnI icchA mujabanA vihArI banI jAya che. bhAvA --rhaMsa jema peAtAnA mAtApitA taraphathI pAlana poSaNa thai uDavA grAmya thatAM bIjA sthaLe uDI jAya che eja rIte kuziSya paNu gurumahArAja zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 43 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraphathI dareka rIte ceAgya banAvAI jatAM gurune cheDIne khIje cAlyA jAya che. / / 14 / A pramANe kuziSyanA svarUpanA vicAra karI peAtAnA evA kuziSyAthI samAdhi ane kalezane prApta banelA gargAcArye+ zuM karyuM' te sUtrakAra kahe che-- k aha " ityAdi ! anvayA--adgazya A pramANe kuziSyanA svarUpanA vicAra karyAM bAda va hiM--vastuH duSTa baLadanA jevA kuziSyAthI samAvo-samAntaH yukta sAraphI-prAthi: sArathInI jema dhayAnanA niyantA evA gargAcArye manamAM evA vicAra karyo ke, TuvruttItendi majJa ji-duSTaziSyaH mama pi AvA duSTa ziSyAthI mAre zuM pratyeAjana che. AmanAthI mArUM kayuM kArya siddha thAya che. maiM mA avattIya-me AmA vIti Amane upadeza Adi ApavAmAM pracitta thayela mArA AtmA ja duHkhI thAya che. AthI A pAMcaseA kuziSyeAne samajAvatAM samajAvatAM mAre| samaya nakAmA jai rahela che. AthI mArU kalyANa kayAMthI thaI zake. A kAraNe A ziSyAne parityAga karIne mAre ugra vihArI thavuM joie. 5 155 AvA kuziSyAne zikSA ApavAne badale mArA AtmAnuM kalyANu karI lauM eja ThIka che. e mATe kahe che... jJAtijJA " ityAdi! anvayA jJAnnimama sIsA-3tAriyA jiddaddA-cAdazAH mama ziyAH sANAH nahinaduma: jevA A mArA ziSya che tevAja khaccara hoya che, Amane samajAvavAmAM mAre kALane vyatIta karavA sIvAya temaja kama badha sivAya bIjo koI lAbha nathI. A kAraNe AmanA parityAga karavA eja mArA mATe ucita rastA che, Amane preraNA Adi karavAmAM mAro samaya vyatha ja jAya che. AvA vicAra karIne gargAcAye hide cattAnuM-nahita mAn cattA khaccaranA jevA e kuziSyAnA parityAga karIne daDhe tevuM nirU-daDha tavaH prAAtti anazana Adi tapeAne daDhatAthI dhAraNa karI lIdhAM. // 16 // kuziSyoM ko choDakara gargAcArya muni kA Atma kalyANameM prayatnazIla honA ziSyAne cheADI dIdhA pachI gargAcAya kayA prakAranA thaI ne zu' kare che te kahe che--"milama" ItyAdi / anvayA--mika mahtva saMpanne-vRdghamAnava saMpannaH mahAra ane aMdarathI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 44 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmaLa vRttivALA tathA gaMmare gamIH gAMbhIya guNathIyukta ane sudghamAhimulamAdittaH atizaya samAdhisa'panna evA e mavA-naphAmAM mahAtmA gA~cAya mahArAja bhImULa avaLA-zaumUtena gAmanA cAritrayukta AtmapariNatithI cuta banIne mahiM virU-maddI virati pRthvI upara vicaravA lAgyA. arthAt meAkSarUpa peAtAnA AtmakalyANanI sAdhanA karavAmAM tallIna khanI gayA. ttinemikRtti kanImi" A pramANe jevuM bhagavAna pAsethI me' sAMbhaLyuM che tevuM ja kahela che.1nA zrI uttarAdhyayana sUtranuM 'khaTTu kIya' nAmanuM sattAvIsamuM adhyayana sapUrNa // 27 // aThAisarve aghyayana kA prAraMbha aura mokSamArga ke svarUpa aura unake phala kA kathana aThAvIsamA adhyayananI zarUAta sattAvIsamu' adhyayana kahevAI gayu che. have aThAvIsamA adhyayananI zarUAta thAya che. A adhyayananA sattAvIsamA adhyayana sAthe A pramANe saMbaMdha che.-sattAvIsamA adhyayanamAM zaThatA ( kuTilatA ) nA parityAga karIne vinaya mAIva ArUipa azaDhatA dhAraNa karavI joIe, ema kahela che. ane e azAtAne dhAraNa karanAra sAdhune mekSamArganI prApti sulabha ane che, e vAtane samajAvavA mATe A aThAvIsamA adhyayananA prAraMbha thAya che. zrI sudharmAvAmI jammUvamIne kahe che-" molamAM '" ItyAdi. anvayA--huM saghaLA karmonA kSayarUpa momaLavuM-mokSamArgati meAkSanA samyagdarzana AdirUpa mArgathI prApta thanArI siddhigamanarUpa gatine kahuM chuM; muLez%0jIta te sAMbhaLe. A gati vALasaMtuR-catuALasaMyu, catuSkAraNa jJAna, darzana, cAritra tathA tapa A cAra kAraNeAthI yukta che. nALanakalanAMjJAnavonarukSanAM sabhyajJAna, samyagdarzana, e banne jenAM lakSaNa che. evI che. jInendra deve Ane peAtAnI divya vANI dvArA pratipAdana karela che, tathA A zAzvatika hAvAthI tattva tAM satyarUpa che. zaMkA-kSyamANu e jJAnAdika cAra karmakSaya lakSaNarUpa mekSanAMja kAraNa che gatinAM nahIM. gati tA A muktinA pachI thanArI avasthAnu nAma che. A kAraNe AmAM catuSkAraNutA AvatI nathI. meAkSamAMja catuSkAraNutA Ave che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 45 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara--jJAnAdika e cAra sakaLa karma kSayarUpa meAkSanAM ja sAkSAta kAraNa A gatine catuSkAraNu cukta kahela che. // 1 // pahelAM je kahela che ke, "meAkSa mAga gatine sAMbhaLeA" tA have mApha mAne kahevAmAM Ave che--" nALa 6 " ItyAdi ! anvayA--nidi vayaMsidi-ninaiviimaH jIna bhagavAnane kevaLajJAna rUpa AlAkathI sakaLa dravya ane paryAyAnA yugapatanuM avaakana karI, nALa va kusana ceva tti 2 to tA-jJAnuM ja zena caiva jAtriM ca sarastathA sabhyajJAna, samyakdarzana, samyak cAritra tathA tapa A cArene meAkSanA mAga kahela che. jJAnAvaraNIya karmAMnA kSaya kSayeApazamathI uddabhavela jJAna samyajJAna che. te mati zruta, avadhi, manaHpaya, ane kevaLanA bhedathI pAMca prakAra che. darzana mAhanIya karmonA kSaya, kSapazama ane upazamathI udbhavela evI tatvA zraddhAnarUpa pariNatinuM nAma samyagdarzana che. A kSAyika AddhinA bhedathI aneka prakAre che. cAritra meAhanIya karmanA kSaya AdithI udbhavela tathA sAmAyika Adi bhedavALI evI sat kriyAomAM pravRttirUpa ane asat kriyAethI nivRttirUpa cAritra che. bahAranA ane aMdaranA beTTathI tapa e prakAranAM che. zaMkA--tapa jyAre cAritranA aMtagataja mAnavAmAM Avela che te pachI ahIM tene svataMtra rUpathI alaga zA mATe gaNavAmAM Avela che ? uttara--karmAnA nAza karavA tarapha tapa sAkSAt kAraNa mAnavAmAM Avela che. AthI meAkSAbhilASIe emAM vizeSarUpathI Adara rAkhanAra thavuM joie. A vAtane matAvavA mATe ahIM cAritrathI bhinna tapane grahaNa karavAmAM Avela che. rA have sUtrakAra AnA anuvAda karIne phaLa kahe che- 'nALa krU' ItyAdi. anvayAtha -nALa 2 maLa caitra atti 2 tavo taddA-jJAna ja zena naiyarAtri 6 tapAsathA jJAnadarzana cAritra ane tapa Ane mAkSanA mAga kahevAmAM Avela che. A mAgane anuvvattA-anuprAntA prApta karanAranIvA-navA jIva loE murti sugatine-muktine smRti-Anti prApta kare che. // 3 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 4 6 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ahIM sUtrakAra prathama jJAnanA bheda batAve che--tastha" ItyAdi ! anvayAtha -tatha-tatra tyAM nALa paMcavid-jJAna pazcavidha jJAnanA pAMca prakAra che te A rIte che muruM-zrutam zrutajJAna, miLiyonciMgaminiyodhim matijJAna,sattva tu-tRtIrthaMtu trIjuM' avadhijJAna, maLanALamanojJAnam mana: payajJAna ~~~ ane pAMcamu devaja-vam kevaLajJAna. zaMkA-nasUitra AdimAM prathama matijJAnane grahaNa karela che ane ahI prathama vratajJAnane AnuM zuM kAraNa che ? uttara-ahIM zrutajJAnanuM prathama grahaNa e mATe karavAmAM Avela che ke, mati Adi jJAnAnA svarUpanuM jJAna prAyaH zrutajJAnanA AdhIna che. A vAtane batAvavA mATe zrutanuM grahaNa prathama karavAmAM Avela che. jIva ajIva ADhi padArthInuM jJAna karAvanAra AgamajJAnanuM nAma zrutajJAna che. pAMca Indriya ane manathI rUpArdika padArthane jANanAra jJAnanuM nAma matijJAna che. dravya, kSetra AdinA vinA indriyeAnI maryAdA bAMdhIne rUpI padArthane jANanAra jJAnanuM nAma avadhijJAna che. indriyaiAnI sahAyatA vagara dravya kSetra AdinI maryAdA bAMdhIne maneAdravyanI paryAcAne jANanAra jJAnanu nAma manaH paya jJAna che. asAdhAraNu ane anaMta evA jJAnanuM nAma kevaLajJAna che. // 4 // jJAna viSaya kA varNana have jJAnanA viSaya kahevAmAM Ave che-- E >> ItyAdi. anvayA-e pAMceya jJAna Evavid nALa-tattvavidha jJAna drabyAne guNene 1-2 ane sakveli-sAM badhA padmavALa"--ryavALAM paryAyane jANe che. A rIte nALajJAnam matijJAna ane vALa ca guLALa ca-dravyanAM 2 muLAnAM tra byAne tathA guNNAne 2-2 ane sanvesi-mA~ badhA vALa--pavALAM paryAyAne jANe che A rIte jJAnaM-jJAnam A jJAnane nALachuiM-jJAnimi zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 47 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizayajJAnavALA kevaLajJAnIoe si-rezitam kahyuM che. matijJAna ane zratajJAna samasta dravyane avagraharUpathI jANavA chatAM paNa enI theDI paryAne ja jANe che. A pramANe avadhijJAna ane manaHparyayajJAna paNa dravyAdikanI maryAdAne bAMdhIne rUpI padArthone keInI sahAyatA vagara spaSTapaNe jANe che. tathA tenI paryAye ane guNone jANe che. kevaLajJAnarUpI arUpI saghaLA dravyane tenI trikALavartI saghaLA paryAyone tathA saghaLA guNane jANe che, eja vAta "vaiSa" e padathI ahiM batAvavAmAM Avela che. bAkI cAra jJAna matijJAna, zratajJAna, avadhijJAna, pratiniyata dravyAdikene viSaya kare che. A pramANe atizaya jJAna saMpanna kevaLIyenuM kathana che. dravyAdi ke lakSaNa kA varNana ahIM koI bIjAnI evI AzaMkA che ke, jJAna pitAnA svarUpane ja jANanAra hoya che. bIjA padArthone nahIM. kemake, jJAnathI atirikta bAhya vastune sadbhAva ja siddha thatuM nathI. te A pramANe koInuM kahevuM barAbara nathI. kAraNa ke, je pramANe aMtaraMgamAM sukhAdikene pratibhAsa thAya che. e ja pramANe bahAramAM paNa skUla padArthone pratibhAsa thAya che. A sthaLa padArthone pratibhAsa paNa svasaMvidita che. kahevAnuM tAtparya e che ke, jJAna sva ane paranuM nizcayAtmaka mAnavAmAM Avela che. je pramANe aMtaH saMvedana sva ane parane vyavasAyI che. e ja pramANe bAhA saMvedana paNa sva ane parano vyavasAyI mAnavAmAM Avela che. athavA antaH sukhAdi pratibhAsa je rIte sva saMvidita thAya che e ja pramANe sthaLa padArthone pratibhAsa paNa svasaMvidita thAya che. evI sthitimAM ekamAM tAtvikatA ane bIjAmAM atAtvikatA mAnavI e ThIka nathI. je kahevAmAM Ave ke, sva saMvidita pratibhAsa ja vAstavika che. e pratibhAsamAM viSayarUpathI paDavAvALA bAhya padArtha vAstavika nathI. kAraNa ke, e avidyapadarzita che. to evuM kahevuM paNa ThIka nathI. kAraNa ke, A pramANe kahevAthI jJAnane paNa abhAva zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 48 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha thaI javAne, padArtha vagara te viSayanA jJAnanuM astitva saMbhavita thatuM nathI. AthI bAhya padArthonuM astitva vAstavika mAnavuM joIe. have sUtrakAra dravyAdikanuM lakSaNa kahe che-"gunA mArazo" ItyAdi 1 anvayArtha-pujALamAro vaM-zupAnAm Azraya dravya guNene je AdhAra hoya che teja dravya che. kemake, temAM jJAna, darzana, cAritra, sukha, upayoga Adi vizeSa guNa ane astitva, vastutva Adi sAdhAraNa guNa rahe che. Aja pramANe dharmAdika dravyomAM gati, hetutva, Adi vizeSa guNa ane astitva, dravyatva, zayatva rahe che, A pramANe guNenA AzrayabhUta dravyahe che. A lakSaNa ThIka che. A kathanathI bauddhonuM e maMtavya nakAmuM thaI jAya che. teo evuM kahe che ke, rUpAdika guNaja vastu che enAthI judI bIjI koI vastu nathI, kAraNa ke, jenA utpAda ane vinAzamAM jene utpAda vinAza thatuM nathI te enAthI bhinna mAnI zakAya che. jema ghaTanA utpAda vinAzamAM paTane utpAda vinAza thatuM nathI. AthI e paTa ghaTathI bhinna mAnavAmAM Avela che. eja rIte paryAyanA utpAda vinAzamAM dravyane utpAda vinAza thato nathI. kAraNa ke, utpAda vinAza dharma paryAne che. dravyane nathI, A vAta sthAza keza kuzUla Adi paryAyamAM anvaya rUpathI vidyamAna mATI dravyathI jANavAmAM Ave che. AthI rUpAdikathI atirikta dravya che e vAta mAnavI paDe che. dravya mithyAkalpanAthI kalpita e kAraNe nathI mAnavAmAM AvatuM ke tenI pitAnA rUpathI viparIta rUpamAM pratitI thatI nathI. je mithyA vastu hoya che eja pitAnA rUpathI bhinnabhinna rUpamAM saMvedya thayA kare che. je potAnA paryAyamAM anvita rUpathI eka sarakhuM dekhAya te dravya che. ane je dhyAtritAH gujaH eka dravyanA Azraye rahe-nitya dravyanA Azraye rahe- mAtra dravyanA Azraye rahe te guNa che. jo ke, paryAya paNa dravyanI Azrita rahe che. paraMtu te nityarUpathI dravyanI Azrita rahetI nathI. athavA na to te mAtra dravyamAM ja rahe che. guNamAM paNa rahe che. A kathanathI e vAta nI jANavI joIe. je evuM kahe che ke, eka dravya ja che, dravyathI bhinnarUpAdika gaNa nathI, rUpAdika guNa je dekhAya che te kevaLa avidyapadazita che. kemake viSayanI vyavasthA jJAnathI ja thAya che. rUpAdika guNothI rahita dravya keIe Aja sudhI jANela nathI, tema na to evuM kaI jANe che. AthI e mAnavuM joIe ke, dravyanA vivarta ja rUpAdika guNa che, e dravyathI bhinna nathI. 2 dravyathI bhinna mAnavAmAM Ave to tenI vAstavika sattA ja sAbita thatI nathI. A rIte rUpAdika guNenuM vivarta dravya che, ema kahevuM paNa anucita nathI. tAtparya e che ke, dravya vivarta rUpAdika ane pAdika vihata zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya evI pratIti thAya che, kAraNa ke, guNa ane dravyane paraspara tAdAmya saMbaMdha mAnavAmAM Avela che. AthI dravya ane rUpAdika guNanA saddabhAva siddha thAya che, panava tu sTara-pavA tu DhakSaNam paryAnuM svarUpa dravya ane guNenA Azraye rahevuM e paryAnuM svarUpa che. e pramANe paryAnI sattA A kathanathI siddha thAya che. AthI je koI evuM kahe ke, je Adi ane aMtamAM upalabdha nathI thatuM te madhyamAM paNa nathI. jema marIcikA AdimAM pANI prathama ane aMtamAM upalabdha thatuM nathI. AthI ne enI madhyamAM paNa mAnI zakAtuM nathI. Aja rIte dhaTAdika paryAyarUpa avasthA kuzala kapAla Adi avasthAomAM upalabdha thatI nathI. AthI te enI madhyamAM paNa mAnI zakAtuM nathI. Aja rIte ghaTAdika paryAyarUpa avasthA kula kapAla Adi avasthAomAM upalabdha thatI nathI. AthI te enI madhyamAM paNa mAnavAmAM AvatI nathI. upalabdha phakata eka mRttikA dravya ja thAya che. AthI te sat paryAyAnI kalpanA e AkAza kusumanA samAna asata ja che. chatAM paNa tenI bhrAMtivazathI ja satyarUpa pratIti thAya che. kahyuM paNa che- gAvajo ja yAti, naDa i ina tatva tathA vitarthaH sadRzA santo'vi, tathA iva lakSitAH // 1 // A pramANe paryAyanI sattA na mAnavAvALAne mata bhagavAnanA uparyukta kathanathI nirAkRta thaye. dravya bheda kA varNana Adi ane aMtamAM jenI sattA nathI rahetI tenI sattA madhyamAM paNa rahetI nathI." A pramANe kathana karavAvALAne abhiprAya e che ke jenI koI paNa sthaLe asattA rahe che enI sarvatra asattA rahe che. " emanuM A prakAranuM maMtavya deSayukta che. kemake, mRdu (mATi) dravyamAM jaLa dravyanI sattA rahetI nathI. AthI enI sarvatra asattA thaI jAya. eja pramANe jaLa dravyamAM mRdu (mATi) dravyanI asattA rahe che. AthI enI paNa sarvatra asattA thaI javAnI. A pramANe emanA matathI paryAyanI mAphaka dravyonI paNa sattA nahIM rahe. jo ke ema zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 50 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe ke, amane A abhISTa che, tevuM paNa nathI kahI zakatA kemake, sattA mAtra ja vastutaH abhiSTa che A mATe kahyuM paNa che-"sarvane sana viroSa" arthAta-vizeSatAnA abhAvathI saghaLAM dravya eka ane sadrapa che. emanA maMtavyamAM bIjA paNa deSa che. kemake, abhAvamAM bhAvanI asattA che. AthI sarvatra bhAvanI asattA thaI javAnI. A mATe emanuM uparyukta maMtavya barAbara nathI. bAdhaka jJAnane ja padArthanI asattAmAM kAraNa mAnavuM joIe. bAdhaka jJAnane anudaya hovAthI jema dravya satya thAya che. e ja rIte paryAya paNa satya thAya che. tathA-guNemAM nava purANa Adi paryAya pratyakSathI pratIta thAya che keTalIka paryAya evI hoya che ke, je dravyamAM keTaloka samaya ja rahe che. te paNa pratyakSa pramANathI ja jANI zakAya che. prati samaya bhAvI je paryAyamAM thatI rahe che, te nava purANatva AdinI anyathAnupapattithI anumAna gamya hoya che. A mATe vastu guNa paryAyavALI che. ane e enuM svarUpa zabalamaNInI mAphaka athavA citra pataMganI mAphaka mAnavAmAM Avela che. kemake, na te te ekalI paryAya savarUpa che athavA te na ekalI guNasvarUpa che. kahyuM paNa che paryAyathI rahita ekaluM dravya, ane dravyathI rahita ekalI paryAya pratIta keTImAM AvatAM nathI. AthI A dravya utpAda vyaya ane dhrauvyathI yukta mAnavAmAM Avela che. || 6 | dravyanA prakArane sUtrakAra batAve che- "gho"--ItyAdi! anvayArtha-po dhabbo kALA jAdo vagaDha saMtavo-dha adharma zA : putUha kavaH dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, kALa, pudgalAstikAya, ane jIvAstikAya A cha dravya che. e dravya jenAmAM jaI zakAya che -g: te rojI-sTo leka che. tti-tti AvuM nihiM javaMtirdijaiiH varamaH jInendra prabhue pitAnA kevaLajJAnathI jANIne kahyuM che. arthAta A dravya samUha ja leka che. evuM jInendradevanuM vacana che. 7 | dharmAdi ke bheda aura unake lakSaNa kA varNana have dharma AdinA bheda kahe che--"gha " ItyAdi ! avayArtha-prazno ane jAlaMdharSaH adhaH bArAmu dharma, adharma ane AkAza A traNe TuvaM rUkSikamAphiyaM-mekremaracAta ekeka dravya che. arthAt AnA bheda nathI. zAstro pujADhavaMto-rAta pudrA bantaH kALa, pudagala ane jIva A traNa vALi-vyALi dravya kaLALi-zavaMtani anaMta che. A dravyanA bhedanA paNa bheda che. tathA kALa dravyanA atIta ane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 51. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAgata kALanI apekSA bheda che. . 8 have dharma AdinuM lakSaNa kahe che--"jarU phALo" ItyAdi ! anvayArtha-ArUDhAvaLo dho-7tihRkSanag : gamana kriyAmAM pravRtta thayela jIva ane pudagalene calAvavAmAM upakAra karavAvALA je dravya che te dharmadravya che. TADhavaLo mamo-thAnasTakSaNa: dha rekavArUpa kriyAmAM pariNata thayela jIva ane pudgala dravyane rokavAmAM je madada Ape che te adhama dravya che. naE sadagvyApAcaLa-namaH sarvavyANa mAnanam jIvAdika saghaLA jIvonA AdhArabhUta AkAza che. zomiDhava-vahU ena lakSaNa pitAnAmAM avagAhI jIvAdika dravyone sthAnadAna devAne che. je te kAla aura jIva ke lakSaNa kA varNana have kALa ane jIvanuM lakSaNa kahe che-"vA avaLo" ItyAdi ! anvayArtha-saTTAsTaravaLo jAho-vartanA hRkSa vADhaH vartanA lakSaNavALA kALadravya che. zIta, vAta, Atapa, Adi Aja kALathI thAya che. vIvo karoDhaLa -nIvo posTikSaNaH jIvanuM lakSaNa upayoga che. bedharUpa vyApAranuM nAma upaga che. A upayoga jIvane svasaMvidita dharma che nAnuM che jenA nana = A jJAna, matijJAna Adi pAMca prakAranA jJAnathI tathA tatvArtha-zraddhAnarUpa darzanathI suLa -La -juna suNene sukha ane dukhathI jANI zakAya che. 11 have pachI ziSyonA saMrakArane daDha rAkhavA mATe pUrvokata lakSaNanA anu. vAdanI sAthe pharI bIjAM lakSaNa kahe che-"nA" ItyAdi ! anvayArtha-nA 4-jJAnaM 4 matyAdikanA bhedathI pAMca prakAranA sabhya jJAna tathA saMvi jeva-ne vaira tatvArtha zraddhAnarUpa samyakatva 2-tathA ttiY-cAritranuM sAvadya viratirUpa cAritra, tA-tathA tathA tavo-tapa: anazanAdi35 tapa, tathA vIracaM-vIryam vIryaMtarAyanA kSapazamathI uddabhUta vIryarUpa sAma, ane ca-2 tathA 3vono-vacanaH bodharUpa vyApAra kharca nIvAraNa sTavala -Nata navI chApAm A saghaLAM jIvanA lakSaNa che. A asAdhAraNa lakSaNathI jIvane jANI zakAya che. je 11 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 5 2 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala aura paryAya ke lakSaNa have pudgalenAM lakSaNa kahe che- "saraMpacAra0" ItyAdi ! avayArtha-sadhAra 3jJogo-phAra kyAreka kota zabda, aMdhakAra, udyota-ratnAdikane prakAza, mA chAyA to zuM vA-jhamA chAyA mArA rUti vA prabhA-caMdra vagaranI ti, chAyA, Atapa-ravi binma janita uSNa prakAza tathA saMbaMdha, bheda, sthULatA, sUkSmatA, e saghaLA tathA vAnANA pAsA rasa 55 varNa, gaMdha, rasa ane sparza, A saghaLA pujAnuM tu 4 nava juvATAnAM sukSA puddagalenAM lakSaNa che. AnAthI pudgala oLakhI zakAya che, dhamadika dravyanuM vistArathI varNana AcArAMga sUtranA prathama kRta-kaMdhanA prathama adhyayanamAM prathama udezamAM AcAraciMtAmaNI TIkAmAM karavAmAM Avela che. tyAMthI A viSaya jANI levuM joIe. A 12 che dranA lakSaNe kahyA have paryAyanA lakSaNe kahevAmAM Ave che-" ItyAdi anvayArtha-putti -putva ja bhinnabhinna paramANuM AphrikAmAM "eka ghaTa che." A prakAranI pratIti hetu je ekatva che te, tathA kutta 4pparatva ra " A enAthI bhinna che." A prakAranI pratItine hetu je pRthakatva che te, tathA saMlA-saMDyA "eka be traNa" A prakAranI gaNatrIne heta saMkhyA che te, tathA saMsAneva -saMsthAnameva ra "A AvA prakArane AkAra che." A pratItine hetu je saMsthAna che te, tathA saMnonA -saMjJonA saMga ane vimATTca-vimAna vibhAga, A saghaLAM pAvA tu vaLa-pacApat a kSaNa paryAnAM lakSaNa che. arthAt AnA dvArA paryAye jANI zakAya che. 13 nava tatva kA kathana aura unake kathana kA kAraNa A pramANe svarUpa ane viSayathI jJAnane kahIne have darzanane baMdha karAvavA mATe nava tane kahevAmAM Ave che.-"nIvADanIvA" ItyAdi ! anvayArtha-bIvALIvA ca-nIvALavA . ekendriyAdika chava, dharmAstikAyAdika ajIva jIva ane vaMdho vadha kamane dUdha pANInI mAphaka ghaNeja saMzleSarUpa baMdha, tA-tathA tathA gurqvADaNavo-gvAsaMvAda zAtA vedanIya Adi zubha prakRtirUpa pUNya, jJAnAvaraNIyAdika azubha prakRtirUpa pApa karmonA AgamananuM kAraNa, evA hisAdika karmarUpa Asava, saMvaro-saMvaraH Asavane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 5 3 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkavArUpa savara, nagmA-ninAH vipAkathI athavA tapasyAthI karmAMnA eka dezane nAza thavA rUpa nirjarA tathA mokSpo-mokSaH saghaLA karmonA sathA vinAzarUpa meAkSa, A pramANe A v nava~te nava jIva, ajItra, baMdha, puNya, pApa, Asrava saMvara, nirjarA ane mekSa. A nava tatva che. e saghaLAM sAi saMti-sajyAH santi tathya-yathArtha anubhavanA viSayabhUta heAvAthI satya che. jo ke jIva ane ajIva A prakAranA eja padArtha che kemake, Asrava AphrikAnA aMtarbhAva enAmAM ja thai jAya che. chatAM paNa ahI je nava sakhyA batAvela che te vistAranI apekSAthI batAvavAmAM Avela che. tathA AthI paNa vadhu vistArathI tenI sa MkhyA anaMta anI raheze. // 14 // A nava tatvAne kahevAnu zuM prayeAjana che te kahe che--ciALa ' ItyAdi dha anvayA--tayiALa tu mAvALA-tAnAM tu mAvAnA~ yathArtha anubhavanA viSayabhUta A jIvAdika padArthonA viSayamAM tenI saMgmave-sadbhAve avitatha sattAne pragaTa karanAra je guru AdinA patrapsana-jIvezanam upadeza che tene, AveLa saMtAna-mAvena zraAtaH aMtaHkaraNathI zraddhAna karavAvALI vyaktinI je zraddhA che, tuM sammatta-tarasamyak tenuM nAma samyakatva che. evuM viyAEi-cAyAlam tIkarAnuM kathana che. khIje sthaLe paNa AvuM ja kahela che. " mAvega 3 sA sammatta ho, bAhyiM" A zraddhA prazasta samyakatva mAhanIya karmanA kSaya, kSayApazama ane upazamathI udbhUta AtmapariNati rUpa che. A zraddhAnA paricAyaka prazama, saMvega Adi cinha hAya che. A AtmAnu eka zubha piraNAma che. kahyu paNa che-- " se ya sammatte pasatthasammattamohaNIyakam mANu veyaNoyasamakhayasamutthe pasamasaMvegAiliMge suhe Aya pariNAme paNNatte " || ,, chAyA - tacca samyaktvaM prazastasamyaktvamohanIya karmAnuvedanopazamakSayasamutthaH / kAmasaMvega vihika, jIma gAmamaLAma prajJakSaH // rUtti 1 samyaktvavAna jIva ke bheda kA kathana evuM kAI eka AtmAnuM e pariNAma hAya che ke, jenAthI jIva, ajIva Adi padArthonA svarUpanu parijJAna thavAthI kAIka jIvane ja samyajJAna thAya che, saghaLAMne nahI' jema zakhane jovAthI keAI vyakti tene sapheda rUpamAM jue che. ane kAI vyakti pItArUipamAM jue che. pItAdirUpathI thanArUM jJAna e sabhyajJAna nathI. kemake, te rAgAdi kAraNa vizeSathI sadoSa che. Aja rIte jIvAdi padArthInA svarUpanuM jJAna samyakatvanA sadbhAvamAM ja samyaklRjJAna zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 54 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavAmAM Ave che. enA abhAvamAM nahIM kevaLa jJAnanA svarUpanI apekSAthI ja jJAna samyajJAna mAnavAmAM Avela nathI. A kAraNe jJAnAdi kemAM AvaraNa bheda, viSayabheda tathA kAraNabheda thAya che. samyakatva ja jJAnamAM samyakajJAna rUpatA lAvavAmAM hetu che A vAta zrata kevalIoe kahI che. je keI ahIM evI AzaMkA kareke, tatvArthanuM zraddhAna karavuM e samyaggadarzana che. te A samyagadarzana avAya-matijJAnamAM eka bhedarUpa paDe che. AthI jJAnamAM ane samyagadarzanamAM kaI bheda mAnI zakAto nathI. kemake, avAyamAM jema padArthone nizcaya thAya che e ja rIte AmAM paNa padArthanA nizcayarUpa zraddhAna che te evI AzaMkA ahIM barAbara nathI, kAraNake, evuM kahevuM kAraNarUpa samyagadarzanamAM kAryarUpa avAyanA upacArane karavAthI mAnI zakAya che. evI rIte te samyaggadarzana ane avAya nAmanA matijJAnanA trIjA bhedamAM kAraNa kArya hovAthI bheja che.1pa nisargarUci kA varNana Ina samyakatvanuM svarUpa kahIne have tenA bhedane kahe che-niyaT' ityAdi . anvayArtha-nisAsa- niniH svabhAvathI ja jIvAdika padArthomAM je zraddhArUpa ruci hoya che tenuM nAma nisaga rUci che. vAva-kaparAjiH guru AdinA upadezathI je jIvAdika padArthomAM zraddhArUpa ruci thAya che. tenuM nAma upadeza rUci che. gAjara-gAjJAtti sarvajJanA vacanathI je tatvArthamAM zraddhALu rUci thAya che enuM nAma AjJA rUci che gura0-sUtranA Agama dvArA je tamAM zraddhArUpa rUci jIvane thAya che tenuM nAma sUtrarUci che. vIyarphameva-vanavi anekArtha bodhaka eka paNa vacanathI je jIvane tatvatha rUci thAya che tenuM nAma bIja rUci che. mAna-mAmAnaH jJAnathI je tamAM zraddhArUpa rUci thAya che tenuM nAma abhigama rUci che tyAra-viratArAi vistArathI je rUci thAya che. tenuM nAma vistAra rUci che. dariyA-kricArika pratilekhanAdika kriyAmAM rUci thavI tenuM nAma kiyA rUci che. vaha-saMpatti saMkSepamAM rUci thavI tenuM nAma saMkSeparUci che. dharmasa-dharmatti zrata dharma AdimAM rUci thavI tenuM nAma dharmarUci che. ahIM samyaktvanuM jIvathI je ananyatva rUpamAM kathana karavAmAM Avela che te guNa guNamAM kathaMcita abhinnatva khyApana karavAne mATe karAyela che. A nisarga rUci Adi daza bheda samyaktvanA che. 16 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 55 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nisarUcinuM zuM lakSaNu che te vAtane have sUtrakAra pote batAve * ityAdi / che--" mUya annayA --jhIvAnIvAya trAsavasaMvattu puLAva 6-nItrA anIvAma Asrava taMtra: puSpApaM 2 jIva, ajIva, Asava, baMdha, sa vara, nirjarA, meAkSa, puNya ane pApa A padArthone saEmacA-hasaMmA sahu samitithI parApadeza nirapekSa jAti maraNurUpa buddhithI mUlye nAdiyA-mUtAyenAdhipatAH evu' jANavu' ke--A padArtha sadbhUta che. e rIte roGga-rote rUci thAya che. te nisarga rUci nAmanuM samyag dazana che. A samyagdarzanavALI vyakita phAInA upadeza vagara jAtismaraNu Adi jJAnathI adhigat jIvAdika padArthonu yathArtha rUpathI zraddhAna kare che. aa 17 / / pUrvokta vAtane ja spaSTa karIne nisarUci samyakatvanuM lakSaNa kahe che" jo " ityAdi. ' anvayA--je jIva niTTei zakviMdde mATe-ninadaSTAt caturvidhAr mAvAn jItendra dvArA kevaLa jJAnathI sAkSAt kahevAyelA caturvidha padArthonuM layamenasvymev paropadezanA vagara 4 emeva nannahanti ya evameva nAnyatheti ca A evuM ja che anya prakAranu` nathI. '' A rUpathI sadda-prApti zraddhAna kare che. e nisAhatti nAyantro-nisa haritijJAtaz: nisarUci nAmanuM samyagUdarzana che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI padArtha cAra prakAranA hAya che, eja cAra prakAra ahI caturvidha zabdathI grahaNa karavAmAM Avela che. 185 upadezarUci aura AjJArUci kA varNana Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnama rAga, dveSa, aprIti ane mehanIyakama tathA ajJAna javA doaad mavati dUra thaI gayela che. evA rAgadveSa AdithI rahita te sarvajJa prabhunI A jJA AjJAmAM pravacanarUpa AdezathI racaMto-romanA je ema mAne che ke, "A jIvAdika tatva satya che, asatya nathI." hu- 4 te A nAma - jJAnama AjJArUci nAmanuM samyagdazana che. athavA jenAM rAgadveSa, meha ane ajJAnanA eka dezathI paNa nAza pAnelA che evA. sUkama rAgaddeza ane ajJAnayukata chadmastha AcArya AdikanA upadezamAM makkama rahIne je ema mAne che ke, "A jIvAdika tatva satya che, asatya nathI. >> athavA je zraddhALunA rAga, dveza, meha ane ajJAna ghaTI gayela che A kAraNe je guru AdinA upadezamAM rUci rAkhIne jIvAdika padArthone satya mAne che. tene AjJArUci nAmanuM samakita thAya che. je 20 che sUtrarUci, bIjarUci, abhigamarUci aura vistArarUci kA varNana have cethI sUtrarUcine kahe che -"la" ItyAdi. anvayArtha--je sunnamaNizaMto-sUtramIyAna sUtrane bhaNIne ja hirena ja -vAghena nA rena e bhaNelA aMgabAhya ane aMgapraviDa sUtra dvArA sanmatta sonA-cAravamatte jIvAdika tatvomAM zraddhArUpa rUcine prApta kare che. to suttatti nAgaravo-sa sUtraviriti jJAtacaH tenuM nAma sUtrarUci samyatva che. A 21 che have pAMcamI bIjarUci nAmanA samyakatvane kahe che-"" ItyAdi. anvayArtha- dava selphraviMdra-3 phuva taiRSi jaLamAM tela biMdunI mAphaka nona-ve eka padanA jANavA mAtrathI gocara jenI satta-sabhyatvana zraddhArUpa rUci tathAvidha kSapazamanA vaza karUM pADuM-jori parAri aneka padamAM prasara-prati phelAya jAya che. so- te puruSa vIcatti rAcavojiInaviiira jJAtavya: bIjarUci nAmanA samyakatvavALo che. je pramANe jaLamAM paDeluM telanuM biMdu samagra jaLamAM phelAI jAya che. e ja pramANe jIva athavA ajIva Adi eka padArthamAM je jIvane samyak va utpanna thAya che teja samyakUva anya padArthomAM paNa te jIvane thaI jAya che tenuM nAma bIjarUci samyakatva che jema kramazaH aneka bIjene utpanna karanAra bane che eja pramANe A jIvanI rUci viSaya bhedathI bhinna rUci aMtaranI utpAdaka bane che. zArarA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 57 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have chaThA abhigama rucine kahe che-" to phorU ''ItyAdi. anvayA --jeNe kSArasabA.-jAdu niAcArAMga Adi ekAdaza a MgAne varLAM-prajAnAm uttarAdhyayana Adi prakINuM kAne tathA vitrivALo-daDivAyu: dRSTivAda ca-r ca zabdathI khAramA aMgane tathA aupapAtika Adi upAMgeAne AvI rIte sucanALuM-zrutajJAnam zrutajJAnane artho viTuM-kAryataH daram ataH pahela che. enAthI je tatvAmAM rUci thAya chetenuM nAma abhigama rUci samyakatva che. rA have sAtamI vistArarUci samyakatvane kahe che-" ravALuM " ItyAdi anvayA (jvALa savvamAvA-kUcALAM sarvamAvAH dharmAstikAyAdi dravyonI ekatva, pRthakatva Adi samastAM temAM ekatva arthAt ekavacana jema ke-'dharmasji jANu dhammatviyANa vele' ityAdi. pRthakatva arthAt khahuvacanarUpa jema 'dharmasthijAcaraNa TET ' AvI rIte samasta poMyA samasta pramANeA dvArA tathA savavamALenuiM-sarvapramAH samasta pramANeAthI tathA sAhi naviiicasanavidhimidhya samasta naigamAdi nace| dvArA nala saraddhA-carca jIvanmyAH jenAmAM dekhAya che enuM nAma visthA hRtti nAyo-vistAra ciritijJAtavyaH vistAra rUci che. je dravya je pramANa Adi dvArA tathA naigama Adi nayA dvArA jJAta thavAne cAgya chetene eja pramANa Adi dvArA jAvuM tenuM nAma vistArarUci che / 24aa kriyArUci aura saMkSeparUci kA kathana have AThamA kriyArUpI samyaktvane kahe che--"saLa " ItyAdi! anvayA ---laLanALatti-yuzanajJAnapAAidana, jJAna, cAritramAM, rAtrinA sabdha samimuttiyu to vinaye sasya samitinuSui tapa, vinaya, satya, samiti ane miyAmAM no-caH je jIvane jiriyA mAvaDuM-vicAmAciH kriyA ane bhAvathI rUci thAya che te sAdajI diricArUM nAma-nna bhrUjI trijayASirnAma te nizcaya kriyArUci samyakatva che. // 25 / / have navamA sa MkSepa rUci samyakatvane kahe che.---'aLamiAriya0" ItyAdi anvayAya--amiyi yuniTI amiddIta jIvRttiH saugatAkrika matarUpa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 58 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudRSTi jeNe aMgikAra karela nathI. visAmo javaLe-vaphAraH pravajaneH paraMtu sarvajJazAsanamAM je akuzaLa DuM jANakAra che. sele, baLamirfoze; anamiTTItaH je kapilAdi praNIta pravacanamAM anabhigrahIta evI vyaktinI taparUcinuM nAma saMvevAra hor nAyo-saMkSe virati mati jJAtavya: saMkSepa rUci samyaktva che. je vyakita kapilAdi praNita siddhAMtanA jANakAra nathI te cilAtIputranI mAphaka prazamA dipadatrayathI tatvarUcine prApta karI le che. AnuM nAma saMkSepa rUci che. je 26 che dharmarUci kA kyana aura samyatvavAna ke lakSaNa have dazamA dharmaci samyakatvane kahe che -"nA" ItyAdi ! anvayArtha--je manuSya ujaLAmihirgha-virAmati tIrthaMkare dvArA kathIta vicAramaMbAptivAcavarSa dharmAdika dravyanA dharmanI gati AdimAM udAsina rUpathI sahAyatA karavA Adi svabhAvanA yugadharma -zrutA sutathA zrata dharmane aMga praviSTa anaMga praviSTanA bhedathI be prakAranA AgamanI tathA rapittavarSa -cAritra 6 sAmAyika Adi cAritra dharmanI sapha-zradayatti zraddhA kare che te vyakitanI e tatva rUcinuM nAma dharmarUci che. . ra7 | A amuka prANImAM samyakatva che e kaI rIte jANI zakAya che ene mATe sUtrakAra kahe che-"parama " ItyAdi ! samyavatvakA mAhAbhyA anvayArtha--Arama0AMdhavo vA-jamAIidvo vA tAtvika jIvAdika padArthonuM saMstava guNagAna gAvA (1) suvimathALa-suraiTaramAvAn sArI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 59 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte jIvAdika rUpa paramArthAne jovAvALA AcAryAdikAnI bhAvapUrvaka sevA karavI temanI zakayatA mujaba vaiyAvRtti karavI, (2) tathA jemaNe vAdaLanuMlaLavajJa-bAya-jhyApannayuzanavarjhana 6 samyakatvane prApta karIne tene pAchu cheADI dIdhela che evI vyApanna--naSTa danavALI vyatiyAne saMsaga cheDavA. (3) tathA zAkyAdika kudRSTiyAnI sa Mgata na karavI (4) AvA cinhAthI jIvamAM sanmattatA-sabhya vajraddhAnam samyakatvanA sadbhAva khyApita thAya che. vyApanna ane kudanAne tyAga e mATe batAvavAmAM Avela che ke, tenA soMgathI samyakatva malina thaI jAya che. AthI e malina na ane A mATe evA AnA tyAga zreyaskara che. ! 28 / / A pramANe samyakatvanAM cinhAne pragaTa karI have sUtrakAra tenA mahAtmyane batAve che.-- sthi vRtti " ItyAdi ! anvayAtha --sanmatta vidULa' vRtti nathi-samyattvaviddIna yAtri nAsti samya katvathI rahita samyak cAritrana thayela hAya na thavAnuM hoya ane na tA thAya che. arthAta jyAM sudhI samyakatvanI prApti thatI nathI tyAM sudhI bhAvacAritra paNa thatuM nathI. bhAvacAritranA thavAthI niyamataH samyakatvane sadabhAva mAnavAmAM Avela che. paraMtu rasaLe 3 macandra ne tu maLyam samyakatvanA hAvAthI evA niyama nathI ke cAritra avazya hAya jahAya paNa ane na paNa hAya. sammetarittA, jIva sabhya vacaritre cupaN jyAre e banne eka kALamAM utpanna thAya che tyAre enA sahabhAva mAnavAmAM Ave che. paratu puthvatra sammatta-pUrva 1. acalam je vakhate pahelAM samyakatva thaI jAya che. e vakhate e AtmAmAM cAritra, cAritrabhAjya batAvavAmAM Avela che. arthAt cAritra hA kena paNa he.rA pharIthI samyakatvanA mahAtmyane kahe che-" nAthuMsaLiR " ItyAdi anvayA --ar sanisa nALa na-gonino jJAna jJa samyakatvathI rahita je jIva che. emanu jJAna samyaklR jJAna mAnavAmAM Avela nathI. tathA nANeNa viNA caraNaguNA na hoMti - jJAnena vinA caraNaguNA na bhavanti sabhya jJAnanA vagara caraNu-vratAdika, tathA guNu-piMDa vizuddhi Adi thatAM nathI. anunimna mokavo nayi-munino mokSo nAsti aNuine-guNa ane cAritrathI vihIna manuSyane sakaLa kakSayarUpa sukitanI prApti thatI nathI. guNAne cAritra vinA bhAvI batAvavAmAM Avela che. A mATe " aNuNi " A padathI " cAritra rahita ra zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 6 0 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa grahaNa thayela che. movavaraNa nivAI nathi-mokSaNa nibaM nArita jyAM sadhI saghaLA karmone nAza thato nathI tyAM sudhI e amukata jIvane siddha gatino lAbha thatuM nathI. AgalA sUtra dvArA sUtrakAre mekSanA hetubhUta cAritrane samyakatvanA sabhAvamAM ja saddabhAva batAvela che. Aja samyakatvanuM mahAbhya che. tathA A satra dvArA samyakatvanA abhAvamAM uttarottara guNa hotA nathI e batAvela che.30 samyatva ke ATha prakAra ke AcAra kA varNana have samyaktvanA ATha AcArane sUtrakAra batAve che-"niivica" ItyAdi. anvayArtha--nizaMkita, 1 niSkAMkSita, 2 nirvicikitsA, 3 amUDha daSTI, 4 upabahA, 5 sthirIkaraNa, 6 vAtsalya, 7 ane prabhAvanA, 8 A ATha AcAra che. risaMviyaM-nirApti jInendra pratipAdita tomAM ekadeza athavA sarva dezamAM zaMkA na karavI zaMkita vRtti na rAkhavI. AnuM nAma niHzaMkita che 1 nivA-nAkSata judA judA darzanonI abhilASArUpa AkAMkSAne tyAga karavo niSkAMkSita che. 2 nizvitiLichA-nirvivijillA phaLanI bAbatamAM zaMkAzita thavuM. jema e vicAravuM ke, zuM ATalI bhAre tapasyA ane saMyamanI ArAdhanA karavArUpa kAryanuM phaLa maLaze ke nahIM? A vicikitsA che. A pramANe vicikitsA na karavI e nirvicikitsA che. 3 namUDhaviTIya-amUDharaSTi moha rahita daSTinuM nAma amUDha daSTi che. "kutithIka darzana bahujane dvArA mAnya che. A kAraNe amAruM darzana niMdya che' AnuM nAma mUDhadaSTi che. A prakAranI daSTine abhAva arthAta "amArUM darzana aniMdya che AthI te zraddhA vALuM che" AvI buddhinuM thayuM tenuM nAma amUDhadaSTi che. 4 A pramANe nizakti, niSkAMkSita, nirvicikitsA, ane amUDhadaSTi, e cAra antaraMga zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra che. khIjA cAra bAhya AcAra che, enAmAM vRd-vavRtta dazanAdi guNu viziSyonI prazaMsA karavAthI te te guNene vadhAravA te upadma hA che 5 pote cAra ---cIraLam svIkArelA dhamaanuSThAna tarapha zithila anela vyaktiyAne e dhama anuSThAnamAM pharIthI sthira karavA tenuM nAma sthirIkaraNa che. da vajI.--pAttattvam sArmika janAnA bhaktapAna Adi dvArA ucita Adara satkAra karavA te vAtsalya che, 7 vamAna pramAyanA jaina dharmanI unnati thavAmAM kAraNabhUta ceSTAomAM pravRtti karavI e prabhAvanA che. 8 A du-aSTa ATha darzananA AdhAra che. AnAthI samyakatva puSTa thAya che. A daneAnA AcArAnA kathanathI jJAnaAcArAnuM paNa kathana upalakSaNathI jANI levuM joIe. athavA sUtrakAre ahIM e jJAnane AcAra na kahetAM phakta samyaktvanA ja AcArAnu` kathana karela che, enuM kAraNu darzananA AcAraja meAkSamArgamAM mukhya kAraNa che. A vAtane batAvavAnuM che. / / 31 ! cAritrarUpa mokSamArga ke bheda kA varNana A pramANe darzana ane jJAnane meAkSamALa rUpa kahIne have sUtrakAra cAritrarUpa mekSa mArga matAve che. sAmAiyattha " ItyAdi! annayA ----athAtra ahIM cAritrarUpa mekSa mAga pama samArca-prathama sAmayiklR paheluM sAmAyika, 1 vica che?ovadyAvaLa-dvitIya cheopa sthApanam chedapasthApana, 2 parihAravivruddhiya-Aivizuddhima parihAra vizuddhika, 3 tathA suTThama ta savAya dha-sUkSma tathA saMpAyara ceAthuM sUkSma sAMparAya bhedavALA che. sama zabdanA artha samatA che samatA samatva bhAvarUpa hAya che. kemake, sama zabda ahIM bhAva pradhAna rUpathI nirdiSTa thayela che. rAgadveSa rahita AtmAnuM pariNAma kahe ke, saghaLA jIvAmAM peAtAnA AtmAnI samabhAnA kahe, e sama zabdanA ja paryAya vAMcIzabda che. e samanA Aya-lAbha e che samAya vRdhdhi pAmelA zarada pUrNimAnA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 6 2 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdranI kaLAnI mAphaka pratikSaNa vilakSaNa jJAnAdikone lAbha ja samAya che. A samAya jenuM prajana che te sAmAyika che, niSkaSArtha Ane e che ke, sarva sAvadhAne parityAga kare e ja sAmAyika che. A sAmAyika Ivara ane cAvatruSikanA bhedathI be prakAre che. sAmAyikane prathama bheda bharata ane eravata kSetramAM prathama tIrthaMkara ane carama tIrthakaranA tIrtha kALamAM thAya che. kemake. tyAM che sthAniya cAritrane sabhAva hovAthI "sAmAyika" A prakArano vyapadeza thatuM nathI. yAvaskathika je sAmAyikane bIje bheda che te bAkInA bAvIsa tIrthakaronA tIrthakALamAM ane mahA videhamAM chedepasthApanAne abhAva hovAthI "sAmAyika) A pramANeno vyapadeza saMpUrNa jIvana sudhI paNa thAya che. sAticAra sAdhunI athavA niraticAra ziSyanI, athavA gacchAtaramAM rahevAvALA ziSyanI athavA tIrthottara saMbaMdhI ziSyanI, athavA tIrtho tarane svIkAra karavAvALA ziSyanI, pUrva dIkSA paryAyane chedIne pachI navesarathI mahAvratonuM AropaNa karavuM tenuM nAma chedo pasthApanA cAritra che. A rIte A niraticAra ane sAticAra depasthApana cAritra che te vizeSanuM nAma parihAra che. A parivAra rUpa tapasyA vizeSa dvArA karmonI nirArUpa vizaddhi je cAritramAM hoya che te parihAra vizudhdhika cAritra che. tenuM svarUpa A prakAranuM che-nava munijana pitAnA gacchathI nIkaLIne jemaNe tIrthakaranA pAdamULamAM pahelAM A parivAra vizudadhaka cAritranI ArAdhanA karela hoya evA saMyatanI pAse athavA kevaLI prabhunI pAse jaIne A cAritrarUpa tapasyAnuM anuSThAna kare che. enI vidhi A pramANe che-A navamAMthI cAra tapasyA kare che, eka emanAmAM vAcaka hoya che tathA bIjA cAra temanI vayA vRtti kare che. grISmakALamAM jaghanya, madhyama, ane utkRSTa rUpathI temanI tapasyA caturtha, SaSTha, ane aSTama rUpa hoya che. zIta kALamAM SaSTa, aSTama, ane dazamarUpa hoya che. tathA varSA kALamAM aSTama, dazama ane dvAdaza rUpa hoya che, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAraNAnA samaye e vAcaka ane vaiyAvRtta karavAvALA sAdhu nitya Aya'khila kare che. A pramANe cha mahinAnA samaya jyAre vitI jAya che tyAre tapasyA karanAra sAdhu vaiyAvRtta karavA lAge che ane pahelAM je vaiyAvRtta karanAra sAdhu hatA te tapasyA karavA lAgI jAya che. A pramANe karatAM karatAM jyAre cha mahinA vItI jAya che tyAre emanI vacamAMthI eka vAcaka anI jAya che ane pahelAnA vAcaka tapasyAmAM nirata khanI jAya che. ane bIjA sAdhu enI vaiyAvRttI karavA lAgI jAya che. A pramANe jyAre aDhAra mahinA vItI jAya che tyAre kalpanI samApti thatAM te sAdhu kAM te pharIthI e tapanI ArAdhanA karavAmAM lAgI jAya che. athavA jInakalpane dhAraNa karI le che athavA te peAtAnA gacchamAM jaI ne bhaLI jAya che. A rItanu e tapasvIonuM je cAritra che tenuM nAma parihAra vizuddha cAritra che. A cAritra bharatakSetra ane airavata kSetramAM ja prathama ane aMtima tItha kA tItha mAM paLAya che. anyatra nahIM, je cAritramAM leAlakaSAya sUkSma banI jAya che tenu nAma sUkSma sAMparAya cAritra che. A cAritra upazama zreNI ane kSapakazreNImAM leAbhANu vedananA samayamAM thAya che. 5 32 // yathAkhyAta cAritra kaSAya vatane thAya che tene kahe che-"bApA" ItyAdi yathAkhyAta cAritra kisa ko hotA hai ? anvayA--addalAcaM sAcuM-cayAhyAtama aAn yathAkhyAta cAritra kaSAyanA pita ane upamita avasthAmAM thavAnA kAraNathI akaSAya svarUpa kahevAmAM Avela che. A cAritramAM kaSAyajanya kAI paNa kArya thatuM nathI. A cAritra kamanthAla yAnila-chathaya vA ninaya chadmastha upazAMta mAha, kSiNa meAha, evA agyAramA ane khAramA guNusthAna vatI jIvAne, tathA saceAga vaLI ane ayeAga kevaLIne thAya che. yaM-taMt A pAMce prakAranuM jAtti-yAtriklR cAritra carittara-daram caya ka rAzIthI rikta kara vAnA svabhAvavALu che. athavA karmInI rAzinA abhAva karavAvALuM che. ADhyi hodda-bAphyAta matti evuM tIrthaMkara ane gaNadhara devAe kahela che. zakA- ttiLa niAitaneLa paramunnara '' A vAkayAnusAra cAritrathI te saMvara thAya che, meAkSa nahIM. teA pachI ahIM tene kai rIte kahevAmAM Avela che, cakitakara te tapa heAya che, te AvI zaMkA karavI ThIka nathI. kAraNa ke, tapa paNa cAritranAja ata ta che. AthI tapa ane cAritramAM vAstavika bheda nahIM hovAthI kAI virAdha na mAnavA joIe. // 33 / / " cArara '' zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 6 4 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuve ceAthu kAraNa tapane kahe che--" savoca '" ItyAdi ! anvayAdha vAhi tA anyaMtarI - bAhya tatha abhyantaram mahya bhane kom tapa e prakAranAM niyam khAdya tapa cha prakAranAM che tathA mamiMto to-vmAyaMtara teH abhyaMtara tapa cha prakAranAM che. A pramANe A tapane mAra prakAranAM jANavAM joie. A khAra prakAranAM tapeAnuM vistRta varNana tapAmAga nAmanA trIsamAM adhyayanamAM karavAmAM Avaze. 534 jJAnAdi ke phala kA varNana abhyaMtaranA bhedathI tavo catuviddogtto-tavastra Tvividha kahevAmAM Avela che. vAoitrio vRtto-pAya have sUtrakAra jJAnAdikAnA phaLane atAve che-- 'nAgeLa'' ItyAdi, envayA-AtmA nAmeLa jJALa++-jJAnena jJAnAti matijJAnAdika rUpa samyag jJAnathI jIvAdika padArthone jANavuM te che tathA rasane sadde vartanana zraddhatta hanathI padArthonuM zradhdhAna kare che. cArittaLa niniphAr-cAritreLa nivRti caritrathI AvanA nirodharUpa savara kare che tathA taveLa mu-tavasA zudghatti tapathI karma rajanuM apanayana karIne zudhdha thAya che, Aja vAta bhagavatisUtra zataka khIjA uddeza pAMcamAmAM A pramANe kahevAmAM Avela che ke, " saMkrameLa ano anaGe tave vovALajje ''arthAt-sayama, cAritra, anAsravarUpa savara kuLavALA haiAya che. tathA anazana Adi mAra prakAranuM tapa vyavadAna-kamanirA athavA kanirjarAthI jAyamAna zuddhiphaLavALA hoya che.35 mokSagati kA kathana dana, jJAna, cAritra ane taparUpa mAnu phaLa meAkSa che, kahIne have sUtrakAra meAkSaphaLarUpa gatine kahe che.--vittA " ItyAdi ! annayA --savatulavahILagA - sarva-praNatrInAr saghaLA prakAranA duHkhAthI prahINu je sidhdhirUpa kSetra che teja che prayeAjanarUpa atha jene evA mahettino maddeyaH mahAmuni jana saghaLA sAvadya ceAgeAthI viramaNurUpa sayamathI ane anazanAdika rUpa khAra prakAranA tapathI pujvammA'-pUrvaItti pUrva karmone zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 65 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvopAjIta jJAnAvaraNIyAdika karmone ravavijJA-kSacivA kSaya karIne punarAvRtti rahita siddhi gatine vmaMtriAmatti prApta karI le che. evuM meM jema bhagavAnathI sAMbhaLyuM che jinemi-rUtivImi tevuM ja che jabba ! tamane kahela che. 36 zrI uttarAdhyayana sUtranA aThAvIsamA adhyayanane gujarAtI bhASA anuvAda saMpUrNa che 28 che uttIsarve adhyayana kA prAraMbha ogaNatrIsamA adhyayanane prAraMbha aThThAvIsamuM adhyayana kahevAI gayuM che, have ogaNatrIsamA adhyayananI zarUAta thAya che. A adhyayananuM nAma samyakatva parAkrama che. A adhyayanane saMbaMdha ADravezamA adhyayananI sAthe A pramANe che-aThThAvIzamAM adhyayanamAM jJAna, darzana, cAritra ane tapa A cAra vAtane muktinuM kAraNa batAvela che. A cAre savegathI laIne akasmatA paryata tetara balavALA hoya che. jethI A saMvegAdikenI vizeSarUpathI samajaNa ApavA mATe A adhyayanane prAraMbha karavAmAM Avela che. aThThAvIzamAM adhyayanamAM mokSamArganI gati batAvavAmAM Avela che, te gati vitarAgatApUrvaka thAya che. A kAraNe te vitarAgatA kaI rIte thAya che e vAta A adhyayana dvArA kahevAmAM Avaze. A pramANe e bane saMbaMdhane laIne A adhyayana kahevAmAM Ave che. AmAM sarva prathama zrI sudhamavAmI zrI jabUsvAmIne kahe che-"su" ItyAdi ! unnIsavAM adhyayana kI avataraNikA anvayArtha-bAla-vAyuman he jabba ! surya me-me zrutam meM bhagavAnanI pAsethI sAMbhaLyuM che, tei mAvA gvadyArtha-tera mAvatA pUrva nAhyA/jU samagra aizcaryAdi guNasaMpanna ane traNa lekamAM prasiddha tIrthakara zrI mahAvIra svAmIe A pramANe-vaphyumANa prakAre kahyuM che, zuM kahyuM che ? A pramANe ziSyanI jIjJAsAnA samAdhAna nimitta zrI sudharmAsvAmI kahe che ke, vAsa samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM iha khalu sammattaparakame nAma ajjhayaNe paveiye zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 m m Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzyapena zramaNena bhagavatA mahAvIreNa iha khalu samyaktvaparAkramaM nAma adhyayana kavitamU kAzyapa getramAM utpanna thayelA, nigraMtha bhagavAna zrI vardhamAnasvAmIe A uttarAdhyayana nAmanA pravacanamAM nizcayathI samyakatva parAkrama nAmanuM A adhyayana kahela che. A adhyayanamAM samyaktvathI utpanna thanArA uttarottara guNenI prAptithI karmakSapaNunA cagya sAmarthyanuM varNana karela che. jene jaM vahniA -cA sabhya zraddhAca jene samyak rItathI zraddhAne viSaya karIne arthAtu bhagavAne je varNana karela che te satya che. A pramANe vizvAsa karIne, tathA paricA-pratIya " A eja pramANe che, anya prakArathI nathI, AnAMthI januM kalyANa thaI zake che, AthI e kalyANakArI che. " e hadayamAM nizcaya karIne royaDuttA-citrA bhavadukta arthane anuThita karavA mATe emanA pravacanane pALavAnI abhilASArUpa rUci karIne zAsitta-2g gatrayathI sparza karIne-manamAM sUtra, artha ane bannenuM manana, vacanathI vAcanA Adi tathA kAyathI bhaMgakanI racanA Adi dvArA sparza karIne pAlana ane ArAdhanAnAM paNa gatraya jANavuM joIe. pAttA-parucivA bhagavadukta anuSThAnane aticAronI parizuddhipUrvaka vAraMvAra upayoganI sAvadhAnIthI pAlana karIne tattisIrilA adhyayana Adi dvArA ene samApta karIne, "e vittarUttA-pittA A pramANe meM bhaNela che" A pramANe gurudevanI samakSa vinayapUrvaka nivedana karIne tophattA-zazilyA gurue batAvyA anusAra udAttAdi ghoSanI zuddhithI vizuddha karIne garAphittA-pArAya ArAdhanA karI, usUtra prarupaNa na karatAM utsarga ane apavAdane yathAvata samajI laIne jIvata paryata bhagavadukta arthane jIvanamAM utArIne Ag apAcittA-Azaya nuNA tathA pitAnI buddhi anusAra nahIM paraMtu jevI AjJA gurudevanI athavA jInendradevanI che. e anusAra ucitakALamAM vidhipUrvaka pAlanakarIne vahu navA vijJati-vahUtraH fIvAH sirianeka jIva samasta kAryone karI levAnA kAraNe siddha thAya che. guNaMti-suttevimaLa kevaLajJAna rUpa AlokathI sakaLa leka ane A lokane jue che. muti-muracatte sakaLakathI sarvathA mukata bane che, parinivAcaMti-vanirvAnti tathA sakaLakarma rUpa dAvAnaLane ekadama bujhavavAne kAraNe zItaLabhUta banI jAya che, savvaduHAmata ti-sahuvAnAnna mukti atae te zArIrika ane mAnasika duHkhane samULago vinAza karI devAnA kAraNe siddhagati nAmanA sthAnanI prAptithI avyAbAdha sukhanA bhoktA banI jAya che. bhAvArtha-zrI sudharmAsvAmI zrI jakhkhasvAmIne A adhyayanane prAraMbha karavAne uddeza samajAvatAM kahI rahyA che ke, Ayuzmana ! meM A adhyayana bhagavAna zrI vardhamAnasvAmIne mukhAraviMdathI sAMbhaLela che. emaNe evuM pratipAdana karela che ke, je muni A adhyayanamAM pratipAdita saMvega Adi akamatA paryaMtanA guNene samyak zraddhAthI, pratItithI, rUci AdithI, sAMbhaLaze, pAlana karaze, gAtrayanI sAvadhAnapUrvaka ane pitAnA jIvanamAM utAraze te zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avazya A saMsAranA duHkhethI chUTIne siddhigatine pAtra banaze. jeTalA paNa jIva Aja sudhI A gatinA pAtra banela che, tema banI rahela che, e saghaLA Aja pramANe banyA che, ane banI rahyA che. saMvegAdi tihattara padArtha ke nAma nirdeza bhagavAna mahAvIre A samyakatva parAkrama nAmanA adhyayanamAM kevo artha prarUpita karela che? A prakAranI ziSyanI jIjJAsAnA samAdhAna nimitta sUtrakAra kahe che -" taradi" ItyAdi ! anvayArtha-taraNaof jhacama ghavamagirU-tA jhu sarca the gAyA re bhagavAna mahAvIra tIrthakara zrI vardhamAna svAmIe samyakatva parAkrama nAmanA adhyayanane A vakSyamANa artha tetera (73) bele A pramANe kahela che teM kahya-tathA te A pramANe batAvela che. arthAt e tetara bela A pramANe che-1 saMvejo saMvega, 2 nive-nin nivega, 3 ghasaddhA-dhazraddhA dharmamAM zraddhA, 4 jurakriya suvaqALA-jurAmiMja suSagatA guru dhArmika pratye suzraSaNatA, 5 bocAyA-aDhoranatA AlecanatA, niMbA-ninatA nindanatA, kariyAjaLatA garvaNatA, 8 sAmArU-sAmAciva sAmAyika, 9 23Irathag-caturvitistava caturvizatistava, 10 viMjhA- vaMdana, 11 parikramane-pratima pratikramaNa, 12 13-zAthatna kAryotsarga, 13 pUjA -pratyAyana pratyAkhyAna, 14 tharatharUma-ratavaratimAruM stavatuti maMgala, 15 vastrAhi. gbacA-DhipratyuvekSaLatA kALApratyupekSaNatA, 16 pArijIttaLe-prAyazcittara prAyazcittakaraNa, 17 mAvajayA-kSamApatA kSamApanatA, 18 saMjJA-svAdhyAyaH svAdhyAya, 19 vAcana-vAghanatA vAcanatA, 20 paripuchAyA-pratiSThanA pratipraccha. natA 21 paricaTTAyA-rAvartanatA, parAvartanatA 22 gagveda-akSA anuprekSA,23 dhama-dharmathI dharmakathA, 24 sucaraNa mALiyA-zuta cArAdhanA kRtanIAradhanatA,25 jaLanivesaLayA-giAma nivezanA ekAgratAnI ArAdhanA, 26 sAme-saMcama saMyama, 27 tavo-tA: tapa, 28 vorA-kacarA vyavadAna. 29 judA-surataH sukhazAta, 30 kaDavaDhayA-pratiddhitA apratibaddhatA, 31 vivittaracanAvAyA-vivara rAcanAraNevanAvivaktizayanAsana sevanatA, 32 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viNivaTTaNayA - vinivartanatA vinivartanatA, 33 saMbhogapaccakkhANe- saMbhogapratyAkhyAnaM sauMlogapratyAbhyAna, 34 uvahipaccakakhANe - upadhipratyAkhyAnam upadhipratyAkhyAna, 35 AhArapaccakkhANe-AhArapratyAkhyAnam mADaripratyAkhyAna, u kasAya paccakkhANe-kaSAyapratyAkhyAnam upAya pratyAcyAna, u7 jogapaccakkhANe - yogapratyAkhyAnam yogapratyAbhyAna,38 sarIrapaccakakhANe - zarIrapratyAkhyAnaM zarIrapratyAbhyAna, u sahAyapaccakkhANe-sahAyapratyAkhyAnaM sahAya pratyAkhyAna, 40 bhattapaccakkhANe - bhaktapratyAkhyAnaM lahuta pratyAkhyAna, 41 sambhAvapaccakkhANe - sadbhAtrapratyAkhyAnaM sadbhAva pratyAbhyAna, 42 paDirUvaNakA pratirUpanatA pratiyatA 43 veyAvacce - vaiyAvRtyam vaiyAvRtya, 44 savvaguNasaMpaNayA-sarvaguNasaMpannatA sarvazuzusaMpannatA, 45 vIyarAgayA - vItarAgayatA vItarAgatA,46 khetI-kSantiH kSAnti, 47muktI - muktiH bhukti, 48mahave - mArdavam bhAva, 45 ajjave - ArjavaM mAnava, 50 bhAvasacce - bhAvasatyaM lAvasatya, 51 karaNasaccekaraNasatyaM 42Nu satya 52 jogasacce - yogasatyaM yogasatya, 43 maNaguttayA - manoguptatA manoguptatA, 54 vayaguttayA trAgguptatA vAgUguptatA, papa kAyaguttayA - kAyaguptatA yaguptatA, 51 maNasamAdhAraNayA - manaH samAdhAraNatA manaH sabhAdhAraNutA, 57 vayasamAdhAraNayA-vAksamAdhAraNatA vA sabhAdhAraNatA, pa8 kAyasamAdhAraNayAkAya samAdhAraNatA (ya sabhAdhAraNutA, pa8 nANasaMpannayA - jJAnasaMpannatA jJAna saMpabhatA, 60 daMsaNasaMpannayA - darzana saMpannatA darzanasaMpannatA, 11 carittasaMpannayAcAritrasaMpannatA yaritrasaMpannatA, 62 soiMdiyaniggahe - zrotrendriyanigrahaH zrotrandriya nizraDu, 93 cakkhi diyaniggahe - cakSurindriyanigrahaH yakSurindriya nigraha, 14 ghANidiyaniggahe-praNendriyanigrahaH prANendriya nivaDa, 15 jibhidiyaniggahe - jihvendriyanigrahaH vendriya nithaDe, 16 phAsindiyaniggahe - sparzendriyanigrahaH spezendriya Que, tv defang-mufanu: Hlulavu, t< #mmfaag-aafaaa: HIvibhaya 67 mAyAvijae - mAyAvijayaH bhAyAvitrya, 70 lohavijae - lobhavijayaH bola vizya, 71 pejja dosamicchAda saNavijae - premadveSa mithyAdarzanavijayaH prema, dveSa, mithyAddoSa vinaya, 72 selesI - zailezI zaiSI, 73 akammayA-akarmatA atA ahI sudhI A ameAkSanu kAraNa che. AnI saMkhyA tAMtera che, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 4 W Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvega ke svarUpa kA varNana temA prathamosTa sAMvegasvarUpane kahe che" saMvegaLyuM " ItyAdi ! anvayA--he bhagavAna ! saMvegena nIce jiLaya-vegena lIva di nannatti savegathI jIva kayA guNane utpanna kare che ? narasukha, surasukhanI abhilASA na karatAM mAtra meAkSa sukhanI abhilASA thavI enuM nAma savega che. ethavA dharmAdikamAM anurAgarUpa je zubha adhyavasAya vizeSa hoya che. tenuM nAma savega che. A vAta anya sthaLe paNa kahevAmAM Avela che-- " tathye dharme dhvasta hiMsA prabaMdhe, deve rAgadveSamohAdimukte / sAdhI sarvagranthasaMdarbhahIne, saMvego'sau nizcalo yo'nurAgaH // 1 // " hiMsA rahita sAcA dharmAMmAM, rAgadveSa mAha Adghi doSarahita sAcA daivamAM sathA parigraha rahita sAcA gurUmAM, je nizcala anurAga-prema hoya tene savega kahe che. / / 1 / athavA--jIna vacanAthI bhavita mataHkaraNatAnu nAma paNa saMvega che. athavA bhavathI virAga thavuM e paNa sa vega che. e sa MvegathI jIve kayA guNune utpanna karela che? A pramANe pUchavAthI bhagavAna kahe che ke. saverALa anuttara dhammasadgha gaLacaTT-saMvegena anuttarAM dharmazraddhAM nanati AjIva sa vegaprAptithI sarvotkRSTa dharma zraddhAne zrutacaritrarUpa dhama mAM tatkaraNatAmilAparUpa zraddhAne utpanna kare che. anuttarA dhammasa dANa saMvenrdhvamAjIk-anuttayA dharmazradyacA vega zIghra jAti pachIthI sarvotkRSTa e dhama zraddhAthI viziSTatara vegane atizaya meAkSAbhilASIne zIghra prApta kare che. ajaMtALu caMpa koha mANamAyA lobhe khabai- anaMtAnuvadhi krodha mAna mAyA lobhAn kSapayati tathA anAntuma dhI krodha, mAna, mAyA ane leAbha A cAra kaSAye ne ke, je jIvane mATe naraka gati apAvanAra che, tathA jenAM lakSaNa AgaLa kahevAmAM Avaze, ene nAza kare che. navuM dhamma baMdha-sayaM carma vadhnati ane navIna jJAnAvaraNayAdika azubha prakRtirUpa karmonA baMdha karatA nathI. sattva cAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 70 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchattavisohiM kAuNa daMsaNArAhae bhavai - tatpratyayikAM ca khalu midhyAtvavizuddhiM tyA vInArAdho mata enAthI kaSAyane kSaya thAya che. pratyaya-nimitta jenu evuM mithyAtva vizuddhi karIne A jIva kSAyika samyakatvanA niraticAra pALavA vALA banI jAya che. rasavidyo ica nuM vizuddhA-zavizuddhacA ghaNu vizuddhA vizuddha-atyaMta nimaeNLa e dananI vizuddhatAthI dazanAcAranA pari pAlanathI viziSTa thayela zuddhithI sthaLa seLeva mavaheLa signa-astitrA: teneya mavaLaeNna ziti keAI eka jIva evA hAya che ke je eja bhavathI siddhigatine prApta karI le che. paraMtu viloci navinubrAhsatyaM kuLo bhavaggaNaM nAikamai - vizodhyA ca khalu vizudhyA tRtIyaM punarbhavagrahaNaM nAtikrAmati je jIva echI AyuSyanA kAraNe keTalAMka kama avaziSTa rahevAthI jo eja bhavamAM meAkSane prApta na karI zake te te utkRSTa darzana vizuddhinA prabhAvathI trIjA bhavamAM te cUkate nathI. arthAt te jIva zAlIbhadranI mAphaka trIjA bhavamAM avazya mAkSane prApta kare che. A vAta utkRSTa daza nArAdhakanI apekSAthI kahela che. kahyu paNa che--"osara sonuM matte ! nIveda mA hiM sijjhijjA ? goyamA ! ukkoseNaM teNeva tatto mukke taiyaM NAikamai ,, 112 11 nirveda ke svarUpa kA varNana saveganA pachI niveda avazya thAya che. AthI have bIjA kheAla nive nanA svarupane kahevAmAM Ave che--ddha nivaiduAM ''ItyAdi / anvayA --nivenlIve vijJaya-nivervananIya ibanati niveda guNunI prApti thavAthI jIva kayA guNane prApta kare che? bhagavAna kahe che ke, nivveSaNaM divvamANussa tericchiesu kAmabhoesu nivveda havva mAgacchai - nivedena vilyamAnuSata zreNu jAmamottevu nive? zIghra bAjaotti jIva jyAre nivedya-sAmAnya rUpathI saMsArathI vairAgya prApta karI le che tyAre A sthitimAM te jIva divya devAdI samadhi kAmaleAgAmAM, manuSya saMba MdhI kAmalegAmAM ane tiyaca samaSi kAmaleAgeAmAM evA vicAra kare che ke, naraka eva nigeAda Adi gatienA duHkhAnA kAraNabhUta A kAmabhAgeAnA sevanathI kayA lAbha thAya che--enA tyAga ja uttama che. evA vicArathI te emAM viziSTatara nivedane zIghra prApta kare che. A vicArathI bhAvita aMtaHkaraNavALA thaIne e jIva savisamu vijJa-sarva viSayapu vicate samasta devAdika sa Mdhi zabdAdika viSayAmAM virati dhAraNa kare che. ene parityAga karI de che. savisamu vijJanALe bAramativRAica repha-sarvaviSayevu vithamAna garama pabrir yiAnoti enA tyAga karavAthIpachI te jIva SavanI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 71 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnA upamanarUpa AraMbhane ane dhana, dhAnyaAdinA svIkAra karavArUpa parityAga karI de che. sAmAribhAviyuM remALa-bA mAhityiA ja na AraMbha ane parigrahane parityAga karatAM karatAM e jIva saMsAramam voriMcha-saMsAramAM vajhitti saMsAranA mArga svarUpa mithyAtva avirati, pramAda ane kaSAya, Ane parihAra kare che. riddhimAvine ja sUvarU-siddhinA prativaya mavati tathA siddhinA mArgabhUta samyagU darzana, samyaphrajJAna ane samyapha cAritrane prApta kare che. tAtparya e che ke, je kAraNe e saMsAra mAgane parityAga karI de che. enAthI ja te siddhi mArgane prApta kare che. 2 | dharmazraddhA kA varNana nirveda guNanI prApti dharmazraddhAvALAne ja thAya che. AthI trIjAbAla dharmazraddhA mATe kahe che--dhaHsaddhAdoi " ItyAdi | anvayArtha-mane dhamaraddhA vIve # DAyarU-manta gharmazraddhA nIvara di kari he bhagavAna! dharmazraddhAthI jIva kayA guNane prApta kare che? lApAna 4 cha dhammasaddhAe NaM sAyA sokkhesu rajamANe virajjai-dharmazraddhayA sAtatyeSu racAno vicare zrata cAritrarUpa dharmanI zraddhAthI prANI, jo ke, pahelAM sAta vedaniya karmanA udayathI janmelA vaiSayika sukhemAM magna thaI rahela hatA, have magna thatuM nathI. arthAt jyAM sudhI zrutacAritrarUpa dharmanI zraddhAe tenA jIvanamAM pitAnuM sthAna janmAvela na hatuM, tyAM sudhI e prANa sAtavedaniyanA udayanI prAptithI prApta vaiSayika sukhamAM magna banIne khUba sukhI thatuM hatuM, potAne ghaNuM sukhI mAnato hato, paraMtu jyAre dhamanI zraddhAthI enuM aMtaHkaraNa etaprata banyuM eTale e viSayaka sukha ene heya pratIta thavA lAgyAM AthI e tenAthI virakta thaI jAya che. tathA enA hetabhUta kAra = 1 vAr-3rabaMne ja raju cata agAra dharmane gRhasthadharmane nizcayathI cheDI de che. ane mAre je dakkhANaM cheyaNabheyaNa saMjogAINaM voccheyaM karei-anagAraH khalu jIvaH zarIramAnakhAnAM suvAnAM chemena saMyojavIna racavavuM varAti anagAra banIne-pravajIta thaIne je tenA chedanathI, khaDaga Adi dvArA dvidhA karavAthI, thanAra bhedanathI, kunta Adi dvArA vidyAraNa karavAthI, thanAra tathA Adi zabdathI tADana-tAjana karavAthI thanAra zArIrika duHkhene Aja rIte aniSTa padArthonA saMbaMdhathI, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 9 2 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISTa padArthanA vicAgathI thanAra A dhyAnarUpa mAnasika duHkhAnA nAza kare che ke jethI e duHkha ene pharIthI prApta na thAya. arthAta-duHkhAnA kAraNabhUta karmonI e nirjarA karI de che. AthI kAraNanA abhAvamAM kArya banatuM nathI. jyAre e jIva A rIte zArIrika ane mAnasika duHkhAthI rahita banIne te janmAvAnuM na mudde nitter-avyAvAya mulaM ja nivartayaMti avyAbAdha sukhAne prApta kare che, dharmanI mahimA kadI tiAhita thaI zakatI nathI. kAraNa ke, jIvAnA dharmathI ja saphaLa maneAratha phLatA phUlatA rahe che. anya sthaLe paNa AvuM ja kahela che-- dharmo'yaM dhanavalumeSu dhanadaH, kAmArthinAM kAmadaH, saubhAgyArthiSu tatpradaH, kimathavA putrArthinAM putradaH // rAjyArthiSvapi rAjyadaH, kima paraM nAnA vikalpai nRNAM,, tat kiM yanna dadAti, kiMca tanute svargApavargAvapi // 1 // dharmanA mahimA ja evA che ke, tenuM sevana karanAra vyaktiomAMnI kAI jo dhananI icchA dharAvanAra hoya tA ene dhananI apAra rAzI Ape che. jo e karmothI hAya tA eNe IcchelI saghaLI abhilASAe pUrNa kare che, jo te saubhAgyanA abhilASI hoya te tenA saubhAgyane camakAve che. jo putranI abhilASAvALA heAya te tene sarvottama putra Ape che, athavA te jo rAjyanA abhilASI hAya tene rAjya Ape che. vadhAre zuM kahevAmAM Ave saMsAramAM evI kAI paNa vastu nathI ke, je dharmAMthI maLI na zakati hAya. svarga ane meAkSanI prApti paNa jIvane A eka dharmanA prabhAvathI ja thAya che. // 2 // bhAvA--ahIM evI AzakA na karavI joie ke, sa MveganuM phaLa pradarzita karatI vakhate sUtrakAre pahelAM ja dhamanI zraddhA ane enA phaLanI prarUpaNA karI dIdhela che. bIjI vakhata dhazraddhAnA phaLane pradarzita karavAthI punaHrakti doSa lAge che. AnuM samAdhAna e che ke, pahelAM je dharma zraddhAnuM kathana sUtrakAre karela che. emAM emaNe e pradarzita karavuM. ISTa hatuM ke, A dha zraddhA saveganuM phaLa che. paraMtu ahIM je dharmazraddhAnuM phaLa atAvavAmAM Avela che te evuM nathI khatAvyuM. ahIM te te svataMtrarUpathI khatAvavAma Avela che. AthI emAM punarUkti doSanI saMbhAvanA nathI. / / 3 / | dharma zraddhALuee guru AdinI zu SA avazya karavI joIe. AthI cAthA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 73 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurvAdizuzruSA kA varNana belarUpa gurusAdharmika zuzrUSAnA guNa prakaTa karavAmAM Ave che-'guhasA,mpiya'ityAdi anvayA--matte gurusAmAiya muskUlaLayAd lIve ji naLaya-gurusAmija suzrUSanA nauSaHninayati he bhagavAna ! AcArya mahArAjanI, athavA dIkSAparyAyamAM meTA sAdhujananI, tathA sAmikanI, pa pAsanAthI jIva kayA guNane prApta kare che ? bhagavAna kahe che--muhasAmniya muskUlaLayA naM viLayaditti naLaya--IT sAmi suzravaLavA lajI vinatitti granayati guru ane sAdhamikajana AdinI suzruSA karavAthI jIva vinaya tapanI prApti kare che. vinayavizeSana nIve aNaccAsAyaNasI le neraiyatirikkha joNiya mANussa devaduggaio nibaMdhai-vinayapratipannazca khalu jIvaH ananyAzAtanAzIlaH nairayikatiryagyonikamanuSya deva yuddhati' hiddhi vinayazIla anela e AtmA peAtAnA gurujananu svapnAmAM paNa parivAda Adi karatA nathI. AthI AzAtanA doSathI bilakula rahita hAvAnA kAraNe kAI paNa rIte te jarA sarakhA paNu AzAtanA deSa na karanAra hovAnA kAraNe te narakagati ene tiya cagati A be durgatienA tathA manuSyeAmAM mlecchatva Adi hAvArUpa ane devagatimAM kimliSika deva thavA rUpa dutinA baMdha karatA nathI. vaLaA jaLamattiyadrumALavA mALuTevo niyaMdha-vaLasaMhana matti kumAratavA manuSyareva muti nirvandhAti va svajalana-guru AdinA guNanu prakAzana bhakita AvavAthI abhyutthAna Adinu karavu' bahumAna ataraMgamAM emanA tarapha vadhu prItivALA khanavuM, A saghaLuM karavAne kAraNe jIva manuSya sugatiaizcarya viziSTa kuLamAM janma levA rUpa sugatine athavA deva sugatine-Indratva Adi padanI prAptirUpa sugatine pAme che. arthAt e banne sugatiemAM janma levAnA kAraNabhUta karmane upArjana kare che. A kAraNe maryAM pachI te A sugatiemAM jaI ne utpanna thAya che, tathA siddhisoLa ca viyoheka-siddhi yuti zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 74 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva vizodhacata siddhirUpa sugatinuM vizeAdhana kare che. arthAt siddhagatinA kAraNabhUta samyagdarzana AdinI zuddhi karatA rahe che. enI zuddhi thavAthI pasasthAnuM rkhaM vinaya mUlAI savvakajjAI sAhei anneya bahave jIve viNiittA bhavai - prazastAni khalu vinayamUlAni sarvakAryANi sAdhayati anyAMzca bahUn jIvAn vinetA bhavati ma bhavamAM prazasta tathA vinaya hetuka samasta zruta jJAnAdirUpa kAryone tathA parabhavamAM muktirUpa kAryane prApta kare che. A pramANe te svArtha sAdhaka manIne pazu paramArtha sAdhaka ane che. kemake, khIjA ghaNA mANaseAne paNa e peAtAnA jIvana kALamAM A vinaya dhamamAM lagADI de che. bhAvA--je sAdhu peAtAnA AcAya devanI athavA dvIkSA paryAyamAM peAtAthI moTA sAdhujananI yA sAdharmI sAdhunI paryuMpAsanA-sevA Adi kare che te enI vaiyAvRtti dvArA vinaya tapa dhAraNa kare che. kemake, jyAM sudhI AtmAmAM vinaya AvatA nathI tyAM sudhI bIjAnI sevA karavAneA bhAva udaya thatA nathI. AvA sAdhu potAnA gurudeva AdinA apavAda kadI paNa peAtAnA meDhethI karatA nathI, kemake, te jANe che ke, Ama karavAthI AzAtanA deSanA bhAgI thavuM paDe che. AzAtanA doSanA prabhAvathI jIvane naraka ane tiryaMcagatimAM jaIne duHkha bhAgavavA paDe che. tathA kadAca jo manuSya gatimAM janma thaI jAya tA tene mleccha AhirUpa nIca kuLAmAM janma levA paDe che, deva gatimAM paNa kaviSika jAtInA devAmAM janma levA paDe che. AthI te AzAtanAnA doSAthI sadA macatA rahe che. guru AdinA guNeAnuM prakAzana karavuM, emanI bhakti karavI, mahumAna karavuM, eja te ucita mAne che. AthI enA prabhAvane kAraNe devAdi sutimAM te janma le che. tathA siddhigatine sudhAravAnI ceSTAmAM nirata rahyA kare che. samyagUdana Adi je sadgatinA mArga che. ene sadA saMbhALatA rahe che. A kAraNe jIva prazasta ane vinayapUrvaka saghaLA kAryane karavA uparAMta bIjA ghaNA jIvAne paNa peAtAnA jIvana kALamAM A dhamamAM lagADI jAya che. 4 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 75 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlocanA ke svarUpa kA varNana guru zaRSA karavA chatAM paNa sAdhune aticAra lAgavAnI saMbhAvanA che. evI sthitimAM eNe AlocanA karavI joIe jethI pAMcamA belamAM AlocanAnuM svarUpa kahe che--" kADhocAyA" ItyAdi ! anvayArtha--aMte koicANa nI vi nAcarU-manta zAstronA hiM jAnata he bhagavAna! AlecanAthI jIva kayA guNane prApta kare che? uttaramA 4 cha AlocaNayAe Ne mAyA niyANa miclAdasaNa sallANaM uddharaNaM kreirojanA vahu mAthAnAnaniSNAtuzanaracAnAM uddhara joti AlocanAthI arthAta bhAvanI zuddhipUrvaka potAnA dezane gurumahArAja samakSa vacana dvArA pragaTa karavAthI jIva mAyA, nidAna ane mithyAdarzana, A traNa zone dUra kare che. zaThatA (kapaTa) nuM nAma mAyA che. A tapazcaryA Adinu mane A phaLa maLyuM A prakAranI prArthanAtmaka vicAradhArAnuM nAmanidAna che. atamAM tatkAlina vezanuM nAma mithyAdarzana che. tathA tamAM atavAbhinivezanuM nAma paNa mithyA darzana che. abhigrahika Adine bhedathI e aneka prakAranAM zalya je rIte jIvene anekavidha dukha ApanAra zalya che. enuM apanayana te e mATe kare che. se mokkhamaggavigghANaM aNaMtasaMsArabaddhaNANaM-mokSamArgavinAnAM anantasaMsAra vadhakAnAM pApAnubaMdhi karma baMdhano hetu che ane e ja kAraNe te muktimArgamAM vighAtaka che tathA anaMta saMsArane vadhAranAra che. have A AlecanA e traNe zalyane kADhI nAkhe che. tathA gumAve ja nAyaDu gumAvaM saMju vanati jIvanA bhAmAM saraLatAne utpanna kare che jhajhumAvaline nIve amAruM itthiveyaM napuMsagaveyaM ca na baMdhai-RjubhAvapratipannaH jIvaH amAyI srIvedanapuMsakavedaM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 76 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastrAti pariNAmomAM saraLatA AvavAthI te amArI jIva strI veda ane napuMsaka vedane baMdha karate nathI tathA puravaThuM = i nira-pUrvavaddha vastu niti pUrvamAM baddha A bane vedanI nirjarA karI de che. athavA-Ane e paNa artha thAya che ke, pUrvopArjIta saghaLA karmonI nirjarA karI de che. Ama karavAthI tene mukitapada prApta thaI jAya che. bhAvArtha-pitAnA dene bhAvanI zuddhipUrvaka gurudevanI samakSa prakAzita karavA enuM nAma AvecanA che AlecanAnA prabhAvathI mAyA, mithyA ane nidAna A traNe zalyAne parihAra thaI jAya che. kAraNa ke, A traNe zalya mukita mArganA vighAtaka che. ane anaMta saMsArane vadhAranAra che. jIvamAMthI jyAre A zo dUra thaI jAya che. tyAre tenI aMdara ghaNI ja sArI saralatA vadhavA lAge che. je manamAM hoya teja e kahe che ane je kahe che te kare che. chupAvavA jevI vAta koI tenI aMdara rahetI nathI. AvI hAlatamAM abhAgI e jIvane strIveda ane napuMsaka veda baMdha thatuM nathI. tathA pUrvopAta karmonI nija rA thatI rahe che. AthI te mukitane pAtra banI jAya che. | 5 | svadoSa niMdA ke phala kA varNana AlecanA pitAnA doSonI AtmasAkSIthI niMdA karavAvALAnIja saphaLa thAya che. A kAraNe have chaThThA belamAM nidAnuM svarUpa kahe che. "niMgagi" ItyAdi. anvayArtha- te niMdrAcAi nI virU-matta vinA bIjA di' banati he bhagavAna ! pitAnI niMdA karavAthI jIva kayA guNane prApta kare che? uttarabhA cha-niMdaNayAe Na pacchANutAvaM jaNayai nindanayA khalu pazcAdanutApaM vanacari pite pitAnI jAte ja potAnA dezane anucitana karavArUpaniMdAthI meM AvuM anucita karela che" A prakArane vicAra karavAthI jIva pazcAttApane prApta thAya che. "meM A duSTa-kharAba kAma karela che" ItyAdirUpa anutApa kare zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 77 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. enuM phaLa e thAya che ke, pachIytAvejuM vizALa vALarLavaM hiMvajha -vyAnusAra vimAnaH pratijJA te e doSane parityAga anutApa karI de che. ane A prakAre virakata banela e jIva karaNaguNa zreNIne prApta karI le che. karaNa zabdane apUrvakaraNa artha che. guNazreNIne "saparitana sthitithI mehanIya Adi karmadalIkane laIne udaya samayathI lagADI dvitiyAdi samayamAM asaMkhyAta guNe-asaMkhyAta gaNA pudgalo prakSepa kara" A artha che. sthiti ghAta, rasa ghAta, guNasaMkramaNa, sthitibaMdha, A sahunI viziSTatAne paNa ahIM grahaNa karI levI joIe. arthAta je jIva apUrva karaNathI guNazreNIne prApta kare che ene viziSTa sthitighAta, viziSTa rasaghAta, viziSTa guNasaMkramaNa ane viziSTa sthitibaMdha thAya che. athavA karaNaguNa zreNIne e paNa artha thAya che ke, pUrvamAM kadI paNa prApta na thayela evA apUrva karaNa dvArA-apUrva pariNAme dvArA-sAdhya je guNa zreNI che. vizada mAnasika pari. gAmonI viziSTatA che. enuM nAma paNa karaNaguNazreNI che. A karaNaguNa zreNI kSapakazreNI rUpa jANavI joIe. athavA-apUrvakaraNa Adi karaNa che enI mahImAthI je zreNI labhya che te karaguNa zreNI che A arthamAM paNa kSaka zreNane ja guNazreNI jANavI joIe. A rAjaa parivaNa mAre monnijj kammaM ugdhAei-karaNaguNIzreNI pratipannazca anagAraH mohanIya karma uddhAtayati karaNagaNa zreNIne prApta karanAra jIva anagAra-munirAja mehaniya karmane naSTa kare che. bhAvArtha-pitAne lAgelA doSonI potAnA ja meDhethI niMdA karavAvALA sAdhu pazcAttApa karIne pharIthI e dene karatA nathI. ane ethI virakata banela e jIva karaNaguNazreNIne prApta karIne mohanIya karmane naSTa karI de che. A canA pitAnI niMdA karavAvALA sAdhune ja saphaLa thAya che. A mATe e AlocanAne bAda batAvavAmAM Avela che. dA. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gahake svarUpa kA varNana ghaNAja denA sadubhAvamAM niMdA karyA pachI gurusAkSI nahIM paNa karavI joie. jethI sAtamA belamAM gahanuM svarUpa kahevAmAM Ave che-bAhubaI ItyAdi. anyA-aMte nArAyANa kI liMkaLacarU-uMcA lIvara jiM jJanayatti guru mahArAjanI samakSa svayaM pitAnA dene prakAzita karavArUpa gahIMthI jIva zuM prApta kare che. ? uttaramAM kahe che ke-narasukhacAg i kapure nAca-racA vATa lapurA garayati gIMthI jIva potAnI AtmAmAM anAdara pAme che. apure kAragae NaM jIve appasatthehito jogehito niyattei-apuraskAragataH khalu jIvaH karAra coH nivate anAdarane prApta thayela te jIva kama baMdhanA kAraNabhUta aprazasta yogathI sAvadyamana, vacana ane kAyAnI pravRttithI dUra haTI jAya che. ane pAtheya vijJarU-rAstAM tire niravadya gene dhAraNa 42 che. pasattha jogapaDivanneya NaM aNagAre aNaMta ghAi pajjave khavei-prazastayoga pratipana vahu anAra anaMtavAtipacaMvAna znapatti niravadya gene dhAraNa karanAra te anagAra anaMtajJAna ane anaMta darzanane AvaraNa karavAnA svabhAvavALa jJAnavaraNIyAdi karmone naSTa kare che. sUtrakAre "anaMtavAtivarmA ) e pramANe na kahetAM "anaMtarA" ema kahela che. enuM tAtparya Aja che ke, dravya-karmaNa dravyane nAza thatuM nathI. paraMtu jJAnAvaraNIyAdi rUpa karmaNa dravyonI paryAne ja nAza thAya che. paryAne nAza thavAthI dravyano vinAza aupacArika manAyela che. e pUrvokata teMtera saMvegAdika arthone mukita prApta karavAnA prajanarUpa ja jANavA joIe. bhAvArtha-gurumahArAjanI samakSa potAnA dezanuM prakAzana karavuM enuM nAma gaha che. A gahane pitAnA jIvanamAM sthAna ApanAra vyakita anya sAdhujane dvArA anAdarane pAtra bane che. AthI te evI zikSA laI ye che ke mAre bhaviSyamAM A prakArane vahevAra na karavo joIe ke, jenAthI mAre bIjAnA tiraskArane pAtra banavAnuM rahe. A prakArane vyavahAra karAvanAra mArAM mana, vacana, ane kAyAne aprazasta ga che. AthI te e aprazasta yegano parityAga karIne prazasta yogane dhAraNa kare che. prazasta caganA prabhAvathI te jJAnAvaraNIyAdi karma paryAyone vinAza kare che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika aura caturvizati stava stutikA varNana AlecanA Adi guNa sAmAyika vALAmAM hoya che AthI sUtrakAra AThamA bolamAM sAmAyikanuM kathana kare che-"sAmaggvi ItyAdi. anvayArthI-te sAmA lAve citti-mata sAmAcina traH vuiM. tti he bhagavAna sAmAyikathI jIva kayA guNane prApta kare che? enA uttaramAM kahe che ke, sAma sAvakAro virahuM kaya-sAmAcina sAvovittirganApti sAmAyikathI jIva sAvadyAgathI virati prApta kare che. rAga dveSa rahita banIne saghaLA jIne pitAnA samAna samajavA enuM nAma samAyika che. "samane artha che rAgadveSa rahita thaIne saghaLA mAM svAtmAnI samatA arthAta saghaLA jI mArA samAna ja che" A prakAranI mAnyatA AvA samatvanI-sama darzananI prApti jene thAya che enuM nAma sAmAyika che. e samatAbhAva mukti sukhanA kAraNabhUta je saghaLA chamAM svAtmatulya darzana che enI prAptinA mATe anuSThita karAya che. A kAraNe sArI rIte 2natrayanI prAptinuM nAma samAya che je rIte darareja zaradakALanA caMdramAnI kaLA vadhatI jAya che. e ja rIte dararoja vilakSaNa jJAnAdi ratnatrayane lAbha thaye te samayanuM phaLa che. samayanA phaLavALA vratane sAmAyika kahevAmAM Ave che. A sAmayina sAmAyikathI jIva sAvadyagothI virati prApta karI le che. karmabaMdhanA hetubhUta je yoga hoya che enuM nAma sAvadyAga che. zaMkA-sAmAyika ane sAvadyagaviratimAM jyAre kaI bheda ja nathI tyAre Apa evuM kema kaho cho ke, sAmAyikathI sAvadhogaviratine lAbha jIne thAya che. kAraNa ke, sAvadyagaviratirUpa ja te sAmAyika thAya che. AthI ApanA A kathanathI je enAmAM kArya kAraNa bhAva thato hato te AthI banI zakatuM nathI. kemake, kAryanI pahelAM kAraNa ane kAraNunA pachI karma thAya che. A rIte kArya kAraNamAM parvAparyabhAva rahe che. paraMtu A prakArane paurvAparya bhAva AmAM nathI. e zaMkAnuM samAdhAna A pramANe che-sAmAyikamAM nirava genuM sevana thAya che. AthI sAmAyika niravadya gonA sevana svarUpa hovAthI sAvadyAga nivRttirUpa phaLa enAthI thAya che. A kAraNe vRkSa chAyAnI jema A banemAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya kAraNu bhAvanI sa'gati banI jAya che. vRkSanA sthAnApanna niravadya ceAgeAnA sevanarUpa sAmAyika che. ane eja kALamAM thanArI sAvadyayeAga virati che. vandanA ke la kA varNana sAmAyika karanAra vyakitae sAmAyikanA prarUpaka titha karAnI stuti karavI joie. A mATe sUtrakAra navamAM khelamAM caturvizati stavana svarUpa kahe che. "f 2 vIlasthaLa'" ityAdghi ! anvayAtha--mate cIttasthaLa nIce ji nacak-manta caturvitiptavena jhIH di nanayati he bhagavAna ! caturviM zita tIrthaMkarAnA stavanathI guNakIta nathI jIva kayA guNane prApta kare che ? bhagavAna kahe che ke,-trIsathAM laLavisadi naLaya -caturviM tistavena nIvaH yurIna vizoSi nannati cAvIsa tIrthaMkarAnA stananathI jIva jInamatanI tarapha rUcI thavA rUpa samakitanI vizuddhine prApta kare che. arthAt AvAraka karmanA apagamathI je dazananI nirmaLatA che eja dananI vizuddhi che. tIrthaMkarAnI stuti karIne paNa sAmAyikanuM grahaNu guruvaMdanapUrvaka ja thAya che. A kAraNe have dasamAM eTalamAM vaMdanAne kahe che-"yaMLa 'ityAdi. anvayA--mate vantAM nIve vijJaLacaTTa-avRtta vanavena nIvarji nanacatti AdakSiNa pradakSiNa pUrvaka paMcAMgAne namAvIne sayatana ane savinaya guru tathA mATAone namaskAra karavA tenuM nAma vaMdana che. he bhagavAna ! A vaMdanathI jIva kayA guNane prApta kare che? pratyuttaramAM kahe che ke- vatanapna nIcA northa mAMM lavekyunaTrena nIce gotraM me kSayati jIva A vaMdana karma thI peAtAnA nIca geAtranA baMdhaneA nAza kare che. geAtra kanA be bhedya che. (1) nIca gAtra, (2) ucca geAtra, nIca getranA uyathI jIvanI utpatti niMti kuLamAM thAya che. evA jIva bhale dhanavAna hoya, asAdhAraNa rUpa saMpanna paNa hoya, buddhi Adi guNaiAthI viziSTha paNa hAya, te paNa viziSTha kuLanA abhAva te lAka niMdAne pAtra bane che. evAM e kamanA e baMdha karatA nathI paraMtu ucca geAtranA ja baMdha kare che. jenA uddayathI jItra nidhana, kurUpa, buddhi AdithI hina hAvA chatAM paNa sukuLamAM janma levAnA kAraNe satkAra, abhyutthAna Adine pAme che. tenu nAma ucca geAtra che. guru AdinI vaMdanA karavAthI jIvane e lAbha thAya che ke, te nIca geAtrane khaMdha karatu nathI. tathA ucca gAtrane ja baMdha kare che. ane soLamAM 2 jI vidyamALA N nivatter-saumAnya ca lajI atitambAhmAjI niyatati saubhAgya-saghaLA mANasone potAnA tarapha AkarSavA rUpa, athavA je paNa jIve te prasanna thaI jAya AvA prakAranA eka zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 81 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNu, e jIvane A guruvaMdananA prabhAvathI prApta thAya che. e saubhAgyanu' evu' phaLa maLe che ke, dareka sthaLe tenI AjJAnA amala thatA rahe che. sahu koI enI vAtane mAnavA lAge che. kemake, vadana kArika puruSane prAyaH Adeya krarmonA paNa udaya thAya che. vALamAnuM 2 chAM naLek-nimAyaM ja nanavRtti saghaLI avasthAomAM leAkeA ene anukULa manI jAya che. arthAt guruva Mdana karavAvALA sAdhune guruvaMdananA prabhAvathI nica getranA baMdhanA abhAva thaI ne ucca geAtrane adha thAya che. tathA apratihata AjJAphaLavALA saubhAgyanI prApti thAya che. tathA samasta avasthAemAM leAke emane anukULa banI rahe che. 510 // pratikramaNa ke phala kA varNana sAmAyikADhi guNavALAe paNa pratikramaNa avazya karavu joI e. AthI agIyAramAM elamAM pratikramaNanuM svarUpa kahe che.--" dhimaLeLa' " ItyAdi. anvayA--matte vimaLeLa lIve jijJAcak-manta pratimaLenalIvaH jijJanayati hai bhagavAna ! pratikramaNa karavAthI jIva kayA guNane prApta kare che ? tenA uttaramAM kahe che ke, vimaLAM vakrikArUM viSerU-prattimaLe, vratachidrAni jJAti pratikramaNa karavAthI jIva peAtAnA prANAtipAta viramaNurUpa chidrone DhAMke che,-dUra kare che. vidyi varyA, puLagIne niSkAsane-pitivratachidraH punaH lIvaH niSkAra: vratAnA aticAra dUra thavAthI jIva hiMsAdika janya AsavAthI sarvathA nirUddha hovAne kAraNe savajI patti-gAvatri nirdoSa cAritrane pALanAra bane che. adruttu patrayaLamAcAsu katte baputte muniSa vid-gavu pravacanamAmu ucutaH arRcattvaH suniztio vitti A rIte nirdoSa cAritrazALI anela te jIva pAMca samiti ane traNa gupti A AThe pravacana mAtAAmAM sAvadhAna thaIne tathA sarvadA saMyamanA ArAdhaka anIne peAtAnA saymanI rakSA karatAM karatAM te saMyama mArga mAM vicaraNa kare che. bhAvAtha --pramAda AdinA vazathI zubhayAgathI azubha ceAgane prApta banela sAdhu pharIthI zubha ceAgamAM lAvanAra e pratikramaNa che. A pratikramaNanA prabhAva che. vratamAM je kAMI aticAra lAgI jAya te te pratikramaNa karAvavAmAMthI dUra thaI jAya che. A pramANe niraticAra tratAnI ArAdhanA karavAvALA sAdhu Asrava dvArAne baMdha karIne nirdoSa cAritranA ArAdhaka banIne ATha pravacana mAtAemAM sAvadhAna bane che. e sAvadhAnatA ja tenI sayama ArAdhakatA che. 115 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 82 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga ke phala kA varNana pratikramaNamAM aticAronI zuddhinA mATe karyotsarga kara joIe. A vAta sUtrakAra bAramAM belamAM batAve che--" soLa" ItyAdi. anvayArtha-mate parAja nI ja verU-matta rotsA navaH ji rAtti he bhagavAna! kAtsargathI jIva kayA guNane prApta kare che? AnA uttaramAM cha -kAussaggeNaM tiyapaDappannaM pAyacchittaM visohei-kAyotsargeNa atItapratyu na janajiAra vidhati jIva A kAsarganA prabhAvathI atIta kALamAM utpana karelAM tathA vartamAna kALamAM karelAM prAyazcittAtha potAnA denI zuddhi karI le che. viddhavAritti 2 jIve nivruNiyaNa gothi mahaa mAravA jatA jhANIvagae suhaM suheNaM viharai-vizuddhaprAyazcinta zca jIvaH nirvRtahRdayaH apahRtabharaH iva jAvA prAdhyAnotaH suNe khuNena virati A prakAranA aticAra janita tApa je jIve dUra karI dIdhela che evo jIva bhAranA utaravAthI svastha citta banIne bhAravAhakanI mAphaka svastha citta thaIne dharma Adi dhyAna karavAmAM sAvadhAna bane che. ane A rIte te zAMntipUrvaka ghaNu ja AnaMdanI sAthe Aleka ane paralokane ArAdhaka bane che. bhAvArthaaticArenI zuddhi mATe Agokta vidhi anusAra zarIranA mamatvane tyAga kare tevuM nAma kAryotsarga che. A kAryotsarganA prabhAvathI sAdhu atIta kALa saMbaMdhi ane vartamAna kALa saMbaMdhi prAyazcitAha doSanI zuddhi karI le che. A pramANe doSanI zuddhi thavAthI hRdaya bilakula svastha thaI jAya che. je rIte bhAranA utaravAthI bhAravAhakanuM citta svastha thaI jAya che. svastha citta thaIne te sArI rIte dharmadhyAna Adine nirAkularUpathI karatA rahe che. 12 pratyAkhyAna ke phala kA varNana kAyotsarga karavA chatAM paNa pharI aticAnI saMbhAvanAmAM pratyAkhyAna karavuM joIe. A vAta sUtrakAra teramAM belamAM kahe che-" g ami ityAdi. anvayArtha-mane paravALAM nI jiM -matta pratyAcAra karaH inanayatti he bhagavAna! pratyAkhyAnathI jIva kayA guNane pAme che? AnA uttaramAM kahe che ke-vALa lAvavAnAruM nimarU-pracAcAne vAsadAdhi niddhi pratyAkhyAnathI jIta AsavanA dvArene nirodha kare che tathA paccakkhANeNa icchAnirohaM jaNei-pratyAkhyAnena icchAnirodhaM janayati pratyAdhyAnayA ja pitAnI IcchAone nirodha kare che. phuchAniro sAtha nI vasu viNIya tahe sIibhUe viharai-icchAnirodhaM gataH khalu sarva dravyeSu vinItatRSNaH zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIta+to virato jyAre tenI IcchAono niSedha thaI jAya che. tyAre te jIva saghaLAviSayenA taraphathI tRSNa rahita banI jAya che. vitRSNa banela e jIva zitibhUta banIne saMyamamArgamAM vicare che. bhAvArtha-je vastumAM svabhAvika pravRtti thAya che, e pravRttinA pratikULa vivakSita kALanI maryAdA anusAra gurunI sAme e vastunI nivRttinuM kahevuM enuM nAma pratyAkhyAna che. A pratyAkhyAnathI jIva AsavanA kArabhUta mithyAtva avirati, pramAda, kaSAya ane jene nirodha kare che. je rIte taLAvamAM nAnA moTA kaLA ane nadI dvArA pANI Ave che. e ja pramANe A jIvarUpI taLAvamAM e mithyAtva Adi nALAomAMthI karmarUpI pANI Ave che. A karmarUpI pANInuM AvavuM eja Asava che. tathA pratyAkhyAnanA baLa upara e jIva viSayamAM vRddhirUpa icchAone paNa nidha karI de che. jyAre viSayenA taraphathI enI IcchAo nirodha thaI jAya che. tyAre te koI paNa dravyanA sevananI lAlasAvALA rahetA nathI. saghaLI bAjuethI tene zAMti maLatI rahe che. AvI sthitimAM zAMntirUpI sudhAnA AsvAdathI ene AnaMda ja AnaMdano anubhava thAya che. te eja jANe che. A AnaMdane anubhava karIne te tRpta banIne ja saMyamamArgamAM vicaraNa kare che. koI paNa prakAre tene kyAMyathI paNa azAMnti thatI nathI. e sUtra 13 stuti ke phala kA varNana pratyAkhyAna karanAra Asava rahita thAya che. je Asava rahita thAya che teja karmakSaya karIne siddha thAya che. A kAraNe codamAM belamAM siddhonI sthiti-stava stuti maMgaLanuM phaLa kahe che-"thara rU" ItyAdi. anvAyartha-mate thatharUmALa nIve viM gaLeTU-matta stavatutimAna jIva jayati he bhagavAna! sAmAnya guNatkIrtanathI tathA asAdhAraNa guNe zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 84 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIrtanathI jIvane zuM lAbha thAya che? A pramANe puchavAthI bhagavAna kahe che -thayathuimaMgaleNaM nANadasaNa carittabohilAbhaM jaNei - stavastutimaMgalena jJAna sanarAtrilodhimaM natti jIva A stavastutirUpa maMgaLathI jJAna darzana ane cAritra rUpa badhi lAbhane prApta kare che. bedhinuM phaLa hevAthI ahiM cAritrane badhi kahela che. athavA jIvanA upayoga rUpa hovAthI cAritrane beSi rUpa kahyuM sthAnAMgamAM paNa Aja vAta kahela che. "tivihA bohI paNNattA taM jahA-NANabohI ceva, dasaNabohI ceva, carittabohI ceva " iti ! bIjuM paNa kahe che ke - " bhattIe jInavarANAM paramAe khINapejjadosANe, AruggavohIlAbhaM samAhi maraNaM ca pArvati" kSINa rAgadvezavALA jItendra prabhunI utkaTa bhaktithI jene ArAya bedhilAbha ane samAdhi maraNa prApta thAya che. nAila jarittavoAimahaM ja jaM jIve aMtakiriyaM kappavimANovavattigaM ArAhaNaM ArAhei-jJAnadarzanacAritrabodhilAbhasaMpannazca khalu jIvaH antakriyAM kalpavimAnopapattikA ArAdhanA ArAdhayati jJAna, darzana, cAritrarUpa badhilAbhathI yukta banela jIva anaMtakriyAne-muktine, tathA karma avaziSTa rahevAthI kapamAM-devale ke mAM athavA veyaka anuttara vimAnamAM utpanna karAvanAra jJAnAdikanI AsevanArUpa ArAdhanAne ArAdhita kare che 14 ahaMta prabhunI vaMdanA pachI svAdhyAya karavo joIe, paraMtu e svAdhyAya karavA mATe je kALa niyata karavAmAM Avela che e kALamAM ja karI zakAya che. svAdhyAya karavAnA kALanuM jJAna kALa pratilekhanA pUrvaka thAya che. AthI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 85. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlapratilekhanA ke phala kA varNana e kALa pratilekhanAne paMdaramAM belamAM sUtrakAra kahe che-" heLA" ItyAdi. anvayArtha-maMte-mata he bhagavAna! RviheLA vIve iLajAtisevanA jIvaH vinati kALa pratilekhanAthI jIva kayA guNane prApta kare che ? enA uttaramAM kahe che ke-14rilaeNnayA jAnavarajika ta6vaDhatisevanathA hu jJAnAvaraNIyaM karma kSati kALa pratilekhanAthI jIva jJAnAvaraNIya karmane nAza kare che. bhAvArtha-kALa zabdathI ahIM asvAdhyAyane kALa gRhIta thayela che. prAdeSika, ardharAtrika, varAtrika, ane prAbhAtikanA bhedathI kALa cAra prakAranA che. prAdeSikamAM-pradeSanA samayamAM sUryAsta samayanI pahelAM ardha muharta mAtra kALa asvAdhyAyane kALa che. prabhAtikamAM-prabhAtanA samayamAM-sUryodayanA anaM. ntarano ardha muhUrta mAtra kALa, asvAdhyAyane kALa che, ardharAtrikamAM-adhIrAtanA samayamAM-muhurtamAtra kALa asvAdhyAyano kALa che. madhyAmAM paNa hata mAtra kALa asvAdhyAyane kALa che. rAtrIne trIjA prahararUpa je kALa che te vairAtrika kALa che. A kALa nidrAne che. A saghaLA asvAdhyAya kALa che. A kALanI pratilekhanAnuM nAma kALajhatilekhanA che. e pratilekhanAnA prabhAvathI jIva jJAnAvaraNIya karmane vinAza kare che. A mATe kahyuM che ke - "piya dhammo dRDha dhammo saMviggo ceva'vajjabhIru y| kheyannU ya abhIrU kAlaM paDilehae sAha // 1 // " arthAta priya dharma daDhadharmA saMvina pApabirU khedajJa para dukhanA jJAtA arthAt abhirU-parISaha upasargathI na DaranAra muninA mATe Avazyaka che ke, te kALa pratilekhanA kare. ahIM asvAdhyAyanA prasaMgathI AsvAdhyAyikanI nirUpaNuM karavAmAM Ave che. svAdhyAya ja svAdhyAyika che. savAdhyAya je samaye zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 86 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM na Ave te asvAdhyAyika che. svAdhyAya karavAnA cAra kALa che. te A che. 1 pUrvAha, 2 aparAha, 3 pradeSa, 4 pratyuSa-prAtaH, divasane je prathama prahara che te pUrvAha che. ceAthe prahara te aparAhna che. tathA rAtrine prathama prahara pradeza che. ane rAtrine ce prahara pratyuSa che. praharanuM nAma ja siddhAMtika paribhASA anusAra paurUSI che. asvAdhyAyika kALa be prakAranA che-1 Atmasamutha, 2 parasamutha, parasamutya pAMca prakAranA che-saMyamapaghAtika (1) autpAtika (2) sadeva (3) cudugraha (4) ane zarIra (5) A pAMcamAM svAdhyAya karavAvALA AjJAbhaMga Adi denA bhAgI bane che. ene saMyamanI tathA AtmAnI virAdhanA thAya che. saMyamanI virAdhanAnuM tAtparya jJAnAcAranI virAdhanAthI che. jyAre AvI vAta che to zuM kAraNa che ke, asvAdhyAyika kALamAM svA. dhyAya kare che? uttara-e evuM samajIne e kALamAM adhyayana kare che ke, paurUSIkALa thaDo bacela che ane adhyayana athavA uddeza haju sudhI paNa samApta thayela nathI. AthI A paurUSInA purA thavA chatAM ene sUryanA asta thavA chatAM paNa svAdhyAya kare che. athavA-"asvAdhyAyika" kALa che. evuM sAMbhaLIne paNa je adhyayana tathA uddeza kare che tenA traNe jJAnAdika vAstavamAM gayAM ja jANavAM joIe. kemake evI vyakti tIrthaMkara prabhunI AjJAne bhaMga kare che. A kAraNe te jJAnAdika trayathI vihina banI cUkela che. evA jIvanuM naraka nigoda Adi bhava bhramaNarUpa saMsAramAM nipatana ja thAya che. prathama AsvAdhyAyika kALamAM je saMyamanA upaghAtaka che samasta kAyika ane vAcika ceSTAo, pratilekhanA kiyA tathA svAdhyAya kare te niyamataH niSiddha che. A samayamAM te phakta kAryotsarga ja kartavya che. bAkI parasamutha, tpAtika Adi cAra asvAdhyAyika kALamAM svAdhyAya ja karavAne niSedha karAyela che. kAyika ane vAcika ceSTAone tathA pratilekhanAdi kriyAne niSedha karavAmAM Avela nathI. saMyamapaghAtika je prathama asvAdhyAya kALa che te zuM che ? A vAtane spaSTa karavAmAM Ave che. kArtika, agahana, piSa ane mAgha A cAra mahinA garbhamAsa kahevAya che. A mahinAmAM mihikA-dhummasa ane sacitta raja je dizAomAM dekhAya che. A mihikA ane sacitta rajane dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI varjana karavuM joIe. (1) dravyathI mihinuM ane sacitta raja haiyate svAdhyAyAdi vajevA kSetrathI je kSetramAM e hoya tyAM svAdhyAyAdi na karavAM. (2) kALathI jeTalA kALa sudhI e dekhavAmAM Ave e kALamAM (3) bhAvathI e samayamAM ucchavAsa umeSanA vagara jIvana ja rahI zakatuM nathI. gamanAgamanamAM prati LI , Aya che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhanAdika kAyika vyApAra ane bolavArUpa vAcika vyApAra varjIta che. e dhummasa ane sacitta rajanA samaye muni vagara kAraNe kAyikAdi ceSTA na karatAM vasa AdithI AvRtta ja beThA rahe che. arthAtu-kAyika Adi vyApAra karatA nathI. e samaye kadAca kaI kArya AvI paDe che to yatanA pUrvaka hAthanA saMketathI athavA AMgaLI AdinA saMketathI karI le che. uccAra, pra vaNa athavA keI glAna AdinuM koI kArya karavAnuM hoya te e samaye teo pitAnA zarIrane vastrathI DhAMkIne kare che. A prathama saMyamapaghAtika asvAdhyAya thayuM. 1 tpAtika je bIjo asvAdhyAya kALa che AmAM phakta sUtra bhaNAtAM nathI. bAkI saghaLI kAyika ane vAcika kriyAo karAya che. e karavAne niSedha nathI. (1) pAMzuvRSTi, (2) rUdhiravRSTi, (3) kezavRSTi, (4) zilAvRSTi, tathA rajaughAta, A saghaLA utpAta che. A utpAta je samaye thAya te tpAtika kALa che. AmAM svAdhyAya kare vajIta che. je samaye dhummasanA AkAra jevI sapheda acitta rajanI vRSTi thaI rahela hoya e kALamAM sUtranuM adhyayana varjIta che. Aja pramANe mAMsakhaMDa paNa AkAzamAMthI varase che. AmAM paNa svAdhyAya varjIta che. A pramANe lehinI vRSTi thavAthI, kezanI vRSTi thavAthI, zilAnI vRSTi thavAthI, tathA dhULanA uDavAthI, svAdhyAya karavAnuM vata che. dhULathI jyAre dizAo DhaMkAI jAya che tyAre aMdhakAra jevuM thaI jAya che AnuM nAma rajaughAta che jyAre mAMsa athavA lohi AkAzamAMthI paDe tyAre eka ahorAtra sadhI svAdhyAya kare vajIta che. bAkI pAMzuvRSTi Adi utpAta kALamAM jyAM sudhI e utpAta thatA rahe tyAM sudhI sUtra na bhaNavA joIe. | A bIjI autpAtika asvAdhyAya thayuM parA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 88 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadeva devaprayukta-asvAdhyAya-gadhavanagara, digdAha, vidyuta, ukA, gata, cUpaka, yakSIpta, A saghaLA upadrava devatA prayukta thayA kare che. AnA hAvAnA samaye sUtranuM paThana-pAThana karavAmAM AvatuM nathI. arthAt e je je divase eka eka paurUSI sudhI asvAdhyAyakALa mAnavAmAM Avela che. kadAca eka divasamAM ja yugapat e aneka utpAta thaI jAya tA paNa asvAdhyAya kALa eka paurUSI mAtra ja mAnavAmAM Avela che. cakravatI AdinA nagaramAM utpAtanuM sUcana karavA mATe saMdhyAnA samaye e nagaranAja upara prAkAra aTTAlikA AdithI yukta je nagara jovAmAM Ave che te gAMdharva nagara che. pUrva Adi dizAomAM chinnamUla je vALA jevuM dekhAtuM hAya che te digdAha che, A digdAhamAM kaI eka dizAmAM uparanI tarapha evA prakAza dekhAya che ke, jANe keAI nagaramAM Aga lAgI rahI haiAya, sAtheAsAtha nicenA bhAgamAM bilakula aMdhakAra najare paDe che. ulkApAta tArAnuM tUTavuM e prasiddha che. AmAM AkAzathI prakAzanI eka lAMkhI rekhA jevI agni paDe che. zukala pakSanI pratipat bIja ane trIjanA divaseAmAM saMdhyAnA samayathI ja caMdramAnA udaya thaI javAnA kAraNe saMdhyAkALanA vibhAga mAluma paDatA nathI, A traNa divase mAM jyAM sudhI caMdramA saMdhyAnA vibhAganA AvAraka khanI rahe che tyAM sudhI eTalA A traNa divasa cUpaka kahevAya che. A traNa divaseAmAM prAdeoSikI paurUSI nathI. tathA kAI eka dizAmAM je vacamAM vacamAM vidyuta jevA prakAza mAluma paDe che te yakSadIpta che. meghanI garjanAnuM nAma ga tache. ArdrA, punarvasu, puSya, azleSA, maghA, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunI, hastacitrA Adi nava nakSatreAne cheADIne khIjA nakSatrAmAM meghanI garjanA thavAthI eka prahara mAtra asvAdhyAya kALa che. tArApAta samayamAM pazu ATale ja asvAdhyAya kALa mAnavAmAM Avela che. je vakhate meghanI gheAra garjanA thAya e vakhate cAra praharanA athavA AThe praharanA asvAdhyAya kALa jANavA joIe. A ja rIte vidyuta pAtanA samayamAM paNa cAra athavA AThe praharanA astrAdhyAya kALa kahevAmAM Avela che. A gAMdhava nagara AphrikAmAM gaMdhavanagara te niyamathI devakRta ja hoya che. devanA vagara e manatuM nathI. avaziSTa digdAha AdikAmAM devakRtatvanI bhujanA batAvavAmAM Avela che. kadI e devakRta paNa heAya che. ane kakrika svAbhAvika paNa hAya che, e game te rIte hoya chatAM temAM svAdhyAya karavAnu varjIta ja kahevAmAM Avela che. anya khIjA paNa sadeva-devatA prayukta evA evA utpAta thAya che ke, jemAM svAdhyAya karavAnuM varjIta che. jevA-caMdragrahaNu, sUryagrahaNa. nirbhrAta ane gu'jIta cAhe AkAzamAM vAdaLa chavAyela hAya, cAhe na chatrAyela DAya evA samayamAM je vyaMtaradevakRta mahAganA samAna dhvanI thAya che. te nirbhrAta che. gatanA ja vikAra zu'jIta che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 89 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirdhAta kALamAM athavA guMjIta samayamAM cAra prahara, ATha prahara athavA bAra prahara sudhIne asvAdhyAya kALa che je divase caMdragrahaNa hoya e divase jaghanyathI ATha paurUSI sudhI asvAdhyAya kALa jANavuM joIe. tathA cAra saMdhyA paNa asvAdhyAya kALa che. kahyuM paNa che - "No kappai NiggathANaM vA, NiggaMthINaM vA cauhiM saMjjhAhiM saMjjhAyaM / vattA ! te hA-paDhamANa, paTTamANa mannai, kaTTara | rUriA A pramANe cAra saMdhyA, asvAdhyAya kALa che. enuM vivaraNa A pramANe che-sUya je samaye asta thaI jAya che. te eka saMdhyA, jyAre adhI rAta thAya tyAre te eka saMdhyA, jyAre prabhAtane samaya thAya che tyAre eka saMdhyA e samayanI tathA eka saMdhyA madhyAhna kALanI A pramANe e cAra saMdhyA che, A cAra saM thAmAM svAdhyAya karavAnuM varjanIya che. bAkInI kiyAe pratilekhanA Adi kriyAo vajanIya nathI. A cAra saMdhyAemAM svAdhyAya karavAnuM e mATe vajanIya batAvela che ke, AmAM svAdhyAya karavAvALAne AjJAbhaMga Adi denA bhAgI thavuM paDe che. tathA aSADha mahinAnI punama ane enA pachInI pratipadA, bhAdaravA mAsanI punama ane tenA pachInI pratipadA A mAsanI punama ane tenA pachInI pratipadA, kArtika mAsanI punama ane tenA pachInI pratipadA, caitra mAsanI pUnama tathA enA pachInI pratipadA. A pramANe cAra punama tathA enA pachInI pratipadAomAM svAdhyAya na kara joIe. anya pratilekhanA kriyAo karavAne pratiSedha nathI. parasamastha bheda je yugraha che enAthI janmatA asvAdhyAyika A pramANe che-rAjAone jema paraspara saMgrAma thAya che enuM nAma vyagraha che. senApati Adikane je paraspara saMgrAma thAya che te paNa bugraha che. A vyagrahamAM svAdhyAya vajanIya che. ene kALa jyAM sudhI saMgrAma zAMnta na thAya tyAM sudhI che. Aja rIte keTalAka yuvAna purUSa paraspara patthara lAkaDI, AdithI laDatA hoya te laDAI paNa yugraha che. A laDAI jyAM sudhI cAlu rahe tyAM sudhI svAdhyAya karavAnuM vajIta che. tathA rAjAnA marI javAthI jyAM sudhI bIjA rAjAne e gAdI upara rAjyAbhiSeka karavAmAM na Ave tyAM sudhI svAdhyAya karavAnI manA karavAmAM Avela che. samaya avasthAmAM athavA mleccha Adika dvArA AkuLatA vyAkuLatA thavAthI svAdhyAya karavAne niSedha che. gAmane mAlika athavA gAmane pradhAna, zayyAtara athavA zayyAtarane saMbaMdhI keI manuSya marI jAya tyAre evI sthitimAM paNa svAdhyAya na karavuM joIe. A sthitimAM asvAdhyAyane samaya eka aherAtrane che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saghaLI vAtamAM svAdhyAya karavAnuM e mATe varjIta kahevAmAM Avela che ke, evuM kahevAthI vahevArI anyajata " A sAdhu niSkarUNa che, Ane khIjAnA duHkhamAM paNu duHkha thatuM nathI. '' A prakAranI aprItithI sAdhuenI niMdA thAya che. jo kAI manuSya sA hAthanI aMdara aMdara marI gayela hAya tathA pacendriya pazunuM mRta kalevara sATha hAthanI aMdaramAM paDayuM hoya te e vakhate svAdhyAya na karavA joie. zArIrika asvAdhyAyikanA A prakAra che-mUlamAM A zArIrika aravAdhyAyika e prakAranA che.-1 manuSya sa MbaMdhI ane 2tiyA~ca sa MbadhI. AmAM tiya "ca samadhI asvAdhyAya jaLacara, sthaLacara ane khecara, bhedathI traNa prakAre che. marela mAchalAM AdinA zarIranA nimittane laIne je svAdhyAya na karavAnuM batAvela che te jalaja zArIrika AsvAdhyAyika che, je samayamAM marela gAya ADhinA kalevaranA nimittane laIne svAdhyAya karavAnA niSedha batAvela che e sthalaja zArIrika asvAdhyAyika kALa che. marelA meAralA AphrikAnA zarIranA nimittane laIne je svAdhyAya karavAnuM vata batAvavAmAM Avela che te khecara zArIrika asvAdhyAyika che. pratyeka carma, rUdhira, mAMsa ane hADakAMnA bhedathI cAra cAra prakAranA che. e cAra cAra prakAra paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI cAra cAra prakAranA heAya che. dravyanI apekSA pacendriya jaLacara jIvenuM ja cAmaDuM, lAhI, mAMsa ane hADakAM, A catuSTaya asvAdhyAyika batAvavAmAM Avela che. vikalekTriyAnA nahI. kSetranI apekSA paMcendriya jaLacara jIveAnA A ukta catuSTaya, (60) sAThe hAthanI aMdara jo paDela hAya tA svAdhyAya karavA nahIM joie. kALanI apekSA-jyAM sudhI e cA~krika catuSTaya tyAM paDyA rahe tyAM sudhI svAdhyAya na karavA joie. sUtranuM na bhaNavuM e bhAvanI apekSA asvAdhyAya che. upAzrayanI aMdara athavA upAzrayanI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 -- 91 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra sAThe (60) hAthanI aMdara aMdara kadAca kAI iMDuM' AvI paDayuM hoya ane te iMDu paDIne phUTI gayuM hAya ane tenA kalalanA biMdu e sthaLe bhUmimAM ahiM tahiM paDelA heAya te e vakhate tyAM svAdhyAya na karavA joIe. jyAre te sthaLa svaccha karI nAkhavAmAM Ave tyAre ja svAdhyAya karavA joie. tiryaMcanAM hADakAM, leAhI, cAmaDuM, je sthAna upara paDela hAya te sthAna jo varasAdanA pANIthI sApha thaI gayela hAya athavA agnithI dugdha thaI gayela hAya tA tyAM svAdhyAya karavAmAM koI vAMdhA nathI. jo kutaro leAhIthI kharaDAyela mAMThu laine AvIne bese athavA eja avasthAmAM AvIne tyAM ulaTI karIDhe tA evI sthitimAM tyAM svAdhyAya karavAnuM varjIta che. A rIte mIMdaDI AdikAnA viSayamAM paNa samajI levuM joie. manuSyanA mRta zarIrane laIne asvAdhyAyanA samaya A pramANe che A paNa cAmaDuM, leAhI, mAMsa ane hADakAnA bhedathI cAra prakAranAM che. hADakAne chADIne khAkI manuSyanA zarIranA e cAmaDu, leAhI ane mAMsa kSetranI apekSA 100 se| hAthanI aMdara aMdara paDela hAya tA svAdhyAya kalpita nathI. tathA kALanI apekSA jyAM sudhI-jeTalA samaya sudhI paDela rahe tyAM sudhI svAdhyAya na karavA joIe. jo keI strIne sAta gharanI aMdara aMdara karI avatarela hAyate sAta divasa sudhI svAdhyAya na karavA joIe. AThamA divase svAdhyAya karavAmAM koi vAMdhA nathI. jo chekarI avatare tA enA avataravAthI AThe divasa sudhI svAdhyAya na karavA joIe. navamA divase svAdhyAya karavA joIe. manuSyanAM hADakAM jo seA hAthanI aMdara aMdaramAM paDela heAya te khAra varasa sudhI svAdhyAya karavAnA niSedha che. jo te sthAna agnithI mALI nAkhavAmAM Avela hAya athavA pANInA pravAhathI dhAI nAkhavAmAM Avela hAyatA pachI svAdhyAya karavAmAM kAI mAdhA nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 92 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smazAnamAM je kalevara khALI nAkhela hoya te asvAdhyAya nA nimitta manatA nathI. asvAdhyAyamAM nimita te eja che ke je na tA mALavAmAM Avela hAya ane na dATI devAyela hAya. jo ke, smazAna varasAdanA pANIthI dhAvAtuM rahe che te pazu tyAM svAdhyAya A mATe nathI karavAmAM AvatA ke, tyAM manuSyeAnAM hADakAM paDelAM rahetAM heAya che. tathA ADambara nAmanA yakSAyatanamAM, rudranA AyatanamAM, cAmuMnDAnA AyatanamAM nIce manuSyanuM kapALa rAkhavAmAM Ave che. A mATe tyAM khAra varSanA asvAdhyAya kALa kahevAmAM Avela che. je gAmamAM samutpanna kAI paNa bImArIrUpa AzIvathI marelA aneka manuSya ke jene bahAra kADhavAmA AvyAM na hAya tathA bhUkhathI marI gayela hAya ane tene kADhavAmAM Avela na hoya athavA jyAM AghAta sthAnamAM aneka jana marelAM paDela hAya evA e sthAnAmAM bAra varSa sudhI svAdhyAya na karavA joIe. jo te sthAna agnithI maLI gayela hAya athavA varasAdanA pANIthI dhAvAI gayela hAya tA tyAM svAdhyAya karavAmAM koI bAdha nathI. jo zmazAnane aneka janeAe maLIne avAsita karI lIdhela hoya arthAta e sthAna upara aneka manuSya makAna banAvIne rahevA lAgela heAya te e sthAnanuM zeAdhana karavAmAM Ave che. e vakhate tyAM jo kAi manuSyanAM hADakAM maLe che te tene pheMkI devAmAM Ave che. A kAraNe tyAM asvAdhyAya mAnavAmAM AvatA nathI. nAnA gAmaDAmAM jo keAI marI gayela hAya tA tyAM sudhI svAdhyAya na karavA joIe te jyAM sudhI enuM mRta zarIra gAmathI bahAra karavAmAM Avela na heAya pattanamAM athavA mATA gAmamAM jo tyAM vADAmAM athavA mahe|llAmAM jo keAI marI jAya che teA sAdhujana e vADAnA ane mahe jJAne parityAga karI de che. arthAta tyAM svAdhyAya karatA nathI. tyAM sudhI ke e maranAranA kalevarane vADAthI athavA e maheATTAmAMthI bahAra kADhavAmAM na Avela hAya, vADA athavA mahAvAthI khIje sthaLe maravAthI asvAdhyAya nathI thatA. jo maDadAne sAdhuenA upazrayanI AgaLathI seA hAthanI aMdara aMdarathI laI javAmAM Ave che te jyAM sudhI te seA hAtha cheTe nathI nIkaLI jatA tyAM sudhI svAdhyAya na karavA joIe. seA hAtha cheTe nIkaLI javA pachI svAdhyAya karavAmAM koI bAdhA nathI ahI pAMca prakAranA parasamurtya asvAdhyAya thayA. Atmasamrutya asvAdhyAyika A pramANe che-je zarIrathI samrutya thAya che te Atmasamrutya che. te eka vidha tathA e vidha hAya che. eka vidha sayatAne hAya che. evidha sAghvIyAne hAya che. eka vidha-azakhavAsIra-bhagandara Adi viSayavALA che tathA e vidha aza-bhagandara Adi viSayavALA tathA mAsika dharma viSayavALA che. arthAta evI sthitimAM jyAre khAvAsIra hAya athavA mAsika dharma haiAya te svAdhyAya karavAmAM AvatA nathI. have arzI ane lagandaravALA muni pAse asvAdhyAyanI vidhi kahe che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 93 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa-ghAva athavA bhagandaranA cUvavAthI zramaNa upAzrayathI bahAra jaI ne rassIpIpane ve. ane tenA upara AThe paDanuM vastra khAMdhI lye te tyAM svAdhyAya karavAmAM bAdhA nathI. A avasthAmAM te sAdhu paNa svAdhyAya sAMbhaLI zake che. AAja pramANe strInA viSayamA banne prakAre asvAdhyAya paNa samajI levo joie.||15| prAyazcittakaraNa ke phala kA varNana kadAcita sAdhu akALamAM pATha kare te teNe prAyazcita karavuM joI e e prAyazcittanuM zuM phaLa thAya che te soLamA khelamAM kahe che--Acchinna " ItyAdi ! anvayA--mate pAyAzcittaLA nIce ai naLek-manta prAyazcittaLena lIvA nanayati he bhagavAna! prAyazcittanA karavAthI jIva kayA guNane prAma kare che? AnA uttaramAM kahe che ke, pAyazcittonuM vAvavioduM naLekprAyazcittAbena vAdharmavizopiMganAMta jIva prAyazcitta karavAthI pApakarmAne dUra kare che. AAvittiyAre matra-pe 6 nitiSaH mati ane aticAra rahita ane che. pAyazcitte sAM divajhamALe mAM ca mANe 2 vinoddett prAyazcittaM samyak pratipadyamAnaH mArga mArgaphalaM ca vizodhayati se prAyazcittane je jIva sArI rIte kare che te samyagdarzanarUpa meAkSamArgane ane enA phaLarUpa sabhyajJAnane nima La kare che, AnA pachI te cAritrane ane tenA phaLa muktine pAme che. bhAvAtha prAyazcitta zabdanA artha siddhAMtakArIe evA batAvela che ke, jenAthI pApanA nAza thAya athavA jenAthI cittanI vizuddhi thAya che te prAyazcitta che. jema kahyuM che-- 1 "" " vAva nimnA, pAyacchinna maLaC teLa, pAraNa vAsvi citaM, visohae teNa pacchittaM // 1 // chAyA - pApaM chinatti yasmAt prAyazcittaM bhaNyate tena / prAyeNa vApi cittaM vizodhayati tena prAyazcittaM // 1 // " zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 94 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAyAcanA aura svAdhyAya ke phala kA varNana A prAyazcittanA Alecana Adi bheda che. je sAdhu A prAyazcittane sArI rIte kare che te petAnA pApa karmone dUra karIne aticAra rahita banI jAya che. AnAthI te mArga ane mAnA phaLane nirmULa karIne AcAranI prApti karatAM karatAM enA prabhAvathI muktine siddha karI le che. / / 16 | prAyazcitta vahana karavAvALAe peAtAnA aparAdhanI kSamApanA karAvavI joie. e kSamApanAnu phaLa sattaramA melamAM kahe che. samAvavApunAM " ItyAdi / anvayA --~mate jJamAvaLayAd AMlIne jilaLe. -manta kSamAnA lIvara nanayati prazna-he bhagavAna! kSamApanAthI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttara-vamAvayANAM pahvAcanamAvuM naLe. kSamApanA hajI prajJAna mAthuM nanayaMtti kSamApanAthI jIva pAtAyA cittanI prasannatApa prahalAdana bhAvane prApta kare che. pAcanamAvamuvAca satravALamUkhya jhIlatteSu-prAAnamAtramupAta zrva sarvatrALamUta nIvetadveSu jyAre cittamAM prasannatArUpa prahalAdana bhAva rahe che. tyAre e jIva samasta dvindriya, traNa brAndraya ane cAra indriyarUpa prANIyA upara tathA bhUtA upara vanaspati upara tathA pAMca indriyarUpa jIve upara ane pRthavIkAya, akAya, tejakAya ane vAyukAyarUpa ekendriya tatvA upara mitti bhAvamuppAei- -maitrimALaM utpAdyuti mitratAnA bhAvane prApta kare che. mitti mAvasuvAC jIve bhAvavisohiM kAUNa- maitrIbhAvaM upagataH jIvaH bhAvavizodhiM kRtvA yA prabhA samasta prANa, bhUta, jIva ane tatvA upara jyAre enA maitrIbhAva sthApita thaI jAya che. tyAre e jItra rAgadveSarUpa peAtAnI azuddha paNitinA parityAga karIne zuddhirUpa pariNatine prApta kare che. e prApta thatAM ja pachI te satra niSmaNa magar-nirmayo mati nibhIka thaIne vicare che. * bhAvA----A sUtra dvArA sUtrakAre nirbhaya thavAnA maMtra khatAvela che. teo kahe che ke, kSamApanAthI-arthAt " mArAthI thavA pAmela A aparAdha kSamA karavA caiAgya che. have pachI huM Ave! aparAdha kadI paNa karIza nahIM." A pramANe kSamA mAgavArUpa yAcanAthI-citta sadA prasanna rahe che. jyAM sudhI krodhAdika banyA rahe che. tyAM sudhI cittamAM eka prakAranI malinabhAvanA banI rahe che. paraMtu jyAre A kSamApanAnA cittamAM sadbhAva thaI jAya che. tyAre citta taddana nirmaLa anI jAya che. AvI sthitimAM rAga dveSanI bhAvanA asta thaI jAya che. Ama thaI javAthI satra ekendriyAki jIvamAM e jIvanI bhAvanA maitrIbhAvamAM pariNata thaI jAya che. AnuM ja nAma bhAvavizuddhi che. AvI avasthAmAM tene na tA peAtAnA dehArdikamAM rAga rahe che, ke na sarpAdikonA viSayamAM dveSa paNa rahe che' rAga ane dveSa A banne evA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 95 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke, je bhayane utpanna karanAra che. enA abhAvamAM bhayane abhAva thaI jAya che pachI te jIva bhayarahita thaI jAya che. je 17 . - je nirbhaya hoya che teja svAdhyAya karI zake che. A mATe aDhAramAM bolamAM svAdhyAyanuM phaLa kahe che-"sAhawiItyAdi. anvayArtha-maMte kakSANa vIve vuiM gaLa-mara svAdana jIraH navari he bhagavAna! svAdhyAya karavAthI jIvane kayA lAbha thAya che? AnA uttaramAM kahe che ke, saphavi nAnAvALa va vejuM -svAdhyAyena jJAnAvALIyaM * kSatti svAdhyAya karavAthI jIva potAnA karmanI nirbhara kare che tathA jJAnanA AvAraka (AcchAdaka) jJAnAvaraNIya karmono nAza kare che. svAdhyAya karavAmAM mana, vacana ane kAyA e traNe rogomAMthI koI paNa eka cogamAM pratisamaya upayukta banela jIva asaMkhya bhavamAM upArjIta karelAM karmone vizeSarUpathI vinAza kare che. te 18 | vAcanA ke phala kA varNana svAdhyAya karavAvALe jIva vAcanA paNa kare che A mATe have ogaNIsamA balamAM vAcanAnuM phaLa kahe che-"vAcaLayA " ItyAdi ! anvayArtha-maMte vAcavANuM nIve $ =Le-mata vAcanayA-haM kIvaH di naragati he bhagavAna! vAcanAthI jIvane zuM phaLa maLe che? uttaramAM kahe che ke, vAcanayA nijhAM gaLe-vAranA nivedai ganathati vAcanAthI jIva pitAnA karmonI nijara kare che, tathA sucanA anusaMjJANa baLAtAcabANa vada-zrata nAkane janAjJAtinayAM vase zrutanA anuvartanamAM rahe che. arthAta zratanuM avyavahedapaNAthI smaraNa kare che tathA vAcanAthI zratanI AzAtanA parivarjaka thAya che suyassa ya aNusajjaNAe aNAsAyaNAe vaTTamANe titthadhamma avalaMbai-zrutasya anuSaJjane anAjAranIcAM vartamAnapatIdharma kAvate A pramANe zrutanA anuvartana ane AzAtanAmAM vartamAna jIva tIrthanA, gaNaghara devanA, dharmanA, arthAta zratapradAnarUpa AcArane sAMbhaLe che. tene Azraya kare che. tiratha bAraMvALe mahAnijare mahApajjavasANe-titthadharma avalaMbamAnaH mahAnirjaraH mahAparyavasAnaH bhavati tIrtha dharmane Azraya karava thI e jIva karmonI mahAnijara karIne karmone tathA bhavane aMta karavArUpa mahAna paryavasAyavALA-e bhavamAM siddhigAmI banI che. bhAvArtha-gurudevanI samakSa sUtranuM athavA arthanuM grahaNa karavuM tenuM nAma zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcanA che A vAcanAthI e jIva pitAnA AtmAnA pradezanA karmapradezone dUra karate jAya che tathA zratanI paraMparAne avyavachedaka banI jAya che. tathA enI AzAtanA parityAgI banI jAya che. A pramANe zrata paraMparAne cAlu rAkhavAvALA hovAthI ane enI AzAtanAnA parihAraka hovAthI evA jIva tIrthadhamanuM avalaMbana karavAvALA banI jAya che. arthAta svayaM vAcanAcArya banI jAya che. AnAthI karmonI nirjarA thatAM thatAM e tadabhava siddhagAmI banI jAya che. 19 pratipracchanAke phala kA varNana je vAcanA kare che, te pracchannA paNa kare che, A mATe vIsamAM bolamAM pracchannAnuM phaLa kahevAmAM Ave che-"NipurajhaLapaNa" ityAdi ! anvayArtha-matte diggyANa R nIve f sLe-matta pratiSThA nIvaH vi Sanayati he bhagavAna! pratipracchanAthI jIva kyA guNane prApta kare che ? uttaramAM kahe che ke, hipuchAcA suttaratha tamAruM viro-tibaine sutrAze tamAna vidhati pratirachannAthI jIva sUtra, artha ane sUtrArtha A saghaLAne tattadaviSayaka saMzAdikanA apanayanathI vizuddha kare che. AnAthI te vA noLi voriMcha-wA manIya vAyujhitti kAMkSArUpa mehanIya karmane naSTa kare che. bhAvArtha-gurunI samIpa pUrva adhIta sUtra AdinuM pharIthI pUchavuM tenuM nAma pratipracchanA che. A pratipracchanAthI jIvane e lAbha thAya che ke, te sUtra, artha ane e viSayanA aMge uddabhavatA saMdehane dUra karI A saghaLAmAM nisaMdeharUpa banI jAya che. A niHsaMdeharUpa pariNatithI tenA "A pramANe che, ane tene A prakAre paDhavuM mAre ucita che." A prakAranAM kAMkSA mohanIya anabhigrahika pithyAtvarUpa karma naSTa thaI jAya che. | 20 | zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivartana ke phalakA varNana A pramANe vizodhita paNa sUtranuM vimaraNana thaI jAya e mATe parivartana karavI joIe. A mATe ekavIsamA belamAM parivartananuM phaLa kahevAmAM Ave che - "vaDiyaTyANa" ItyAdi | anvayArtha-mane paricayag i nI ja naLa-matta parivartanA nISa %i nanayati he bhagavAna! parivartanathI jIvane zuM lAbha thAya che? uttaramA kahe che ke, viThThayANa mAM vaMjhAruM -rivartanavA racanArane sAtti parivartanathI jIva vismRta akSarane barobara karI le che ene zuddha karI le che, rannAddha 2 vaghArU-vyAdhi ra vAri A pramANe jIva eka sUtrAkSaranA smaraNanA kAraNe taddanukULa bIjA seMkaDo akSaranI smRti karI le che. AvI labdhi tene prApta thaI jAya che. sUtrastha "ca" zabdathI yada ladhi tathA padAnasari labdhi paNa tene prApta thaI jAya che. A vAta batAvavAmAM Avela che anuprekSA ke phala kA varNana bhAvArtha-adhita sUtra AdinI vAraMvAra AvRtti karavI, gaNavuM tenuM nAma parivartana che. A parivartanathI jIvane e lAbha thAya che ke, te sUtrAdikamAM vismRta thayelA akSarone ThIka ThIka karI le che. pati sUtrAdika paNa je vAraMvAra pheravavAmAM na Ave te emAMthI keTalAka akSara vismRta thaI jAya che. A svAnubhavanI vAta che. paraMtu je jIva Ane temaja pite kaMThastha karelA viSayane pheravate rahe che. vAraMvAra tene gokhate athavA te yAda karate rahe che. tene eka paNa akSara athavA pada jyAre tene yAda AvI jAya che. tyAre te tene saMpUrNa yAda AvI jAya che. sUtranA eka akSaranI rakRtithI tadanukULa bIjA seMkaDo akSaronI smRti thavI tenuM nAma vyaMjanalabdhi che. tathA vyaMjana samudAyanuM nAma pada , parivartanAthI palabdhi paNa prApta thaI jAya che. A pramANe padanuM smaraNa thavAthI tadanukULa bIjA seMkaDo pada paNa samRtimAM AvI jAya che. AnuM nAma padAnusAri labdhi che. A badhI labdhio jIvane parivartanathI ja prApta thAya che. te 21 / zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtranI mAphka atha`tu paNa vismaraNa na thAya, AnA mATe anuprekSA karavI joIe, jethI bAvIsamAM khelamAM anuprekSAnu phaLa kahe che-- anuvvANa " ItyAdi anvayA--matte anuvAd AnIye -inagend-manta anuprekSA lallu nIH ji. jJati he bhagavAna! anuprekSAthI jIva kaI paristhitine utpanna 12 che ? aNupehAra NaM Auya vajjAo sattakrammapagaDio ghaNiya baMdhaNa baddhAo sithila baMdhaNa baddhAo pakarei-anuprekSayA khalu AyuvarjAH saptakarmaprakRtayaH gADhabandhana valA, zithijI panavadvAra kotti uttara Ane A pramANe sUtrakAra Ape che ke, jIva anuprekSAnA maLathI Ayu karmane cheDIne zeSa sAta kanI prakRtiene je AtmapradezeAnI sAthe ghaNAja ghATA saMbaMdhathI badhAyela hAya che tene apavattanAdi kAraNa caiAgya sugamatAthI haTAvavA yAgya karI de che. anuprekSA zabdanA atha ciMtana emAM sUtrAnu citana thAya che. e anuprekSA prakRSTa zubha bhAveAnI utpAdaka thAya che. AthI e kAraNe ene svAdhyAya vizeSamAM pariNata karavAmAM Avela che. A svAdhyAya vizeSa jyAM sudho mananI ekAgratA nathI thatI. tyAM sudhI sAdhya banatA nathI. A kAraNe tene abhyaMtara tapamAM gaNAvela che. tapamAM e zakti che ke, te cAre bAjuthI bheLAM maLelAM baMdhana khaddha evA karmAMnA badhAne paNa zithila banAvI OM che. evA karmonA kSaya karavAnuM enAmAM sAmarthya che. tathA-anuprekSAmAM e zakti rahelI che ke, te sAta kama prakRtiyAne ke, pILAAiboroSajJAnakSitijJAH jenAmAM dvIdha kALanI sthiti paDI cukela che-je ghaNA kALabhAgya banI cUkela che tene dAsAduicAlo re -dUmyakAsthitihAH prajoti alpakALamAM ja bheAgavavA cainya manAvI de che. arthAt tene svapanI sthitivALI banAvI de che. kema ke, zubha adhyavasAyanA ceAgathI enA sthitikaNeAnA apahAra thaI jAya che. tathA e anuprekSA tivvAnumAvo maMtrAnumAvAoja-tinumAvA manvAnumAnA praznoti A sAta karmonI prakRtiyAne evI banAvI de che ke, jenA anubhava maMda thaI jAya che, cAhe te utkaTa anubhavavALI kema na khaMdhAyela hAya. enAmAM rasa mamatara tathA madratama rUpamAM rahI jAya che. evA rasavALI prakRtione jANavI joie. zubha prakRtiyAne nahI. tathA bahupasaggAo appaparasaggAo pakarei - bahupradezAyAH alpapradezA prAH protti A anuprekSA azrubharUpa paNa prakRti dha, pradezama dha sthiti kha" dha zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 22 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane anubhAgabaMdha A cAra prakAranA baMdhane zubharUpathI pariNamavA de che. sUtramAM "gayuva" evuM je kahela che, enuM tAtparya e che ke, eka bhavamAM ja eka ja vakhata antamuhUrtamAM ja jIva Ayune baMdha kare che. AuyaM ca NaM kammaM siyA baMdhai siyA no baMdhai-AyuSkaM ca kha, kama syAt badhnAti jAnnavadanati je jIvanuM saMsAra paribhramaNa avaziSTa che. te jIva Ayu kamane baMdha kare che. tathA je jIvane samati thaI gayela che te enA pachI azabha Ayune baMdha nathI karate. jIvane saMsAra bhramaNa kALa ardha pudgala parAvartana mAtra ja rahe che. trIjo bhAga Adi zeSa AyuvALA jIvanA dvArA Ayakarma bAMdhavAmAM Ave che. AnAthI bhinna sthitimAM nahIM. jo keI jIva eja bhavamAM muktine prApta karI le che te e jIva Ayu kamene baMdha karate nathI ane anuprekSAnA prabhAvathI jIva Ayu kama bAMdhe paNa che tema nathI paNa bAMdhate. A pramANe anuprekSAnA prabhAvathI jIva mAtAcAyApinna = of varSa no bhujjo bhujo uvaciNAi-AsAtAvedanIyaM ca khalu no bhUyo bhUyaH upacinoti asAtA vedaniya kama tathA azubha prakRtine vAraMvAra baMdha karatA nathI. je koI jIva pramAdanuM sevana kare che te ene paNa baMdha kare che. tathA cAuraMta saMsArakaMtAraM khippameva vIivayai-cAturantaM saMsArakAntAraM kssiprmeva trigati bhAvanAnA prabhAvathI jIvane A catutirUpa saMsAra tAtkAlika vinaSTa thaI jAya che. arthAtu A catugatirUpa saMsArane apekSAzALI jIva ghaNI ja jhaDapathI pAra karavAvALe thaI jAya che. A caturgatirUpa saMsAra maLaze baLave hIrAuM-kana ivahu navAM vIrvAdhyam anAdi ane aMtarahita-anaMta che. dIrdhakALa vALe che athavA dIghava che. emAM paribhramaNa karAvAnA kAraNabhUta karmarUpI mAga dIrgha che. bhAvArtha-anuprekSAnuM phaLa batAvatAM sUtrakAra kahe che ke, anuprekSAno A apUrva prabhAva che ke, enA baLa upara jIva Ayukama sivAya zeSakarmonA gADha baMdhanathI baMdhAyela prakRtinAM baMdhanane DhIlAM banAvI de che. dIrghakALanI sthiti vALI prakRtine alpakALanI sthitimAM lAvIne rAkhI de che. je prakRtine udaya tIvrarUpamAM AvavAvALo hoya tene madarUpa udayamAM pariNamAvI de che. pratibaMdha, pradezabaMdha, sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha AvA cAra prakAranA azubhabaMdhane zubhabaMdharUpa karI de che. "bAyuvarka" pATha sUtrakAre A mATe rAkhela che ke, jIvane Ayukamane baMdha ekavAra ja aMtamuhUrta kALamAM eka bhavamAM ja thAya che. asAtA vedanIya Adi azubha prakRtine baMdha jIvane vAraMvAra thato nathI. tathA evA jIvane A anAdi anaMtarUpa saMsAra ghaNIja jhaDapathI naSTa thaI jAya che. arthAta e jIva saMsArane sukhapUrvaka pAra karI jAya che. pArarA, anuprekSAvALA dharmakathA paNa kare che, jethI tevIsamAM belamAM e dharmakathA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakathA ke phala kA varNana nuM phaLa kahevAmAM Ave che-"dharma ItyAdi | anvayArtha-maMte dhaksaddA naM jIve ja naLa-matta dharmakathA vastu jIvaH viM nathati he bhagavAna ! dharmakathAthI jIvane kaye lAbha thAya che ? uttaramAM kahe che ke, dhANa jo niSNa vageru-dharmathI raju nirAM ranara dharma kathAthI jIva potAnA karmonA nirbhara kare che, tathA dhamag i vAya bhAra-dharmathayA hu kavara kamAvati dharmakathAthI jIva pravacananA mahatvane janatAmAM prakAzita kare che. kahyuM paNa che- pAvacanI, dharmakathika, vAdI, naiimittika, tapasvI, vidyA, siddha ane kavi A ATha dharmanA prabhAvaka mAnavAmAM Avela che." pacava jamAva jIve Agamissa bhahattAe kamma nibaMdhai-pravacanaprabhAvataH khalu jovaH AgamiSyAta matathA ma nirannati je pravacana prabhAvaka jIva hoya che. te AgAmI kALamAM bhadra-kalyANane bhogavanAra banI jAya che. AthI enAM kAraNe te evAM ja zubha karmona baMdha kare che ke, je enuM kalyANa karavAmAM sAdhaka bane che. bhAvArthadurgatimAM paDavAthI je jIvane bacAve che te dharma che. enI kathA karavI-arthAta ahisAdIrUpa dharmanI prarUpaNa karavI enuM nAma dharmakathA che. AvI dharmakathAne karavAvALo jIva niyamataH piotAnA karmonI nirbhara kare che ane te pravacanI manAya che. je pravacananA prabhAvane jIva hoya che. te evAM evAM zubha karmonuM upArjana karyA kare che, ke jenA kAraNe enuM kalyANa thavAmAM kaI paNa prakAranI bAdhA naDatI nathI. || 23 | pUrvokta pAMca prakAranA svAdhyAya karavAthI zratanI ArAdhanA thAya che, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 101 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutakI ArAdhanA aura ekAgramanakA saMnivezanakA varNana A mATevIsamAM bolamAM zratanI ArAdhanAnuM phaLa kahe che-"sura" ItyAdi avayArtha-maMte susa kArAyANa naM ve jiM jhaLarU-manta zatArAdhanatayA nava vanacari he bhadanta ! mRtanI ArAdhanAthI jIvane karyo lAbha thAya che ? uttaramAM kahe che ke, suyasa kAraNayANa zagivf vagerU-butacArAdhanatA tha4 ajJAnaM kSattizratanI ArAdhanAthI jIva tatvajJAnane lAbha kare che. ane tatvajJAnanA lAbhathI ajJAnano nAza karI de che. tathA na ja saMkriTizas7 ja saMvijayate rAgAdirUpa vikAra bhAvathI janmatA vividha kalezathI rahita banI jAya che. kahyuM paNa che- "jaha jaha muyamavagAhai, aisaya rasa pasara saMjuyamapuvaM / taha taha palhAi muNI, nava nava saMvegasaddhAe // " arthAta-zratanI jema ArAdhanAnuM A paNa eka phaLa jIvane prApta thAya che ke, ene saMvegabhAva pratidina navAnavA rUpathI vRddhine prApta karate rahe che. bhAvArtha-AgamanI samyaku ArAdhanAnuM nAma zratanI ArAdhanA che, jIva jema jema A kRtanI ArAdhanA kare che tema tema tenA hRdayamAM apUrva apUrva tatvajJAna utpanna thatuM jAya che. AnAthI enA ajJAnane bhAva dUra thaIne te uttarottara sa vegabhAvane gupta karato rahe che. jyAre jIva saMvegazALI banI jAya che. tyArapachI ene rAga AdithI utpanna thatA kaleza vyathA karI zakatA nathI. 24 zratanI ArAdhanA ekAgra manana vagara thaI zakatI nathI. A mATe paccIsamAM belamAM ekAgra mananuM phaLa kahe che-"ItyAdi ! bhaMte ekaggamaNasaMnivesaNayAe jIve kiM jagei-bhadanta ekAgramanaH saMnivezanayA jIvaH jiM nathati mananI ekAgratAthI potAnA lakSa upara manane jamAvavAthI jIvane ka lAbha che to Ane uttara A pramANe che ke, prAmAnaMni. saNAeNaM cittanirohaM kareD-ekApramanaH saMnivezanayA cittanirAvaM karoti me lakSa 52 sthira rAkhavAthI jIva ahiMtahiM unmArge doDavA vALA cittanuM niyaMtraNa karI le che. bhAvArtha-jyAM sudhI mana caMcaLa baneluM rahe che. tyAM sudhI zratanuM samyapha ArAdhana thaI zakatuM nathI. AthI Ane mATe ghaNuM ja agatyanuM e che ke, cittanI ekAgratA karavAmAM Ave. cittanI ekAgratAnuM nAma ja cittane unmArgathI haTAvavuM te che. ane enuM nAma ja ene nirodha che. je 25 / zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 10 2 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamapAlana aura tapa ke phala kA varNana ekAgra manavALAne paNa saMyamanA vagara ISTa lAbha nathI thatuM, A mATe chasavImAM bolamAM saMyamanuM phaLa kahe che -"saMme" ItyAdi ! anvayArtha-maMte saMnameLa nI jiM naLarR--matta saMcamena nIraH viM vanati he bhagavAna! saMyamathI jIva kyA guNane prApta kare che? bhagavAna kahe che ke, saMgame vAyatta vagerU-saMcamena manahUrva vanati saMyamathI jIva jJAnAvaraNIya Adi karmothI rahitapaNuM prApta kare che. arthAta jIvane keIpaNa pApakarmathI zleSa thatuM nathI. bhAvArtha-sAvadyagathI samyapha virakta thavAnuM nAma saMyama che. A saMyama 17 sattara prakAranA che. jema " pAMca prakAranA AjavathI virakta thavuM, pAMca Indriyone nigreDa kara, cAra kaSAyone jItavA, traNa daMDethI alaga rahevuM A saMyamanA prabhAvathI jIvamAM evI vizeSatA AvI jAya che ke, te anahaRtvane prApta karI le che. aMhasa nAma pApanuM che enAthI rahita thavuM te anaMhatva che. saMyamI jIva pApamaya karmathI lipta thatuM nathI. Aja ene saMkSiprArtha che. saMyamanI AvazyakatAne cittanI ekAgratA pachI. batAvavAmAM Avela che. tenuM kAraNa e che ke, ekAgratAvALA jIvane paNa saMyamanA abhiSTane lAbha thato nathI | 26 / saMyamI hovA chatAM paNa tapa vagara karmane kSaya thatuM nathI. A mATe vyavadAna ke phala kA varNana satyAvIsamAM bolamAM tapanuM phaLa kahevAmAM Ave che -"taveLaM" ItyAdi | anvayArtha-maMte tave jIve ja naLa-manta taja nava niyaMti bhagavAna ! tapathI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttaramAM bhagavAna kahe che ke, te vIlA kag-rapa cavavA nacati tapathI jIva vyavadAnapUrvabaddha karmarUpI maLanA kSayathI nijAtmAnI nirmaLatAne prApta kare che ? bhAvArtha -jIva jenA prabhAvathI pitAnAM aSTavitha karmone bALI zake che, te tapa che. anazana, avamaudarya AdinA bhedathI A tapa bAra prakAranAM che. AnA prabhAvathI jIva nijara karatAM karatAM saMvara kare che. rANa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 10 3 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have aThayAvIsamAM belamAM vyavadAnanuM phaLa kahevAmAM Ave che-" " ItyAdi. anvayArtha-maMte vorALe bIve gaLe-mata racavAnena nIvaH jiM vanati he bhagavAna vyavadAnanA guNathI jIva kevA guNane prApta kare che? AnA uttaramAM bhagavAna kahe che ke, vALa virya naLaru-caDhAnena Lei narati vyavadAnathI jIva akriya-bhupatakiyA nAmanA zukaladhyAnane prApta 4re cha. akiriyAe bhavittA tao pacchA sijjJai bujjhai muccai parinivvAyai savvaduHkhANAmaMtaM karei-akriyakaH bhUtvA tataH pazcAt sidhyati budhyate mucyate priniti sallAnAM banne pati enI prAptInA pachI e jIva kRtyakRtya thaI jAya che. vimaLa kevaLa jJAnarUpa Aleka prakAzathI leka ane paralokane hastAmalakavat jANavA lAge che. samasta karmothI sarvathA rahita thaI jAya che. A rIte saghaLI bAjuthI kamarUpI agnine bujhAvIne e zItaLa banI jAya che. ane enAM zArIrika ane sukhazAta ke phala kA varNana 'mAnasika saghaLA duHkhane aMta AvI jAya che. arthAta-avyAbAdha sukhanA e bhAgI banI jAya che pUrve karelA karma phaLanuM apanayana-dUra thavuM e vyavadAna che. || 20 || sukha duHkhane anta zabdAdiviSayanA sukhonA nirAkaraNathI thAya che. A mATe ogaNatrIsamAM belamAM sukhazAtanuM phaLa kahe che-"sahunAItyAdi anvayAtha-mate-matta he bhagavAna! mulALa nIve ja naLarU-matta puNarAja vAvaH vi vanati sukhazAtathI jIva kevA guNane prApta kare che? AnA uttaramAM bhagavAna kahe che ke, sudRA juhuraM vagera-kuvAna jammunnarva sukhazAtAthI e jIva potAnAmAM viSayasukhanI utsuktAlAlasA rahitapaNuM utpanna kare che. anuca i nIve aNu-gurUSa chuM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 104 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIya anuvaH anutsuka banela e jIva anukapaka samasta duHkhita jIvAnA tarapha dayALu ane che. je jIva pAte petAnI jAtane ja sukhI banAvavAmAM utkrAMti rahe che te mA mANu-marAtA prANIne joI ne udvigna banatA nathI. paraMtu pAtAnA sukhamAM ja rasika banIne rahe che ane bIjAnA sukha duHkha sAthe koI saMbaMdha rahetA nathI. arthAta te marAtA jIvane paNa cheDAvatA nathI. paraMtu anuttuka jIva evA svArthI hAtA nathI. e duHkhathI trasta thatA jIvane jue chetyAre enA duHkhathI duHkhita thaI ne pete paNa trasta thaI jAya che. anuvsake vijaya soe caritamohaNijjaM kammaM khavei - anudbhaTaH vigatazokaH cAritramohanIyaM karma kSapayati A sukhazAtAvALA jIvanI pariNita maryAdAti hoya che. tathA muktimAM baddha spRhAvALA hovAthI enA antaraMgamAM kadI zAka hAtA nathI. A pramANe evA jIva prakRSTa zubha adhyavasAyanA prabhAvathI cAritramAhanIya kamane naSTa karI de che. arthAta-athAkhyAta cAritra prApta karIne meAkSane prApta karI le che, bhAvArtha-zabdAdika viSaya sukhAnA taghnata vRddhinA nirAkaraNathI pari tyAga karavA enu nAma sukhazAta che. e sukhazAtanA prabhAvathI jIva jyAre viSaya sukhanA taraph lAlasA rahita banI jAya che tyAre tenI aMdara eTalI uMcI karUNA parata AvI jAya che ke, te koI paNa praNIne du:khita joI zakatA nathI. du:khita prANIne joIne tenuM hRdaya ekadama karUNAthI dravita khanI jAya che. jenI aMdara vaiyika sukhAne bhAgavavAnI lAlasA banI rahela hAya che e peAtAne sukhI banAvavAmAM bIjAnA du:khAnuM dhyAna rAkhatA nathI. paraMtu jenI vaiyika abhilASA sarvathA zAMta banI cUkela che e munine evuM koI kAraNu khacatuM nathI ke te ethI bIjAne du:khI kare athavA du:khI joI zake, potAnI maryAdAmAM rahIne e zekathI satapta na thatAM prakRSTa zubha pariNAmeAnA baLa upara cAritra mAhanIya kA kSaya karavAnA kAmakAjamAM ja lAgI rahela DAya che. ane A pramANe yathAkhyAta cAritrane prApta karI e aMtamAM muktine prApta karI le che. // 29 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 105 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aprativaddhatA ke phala kA varNana vaiSayika sukhanI spRhAnu' nirAkaraNu apratibaddhatAnA vagara thaI zakatuM nathI. AthI sUtrakAra have trIsamAM kheAlamAMe apratibaddhatAne batAve che- atti pracALa" ItyAdi. anvayAtha--mate lIve aticArLa ji naLapha-mahunta lava jJaprati badratA dinanayati he bhagavAna ! A jIva apratibaddhatAthI kayA guNune prApta kare che ? uttaramAM kahe che ke, siMcAnuM nillAsa jJaLekapratikRSNatayA lahu niHsaMtyuM nanayaMtti apratibaddhatAthI jIva niHsa MgatAne prApta thAya che. nisyaMttanaNya lIve oSitte phivA cAlo ca aNagamAne raised Avi viharai - niHsaMgatvagataH ca jIvaH ekaH ekAgracittaH divA ca gau ca sattana gatiMvadhyAvi vitti bahAranA padArthomAM Asakti rahita anela jIva rAgadveSa rahita ane che. tathA dharmadhyAnamAM ja ekaniSTha rahe che. rAta ane divasa tenA sadA ekaja prabaLa prayatna rahe che ke, te bahAranA padArthonI sAthe kAI paNa rIte mamatvathI na khaMdhAi jAya. A pramANe pratibaMdha rahita thaIne e mAsakalpa AdirUpa udyana viharathI vicare che bhAvA --maneAjJa zabda Adi viSayAmAM mAnasika anAsaktinuM nAma apratibaddhatA che. AnA prabhAvathI jIva kadI paNa bahAranA padArthomAM Asakta banatA nathI. jyAre enI pariNati evI banI jAya che te pachI tene padA viSayaka rAgadveSa AkuLa vyAkuLa karI zakatA nathI. ekAmracitta banIne rAta divasa e peAtAnA kartavya pAlanamAM ekaniSTha banI rahe che tathA mAsakalpa AdirUpa udyata vihArathI vicaraNa karatAM tene koI paNa prakAranI khAdhA satAvI zakatI nathI. / / 30 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 10 6 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivakattAzayanAsanatA ke phala kA varNana A apratibaddhatA vivaktazayanAsanatAnA vagara thatI nathI. AthI sUtrakAra have ekatrIsamAM belamAM vivaktazayanAsanatAnA viSayamAM kahe che-"vivitta ItyAdi ! anvayArtha-mate vivicAraNA i fii naLarU-manta vivithanAranavacA navaH ziM vanati he bhagavAna! viviktazayanAsanatAthI zuM lAbha thAya che? AnA uttaramAM kahe che ke, vivijJAsAyAjI rattara vaLa-vicirAcanAranI sahu vAritragupta nati viviktazayanAsanatAthI jIva pitAnA cAritra guNanI rakSA kare che varitakuca nave vivijJAre daDhacitte egatarae mokkhabhAvapaDibanne aDhavihakammagaThiM nijarei-cArigraguptazca jIvaH viviktAhAraH dRDhacAritraH ekAntarataH mokSabhAvapratipannaH aSTavidharmagranthi nirAti vivikatazayanAsanatAthI jIva pitAnA cAritra guNanI rakSA kare che. rakSita cAritra hovAthI jIva vikRti Adi rahita AhAra kare che kema ke cAritranI rakSA karavAmAM-tatpara banela prANa keI paNa viSayamAM lAlasAvALA nathI hatA. A kAraNe tenuM cAritra daDha kahevAya che. tathA nizcayathI te saMyamamAM anurakta banI rahe che, bhAvanA enI "mArA dvArA je kAMI paNa sAdhya hoya te eka mekSa ja che." evI rahyA kare che. arthAta te mokSAnurAgathI saMpanna rahe che. A pramANe te muni kSapakazreNI upara ArUDha thaIne ATha prakAranI kamagrathine naSTa karI de che. arthAta siddha padane prApta kare che. bhAvArtha-strI, pazu ane panDakathI rahita zayanasana ane upAzrayanuM nAma vivaktazayanAsana che. AnuM sevana karavAvALA muni pitAnA cAritra guNanuM saMrakSaNa kare che. tathA e guNanI saMrakSaNatAnA abhiprAyathI te vikRti rahita AhAra kare che. jI hA Idriya upara jeTalo vadhAre kAbu rAkhavAmAM Ave eTalA ja adhika pramANamAM te potAnA cAritranuM pAlana karavAmAM satya sAbita thAya che. jI hA Indriyano nigraha eja karI zake che ke, jenI eka mAtra lAlasA mukti prApta karavAnI hoya che, AvI vyakti ja durbhedya A aSTavidha karmagraMthine bhedI zake che. ane enA kAraNe mekSa prApta karI zake che. 31 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 107 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vinivartanAke phala kA varNana vivikta zayanAsanatAnA hovAthI vinivartana thAya che. A mATe vinivartanAnuM phaLa kahe che--"vivijayA" ItyAdi | anvayArtha-mate viniyA naM jIve kiM =La-manta vinivartanacA vahu lIvaH jiM jJanata he bhagavAna vinivartanatAthI jIvane zuM lAbha thAya che? AnA uttaramAM bhagavAna kahe che ke, vinivarTAcaNa pAvAmAM acANa abbhudei-vinivattanayA khalu pApakarmaNA akaraNatayA abhyuttiSTate vinipata nAthA jIva pharIthI jJAnAvaraNiya Adi pApa karmonuM upArjana karatuM nathI. arthAta AnAthI te mokSanA mATe taiyAra thaI jAya che, tathA putravadhAmAM ja nikALa saMbhogapratyAkhyAna ke phala kA varNana cANa saM nittarU-pUrvavadhA ja nikaLatA tarivartata pUrve bAMdhalA-A bhava tathA parabhavamAM upArjana karelAM pApakarmonI nirjarA kare che. A pramANe te pApa karmone dUra karI de che. to pachI vAta saMpAtA varUvA-tataH jatAM saMsArazAntAra tinnati jyAre enAM pApakarma dUra thaI jAya che. tyAre e jIva caturgatirUpa A saMsAra aTavInuM ullaMghana karI jAya che. arthAta mokSane prApta karI le che. - bhAvArtha-zAdika viSayathI pitAnI jAtane parogamukha karavI ena. nAma vinivanA che. A vinivardhanAthI jIva jJAnAvaraNiyAdika pApakarmone upAjIta karatuM nathI, tathA pUrvabaddha karmonI nijA kare che, A rIte navA karmonuM Agamana rekAI javAthI tathA pUrvasaMcita karmonI nirjarA thavAthI jIva A catutirUpa saMsArane viccheda karI de che. 32 | zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 108 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinivatAnAvAna zabdAdika viSayeAnA tyAgI jIva utkRSTa cAritranI ArAdhanAnA mATe sabhAga pratyAkhyAna kare che A mATe sabhAgapratyAkhyAnanuM phaLa kahe che. saMmoAparavAmAM 'ItyAdi / anvayA--mate saMmopanavavAmeLalIne ji laLe-mannta saMmohavratyA jyArena jhIva: ninnati he bhagavAna sa bhegapratyAkhyAnathI jIvane zuM lAbha thAya che? AnA uttara ApatAM kahe che ke, samo vacavALanuM bAruMcaLA have -samo pratyAkhyAnena avanAni kSati sabhAga pratyAkhyAnathI AlaMbanAnA parityAga kare che. arthAta AlaMbaneAnI tene AvazyakatAja rahetI nathI. nirAlambamsa ya AyaTThiyA yogA bhavaMti - nirAlambanasya ca AyatArthikA yogA bhavanti A pramANe jyAre te Ala banAnA parityAga karI de che tyAre te nirAlama khanI jAya che, A avasthAmAM ene cega--mana, vacana, kAcA, AyatA khanI jAya che, arthAta mAkSa ja enu eka prayeAjana mAtra abhiSita atha banI jAya che.sALa jAmeLa saMtulak hAma no AsArUM patjhAma no taLapha no pIder no patthak abhilas - svana lAbhena saMtuSyati paralAbhaM no AsvAyayati no tarkayati no ravRtino prArthati no misrapati e peAtAnA lAbhathI te saMtuSTa rahe che, bIjAnA lAbhane te bhegavatA nathI. athavA te manamAM evA vikalpa paNa karatA nathI ke, " e je mane bhikSA Adi lAvI Ape te ghaNuM sArUM thAta. tathA peAtAne evA bhAva paNa pragaTa karatA nathI ke, " mA ghaNuM ja sArU che. ' mane amuka vastu Ape. " AvI yAcanA paNa karatA nathI. tema na te vastunI lAlasA kare che, A pramANe anya munijanA dvArA lakhya AhArane na bhegavatAM ene levAnI IcchA paNa na karatAM, emAM gRhALu na khanatAM; enI cAhanA paNa na karatAM tema abhilASA paNa na karatAM A bIjI sukhazArUpa muni avasthAne prApta karI vicare che. zz bhASA eka samAcArIvALA sAdhunu eka sthaLe leAjana karavuM, bIjA munijanA dvArA pradatta AhAra Adinu grahaNa karavuM, enu nAma saMbhega che. A sabhAgane parihArasabhAgapratyAkhyAna che. arthAt jyAre sAdhu gItArthovasthAsa panna manI jAya che. tyAre jIna kalpAdirUpa udyata vihAranI pratipatti(svIkAra)thI enA e sabhAgapratyAkhyAna thAya che. A avasthAmAM kadAca e glAna Addhi avasthA yukata paNa thaI jAya teA e avasthAnI paravAha karatA nathI, ane svalAbhathI ja saMtuSTa rahe che, svaya' gAra kare che. jayAre khIjA sAdhujana tA glAna A idazAmAM anya sAdhuo dvArA lAvavAmAM Avela AhAra zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 109 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdirUpa lAbhane grahaNa kare che. tyAre e sAdhu A pramANe kAraNe kalApa upasthita hAvA chatAM paNa evuM karatAM nathI paraMtu sadA udyata hAvAthI peAtAnA vIryo cAranuM ja avalaMbana kare che. A pramANe nirAla mana anelA e sAdhunAM mana, vacana ane kAyA, e traNe cega mukita mAtra pratyeAjanavALA hoya che. nirAlakhana dazAmAM sAdhu peAtAnA lAbhathI ja saMtuSTa rahe che. anya muniyA dvArA lAvavAmAM Avela AhAra AdinI te cAhanA karatA nathI. manamAM evA vikalpa paNa lAvatA nathI ke, koI mane AhAra pANI lAvI Ape bIjI sukhazayyAnA viSayamAM sthAna sUtramAM ema ja hela che. << ahavarA doccA suhasejjA, se NaM muDe bhavittA agArAo aNagAriya paie samANe saevaM saMtussai, parassalAbha no AsAei, no takkei, no pIchei, no patthe, no abhilasei, seNaM parassalAbhaM aNAsAemANe atakkemANe, apI upadhipratyAkhyAna ke phala kA varNana mANe apatyemANe, aNabhilasamANe, no maNaM uccAvayaM niyacchAi no viNivAya mAvajJapha " kRti / / AvI sthitinuM nAma ja sukhazayyA che. || 33 || sabhAga pratyAkhyAnavALA sAdhunI upadhinuM pratyAkhyAna paNa thAya che. A vAta sUtrakAraceAtrIsamAM belamAMprakAzita kare che--"phedavavALanaM"ItyAdi! anvayA--mane ucivALeLa nIce naLejhu-manta jIvadhiprasthAnyAnena nIya cihnati he bhagavAna ! upadhinA pratyAkhyAnathI jIvane kA lAbha thAya che ? uttara sivALAM amiMthanabheT-3vaSipratyAyAnena arimaya nanaryAta upadhinA pratyAkhyAnathI jIvane svAdhyAya Adi karavAmAM oLasa thatI nathI arthAta utsAha rahyA kare che. nirUpadhika jIva niSkAMkSa vajrAdikanI abhilASAthI rahita khanI Aya che. ane yathAcita upakaraNanI aprAptimAM paNa du:khita thatA nathI. bhAvArtha-sadArakamukhavazrikA, rajoharaNa ane pAtra Adi A upadhi sAdhu maryAdAnA anusAra che. mA sAdhu maryAdAthI vyatirikta upadhine tyAga karavA e upadhipratyAkhyAna che, arthAta evA saMkalpa karI levA ke, huM maryAdAtirikta upakAra nahIM rAkhuM. A udhinA pratyAkhyAnathI sAdhu nizcita manIne svAdhyAya Adi karavAmAM taddIna banI jAya che, ene koI paNa prakA ranA pramAda satAvatA nathI. tema na te te maryokArikta udhanI lAlasAthI kalezita ane che jINuzIrNa vasra pAtrAdikathI paNa peAtAnI sayamayAtrAne nirvAha karatA rahe che. ene jINuzI arthAta jInAM purANAM. phATayAM tUTayAM, vastronA viSayamAM keAi ciMtA rahetI nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 110 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema kahyuM paNa che--"taHi fmapura no parva mati-gune me vantha phUDuM vA rAzi saMdhijJAmi 3ghAnistAna turitAni vosirasAphirArA arthAtapotAnI saMyamayAtrAne jIrNazIrNa Adi vastra pAtro dvArA nirvAha karavAvALA sAdhanA cittamAM e vikalpa nathI uThatuM ke, A mArAM vastra jIrNa thaI gayAM che. cAle suI mAMgIne Ane sIvI lauM, sAdhI lauM, dorA bharI lauM. Adi.34 upadhinuM pratyAkhyAna karavAvALA sAdhune gya AhArAdikanA abhAvamAM upavAsa paNa thaI jAya che. AnuM nAma AhArapratyAkhyAna che. Aja vAtane AhArapratyAkhyAna ke phala kA varNana sUtrakAra pAMtrIsamAM belamAM kahe che -"AhvAparavALaof" ItyAdi / anvayArtha-mate-matta he bhagavAna! hAhAvA nI napaphavANA pratyAhAnena jhavavanacatti AhAranA pratyAkhyAnathI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttaramAM-garavALe vicAiago vo -zAhAlyAsaMsthAnera vitAsaMrakati cAritti AhAranA pratyAkhyAnathI jIva pitAnA jIvananI abhilASA karavAnuM choDI de che, kovicAdago vAMchidrittA zIre AhAramaMtareNaM na saMkilissai-jIvitAsaMzAprayogaM vyavacchidya jIvaH AhAramantareNa raMjiphare jIvananI IcchA hetubhUta vAmana ane kAyayogane parityAga karIne e jIva AhAra vagaranA kalezane pAmatA nathI. arthAta vikRSTa tapanA anuSThAnamAM paNa jIvanathI nispRha banela muni duHkhane anubhava karatA nathI, bhAvArtha -niravadya AhAranA alAbhamAM sadeSa AhArano tyAga kare tathA tapazcaryAnA nimita niravadha AhArano lAbha hovA chatAM paNa ene parityAga karI de. A baMne prakArane tyAga AhArapratyAkhyAna che. AhAra pratyAkhyAna karavAvALA munirAjanA cittamAM e kadI paNa vikalpa nathI uThate ke huM AnA vagara marI jaIza. tathA mAre hajI vadhu jIvavuM che. A mATe enuM pratyAkhyAna na karuM. A pramANe jIvitAzaMsA prayogane parityAga karIne vikRSTa tapanuM anuSThAna karavAmAM paNa duHkhane anubhava karatA nathI. rUpA upadhi tathA AhAra e traNa pratyAkhyAna paNa kaSAya rahita manimAM ja saphaLa thAya che. AthI have chatrIsamAM belamAM kaSAyapratyAkhyAnanA viSayamAM sUtrakAra kahe che-"nAyayjallALe" ItyAdi ! anvayArtha--aMte vallo zI kirU-matta vaSacakacAlyA jAva hiM kari he bhagavAna! kaSAyanA pratyAkhyAnathI jIvane zuM lAbha thAya che? zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 111 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyapratyAkhyAna ke phala kA varNana uttara-kasAyapaccakkhANeNaM vIyarAga bhAvaM jagei-kaSAyapratyAkhyAnena vItarAgabhAvaM jncara kaSAyane parityAga karavAthI jIva pitAnI aMdara vItarAga bhAvane pedA karI le che. vIcAmAvahivane vItarAja mAvativra cheH vItarAga bhAva tarapha DhaLelo ramaNaEsuvamava-masuagvo mavati jIva sukha duHkhamAM samAna sthitivALo banI jAya che, bhAvArtha-krodha, mAna mAyA ane lebha A cAra kaSAya che. Ane tyAga karavo e kaSAyapratyAkhyAna che. A pratyAkhyAnathI jIva rAga ane dveSa rahita banI jAya che. mAyA ane lobha e be rAgabhAvanI pariNati che. tathA dha ane mAna A be dveSabhAvanI pariNatiyo che. jyAre jIva kaSAyathI rahita thaI jAya che. tyAre te vItarAga ane vItadveSa banI jAya che. A sthitimAM sukha ane duHkha baMne tene barAbara ja lAge che. kemake, pakSapAtanA hetu rAga che te naSTa thatAM samAna bhAvanA ja rahe che. je 36 che yoga pratyAkhyAna ke phala kA varNana kaSayano parityAga karavAvALA munine yoganA pratyAkhyAnathI ja mokSa prApta thAya che. A vAta sUtrakAra sADatrIsamA belamAM pradarzita kare che-"rAja varavALavi" ItyAdi. anvayArtha--aMte rojaam nI kiM ka-manta conA jena kIraH 6i jAti he bhagavAna ! cAganA pratyAkhyAnathI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttara- daravALe kanojitta -kaprathAthAne ayozivaM nanati keganA pratyAkhyAnathI jIva agI arthAta zaleSabhAvane prApta 42 cha. ajogINaM jIve navaM kammaM na baMdhai vaddhaM ca nijarei-ayogI khalu jIvaH navaM jarmana vati pUrvavardhvajaniti zilezI bhAvane prApta banela jIva navA karmone baMdha karatuM nathI. tathA pUrvabaddha bhapacAhikarmacatuSTayanI nijerA karI de che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 112 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra ke pratyAkhyAna kA varNana bhAvArtha mana, vacana ane kAyAnA vyApAranuM nAma cega che. A ceganA pratyAkhyAnathI jIvane zaileSI avasthA prApta thai jAya che. e avasthA prapta thayA pachI navA kanA baMdha thavA rokAI jAya che. tathA pUrvabaddha karmanI nirjarA thAya che. / 2aa cAga pratyAkhyAna karavAvALA munirAjanA zarIranuM pratyAkhyAna paNa thAya Aja vAtane sUtrakAra ADatrIsamA elamAM pragaTa kare che--sInavavAmeLa 'ItyAdi / "" anvayA --mate sarIraparavAnaLa nIce jilaLek-mamuntArI pratyA tyAnena nIva: * nannatti hai bhagavAna zarIra pratyAkhyAnathI chatra kayA lAbhane prApta kare che ? uttara-pIpacaravALAM siddhAsayanuAM nivvasepha-zaktipratyayAnena viddhAtirAyanuLavaM prApnotti zarIra pratyAkhyAnathI jIva siddhonA sarvotkRSTa guNupaNAne prApta kare che, siddhArttacamuLasaMpanne ca lIdhe homunnAr pama muddo mava -siddhAtizayamuLasaMpannagdha nIno hojApramupAta: paramamuvI mati siddhonA atizaya guNatvane prApta thayela jIva lekanA agramAgane prApta karIne parama sukhI banI jAya che. bhAvAtha--zarIra pratyAkhyAnathI jIvane zuM lAbha thAya che ? Ane uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke, A pratyAkhyAnanA prabhAvathI jIva siddhonA ekatrIsa (31) guNeAne prApta karanAra khanI jAya che. e ekatrIsa guNa A che.-pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya karmanA kSayarUpa pAMca guNu, nava prakAranA darzanAvaraNIya karmanA kSayarUpa guNu, e prakAranA vedanIya karmanA kSayarUpa e guNu, e prakAranA mAhanIya karmanA kSayarUpa e guNu, cAra prakAranA AyukarmanA kSayarUpa cAraguNu, e prakAranA nAmakarmanA kSayarUpa e guNu, be prakAranA getrakamanA kSayarUpa be guNu, ane pAMca prakAranAM aMtarAyakamanA kSayarUpa pAMca guNu, A pramANe e ekatrisa siddhAtizaya guNNAne prApta karanAra jIva leAkanA agrabhAgamAM rahevA vALA muktipadane prApta karI parama sukhI banI jAya che. 5 38 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 113 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAya pratyAkhyAna ke phala kA varNana e saMga Adi pratyAkhyAna prAyaH sahAyakenA pratyAkhyAna karavAthI sukhathI sAdhya thAya che. A vAta egaNacALIsamAM bolamAM sUtrakAra batAve che"kAcA gharavALevi" ItyAdi. avayArtha-mate sAcavadavaNA nI piM La-manA sagAcAne vIvaH vi janacari he bhagavAna ! sahAyakAriyenA pratyAkhyAnathI jIvane zuM lAbha thAya che? uttara sahAyarUzvaravAi jamAve kaTTa-hAcarcAnera gzImA kAti sahAyakAriyenA pratyAkhyAna karavAthI jIva (sAdhu) AtmA ekIbhAvane prApta kare che. mAtramUha ca nI gaM kutta mAmAne appajhaMjhe appakalahe appakasAe appatumaMtume saMjamabahule saMvarabahule samahibahule yAvi bhavai-ekIbhAvabhUto'pi ca jIvaH khalu ekatvaM bhAvayan alpazabdaH alpajhaMjhaH alpakalahaH alpakaSAyaH alpatvaM tvaH saMyamabahulaH saMvarabahulaH samAdhibahulazcApi bhavati ekatvane prApta banela e jIva ekAvalaMbanane abhyAsa karatAM karatAM khUbaja thoDuM bele che. gaNAdikamAM paraspara bhedajanaka vacana bela nathI. keIthI kalaha karatuM nathI. kodhAdika kaSAyothI rahita bane che. "tuM tuM" ItyAdi apamAna sUcaka zabda prayoga karatA nathI. sattara prakAranA saMyamane pracura mAtrAmAM pALavA lAge che. saMvara paNa ghaNuM vadhAre vakhata thavA lAge che cittasvAthyarUpa samAdhi paNa tenI Adhaka pramANamAM vadhatI jAya che. bhakta pratyAkhyAna ke phala kA varNana bhAvArtha-patAnA garUchavatI sAdhujana ahIM sahAya zabdathI gRhIta thayela che. A sahAyakArI sAdhuonuM pratyAkhyAna karavuM e sahAyapratyAkhyAna che. emanI sahAyatAnA parityAgI sAdhu gacchamAM rahevA chatAM paNa, sAdhusamudAyanI vacamAM sthita hovA chatAM paNa pitAne ekale ja mAne che. AnuM tAtparya e nathI ke, te A saghaLA sAdhujananI sahAyatAnuM pratyAkhyAna rAgadvezane vaza banIne kare che. paraMtu e samajIne ja kare che ke, huM ekalo chuM, mAruM kaI paNa nathI. ane huM na bIjA keIne chuM. A pramANe pitAne ekAkI bhAvanAthI vAsita karavAvALA e sAdhu AtmA potAni pratyeka kriyAone eTalI parimita banAvI lya che ke, jenAthI enI e bhAvanAne Thesa lAgatI nathI. thoDuM bele che, bhedajanaka vacana bolatAM nathI, kalaha ane krodhAdinA bhAvathI sarvathA rahita hoya che. "huM tuM" nA jhaghaDAmAM paDatA nathI. saMyama, saMvara ane samAna dhinI bahulatA tene rahe che. te 39 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 114 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAya pratyAkhyAnavALA jIva aMtamAM bhaktapratyAkhyAna kare che. A mATe cAlIsamA belamAM bhakatapratyAkhyAnanuM phaLa kahe che-" ma vALa"ItyAdi anvayArtha-mate maravALa nIve ja vaLe-matta atyAcAra navA vinacari he bhagavAna! bhakatapratyAkhyAnathI jIvane kaye guNa prApta thAya che? bhakatapratyAkhyAnathI jIvane pitAnA aneka AgAmI bhavene aTakAvavAnI yukita hAtha lAgI jAya che. arthAta bhakatapratyAkhyAna karanAra jIvanA saMsAranA pherA TuMkA banI jAya che. bhAvArtha-AhArane tyAga kare enuM nAma bhakata pratyAkhyAna che. AnAthI jIvane e lAbha thAya che ke, te pitAnA aneka AgAmI mene zikavAmAM zakitazALI banI jAya che kema ke, A prakAranA daDha adhyavasAyathI je saMpanna bane che tene saMsAra alpa banI jAya che. 40 || sadbhAva pratyAkhyAna ke phala kA varNana have saghaLA pratyAkhyAnanA pradhAnabhUta saddabhAvapratyAkhyAnane ekatAlIma belamAM sUtrakAra batAve che -"samAvapadajakalALeItyAdi ! anvayArtha-mate sabhAvapajJALaLa jIve vi. naLa-manana dvArapratyAhyAna lIvara viMganacari he bhagavAna! saddabhAvapratyAkhyAnathI jIvane kaye lAbha thAya che? uttara sanmAvavAmAM nirdUi vaLe-TsamAva pratyAcana anivRtti janacari A sadUbhAva pratyAkhyAnathI jIvane anivRtti nAmanA zukaladhyAnane cothA pA prApta thAya che. niyaddei vadi 2 aLagaare cattArikevali kammaMse khavei-anivRtti pratipannazca anagAraH catvAri kevalI. sArmANi pathati zukala dhyAnanA A cethA pAyAne prApta karI lenAra muni zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 115 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA kevaLI dazAmAM tenAM khAkI rahelAM bhavApagAhI kameni-AdhAtiyA karmAne naSTa karI de che. te karma A che vaivRttinuM bhAnya nAmanoca-venIya AyuSya nAmanovra vedanIya; Ayu, nAma ane geAtra tamo vacchA tataH pazcAtta mAnA pachI te sijjai bujjai muccai savtraduHkhANamaMtaM karei-sidhyati budhyate mucyate sarvadulAnAmata joti siddha banI jAya che, buddha bane che, mukata banI jAya che ane saghaLA duHkhAnA aMta karI de che. " Asiddha yuddha Adi padonI vyAkhyA aThAvIsamAM eTalamAM kahevAi gayela che. bhAvA --paramArtha taH pratyAkhyAnanuM nAma sadbhAva pratyAkhyAna che. e pratyAkhyAna sava savararUpa hoya che. Ane zailezI paNa kahe che. AnAthI jIva zukaladhyAnanA cethA pAyAne prApta karIne AdhAtiyA karmonA kare che. A pachI siddha yuddha mukata manIne saghaLA duHkhAnA aMta karI de che. arthAta avyAbAdha sukhane legavanAra evA banI jAya che. / / 41 || nAza pratirUpatA aura maiyAnRtya ke phala kA varNana sadbhAva pratyAkhyAna eja karI zake che, je pratirUpa hoya che. e mATe beMtAlIsamAM khelamAM pratirUpatAnuM phaLa kahe che- -'- paddhivacANa '> ityAdi 1 anvayAtha--mate vahiyALa lIve ligeTTa-mamunta pratiSatayA nIva lajI ji nanayati he bhagavAna! pratirUpatAthI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttaraparitrANa vIya naLa-pratitA hrAvitAM nanavRtti pratirUpatAthI lAghavatA utpanna thAya che. ghumULa nIce amatte pAkaddhine satyajitavisuddhakSamatte sattasamiyasamma savvapANabhUya jIvasattesu visaNijjarUve appaDilehe jiiMdie viulatava samiisamannAgae yAvi bhavai - laghubhUtazca khalu jIvaH apramattaH prakaTaliGgaH prazasta liGgaH vizuddhasamyaktvaH satvasamitisamAptaH sarvaprANI bhUtajIvasatveSu vizvasanIyarUpaH apratyuprekSitaH jitendrIyaH vipulatapaH samitisamanvAgataccApi bhavati jyAre jIva labhUta thaI jAya che, tyAre te apramata-pramAda rahita manI jAya che. tathA tenuM cihna-spheTa sahunA jANavAmAM Ave tevuM thai jAya che rajoharaNu rUpa tathA sadarakamukhavastrikA Adi rUpa sAdhunA veza prazasta thaI jAya che. enuM samyakatva vizuddha banI jAya che. satya, dhaiya ane samitiethI te pari pUrNa khanI jAya che. saghaLA prANIomAM-eindriyavALA vikalatraya jIvAmAM, bhUtamAM-vanaspatiomAM, jIvAmAM-pAMca Indriya prANIomAM tathA satvAmAM-pRthvI, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 116 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apa, teja ane vAyu kAceAmAM--te vizvasanIya rUpavALA banI jAya che. gheADI pratilekhanAvALA thaI jAya che, saghaLI indriyAne vaza karI le che. tathA vipula tapa ane samiticeAthI yukta banIne gAme gAma vihAra kare che. bhAvA--ahI' pratirUpatAmAM prati zabda ceAgya aneA vAcaka che. tathA rUpa zabda veSane vAcaka che. sthavira kalpika sAdhuenuM,je zAstra maryAdAnI anukULa rUpa che. teja ahI pratirUpa che. A pratirUpanA je bhAva che e prati rUpatA che. meDhA upara sukha sadaraka vignakA bAMdhavI, sapheda cAlapaTA paheravA, sapheda vastranI cAdara rAkhavI, pramAIkA ane rajoharaNa rAkhavAM, mAthAne khulluM rAkhavuM, vALAnuM laMcana karavuM, bhikSAdhAnImAM pAtrAne rAkhIne bhikSAvRttinA mATe paryaTana karavuM, khullA page rahevuM, arthAta joDAM, meAjA, khaDAu ADhi na paheravAM, pagapeDhala cAlavuM, chatrI dhAraNa karavI nahI', apratima dha vihAra karavA, pAMca samiti ane traNa guptienuM pAlana karavuM, A saghaLuM sthavirakalpika sAdhuo mATe zAstra maryAdA anukULa sAdhu veSa che. Ane dhAraNa karavA enuM nAma pratirUpatA che. // 42 // pratirUpatAnA sadbhAvamAM paNa vaiyAvRtyathIja viziSTa phaLanI prApti thAya che. A mATe have sUtrakAra tetAlIsamA melamAM vaiyAvRtyane kahe che-" vevAyattvanAM anvayA mate vecAvacenuM lIve ligeT-mannta vaiyAvRtyuMnanIyaH vijJanati he bhagavAna ! vaiyavRtyathI jIvane zu lAbha thAya che? uttara-vaiyAvccennN titthayaranAmagottaM nibaMdhai - vaiyAvRtyena nirthakaranAmagotraM nibadhnAti vaiyAvRtyathI jIva tIrthaMkara nAma gAtra kamanA madha kare che. AhAra AdinuM lAvI ApavuM, vagere prakAranI kAI paNu sahAyatA karavI tenuM nAma vaiyAvRtya che. e AcAya upAdhyAya AdinA bhennuthI e prakAranI che, // 43 || sarvaguNasaMpannatA ke phala kA varNana vaiyAnRtya karavAthI arihaMta khanI javAya che. ane je arihaMta hAya che te sarvaguNasaMpanna heAya che. A mATe cuMmALIsamA khelamAM sarvAMguNu saaepannatAnu phaLa kahe che--' avyamuLasaMpannayAd %0 ItyAdi / anvayA--maMte satranuLasaMpannayA nIve inaLaTM-marmsa sarvaLaRvaatayA nIvA inanayaMtti hai bhagavAna sarvaguNu sa'pannatAthI jIva kaI viziSTa tAne prapta kare che? uttara-saguNasaMpannatayAh punarAvarti naLa-muLalavaatacA bapunarAvRtti gati sarvaguNa saMpannatAthI jIva apunarAvRttine prApta kare che. punarAvRtti ttaN ca nIne sarImALavALuM lukavALuM mo mALI mavaDa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 117 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punarAvRttei prApta nIvaH rANIpamAnatAnAM yuvAno no mA mavati e apunarAvRti mukti dhAmane prApta banela jIva zArIrika ane mAnasika duHkhAne bhegavanAra banatA nathI paraMtu siddhinA sukhane bhegavanAra ja bane che. arthAta-kevaLajJAna, kevaLadarzana Adi guNethI yukata evI sarvaguNasaMpannatA prApta kare che. enA prabhAvathI jIva niyamataH mukitane bhegavanAra banI jAya che. vItarAgatA aura kSAntike phala kA varNana vItarAganA saddabhAvamAM sarvaguNa vattA hoya che, AthI pistAlIsamA belamAM vitarAgane sUtrakAra batAve che -"vIsarAya, i" ItyAdi / anvayArtha-mare vIrAja cA nI piM -mAta vItarAgatA raju jIva viMda janacati he bhagavAna! vItarAgathI jIva kyA guNane pitAnAmAM utpanna kare che ? uttara-vIvarAjayA hAkubaMdhariLa taNugaMdhanAni ca varNa dai-vItarAgatayA snehAnubandhanAni tRSNAnubandhanAni ca vyavacchinatti bItatAyI jIva putra, mitra kuTuMbIjananA viSayamAM mamavarUpI premabaMdhanane tathA hiraNya, suvarNa Adikene saMgraha karavAnI vAMchanArUpa tRSNAnubaMdhane sarvathA choDI de che. tathA maNunnAmapujo, sAvadhAsariyu veva vina-manosAmanoloju idharasapurIju virakate mane jJa ane amane jJa zabda, rUpa, gaMdha rasa ane sparza A pAMca IndriyanA viSayamAM rAgadveSa rahita banI jAya che. jo ke chatrIsamA belamAM-sUtramAM kahevAmAM Avela kaSAya pratyAkhyAnathI ja vItarAgatA kahevAmAM Avela che. paraMtu ahiyA je tenuM pharIthI svataMtrarUpathI pratipAdana karavAmAM Avela che tenuM kAraNa rAga ja saghaLA anarthonuM mULa kAraNa che. e batAvavA vItarAgatAne svataMtrarUpathI kahevAmAM Avela che. te 45 . vitarAgatAnuM mULa kAraNa kSAMti che, jethI have sUtrakAra beMtAlIsamAM bolamAM kSAtine kahe che- yaMtIItyAdi anvayArtha-mate yaMtI nI naLa-maja kSA navA niyati he bhagavAna! krodha jayarUpa kSAMtithI jIva potAnAmAM kayA guNane prApta kare che ? dvatIjI vAra niLa-kSA parIva@Ana nathati zAMtinI prAptIthI jIva parISahane jItavAnuM sAmarthya prApta kare che. te 46 / mukti nirlobhatAthI kSAnti daDha bane che, e mATe suDatAlIsamA bolamAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 118 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukti kA aura ArjavatA ke aura mArdava ke phala kA varNana mukita nirthaMbhatAne kahe che-'muttii ' ItyAdi / anvayA--mate muttiAM nIve viM gaLepha-manta muNyA cahulIyaH i vanati huM bhagavAna ! mukitathI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttaramuttiennN akiMcaNaM jaNei-muktyA khalu jIvaH akiMcanyaM janayati bhustithI niparigrahatvane prApta kare che, parigraha rahita banela jIva dhanaleAlupa puruSAnA mATe, cAra AdikanA mATe abhikAMkSaNIya banI jAya che. va bhASA----mukti zabdane atha leAbhanA parityAga che. muktithI yukta thayela jIva parigraha rahita haiAya che. saMsAramAM saghaLA anatha A parigraDanI preraNAthI ja thAya che. jyAre jIva parigrahe rahita thai jAya che te pachI enI pasethI paDAvI levA jevI vastunA abhAva hAvAthI dhana leAlupa mANasA-cArAnA mATe e sadA upekSaNIya rahyA kare che. 54NA lAbhanA abhAvamAM mAyAcArI karavAnA kAraNanA abhAva hAvAthI mAyAcArIne paNa abhAva thaI jAya che. mAyAnA abhAvamAM ja vabhAva cAkkasa che. AthI suDatAlIsamA khelamAM Avatu phaLa kaheche-- ajJavacALa'' phAti / anvayArtha -- bhaMte ajjavayAeNaM jIve kiM jaNei-bhadanta Arjavena khalu jIvaH ki naryAta he bhagavAna ! A vathI jIva kayA guNane utpanna kare che ? uttara-annavacAr kA ujjuyayaM bhAvujjuyayaM -bhAsujjuyayaM avisaMvAyaNaM jaNei-Ajavena kAyarjukatAM bhaavjutAM mAvattutAM visavAnuM natti A vathI jIva kAyAnI saraLatA, bhAvAnI saraLatA, bhASAnI saraLatA, ane avisaMvAdana-parAyAnI niMdA na karavI, A zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 66 119 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saghaLA guNane potAnAmAM utpanna kare che. visaMvAcanasaMpannayANa jIve ghaHH ArAhae bhavai-avisaMvAdanasaMpannatayA khalu jIvaH dharmasyArAdhakaH bhavati / avisaMvAdana guNothI yukata hovAnA kAraNe jIva dharmane ArAdhaka banI jAya che. bhAvArthamAyA kaSAyanA parityAgathI AtmAmAM je saralatA utpanna thAya che tenuM nAma Arjava che. jyAre jIvanI A prakAranI pariNati thaI jAya che tyAre tenAmAM mAyAcArInA abhAvathI kAyAnI saraLatA AvI jAya che. ke te potAnA zarIrane laMgaDuM, kubaDuM, AdinA veSamAM banAvate hato, have A pramANe banAvatuM nathI. tathA bhAvamAM paNa evI saralatA AvI jAya che ke te je kAMI vicAre che te vANIthI kahe che. tathA te je vANIthI kahe che te zarIrathI karIne batAve che. evuM nathI karatuM ke, vacanathI kAMI kahe, vicAre kaMI bIjuM, ane kare bIjuM ja kAMI, bIjAnI kuthalI te karato nathI, A pramANenI Arjava guNanI prAptithI e jIva dharmanuM ArAdhana karanAra banI jAya che. vizuddha adhyavasAyanA prabhAvathI anya janmamAM paNa tene dharmanI prApti thAya che. 48 | Arjava guNavALAne paNa vinayanA vagara samagra phaLanI prApti thatI nathI, e vinaya mArdava dharmathI ja prApta thAya che. A kAraNe ogaNapacAsamA bolamAM mArdava guNane kahe che-"medavacAgi" QtyAra! anvayArtha-mare mahuvAmAM jhI jiM nag-matta mArkavera ra vIraH % =navari he bhagavAna ! mArdava guNathI jIva kayA guNane prApta kare che? uttara-navAra puslicatta naLa-mAvena balujhUitatva jJAti mAvathI jIva anucchitatva-uddhatatAnA tyAgarUpa vinaya dharmane prApta kare che. zasti jIve miumeraMpane kumAruM nivruve-vinaya dharmathI jIva bhAvasatya ke phala kA varNana atizaya namra svabhAvavALA banIne ATha dasthAnene parityAga kare che, bhAvArtha-mAna kaSAyanA abhAvathI AtmAnI je pariNati thAya che enuM nAma mArdava che. AnI prAptithI pariNAmomAM atizaya ke maLatA AvI jAya che jene laI uddhatatAne bhAva naSTa thaI jAya che. dravyathI tathA bhAvathI A pramANe banne prakArathI e sadA vinamra rahe che AnuM ja nAma vinaya che. jAtimada, kuLamada, baLada, rUpamada, tapamada, aizvarya mada, zratamada, ane lAbhamada, A AThe madathI e sadA sarvadA rahita hoya che chellA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 120 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRdu svabhAvavALA bhAvasatya-bhAvathI sAcuM bolavAvALA hoya che, A kAraNe pacAsamAM belamAM bhAva satyane kahe che-"mAvata " rUArikA anvayArtha--are mavaraje kI jiM jhu-matta mAracena nIla vi nanayati he bhagavAna! bhAvasatyathI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttara-mAvaje mAvavidhuM vaLe-mAvaracena mAvavizodhiM nathati bhAva satyathI jIva bhAvazuddhine utpanna kare che. mAvaSioti vamaLa vIve gata pannattassa dhammassa ArAhaNayAe abbhuTei-bhAvavizodhyA vartamAnajovaH arhatprajJaptasya dharmasya mArAdhanA kamyuniSTate A bhAvazuddhinI sAthe vartamAna jIva ajJapta dharmanI ArAdhanAne mATe sadA udyata rahe che. huMtapannattara dhama dhArAyaNa abbhudvittA paralogadhammassa ArAhae bhavai-arhatprajJaptasya dharmasyArAdhanayA abhyutthAya parovacArAdha: mavati ardhaprApta dharmanI ArAdhanAthI abhyathita thaInebhAvita aMta:karaNa thaIne jIva paraleka dharmanA ArAdhaka banI jAya che. arthAtaparabhavamAM janadharmanI prAptithI athavA viziSTa paryAyAntaranI prAptithI dharmanuM ArAdhana karavAvALA bane che. bhAvArtha-zuddha antarAtmA svarUpa bhAvarUpa che. A bhAvasatyathI jIva zuddha adhyavasAyarUpa pariNatine utpanna kare che. bhAva vizuddhimAM vartamAna jIva sadA jInendra praNita dharmanuM sevana karavAmAM tatpara rahe che. Ane prabhAva e thAya ke, parabhavamAM paNa A jaina dharmanuM sevana karavAmAM prIti rahe che. tathA utpatti paNa enI evA kuLamAM thAya che ke, je kuLamAM jainadharmanuM sevana kuLa paraMparAthI cAlyuM AvatuM hoya che, je 50 || bhAva satyavALA jIva karaNasatya hoya che, A mATe ekAvanamA bolamAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNasatya ke phala kA varNana ,, kAraNa satyane kahe che-" raLasattvenuM " ityAdi anvayA--mate raLavaccenuM lIve jJaLak-marmsa raLasatyena lIga ni nanayaMtti hai bhagAvAna ! karaNusatyathI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttara-jaLasattvanuM naLasatti gepha-satyena ravatti ganatti karaNasatyathI karaNazakitane utpanna kare che. jaLasavecakramALe lIdhe gAvAre sahAra cAdhi mavad-daLasatyena vartamAnajhIH cacAvAnI sayAdArI cAvi matti A karaNasatyamAM vartamAna jIva yathAvAdI temaja tathAkArI thAya che. bhAvArtha --pratilekhanAdika kriyAmAM ALasa nirAkaraNa pUrvaka yaekata vidhi anusAra ArAdhana karavuM enuM nAma ahIM karaNusatya che, A karaNasatyathI jIva apUrva zubha kriyA karavAnI zakitane prApta karI lye che, A zakita prApta thai jatAM jIva tapa ane saMcamanuM ArAdhana karavAmAM uttarAttara vIdAsanI vRddhi karatA rahe che tathA A karaNusatyamAM vartamAna jIva je pramANe sutrA bhaNe che eja pramANe e anusAra kriyA kare che. 51 // yoga satya ke phala kA varNana karaNusatyavALA munine caiAgasatya paNa hoya che jethI khAvanamA khelamAM caiAgasatyane kahe che nomAM ItyAdi. anvayA--nomapneLa nIce nigermanta coscena nIva ji nanafta hai bhagavAna ! cAgasatyathI jIva kayA guNane prApta kare che ? golavenuM none viroddeyo satyena coLe vizodhati ceAgasatyathI jIva peAtAnA yeAge ne sAdheche. bhAvA--mana, vacana ane kAyA enA vyApAranuM nAma caiga che. A caiga satyathI jIva peAtAnA e cegeAne evA banAve che ke, jenAthI ene karmonA baMdha thatA nathI arthAt e peAtAnA ceAgAne majabUta banAvI le che. para zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 122 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manogupti ke phala kA varNana A gasatya guptiyukta munine ja thAya che. A mATe have tepanamA bolamAM sUtrakAra guptinuM kathana kare che--"Tri " ItyAdi. avayArtha---maMte mAttApa i nI vi SaDra-manta manogatatA saMju lavaH vinacati he bhagavAna! mane gutithI jIva kayA guNane prApta kare che? uttara-battayApa ve na -mano tarayA karava: gya jJAti managuptithI jIva ekAgratAne dhAraNa kare che. gitvatte nA maLajo saMjamArAhae bhavai-ekAgracittaH khalu jIvaH manoguptaH saMyamArAdhakaH bhavati - citta banela e jIva mane guptavALA hovAnA kAraNe saMyamanA ArAdhaka hoya che. bhAvArtha--azubha padArthonI vicAraNAthI manane rokavuM, arthAt azubha padAne manamAM vicAra na kare enuM nAma mane gupti che. e mane guptinA prabhAvathI jIva cittanI ekAgratA prApta karI le che. mane gupta traNa prakAranI che, ArtadhyAna ane raudradhyAna jenAthI thAya evI kalpanAone parityAga kara. e prathama ane gupti che. dharmadhyAnane anubaMdha jemAM heya tathA je zAstranA anusAra heya ane jenAthI paralekanuM sAdhana hoya evI madhyastha pariNati bIjI mane gupti che. zubha ane azubha manavRttinA nidhathI pega nidhAvasthAmAM thavAvALI AtmasvarUpa pApasthAnarUpa pariNati trIjI ane gupti che. rogazAstramAM traNa vizeSaNa dvArA vAtane A pramANe kahela che- " vimuktakalpanAjAlaM, samatve supratiSThitam / AtmArAmaM manastajjJaiH, manoguptirudAhRtA // 1 // " arthAta-je mana saghaLI kalpanAothI rahita che temaja samabhAvamAM ekAgra banIne AtmasvarUpamAM ramaNa kare che ene mane gupti kahevAmAM Ave che. A mane gupti satyAsatyanA bhedathI cAra prakAranI hoya che. A vAta pahelAM cAvIsamA adhyayanamAM sUtrakAre batAvela che, A mane guptithI jIva ekAnta rUpathI dharmamAM sthira cittavALA banI jAya che, jyAre te dharmamAM ekaniSTha citta thaI jAya che tyAre enuM mana zubha adhyavasAyathI surakSita banI jAya che. A pramANe manathI surakSita banela e prANuM saMyama ArAdhaka banIne potAnA janmane saphaLa banAvI lya che. e pa3 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 2 3 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana gupti aura kAya gupti ke phala kA varNana mane gupti vALAne vacanagupti thAya che. have vacanaguNine kahe che -"vacanurANa anvayArtha-maMte vacanuttAvI girU-mata vAtiya lIvara hiM vanati he bhagavAna zubha vANInA udIraNarUpa vacanaguptithI jIva kevA guNane prApta kare che? uttaravAghuttayANa nirivAra gerU-nAtitathA vastu nirviratve nanayati zubha vANInA udIraNarUpa vacanaguptithI jIva vikathA AdirUpa vANInA vikArane sarvathA tyAga karI de che. A pramANe vANInA vikArathI rahita banela jIva vacanagupti sahita dharmadhyAna AdinA sAdhanabhUta ekagratAne dhAraNa karanAra banI jAya che. bhAvArtha-zubha vANInuM belavuM, athavA te saMpUrNapaNe vANInA uracAraNane nirodha kara A baMne prakAra vacanaguptinA che. prathama vacanagupti je pravRttirUpa che AmAM rahevAvALA sAdhu vikathA jevA vacanene bolavAne tyAga kare che. tathA sarvathA vANuM uccAraNanA nirodharUpa guptimAM rahenAra sAdhu dharmadhyAna AdinA sAdhanabhUta ekAgratA vagerethI zebhAyamAna bane che. jemane AvI viziSTa vacanagupti nathI hotI enA cittanI ekAgratA nathI thatI. 54 vacanaguptivALAne kAyagupti avazya thAya che. AthI kAyaguNine kahe che vacanuttavALuM " ItyAdi .. anvayArtha-saMte vAcAttathagoi vIve jIva naLa-manta vayaThtathA jIllA ji vanati he bhagavAna! zarIranI zubhayoga pravRttirUpa kAyamurtithI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttara-vAcanuttayANa saMvAM jarUriyAtavacA saMvara nathati kAyaguptinA prabhAvathI jIva azubhaga nirodharUpa saMvarane prApta kare cha. saMvareNaM kAyagutte puNo pApAsavaniroha karei-saMvareNa kAyaguptaH punaH paapaanvtijo jori saMvarathI kAyagupta banela jIva pApa karmane utpanna karanAra prANAtipAta Adi aDhAra prakAranA pApasavane nirodha karI de che. bhAvArtha -zarIrane zubha kAryomAM lagADavuM-ane azubha kAryo tarapha javA devuM AnuM nAma kAyamurti che. A kAyaguptinA prabhAvathI jIva azubha jegone nirodha kare che. AnuM ja nAma saMvara che. A pramANe kAyakRta azubha ganA niradhathI rakSAyelo jIva kapAdAnanA hetubhUta prANAtipAta Adi aDhAra prakAranA pApAsavane nidhi kare che. papA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 24 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manaH samAdhAraNa ke phalakA varNana mana, vacana ane kAyamurtithI mananI samAdhAraNuM thAya che A mATe pahelAM manasamAdhAraNane kahe che--"manasamargiLayA" ItyAdi | anvayArtha-mate maLamANArAyANa nI jiM gaLe-mata mana samApavana tathA vahu nI jiM gati he bhagavAna ! manasamAdhAraNAthI jIva kayA guNane prApta kare che? uttara-mAsamAcAg i gai naLarU-manamAMdhAraNatayA draDhu gla nathati mana samAdhAraNAthI jIva dharmamAM ekaniSTha cittatAne prApta kare che. jyAre naLarUttA jALavajhave gaLepha-gii kanarivA jJAnapAna vanati enAmAM ekAgra cittatA AvI jAya che, tyAre te tavAva bedharUpa jJAnaparyAne pitAnAmAM utpanna karI le che. nAnapajJave sammattaM visohei-jJAnaparyavAn janayitvA samyaktvaM vizAdhayati zAnaparyAyAne prAsa karI lIdhA pachI arthAta-tatvasvarUpa jANI lIdhA pachI samyakatvane zuddha kare che. arthA-e aMganI rUci paNa tenAmAM vizuddhattara banI jAya che. ane fmachatta = nijhara-mitharva ra niyati te mithyAtvanI nirjarA kare che. bhAvArtha_Agametavidhi anusAra manane sthira karavuM AnuM nAma manaH samAdhAraNA che. jyAre mananI A prakAre samAdhAraNA banI jAya che. tyAre citta dharmamAM ekaniSTha thaI jAya che. A rIte cittanI ekAgratAthI jIva tAtvika jJAna saMpanna banIne potAnA samyakatvane zuddha karI le che. ane mithyAtvanI nija rA kare che. padA vApha samAdhAraNatA ke phala kA varNana mana samAdhAraNa pachI vacana samAdhAraNAne kahe che-"varu samayANa" ItyAdi anvayArtha--aMte vAcA saMju ve phri varu-maMta gha. samAdhAtA vahu nIvaH niyati he bhagavAna! vacana samAdhAraNa dvArA jIva kayA guNane prApta kare che? uttara-rUnamALA je varUNAratapjjve visohei-vAksAdhAraNatayA khalu vAksAdhAraNadarzanaparyavAn vizodhayati zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 125 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana samAdhAraNAthI jIva vacana sAdhAraNa darzana paryAne vizuddha kare che. vaisAhAraNadasaNapajave visohittA sulabohiyattaM nivvattei-vAkUsAdhAraNadarzanaparyavAn vizodhya sulabhabodhikatvaM nivartayati durlabhabodhikatvaM nirjarayati payana sAdhAraNa darzana paryAne vizuddha karIne jIva sulabha badhivALe banI jAya che. ane durlabha badhipaNAnI nijara kare che. bhAvArtha-svAdhyAya Adi prazasta vacanamAM pravRtti rAkhavI enuM nAma vAku samAdhAraNA che. AnAthI jIvane e lAbha thAya che ke, te vApha sAdhAraNa vANInA viSayabhUta jIva ajIva Adi padArthone jANI zakanArA darzane paryAne, nizcaya samyakatva ane vyavahAra samyakatva AdirUpa samyakatvanA bhedene, arthAt prajJApanIya padArtha viSayaka samyakatva vizeSane vizuddha kare che. enA dravyAnuM ganA abhyAsathI prajJApanIya padArtha viSayaka zaMkAdika deSa dUra thaI jAya che. Ane laIne prajJApanIya padArtha viSaya samyakatva vizeSaNa paNa enuM nirmaLa thaI jAya che. A pramANe enuM samyakatva jyAre nirmaLa thaI jAya che tyAre te sulabha badhivALe banI jAya che ane durlabha bodhikatAne dUra karI de che paNa kAya samAdhAraNa ke phala kA varNana vacana samAdhoraNa pachI kAya samAdhAraNa thAya cheA mATe aThThAvanamAM belamAM kAyasamAdhAraNAne kahe che-"vacanamAhArANa" ItyAdi. anvayArtha-te vacamAAtiyANa of SIce -manta vocamAdhAraNapayA vasu kauvaH jiM jJanayati he bhagavAna ! saMyamanA ArAdhanAmAM zarIranA samyapha vyApArarUpa kAyasamAdhAraNAthI jIvane zuM lAbha thAya che? uttarakaaysmaahaarnnaae NaM carittapajjave visohei-kAyasamAdhAraNatayA khalu cAritraparyavAn vizodhati kAyasamAdhAraNAthI jIva kSApazamika Adi cAritra bhedone nirmaLa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 26 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. unmAga pravRttithI aticArarUpa kaluSatA kSApazamika cAritramAM AvI jAya che te kAyasamAdhAraNa dvArA dUra thaI jAya che. ethI cAritra nirmaLa banI jAya che, A pramANe varittavajJave visaddittA-vAritraparvavAna viSya kSA pathamika cAritra bhedane nirmaLa karIne kahyAcaritta vistA-vadhAracArajAri vidhati yathApyAta cAritrane nirmaLa kare che, arthAta-A yathAkhyAta cAritra kadAcita AtmAmAM pahelAM paNa vidyamAna hoya che kema ke, asatane utpAda nathI thatuM. A siddhAMta che. paraMtu te cAritra mahanIya karmanA udayathI dabAI gayela hoya ane kSApazamika cAritranA nirmaLa thavA pachI cAritra mehanI nirjarA karIne e jIva ene nirmaLa kare aura ahakkhAyacaritaM visohittA cattAri kevalikammaMse khavei-yathAkhyAtacAritraM vizva ratnAra vaDhiAmaLi zapathati jyAre yathAkhyAtta cAritra nirmaLa thaI jAya che, tyAre kevaLI avasthAmAM vidyamAna bhopabrAhI vedanIya, Ayu nAma ane gotra e cAra karmone naSTa karI de che. to pachI si6 yuga muccaI parinivvAi savvaduHkhANamaMtaM karei-tataH pazcAt sidhyati budhyate mucyate niti sahu nAmanta vati A pachI siddha banI jAya che. buddha thAya che. mukta thaI jAya che, ane zItIbhUta banI jAya che. A pramANe e jIva avyAbAdha sukhane bhagavanAra banI jAya che. te 58 | A pramANe traNa prakAranI samAdhAraNathI jJAnAdi traNanI zuddhi kahevAmAM Avela che, jJAnasaMpannatA ke phala kA varNana have ogaNasAIThamA belamAM jJAnAdika trayanuM phaLa kahetAM prathama jJAnanuM phaLa kahe che-"nALakaMpannA" ItyAdi / avayArtha-mate nAsaMpannA naM jIve viM vaLe-manta jJAnasaMpannatA raju nIraH ninathati he bhagavAna ! zruta jJAnarUpa jJAnasaMpannatAthI jIva kayA guNane prApta kare che? uttara-nALAnedi fii navamA vArSi -jJAnasaMpannatA rava nIvaH sarvamAvAmiAmaM vanacati jJAnasaMpannatAthI jIva evA jJAnane prApta karI bhe che ke, jenAthI tene jIva Adi padArthone baMdha thaI jAya che. jJAnasaMpannene jIve caurante saMsArakaMtAre na viNassai-jJAnasampannaH khalu jIvaH caturantasaMsAra uttAre vicati A prakAre jIva ajIvane badhathI saMpanna banela jIva A cartagati rUpa saMsAraaTavImAM naSTa banatA nathI, kArDa sasuttA paDiyAvi na viNassai-yathA sasUtrA sUci patitA api na vinazyati 2 rIte derA sAthenI saMya kacarA AdimAM paDI javA chatAM paNa khovAI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 27 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatI nathI javAthI maLI Ave che. tadda kIve kutte pasAre varaNa tathA vIvaH satra vinarUti eja pramANe zratajJAna saMpanna jIva saMsAramAM naSTa nathI banatI paraMtu nAviyAvattino saMvisorpha-jJAna vinayaparitrayonA saMgrAnnoti jJAna, vinaya, tapa tathA caritra jegone prApta kare che ahIM jJAna zabdathI avadhyAdi jJAna, vinaya zabdathI zuzraSA Adi tapa zabdathI anazana Adi, tathA cAritra yoga zabdathI cAritra pradhAna vyApAra gRhita thayela che, tathA jJAnasaMpannatAthI jIva saramA varasamartha visArae ya asaMghAyaNijje bhavai-svasamayaparasamayavizAradazvAsaMghAtanIyaH bhavatiH svasiddhAMtanA jANanAra ane parasiddhAMtane jANanAra banI jAya che. AthI tene prativAdI dvArA parAbhava thavA pAmate nathI. 59 darzana saMpannatA ke phalakA varNana jJAna saMpannatA pachI have sAThamAM belamAM darzana saMpannatAne kahevAmAM Ave che-" saMpannavAha" ItyAdi .. anvayArtha-mate saLasaMpannacAd i nIve naLa-matta ! vanasaMpannatayA vIra phri vanara he bhagavAna! lApazamika samyakatvarUpa darzanathI yukta thavAthI jIva kayA guNane prApta kare che ? uttara-haMsAnnayA mavamiccharacAM phu - tArapUratA mavajigyA che roti kSAyopathamika samyakatvarUpa darzanathI yukta thavAthI jIva bhavanA hetubhUta mithyAtvanuM chedana kare che. arthAta kSAyika samyakatvane prApta karI le che. paraM ta vikSArU-pAM viNApati A pachI utkRSTatAthI eja bhavamAM tathA madhyama ane jaghanyathI apekSA trIjA athavA cothA bhavamAM uttara zreNanA ArahaNathI kevaLajJAnanI prApti thavAthI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 28 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane darzananA prabhAvathI AvaraNathI para banI jAya che. paraM vinnAmAne aNuttareNaM nANadaMsaNeNaM appANaM saMjoemANe sambhaM bhAvamANe viharai-para avidhyA yan anuttareNa jJAnena darzanena AtmAnaM saMyojayan samyaka bhAvayan viharati athavA sarvotkRSTa kSAyika jJAna ane kSAyika samyakatvathI pitAnA AtmAne yukta karIne bhavastha kevaLI banIne vicare che. bhAvArtha-jIva jyAre kSApazamika samyakatva viziSTa banI jAya che tyAre te bhavabaMdhananA hetubhUta mithyAtvane nAza karIne kSAyika samyakatvI banI jAya che. kSAyika samyakatva dhArI banIne kAM te te eja bhavamAM kevaLajJAna prApta karI tye che. kadAca na karI zake te madhyama jaghanyanI apekSA trIjA athavA cothA bhavamAM kSAyika zreNa upara caDIne kevaLajJAnane prApta karI le che. trIjA athavA cothA bhavamAM tenA jJAna darzanane AvaraNa karavAvALA jJAnAvaraNI ane darzanAvaraNa karma rahetAM nathI arthAta e bhavamAM tene darzana athavA jJAnanuM AvaraNa rahetuM nathI. A pramANe e sarvotkRSTa kSAyikasamyakatva cAritra saMpannatA ke phala kA varNana ane jJAnathI pitAnA AtmAne bhavita karIne madhyastha kevaLI banIne vicare che. dIna saMpannatA pachI have ekasaThamA bolamAM cAritra sapanatAne kahe che- "varittasaMpannayA 'ItyAdi anvayArtha-maMte risaMghanAthANa ja jIve %i vaLe-matta rAtrisutpannatA haju jIva viM janati he bhagavAna! cAritra saMyamathI saMpanna thayela jIva kevA guNane prApta kare che ? uttara-vatti saMpanacAdi seramAvaM nag-caritrampanaracA jemAa jJAti cAritrathI saMpanna thavAthI saMyamanA ArAdhanA karavAvALA jIva zilezI bhAvane prApta kare che. arthAta-zaile parvatane svAmI sumeru parvata che, je atyaMta sthira hoya che. e ja pramANe mana, vacana, ane kAyA, A traNa roganA nirodhathI muni paNa acala banI jAya che. A acalatAnuM nAma ja zizI bhAva che. tenI hivje kare cattAri kevalakammAMse khavei-zailezIpratipannazca anagAraH catvAri kevalI satkarmANi kSatti zailezI bhAvane prApta karanAra muni cAra sakarmone-vidyamAna vedanIya Ayu, nAma ane netra A cAra aghAtiyA karmone naSTa kare che. to pachI sijjhai bujjhai muccai parinivvAi savvaduHkhANamaMtaM karei-tataHpazcAt sidhyati suSya murane rinirvAri sarvasunAmata jori A rIte jyAre cAra AghAtika karma naSTa thaI jAya che tyAre jIva siddha, buddha, mukta Adi banI jAya che. mAdA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 129 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrotrendriya nigraha ke phala kA varNana IndriyAnA nigrahathI ja cAritra thAya che. A mATe have khAsaDamA khelamAM IndriyAnA nigrahane kahetAM sUtrakAra sahu prathama zrotrendriyanA nigrahane kahe che-- 'soDuMyinihena " ItyAdi / 66 anvayA--mate socinidena nIce inaLe,-manta zrotrendriyanimaheLa jhIva: ji nanayati he bhagavAna ! zrotrandriyanA nigrahathI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttara-mociniddenuMmanuLAmaLeNu saddepurAnoninuM naLekzrotrendranipratye manojJAmanoAvu zarepurA dveSanid nanayaMtti zrotra IndriyanA nigrahathI jIva manejJa ane amanAra zakhsanA viSayamAM rAga ane dveSane pari tyAga kare che. A kAraNe tattvajvaca va mAMM nabaMdhak-stracija me nannAtti rAgadveSa nimittaka karmaneA baMdha karI thatA nathI tathA puvatuM 6 nirdRpUrvavatra nigati pUrvabaddha karmonI nirA kare che. bhAvA --zrotra indriyeAnA viSaya zabda che. zabda maneAjJa ane amane jJanA bhedathI e prakAranA haiAya che. je rUcikara hAya te maneAjJa ane rUcikara na hAya te amaneAna zabdarUpa potAnA viSaya tarapha doDanAra zrotrane e tarapha dUra karavAne zrotra Indriya nigraha kahevAmAM Ave che. AnAthI jIvane e lAbha thAya che ke, te maneAjJa ane amanA zabdane sAMbhaLIne paNa emAM rAga ane dveSa karatA nathI. A kAraNe rAgadveSanA abhAvathI e nimitta karmIne je kha Mdha jIvane thatA hAya che te zakAI jAya che ane pUrva addha kramAnI nirjarA thAya che. || 62 || zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 130 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakSurindriya nigraha ke phala kA varNana have tresaThamA bolamAM cakSurindriyanA nigrahane kahe che-"vari" ItyAdi anvayArtha-mete vaInimaM nIve f ag-matta vaSurinidrA nija H viM nanayari he bhagavAna ! cakSu Indriyane nigraha karavAthI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttara- vinimArga mag MAmayjoyu vesucakSurinircAnaLa manojJAmanorapu cakSu IndriyanA nigrahathI jIva mane ane amaneNa rUpamAM rANolanirduM -SinaBhuM nanayati rAgadveSa karavAne cheDI de che. tavapharca vanma vaMdharUM pUvava va ni6i-tatvaci ja = vannati pUrvAddha ja niti rAgadveSanA parityAgathI rAgadveSa nimittaka ane baMdha thatuM nathI. ane AthI pUrvabaddha karmonI nirjarA kare che. 63 dhrANendriya nigraha kA varNana have cosaThamA bolamAM dhrANendriyanA nigrahane kahe che-"gifmvira" ityAdi A bolanI vyAkhyA agAunI mAphaka jANavI joIe ne 64 "vivimasi" ItyAdi. ahiM paNa jIhA IndriyanI praznottaranA rUpamAM vyAkhyA agAunI mAphaka samajI levI joIe. je 65 | wifiviya" ItyAdi. sparzendriya nigraha ke phala kA varNana sparzendriya nigrahanI vyAkhyA pahelAM jevI ja jANI levI. 5 66 . zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 31 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jindriya nigraha ke phala kA varNana A Indriya nigraha krodhAdi kaSAyanA vijayathI ja thAya che. A mATe saDasamAM belamAM krodhAdi vijayanuM phaLa kahevAne prathama krodha vijayanuM phaLa kahe che- "ovinA" ItyAdi. anvayArtha-mate vijJagri nI jiM nang-zovijJavera lIvara * nanavari he bhagavAna ! kedha upara vijaya prApta karavAthI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttara-zovijJaof rati -dhanina kSatti jJAti krodha upara vijaya prApta karavAthI jIvanA cittamAM kSamArUpa pariNAma AvI jAya che.. kohaveyaNijjaM kammaM na baMdhai-krodhavenavIya karma na badhnAti sAthI ta dhavalanIya karmane baMdha karatuM nathI. tathA pUrvopArjIta karmonI nirjara kare che. bhAvArtha kodhi mehanIyanA udayathI, je jIvane prajavalanAtmaka pariNAma vizeSa thAya che te krodha che. kodhathI jIva kRtya temaja akRtyanA vivekane bhUlI jAya che. kAraNa ke, e krodha enAM vivekane nAza kare che. Ane aMjAma khUbaja kharAba Ave che. A prakAranA vicArathI jIva tenA upara vijaya meLavI le che. kodha upara vijaya meLavI levAthI jIvanA cittamAM zAMti pariName che. A pariNAmanI e oLakhANa che ke, jIva tenA sadUbhAvamAM zaktizALI athavA te azakta evI vyakitanI agya bhASA Adine hasatAM hasatAM koI prakAranI manamAM vikRti AvavA na detAM sahana karI lya che. tathA ene krodhanA udayathI baMdhAtA mohanIya kamane baMdha thatuM nathI. ane pUrvamAM kamanI nirjarA thAya che, 5 67 | mAnavijaya ke phala kA varNana have aDasaThamAM belamAM mAna vijayanuM phaLa kahe che-"bhAvikagi" ItyAdi / anvayArtha-maMte nAvijJai nI jiM naLarU-matta mAnavinacena nIvaDa %i narati he bhagavAna ! mAnavijaya karavAthI jIvane kayA guNanI prApti thAya che ? uttara-mAvinari madhuM vaLe-mAnavinacena nanati mAna vijayathI jIva mRdutA guNane prApta thAya che. tathA tene mAnanA udayathI baMdhAnArA karmono baMdha thatuM nathI. ane pUrvabaddha karmonI nirA thAya che. bhAvArtha-mAna nAma ahaMkAranuM che. A eka jambara kaSAya che. A mAna kaSAya vizeSane nigraha karavAthI jIvanuM pariNAma kemaLa banI jAya che. AthI tene e lAbha thAya che ke, tenA udayathI baMdhAnAra mehanIya kAma vizeSane baMdha thatuM nathI. tathA pUrvabaddha karmonI nija rAja kare che. 68 . zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 3 2 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAvijaya aura lobhavijaya ke phala kA varNana have andhe teramA mAlamAM mAyA vijayane kahe che-mAcA viSeAM" ItyAdi AnA artha sugama che // 69 // have sauntaramAM kheAlamAM leAbha vijayane kahe che-"Droma vijJaI" ItyAdi A khelanA artha paNa sugama che. {0}} prema-dveSa-mithyAdarzana vijaya ke phala kA varNana krodhAdika kaSAyAne vijaya rAga dveSa ane mithyAdarzananeA vijaya karyo vagara thaI zakatA nathI, AthI have eketeramAM khelamAM emanA vijayanA viSayamAM kahe che-" pengola ' ityAdi / naLek-marmsa anvayA--maMte veronicchArasana vijJaLa nIce premaamidhyAyuzanavinacana nIva inanayati he bhagavAna ! prema, rAga ane dveSa tathA mithyAdarzanathI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttara-pengaromicchAdNsnnvijennN nANadaMsaNacaritArAhaNayAe abbhuThThei - premadveSa mithyAdarzana vijayena jJAnapUrzanacAritrarAdhAnAthe amyuttipte prema, dveSa, ane mithyAdarzana upara vijaya prApta karI levAthI jIva jJAna darzana ane cAritranI ArAdhanA karavAmAM sAvadhAna banI jAya che duviAE janmala maTivimocacA-aSTaviSaya meLaH jamatranthivimocanAyaiH jJAna darzana. tathA cAritranI ArAdhanA karavAmAM sAvadhAna khanI rahela jIva avidha kaunI vacamAM je ghAtiyA karmorUpI gAM che enA sahuthI prathama kSaya kare che. ene A krama pramANe che-tattvamayANa jahANupubvI aTThavIsaivihaM mohaNijjaM ugdhAei - tatprathamatayA yathAnupUrvi assttviNshtiviSe mohanIya krama udghAti sahuthI pahelA aThayAvIsa (28) prakAranAM mehanIya karmA arthAta seALa kaSAya, navanA kaSAya, tathA darzana mAhanIya traNa maLIne aThyAvIsaneA kSapaka zreNI upara ArahaNa karIne kSaya kare che. A saghaLAne kSaya karavAnA kALa satra aMtarmuhUta ja che. A aMtarmuhUrtanA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 133 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakhya bheda che. A mATe, carama samayamAM mAhanIya karmane kSapita karIne antamuhUrta sudhI yathAkhyAta cAritrane anubhava karatAM karatAM chadmastha vItarAgadvicarama samayAmAMthI prathama samayamAM nidrA-pracalA tathA nAma kanI prakRti, devagati Adine kSaya kare che. bIjo paNa jene kSaya kare che enA krama A pramANe che paMcavihaM nANAvaraNijjaM navavihaM daMsaNAvara NijjaM paMcavihaM aMtarAiyaM ee tinni vikammaMse jugavaM khavei-paJcavidhaM jJAnAvaraNIyaM navavidhaM darzanAraNIyaM paJcavidhaM gAntarAcikam, jJAni zrIvi sarnAni cunavat vayaMti-matijJAnAvaraNIya, zruta jJAnAvaraNIya, adhijJAnAvaraNIya, mana:paryaya jJAnAvaraNIya ane kevaLa jJAnAvaraNIya A pramANe pAMca prakAranAM jJAnAvaraNIya karmanI, pachIthI cadazanA varaNIya, acakSudAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya, kevaLa danAvaraNIya, nidrA nidrA nidrA, pracalA, pracalA pracalA, tyAnagRddhi, A nava prakAranA denAvaraNIya karmanA, AnA pachI dAna, leAla, lega, upabhAga, vIrya, evA pAMca prakAranA tarAya kanA A traNe vidyamAna karmonA ekaja kALamAM kSaya kare che. tabo rajjA anuttara sina DivuLa nirAvaragaMvitimimAM vizuddha logAloga pabhAvaM kevalavaranANadaMsaNaM samuppADeha - tataH pazcAt anutta anantaM kRtsnaM pratipUrNa nirAvaraNaM vitimira vizu N lokAlokaprabhAvakaM kevalavara jJAnadarzanaM samutpAti jyAre A saghaLA jJAnAvaraNIyAdika karma prakRtine kSaya karyo pachI e jIva anuttara saghaLAmAM pradhAna-anaMta arthAnA kheAdhaka, saghaLI vastu paryAyanA grAhaka, saghaLA svapara pAMcAthI rahita, nirAvaraNu, ajJAna aMzathI rahita, vizuddha tathA leka ane aleAkanA prakAzaka, evA kevaLajJAna ane devaLadarzanane prApta karI le che. arthAta teramA guNasthAnane prApta karI lye che. jAva sayogI bhavai tAva iriyAvahiyaM kammaM nibaMdhai - yAvatsayogI bhavati tAvata teopathika meM nijJAti jyAM sudhI jIva teramA guNasthAnamAM rahe che tyAM sudhI te IrSyAthika karmanA baMdha kare che. IrSyA zabdanA artha gati che. tene je mAga che te IryApatha che. A iryApathamAM je madha thAya che te IrSyApathika che. mArga ahI' upalakSaNa che. sthita rahevA chatAM paNa sarcagInI IrSyAnI sabhAvanA che. kemake sayeAgatAvasthAmAM kevaLIne paNa sUkSma saMcAra thatA rahe che. muddAsiyaM vrukSamacaciM ta paDhamasamaC vastuM vIcasamaye vezya tacasamaye nijjiNNaM taM baddha puThThe udIrayaM veiyaM nijjiNNaM seyAle akammAya bhavai- sukhasparza dvisamayasthitikaM tat prathamasamaye baddha dvitIyasabhaye veditaM tRtIyasamaye nirjiNa jyAre gayAM cAvi matti A Iaupathika kama sukhAkArI spavALA hAya che. arthAta AtmapradezAnI sAthe tenA je madha thAya che te duHkhadAyI hAtA nathI tenI sthiti e samayanI hoya che. vadhAre samayanI sthiti hotI nathI. kAraNake adhika samayanI sthiti kamanI kaSAyanA saMbadhathI thAya che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 134 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kaSAya tyAM hotA nathI. Ipathika karma prathama samayamAM jIva bAMdhe che ane bIjA samayamAM tenuM vedana kare che. tathA trIjA samayamAM tenI nija rA karI de che. A pramANe A iryApathika kama kevaLInI sAthe AkAzathI ghaTanI mAphaka baddha-sliSTa hoya che. je pramANe cikaNA maNIthI nirmita bhIMta upara zuSka dhULane saMparka rahe che. e ja pramANe kevaLInI AtmAthI nikAcita baMdhavALA hotA nathI. kevaLI bhagavAna jyAre e udayamAM Ave che tyAre sukhAnubhavana rUpa phaLathI tenuM vedana kare che. kevaLIyAne udIraNA baMdha thata nathI. vedananA pachI te nirjINa thaI jAya che. AthI kevaLI AgAmI kALamAM A pramANe karma rahita thaI jAya che. II71 zailezIbhAva ke phala kA varNana zelezI avasthAne prApta karI jIva karma rahita banI jAya che. A mATe havetaramAM bolamAM zailezI dvArane tathA akamatA dvArane sUtrakAra kahe che ka mArca " ItyAdi ! anvayArtha-kevaLI thaI gayA pachI mAthuM pAri-gAyu parivA antamuhUrtathI lagADIne dezanakeTI paryata Ayu karmane bhegavI-pAlana karI jatomadUttadvArASaNa - santamuhUrtADhAvaze gAyu : jyAre antamuharta pramANa kALavALuM AyuSya avaziSTha rahe che tyAre nonanirouM remALa-co nirodhuM zanivamA AgaLa cegone nirodha karavAvAvALA e kevaLI sudumaziriya appaDiyAyaM sukanjhANaM-jjhAyamANe sUkSma kriyaM apratipAti zukladhyAna dhyAyet jemAM patana thavAno saMbhava nathI evA sUkSmakriyA apratipAtI nAmanA trIjA zukala dhyAnane dharatAM dharatAM tacuDhamacANa maLayo nimartastrImatathA manoyoga riddhi sahuthI prathama manoyogane nirodha kare che-manadravyanI sahAyatAthI janmanA vyApArane nirodha karI de che. arthAta-jaghanya gI paryApta mAtra saMsI jIvane jeTalA mane dravya tathA enAthI jamatA jeTalA vyApAra hoya che enAthI asaMkhyAta guNIta mane dravyane tathA tenA vyApArane prati samaya nirodha karatA rahIne asaMkhyAta samayeAmAM e saghaLAne nirodha karI de che. AnA pachI varU nimajJa-yAco niruddha vacanaga janita vepArane roke che bhASAdravyanI sahAyatAthI janmatA jIvanA vyApAranuM nAma vAgyoga che. temAM paryApta mAtra kriIndriya jIvane jaghanya vAgyeganI paryAyothI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 135 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMkhyAta guNIta vihina jaghanya vAganI paryAyone rokatAM rokatAM vaLI asaMkhyAta samayamAM saghaLA vAgyegane nirodha karI de che. vAhano himAco nisaddhi AnA pachI kAyayogane nirodha kare che. arthAtaprathama samayamAM utpanna sUkSama panaka jIvanA jaghanyakAya vegathI asaMkhyAta guNAhina kAyayegane eka eka samayamAM virodha karatAM karatAM te kevaLI asaMkhyAta samayamAM dehanA trIbhAgane cheDIne saghaLA kAyogane nirodha karI de che. pachIthI gALaTimniro -janananirodha vori zvAsa ane urachuvAane nirAdha karI de che guNi uvArasadavAraddhA ca i mAre namanni kiriya aniyadi sukkajjha NaM jhiyAyamANe veyaNijjaM Auya nAma gottaM ca e e cattAri kammasa jugavaM khavei-kRtvA ISat paJca hasvAkSarocArAddhAyAM ca khalu anagAraH samucchinnakriyaM anivRtti zukladhyAnaM dhyAyan vedanIyaM AyuSkaM nAmagotraM catAni catvAryapi satkarmANi guIVF pati zvAsa ane utkRvAsane nirodha karI de che. A pramANe yoga vayane ane svaccha usvAcchane nirodha karIne te kevaLI e, I, u, , la, A pAMca ha akSarenA madhyama svarathI uccAraNa karavAmAM jeTaluM samaya lAge che eTalA pramANu kALamAM samucchinna kiyA anivRtti nAmanA cethA zukaladhyAnane ke, jemAM mana, vacana, kAyAnI keIpaNa prakAranI sthULa sUkSama kriyA thatI nathI ane je anivRtti che. karmakSayathI pahelAM nivRta thatA nathI enuM dhyAna karatAM karatAM sAtavedaniya, manuSyAyu, manuSya gati Adi nAmakI ucca gotra e cAreya vidyamAna aghAtiyA kamene yugapata kSaya kari nAkhe che. terA sakalakarmakSaya ke phalakA varNana saghaLA karmo kSaya thavAthI zuM thAya che te tetaramAM bolamAM kahe che -"tabo ItyAdi | anvayArtha-to-tataH vedanIya Adi cAra aghAtika karmone kSaya thaI javA pachIthI goDhiya teya vaDuM-zArirAmabAna audArika, tejasa, ane kAmaNa A traNa zarIrane satrAhiM vipaLAuM-sarvAmi vikhaifmo saghaLA vizeSa prakAranI hAnIthI vidhvajJAhittA-vikAca sarvathA cheDIne ugNeDhi -RRtriAtaH saraLa AkAza pradezano paMktirUpa zreNIne prApta thayela e kevaLI bhagavAna mAramAre-vRttiH AkAzanA aMtarALa pradezane sparza na karatAM 38-3a urdhva dizAmAM tamagi-ekaja vakhate ravi tathAtA-videkha tatra jatvA eka samayamAM vakatA vagaranI gatithI, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 36 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, arthAta saraLa gatithI, siddhi paTTamAM jaI ne sarovatta-sAAropayuttaH jJAnApayAgathI viziSTha thaIne zikhar-vuA-jJAvagata pe-sidhdhati mukhyate cAvavanta jyoti siddha thai jAya che, buddha thaI jAya che. yAvatsamasta du:khAnA aMta karI de che. lAvA --kevaLI bhagavAna vedaniya Adi cAra adhAtiyA karmonA kSaya thaI javA pachI aukArika, tejasa ane kArmANu A traNa zarIrAne sarvathA kSaya karI saraLa anuzreNI gatithI ekaja samayamAM jJAnapayoga viziSTa banIne siddha gatimAM birAjamAna thaI jAya che. sUtramAM " aspRza'ti " evuM je kahela che tenu e tApaya che ke, aMtarALanA pradezAne sparza karavAthI dvitiyAdika samayeAnA sadbhAvanI saMbhAvanA thaI jAya che. A pramANe eka samayamAM siddhigati je prApta thAya che te eka samayamAM prApta na thatAM dvitiyAdika samayeAmAM ja prApta thAya evuM mAnavAmAM Ave. paratu evA siddhAMta nathI. siddhAMta tA eka samayamAM ja prApta thavAnA che. kemake, AyuSyanA Adi kAMnA kSayanA je samaya che teja nirvANa prAptine samaya che. A kAraNe aMta kALamAM samayAntarane abhAva heAvAthI antarAlastha pradezeAnA asparzananu kahevAmAM Avela che. tathA AnA khIjo paNa je sUkSma artha hoya te kevaLI jJAna gamya ja che. 93]] aghyayana kA upasaMhAra aura aghyayana samApti have adhyayananA arthanA upasa'hAra karatAM zrI sudharmAMsvAmI jammUsvAmIne kahe che-- savajI " ityAdi "" annayArtha--he jammU! so-jJaH A anantarokta sammatta janasa prAcaLaNa aDhe-sabhya styaparAmaNa cacattarazya thaiH samyakatva parAkrama nAmanA adhyayananA atha samaLAM mavacA mahAvIreLa-zramaLena maLavatA maThThAvInena svaya zramaNu bhagavAna mahAvIre Avid-gAtaH sAmAnya kathanathI kahela che. jALavi-prajJAvitaH hetu phaLakA prajJApanarUpa vizeSa kathanathI samajAvela che. pati-pravitaH e e arthanA svarUpane nirUpaNathI nirUpita karela che. niyaMNani--nirdezitaH dRSTAntanA upadezanathI ziSyAnA hRdayamAM sthApita karela che. jIvavRtti-vRzitaH tathA pUrvAMkata anA upasaMhAra karIne dekhADela che evuM huM kahuM chuM. arthAt jevA bhagavAne A adhyayananA atha kahela che evA ja meM tamane kahela che. peAtAnI kalpanAthI karIne kahela nathI. | 74 || A uttarAdhyayana sUtranA samyakatva parAkrama nAmanuM egaNutrIzamuM adhyayana saMpUrNa thayuM'. I!ralA zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 137 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIsarve adhyayana kA prAraMbha trIsamA adhyayanano prAraMbha samyakatva parAkrama nAmanuM ogaNatrIsamuM adhyayana purUM thayuM che, have A tamArge gati nAmanuM trIsamuM adhyayana zarU thAya che. A adhyayanane egaNatrIsamAM adhyayana sAtheno saMbaMdha A prakAra che.-aThThAvIsamA adhyayanamAM tapa mekSa mAga che e batAvavAmAM Avela che. ogaNatrIsamA adhyayanamAM akamatA kahevAmAM Avela che. paraMtu A akarmatA-tapanuM ArAdhana karyA vinA thatI nathI. A mATe pahelAM kahevAmAM AvelA be adhyayanenA arthanI prati patti pachI bheda prabheda sahita tapanA svarUpane tathA enA phaLane pAmavAnI gatinuM varNana karavA mATe A adhyayanane prAraMbha karavAmAM Avela che. enI A prathama gAthA che.-"nA" ItyAdi ! tapa ke svarUpa aura unake phala pAnevAloM kI gati kA varNana anvayArtha-jakhkha svAmIne samajAvatAM sudharmA svAmI kahe che ke, he. jabba ! mirahU-miznara muni rAhoranamaniyaM-jApatim rAga ane dveSathI upAjIta pAvaLa #-pApa jarma jJAnAvaraNIyAdika karmone -yathA je rIte tapathI kSaya kare che e tapane tame ekAgra mana thaIne sAMbhaLe 1 .. karmone kSaya karatI vakhate jIvane sarva prathama anAstravatA upAdeya che. AthI enI prAptinA hetune sUtrakAra kahe che.-"gifmtra" ItyAdi. anvayA-pAzavamurAvAyA atta mehuba pariviro-mAnava mRSAvAha mathurAribAta virataH prANivadhathI virata, mRSAvAdathI virata adattAdAnathI virata mithunathI virata, ane parigrahathI virata, rAlpho virotrimAvita: rAtribhojanathI virata, jIva-nnIvaH jIva AMgatuka jJAnA varalaya Adi karmonuM upArjana karatuM nathI. arthAt-hiMsA, Tha, corI, Adi pAMca pApathI virata jIva navIna karmone baMdha karatA nathI. || 2 | haMja sama" ItyAdi ! anvayArtha-paMcamitro tikutto-vaMtiH triAtaH pAMca prakAranI samiti. thI yukta mane gupti, ane kAyapti, A traNa guptithI samanvita akSA nihaMci-apaH nindriya krodhAdika cAra kaSAyathI rahita tathA pAMce IndrinA nigrahI, mAravo-gaurava triddhirasa sAta gauravathI vajIta zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 138 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane nisto-niHsAhyaH mAyA, mithyA ane nidAna A traNa zalyathI rahita nIvo-nava jIva nAsavoorU-nAstrava mavati jJAnAvaraNIya Adi karmabaMdhanA kAraNabhUta prANAtipAta AdithI rahita hoya che. 3 | karma khapAneka prakAra kA draSTAMtapUrvaka varNana have kama khapAvavAnA prakArane daSTAMta pUrvaka kahevAnI vivakSAthI zrI sudharmAsvAmI kahe che -" g fiItyAdita anvayArtha--he jabU! 4 kiMtu vivajJANe rAvolamannityaM te na khavei taM meM egamaNA suNa-eteSAM tu viparyAse rAgadveSasamarjitaM sat yathA kSapayati tanme imanA zray anAssavanA kAraNabhUta prANAtipAtAdika viramaNa tathA samiti AdikenI viparItatA thavAthI rAgadveSa dvArA je karma upArjIta thAya che e karmone saMyamI jana je prakArathI apAve che. e prakArane huM kahuM chuM te ene tame ekAgramana thaine sAMbhaLe pAkA have prathama daSTAMta kahe che-"" ItyAdi! anvayArtha--cA jema mAtA nA saMnidhye uttirANa tavaNAe kameNaM sosaNA bhave-mahAtaDAgasya jalAgame nirudvautsecanena tapanena krameNa phoSa mavati pANIthI bharapUra evA meTA taLAvanA jaLanuM Agamana rekI devAmAM Ave ane temAM bhareluM pANI araghaTTa reMTa Adi dvArA bahAra kaDhAI jAya athavAte sUryanI garamIthI saMtapta thatuM rahevAthI kamazaH tenuM zeSaNa thaI jAya che. je 5 tapa ke bhedaprabhedoM kA varNana tu" ItyAdi. anvayArthI--parva-pravam Aja pramANe prANAtipAta viramaNa Adi dvArA saMjayassAvi-saMyatasyApi saMyatamuninAM 55 navIna paavkmmniraasve-paapkrmninA jJAnAvaraNIya Adi pApa karmonA anAstrava thavAthI mavakInaMtti varSa-moTisaMjitaM rma kareDe bhavamAM rAgadveSa Adi kAraNo dvArA saMcita karma tavA -tavA nIrjIte tapathI naSTa thaI jAya che. | 6 | pahelAM "tapathI nirjarA thAya che" te kahyuM, have tapanA bheda prabhedane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 139 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che.--"to ta" ItyAdi. anvayArthI--so to suviho kutto grAma tA-ta tAH ravi 3 vAghajU thazcatta tathA e tapa be prakAranAM kahela che. eka bAhya ane bIjuM mAnyata2 bAhiro chavviho vutto evamabhitaro tavo-bAhya SavidhaM uktaM evaM AbhyaMtaraM tAH bAhya tapa cha prakAranAM tathA AtyaMtara tapa paNa cha prakAranAM che. tAtparya e che ke, bAhya zarIranA parizeSaNa dvArA karmonA kSayane hetu bAhyata5 tathA citta nidhinI pradhAnatAdvArA karmonA kSayane hetu AtyaMtara tapa mAnavAmAM Avela che. have cha prakAranA bAhya tapane kahe che-"IT" ItyAdi ! anvayArtha--zana-anarAmu eka apavAsathI lagADIne cha mahinA pata trividha ke caturvidha AhArane parityAga kare AnuM nAma anazana che koriyA-kanoriyA bhUkhathI ochuM bhajana karavuM enuM nAma unedarikA che miravAriyA-miznAva nirjarAnuM kAraNa hovAthI bhikSAcaryA anazananI mAphaka tapa che, bhikSAnA nimitte paryaTana karavuM AnuM nAma bhikSAcaryA che. rAri. jA-raNavfcAiH AhAramAM dUdha Adi vikRtine parityAga kara AnuM nAma rasaparityAga che. vADhelo-enDezaH lAca AdithI zarIrane kalezIta karavuM AnuM nAma kAyaleza che. saMsTInavA--saMsTInatA zarIra ane indriyanuM saMgApana karavuM enuM nAma saMlInatA che. A 8 rUttariya" ItyAdi ! anvayArtha--rari suSi maganarAjaM jJaviSe - anazana tapa be prakAranuM heya che rUciM -tvarizam amuka nakakI karelA samaya sudhI vividha, athavA caturvidha AhArane parityAga karI devAya che enuM nAma itvarika anazana tapa che. tathA mAnavAjhAya-marATanuM maraNakALa paryata trividha athavA caturvidha AhArane parityAga kare AnuM nAma jAva jIva anazana tapa che. e rUriyaM lAvavA-phevariSTha sAvaDhAMkSaY Itvarika-nakArasI pirasIthI laIne cha mahinA paryata trividha caturvidha AhArane parityAga karavA rUpa AkAMkSAthI yukta che. tathA vikinA nidaMtA-kritighaM nirAkAMkSamuM bIjuM jIvana paryaMta trividha catuvidha AhAranA parityAga rUpa hoya che. che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 140 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "a " ItyAdi. anvayAtha--no rUttari tavono samAveja divo-pharvArika tavaH tatva samAna pavidham je irika tapa che te saMkSepathI cha prakAranuM che. vistAranI apekSA te ghaNA prakAranuM che. AnA cha prakAra A che. reDhitavo thato ghaNoya tahavaggoya hoi-zreNitapaH prataratapaH dhanazca tathA vargazca zreNI zahanA ma paMkti che. A zreNIthI upalakSita je tapa che te zreNItapa che. te caturthabhakta AdinA kramathI kiyamaNa thatAM thatAM carama tIrthaMkara zrI vardhamAna svAmInA tIrthamAM cha mahinA sudhI karavAmAM Ave che. prathama tIrthakaranA tIrthamAM AnI maryAdA eka varSa sudhInI che. tathA bAvIsa tIrthakaronA tIrthamAM A ATha mahinA sudhInI che, zreNine zreNIthI guNita karavAthI pratara thAya che e pratara tapa che, cotha, SaSTha, aSTama, ane dazama A cAra padethI yukta zreNI che. je A pada catuSTayAtmaka zreNIne cArathI guNAkAra karavAmAM Ave to soLa Ave che. A pramANe SoDaza padAtmaka pratara thAya che. A tapa AyAma ane vistAranI apekSA tulya che. AnI sthApanA A pramANe karavI joIe.-prathama zreNimAM caturthabhakta, SaSTabhakta, aSTamabhakta, ane dazamabhakta, A cAra padane lakhavAM joIe. tathA bIjI paMkitamAM SaSTabhakata aSTamabhakata, dazamabhakata ane cata bhakataA cAra padane lakhavAM joIe. trIjI paMkitamAM aSTamabhakta dazamabhakata, caturthabhakata, ane SaSThabhakata, A cAra padane lakhavAM joIe. tathA cothI paMktimAM dazamabhakata, caturthabhakata, SaSThabhakata, ane aSTamabhakata, A cAra padone lakhavAM joIe. zaMkA--A pramANe lakhavAthI prathama paMkita ja purI thAya che. bIjI Adi paMkita purI thatI nathI te ene kaI rIte purI karavI joIe? te ene uttara A pramANe che.-eka Adine lakhIne enI AgaLa kamathI 2-3-4 lakhavuM joIe. A pramANe lakhavAthI paMkita purI thaI jAya che-yathA prathama paMkitamAM 1-2-3-4 ema lakhavuM joIe. ahIM 1-2-3-4thI tAtparya thathAkema caturtha bhakata, SaSThabhakata aSTamabhakata, dazamabhakatathI che. bIjI paMkitamAM 2-3-4-1 lakhavuM joIe trIjI paMkitamAM 3-4-1-2 lakhavuM joIe. jethI paMkitamAM 4-1-2-3 lakhavuM joIe. A pramANe A cheDaza (16) padAtmaka pratara tapa samajavuM joIe. ghana tapa A pramANe che. 4444444 cAra ke (16) ane seLa ke cosaTha (64) A pramANe dAna karavAthI catuSpaSTi casaka zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 141 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padAtmaka ghanatapa thAya che. athavA SaDaza (16) padyAtmaka pratara tapane pada catu. yAtmika zreNI dvArA guNavAthI A ghanatapa thAya che. 64x64 cosaTha ceAsAne guNavAthI guNanaphaLa cAra hajAra Intu (4096) Ave che. ATalA caturthAMdi dazamAnta tapa padmAthI upalakSita vatapa che. 10nA * tattaoNya '" ItyAdi ! annayA --ttoya-tatabdha vagatapanI pachI paMcamo vAvazo-zrama vAvane pAMcamu varga varga nAmanuM Irika tapa che arthAta 4096 cAra hajAra channunA 4096 cAra hajAra channuthI guNAkAra karavAthI 16777219 eka karoDa saphasaDalAkha sattotera hajAra khase sALa thAya che. A varga varga nAmanuM pAMcamu Ivarika tapa che. arthAta ATalA tapa paDhAthI upalakSita tapa varga varga tapa thAya che. ema jANavuM joIe. A pramANe caturtha bhakata Adi cAra padone laine e zreNI Adi Irika tapa batAvavAmAM Avela che. zreNI AdinI racanAthI je rahita thAya che. ane peAtAnI zikita pramANe je yathAkatha cita kaye jAya che. te vRoka vaphAtavo- tu prajALa tapaH chaThThuM prakIka tapa che. zreNI rahita caturthAMbhakata Adi tapa tathA yavamadhyacandra pratimAdika tapa A saghaLAM prakIrNAMka tapa che. oi-riSTham A pramANe anazana vizeSa rUpa e Irika tapathI jIva maLadiyattistho nAcavyo ho-manaphaeNpsitacitrArtha jJAtanya mavRtti manebhilaSita svaga mekSa Adi rUpa vividha prakAranA padArthIne athavA teolesyArUpa ane prApta karI lye che. 5115 maraNakAlameM honevAle anazana kA varNana have maraNu kALamAM karavAmAM AvatA anazananA bhedane sUtrakAra kahe che. nAsA'' ityAdi ! anvayAtha1 - jA aNasaNA maraNe hoi sAduvihAviyAhiyA - yat anasanaM maraNaM avatti tat dviniyaM kyAhyAtam je anazana maraNu samayamAM thAya che e e prakAranAM matAvavAmAM Avela che. vicAravicA:- vicAra vicAram 1 savicAra, r avicAra, je tapamAM ceSTA lakSaNarUpa vicAra hoya che e savicAra tathA jemAM A ceSTA lakSaNarUpa vicAra heAtA nathI avicAra tapa che. kAyA vacana ane mana A pramANe vicAra traNa prakAranA batAvavAmAM Avela che. viduM padmave-jAcacenrAMtIya agati pratilekhanA karavI sastAraka karave, zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 142 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsuka jaLa mAtranuM pAna karavuM, uddana apavata nArdika karavuM A saghaLI kAya ceSTA che. A kAyIka ceSTAonA Azriya karIne vicAra anazana tapa thAya che AdarathI bahAra AvavuM uddhRna tathA bahArathI aMdara javuM apavana kahevAya che. vicAra tapa bhakatapratyAkhyAna tathA IMgitanA bhedathI e prakAranA che. gacchanI vacamAM rahIne sAdhu dvArA bhakatapratyAkhyAna tapa karI zakAya che. gacchanI vacamAM rahenAra sAdhu jyAre maraNamAM udyata thAya che tyAre te gurU dvArA AlecanA grahaNa karIne vidhipUrvaka salekhanA kare che. e samaye te traNa prakAranA athavA te cAre prakAranA AhArane tyAga karI de che tRNu sastA2ka bIchAvIne zarIra ane upakaraNathI mamatvabhAvane parityAga karIne tenA upara besI jAya che. ane paca namaskAra maMtranA jApa karyA kare che. sAthe rahelA anya sAdhujana paNa ene paMca namaskAra maMtra sAMbhaLAvatA rahe che. jyAM sudhI enA zarIramAM zakita rahe che. tyAM sudhI te pote ja pratilekhanA Adi kriyAe karyA kare che, paraMtu jyAre zakita kSiNa thaI jAya che tyAre te prati. lekhanA Adi JIjAnI pAse karAvarAve che, iMgita maraNamAM paNa e emaja kare che. zuddha sthaNDilamAM sthita thaI ne ekalA caturvidha AhAranA parityAga karI e maryAdita sthaDilanI aMdara ja pratilekhanA kare che. ane tyAMja sastAra bIchAve che. tathA eja maryAdita bhUmimAM AvavuM javuM kare che. A maraNumAM bIjAethI kArya karAvatA nathI. saghaLI kriyAe peta potAnI jAte ja kare che. pAdapApagamana maraNu avicAra che. e maraNamAM devagurU vaMdanA vidhipUrvaka caturvidha AhAranuM pratyAkhyAna karIne avicAra anazanI sAdhu A maraNu ne kAMtA upAzraya AdimAM rahIne kare che, athavA teA koi parvata AdinI guphAmAM rahIne kare che. e sthaLe te jIvana paryaMta pAdapa arthAta vRkSanI mAphaka sa'pUrNapaNe nizceSTa banIne sthira rahe che. 512aa have pachI maraNakALanA anazananA bIjA prakAranA bheka kahe che--jJAsA'" ityAdi anvayA--aA-athavA athavA maraNakALa rUpa anazana e prakAranAM hAya che. sammiA miA cAhiyA--sami amiSAhyAtam saparikama ane rikama je anazanamAM uDavu besavu thAya che, karavaTa badalI zakAya che, tela AdithI mAlIza karAya che, A saparikrama anazana che. jemAM A saghaLuM na karI zakAya te apakima che. saparika anazana bhakatapratyAkhyAna ane IMgita maraNu A pramANe e prakAranu che. bhakatapratyAkhyAnamAM pAtAnI jAte tathA khIjAethI paNa zArIrika sevA Adi karAvI zakAya che. kahyu paNa che-- zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 143 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " bhattaparimANasaNaM ticauvihAhAraniSpannaM / sappaDikammaM niyamA jahA samAhI viNihiM // " RRgita maraNamAM sAdhu pAte pAtAnI jAte ja saghaLI zArIrika kriyAo kare che. bIjAothI kAMI paNa karAvatAM nathI. iMgita maraNanuM bIjuM nAma IMginI maraNa paNa che. pAdapApagamana aparikarmo maraNu che. je AsanathI A anazana dhAraNa karavAmAM Ave che. eja Asanaja yAvajIva temAM rahe che. athavA parikarmanA atha salekhanA che. A salekhanA jyAM thAya che te pari krama che. ane tenAthI viparIta parikama che. sukha samAdhi avasthAmAM jIna vacana mammajJa gItA sAdhu bhakatapratyAkhyAna Adi traNe marazeAne salekhanA pUrNAMka ja dhAraNa kare che, anyathA AdhyAna thavAnI saMbhAvanA rahe che. kahyu paNa che" dehami asaMlihie sahasA dhAuhiM khijjamANehiM / jAyai ajjhANaM sarIriNo caraNakAlaMmi // ,, vijaLInuM upara paDavuM, bhIMtanI nIce damAI javuM, Adi vyAghAtanA thavAthI, athavA prANaghAtaka rAgAdirUpa vyAghAtanA thavAthI, salekhanAne dhAraNa na karavA chatAM paNa bhakatapratyAkhyAna Adi traNe marAne sAdhu karI lye che. A aparikama che. kahyu paNa che-- " avighAto yA vijjU giribhittIpaDaNA ya vA hojjA / saMbaddha hatthapAyA dayova vAraNa hojjAhi // 1 // e ehiM kAraNehiM vAghAima maraNa hoi boddhavyam / parikarmamakAUNaM paJcakakhAI tao bhattam // 2 // AvA kAraNeAnA upasthita thavAthI ke, jyAre roga asAdhya thaI jAya, vAyurAgathI hAtha paga jhakaDAI jAya, vijaLI upara paDe Adi kAraNeA upasthita thavAthI sAdhu salekhanA vagara ja bhakata pratyAkhyAna Adi dhAraNa karI le che, A pakSamAM saparikama, aparikama, A e bheda bhakatapratyAkhyAna, iMgita, pAda gamana, A traNe prakAranA maraNumAM jANavA joI e. niAromanohArI nirdhA iniiitta tathA A maraNakALarUpa anazana niraharI ane anihArI nA bhedathI paNa e prakAranAM haiAya che. grAma athavA nagaranI aMdara upAzraya AdimAM jyAre A maraNukALa anazana sAdhu agikAra kare che tyAre tenuM e zmanazana nirahArI che. kemake, maraNanA pachI ja tenu' e kalevara gAmathI bahAra kADhavAmAM Ave che. tathA jyAre grAma ane nagarathI mahAra vana AdimAM jaIne sAdhu maraNukALa rUpa anazana dhAraNa kare che tyAre e anazana ati zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 144 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArI che. kemake, maraNanA pachI e kalevarane nihara thato nathI. nihara ane anihAMra A banne prakAra bhakatapratyAkhyAna IMgita ane pAdapopagamana A tramAM hoya che. sthAnAMgasUtramAM paNa Aja vAta kahela che - "pAovagamaNe duvihe paNNatte-taMjahA-NI hAri meceva aNIhArimeceva Niyama apaDikamme / bhattapaccakkhANe duvihe paNNatte taMjahA NIhArImeceva aNIhArimeceva NiyamaM sapaDikamme" IMgita maraNamAM paNa niraharitva aniraharitvamAM baMnene bheda zAstra saMmata che. mAro hari-gAphAelya yof savicAra avicAramAM, saparikarma aparikamamAM, nihari aniharimAM A sahumAM AhArane parityAga samAna che. tene Azaya e che ke, bhaktapatyAkhyAnamAM pitAnI zakita ana. sAra pANI vagara bIjA traNa AhAra tathA catuvidha AhArano paNa parityAga thAya che. tyAre iginI maraNa ane pAdapapagamanamAM te cAreya prakAranA AhArane parityAga karAya che. A pramANe caturvidha AhAranA parityAgathI A saghaLAmAM samAnatA batAvavAmAM Avela che. je 13 unokarI ke kalakA varNana have unedarI tapanA bhedane kahe che -"zomovALuM" anvayArtha-dasa letALuM mAruM hica-gUMcato. kSetro ne mana veva dravya, kSetra, kALa, bhAva tathA paryAyanI apekSA samaya -zaurya avamoda tapa samAna-samAna saMkSepathI vaMca- pAMca prakAranA batAvavAmAM Avela che. 14 have dravya unAdarI kahe che -"nA" ItyAdi. anvayArtha- ra ko hiciA cA nANAH jene jeTalo AhAra che, to oma no je-tata navamaM ca 7 enAthI ochuM je khAya che te dravyanI apekSA udarine che. jemAM purUSane AhAra batrIsa keLIyAne che, strIonA AhAra aThThAvIsa keLIyAne che, tathA napuMsakane AhAra vIsakeLIyAne che. jene moDhAmAM nAkhavAthI moTuM ati paheluM na thAya e eka keLIyAnuM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 145 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parimANa jANavuM joIe. nannegesithArU-siri eka kaNathI laIne eka keLIyA sudhAne AhAra kara A jaghanya avamaudarya che. batrIsa kALIyAnA AhAramAMthI vIsa keLIyA mAtra khAvA e pramANa prApta avamaudarya che. seLa keLIyAne AhAra karavo te ardha avamaudarya che. AThakoLIyAthI laIne eka kaNa sudhInuM khAvuM te utkRSTa, utkRSTatara tathA utkRSTatama avamaudarya che. 1pa kSetraavamaudarya kA varNana kSetranI apekSA avamaudarya A pramANe che-"rAma" ItyAdi! anvayArtha--gAme nAnakaDI vastIvALA gAmamAM taja-rAje aDhAra kara vagaranA zaherarUpa nagaramAM, cAji-rAjadhAya rAjadhAnImAM, nime-niyAne aneka vaNika jyAM vasatA hoya evA nigamamAM kAje-mAre hiraNya AdinI utpatti bhUmisvarUpa AkAramAM vahI- panna vRkSanI nIce athavA vanamAM, jyAM cAra leke rahetA hoya evA sthAnarUpa pallImAM, ve-le dhUlanA prAkArathI veSTita kheTa-gAmaDAmAM rahejeTe kutsita janenA nivAsasthAna rUpa kabUTamAM rogamu-TroLamu jaLasthaLa mArgayuta nagararUpa droNamukhamAM be-ttane saghaLI vastuonI prApti thavAnA sthAnarUpa bajAramAM mada-mahane jenI AsapAsa aDhI aDhI gAumAM kaI gAma na hoya evA maDaMbamAM, ane saMvAde-saMvA. brAhANa, kSatriya, vaizya, tathA ka, evA cAre varNa jayAM vasatA hoya evA sthAnamAM 1dA tathA-"Asama" ItyAdi ! anvayArtha-kAma-kAzrama tApasa janenA nivAsasthAnarUpa AzramamAM virAra-vire bagIcA vageremAM nivese-saMnive? dharmazALAmAM tamArA gharasattAne pora samAjamAM, gheSamAM, sthalImAM, caturaMga baLa samUharUpa senAmAM, iLiA dhaMdhA-sthAsTisenAdhAre senAnA nivAsasthAnamAM sathe-sAthe sAthe yakta sthAnamAM saMvadRodde-saMvatte voTara saMvartamAM-bhayatrasta janasthAnamAM, keTaphaganakilAmAM, che 17 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 146 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-"hesu" ItyAdi. anvayArtha-vAsu-vATeSa vATamAM cAre bAjuthI vaMDI vALI levAmAM Avela bhUmimAM rathANuM-thya, vA galiyomAM tathA ghareNu-pu gharomAM e niyama karI le ke, huM nittiI patta-vametAvakSetram ATalAja kSetramAM jaIza. ATalAja gharamAM gocarI mATe paryaTana karIza. A prakAranI kSetranI maryAdA rUpa A kSetranI apekSA unedarI che. je maryAdita grAma, nagara Adi kSetromAM paNa sAdhu mamatva kare che te pitAnA avamaudarya tapane nAza kare che. 18 have sUtrakAra anya prakArathI paNa kSetra unedarIne kahe che-"pelA ItyAdi. anvayArtha-perA-re levAntargata maMjUSAnI AkRtivALA gharamAM ja bhikSAnA mATe paryaTana karavuM e piTA nAmanuM kSetra unedarI che. -gapedA kSetrAntargata maMjUSAnI AkRtivALA ardhA gharamAM bhikSA mATe bramaNa karavuM e ardhapeTA nAmanI kSetra udarI che. jokutti-mUtri gomUtrikAnI mAphaka vakrAkArathI vAma dakSiNa bhramaNa karavuM gamUtrikA nAmanI kSetra unedarI che. caMpAvIhIyAva-pataMga vIthA vaiva tIDanA uDavAnI mAphaka vacamAM vacamAM aneka gharane choDI daIne bhIkSAne mATe bhramaNa karavuM. pata vIthIkA nAmanuM kSetra udarI che. saMyujhAvI-guvAvartI zakavartA nAmanI kSetra udarI be prakAranI che. eka AtyaMtara zakhUkAvartA tathA bIjI bahira zakhUkAvartA zaMkhanI nAbhinA jevA AkAravALA kSetranA madhyabhAgathI laIne bAhA ghara sudhI bhikSAne mATe ghUmavuM e prathama Abhyantara zakhUkAvartA nAmanI kSetra unedarI che. tathA bAhya gharathI AraMbha karI madhyavartI ghara sudhI bhikSAnA mATe bramaNa karavuM e bIjI bahiH zakhUkAvata kSetra unedarI che. bhikSAnA mATe lAMbe dUra sudhI emane ema nIkaLI javuM ane tyAMthI pAchuM pharavuM e sAca in aojAyA cha-sAta vA pracArAtA e nAmanI chaThI kSetra unedarI che. zaMkA-A piTAdika bhikSAcArIne kSetra unAdarI zA mATe kahela che. kAraNa ke emAM gocararUpatA hovAthI bhikSAcaryAtmaktA che? uttara-"unedarI mane thAya" A prakAranA AzayathI e peTAdika bhikSAcarI karavAmAM Ave che. A kAraNe e udarI rUpathI kahevAmAM Avela che. nimittanA bhedathI eka ja devadatta AdimAM pitA putra Adi aneka rUpathI vyapadeza thate jovAmAM Ave che. A ja pramANe pUrva kathita grAmAdikanA niyamamAM tathA AgaLa kahevAmAM AvanAra kALAdika niyamamAM abhirUpatA hovAthI bhikSAcaryAtmakatanA prasaMgamAM ja Aja uttara jANa joIe. chellA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 14 7 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlauNodarI ke phala kA varNana have kALa unedarIne sUtrakAra pragaTa kare che-" vista" ItyAdi! anvayArthI-vitaraNa vaDavruSi voriNI-viSaya jatuLamA vauSami divasa sabaMdhi cAre paurUSIyone ma A-cAva7 mavet jADhaH jeTale kALa abhigrahanA viSayamUta bane che. parva vAmAnaH vahu-rva varataH vahu e viSayabhUta kALamAM bhikSAnA mATe bramaNa karavAvALA sAdhune, arthAta divasanI cAre paurUSInA vacamAMthI huM amuka paurUSImAM bhikSAcaryA karIza" A prakarane abhigraha karIne gocarInA mATe paryaTana karavAvALA sAdhune e kALa jAmA muvaMtriAmavaM jJAtivya kALa udarI che. rimA A kALa udarIne sUtrakAra pharIthI prakArAntarathI kahe che-"ravA" ItyAdi. anvayArtha-savA-athavA athavA thaDe bhAga nyUna tarUcA rasI - tRtIyAyAM pauruSyAm zrI pau3SImA UNAi ghAsamesaMto-UnAyAM prAsam eSayataH AhArane levA mATe nikaLelA sAdhune kALa udarI hoya che. gAthAmAM thoDI na je trIjI paurUSI kahela che. te e ene keTalI nyUna hovI joIe. A zaMkAnA samAdhAna nimitta sUtrakAra kahe che ke, jamAnag vAM-vaturmAjonAcAM vA te catabhAMga una "vA" zabdathI pAMca Adi bhAga una hovI joIe. AnuM tAtparya e che ke, caturbhAgA nyUna athavA paMcaAdibhAga nyUna trIjI paurUpImAM bhikSAcaryA karIza. gva jaLa kamave-parva zAne tu mavet A pramANe abhigraha karIne bhikSA mATe bhramaNa karatA sA kALa viSayaka abhigraha hovAthI kALa unAdarI thAya che "zAhe " A prakAranA vacanathI dezAcAranA anu sAra jyAM e bhikSAkALa hoya che eja kALamAM tyAM bhikSATana karavuM joIe. ahIM te abhigraDenI apekSA karIne cAra paurUSInuM tathA caturtha paMcama Adi bhAga nyUta trIjI paurUSInuM upAdAna thayela che. 21 bhAvauNodarI kA varNana have bhAva unedarIne sUtrakAra pradarzita kare che-athavA" ItyAdi ! anvayArtha-rUrathI vA kurio vA krio vA nahRdigo nA vi mannA ghara zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 148 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tthevA annavareNaM vA vattheNaM-strI vA puruSovA alaMkRto vA analaMkRto vA'pi anyatara. sAtho vA anya vana strI hoya athavA purUSa heya, alaMkRta heya athavA alaMkRta na hoya, bALaka hoya, athavA tarUNa hoya, athavA padR sUtramaya Adi vasathI yukta heya. mArA athavA-"rAjona" ItyAdi! anvayArtha- nena vize vALa mAmayto-anya viroLa vana mAnuM anumuattu bIjI kaI paNa anya prakAranI vizeSatAthI viziSTha hoya, e dAtA krodha bharelI vagere avasthAvALA heya, kALA varNavALA hoya te paNa huM tenAthI bhikSA laIza, bIjAthI nahIM. A prakArane niyama karIne mAtAjarataH bhikSATana karavAvALA sAdhune mAvomALa davaM-mAvAvamAM jJAtivya bhAva udarI thAya che bhAvArtha-e niyama karI le ke, Aja strIne hAthathI gecarI laIza athavA purUSanA hAthathI gocarI laIza, bALakanA hAthathI laIza, juvAnanA hAthathI laIza, alaMkRtathI laIza, athavA je alaMkRta nahIM hoya tenA hAthathI laIza. ItyAdi dAtA viSayaka vizeSa abhigraha kare e bhAva udarI che. 23 paryAyauNodarI kA varNana have paryAya udarIne sUtrakAra kahe che--" >> ItyAdi ! anvayArtha-- vitta mAvaMci ne mArA bhAphiyA ghaNafhuM zoSAro mitarU vanavajAro maLe, kSetre, vAje, mAre je mAvA bAhAtAH jaiH savamArA mi viraha mavati azana AdirUpa dravyamAM, grAma AdarUpa kSetramAM paurUSI AdirUpa kALamAM, strItva AdirUpa bhAvamAM, je ekasikaLa unatva Adi paryAye kahI che e saghaLI dravya paryAyothI udarInuM AcaraNa karavAvALA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 149 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSu '5 vacaraka' evA kahevAmAM Ave che. arthAt pavacaraka ja pava uSNeAdarI dhAraka mAnavAmAM Ave che. zakA-jyAre A kSetra uNAdarI AdikAmAM paNa azana Adi dravyane laIne uttaranI avamatA-apUrNatA che. tyAre kSetra uNAdarI AphrikAmAM draSya uSNeAdarIthI zuM vizeSatA che? uttara-kSetra u@AdarI AphrikAmAM pradhAnatA kSetrAdikanI che. draSya uSNudarImAM pradhAnatA dravyarUpa azana sAmagrInI che. tathA kSetrAdikamAM je dravya UMdarI thAya che e pazu tyAM kSetrAdi hetuka ja haiya che. A kAraNe eja pradhAnatAthI vikSita thAya. athavA jyAM dravyanI apekSA uttaramAM nyUnatA nathI- arthAt-dravya uz2AdarI nathI e sthaLe paNa kSetrAdigata nyUnatAne Azrita karIne kSetra ubhuMdarIne byapadeza thAya che. / / 24 / bhikSAcaryA kA varNana 64 have bhikSAcaryonA viSayamAM sUtrakAra kahe che- duvid. ''ItyAdi! avayA ----duvicaLAM-aSTaviSoSarAmaH AdhAkarmAdi doSAnA pari vajanathI pradhAna evuM je gecara che te ATha prakAranuM hAya che. tA-tathA tathA julanA sanneya-sthaLAH sarvyaya eSaNA sAta prakAranI che. e ATha prakAranuM uttama gAcara tathA sAta prakAranI eSaNAo ne ane minarlRA-ce anya zramitrA: tathA enAthI khIjA atirikta bIjA abhigraha milAyayimAdyiA-mikSAcarcA AvAtA A saghaLA bhikSAcaryAMrUpa kahevAmAM Avela che. (6 bhAvAtha-peDhA, adha peTA, gAmUtrikA, tathA pataMga vIthikA, A cAra tathA khAhya zambhukAvartA, abhya tara zambhukAvartA, A cha tathA gamana pratyA gamananA bhedathI be bhedavALI " bacatakuvA pracAtA " arthAt sIdhA jaIne pAchuM' karavuM tathA enAthI viparIta vakragatithI jaine pAchu pharavA rUpa bIjA bhedane meLavavAthI gecarInA ATha bheda thaI jAya che. sAta prakAranI eSaNAe A che * saMsadanataMttakA (2) umba3 (2) tad avare viyAreya (2) 3diyA (4) patiyA (1) 3ndrIya dharmAya (6) munnamiyA (7) II ? || sasRSTA eSaNA, 2 asa'sRSTA eSaNA, 3 dhRtA eSaNA, 4 alpa. laipikA eSaNA, 5. ugruhitA eSaNA, 6 pragRhitA eSaNA, 7 ujjIta dharmAM eSaNA bhAjananI sAmagrIthI kharaDAyelA hAtha ane pAtrathI bhikSA levI asa zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 150 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sRSTA eSaNA che. 2 raseI gharamAMthI bahAra lAvI je thALI AdimAM peAtAnA nimitta bheAna rAkhavAmAM Avela hAya enuM levu' te udhRtA eSaNA che. 3 nile pa zekelA caNA AdinuM levuM e alpalepA eSaNA che, 4 leAjana karavAnA samaye bhAjana karavAvALI vyaktine pIrasavA mATe camacA, zakerA Adi dvArA je khAdya sAmagrI bahAra kADhIne rAkhavAmAM Avela che ene levI e gRhitA eSaNA che, 5 bhAjananI IcchAvALAne devA mATe ubhA thayela dAtAe je kAMI potAnA hAthamAM bhAjana sAmagrI lai rAkhela hoya ene ja lAvIe chaThThI praglRhitA eSaNA che. ( nisAra hevAne kAraNe jene janAvara paNa cAhatAM nathI evAM phreMkI devA cegya bhAjanane levuM e sAtamI ujjIta dharmo eSaNA che.cha, dravya, kSetra, kALa ane bhAvane Azrita karIne abhigraha thayA kare che. evA niyama karavA ke, 'bhAlA AdinI aNI upara rAkhela dhRtapUrAdika bhAja nane laiza ? e dravyAbhigraha che. " je dAtA dehalIne peAtAnI jaMghAnI vacamAM karIne bhejana Apaze tenAthI bhAjana laIza." e kSetrAbhigraDa che. ' saghaLA bhikSu jyAre bhikSA laI ne Avaze tyAre huM bhikSA levA jaIza' evA niyama karavA te kALa abhigraha che. hasatA, rAtA, athavA khoMdhAyela dAtA bhikSA Apaze te ja huM' laIza ' AveA niyama karavA e bhAvAbhigraha che gharapA rasaparityAga kA varNana have rasaparityAganuM svarUpa kahe che.- laurI' ityAdi ! annayA dvArada vimAd-zrIdhiiArikhIra, dUdha, dahI, ghI, A rasAne tathA geALamAM pakavela anna vALIce vALamAyana-praLIta pAnamoganan tathA jemAM vaghAra lAgela hoya evuM leAjana, pAna, khajura, rasa, Adi tathA vimaLa plAna tu-vilnarasAnAM tu ghIthI pakAvelA meAdaka Adine khAvAne tyAga karavA e vivajJaLa maLiyuM-kSatrivarganeM manitaM rasa parityAga che. bhAvArtha--dUdha, dahIM Adi rasAne ane ghI AdimAM pakavelA bheAjana AdinA khAvAne tyAga karavA e rasa parityAga khAdya tapa che. 26 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 151 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyakaleza kA kathana have kAya kalezanA svarUpane kahe che.-"r" ItyAdi ! anvayArtha-vANA yA DA-vAsanAvina thAnAri vIrAsana tathA gohika Asana lagAvIne besavuM, kerInuM uMcana karavuM, A saghaLA sthAna jIvana mATe zubha pariNAma janaka mAnavAmAM Avela che. athavA mokSa sukhane ApavAvALA manAyela che. A mATe e duSkara hovAthI -- zA mahAkaThina che. TET paritti-vyathA dhAnta A je pramANe dhAraNa karavAmAM Ave te rIte tene dhAraNa karavuM te zAvarsa tamAzaM ciheza sa gAthAtaH kAyakleza nAmanuM bAhya tapa kahevAmAM Ave che. jo ke, saMsArI AtmAone A pramANe karavAmAM bhAre kaleza thAya che paraMtu mekSAbhilASI bhAvita AtmAone A karavuM lezA spada nahIM paraMtu karmanirjarAnuM kAraNa mAnavAmAM Ave che. A kAraNe A "tapa" mAnavAmAM Avela che. pArakA saMlInatA kA varNana saMlInatA A prakAre che-"utamariag" ItyAdi ! anvayArtha--giAMta maLavA-untikanAre je sthAna ekAta haya, zrI AdinA gamanAgamanathI vajIta hoya, phulyI vadhu vinniA-zrI pazu urjite sI, pazu, paMDaka AdithI rahita hoya, AvA sthAnamAM kayatiLAvaLAphAyanAnatvattA suvuM besavuM AnuM nAma vivittaracAra-viharacanArane vivikta zasyAsana che. A vivi zayanAsanarUpa saMlInatAthI avaziSTha saMlIhatAna grahaNa thaI jAya che. Idraya saMlInatA, kaSAya saMlInatA, yogasaMlInatA, tathA viviktacaryA, A pramANe saMlInatA cAra prakAranI che. kahyuM paNa che viya resAya yone paMkhya saMsthAnA mukhya che. taha jA vivittacariyA paNNattA vIyarAgehiM // 1 // " | manojJa ane amaneA padArthonA viSayamAM rAgadveSa karavAne tyAga karavo che. Indriya saMsInatA che. kodha, mAna, mAyA ane lebha, A kaSAyanA udayano nirAdha kara e kaSAya saMlInatA che. mana, vacana, ane kAyA A traNa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 152 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAgAne zubhamAM pravRtta karavAM tathA azubhathI haTAvavAM e cega salInatA che. ekAntamAM besavuM Adi ekAnta carcA che.ra8| ukta arthanA upasa'hAra karIne tathA AgaLa kahevAmAM AvanAra arthanA saMbaMdhane kahe che.- hato " ItyAdi ! anvayA--dso dira to samAmeLa niyAoi-taMt yAta khAtena vyAvAtam he jammU me A bAhya tapanuM sakSepathI varNana karyuM", to mi sartavuM-taH bAmyantara tapaH have anukramathI Abhyantara tapanuM varNana karUM chuM ArA AtyaMtara tapa kA varNana have abhyaMtara tapanAM nAma kahevAmAM Ave che.- vAcchinna " ItyAdi. ayAya--AyacchinnaprAyazcitta prAyazcitta 1, vino-vinayA vinaya 2, vecAvac--vaicAvRtya vaiyAvRtya 3, lagnamo-svAthAcaH svAdhyAya 4, jJALa-dhyAna dhyAna 5, vistAo mulataH vyutsaga 6, zlo mitaro to-v yAntAM sUpa: A cha prakAranAM Abhyantara tapa che. 530nA dazavidha prAyazcita kA varNana prathama prAyazcitta nAmanA tapanA svarUpane kahevAmAM Ave che gajo " ItyAdi! yaNA anvayA -pUrva gAthAmAM cha prakAranA Abhyantara tapa kahela che. AmAM je prathama prAyazcitta nAmanuM tapa che te bAoyanAAiciM-trATocanAvin AleAcanA hoMkinA bhedathI dasa prakAranuM che. AlecanAdika AmAM rahelA Adi padathI pratikramaNa AdinuM grahaNa thayela che. zakA--mAaAcanAne cAgya je aticAra AdirUpa pApa che eja AleA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 153 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ canArha che. AthI jyAre pApakama AleAcanA che ane enI vizeAdhikA ja AleAcanA che te pachI A bannemAM ekarUpatA kai rIte AvI zake che ? uttara-abhedanA AreApathI AleAcanAdika paNa AlecanAdi zabdathI kahevAyela che. pApAdika AlecanAdikAne viSaya che. tathA AleAcanA Adika viSayI che. prAyazcitta kAne kahevAmAM Ave che. AnA aMge kahe che ke, na mikllR samma varU thavuM mikSuvati sabhya je tapane bhikSu peAtAnI pApavizuddhinA mATe samyagarUpathI Acarita kare che teM pAyazcitta trAhiyaM-tad prAyazcitta cAzam tene prAyazcitta kahevAmAM Ave che. pAyazcitta tu vanavid-prAyazcitta suvAviSam e prAyazcitta dasa prakAranAM che. je A pramANe che--AlecanA, pratikramaNa, tadulaya, viveka, vyutsa, tapa, cheda, mUla, anavasthASya, pAra'cika lAgelAM pApane gurU samakSa zuddha bhAvathI peAtAnA mukhathI praDha karavAM AnuM nAma AlecanAM che. ATalA mAtrathI je pApanI zuddhi thAya chete pApa aleca nA che? lAgelA pApaneA pazcAttApa karIne enAthI nivRtta thavu. ane pharIthI navuM pApa na thai jAya e mATe sAvadhAna rahevuM pratikramaNa che. arthAt azubha yeAgamAM pravRtta peAtAnA AtmAne tyAMthI haTAvI laine zubhayAgamAM sthApita karavA Anu nAma pratikramaNa che. ATalA mAtrathI ja je pApanI zuddhi thAya che . te pApa pratikramaNAha che. 2, pratikramaNArha pApa gurUnA samakSa Ale cita thatu nathI. AleAcanA ane pratikramaNa, banne sAthe karavAM e mizra che. arthAt gurUnI samakSa AlecanA karIne emanI AjJAthI mithyA duSkRta devu e tadrubhaya prAyazcitta che. 3, azanapAna Adi vastu akalpanIya AvI jAya ane pachIthI mAlUma paDe tyAre ene tyAga karavA e viveka prAyazcitta che. A viveka prAyazcittathI kacita azuddha AhAra AdinuM grahaNa thavAthI lAgelA pApanI zuddhi ene parityAga karavAthI thAya che. A vivekA deSa che. 4, ekAgratA pUrvaka zarIra ane vacananA vyApArAnA tyAga karavA. vyusa che. vyutsagathI je pApa zuddha thAya che te vyusa che pa, anazana AdittuM karavu e tapa che, A tapa prAyazcittamAM nivikRtithI laIne cha mahinA sudhI anazana Adi bAhya tapa karavAmAM Ave che. 6, deSanA anusAra divasa, pakSa, mAsa AdinI pratrajyA ghaTADI devI kheda che. A prAyazcitta cheAhu mAnavAmAM Avela che. cha, jemAM mUlataH dIkSA paryAyanA cheda karavAmAM Ave, ane pachI navI dIkSA ApavAmAM Ave te mUlAha prAyazcitta che 8, evA DhASa khanI jAya ke, jenAthI sAdhu upasthApanAne paNa cagya na rahe, e samaye gurUmahArAja enA mATe je tapa anuSThIta karavAne mATe kahe e tapa jyAM sudhI kara vAmAM na Ave, tyAM sudhI vratamAM sthApita na karavA ane tapa jyAre karI levAmAM Ave tyAre zuddhi thayA pachI temAM sthApita karavA enuM nAma anavasthApya prAyazcitta che. 9, jenuM sevana karavAthI jIva liMga, kSetra, kALa, ane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 154 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapanI apekSA pAra pahoMcI jAya che. athavA prAyazcittonI pAra pahoMcI jAya che. AnuM nAma pArAMcita prAyazcitta che. 10, AnAthI utkRSTa bIjuM kaI prAyazcitta nathI. A sahuthI UMcuM prAyazcitta che. A pramANe prAyazcitta nAmanuM A dazavidha AtyaMtara tapa thAya che. 31 vinaya kA varNana vinaya tapane A prakAra che--"muddA" ItyAdi! anvayAtha-samudra-myusthAnam gurU Adi mAnya janenI sAme sanmAna pradarzita karavA mATe ubhA rahevuM, abhyasthAna che. baMnasTivALa-sAtri M banane hAthane emanI sAme joDavA aMjali kAraNa che. tava mAravAthaitArAnaY emane ucca Asane besADavA te Asana dAna che. kamari mAnakuvA-mittimAzukUvA gurUnA viSayamAM anurAga rAkha te gurUbhakti che. ane aMtaHkaraNathI gurU vacanene sAMbhaLavAnI AkAMkSA rAkhavI, emanI AjJAnuM pAlana karavAnI pratikSAmAM rahevuM te bhAva suzruSA che. paNa vimoriyAzi-g: rinaH cAhavAraH athavA Adara pUrvaka gurUjananI sevA karavI e saghaLAM vinaya tapa che. 3rA. vaiyAvRtya kA varNana viyAvRtyane A prakAra che.- Acariva" ItyAdi ! anvayArtha-sArathi mA raNavid vecAvavaeNmi-vAdhi larvei jaivIkRtye AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, lAna, zaikSa sAdharmika kuLa, gaNa, saMgha, A bhedathI vaiyAvRtya tapa dasa prakAranuM hoya che. A tapamAM AsevaNaM jahAthAma veyAvaccaM tamAhi -AsevanaM-yathAsthAma vaiyAghrAtyaM tadAkhyAtama pitAnI zaktinA anusAra AcArya AdikenA mATe AhAra AdinuM lAvI ApavuM eja emanI sevA che, ane eja vaiyAvRtya tapa che. 533mA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 155 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya kA varNana svAdhyAya tapa A prakAranuM che-"rAjA" ItyAdi anvayArtha-sA paMagi -svAdhyAya padmadhA mavati maryAdA anusAra sArI rIte adhyayana karavuM tenuM nAma svAdhyAya che. A svAdhyAya antaraMga tapa che A pAMca prakAranuM che. e pAMca prakAra A che-vAcaTI puchaUT jeva taheva pariyaTTaNA aNuppehA dhammakahA-vAcanA pRcchanA caiva tathaiva parivartanA anuprekSA kathA vAMcanA, pRcchanA, parivartana, anuprekSA ane dharmakathA, vAcanA Adikene artha pahelAM ogaNatrIsamA adhyayanamAM kahevAI gayela che, phArUkA dhyAnatapa aura vyutsargatapa kA varNana dhyAnanuM svarUpa A pramANe che-"hAu" ItyAdi! anvayArtha-susamAhi-sumAhitaH samAhita sAdhudvArA bahAni vArikA -so vayitvA ArtadhyAna ane raudradhyAnane parityAga karIne je kavANAruM jJAna-dharmazu davAne jAti dharmadhyAna ane zukaladhyAna e be dhyAna dharavAmAM Ave che tene ja tIrthaMkarAdika deva dhyAna nAmanuM tapa kahe chen35 "sArA" ItyAdi! anvayArtha-sacArA vA ne maravuM vAre-vAsanAthane vA. thatuM mikSacarite suvAmAM, besavAmAM, athavA urthasthAna-ubhArahevAmAM je bhikSu vyApRta thatA nathI. zAyarala 3 vikAsapo-zAyara 7 TyutaH A zArIrika vAtamAM je ahaMtA tathA mamatAne parityAga kare che ene ja cho to rikSitti-pa4 tat parivartitam A chaThThA vyutsarga nAmanuM atyaMtara tapa thAya che. A vyutsarga tapa aneka prakAranuM che. jevI rIte ke-" mAre taddA vidura raho ! jo rahi mare mAre johAra vAgari .." dravya vyasarga tathA bhAvavyutsarga Ama vyutsaga be prakAranA hoya che. jemAM dravyavyatsarga cAra prakAranA che. guNavyutsarga, dehavyasaMga, upadhivyu. tsarga, ane bhaktavyutsarga, bhAvavyutsarga paNa cAra prakAranA che. kodhavyutsarga mAnavrutsarga, mAyAvyutsarga ane lebhavyutsarga. 36 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 15 6 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana kA upasaMhAra aura do prakAra ke tapa ke phalakA varNana A adhyayanane upasaMhAra karatAM sUtrakAra ane prakAranA tapanuM phaLa batAve che -"g' ityAdi ! anvayArtha-parva taraM tu suviheM-javuM paraMtu divi A pramANe bAhya ane arthAtaranA bhedathI trividha tapane ne muLa na vAre-caH punaH racArAtti je munijana sArI rIte pAlana kare che to paMkiNa-zaH kitA leja sAce paMkti che. ane uttai saiAna viSpamukSi saMsArika jIvanakutte eja A saMsAramAM zIdhra pAra thAya che. evuM huM kahuM chuM pa3nA A uttarAdhyayana sUtranA trIsamuM adhyayana saMpUrNa thayuM. l30mA ikatIsarve adhyayana kA prAraMbha aura caraNavidhi kA varNana ekatrIsamA adhyayanane prAraMbha- trIsamuM adhyayana samApta thaI gayela che. have ekatrIsamAM adhyayananI zarUAta thAya che. A adhyayanane trIsamA adhyayananI sAthe saMbaMdha A pramANe che-trIsamAM adhyayanamAM tapanuM anuSThAna karavAnuM batAvavAmAM Avela che. e tapa anuSThAna cAritrazALIne ja saphaLa thAya che. AthI A ekatrIsamAM adhyayanamAM e cAritranuM pratipAna karavAmAM Avaze. A saMbaMdhane laIne A adhyayana kahevAI rahyuM che. A adhyayananuM nAma caraNavidhi che. kAraNa ke, A e caraNanI vidhinA bedhaka che. AnI prathama gAthA A che - "" ItyAdi. anvayArtha-nIvartI 3 suvahuM ravi varaNAmi-navA supi zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 157 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAti kavAmi jIvane nizcayathI sukhane ApanAra caraNavidhine huM kahuM chuM. jaMcarittA bahU jIvA saMsArasAgaram tiNNA-yat caritvA bahavaH jIvAH saMsArasAgaram tI. A caraNa cAritrane pALIne aneka jIva A saMsAra sAgarathI pAra thaI gayA che. mokSAbhilASIo dvArA jenuM sevana karavAmAM Ave che enI nAma cAritra che. athavA saMsArarUpa samudrane jenA prabhAvathI jIva pAra karI jAya che. e cAritra che, A mULa guNarUpa che. AgamamAM AnuM pAlana karavAnI jevI vidhi batAvavAmAM Avela che. e pramANe enuM pAlana karavuM e caraNa vidhi che. A vidhinA anusAra cAritranI ArAdhanA karIne ja aneka jIva A saMsArathI pAra thAya che. AthI sUtrakAra ahIM e cAritranI vidhine kahe che. Apa have sUtrakAra ogaNIsa gAthAothI cAritranI vidhi kahe che-"go" ItyAdi. avayArtha-sAdhu ijANo viphaMjJA voca pavattao-gvattA viratti tta prata pravartanam eka sthAnathI virati kare tathA bIjA sthAnamAM pravRti kare. arthAt asaMyame niyatiM ca saMjameya pavattaNaM-asaMyame nivRti saMyame ca pravartanam prANAtipAtAdhirUpa asaMyamathI jIva nivRtti kare ane sAvadya virati lakSaNarUpa cAritramAM pravRtti kare. asaMyamathI dUra khasIne saMyamamAM pravRtti karavI AnuM ja nAma cAritra che. 2 | "ore " ItyAdi. anvayArtha- fmavalU ne mikSu je muni vAraHpavaLe-jarma gvartana jIvane pApa karmarUpa jJAnAvaraNiyAdikamA pravRtti karavAvALA rAgora ticcaM raMbhai-rAgadveSo nityaM ruNaddhi rAgadveSAne nitya ve che se maMDale na gacchanna maMhe nAte te A saMsAramAM rahetA nathI. bhAvArtha-rAgadveSa jIvane pApakarmomAM pravRtti karavAvALA che, AthI evuM samajIne je jIva enAmAM pravRtti na karatAM jyAre te udita banI jAya che tyAre tene kSAtyAdika dvArA tathA enA udayane enA svarUpa ciMtavana dvArA rekI ye che, te bhikSu A saMsArathI pAra thaI jAya che. | 3 | "huMphA" ItyAdi. anvayArtha- mirahU-caH mikSu je bhikSu saMkALe tirtha jAvALa rahyA tirtha ja igvAnAM triraMvALAM trile rAjyanAM triracanati mane daMDa, vApadaMDa, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 158 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyada'DarUpa traNa daDone Rddhigaurava, rasagaurava, sAtagauravarUpa traNa gauravAne tathA mAryA, mithyA ane nidAna, A traNa zalyAne cheDI de che. maiM maMitte na anna maLyuphe nAste te A saMsArathI pAra thaI jAya che. 4 || " viveca '" ItyAdi, anvayAthane mithU-ce mikSu: je bhikSuddhei ca o vaso tA sendvi mAnule-miyAna upasargAnuM tathA temamAnuSAna devakRta anukULa, pratikULa upasargAne tiya cakruta tathA manuSyakRta upasargAne sahana karI le che. A maMhe maiM ajIrU-sa maLyu, nAste te A saMsArathI mukta thai jAya che, bhAvA --tapasvionI devatA parIkSA karyA kare che, e parIkSAmAM tee enA upara aneka prakAranA upasaga kare che. e upasarga anukULa paNa hAya che tathA pratikULa paNa, kAi vakhate teo khuza mijAja banIne enA upara upasarga kare che. te kadIka pUrvabhavanA dveSanA kAraNe. tyAre koi vakhata e tapasyAmAM keTalA dRDha che. A bhAvanAthI prerAIne enA upara nAnA prakAranA upasaga kare che. kAI vakhate hAMsI ane dveSa khannethI mizrita thaIne, kadIka hAMsI, dveSa ane parIkSAnI bhAvanAthI prerAIne upasaga kare che, Aja pramANe tiyaMca paNa sAdhue upara aneka prakAranA upasarga kare che. jyAre e bhayabhIta thaI jAya che tyAre e avasthAmAM te ene karaDI khAya che. sihA dika jAnavara enA upara prahAra kare che. pUrvabhavanA verathI paNa upasaga karatA jovAmAM Ave che. jema caMDa kauzika sApa bhagavAna mahAvIrane karaco hete. AhAranA nimitta siMhArdika upasarga kare che, A vAta prasiddha ja che. kAgaDI Adi pakSI peAtAnA mALAnI tathA baccAnI rakSA nimitta cAMcA dvArA vividha prakAranA upadrava kare che. manuSya paNa hAMsIthI, pradezathI, parIkSA karavAnA abhiprAyathI, tathA kuzila pratisevanA karavAnA bhAvathI sAdhu, sAdhvie upara upasa kare che. Aja pramANe sAdhue upara ghaTTana, prapatana, stambhana, saMzleSaNathI udbhUta evA upasarga paNa Ave che. athavA vAta; pitta ane kaph tathA sanipAtathI jAyamAna upasarga udbhUta thAya che. sAdhuonuM tavya che ke, te AvA saghaLA upasanuM kSamatA bhAvathI sahana kare. AnA sahana karavAthI te sa'sArathI mukta banI jAya che. / / 5 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI cAra vikathAonuM krodha, mAna, mAyA tathA leAbha. A cAra kaSAyenA AhArasaMjJA, bhayasaMjJA. maithunasaMjJA tathA parigrahasajJA A cAra sa`jJAene, Ata dhyAna tathA raudradhyAna A e durdhyAnAne sadA parityAga karatA rahe che. te A saMsArathI pAra thaI jAya che. // 6 // '* ItyAdi '; vaesu anvayA--ne middu-caH mikSu! je bhikSu vaNyu IyithenuM minnuya kiriyAsu nicca jayai sa maMDale na acchai-vrateSu indriyArtheSu samitiSu ca kriyASu nityaM cattane na maLyuddhe nAste prANAtipAta, viramaNu AdirUpa mahAvratamAM zabdAdika IndriyAnA viSayAmAM, IyA~ samiti Adi pAMca samitiyAmAM, tathA kAyikI, adhikaraNikI, prAddheSikI, paritApanikI, ane prANAtipAtikI, rUpa pAMca kriyAemAM nitya prayatnazIla rahe che. arthAt mahAvrata tathA samitionuM je sArI rIte pAlana kare che. indriyAnA viSacaiAmAM je rAgadveSa karatA nathI. pAMca kriyAonuM je parivartana kare che te bhikSu saMsAramAM bhramaNa karatA nathI. / / 7 / / DhelAnu " ItyAdi / 66 anvayA--ne milUcaH mikSuH je bhikSu aNu jANyu ane bAhAravArane niccaM jayaI se maMDale na acchai - SaTsu lezyAsu kAyesu SaTuke nityaM yatate la maMGaGe nAtte cha prakAranI lezyAemAM, pRthivyAdika SaTUMkAyamAM, AhAra karavAnA cha kAraNeAmAM, tathA AMtaka upasarga Adi cha prakAranAM AhAra vajra nAnAM kAraNeAmAM. nitya prayatnazALI rahe che te saMsArathI pAra thai jAya che. chavIsamA adhyayanamAM tetrIsa ane pAMtrauLa gAthAmAM AnuM varNana karavAmAM Avela che. arthAt adharUpa azubha lezyAonA je tyAga karI de che tathA pRthavyAkrika cha kAyanA jIvAnI rakSA kare che, temaja AhAranA cha prakAranA kAraNeAne samaje che e bhikSu meAkSamAM jaIne vAsa kare che // 8 // viMDo " ityAdi / anvayA--ne millU viMDo pa himAsu sattanu maTThALelu niU~caMd se maMDale na acchai-yaH bhikSuH piNDAvagrahapratimAsu saptasu bhayasthAneSu nityaM calate jJa maMdale nAste je bhikSu AhAra grahaNurUpa saMsRSTi sAta eSaNAomAM adhyayana trIsamAmAM sasRSTAdika eSaNAo kahevAI cUkela che enu vaNuna tyAMthI joI levuM joI e. tathA sAta bhaya sthAnAmAM nitya prayatnazIla rahe zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 16 0 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. e saMsArathI pAra thaI jAya che. tAtparya AnuM e che ke, saMsRSTAdika eSaNAonuM pAlana kare che. tathA bhaya mehanIya karmanA udayathI udbhUta Atma paritirUpa bhayanA sthAnamAM niDara rahe che, arthAt nirbhaya rahe che e saMsArathI pAra thaI jAya che. 9 . "ma " ItyAdi | anvayArtha-- vivu madhu rakama ravide mina, ghamaMmi nirAM jayaI se maMDale na acchai-yaH bhikSuH madeSu brahmaca guptaSu dazavidhabhikSudharme nitya catare ra maMDhe te je bhikSu jAti mada Adi ATha madamAM, tathA nava prakAranI brahmacarya zutiomAM ane dasa prakAranA bhikSu dharmomAM prayatnazIla rahe che, te A saMsArane pAra karI jAya che. tathA jAti Adi ATha mane je karatA nathI, brahmacaryanI nava guptiene je pALe che ane kSamA Adi rUpa dasa yati dharmonuM saMpUrNataH AcaraNa kare che. e A saMsAramAM bhaTakatA nathI II "ravAsaTIf" ItyAdi. anvayArtha - mijavuM kapAsanuM vAstu miQ varamANu ca nirva jayaI se maMDale nAste-yaH bhikSuH upAsakAnoM pratimAsu bhikSuNAM pratimAsu ca ni jA sa paMdare rAte je muni zrAvakanI agyAra pratimAomAM, tathA tathA munionI bAra pratimAomAM nitya prayatnazIla rahe che. e saMsAra sArarathI tarI jAya che. je 11 viciAku" ItyAdi anvayArtha-- mirara riyAluM mUkAme; paramAraHNu ca nirva nA se maMDale na acchai-yaH bhikSuH kriyAsu bhUtagrAmeSu paramAdhArmikeSu ca nityaM yatane sa baMdo nAte je bhikSu kriyAomAM, bhUta grAmamAM ane paramAdhAmirkamAM nitya prayatnazALI rahe che e saMsArathI pAra thaI jAya che. bhAvArthakarmabaMdhanI kAraNabhUta ceSTAonuM nAma kriyA che, e artha ane anarthanA bhedathI tera prakAranI che. (1) artha kriyA, (2) anarthaMkiyA, (3) hiMsAkriyA, (4) akasmAta kriyA, (5) dakhrikriyA, (6) mUSAkiyA, (7) zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 161 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuttakriyA, (8) AdhyAtmikakriyA, (9) mAnakriyA, (10) maitrIkriyA, (11) mAyAkriyA, (12) lebhakriyA, (13) eyopathikIkriyA. bhUtagrAma cauda prakAranA hAya che. te A prakArathI ekendriya sUkSma ane khAdaranA bhedathI e prakAranAM che. tathA sanI ane asanInA bhedathI pAMcendriya jIva e prakAranA che. tathA e IndriyavALA, ane cAra IndriyavALA e traNane meLavavAthI sAta thayAM A sAte paryApta aparyosanA bhedathI cauda prakAranA thAya che. A pramANe bhUta gAma cauda prakAranAM hoya che. athavA uccAra-pAsavaNa Adi je cauda samUcchima che te bhUtagrAma che. dharmAtmAene dhArmika kahe che, je evA nathI te adhArmika che. saghaLA adharmAtmAemAM je pradhAnabhUta manAya chete paramAdhArmika kahevAyela che. e padara A pramANe che--1 aMkha, 2 Si, 3 zyAma, 4 rUdra, 5 upadra, 6 kALa, 7 mahAkALa, 8 zamala, huM asipatra, 10 dhanu, 11 kumsa, 12 khAlukA, 13 vaitaraNI, 14 kharavara, ane 15 mahAdeSa.||12 gAhAsola hiM " ItyAdi / (6 anvayA--ne milU-thaH mikSuH je bhikSu nArojanaftoyAokarAne sUtrakRtAhanA prathama zrutaskaMdhanA adhyayaneAmAM tathA asaMjJami-paMcame rR sattara prakAranA asaMyamamAM tathA sattara prakAranA saMyamamAM paNa niStra jJayaDuMnityaM cate sadA prayatnazIla rahe che. te maLe na ajInsa maMDaLe nAte te A sasArathI pAra thaI jAya che. arthAt je asaMyamanA tyAgamAM ane saMyamanA pAlanamAM sAvadhAna rahe che te bhikSu saMsAramAM bhramaNa karatA nathI.||13|| " =matti " ityAdi / annayA -- mil--yaH mikSuH je bhikSu vaimami nAcAyagenu TALelu asamAhie nicca jayaI se maMDale na acchai - brahmaNi jJAtAdhyayaneSu sthAneSu asa Ape: nityaM catate cha maMDaLe nAte aDhAra prakAranA brahmacaryamAM, jJAtAdhyayanAmAM utkSipta jJAta Adi egaNIsa jJAtAmAM tathA samAdhInA vIsa sthAneAmAM sadA prayatnazIla rahe che te bhikSu saMsArathI pAra thaI jAya che. / / 14 / / 8 navIsAra ' ityAdi zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 16 2 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha-ne mika-2 mikSu je bhikSu vIrA tA-viMrAta ekavIsa prakAranA sabaLa demAM tathA gAvItANa pIdde vAto ja bAvIsa prakAranA parISahamAM nira kaca-nityaM caraNe sadA sAvadhAna rahe che te kahe na cha-maMhe nAte te bhikSu A saMsAramAM bhramaNa karatA nathI. je 15 | "revIsArU" ItyAdi. anvayArtha-ne mahUvA mikSu je bhikSu tevINArU sUtravirAti bhUkka sUtratAnA trevIsa adhyayanamAM, tathA, ravApaNu guNa sa-hASig ag 4 covIsa prakAranA ka95vAsIyAmAM, dasa prakAranA bhavanavAsImAM. ATha prakAranA vyantara devamAM, pAMca prakAranA tiSinA viSayamAM ni narkanitya cate yathAvat prarUpaNa karavAthI prayatnazIla rahe che te che je na - maMdAje rAte saMsArathI pAra thaI jAya che. | 16 II. "uLavI" ItyAdi. anvayArtha- mijavU cA miznaH je bhikSu paLavI mAtrA kare, dasANaM niccaM jayaI se maDale na acchai-paMcavizatau bhAvanAsu uddezeSu dazAdInAma nityaM ca sara he nAte mahAvratanI pacIsa bhAvanAomAM tathA dazAka95 vyavahAronA chavisa uddezana kALamAM nitya paribhAvanA ane prarUpaNA Adi dvArA prayatnazIla rahe che te A saMsArathI pAra thaI jAya che. | 17 "gaLanAra muLaei" ItyAdi anvayArtha- je mitra-2 mikSu je bhikSu akhaTIordikana TV juo satyAvIsa aNagAra guNomAM tathA papparama tavA-tathaiva sAdhu maryAdAne batAvavAvALA AcArAga sUtranA zAstra parijJA Adi aThayAvIsa adhyayanenI yathAvata AsevanAthI tathA prarUpaNA karavAthI niravaM nava-nirca cAre nitya upayukta rahe che. te maMje -nna maM nAte te saMsAramAM bhramaNa karatA nathI. || 18 "Tag" ItyAdi ! anvayArtha- mirara mikSu je bhikSu vAvasuthaparaMtu moTu 2 nicca jayaI se maMDale nAste-pApazrutaprasaMgeSu mohasthAneSu ca nityaM yatate sa maMDale nA pApajanaka zratanA prasaMgamAM tathA mohanA sthAnamAM nitya sAvadhAna rahe che te A saMsArathI pAra thaI jAya che. papazuta prasaMga ogaNatrIsa prakAranA tathA mehasthAna trIsa prakAranAM che. 19 che. "siddhA" ItyAdi . anvayArtha- mijU-4 milsa je bhikSu sidgaNiTLa no su-vidrAri poSa siddhAvasthAnI prApti veLAe ja yugapata sthAyI, phamabhAvI nahIM, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 16 3 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA siddhonA ekatrIsa guNeAmAM, tathA zubha vyApArarUpa AlecanAdika batrIsa guNeAmAM ane tettIsAsAcaLANu ca-tra/trAjJAtanAmu = ahIMdAdi viSayaka tetrIsa maashaatnaao|maaN nicca jayaI se maMDale na acchai-nityaM yatate sa maMDale nAste sadA prayatnazAnI rahe che arthAt siddhonA guNlRAmAM zraddhAna kare che, tathA AleAcanAdiko sevana kare che. ane AzAtanAonA pirahAra kare che, e sa'sArathI pAra banI jAya che. A adhyayanamAM eka sthAnathI laIne tetrIsa sthAna batAvela che. A sahunuM vistAra pUrvaka varNana Avazyaka sUtranI munitASiNI TIkAmAM karavAmAM Avela che. / / 20 // anvayA --kuka blyu TALajI-tyetevu sthAnepu A pramANe e sthAnAmAM ne millU sacA nacar-co mitru sA catate je medhAvI bhikSu sadA prayatnazIla rahe che. te livaM sannasaMsArA viSvamukhya-nna kSetre abhisArASTra -vimukhyate te zIghra catutirUpa samasta sa'sArasAgarane tarI jAya che, zrI uttarAdhyayana sUtranA A caraNavidhi nAmanuM ekatrIsamuM adhyayana sa'pU. 31 khatIsarve aghyayana kA prAraMbha aura pramAdasthA kA varNana khatrIsamA adhyayananI zarUAta ekatrIsamA adhyayanamAM je cAritranI vidhi kahevAyela che te pramAda sthAnanA parihArathI ja ArASita thaI zake che. pramAda sthAnanA parihAra jIva tyAM sudhI karI na zake, jyAM sudhI ene tenu rijJAna na thaI jAya. viSane parityAga viSathI ja thAya che. e rIte viSajJAna Avazyaka che. AthI sUtrakAra A batrIsamA adhyayana dvArA e pramAdasthAnanu parijJAna samajAvaze. A kAraNe A adhyayananA prAraMbha karavAmAM Ave che. A adhyayananu nAma pramAdasthAna che. jenI prathama gAthA A che atyaMta " ityAdi! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 16 4 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahI jammUsvAmIne saMkheAdhana karatAM zrI sudharmosvAmI kahI rahyA che ke, ekAnta hitakArI hitasvarUpa arthane kahuM chuM, jene tame sAMbhaLe.-~~~ anvayA-36 aMtaruNa-atyanta zAhaya anAdikALathI A jIvanI sAthe lAgelA tathA samUcAsa-samUca mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya A jenuM mULakAraNa che, evA savvasa TuvAla-matha duHkhasya zArIrika ane mAnasika saghaLA duHkhAnI athavA narakAdigata catuSTayarUpa duHkhanI adhikatAnA Azraya hAvAthI saMsAranI je no moloncaH pramo AtyaMtika nivRtti che eja meAkSa che. e meAkSa ci--Amtatim ekAntarUpathI kalyANakArI che. AthI taM-tam evA kalyANakArI e mekSane mAlo-mAvAmALaNya je rIte e jIvane prApta thAya che. e pramANe kahenAra me-me mArI pAse hivuLanivA-pratipUtti: ekAgracitta banIne tamArA hitAnuM kathana tame sAMbhaLe. bhAvAya -anAdikALathI A jIvanI sAthe je mithyAtva Adi kAraNavALA zArIrika ane mAnasika duHkha lAgela che. enI jyAre atyaMtika nivRtti thaI jAya che. AnuM ja nAma mukti che. e du:khAbhAvarUpa nathI. A mukti jIvane kaI rIte prApta thAya che. A vAta sUtrakAra ziSyAne samajAve che. ane sAthe sAtha e paNa batAve che ke, A ekAntarhuita vidhAyaka che. / / 1 / have duHkhathI chuTavAnA upAya kahevAmAM Ave che--nALaa" ItyAdi ! anvayA--santrakSanALasa vAsanAd annAnamokSa vivakhANyAkSa dosarasa ya saMkhaeNaM egatasukhaM mokkhaM samuvei- sarvasya jJAnasya prakAzanayA ajJAnamohasya 6 vivanAnayA rAsya dveSakSya ja saMyeLa prAntasauDhyuM morUM samupaiti AtmA AbhiniSaka Adi saghaLA jJAtAnA prakAzanathI tathA ajJAna ane meAhanA parihA rathI ane rAga Adi dveSanA sava thA kSayathI ekAnta saukhya svarUpa mekSane pAme che. ' bhASA-A gAthA dvArA samyakUdana, samyagajJAna, ane sabhyatlR cAri trAtmaka mekSa che. A siddhAMtika mAnyatA pragaTa karavAmAM AvI che. "avastha jJAnasya prajArAnayA " A pada dvArA jJAnAtmakatA " ajJAnamoDhya viva'nayA '' A pada dvArA samyagdarzanAtmakatA tathA rAmya dveSamya 6 saMcena" A pada dvArA samagra cAritrAtmakatA sUtrakAre khatalAvela che. A meAkSa du:khanA saMparkathI rahita sukharUpa che. AthI A duHkha bhAvarUpa nathI. duHkhane atyaMta abhAva hAvAthI e AtmAne prApta thAya che. tathA duHkhane abhAva dhyAna dRna ane cAritra dvArA thAya che. // 2 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 165 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAdikanI prApti kema thAya che tene sUtrakAra batAve che-"he " ItyAdi. anvayArtha-tarasatA mokSanA upAyabhUta te samyagajJAnAdikanI prAptinA hetubhUta rasamo-2 mA A mArga che. guriyA dUra vADhanArasa viva khANa-guruvRddhasevA dUranA gADhakanA vivanayA gurUjanI sevA karavI tathA vRddhajanenI sevA karavI ane je bAla ajJAnI tathA pAsasthAdika che enI saMgatithI sadA dUra rahevuM sajajJAca aMta nisevA-svAdhyAyattaniveva za niyamathI svAdhyAya kare ane te svAdhyAyamAM suratha saMvitA -sUtrArtha raddhittanA sUtrArthane sArI rIte vicAra kare dhIrUMca-skRti ane dhairya rAkhavuM. bhAvArtha-yathAvasthita zAstranA arthane je samajAve che, te gurU kahevAya che. athavA dharmazAstranA arthane je bIjAone upadeza Ape che te gurU kahevAya che. athavA je dIkSA pradAna kare che te gurU kahevAya che, tathA samyagradarzana, samyagajJAna, ane samyakucAritranuM je pAlana kare che te, tathA je dIkSA paryA. yamAM moTA hoya che, te paNa gurU kahevAya che. jJAna darzana, cAritra, tapa, vIrya, A AcArothI je zreSTha hoya che te vRddha che. emanI sAthe vinayapUrvaka rahevuM vahevAra kara, viyAvRta karavI, e saghaLI gurU-vRddha sevA che. tathA gurUkuLamAM rahevuM e vAta paNa sevAthI nakakI thaI jAya che. kemake, gurUkuLamAM nivAsa karavAthI jIvane samyaggadarzana AdikonI prApti sulabha thAya che. kahyuM paNa che gurUkuLamAM nivAsa karanAra prANI jJAna, darzana ane cAritrane pAtra banI jAya che. dhanya che, e jIvane ke je, jIvanaparyata gurUkuLanA vAsane choDatA nathI. tathA pAsasthAdikane samAgama A mATe varjanIya batAvela che ke, tenI saMgatIthI cAstrine ghAta thAya che. bAla saMsarga choDI devA chatAM paNa, jyAM sudhI svAdhyAya karavAmAM nathI Avato. tyAM sudhI jIvane jJAnAdikanI prApti thatI nathI. A kAraNe sUtrakAre svAdhyAya karavAnuM kahela che. svAdhyAya, vAcanA pRcchanA, parivartana, anapekSA A dharmakathAnA bhedathI pAMca prakAranAM che. AnuM ekAntataH niyamita sevana karavuM e svAdhyAya ekAnta nivaNa che. svAdhyAya anuprekSAne pradhAnarUpathI batAvavAmAM Avela che. AthI sUtrakAre sUtrArthanuM ciMtana karavAnuM kahe che, kemake, ciMtana vagaranuM sUtra vyartha thAya che. dharyanA abhAvamAM jJAnAdikenI prAptimAM kAraNarUpa batAvavAmAM Avela che. tAtparya AnuM phakata e che ke, samyagadarzana Adikene lAbha e jIvane gurU-vRddha AdinI sevA vagara maLI zakatuM nathI. te 3 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 16 6 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je A pramANe A jJAnAdikAnI prAptinA upAya che teA, jJAnAdikanA abhilASIe pahelAM zuM karavuM joie ? e kahe che.--" bAra '' ItyAdi ! anvayA --sAmAAime-samAdhiAmaH jJAnAdirUpa samAdhIne prApta karavAnI IcchAvALA tathA tavANI--tavathI anazana Adi khAra prakAranI tapasyAnA ArAzvanamAM nirata tapasvI samaLe zramanaH sAdhu miyaM-mittam pramANayukta, saLi nIca' nirdoSa, AhAramicche-bAAramiDt AhAra levAnI bhAvanA rAkhe, temaja evA sAdAmicche-sahAyanuM chet sahAyakanI cAhanA rAkhe. je nikaLanavrudi nipunArthavRddhi jIvAdika padArthonA jANavAmAM nipuNumativALA hoya. tathA evA nindraya mizcima-nita chet AvAsane cAhe je sri, pazu, pa Daka, AdithI rahita hAya. bhAvA --je sAdhu evuM cAhe che ke, mane jJAnAdikAnI nirvighna prApti thAya, tA ene mATe sUtrakAra evuM batAve che ke, e sAdhu game tevA tapasvI kema na hAya, kadAca te eSaNIya AhArane letA na heAya, enA sahAyaka jJAna na hAya, nivAsasthAna enu strI, pazu, pa'Daka, AdithI rahita na hoya, AthI cittamAM sadA viplavatA banI rahevAnA kAraNe tenuM cAritra yathAvata patnI zakatu nathI. / / 4 / evA guNuvAnanI prApti na thavAnA kAraNe sAdhue zuM karavuM joIe. te sUtrakAra batAve che. " navA lamijjA " ItyAdi ! anvayAya--jo nikaLaM--nivuLar kRtya akRtyanA vivekajJAnathI yukta tathA gunAEi--LAdhim jJAnAdika guNaiAthI utkRSTa athavA guLo samavA-junatta samavA jJAnAdikamAM peAtAnA barAbaranA sAyaM-sahAyam ziSya na habhijJA-na sameta na maLe teA, ekalA zoSi-nnA vi ekalAja pAyArUM vivargIyato- pApAni vivanAyak prANAtipAta Adi pApAnA parityAga karIne tathA zakhvAdika viSayeAmAM Asakta na thatAM vijJa-videtA meAkSamAga mAM vicaraNa kare. | | || sabhyajJAna AdinA dvArA duHkhane nAza thAya che. AthI enu' tAtpaya e jANavuM joie ke, jJAnAdikA dvArA meha AdikAnA kSaya thAya che. ane meha AdikAnA kSayathI du:khAnA kSaya thAya che. e kAraNe du:khAnA kSayamAM mAru AphrikAnA kSaya sAkSAta kAraNa che. A mATe sUtrakAra mAhAdikAnI utpatti tathA " ItyAdi ! duHkha hetutAne batAve che.--" lA ca zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 6 7 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha--nyathA je pramANe maeqmArA hALA-3evmAvA vALA IDAmAMthI bacuM utpanna thAya che. ane kA-rathA jema lauM charcjama- huM jAkamavan iMDuM pakSIthI udbhUta bane che. meva-gvameva Aja pramANe nAca -mohAcaranAM ajJAna ane mithyAdarzana rUpa meha jenI utpattinuM sthAna che evI tRSNA hoya che. tathA taNAcacAM moTuM racaMti-7wAcatanuM moDhuM vanti tRNuM jenA AgamananuM kAraNa che te moha che. A vAtane tIrthakara tathA gaNadhara Adi deva kahe che bhAvArtha--ahIMyAM meha ane tRSNAmAM paraspara kAryakAraNubhAva sUtrakAre kahyuM che. vastu prApta thAya athavA prApta na thAya temAM mUchanuM nAma tRSNA che. jaDapathI tajavA jevA rAgane utpanna karanAra che. AthI enAthI saga dekhAI Ave che. jyAM rAga hoya che tyAM dveSa paNa Ave che. kemake, keSa rAganuM mULa che. A pramANe tRSNAthI TheSa paNa upalakSita thAya che, AthI tRNAnA gaThaNathI rAga ane dveSa baMne grahaNa thaI jAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAya35 A banenA sadubhAvamAM avazya mithyAtvane udaya thavAne ja. A mATe agyAramA guNasthAnavALA jIvanuM prathama guNasthAnamAM patana thaI jAya che. AmAM ajJAnarUpa moha siddha ja che. A rIte ahIM paraspara kArya kAraNa bhAva dekhADavAthI rAgAdikanI utpatti kahevAmAM Avela che. te 6 have sUtrakAra rAga, dveSa ane mehamAM duHkha hetutA pragaTa kare che - "nA " ItyAdi ! anDayAtha-jA-rAH mAyA ane lobharUpa rAga ravi 2-poSatti 2 tathA madha ane mAnarUpa dveSa A banne marI-rma vIna jJAnAvaraNIya Adi karmanAM kAraNa che. A mATe varSa mobUmavuM- mojhamavuM mehathI jJAnAvaraNIya Adi karma utpanna thAya che. arthAta rAga dveSa tathA meha jJAnAvaraNIya Adi karmonuM kAraNa che. Aja pramANe jhADumANasa mU ra - gatimarAva ra mUruM karma jAtijanma tathA maraNanuM kAraNa karma che. tathA sApha mara--nAsima e anaMta janma ane maraNa duHkha janaka hovAthI pite ja duHkha rUpa che. evuM tIrthakara Adi deva kahe che. kahyuM paNa che. - "khriyamANa tathA bhAyamAna jatuthI je duHkha thAya che. e duHkhathI saMtapta thavAnA kAraNe e jIva pitAnI jAtane smRti karatA nathI. arthAta maraNa samaye tathA janma letA samaye prANIne je duHkha paraMparAne anubhava thAya che tenI AgaLa e jIva pitAne pUrva bhava bhUlI jAya che. je 7 | zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 168 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasya AvuM thavAthI zuM thAya che e kahe che -"durva caiItyAdi! anvayArtha--carca je jIvane moho no-moha mati meha thata nathI raNa suvarva -tarI ta tenAM jAti ane maraNarUpa duHkha naSTa thaI jAya che. kemake, duHkhanuM kAraNa meha che, ane jyAre meha ja naSTa thaI gayo tyAre kAraNanA abhAvamAM dukharUpa kArya paNa naSTa thaI gayela jANavuM joIe. narasa naphatarata mohohocastha tRSNA na mavati na sa0 mohaH H tathA jenI vRSaNa naSTa thaI gayela che, ene meha paNa naSTa thayele jANuM levuM joIe, kAraNa ke, tuNA mehanuM kAraNa che. hoddo ja dorU tarasa taNNA hRA-caya ma ra mAri taUT dattA tathA jene meha naSTa thaI gayela che, enI tRSNa naSTa thayela jANI levI joIe. kemake, tRSNAnuM kAraNa lAbha batAvavAmAM Avela che. ahIM tRSNA zabdathI rAga ane dveSa e baMne grahaNa karavAmAM Avela che. je lAbha rAganA aMtargata banI jAya che te paNa ahIM tenuM je pRthakurUpathI grahaNa karavAmAM Avela che e tenI pradhAnatA batAvavA mATe karavAmAM Avela che. lAbhane kSaya thavAthI rAgadveSa banene sarvathA abhAva banI jAya che. varasa na virU talsa roho phaLo-zAya vizvanA tasya stromo dutA tathA jenI pAse kAMI paNa nathI ene lobha naSTa thayele jANa joIe. parigraha lebhanuM kAraNa batAvela che. dravya hovAthI lAbha avazya thAya ja che. A mATe parigraha saMsAranuM mULa che. ane te mekSAbhilASI mATe sarvathA tyAjya batAvela che. A pramANe sUtrakAre mekSAbhilASI jIvene e samajAvela che ke, janma ane maraNanA duHkhane utpanna karanAra A rAga, dveSa ane mahine dUra karavA mATe akicanatA AzrayaNIya che. | 8 | have rAga, dveSa AdinA parivAra nimitte bIjA upAya paNa batAvavAmAM Ave che-"nA" ItyAdi! anvayArtha-samUlAruM-samUhanAm pitAnA kAraNe samudAyathI yukta rAjya ja loyaM tava moheM-nA ja hovuM ja tavaiva mohaM rAga-mAyA, lobharUpa kaSAya, dveiSa-krodha mAnarUpa kaSAya tathA mehanuM uddhA #Ame- stuzAmene umUlana karavAnI abhilASAvALA munijana dvArA jene lavAyA paricivA-je vAcA tivatta vyAH je je upAyane pitAnA karmamAM levA joIe. te-ttAna e saghaLA upAyane huM jANupurdiva-vathAnupUrSi yathAkrama zarUAmi-jIyaSyAmi samajAvIza. palA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 1 69 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have bAra gAthAothI rAgAdikane kSaya karavA mATe upAya kahe che"nA" ItyAdi ! anvayArtha-ra-rasAda dUdha Adi vikRti pAmaMtra mama niraMtara vakhate vakhata nivivAra nivevitA sevana na karavuM joIe. vAtAdi kAraNanI vAta judI che. niraMtara sevana karavAthI e ra-ra3H rasa -AyaH bahulatAthI -naranAmuM manuSyane uttira-dativArA spikara thAya che. arthAta AnuM sevana karavAthI dhAtuonI vRddhi thAya che ane enAthI citta vikSipta thAya che. huM sAdu tuma jIva vi ja mana samamiyaMti-thA svAdunne vRkSa pIvA kUdatta ja vAmada ramamitravanita je pramANe svAdavALA kuLanA vRkSa tarapha pakSI AkramaNa kare che e ja pramANe zabdAdika viSaya paNa citta vikSepavALA manuSyanI upara AkramaNa kare che. bhAvArthadudha Adi rasanuM sAdhu-sAdhvIe zA mATe sevana na karavuM joIe enuM kAraNa spaSTa karatAM sUtrakAra kahI rahyA che. ke, je pramANe svAdISTa phaLavALA vRkSanI upara pakSIyonAM ToLe ToLA AkramaNa kare che Aja pramANe dUgdhAdika rasetu vinA kAraNe sevanathI hRpta banelA prANI upara zabdAdika viSaya AkramaNa kare che. 10 prakAma rasasevana deSa kahIne have prakAma-vadhAre bhejanane deSane daSTAMta dvArA kahe che-" " ItyAdi! anvayArtha--vathA je pramANe tamAro-samANataH pavanathI yukta vaLI-vANiH vananI agni javaLe vaLe-trapurepane ja pracura kASTAdika dhana yukta vanamAM kavaramaM na kahR-paramaM 7 vi zAnta thatI nathI gvaM-gvanuM A pramANe phaMdiro vi-ndirAH gaNa IdriyarUpI agni paNa namopramoninaH sarasa athavA ati bhejana karavAvALA keI paNa macAravAriLa brahmacArInA mATe kriyA -phitAra mavati hitAvaha hotI nathI. bhAvArtha-pracura Idhana saMpanna vanamAM lAgela agni je pramANe bujhAtI nathI. e ja pramANe pramANathI adhika bhejana karavAvALA brahmacArInI paNa rAgavahiM kalyANaprada hotI nathI. 11 vaLI paNa."vivara0" ItyAdi ! anvayArthI--vivijJAnanaMtiyAnaM-vicirAyAnacannitAnAm strI, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 170 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazu, paMDaka AdithI rahIta vasatImAM rahevArUpa avasthAnathI vaMtrita thayela tathA mAsaTri-gaDhanAnAm avamaudaryAdika tapazcaryAmAM nirata ni ricArja -mittendriyAnuM IndriyanuM damana karavAmAM tatpara evA saMyamI janonA nittaniram aMtaH karaNane rAjasatta na dhararA rAtru na gharSacatti rAgarUpI zatra koI paNa rIte parAjIta karI zakatA nathI, mohiM parArU vANirivavAlita kaviH rUva je pramANe auSadhiyA dvArA maTADavAmAM Avela roga zarIra upara AkramaNa karI zakatuM nathI. bhAvArtha--je rIte auSadhIyAthI zarIramAMnA rogane naSTa karavAmAM AvyA pachI tene koI paNa prakArane prabhAva dekhAtuM nathI. eja pramANe vivikta zasyAsanavALA tathA avamaudAri Adi tapa karavAvALA ane iti ne potAnA vazamAM rAkhavAvALA sAdhuonA cittamAM rAgarUpI zatru pitAnuM sthAna jamAvI zakatA nathI 12 vivikta vasatinA abhAvamAM sUtrakAra deSa batAve che-"nA" ItyAdi ! anvayArtha--cathaT jema virAvaNa mU-vijJastrAvathatha mU bilADInA sthAnanI pAse pUra TIM varu-kUpavALAM vatiH uMdaranuM rahevuM ja pasaMsthA - karAtA hitAvaha hotuM nathI eva-jamera e ja pramANe rUthInijha - zrI nijIyA maLe strIne vasavATa heya evA makAnamAM caMmacArirasa nivAro na mo-trAvaLaH nivAsa: ra kSamaH brahmacArInuM rahevuM e enA brahmacarya mATe ghAtaka hoya che. 13 bhAvArtha-bilADI je makAnamAM rahetI hoya te makAnamAM uMdaranI tAkAta nathI ke te tyAM niHzaMka rahI zake, teja rIte strIvALA makAnamAM brahmacArIne nivAsa tenA brahmacaryane ghAtaka bane che. 13 || vivikta vasatimAM rahevA chatAM paNa je kadAcita tyAM strI Ave te e samaye zuM karavuM joIe. A vAtane sUtrakAra batAve che-"nakava ?" ItyAdi avayA-ravallI-tAvI tapasvI sAdhu sthILa vAvavihAlA cittasi nivesaittA daLuna vavasse-strINAM rUpalavaNyavilAsahAsaM citte nivezya gs = cavaceta jinAM rU5 lAvaNya vilAsa ane hAsya cittamAM rAkhIne ene jovAnI IcchA na kare temaja ravicaM suMgiNiye vinaMti nirUd? vavasse-na jalpitaM iMgitaM prekSitaM citte nivezya draSTuM vyavasyet menA bhASaNuna aMgabhaMgAdi ceSTAne, ane kaTAkSavikSepa Adine pitAnA manamAM rAkhIne rAgabhAvathI enI sAme na jue. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 171 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha-vasatimAM je kadAcita keI strI AvI paNa jAya te enA tarapha na kheMcAtAM sarvathA virakata rahe, enI kaI paNa prakAranI ceSTAne jovAnI manamAM leza mAtra paNa IcchA na kare, tema tenA rUpa lAvaNya tarapha anurAgathI prerAIne na jue. 14 have emAM kAraNa batAve che-"raNa" ItyAdi anvayArthathI aNa upatha vitai veva tti ra savA baMbhavaye rayANaM AriyajjhANa yuggahiyaM-strIjanasya adarzanaM acintanaM ca akIrtanaM sadA. kSatra ratanam gacaNAnI tima strI jananI tarapha rAgabhAvathI jovuM nahIM, enI abhilASA karavI nahIM, enA rUpa lAvaNya AdinI vicAraNuM karavI nahIM, enA rUpa, guNa ane bIjA keI bhAvanuM ciMtavana karavuM na joIe. A saha adarzanAdi sadA brahmacarya vratamAM tatpara muniyenA dharma dhyAnanA saMpAdanamAM bAdhA rUpa mAnavAmAM Avela che. ane e ja kAraNe ene sarvathA tyAga emane mATe kalyANa kAraka mAnavAmAM Avela che. AthI muniyenuM kartavya che ke, teo strinA rUpAdikane anurAgathI jevAne tyAga kare. 1pa koI evuM kahe che ke, "vikAra hetu upasthita thavA chatAM paNa cittamAM calAyamAna na thavuM eja sAcI dhIratA che. tyAre munijana te dhIravIra hoya ja che. teo vikAranuM kAraNa upasthita thavA chatAM paNa caMcaLacitta banI zakatA nathI. pachI vivikta zayanAsanatA AdinuM vidhAna emane mATe kema karavAmAM Avela che? AnA upara sUtrakAra kahe che-"zAmaMtu" ItyAdi! anvayArtha-nisiddhi vikSittipurANo masi navarAttirA-vim SitAbhiH devibhiH triguptAH kSobhayituM na zakitoH iti tu kAmam vibhUSita thayeta devIthI paNa mane gupti AdithI gupta evA munijana calAyamAna banI zakatA nathI A vAta bIlakula sAcI che, chatAM paNa ekAnta nivAsa emanA mATe ekAntataH hita vidhAyaka che. evuM jANIne tIrthaMkara Adi maha purUe muniene mATe ekAnta nivAsa aMge kahela che. 16 pharIthI paNa eja vAtanuM samarthana kare che.-"moravAmi" ItyAdi! anvayArtha-saMramIkSa-saMsAramIroH caturgatirUpa saMsArartha bhayabhIta ane dizA-dha thirI tathA zruta cAritra lakSaNa dharmamAM sthita banelA tathA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 17 2 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ morAmiviraha-mobhAmAMkSiAH muktinI abhilASAthI yukta evA mAnavamaanvsy manuSyane loe-loke yA mAM eyArisaM duttaraM-etAdRzaM dustaram / haratikama bIje kaI padArtha nathI -tho jema kAmaLoddAzo sthirojAmanodarAH brica bela janene mATe mane hara A stri che. A kAraNe ati dastara hovAthI strI parihArya che. A mATe viviktazayyAsana sevanaja zreyaskara che. | bhAvArtha-mekSAbhilASI jenA mATe eTalI duratikama bIjI kaI cija nathI ke jeTalI siyo che. A ja mATe mokSAbhilASiyone viviktazamyAsana kalyANa kAraka batAvela che. 5/1LA strI saMgane parityAga karavAthI anya vastune parityAga karavAnuM sahaja thaI jAya che. ene batAvavAmAM Ave che-" g " ItyAdi! anvayArtha- ra -utAna saMn A strI sahavAsa yukata nivAsa Adi saMbaMdhane samamittA - saMmatikhya parityAga karavAthI tenA sattA je duvaMti-zeSa guNottava mavatti anya dravyAdika saMbaMdhane parityAga sahaja banI jAya che. mAtAjamuttapittA-cathI mArA vIrya jema svayaMbhU rama NanuM ullaMghana karavAvALI vyakitanA mATe vAsamAM ravi ra sattA dRvaMtiiAsamAnA gari navI suvottA matti gaMgAnA samAna vizALa nadI paNa anAyAsarUpathI pAra karavA cogya banI jAya che, to pachI nAnI evI nadInI te vAta ja kayAM rahI. samasta saMbaMdhamAM rAgarUpatA tulya hovA chatAM strI saMgamAM mukhyatA hovAthI tenuM nivAraNa thatAM samasta viSayasaMgano pariDAra thaI javo sahaja che. bhAvArtha-svayaMbhUramaNane pAra karavAnuM sAmarthya rAkhavAvALI vyaktine gaMgA jevI nadIne pAra karavI keI moTI vAta nathI. A pramANe je. mahAmAo e strionA dastara saMgane parityAga karI dIdho che emane mATe anya padArthonA saMbaMdhane parityAga kare e kaI kaThaNa vAta nathI. | 18. vaLI paNa kahe che -"vAmag" ItyAdi ! anvayArtha-navA-savAya deva sahita savva jhona- 4 lokasya // sapU nA kAmANugiddhippabhavaM kAiyaM mANasi yaM jaM kiMci dukkhaM mAnuddhighamaghaM zAyi mAnasira cat krizcitta tun zabdAdika viSayarUpa kAmamAM vRddhirUpa anurAgathI kAyika ane mAnasika je kAMI theDuM athavA te vadhAre duHkha thAya che. taatai vIcA chattAna vItarAja jachati e duHkhane nAza karavAvALA eka vItarAga arthAta rAga rahita purUSa ja thai zake che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 17 3 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daka hoya che, paraMtu jUcamA-mAnani jyAre ene vipAka kALa Ave che tyAre te-tani te kavi raghuDuca-nIvita kSotti jIvanane nAza karI de che. Aja rIte e jamay-WIFT kAmaguNa paNa vivAre-vide vipAka sama. yamAM ghovA-utama enA prakAranA ja bane che. bhAvArtha-kipAka phaLa, khAtA samaye te khUba ja svAdiSTa mAluma paDe che. rasa, rUpa ane gaMdhathI e cittane AkarSita karI tye che paraMtu jyAre ene vipAka Ave che tyAre te khAvAvALA prANInA prANane nAza karI nAkhe che. Aja pramANe e viSaya sukha ke jene upabhoga karatI samaye to te khUba ja manorama jaNAya che paraMtu jyAre ene vipAka samapa Ave che tyAre te jIvane naraka nigodAdi saMbaMdhI dArUNa duHkhane ApanAra bane che. A mATe kAmagu. mAM kalpita sukharUpatA hovAthI vAstavika sukha janakatA nathI. kevaLa duHkha janakatA ja che. 52 A pramANe kevaLa rAganA uddharaNane upAya kahIne have dveSarahita uparAganA uddharaNane upAya batAvavAnI IcchAthI,tathA siMhAvakananyAya (AgaLa jaIne pAchuM jovuM)thI damitendriyatvanI vyAkhyA karavAnI IcchAthI kahe che-"ItyAdi anvayArtha- IMricAi maNunnA vicAro rULi manojJA viSayo je IndriyanA manojJa viSaya che, te-teSu enAmAM samAAime-samaifdhAmaH rAga SanA abhAva jevI samAdhinA cAhanA karavAvALA, rAga ane dveSanuM nivAraNa karavAnA abhilASI evA tarasI ramaNe tapasvI ama: tapasvI zramaNa zArduvArita kadI paNa potAnA mAthaM-mAtram aMtaHkaraNane Asakata na kare arthAta koI paNa samayamAM e maneNa viSayanuM ciMtavana paNa na kare. A pramANe gamatu-amanojJapu je rUpAdika viSaya amanejha che, emAM paNa mai R SnAmA kuryAt mana na lagAve. bhAvArtha-je sAdhu evuM cAhe che ke, mane jJa ane amane cakSu Adika IndriyanA viSayamAM mane samAdhi prApta thAya, tyAre enuM e kartavya che ke, te e viSayamAM cakSu Adi Indriyone pravartita karavAnI vAMchana na kare. AthI e viSayamAM emane rAgadveSabhAva mUlaka samAdhI prApta thAya, paranA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 174 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdasthAna varNana meM cakSurindriya kA varNana viSayAmAM cakSurArika indriyAnI thavAthI temaja mananI Asakita thavAthI je doSa utpanna thAya che te pratyeka IndriyA tathA manane AzrIta karIne ja thAya che. A mATe have sUtrakAra Aja vAtane acotera (78 ) gAthAothI khatalAve che. AmAM sarva prathama cakSurindriyane AzrIta karIne tera gAthAothI doSa khatalAve che. 'cakkhussa " ItyAdi! anvayA ----je sava-pam rUpa cavalupta pAchaLa-dhruvaH raddaLam cakSu IndriyanuM AkaSaNa kare che. manunna-manojJam ene manejJa kahevAmAM Ave che, ane te rahe. vayaMti-hetu vanti jIvane rAganA hetubhuta khane che, evu tItha karAdi devAe kahyu che. tathA je rUpa osapheda-dveSahetum dveSanuM kAraNa ane che, cakSurindriyanI arUcinuM kAraNa bane che, te amanumAM-manojJA amaneAjJa kahevAyela che, e dveSanA hetu mAnavAmAM Avela che. no temu mano-yaH tayoH samaH je enAmAM sama heAya che-maneAjJamAM rAga temaja amaneAnamAM dveSa karatA nathI A nIcarano-naH vItarAgaH ene vItarAga kahevAmAM Ave che. bhAvAtha cakSurindriyane je rUpa rUce e maneAjJa ane je na rUce te amanAjJa che. A bannemAM jenA rAgadveSanI paraNita thatI nathI te vItarAga che. jenAmAM rAgadveSa vidyamAna che. enAmAMja manejJa ane amaneAjJarUpa rAgadveza jAgatA hoya che. paratu je emAM sama che. enAmAM e rAgadveSa jAgatA nathI. sama vItarAga hAya che. A kAraNe maneAjJa athavA amaneAjJa koI prakAranI cakSurindriyanI pravRti sAdhue na karavI joI e. jo koi samaye cakSurindriya tyAM pravRtta thaI paNa jAya tyAre tyAM eNe samatA dhAraNa karavI joIe. / / 22 / / jo evI ja vAta che ke, rAgadveSane jagADanAra cakSu nahIM paNa rUpa ja rAga dveSane jagADanAra che, te cakSurindriyanA nigraha karavAthI lAbha zuM? A zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 175 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamAM sUtrakAra kahe che-"raNa" ItyAdi .. anvayArtha-rajavuM varaNA vati bhradaM varavuW TNa vayaMti-rahyuM para pra vatti 6 vakSa: prahUNaM vanti netra Indriyane rUpanA grAhaka tarIke mAnavAmAM Avela che, tathA rUpa netra Indriyane bAhya mAnavAmAM Avela che. A pramANe netra Indriya ane rUpamAM grAhya grAhaka bhAva che. A kAraNe samaya-samannam mazarUpa viSayaka cakSune rAta " sAdu- hetumAMg: rAganA hetu tIrthakarAdika devee kahela che. tathA amathuna-manojJapU amane jJarUpa grAhaka cakSune emaNe voTsa = mahuvA detuM sAdu zreSanuM kAraNa kahela che. bhAvArtha--ahIM "cakSurindriya nigrahane yogya nathI kAraNa ke, rAgadveSane janmAvanArarUpa ja che" A zaMkAnuM samAdhAna sUtrakAre karela che. teo kahe che ke, pita pitAnA viSaya sahita Indriye ja mehI jIvane pita pitAnA viSayamAM rAgadveSane janmAvanAra hoya che. kAraNa ke, indriya ane viSayane parasparamAM grAhya grAhakane saMbaMdha che. pUrvagAthAmAM rUpa rAgadveSanuM kAraNa che, tathA A gAthAmAM cakSurindriya rAgadveSanuM kAraNa evuM batAvavAmAM Avela che, eTale A vAtathI evuM ja samajavuM joIe ke, jyAre rUpa ane cakSu paraspara saMbaMdhamAM Ave che tyAre mUlataH jenAmAM rAga che e jIva ja ene saMbaMdha thavAthI mane jJa ane amane jJa viSayamAM rAgadveSa kare che. eTale rUpanA taraphathI A rAgadveSanI pariNatine haTAvavA mATe cakSurindriyane emAM pravartita na thavA devI joIe. Aja ene nicaha. me 23 . A pramANe rAgadveSane haTAvavAne upAya kahIne have ene na haTAvavAnA deSa pragaTa kare che.--" ", ItyAdi ! anvayArtha- vA-cathA vA je rIte rAkare-rAmAturaH rAgathI vihaLa athavA kADhora Dho-zAstrovaro te prakAza arthAta dIpazIkhAne jevAne lolupi evo che- te lekaprasiddha gha-pataMmH pataMgIyo-caturindriya jIva madanuM muverU-mRtyu samuUMta mRtyune bhega bane che. A ja pramANe no- je manuSya haveNu-pu mane jJarUpamAM divaM niddhi TU-lItrA raddhi ti tIvra rAgane prApta kare che je-saH te vAri viSe vArapha-sTiva viMjAra protti A samayamAM ja mRtyune bhega bane che. bhAvArtha--e prasiddha vAta che ke, rUpane lebhI pataMgIye, dIvAnI jyotane Ine temAM jaMpalAve che ane pitAnA pyArA prANane I bese che. Aja pramANe je manuSya mane jJarUpamAM tIrAgI banI jAya che te akALe ja pitAnI AyuSya samApta karI jIvanane beI bese che. A gAthA dvArA rAgane vaza bananAra manuSya akALa mRtyune prApta karI tye che. A vAta batAvavAmAM Avela che tArA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 176 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharI paNa kahe che-"ne cAva" ItyAdi ! anvayArtha--ne baMdU tirthaM o samu-ca natu tIvra para samupaiti je prANa amane jJa rUpamAM utkRSTa zreSane kare che, te taMti vaLe sAna sutaroLa duHkha uvei-sa tasmiM kSaNe svakena durdAntadoSeNa duHkhaM upaiti se prANI te kSamA pitAnA durdIta doSathI-meM sArI rIte cakSunuM damana karela nathI. A deSathI- zArIrika ane mAnasika duHkhone bhogave che. je vaM siMvi ra javarakSatA uM vivi7 7 aparAdhyatti A pramANe amaneNa rUpanAM hevI jIvanuM te amane jJarUpa kaMI paNa bagADI zakatuM nathI. arthAta te ajJarU5 e amane jJa dveSIne kAMI paNa dukha pahoMcADAtuM nathI. bhAvArtha--je kadAca rUpa ja duHkhane hetu hota te je vItarAga tIrthakara Adi che emane paNa rUpanA nirUpaNamAM tathA rUpanA darzanamAM duHkha utpanna thavuM joItuM hatuM. paraMtu tevuM banela nathI. A kAraNe rAgadveSanA karavAthI ja prANI duHkha pAme che, eTale jyAM sudhI rAgadveSane tyAga karavAmAM nathI Avate tyAM sudhI zArIrika ane mAnasika duHkha ane mokSAbhAvarUpa mahAna anartha A jIvane prApta thatA ja rahevAnA rapA - rAga ke anartha mUlatva kA nirUpaNa rAga ane dveSa e bane saghaLA anarthonA hetu che A batAvAI gayela che. have "Sa paNa rAganA heturUpa hoya che, AthI mahAna anarthane hetu eka rAga ja che e mATe sarvaprathama rAga ja tyAga karavA egya che" A vAtane sUtrakAra kahe che-"utaro" ItyAdi ! anvayArtha-je ruNi have to hRva6-rei che mArA mahari zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 177 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMdara rUpamAM ekAntataH rakta bane che je-saH te tAjire jouM kuLag-gvA de vari asuMdararUpamAM prakaSTa dveSa kare che. A jIva nA-vADhA hitA hitanA vivekathI rahita hovAnA kAraNe bAla-ajJAnI mAnavAmAM Ave che. AthI ja te TuramaNa saMpImuve-tUrA kvAn paiti zArIrika ane mAnasika aneka duHkhone bhogavato rahe che. paraMtu virA muLI teja na 4iuviMnH muni tenA cite je evA heya che ke, ene suMdararUpa rAga nathI hote evA munijana rAgadveSa janya duHkhamAM lisa thatA nathI. meM 26 " rAga ja hiMsA Adi Asavane hetu che. A pramANe hiMsA Adi dvArA rAga ja duHkhanuM mULa kAraNa che " A vAtane sUtrakAra cha gAthAothI kahe che-"ravANunA" ItyAdi! anvayArtha-kri-iSTi rAgamAM baMdhAyela tathA ju-bAbhArthaTH pitAnuM prayojana ja jeNe saMpAdanIya kAryomAM pradhAna mAnI rAkhela che. A kAraNe je vAre-vADhA hita ane ahitanA vivekathI vikaLa banI rahela che. evA vALu saUpaNa kI-pAnurAnAra nIvaH mane rUpanI pAchaLa pAchaLa deDavAvALI AzAthI mohita banela jIva gayAdave vAre hiMsaTTa-kanekavAna rAjarAna dinapatta jAtyAdinA bhedathI anekavidha carAcara prANInI hiMsA kare che, tathA te-ttAna keTalAka evA jIvane ridi-ji: aneka prakAranA upA dvArA rita-ritApathati sarvathA dukhita kare che. tathA keTalAka vene pIDA pahoMcADe che. bhAvArtha-rAgathI jIva jyAre baMdhAI jAya che. tyAre te potAnA pratye janane kaMI paNa upAyathI siddha karavAnA kAmamAM lAgI jAya che. e vakhate A upAya kartavya che ke, akartavya che. A prakArane vicAra karato nathI ane te manojJarUpanI AzAnI pAchaLa paDIne e jIva keTalAMka carAcara prANIne mAre che temaja keTalAkane zArIrika ane mAnasika kaSTa pahoMcADe che. A kAraNe AthI e vAta siddha thAya che ke, rAga ja saghaLA anathone tathA hiMsAdika Arsano hetu che. mArA vaLI paNa kahe che-"vAju vALa" ItyAdi ! anvayArtha- vajuvA-pAnupAte rUpamAM anurAga utpana thavAthI e jIva riheba-paribaLa rUpamAM sarvaprathama mUrchArUpa parigrahathI baMdhAI jAya che pachI kapALe trikone-35ne rakSaNAgniyo te e rUpavALI vastunA nehathI e vastunuM upArjana karavAmAM lAgI jAya che. ane enuM upArjana zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 178 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na thayA pachI " AnA vinAza na thaI jAya " evA khyAlathI enI rakSA karavAmAM tatpara rahyA kare che. AthI peAtAnA pratyeAjanamAM tathA khIjAnA prayeAjanamAM enA upayAga kare che, jo e vastu vaye vistrone-vyaye viyoge naSTa thaI jAya che athavA enI pAsethI kAI AMcakI lye che te evI (sthatimAM se hiMsuduMsaca va sulam e rUpivameAhita matavAlA prANInA mATe eka kSaNabhara paNa sukha rahetu nathI Aja pramANe saMmoADhe cattittihAme haiiM mud-samo jAhe 2 bavRttiAme varSe sum upalega kALamAM paNa ene tRpti thatI nathI A avasthA paNa enA mATe sukha ApanAra anatI nathI. jAya bhAvArtha-rUpavALA padArthamAM jyAre e prANI unmatta banI jAya che tyAre sahu pahelAM te e padArthanI balavatI mUrchAthI sUcchita thaI jAya che. AvI dazAmAM e te padArthanI prAptimAM temaja prApta thayA pachI potAnA kavyane bhUlIne rAta divasa te sarakSaNamAMja lAgyA rahe che. pAtAnA upayAgamAM athavA khIjAnA upacAgamAM kAma AvavAthI jyAre e vastu naSTa banI che, athavA tA niyukta-alaka thaI jAya che tyAre AvI sthitImAM e vizeSa pramANamAM duHkhIta thatA rahe che. pachI enA mATe sukha kayAM? upabhega avasthAmAM tenAmAM atRpti rahyA kare che, AthI rUpirvamAhita matitrALA jIvane koI pazu rIte sukha maLatuM nathI. vaLI kahyu paNa che.-- na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / after porana ar evAbhivarddhate // 1 // " agnimAM jema jema ghI heAmavAmAM Ave che tema tema te vadhAre pradIpta thatI rahe che. Aja pramANe abhilASAe jema jema abhilaSita padArthonI prApti thatI jAya che tema tema e vadhatI ja jAya che, zAMti thatI nathI. tAtpaya kahevAnu e che ke, uttarAttara IcchAonI vRddhithI prANIone kevaLa paritApa ja thAya che. Ama je pramANe lagAmathI baLavAna evA gheADA paNa vazamAM AvI jAya che eja pramANe saMyama Adi dvArA indriyA vazamAM AvI jAya che. Aja ene nigraha che. 28 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 179 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpameM tRmi rahito ke doSoM kA varNana rUpanA viSayamAM jene tRpti thatI nathI, e prANIne kayA kyA denA bhAgI banavuM paDe che? A vAta sUtrakAra padarzita kare che-" " ItyAdi anvayArtha--ve maneNa rUpanA viSayamAM ti-atRpta jene tRpti thatI nathI tathA vari sarovaro-rika sosa: je rUpamAM prathama sAmAnyarUpathI sakta thayela che. pachIthI vizeSa rUpathI enAmAM sakta bane che e prANI kadI paNa 7 - ira joti tRptine prApta karI zako nathI. Ama atuliona-tuSTioLa atuSTirUpI deSathI tUTI-phUDathI duHkhI banela e prANI pachI DhomAnDei-mAvisTA lebhathI malina citta thaIne kAraNa Acartha varta-vastha battam yA bIjAnI adatta vastune tye che, arthAta cerI kare che. bhAvArtha-je prANI mane jJarUpanA viSayamAM paNa saMtoSa anubhavI zakatA nathI tathA je prathama sAmAnya rUpathI ane pachIthI vizeSarUpathI rUpamAM vimehita mativALA thaI jAya che evA prANa rU5nI pAchaLa asatuSTa thaIne sadA duHkhI ja rahyA kare che. ane bIjAnI rU5 viziSTa vastune laI lya che. arthAta corI kare che. 29 adattAdAna zIla ke doSa varNana adattAdAnamAM kayA kayA deza che? ene kahe che-"taogr" ItyAdi ! anvayArtha-parivAde kve-bidde je parigraha svarUpa rUpamAM rissaavRtI asaMtuSTa tathA tAmipUra-gsmmimUtarA tRSNAthI abhibhUta zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leAbhanA vazavI -Aja kAraNe vRttArino-annALi: adattane levAnA svabhAvavALA purUSanA homosA-homarovAr kukama mAM pravartaka hovAnA kAraNe lAlarUpa doSanA prabhAvathI mAyA musaMva46-mAyA mULa vadhete mAyA pradhAna asatya bhASaNa ratu rahe che. tAtpaya enuM e che ke, leAbhI purUSa pArakI vastune grahaNa karIne ene chupAvavAmAM paNa saceSTa rahe che ane mAyA mRSA svarUpa bhASaNa kare che. A kathanathI e sUcita thAya che ke, eka leAbha ja AsraveAnuM pradhAna kAraNa che. tathA A rAganA prakaraNamAM sarvatra lAbhanA va nathI rAgamAM paNa eka leAlanA aMza ja dunivAra che. sthAtri tulA se na vimujjapha-tatrApi jUvAta sa 7 vimukte mRSA bhASaNamAM paNa adattAdAnazIla e vyakti asAtavedanarUpa duHkhathI mukta thatI nathI, paraMtuM ulaDha du:khanI gartAmAMja gamaDatI rahe che. saghaLA bhAvArtha je prANI A rUpAtmaka parigrahamAM asaMtuSTa rahyA kare che. enI leAbharUpa tRSNA kadI zAMnta thatI nathI. e tRSNAthI byAmeAhita thaI ne te parakA*rUpa viziSTa vastunuM haraNa kare che. ane e vastune chupAvavA mATe aneka prakAranAM SaDayaMtro temaja asatya bhASaNa karyA kare che. A pramANe mRSA bhASaNa karavAthI tesukhI thatA nathI paraMtu duHkhane leAgavanAra ja bane che. ||30nA je atta grahaNa kare che, ane e adattAdAnane chupAvavA mATe mRSAbhASaNa kare che, ane e mRSAbhASaNa janya duHkhanA kAraNe theDI paNa zAMti maLatI nathI. A vAtane sUtrakAra batAve che.--" mosasa " ItyAdi ! anvayA --mosanna vacchA capuNyo ca vagoLavADheca phI TUrantu mULa vAtsya bAputArlR prayojAye ja pUNI sandUrantaH mRSAvAdanI pachI pazcAttApathI, mRSAvAdanA pahelA ciMtAthI, e prANI A janmamAM tathA para janmamA duHkhada avasAna vALA thAya che. vaM-vam A pramANe attALi sAmAcayaMto-annAni samAvavAnaH adattane grahaNa karavAvALA prANI jye atitto-pe amRttaH rUpaviSayamAM atRpta thatA rahIne khisso-nizraH nirAlakha banI jAya che. ane A kAraNathI te duoi duSitaH dukhita ja rahyA kare che. bhAvA--mRSAvAdanA pachI mRSAvAdIne evA pazcAttApa thAya ke, meM vyamAM ja mRSAbhASaNanI kuzaLatAthI jenI vastu cArela che, ene pratArita karela che, tathA mRSAbhASaNanA pahelAM mRSAvAdIne evI ciMtA rahe che ke, jenI vastu mAruM cAravI che ane huM kayA upAyathI vipratArita (gu) karUM. tathA jyAre te mRSAvAda le che e vakhate tene svayaM peAtAnI AtmAMmAM kSeAbha thAya che, paraMtu upAya zuM? AdatathI lAcAra hAya che. A pramANe duHkhI banela e zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 181 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva A janmamAM aneka viTabaNAothI gherAine peAtAnA vinAzathI tathA para janmamAM naraka nigeAdAdikanI prAptinA kAraNe aMtamAM duHkhI bane che. A janmamAM paNa tene kAI vizvAsa karatuM nathI. " e cera che" A prakAranA apavAdathI enA kAI paNa pakSapAtI thatA nathI. badhAthI tiraskRta thaI ne nirA lamba, ni:sahAya anela evA e jIva sadA duHkha anubhavatA rahe che. ahI adattAdAna upalakSaNa hovAthI maithunanu' paNa grahaNa thAya che. tAtparya e che ke, atRpta vyakti kadI paNa duHkhathI chuTakAro meLavI zakatI nathI, e dareka samaye du:khItaja rahyA kare che. / / 31 // Aja viSayAne pharIthI kahe che-" vALu" ItyAdi ! anvayA --va-vam A pramANe vALuratta(taraNa-javAnuMyanaramya rUpamAM anurakta thayelA manuSyane jyA N viSTi mudttoSita iizcat purNa vrutta: kAI paNa samaye keAI paNa sukha kaI rIte maLI zake ? enA mATe tA sadA sadA duHkha ja duHkha nirmANa thaI cUkayu` hAya che. kemake, phsa ja suvuM nivattas tattha uvabhoge vi kilisadukkhaM yasya kRte dukham nivartayati tatra upayoge'pi hetu:lam je rUpaviziSTa vastune meLavavAmAM duHkha prApta thAya che teA pachI rUpa anurAgamAM tathA tenA upayegamAM atRpti janya duHkha kema na thAya? - avazya thAya ja. bhAvA --rUpanI pAchaLa bahAvarA anela manuSyane kAI paNa samaye kAMi paNa sukha maLatuM nathI. kAraNa ke jyAre tene meLavavAmAM ja prANIne du:kha thAya che teA pachI tene upaleAga karavAmAM sukha kayAMthI maLI zake ? tyAM paNa tenA mATe te| duHkha ja duHkha rahevAnuM 53rA - zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 182 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpameM dveSa karanA bhI anartha mUlatva hone kA kathana A pramANe rUpanA viSayane anurAga ananA hetu che A vAta ahIM tyAM sudhI atAvavAmAM AvI gai che. have emAM dveSa karavA e paNa ananA hetu che A vAtane sUtrakAra batAve che--< meva " ItyAdi ! anvayA --vasmi--ve amane!jJa rUpanA viSayamAM poruM no pradeza gataH adveSa uravAvANI manuSya emeva dukkhohaparaMparAo uvei - evameva dakkhaudha parzrvara: vRti A rIte duHkhanI paraparAone prApta karatA rahe che. vRdruttio ca maM cinAr-pravruSTavittaH me cihnoti dveSathI jenuM sArUe mana paripUrNa bharAcaitru che evA e manuSya je karmonA baMdha kare che. te vivAze-ta 1-tamya vivAde e karmonA vipAkanA samaye tene ghuLo juduM hor-punaH durNa mati A janmamAM duHkha ja maLe che. gAthAmAM duHkhanuM be vakhata graNa karavAmAM Avela hovAthI e bhAva pragaTa thAya che ke, ene bhava-parabhavamAM du:kha ja bhegavavuM paDe che. tathA azubha karmanA e baMdha kare che. je adha hiMsAdi AsravanA vagara thatA rUpameM rAgadveSa na karane para guNa kA kathana nathI. A gAthAthI sUtrakAre e sUcita karela che ke, dveSa paNa rAganI mAka hiMsAdika AsavanA vagara thatA nathI. 533zA A pramANe rUpanA viSayamAM rAga ane dveSanA karavAthI prANImAM je oSa utpanna thAya che e te kahevAI gayela che. have AnA na karavAthI je guNu thAya che ene sUtrakAra batAve che.--"ve" ItyAdi ! anvayAya--ve te maneAjJa athavA te amanejJarUpamAM vitto maLyulovittaH manuSya: rAga ane dveSathI sa`pUrNapaNe alaga rahela manuSya vijJonovizo: rUpa viSayaka zAkathI tadRna mUkta khanI rahe che. tathA manamoni saMtomanamadhyevisar saMsAramAM rahevA chatAM paNa paheLa jovaLI pahAsa paLa tussora zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 183 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMpareNa na lippai-jalena puSkariNI palAzaM iva etayA duHkhaughaparaMparayA na lipyate jaLathI kamaLapatra je rIte temAM rahevA chatAM paNa alipta rahe che tema pUrva kahevAyela saghaLI duHkha paraMparAothI tadana alipta rahe che. bhAvArtha-je pramANe kamaLa jaLamAM rahevA chatAM paNa ethI alipta rahe che ane te saMsAramAM vasate hovA chatAM AvA prakAranI duHkha paraMparA tene leza mAtra sparza karI zakatI nathI. 34 ! cakSu prakaraNa samApta thayuM che A pramANe tera gAthAothI cakSurindriyanA viSayane sAme rAkhIne kahevAmAM Avela che. A ja pramANe bIjI Indriya tathA mananuM paNa je tenA viSayane lagatuM khyAna sUtrakAra kaheze. enI vyAkhyA cakSurindriyanA prakaraNanI Akaka ja jANavI joIe. paraMtu emAM je je viziSTatAo haze te kahevAmAM zrotendriya kA nirUpaNa Avaze. have zrotrendriyanA prakaraNane prAraMbha kare che - cA" ItyAdi! anvayArtha---socasa sa vati-zrotrarA ra vatti zrotra Indriyane viSaya zabda kahevAmAM Avela che te mane jJa ane amane jJanA bhedathI be prakAranA che. machunna sAruM jAdu-maoN rAjAnuM gi: tIrthakara gaNadhara e manejha zabdane rAgane hetu kahela che. tathA majurna to mAthuM manojJa vahetuM jAdU amane jJa zabdane dveSane hetu kahela che. je tenuM sau ja thayA- tayoH samaH vItarAja je A bannemAM samabhAva rAkhe che, vItarAga che. arthAta eja rAgadveSa rahita kahevAya che. rUpA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 184 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha-sasta na soceM pati-sadasya mai zrotraM tti pitAnA viSayabhUta zabdane grahaNa karavAvALI zretra Indriyane mAnavAmAM Ave che tathA soyasya gahaNaM saha vayaMti-zrotrasya grahaNaM zabdaM vadanti zrota indriyo viSaya zabda mAnavAmAM Avela che. A pramANe zabda ane zrota IndriyamAM grAhyA temaja grAhakane saMbaMdha batAvavAmAM Avela che. samaUUUAM rAsa jevuM jAdu amaNuNNaM dosassa heu Ahu-samanojJa rAgasya hetu AhuH amanojJaM dveSasya hetu kAdu manejha zabda rAgane hetu che, tathA amane zabda haiSano hetu kahevAmAM Avela che. bhAvArtha-tIrthaMkarAdikee evuM kahe che ke, zabda ane zrota Indriyane parasparamAM grAhA ane grAhakane saMbaMdha che. zabda grAhya ane zrotragrAhaka che. manejJa ane amanezanA bhedathI zabda be prakAranA hoya che. AmAM mane zabda rAganuM ane amanejha zabda dveSanuM kAraNa bane che. 36aaaa. vadhumAM paNa kahe che-" " ItyAdi ! anvayArtha-no sa3 tivaM uddhi kAH rileSa tannAM jI ti je jIva zabdamAM tIvra Azaktine prApta kare che, je gAjhiyaM vinAsaM varUpara kADhi vinAza noti te asamayamAM nAzane pAtra bane che. zALAsanata majJa zabdanA anurAgathI AMdhaLuM banela durijani-riNaH haraNa pazu mudde-mudhaH hita ane ahitanA jJAnathI rahita banIne evuM samu-cUkyuM mupaiti mRtyune prApta kare che. A pramANe sare -rAje kaiH zabdamAM agrAgathI AkuLa vyAkuLa banela prANuM paNa akALamAM ja mRtyune prApta kare che. paNa pahelAM zabda viSayaka rAganuM phaLa kahyuM, have zabda viSayaka TheSanuM phaLa kahe che-"je sAvi " ItyAdi ! avayArtha-ne cAvi vaMtU tivuM te muve- natu tIvra samupati je prANI amanesa zabdamAM atyaMta dveSa kare che, rUcira zabdamAM ekAMtarUpathI atyaMta anurakta te eja vakhate taMsighaLe soLe Turatoja suvarNa - mi phaLe ne phona yuvakU ti pitAnA durdAnta deSathI zArI rika ane mAnasika duHkhane prApta kare che Aja pramANe taraM-tA amane zabdamAM TheSa karavAvALAnuM e sa-rasa amaneNa zabda jiri kavara hilTira pati kAMI paNa ahita karI zakatuM nathI. 38 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 185 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taro" ItyAdi ! anvayArtha-no ati sarve tarato cahu jije rAtre gamttara je prANI rUcira zabdamAM ekAMnta rUpathI anurakta bane che te tAjhire zAM Ug-gze ti amanejha zabdamAM TheSa kare che. te vAsaH vAda: e bALa ajJAnI kuraNa sampalek karU-huvaca sakvIDana paiti zArIrika ane mAnasika aneka duHkhAne bhegave che. paraMtu je evA hoya che ke, jemane mane ane amanejJa zabda jarA sarakhee kaI paNa prakArane pakSapAta nathI ni-fire te virAgI che. ane evA mukhI-munaH munijana te ja vitena jhUire e duHkhathI lipta thatA nathI. mArA "sApurA ? ItyAdi ! anvayArthI -vida: manejha zabdane sAMbhaLavAnA anurAgathI baMdhAyelA tathA saddaguru-gAramArtharH manajJa zabdarUpa prajana ja jeNe karavA rogya kAryomAM pradhAnarUpe mAnI rAkhela che. ane e ja kAraNe ja vAre-vAra ajJAnI hita temaja ahitanA vivekathI vikaLa che, evA sAbunAnagric-AnA jJAnAtaH kAgaDAnA gIta Adi rUpa dhvanI arthAta gAvAnI madhura devanIne sAMbhaLavAnI abhilASAthI mehita banela -IvaH jIva che jarajare hiMdu ETTY rAjarAna dinakti jAti AdinA bhedathI anekavidha cara-acara pANInI hiMsA kare che. tathA keTalAka te-tan evA jIvone jida-jitre anekavidha upAye dvArA sadA parikaverR-paritApathati sarvadA dukhita kare che. tathA keTalAka jIvene pIDA Ape che. bhAvArtha-majJa zabda sAMbhaLavAnA anurAgathI jyAre jIva emAM otaprota banI jAya che tyAre ene sAMbhaLyA sivAya tene kayAMya cena paDatuM nathI. e pitAnA A prayajanane anucitta upAya dvArA paNa saphaLa karavAnI ceSTAmAM lAgI rahe che. pitAnuM Ichela kArya je rIte saphaLa bane tevA upAyanI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 186 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAM te sadA guMthAyela rahe che. A pramANe e manejha zabdane sAMbhaLavAnI abhilASAmAM prerita banIne sthAvara jaMgama prANAnI virAdhanA karavAmAM paNa te acakAtuM nathI. mRdaM, vAjIMtra, AdimAM upayogamAM AvatAM cAmaDAM, lAkaDAM, vagere mATe e jIvanI hiMsA paNa karate rahe che. A pramANe manesa zabda sAMbhaLavAnI AzAthI baMdhAyele e jIva vividha upAyo dvArA jIvene pIDita ane dukhita kare che. 40 sAjIvANa" ItyAdi ! anvayArtha-sajuvANa-rAdhanAnuAte zabdamAM anurAga thavAthI parivALaparikana sarva prathama A jIva ene sAMbhaLavAnI vAMcchanA rUpa parigrahathI baMdhAI jAya che, pachI vaLe-utA te manejha zabda saMbhaLAvanArI vastunA utpAdanamAM lAgI jAya che. jyAre tenI utpatti ane upArjana thaI jAya che tyAre rAtrino - kSatriyo ene vinAza na thaI jAya, A mArI pAsethI kaI paDAvI na le, AvA abhiprAyathI yukta banIne tenuM rakSaNa karalAmAM tatpara rahe che. tathA pitAnA prajanamAM ane bIjAnA prayojanamAM ene upayoga karavA lAgI jAya che. varU vino ja huM sukuM te-ce vivone kaa nava jyAre e vastune vinAza thaI jAya che, athavA te e tenI pAsethI kaI paDAvI lya che, AvI dazAmAM te e mane jJa zabdamAM vihita banela ka vyaktine eka kSaNa sukha maLatuM nathI. A pramANe saMmoravAhe titti -sojA anRNAmaH upabhoga kALamAM enAthI tene tRptine lAbha thane nathI. AthI tene sukhane lAbha kayAMthI maLI zake ? 41 sa" ItyAdi ! anvayArtha-jyAre e sade titta-rI bataH jIva zabdarUpa viSayamAM asaMtuSTa rahe che, arthAta game te rIte sAMbhaLavAnuM maLe evA ja upAyamAM e rAta divasa guthAyela rahe che. e prANI parizmi sarovara-pariSade - vasa: prathama sAmAnyarUpa zabdamAM Asakta mativALA bane che. pachIthI vizeSa zabdamAM Asakata banI jAya che. pachIthI paNa suddi na veDuM-tuTa utti maneza zabda sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM enAthI tene kadI paNa saMtoSa thato nathI A pramANe tuTTo duhI-anupiToLa phulIsanuM asaMtuSTa paNAnA deSathI dakhita thaIne te pachIthI samAvi-sTomAvisTA lobhathI melA manavALo thaIne rahe che. ane pAsa mA~ nAca-ra 3rAM gAte A kAraNe malinacitta banelo te bIjAnI gItagAyaka dAsI Adikene athavA vINa, vAMsaLI, Adi suMdara evAM gAvAnAM sAdhanane vagara pUchaye, vagara Ape, uThAvI le che. jarA taSkama" ItyAdi zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 187 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayAya--ta AmimUyakSa sare paci ttittassa homosA mAyA muA ags tatthAvi dukkhAnavimuccAI - tRSNAbhibhUtasya adattahAriNaH zabde parigrahe ca gadrazya homoSAt mA mULa dhaMte taji sa dulAr na vimukhya tRSNAne vadhAranAra evA maneAna zabdane sAMbhaLavAnI abhilASAthI abhibhUta-leAbhanA-vazavatI-A kAraNe suMdara evAM gAvAnAM sAdhanAne kAI ne pUchyA vagara ke ApyA sivAya levAvALA tathA zabdarUpa parigrahamAM asaSi evA purUSanA lAbhanA doSathI mAyA pradhAna asatya bhASaNa vRddhigata bane che. mAyA pradhAnarUpa e asatya bhASaNunA karavA chatAM paNa te duHkhathI mukta thatA nathI. "mosasa " ityAMdi ! jA ,, mAne arthe temaja bhAvAtha agAu kahevAmAM AvI gayela che. gAthA 31 juA (445 e ane samApta karIne sUtrakAra kahe che-- sAghuttaAE '" ItyAdi. AnA atha jue agAu kahevAI gayela gAthA 32 mAM II4l " mena ' ityAdi ! AnA artha ane bhAvArtha A adhyayananI 33 mI gAthAmAM kahevAI gayela che. tyAM tene artharUpa bhAvAthathI kahevAmAM Avela che. tyAMthI ene agha karavAmAM e zakhtAne laIne joDI levA joIe. 465 A pramANe zabda viSayaka rAgadveSanA deSane kahevAmAM Avela che. have temAM rAgadveSa na karavAnA guNane kahe che.--" sadde" ItyAdi. AnA artha ane bhAvAthane jANavA mATe gAthA 34 mI jue. IIjaNA dhrANendriya kA nirUpaNa A pramANe zrotranuM prakaraNa kahyu have prANanuM prakaraNa kahevAmAM Ave che.ghaannrs ItyAdi ! (f "" anvayAya--dhALaAE zALa graMtha vayanti-prALaya maLa rASaM yavRtti dhrANe zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 188 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ndriyane viSaya gaMdha kahevAmAM Ave che. te sugaMdha ane dudhanA bhedathI be prakAre che. mayjo te jAvuM du-manojJa te rAtuM jAdu tIrthakara gaNadhara Adika devee sugaMdharUpa mazagaMdhane rAgane hetu kahela che, tathA anagyi to Adu-amanojJa hetuM : durgadharUpa amaneza dveSane heta kahelA che. jJo te samo vIrAja-vaH sacoH samaH vatanaH je A baMnemAM samabhAva rAkhe che te vItarAga che. I48. "dhara" ItyAdi ! anvayArtha-pAdi idhaH @i vacaMti-jJAna javAya mavi vanita gha:Na Indriya gaMdhanI grAhaka che. tethI vArasa jAMgha vacaMti-prANa jAuM 2 vanti ghANendriyane viSaya gaMdhane che, kAraNa huM samajunaM jAdunArA detuM namanojJa Adu manejha gaMdhane rAgane hetu kahevAmAM Avela che ane bamaNunuM rokSa Ag- manojJa pa ihetuM H amaneza gaMdha dveSanuM kAraNa batAvela che. bhA. dhelu" ItyAdi. anvayArtha- tivra uddhirU tIvra juddhi tije purUSa gaMdha viSayamAM tIvra Asaktine dhAraNa kare che te gavAsTicuM vaLari Ta jawAtri vinAza kALoti te akALamAM ja mRtyune prApta kare che. - jAtu jema gaMdhanAM anurAgathI AMdhaLe banela zorU ji-kavipRddha tathA nAgadamaNIya Adi sarSa vazIkaraNa auSadhiyAnI gaMdhanA abhilASI - sApa viTAgo-visTA pitAnA daramAMthI nivamaMte-nirbana bahAra nIkaLatAM ja vinAzane prApta bane che. bhAvArtha -gaMdhanA viSayamAM je prANa anurAgI banI jAya che te nAgadamaNIya Adi auSadhinI gaMdhamAM anurAgI banelA sarSanI mAphaka akALamAM mRtyune prApta kare che. ghAtaka leke jyAre sapane mAravAnuM Icche che tyAre teo tyAM ketakI Adi auSadhiye tenA daranI pAse rAkhI de che. e auSadhinI gaMdhathI AkarSAIne sarpa jyAre daramAM bahAra nIkaLe che tyAre e ghAtakI manuSyo tene mArI nAkhe che. I5che "je sAvi ItyAdi. je prANI amaneNa gaMdhanA viSayamAM tIvra TheSane dhAraNa kare che te e kSaNamAM potAnA durdAta deSanA kAraNe ja duHkha pAme che. AmAM e gaMdhano kAMI paNa deSa nathI. palA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 189 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giAMtara" ItyAdi. je prANI manojJa gaMdhamAM ekAntataH rakta banI jAya che. e niyamathI amanojJa gaMdhamAM dveSa kare che. A kAraNe te duHkha paraMparAne bhagavyA kare che. parata je A banemAM samabhAva rAkhe che te muni virAgI che ane te kadI paNa rAgadveSathI utpanna thatA duHkhathI duHkhita thatA nathI. parA rAga ja hiMsAdi AsavanuM kAraNa che, ane hiMsAdithI ja rAga duHkhana kAraNa bane che, AthI e vAtane sUtrakAra cha gAthAothI kahe che - "baMdhANu" ItyAdi. anvayArtha-fza-ividaH gadhanA anurAgathI pIDita banelo jIva batta-sAbhArthA saghaLA saMpAdanIya kAryomAM potAnA projanane siddha karavuM eja sahuthI moTuM kAma samaje che. e ja kAraNa che ke, vA-vAtra te ajJAni A sthitimAM paDIne hita ane ahitanA vivekathI vikaLa banI jAya che. viUTTTTTTTdhAnujArAnuAtaH Aja kAraNe te manejha gaMdhanI AzAmAM paDIne nera-anerAna aneka prakArathI vAre-vArani trasa ane sthAvara vene nidi triH vividha upAya dvArA paritArU-paritApathati duHkhita kare che tathA vIje-dhIracati temane pIDa pahoMcADe che. paNA "baMdhANa" ItyAdi ! anvayArtha-bAjuvALa-TSAnujAte gaMdhamAM anurAga thavAthI gaMdha viSayaka ri -pazvina parigrahathI e jIva gaMdhayukata vastunuM pAcaLe. vArasAnnizo-rasparane rakSatriyo upArjana karavAmAM tathA tenuM rakSaNa karavAmAM ane tene potAnA ane bIjAne upagamAM lagADavAmAM tathA nA am 2 46 saheM-ca vico ja thaM surauM eno vyaya thavAthI temaja vinAza thavAthI duHkha ja thato rahe che. saMmojA ja sirijAye--saMmoravAje kalAke upaga kALamAM paNa e jIvane te gaMdhanI tRtIne lAbha thato nathI. AthI e avasthAmAM paNa te sukhI thatuM nathI. pA. " " ItyAdi. anvayArtha-prANa ja gati -pe karaMta jyAre gaMdha viSayamAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRpta thatuM nathI tyAre e samaye gedhane meLavavAmAM atyaMta Asakta banIne paNa te saMteSa prApta karI zakatuM nathI. A pramANe anuddivorena durI-batuSTisoLa sudhI asateSa paNAnA doSathI duHkhita banIne te rasa-paraca bIjAnA gaMdha viziSTa dravyane DhomAvi-DhomAvisTaH lebhane vaza banIne vagara mAgye tema vagara puchaye laI le che. je 55 tabbA" ItyAdi ! gaMdhamAM jyAre prANI asaMtuSTa rahyA kare che. tyAre te ene meLavavAnI dareka prakArathI ceSTA karyA kare che. A pramANe ene hAtha karavAnI ceSTArUpa tRSNAthI AkuLavyAkuLa banelA enA cittamAM cerI karavAne bhAva jAge che ane jyAre e tene gherI le che. A pachI e carIne chupAvavA mATe e nAnA prakAranAM mAyA pradhAna asatya bhASaNa karatA rahe che. A pramANe asatya bhASaNarUpa deSathI tene kadI paNa chuTakAre thatuM nathI. te 56 che. "mokarasaItyAdi ! A pramANe gaMdhamAM atRpta e e prANuM khoTuM bolatAM pahelAM ane khoTuM bolatI vakhate duHkhI thAya che ane aMte paNa duHkha ja pAme che. A pramANe pArakI vastune meLavyA pachI paNa e gaMdhathI tRpta thatuM nathI. atu. minA kAraNe nirAdhAra banIne e sadA dukhita ja rahe che. paNa "bApu" ItyAdi ! A pramANe gaMdha guNamAM anurakta banelA prANIne koI paNa samaye DuM paNa sukha kyAMthI maLI zake? jyAre e gaMdhamAM anurAga karavAthI duHkha thAya che te pachI e maLyA chatAM paNa duHkha ja maLavAnuM. chatAM paNa keTalA AzcaryanI vAta che ke, aneka rIte zarUmAM ane pachIthI duHkhane anubhava karavA chatAM paNa jIva enA upaga mATe taDapateja rahe che. pa8. A pramANe gaMdhanA viSayamAM rAgane anarthane hetu kahI have "Sa paNa anathano hetu che e batAve che-"meva" ItyAdi. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 191 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe gadha-amaneAjJa gaMdhanA viSayamAM arUci pariNAma svarUpa dveSabhAvane prApta anela jIva A prakAranI du:khAnI paraparAone bhegaLyA kare che. tathA enAmAM pradviSTa citta banIne kamantu upArjana kare che. te jyAre tenA vipAkakALa Ave che. e samaye te pharIthI duHkhI ja rahe che. / 59 gadhanA viSayamAM rAgadveSane na haTAvavAnA doSane kahyA, have rAgadveSane haTAvavAnA guNane kahe che.--pe " ItyAdi ! maneAjJa gadha ane amaneAna gaMdhathI virakata prANI zeka rahita banIne saMsAramAM rahevA chatAM paNa pUrvokta A duHkha paraMparAthI kadi paNa lipta thatA nathI. jema pANImAM rahevA chatAM paNa kamaLapatra pANIthI alipta rahe che, 6nA jivendriya kA nirUpaNa A pramANe ghrANendriyanuM prakaraNa kahevAyu, have jInhA IndriyanuM prakaraNa kahe che--" nauhANa" ItyAdi anvayA--jene jInhA Indriya dvArA AsvAti karavAmAM Ave te rasa che A khATA, tIkhA, vigerenA bhedathI pAMca prakAranA che. nauhA mULa E yaMti-hriyAH praLa saMpatti jInhA IndriyanuM AkaSaNa rasa kahevAyela che. manunuM zahera bATu-manojJa rahetu. Adu maneAjJa rasa rAganuM kAraNu khatAnavAmAM Avela che. manuna teM hoddeza bAju amanojJa taM roSahetuM bAdu: amanAjJa rasa dveSanuM kAraNu khatAyela che. tevu no samo chatrIyAno sacoH caH samaH jJa thItA: A bannemAM je samabhAva rAkhe che te vitarAga che. 615 66 rasassa " ityAdi! bhAne jInhA Indriya rasane grahaNa karanAra mAnavAmAM Avela che tathA grAhya rasa mAnavAmAM Ave che. temAM manejJarasa rAganA hetu, tathA amane jJa rasa dveSanA hetu atAvavAmAM Avela che. dA " levu " ItyAdi ! anvayA--no rakSemu niddhi ve, te bAhriyaM vikhAsa vapha-yaH sevu zuddhi naiti sa brAhi vinA, vaiti je prANI rasamAM tIvra lAlupatA rAkhe che te akALamAM mRtyune pAme che. jema vAge hirAiimatrAt makke gAmitta zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 192 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAji-jAtaraka zivamitrAcaH maracA nAmikamoda mAMsane khAvAmAM lepa banela mAchaluM enA rAgamAM Atura banIne galanA kAMTAmAM phasAIne akALe mRtyu pAme che. bhAvArtha-nmAchalAne pakaDanAra macchImAra eka loDhAnA vAMkI aNIvALA kAMTAmAM mAMsane kaTake laTakAvIne derAthI bAMdhI tene pANImAM laTakAvI de che. mAchaluM e mAMsanA TukaDAne khAvA jAya che tyAM e aNIdAra kAMTo tenA gaLAmAM ghusI jAya che A pramANe e mAchalI te kAMTAmAM sapaDAIne macchImAranA hAthamAM pakaDAI jaI akAlamAM mRtyu pAme che. A ja pramANe je jIva jI hA Indriyane lolupI hoya che te paNa akALe pitAnA prANane gumAvI de che. 63 nevi" ityAdi! je jantu amanesa rasamAM tIvra TheSa dhAraNa kare che, te e kSaNamAM paNa pitAnA ja durghataSanA kAraNe duHkhI thAya che. rasane AmAM kAMI paNa deSa nathI. 64 A pramANe cheSane saghaLAM anarthone hetu batAvIne have rAgane saghaLA anarthone hetu batAve che.-"utaItyAdi! je prANuM manahara rasamAM ekAntarUpathI anurakta bane che e bALa che. kemake, te e sthitimAM amanejha rasamAM TheSa karavA lAgI jAya che. A kAraNe te ene bhegave che. je A banne avasthAmAM rAga dveSa karatA nathI e muni e dukhathI rahita thaI jAya che. ApA rAga ja hiMsAdi Amravane hetu che. A kAraNe hiMsAdine laIne rAga ja dukhanuM mULa kAraNa che A vAtane sUtrakAra cha gAthAothI kahe che "U" ItyAdi! rasanA anurAgathI pIDita banele jIva sarva prathama saMpAdanIya kAryomAM pote pitAnI jAtane saMtuSTa karavAmAM ja pradhAna kartavya mAne che. A ja kAraNe te aneka trasa ane sthAvara jIvonI hiMsA kare che. AmAM te koI koI jIvene haraNa, mAchalAM, Adikane khAvA mATe vividha prakAranA upayothI mAre che ane kaI kaI phaLa mULa kaMda, Adikene e pIDA pahoMcADIne paritApita kare che. dAdA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratALu vALa ' ityAdi! jyAre jIvanI manejJa rasamAM Asakti vadhI jAya che tyAre te erasane grahaNa karavAnI IcchAthI e rasa viziSTa vastunuM upArjana kare che. enI prApti thavAthI pachI enuM saMrakSaNa kare che peAtAnA nimitta ke bIjAnA nimitta tenA upayAga kare che. jyAre enA vyaya ane viyeAga thaI jAya che tyAre emAM tene duHkha thavAthI sukha kayAMthI maLI zake? upaleAga kALamAM pazu enAthI yathAvat tRpti thatI nathI. AthI e avasthAmAM paNa e jIva sukhI thaI zakatA nathI. AdNA "" rasamAM jene tRpti nathI, enA doSa kahe che.--le" ityAdi. jyAre prANI rasamAM atRpta banI rahe che te e enI cAhanAmAMja rAta divasa tatpara rahe che. jyAre e tene prApta thaI jAya che tyAre te enAmAM ekadama Asakta banI jAya che. AmAM enI dazA evI thaI jAya che ke, te bIjAnI khAMDa, khAjA, phaLa, Adi vastuone paNa vagara Avye upADI lye che.68A tahA * ItyAdi ! * rasane apanAvavArUpa parigrahamAM atRpta tathA tRSNathI vyApta prANImAM bIjAnI vagara ApelI vastunuM grahaNa karavAthI lAbhanA doSathI mAcAyuMkta mRSA bhASaNa ghaNA pramANamAM vadhI jAya che ane e mRSAbhASaNamAM paNa e addattA jJAnazIla vyakita duHkhathI bacI zakatI nathI. 56aa " molakSa '' ityAdi ! e jIva kheDu khelavAmAM jyAre paTu anI jAya che tyAre paNa te e bhASaNanA pahelAM ane pachIthI tathA ene khelavAnA samaye paNu dukha thaIne duHkhada avasAna vALA ja bane che. arthAta mRSAvAdanuM phaLa tene duHkha bhogavavA rUpaja maLe che. A pramANe adattane grahaNa karavA jatAM rasamAM atRpta banela e prANIne sa'sAramAM kAI paNa sahAyaka banate nathI. A pramANe rasAbhi lASI vyakti enAmAM atRpta rahevAnA kAraNe sukhI na banatAM kharekhara duHkhija banI rahe che. 70nI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 194 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e arthane ja pharIthI kahe che.-"sApu" ItyAdi. A pramANe je prANa rasamAM anurakta mativALo thAya che ene kaI paNa sthaLe kAMI paNa sukha maLatuM nathI. je rasAnurAgamAM tathA e rasanA upagamAM paNa jyAre kaleza ane duHkhabhegave che te khabara nahI ke, Ane u5bhaMga karavAmAM te zA mATe lavalIna banI rahe che. ane kema ene upabhega karavA nImita duHkha bhegave che. 71 rasa viSaya rAgane anarthane hetu kahyo, have zreSane anarthane hetu kahe che"mA" ItyAdi ! rasamAM je dveSa kare che e paNa evI pUrvokta dukha paraMparAne bhagave che tathA prakiSTa citta hovAnA kAraNe e jIva je karmone saMcaya kare che, jyAre teno vipAka kALa Ave che tyAre e pharIthI jemane tema duHkhI thavA mAMDe che.AcharA rasa viSayaka rAgadveSane na haTAvavAnA deSane kahyo, have rAga dveSane haTA. vavAnA guNa kahe che. "ra" ItyAdi! rasamAM virakta banela prANu zeka rahita banI jAya che ane te saMsAramAM rahevA chatAM paNa kamalapatra je pramANe pANImAM lipta nathI thatuM te pramANe dukha paraMparAthI lipta thatI nathI, 73 sparzanendriya kA nirUpaNa jIlDA IndriyanuM prakaraNa kahyuM have sparzendriyanuM prakaraNa kahe che - "jAsa" ItyAdi ! anvayArtha-Arsa vAyarasa gf vacaMti-Aza vAcasva La vanita sparza viSaya sparzana Indriyane kahe che tathA manna rAjavuM Tu-vaM manohna rAjA tuM mane jJa evA e sparzane rAgane hetu batAvela che. amapunaM vora de du-manojJa ja gag. amaneza je sparza hoya che te zreSane heta hoya che. tenuM no samo sa vIcAroH jaH samaH sa vItarAja A bannemAM je samabhAva rAkhatA hoya che te vItarAga kahevAya che. 74 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 195 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAsarasa " ItyAdi ! anvayA--Aca hAlasa nAM vacatti-Aya zasya prAM vanti spana Indriyane ATha prakAranA spardhAnA grAhaka kahela che tathA jAnuM nAcahna vALa yanti-sparzaH vAcaya mAM vRnti ATha prakAranA spardhA spana IndriyanA viSaya kahevAmAM Avela che. madhurUM rAjasta Treka bAdu manojJa rAsya hetu AduH manAjJa spa rAganA hetu tathA manutraM Tomasa heDa bAju-gamanojJa dveSaNa hetu Ada: amaneA dveSanuM kAraNu khatAvAyela che. pA "vhAlepu " ItyAdi ! 66 anvayAtha----tenu parAvu spardhAmAM loncaH je titraM pevuiMtIvra vRddhima tIvra vRddhine vek ti dhAraNa kare che te trAhiyaM vibAsaM pAvanlR-satrAhima vinAza prApnoti te akALamAM vinAzane prApta thAya che. tratra jema vArerAsure maneAsa spardhAnA anurAgathI AMdhaLA banela vande-vanyaH jagalI rphoiziH pADo sIca najAyaane-zItanajAvananna: ThaMDA pANImAM paDIne magaranA pUjAmAM sapaDAIne akALe maraNa pAme che. chaThThA " naicAvi" ItyAdi ! je jIva amaneAjJa sparzamAM tIvra dveSane dhAraNa kare che te ekSaNamAM paNa potAnA danta doSavaza duHkha pAme che. sparza ene kAMI paNa bagADa karatA nathI. 199}{ ttatte '" ItyAdi ! 66 je vyakita manAtta spamAM ekAnta anurakata thAya che tathA amaneAjJa sparzathI dveSa kare che te niyamataH duHkhAne pAme che. je evuM nathI karatA te muni duHkhathI lipta thatA nathI. pAcha8A rAga ja hiMsAdi AsavanA hetu che A kAraNe hiMsAdine laIne rAga ja duHkhanuM mULa kAraNa che, te cha gAthAothI kahe che phAsANugA *deg ityAdi ! maneAjJa spanA anurAgathI pIDita banela jIva saghaLA kAryomAM e ja eka mukhya kArya samaje che ke, game te rIte mane mane spardhAnA lAbha maLe, amaneAjJa sparza nahI. A mATe te AvA amanAjJa sparzanI prApti zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 196 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimitta hitAhitanA vivekathI rahita khanIne khAla jIvanI mAphaka e eka mAtra maneAjJa sparzonI AzA pAchaLa paDIne aneka prakAranA trasa ane sthAvara jIvAnI hiMsA kare che. kAi kAI jIvAne te aneka upAyaiA dvArA satApita kare che. tathA keTalAka jIvAne pIDita kare che. chA 66 tALuvALa '' ItyAdi! manejJa spanA anurAga hAvAthI jIva enI mucchAmAM khadhAI jAya che. ane tenI prApti karavAmAM saceSTa banI jAya che. jyAre ene tenI prApti thaI jAya che tyAre e tenI rakSA karavAmAM tatpara rahyA kare che. peAtAnA upaceAgamAM tathA khIjAnA upayogamAM paNa suMdara sparzavALI vastunA prayAga kare che, AvI sthitimAM jyAre tenA nAza athavA viyeAga thaI jAya che te ene tenA vagara eka kSaNu pazu sukha maLatuM nathI. tathA tenA upayAga karatI vakhate paNa ene jevI tRptI thavI joIe te thatI nathI. AthI atRpti janyu du:kha e samayamAM paNu ane thatu' rahe che. 80nA " hAre attitta" ItyAdi ! spanA viSayamAM atRpta prANI e sparza viSayane grahaNa karavAmAM atyaMta Asakata khanI kadI paNa satASane prApta thatA nathI. A rIte tu. TInA doSathI du:khIta anele e prANI lAbhathI malina citta banIne khIjAnI suMdara spavALI vastune vagara ApyuM ja grahaNa karavA lAgI jAya che, 5815 'tAmimUyalsa " ItyAdi ! sparUpa parigrahane apanAvavAmAM atRpta prANI tRSNAthI abhibhUta thavAthI adattAdAnanuM grahaNa karavAmAM jyAre lAgI jAya che tyAre enAmAM leAbhanA doSathI mAyApradhAna asatya bhASaNa vadhavA mAMDe che. A prakAranI sthitimAM paNa te duHkhathI chuTakAro meLavI zakatA nathI. 582aa "mottarasa " ItyAdi ! 66 mRSAva danA pahelAM athavA pachIthI temaja tene kheAlatI vakhate e jIva du:khI thAya che. ane tenA aMtakALa paNa duHkhada ane che. A rIte adyattane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 197 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa karanAra e jIva manAjha sparzamAM atRpta banI saMsAramAM niHsahAyaka banI jAya che ane hara prakArathI duHkha ja duHkha bhogavatA rahe che 583 " jurattasa" ItyAdi ! A pramANe manejha sparzamAM je prANuM anurakta bane che te kaI paNa rIte kaI paNa sthaLe jarA sarakho paNa sukhI thaI zakato nathI. A rIte je sparzanA mATe e rAta divasa duHkhI thatuM rahe che. e sparzano anurAga ane tene upaga sukhaprada kaI rIte banI zake ? kadI paNa nahIM. 84 | sparza viSayaka rAgane anarthane heta kahyuM, have tadaviSayaka cheSa paNa anarthane hetu hoya che tene kahe che -"ghara" ItyAdi! sparza viSayamAM pradaiSane prApta thayela prANI Aja pramANe dukhanI paraMparAne bhagave che kemake, je dveSa cittavALo thAya che e karmone baMdha kare che ane e karma pitAnA udaya kALamAM e jIvane vAravAra duHkhIja kare che. 8pA. sparza viSayaka rAgadveSane na haTAvavAnA deSane kahyA, have tene haTAvavAnA guNane kahe che.- "jANe viro" ItyAdi ! sparza viSayamAM virakta banI rahela purUSa zeka rahita thaI jAya che. tathA e saMsAramAM rahevA chatAM paNa pUrvokta duHkha paraMparAthI lipta nathI thatA. jema mana kA nirUpaNa jaLamAM rahevA chatAM paNa kamaLapatra jaLathI lipta thatuM nathI. che 86 A sparzendriyanuM prakaraNa kahyuM, have mananuM prakaraNa kahevAmAM Ave che "mArU" ItyAdi ! anvayArtha-mAvaM-mAvat rUpAdikanA smaraNa svarUpa athavA manejha rUpAdikanA saMganA upAyanA citvanarUpa athavA amane jJa rUpAdikanA viyoganA upAyanA cihanarUpa athavA svapna AdimAM prApta thayela rUpAdika viSayarUpa bhAva mAsa ja vayanti-mana mAM vanti mananuM AkarSaNa mAnavAmAM Avela che tathA macchanna te gAdu-mainezaM tuM nAnuM bA manojJa e bhAva rAgane hetu mAnavAmAM Avela che tathA bamaNuzaM te hovuM jAdu-%E zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 198 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nonna raM tuM gADuM amaneza te rUpAdika viSayakabhAva dveSane hetu manAyela che. jo te tamo sa vIrAno-ya to samaya vItarAH je manuSya rUpAdika viSayaka e bhAvamAM samabhAvavALA che e vItarAga che. 87 mana" ItyAdi ! anvayArtha-mAve maLata vanti-mAve mana praphuvi rAtti 2pAdika viSaya te bhAva manane viSaya kahevAmAM Avela che tathA mAvatara maLe jaE jayatti-bhAva manaH praduLa vanita raMpAdika viSaya e bhAvanuM mana grAhaka kahe, vAyela che. samag# de zAdu-manojJa rAya detuM jAdu manojJa bhAvAnuSaMgI mana rAgano hetu ane manu siraNa du-amane jIjI de zAka amane jJa bhAvAnuSaMgI mana dveSane hetu kahevAyela che. 88 mAsu" ItyAdi ! je manuSya manejJa rUpAdikanA smaraNarUpa bhAmAM tIvra guddhine dhAraNa kare che te akALamAM naSTa thaI jAya che. jema manejJa rUpAdikemAM Asakta banela hAthI, hAthaNIthI potAne mArga bhUlIne akALamAM mRtyune pAme che. tAtparya AnuM e pramANe che ke, je rIte madamasta gajarAja hAthaNInI pAchaLa paDIne rAjAnA sevakonA hAthathI pakaDAI jAya che. ane saMgrAma AdimAM pahoMcIne mRtyune prApta thAya che eja pramANe manejJa rUpAdikamAM mohita banela prANI akALamAM mRtyune bheTe che. praznamananA A prakaraNamAM cakSurindriyanA viSayanuM A daSTAMta asaMgata che. kemake, cakSu Indriyane vazathI ja gajanI pravRtti hAthINInA viSayamAM jANI zakAya che. uttara-jo ke hAthInI hAthaNInA viSayamAM pravRtti cakSu IndriyanA dvArA rUpa joIne ja dekhavAmAM Ave che te paNa tyAM mananI pradhAnarUpathI vivakSA mAnavAmAM Avela che. kemake, manane saMkalpa thayA vagara te enA viSayamAM pravRtti karI zakatuM nathI. e rIte A dRSTAMtanI saMgati besI jAya che. athavA je hAthI kAmanA AvegathI vyAkuLa banI jAya che. emAM madAMdhetA hovAnA kAraNathI cakSu Adi IndriAnA vepAranA abhAvamAM paNa manano ja vepAra bane che. athavA jyAre hAthI kAmathI AMdhaLe banI jAya che tyAre te hAthaNInuM vAraMvAra samaraNa karIne enI prAptinA mAgane paNa bhUlI jAya che. ane ahIM tahIM bhaTakavA mAMDe che. AvI sthitimAM te pakaDAI jAya che ane paravaza banIne saMgrAma AdimAM mRtyune AdhIna banI jAya che. tullA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va" ityAdi ! 2 prANI amanagarUpa Adi viSayaka bhAvamAM tIvra dveSa dhAraNa kare che te e kSaNamAM paNa pitAnA ja durdIta doSanA kAraNe duHkhane pAtra bane che. enA duHkhI thavAmAM e bhAvane keI aparAdha nathI. 90 piAro" ItyAdi ! je manuSya manojJabhAvamAM ekAntataH rakta banI jAya che ke bALa jIva che. ane te amaneza bhAvamAM pradaiSa kare che. Aja kAraNathI e duHkha bhagave che. je A pramANe karatA nathI te virakata AtmA muni che. ane e A dukhethI lipta thatA nathI. 1915 rAga ja hiMsAdi Asavane hetu che. AthI hiMsAdine laIne rAga ja duHkhanuM kAraNa hoya che tene kahe che. "mAvANu" ItyAdi! - saMkilaSTa pariNAmI jIva rUpAdi viSayaka abhiprAyane vazavata thaIne pitAnA bhAvane ja siddha karavAnuM ja sarva prathama kartavya mAne che. A avasthAmAM tene heya ane upAdeya bhAno jarA sarakhee viveka raheto nathI. AthI e bAla jIva rUpAdi viSayaka smaraNane anukULa abhikAMkSAnA vazavartI banIne aneka trasa ane sthAvara nI hiMsA kare che tathA vividha prakAranA upA dvArA keTalAka ene e paritApita kare che. ane keTalAka jIvane pIDita kare che. pa2A mAMguItyAdi ! bhAvamAM jIvana anurAga hovAthI te emAM mUchatmaka parigrahathI jhakaDAI jAya che. ane eja kAraNe te enA utpAdanamAM, rakSaNamAM ane tenA upagamAM sukhI banI zakatuM nathI. A pramANe upaga kALamAM yathAvatta prApti na thavAthI te sukhI thaI zakatuM nathI. allA "mA" ItyAdi! bhAvamAM atRpta prANI e parigraharUpa bhAvamAM atyaMta Asakata banIne pitAnA asaMteSarUpI deSathI dakhita thayA kare che ane lebhathI malina cittavALa banIne pArakAnI adatta vastune pitAnA abhiprAyanI siddhinA nimitta ghaNe bhAge grahaNa karI le che. pa94 taSNamiksa ItyAdi! anvayArthabhAve risAde titta-mAve mithe asahya bhAva viSayaka parigrahamAM atRpta athavA te tAmimmatatta-vRconfmamUtA tRSNAthI abhibhUta prANI sattALio-kArikhaH adattane grahaNa karanAra hoya che ane tenA lobha dosA-lobha doSAt haliSayI mAyA musaMvai-mAyA mRSA vardhate bhAyAyukta zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asatya bhASaNa adhika ane che. tattvavi dulA te navimuktatrAhi duHlAn 16 vimukhyane mRSAbhASaNa karanAra e jIva duHkhathI zakatA nathI. prA chuTakAro meLavI " mocarasa " ityAdi. mRSAbhASaNa karatAM pahelAM ke tenI pachIthI athavA tA e khelavA samaye duHkhI e jIva kharAma bhAvanA dharAvanAra banI rahe che. A pramANe adyattane grahaNa karanAra te bhAviSayamAM atRpta thaIne tathA niHsahAya thaI ne duHkhIta ja banI jAya che. 596 // 64 mAvALurattala ''ItyAdi ! A pramANe bhAvamAM anurakta purUSane koipaNa samaya caiDuM paNa sukha kai rIte maLI zake, e bhAvanA anurAgamAM tathA upaleAgamAM paNa jyAre phleza ane du:kha thAya che tyAre jIva enA nimitta duHkha zA mATe uThAvatA haze ? / / A rIte bhAviSayaka rAgane ananA hetu kahI matAnyeA have dveSa paNu ana nA hetu hAya che, ene kahe che.--" meva' ItyAdi. mAmni-mAve aniSTha padArthInA smaraNurUpa bhAvamAM arthAta " aniSTa vastunA vicAga thaI jAya" A prakAranA vicAramAM posa no--tradveSa ta madveSane prApta banelA jIva meya--vameva A pramANe TurIoparaMparAo-TuHNIyaja H duHkhAnI paraMparAne vek aiti prApta kare che. tathA yuddhavitto caOM ma ciNA tassa vivAge puNo duhaM hoi - pradviSTacittaH yat karma cinoti tasya vipAke puna: duHEmati pradviSTa cittavALA thaIne e jIva je je karmanA adha kare che e karmInA vipAka samayamAM te phrIthI duHkhI thAya che. prA bhAva viSayaka rAga dveSane na haTAvavAnA doSane kahI batAvyA, have te viSayanA rAgadveSane haTAvavAnA guNane kahe che-" mAve" ItyAdi ! ISTa temaja aniSTa padArthanA maraNurUpa bhAvamAM athavA maneAjJa temaja amanAjJa vastu viSaya karavAvALA bhAvamAM rAga dveSa rahita banela prANI zAka rahita Aya che. AvA jIva saMsAranI vacamAM rahevA chatAM paNa A zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 201 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkha paraMparAthI jaLamAM rahela kamaLa patranI mAphaka alipta ja rahe che. chellA eja arthathI pharIthI saMkSepathI kahe che.--"viMcanA" ItyAdi ! anvayArtha-NavaM-gva A rIte pUrvokta prakArathI phaMphicarcA-ndirAH cakSurAdi indriyanA viSaya, rUpAdika tathA manane viSaya smaraNAdi padArtha, bhAva-nALio-jiLaH rAgadveSa saMpanna majurasa-manunA manuSyane surata - kuttA hetavo zArIrika ane mAnasika duHkhanA kAraNarUpa bane che. paraMtu vIcArata-cItarara je enAmAM vItarAga hoya che, arthAt AvA viSayamAM jene rAga ane dveSa nathI emane te je-te riMga e cakSu Adi InDiyAnA viSaya temaja mananuM smaraNa AdirUpabhAva cArU-tAvita kaI paNa saMjogomAM thoni-sto jarA sarakhe paNa vinizcitta zArIrika ane mAnasika ri-Turgha ra nita duHkha utpanna karI zakatuM nathI. - bhAvArtha-je manuSya IdriyonA viSayomAM ane mananA saMka95vikalpa rUpa bhAvamAM rAgadveSa karyA kare che te ja sadA duHkhI rahyA kare che. paraMtu je vItarAga che te, A viSaye dvArA keI paNa samaye kicita mAtra paNa duHkha pAmatA nathI. Aja rIte rAgI duHkhI thAya che. ane vItarAgI duHkhI thatA nathI. e vAta A gAthA dvArA sUtrakAre batAvela che. 100 kAmaga rUpe kAraNe vidyamAna hovAthI rAgadveSa rUpa kArya avazya upasthita thAya ja che. A kAraNe kaI paNa vItarAga na thaI zake te pachI duHkhane kAmabhoga ke svarUpa kA nirUpaNa nAza kaI rIte thaI zake? AvI AzaMkAnuM nivAraNa karavA mATe kahe che.- "ra vAmamA " ItyAdi! avayArtha-monA-mamoH zada tathA rUpa kAma, gaMdha, rasa ane sparza-bhega, e badhA samartha = ri-samatAM upajAti rAga ane dveSanA abhAvarUpa samatA bhAvanA prati hetu banI zakatA nathI. kadAca je A saghaLA samatA bhAvanA hetu heta te saMsAramAM koI paNa prANI enA kAraNe rAga dveSa karata nahIM. saghaLA leka vItarAga banI jAta. paraMtu evuM te banatuM ja nathI. A pramANe mo-moH e kAmaga viEta ti-niti na cAnita krodha AdirUpa vikRtinA tarapha paNa hetubhUta banatA nathI. kAraNa ke, enAmAM vikRtinA tarapha hetutA mAnavAthI keI paNa prANI vItarAga banI zake nahIM. AthI e mAnavuM joIe ke, Indriya tathA mana e duHkhane hetu hoya che. na te zabdAdika viSaya rAgadveSanA abhAva tarapha hetu vALA hoya che. tema na te zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgadveSanA sadabhAva tarapha hetuvALA bane che. rAga dveSane hetu zuM che tene batAvatA satrakAra kahe che ke na torI 2 rAThThI lo tenuM mota vi6 34caH tavI parivra ja teDu mohAta vitta ti je manuSya amane jJa zabdodika viSayomAM pra Sa kare che tathA menejJa zabdAdika viSayamAM rAga kare che. te e zabdAdika viSayamAM rAgadveSa mehanIya karmanA udayathI kodhAdipa vikatine prApta thAya che. rAgadveSa rahita manuSyane samatAbhAvanI prApti thAya che. | bhAvArtha-zabdAdika viSaya na te samatA bhAvanA tarapha hetu mAnavAmAM Ave che, athavA na te krodhAdikanA tarapha hetu mAnI zakAya che. kAraNa ke, evuM ekapakSI mAnavAthI na kaI rAgadveSa vALe bane ke, na te kaI vItarAga banI zake AthI e mAnavuM joIe ke, je prANI rAgadveSarUpa mohanIya karmanA udayathI manejha ane amane jJa zabdAdika viSayamAM rAgadveSa kare che eja temAM krodhAdika rUpa vikRtine pAme che. tathA je evuM karatuM nathI te vItarAgatAne pAme che. AthI e vAtane puSTI maLe che ke, rAgadveSane hetu rAgadveSarUpa mohanIya karma che. 10nA vikRti ke svarUpa kA nirUpaNa rAgadveSa yukata jIvene ja vikRti thAya che, e vikRti kayA prakAranI thAya che tene kahe che-"voTuM " ItyAdi ! anvayArtha-zAmaLe, so-zAmaLapu satta zabdAdika viSayamAM rAga karavAvALA tathA zveSa karavAvALe jIva thIne-jIgalInA atyaMta karuNAne pAtra banIne taddana dIna banI jAya che. tathA hirimemAna lajajAvALa banI jAya che. krodhAdikamAM saMkaLAyele jIva A lokamAM prIti vinAza Adi dene anubhava karatAM karatAM pahelekamAM enAM khUba ja kaDavA vipAkane manamAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 20 3 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra karIne ati dInatAne tathA lajjAne mATe bhAge prApta kare che. tathA e vastu phrencaH e dASAthI duSTa banavAnA kAraNe sajanAnA virodhI thaIne kohaM ca mANaM ca taheva mAyaM lobhaM duguchaM araI raI ca hAsaM bhayaM sogapumatthiveyaM napusaveyaM vivi bhAve AvajjaI - krodha N ca mAnaM ca tathaiva mAyAM lobhaM jugupsAM arati ratiM ca hAsaM bhayaM zokaM puMstrIvedaM napuMsakavedaM vividhAn ca bhAvAn Apadyate krodha, mAna, mAyA, leAbha, tathA niMdA temaja dharmAnuSThAnamAM arUci viSayAmAM Asakita, hAsya, bhaya, zAka, priya viyeAgathI utpanna thatuM mAnasika duHkha, tathA purUSaveda, sIve, napusakaveda temaja ha, viSAda Adi aneka prakAranA bhAvane prApta kare che. eviSe aLave Avagar-chyuM vidhAna ane hAr vidhArAnlR pratiSayane Aja pramANe ana tAnukha dhI AdinA bhedathI tathA taratamatA Adi avasthAnA bhedathI aneka vidha vikArAne prApta kare che. tathA e dhvamave anya visese Avajjai - etatprabhAvAn anyAn ca vizeSAn Apayate dhAGi kaSAyAthI utpanna thayela evA khIjA keTalAe durgatimAM gamaDAvanArA patanane pAme che. A e gAthAo dvArA vikRtinuM svarUpa khatAvAI gayuM. 51025103) rAga ke apanayana-dUra karane ke prakAra kA nirUpaNa - rAga dveSa A banne duHkhanAM mULa kAraNu che evuM kahIne have sUtrakAra zagane dUra karavAne mATe prAkArAntarathI upAya kahe che... v " ItyAdi ! anvayA ----sAhi-sAhillu: "mane sahAyatA maLe" AvA prakAranI abhilASAthI yukata thaIne p'nacchinna-javuM na DtU kalpanIya svAdhyAya A i kriyAmAM samatha evA ziSyAdikanI paNa cAhanA karavI na joIe. paraMtu ziSya jatAnu kalyANa thAya evI ja vAMcchatA rAkhavI joie, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 204 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAranI bhAvanA na thavAthI rAgAdikanI utpatti thaze nahIM. pUchaUttAveja tavappabhovaM na icchijja-pazcAt anutApena tapaH prabhAvaM na icchet tathA hAkSA grahaNa karI lIdhA pachI temaja tapa karavAmAM pravRtti zarU karyA pachI e pazcAttApa na kare joIe ke, "meM zA mATe asAdhya mekSanI prAptinA nimitta A dIkSAne dhAraNa karI" athavA te sAdhAraNa janatA mATe satkAra Adi kare e jAtane manamAM vicAra sarakhe paNa na karavuM joIe. kemake, pazcAttApa karavAthI athavA janatAmAM pUjya thavAnA vicArathI hadayamAM rAga AdinI utpatti thAya che. Aja pramANe "tAH kamAvaM ja rUche" tapasyAnA kaLanI paNa cAhanA na karavI joIe. evuM na vicAravuM ke, mane A bhavamAM AsAdhya mekSanI abhilASAthI ka lAbha che? mane te AmazauSadhI Adi labdhi prApta thaI jAya eja jarUranuM che. tathA parabhavamAM IndriyAdikanI vibhati labdha thaI jAya. paraMtu mukita prAptinA nimitta ja tapa ane saMyamamAM AtmAne bhAvita kare. AvuM karavAno niSedha e mATe karavAmAM Avela che ke, jyAre sAdhu sahAyatAnI IcchAthI ziSyanI vAMchanA kare che, vrata aMgikAra karI lIdhA pachIthI pazcAttApa kare che, tathA tapanA phaLanI cAhanA rAkhe che. e vakhate tene phericodavase-cirUH Indriya rUpI cAra ene pitAnA vazamAM karI le che ane tenA dharmarUpI dhananuM tenI pAsethI apaharaNa karIne tene nirdhana banAvI de che. jyAre e dharmadhana vagarane banI jAya che. tyAre micacgyAre vicAre bAvana-gamitapravAna viSAr mApa aneka prakAranA rAgadveSa ane kaSAyarUpI vikArone prApta bane che. zArIrika sevAnA nimitte ziSyanI vAMchanAnuM vajana ane labdhi Adi vAMchanAnuM vajana A bane rAgane dUra karavAnA upAya che. bhAvArtha-sAdhunuM kartavya e che ke, potAnI sevAnA nimitta ziSyono saMgraha na kare ane na te evI bhAvanA paNa kare ke, mane anekavidha labdhi prApta thaI jAya ane ethI huM mAre samaya AnaMdamAM vyatIta karuM. A zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 205 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cinI aprAptimAM sAdhue e pazcAttApa na karavo joIe ke, meM vyartha mAMja dIkSA dhAraNa karI che. tathA ziSyAdikanI saMpatti na maLavAthI evuM paNa vicAravuM na joIe ke, bhale ahiM kAMI na maLyuM te kAMI nukazAna nathI paraMtu parabhavamAM indriyAdika vibhUti mane maLe. AthI ja tapasyAnI sArthakatA che. A prakAranI vicAraNA karavAne tathA pitAnI sevA karAvavA mATe ziSya banAvavAne temaja vratAdikane aMgikAra karI lIdhA pachI pazcAttApa karavAne niSedha A mATe karavAmAM Avela che ke, AvA jIvane kamajora jANIne Indri rUpI cera enA dharmadhanane luMTIne ene nirdhana banAvI de che. A rIte nidhana banyA pachI te anekavidha dene bhAgI bane che. AthI rAgabhAva upara vijaya meLavavA mATe udyamazIla banelA sAdhue A prakAranI vicAra dhArAne parityAga karI devuM joIe. 104 jyAre vividha prakAranA vikAsanI prApti jIvane thaI jAya che. tyAre vikAroe doSoMntaroM kI utpattI hone ke saMbhava kA kathana deSAMtaranI utpati thavAmAM vAra lAgatI nathI, A vAtane sUtrakAra kahe che- "to?ItyAdi. anvayArtha-to-tataH vikAranI utpatti thayA pachI suLio -gu. viM: ratha laukika sukhanI abhilASA karavAvALA e vividha prakAranI IcchAsaMpanna sAdhune mAne ke, duvimocapaTTA-ju vimoranAdukhathI choDAvavA mATe momavaMmi nimanni-momAne nimAcisun meharUpI mahAsamudramAM DUbavAne mATe jADuM kAti-kojhanAra jAnta zabdAdika viSayanuM sevana karavArUpa tathA prANInI vividha prakAranI hiMsA karavArUpa aneka prakAranAM projana utpanna thaI jAya che. AnuM tAtparya e che ke, rAga, dveSa, kaSAya, Adi dvArA jyAre A jIvamAM aneka prakAranA vikArabhAva utpanna thavA mAMDe che tyAre te mUDha banIne sukhanI icchA karavA mAMDe che. paraMtu jyAM sudhI dukhone nAza thato nathI tyAM sudhI tene sukhane lAbha maLI zakatuM nathI. AthI e jIva duHkhane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza karavA mATe kalpita upAyano Azraya zodhe che. e jANe che ke, viSayanuM sevana karavAthI athavA prANInI hiMsA karavAthI mArA duHkhane aMta AvI jaze. A pramANe jyAre e jIvamAM duHkhane nAza karavA mATe viSaya sevana temaja prANInI hisA Adipa prayajana jAgI uThe che ane e jIva jyAre emAM phasAI jAya che. tyAre meharUpI mahAsamudramAM e DUbI jAya che. pramANe tenAmAM vikArarUpI deSathI moha35 mahAsamudramAM DUbavArUpa A deSAntaranI utpatti thAya che. zaMkA-je e jIva pUrvokata prayajananuM sevana na kare te te moharUpI mahAsamudramAM na phasAya ? A prakAranI zaMkAnuM samAdhAna karatAM sUtrakAra kahe che ke, sI-rA rAga ane dveSavALo banIne e pANI kutta-ratnatya 3chatti viSaya sevana ane prANInI hiMsA Adipa prajanane laIne ja potAnI pravRtti cAlu rAkhe che AthI e vAtane puSTi che che ke, rAga ane dveSa ja paraMparAthI saghaLAM anarthonAM kAraNa che. II105aa rAgadveSa se hI anarthotpatti hone kA nirUpaNa rAga ane dveSathI saghaLA anartho thAya che. A vAta kaI rIte ? AnuM samAdhAna sUtrakAra A rIte kare che-" vijJa mALA" ItyAdi ! anvayArtha-sAvacaq-tovastra lekamAM zabdAdika viSayanA jeTalA prakAra prasiddha che. eTalA ja prakAravALA arthAt enAthI anekagaNuM bhedavALA save vi sApha-sarveofpa rAti samasta zabdAdika viSaya zabdarUpa rasa gaMdha. sparza zuMvisthA-nniAtha IndriyenA viSayabhUta hovAthI vira mAhya maNunayaM amaNunnayaM na nivattayaMti-virajyamAnasya tasya manojJatAM amanojJatAM na nitti rAgadveSa rahita vyaktinA cittamAM manaharatA temaja amaneharatA utpanna karI zakatA nathI. paraMtu jemanA cittamAM rAgadveSane nivAsa hoya che, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 207 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM ja e suMdara temaja asuMdara bhAvane jagADanAra bane che. AthI e vAta ne samarthana maLe che ke, indriyanAM viSayabhUta zabdAdika padArthomAM svabhAvataH na suMdaratA che ane te asuMdaratA che. paraMtu rAgadveSathI bharelA prANI dvArA temAM suMdaratA temaja asuMdaratAnI kalpanA utpanna karAvAya che. AthI saghaLA anarthonuM kAraNa A rAgadveSa rUpa bhAvaja che. kahyuM che strInuM mRta kalevara jyAre kAmInI daSTie paDe che te te ene vikAranI daSTithI jue che. kutarUM mAMsa daSTithI jue che, eja zabane saMyamI dharma daSTithI jue che. A viSayamAM kathA A prakAranI che. - eka vezyA bhara javAnImAM marI gaI, jyAre ene bALavAvALA mANaso enA zabane smazAnamAM laI gayA tyAre tyAM eka yogIrAja dhyAna lagADIne ke dUra beThela hatA. zabane upADavAmAM eka kAmI vyakita paNa hatI, vezyA aparva suMdara hatI, AthI jaIne jyAre smazAnamAM tenA zabane utArIne rAkhyuM tyAre tene jotAMja kAmInA manamAM vicAra AvyuM ke, A strI je mane jIvIta avasthAmAM maLI hatI te huM AnI sAthe viSayane AnaMda bhegavI zakata eja vakhate tyAM AjubAjumAMthI keI eka jaMgalI kutare AvI pahoMcyuM hatuM ane te kutare e zabane pitAnuM bhakSya samajIne vicAravA lAgyuM ke, A saghaLA mANase je AnI pAsethI dUra thaI jAya te mArA mATe ghaNuM ja uttama bane kAraNa ke, huM Ane khAI jAuM. pAse beThelA yogIrAja dhyAna samApta karI e zabane joIne vicAravA lAgyA ke, ahe A ajJAnI chANIye vyarthamAM ja potAnuM amUlya evuM suMdara jIvana viSayanI tRSNAmAM bALI bALIne naSTa karela che. je eNe pitAnA uttama jIvanane saMyama AradhanAmAM lagADIne pitAnuM bhaluM karyuM hota te ghaNuM ja sAruM thAta. zaMkA-pahelAM te sUtrakAre "sa ca o tesa vIcA" AvuM kahI ja dIdhuM che ke, je A rUpAdikamAM samabhAva rAkhe che e ja vItarAga hoya che. ane ahIM gAthAmAM te vAtane pharIthI zA mATe kahevAmAM Avela che. AnuM samAdhAna A prakAranuM che- zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 208 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRSNAkSaya kA varNana pahelAM rUpArdikeAnI maneAtAmAM ane amanejJatAmAM je sAdhu samabhAvavALA ane che emanA cittamAM e rUpAdika kAMI paNa bagADa (na rAga ane na dveSa) kAMI karI zakatA nathI. A ja vAta kahevAmAM Avela che. A gAthAmAM e vAta kahevAmAM AvI che ke, rUpAdika na tA maneAjJa che ane na te amaneAjJa che. rAga dveSathI ja enAmAM manejJatA athavA amaneAtAne jIva kalpita kare che. A pramANe kathanamAM bheda hAvAthI punarUktinA deSa AvatA nathI, 106 rAga ane dveSane tathA tenA utpAdananA kAraNarUpa mehanA nivAraNa karayAnA upAcAne kahIne have tenA upasa'hAra kare che.-- i ? ItyAdi ! anvayA--ttva patram A rIte pUrvokta prakArathI cha saMvidavaLAsuA saMvanivanAnu rAgadveSa meharUpa sa`kAnI vikalpanAomAM arthAt rAgadveSa ane mAharUpa e sa'kalpa saghaLA doSonuM mULa kAraNu che. A prakAranA vicA rAmAM padriyamsa-sthitamya-udyata(udyamazIla) tathA pratye saMyA-jJonuM saMpa cataH e zabdAdika viSayA krama adhanA hetu nathI paraMtu rAgAdika bhAvA ja kA~baMdhanA hetu che, A pramANe indriyAnA viSayabhUta zakhtAdikezanA viSayamAM vicAra karavAvALA saMyamIne samaya saMjJaya-samatAM saMjJAyate maneAjJa temaja amanAjJa zabdAdika viSacAmAM madhyastha bhAva utpanna thaI jAya che. athavA jIvAdika padArthone zubhadhyAnanA viSaya banAvIne ciMtana karavAvALA saMyamInA pariNAmamAM paraspara je tulanA thaI jAya che. Anu nAma paNa samatA che. e samatA anivRtti khAdara saMparAya guNusthAnamAMja hAya che. kemake e guNu sthAnamAM rahevAvALA aneka mahAtmAonA pariNAma tulya ja hAya che. to-tataH A samatvanI bhAvanAthI se-sasya e muninI homanubenuM-kAmamuLe zabdAdika zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 209 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayomAM taTTA-kRur tRSNa pINa-kahI te naSTa banI jAya che. arthAt samatAne sadabhAva thavAthI uttarottara guNasthAnanI prApti thavAthI emanI tRSNA naSTa thaI jAya che. 107 che tRSNAno kSaya thavAthI zuM thAya che? tene kahe che-"ra vIyara" ItyAdi ! anvayArtha-ba-saH " jyAre A jIvanI vaiSayika tRNu kSINuM banI jAya che tyAre te vIca-vItarAja rAga dveSa rahita banI jAya che. kemake, tRNA bharUpa hoya che ene kSaya thatAM ja jIvane kSINa kaSAya nAmanA bAramAM guNasthAnanI prApti thAya che. jyAre jIvane A guNasthAnanI prApti thaI jAya che tyAre te caraNadivo-zata : kRtakRtya banI jAya che. kemake, enAthI tene niyamita mukti prApta thAya che. e guNasthAnamAM rahIne e jIva raNone nAvara verU-zani jJAnAvara kSati eka samayamAM jJAnAvaraNIya karmane kSaya karI de che. tadeva-tarthava A ja pramANe risa vAva-catu rASTraboti eka samayamAM darzanaguNane rokanAra darzanAvaraNIya karmano nAza karI de che tathA jaM aMtarAyaM pakarei kammaM khavei-yat aMtarAyaM prakaroti karma kSapayati ke nAma aMtarAya nAkhanAra karma che tene paNa eka samaya mAtramAM kSaya karI de che. A pramANe prathama mohanIya kamano kSaya karIne mahAsAgarane tarelA jIvanI mAphaka e zremasaMyukta thavAnA kAraNe eka aMtamuhUrta sudhI vizrAma karIne pachI e aMtamuhUrtanA aMtima be samayamAMthI prathama samayamAM nidrA, pracalA tathA devagatyAdika nAmakarmanI prakRtiene naSTa karI de che tathA carama samayamAM jJAnAvaraNIya Adi traNane naSTa kare che 108 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 210 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSagati kA nirUpaNa jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAtI karmonA nAza thavAthI kayA guNunI prApti thAya che ? tene kahe che. savaM " ityAdi anvayA--to-tataH jJAnAvaraNIyAdi karmonA kSaya pachI nave-nIya jIva anaMta dana ane anaMta jJAnanI prApti thaI javAnA kAraNe savva jJALak pAsaiya-sarva jAnAti pazyati ca samasta padArthone jANavA lAge che. ane sAmAnya rUpathI saghaLA padArthone jovA mAMDe che. jJAnApayeAgamAM padArthonA vizeSa rUpathI Adha thAya che tathA darzana upagamAM padArthInA sAmAnya rUpamAM edha thAya che, A rIte e banne upayoga alaga alaga che. goddo niraMtarAra phor-zramono nintavAcaH matti A samaye jIva mAhurahita ane aMtarAya kama rahita bane che tathA agAsave-battAzravaH karma baMdhajanaka hiMsAdirUpa AsravathI rahita bane che, jJALasamAhijhutto-yAnasamAdhiyutkraH zukaladhyAnathI tenA cittamAM parama svasthatA AvI jAya che. yuddhaH-zuddhaH aMte e kaOmaLathI rahita banIne gAlaye muvamudde AyuyaeN mokSuvRtti AyuSyanAma geAtra ane vedanIya evA cAra aghAtIyA karmonA nAza karI meAkSane prApta karI le che. / 10 / meAkSanI prApti thavA pachI jIva kevA prakAranA bane che tene kahe che. ~ so hor " ItyAdi / anvayAya--o-nnaH meAkSane prApta thayela e jIva tattva savvasta duzma mokkho - tasmAt sarvasmAt puNAt mu; janma, jarA, maraNu, smAdipa duHkhAthI tathA zArIrika ane mAnasika duHkhAthI sadA rahita banI jAya che. naM-cat je duHkha ca natuM sayaM vAdda-na gantu satataM thAyate A viSayamAM Asakata prANIne niraMtara duHkhI karyA kare che. meAkSa avasthAmAM A jIva jJAmayA vimukkoTrIrSAmohitramu: anAdi kALathI peAtAnI pAchaLa lAgelA jJAnAvaraNIya Adi karUpa rAgathI rahita khanIne pAtho-prAtaH sarva janA dvArA prazaMsanIya banI jAya che. to--ntata: karmarUpI rAgathI sarvathA rahita khanela e jIva atyaMta muddAddo -atyaMta mulI mati ana Mta Anandane bhAgavanAra ane che, ane A rIte e jIva kRtakRtya thaI jAya che. ! 110 || have adhyayananI samApti karatAM kahe che--< baLAk" ityAdi ! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 211 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana kA upasaMhAra anvayArtha-uo savAra mArUDhAmavarNa yuvA pramuvamano vivAoi-gSa ci nAsikamavaza TuravAya pramokSamArga vyApathAraH uparamAM je kAMI varNana karavAmAM Avela che, arthAt A adhyayanamAM je kAMI kahevAmAM Avela che te anAdi kALathI samudUbhUta saghaLA prakAranA zArIrika ane mAna sika duHkhethI chUTavAne mArga kahevAmAM Avela che. vamuvi sattA meLa anaMta sudhI avaMti- namuveya navA meLa atyantamuni mavatti jIva kramazaH uttarottara guNenI prAptinA prabhAvathI atyaMta sukha bhegavanAra banI jAya che111 zrI uttarAdhyayana sUtranuM batrIsamuM adhyayana samApta 5 32 / tetIsarve adhyayana kA prAraMbha tetrIsamA adhyayanano prArambha batrIsamuM adhyayana kahevAI gayuM che, have kama prakRti nAmanA tetrIsamA adhyayananI zarUAta thAya che. A adhyayanane batrIsamA adhyayana sAthe saMbaMdha A prakArane che-batrIsamA adhyayanamAM pramAdasthAnenuM varNana karavAmAM Avela che. jIva A sthAnanA parisevanathI karmo dvArA baMdhAI jAya che. paraMtu jyAre keI e prakArane prazna kare che ke, je je karmothI A jIva baMdhAI jAya che enI mULa prakRti keTalI che tathA uttaraprakRtie keTalI che? jyAre mULa ane uttara pravRtio prazna karanArane samajAvavAmAM Ave che. tyAre te pharIthI evuM pUchI zake che ke, mULa prakRtienI sthiti keTalI che? A pramANenA prazna kartAnA praznone cittamAM rAkhIne sUtrakAra emanA samAdhAna nimitta karma prakRti nAmanA A adhyayananuM kathana kare che. jambu svAmIne samajAvatAM sUdharmA svAmI kahe che-"gaphTa vAuM" ItyAdi . zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 212 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma prakRti kA varNana anvayArtha-jIva mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogo dvArA jene kare che enuM nAma karma che. mAruM mana e karma bhaTTa-zaSTa ATha che. rAjuputraM nadhimaM vomi-AnupUrcA caNAmaM vakSyAmi A karmone pUrvAnupUrve anusAra yathAkamathI huM kahIza. pazcAnupUrvI anusAra nahIM, nai vo ayaM jIvo saMsAre pariyaI-yaiH baddho ayaM jIvaH saMsAre paryaTati 2 // OMAthI baMdhAyela e jIva trasa ane sthAvara prANI naraka nigoda Adi rUpathI A saMsAramAM bhramaNa karyA kare che. bhAvArtha-mithyAtva AdithI yukta jIva AvA karmone kare che, ane evA e karmone udaya AvavAthI naraka nigoda Adi gatinA duHkhane bhagavyA kare che. e kama mULa rUpamAM ATha prakAranAM che. / 1 / vidana nAkhavovALuM aMtarAca-antarAcaM aMtarAya karma che (8). bhAvArtha-jIvanuM lakSaNa jJAne paga ane darzane paga che, jJAnopayogane rekanAra-AvaraNa karanAra che enuM nAma jJAnAvaraNa karma che. jema sUrya meghane AvRta karI le che. A pramANe e karma AtmAnA A jJAnaguNane DhAMkI de che. (1) pratihAra-dvArapALa je rIte rAjAnuM darzana thavA detuM nathI eja pramANe AtmAnA darzana upagane je DhAMkI de che-ene pragaTa thavA nathI detuM e karmanuM nAma darzanAvaraNa karma che. (2) je pramANe madhura lisa taravArane cATavAthI jIbha kapAI jAya che ane madhune svAda paNa Ave che. eja pramANe jenA dvArA jIvane sukha duHkha bane anubhava thAya che te vedanIya karma che. (3) je A jIvane zarAba (dArU)nI mAphaka mugdha kare che-gAMDa banAvI de che, bIjAnI vastune pitAnI mAnavAnI pariNatimAM phasAvI de che. tenuM nAma mohanIya karma che. AnAthI jIva bIjAnI vastune pitAnI mAnIne enA pariNamanathI pitAnAmAM "huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM." A pramANe kalpanA karatA rahe che. (4) je jIvane bIjI gatimAM laI jAya athavA je karmanA udayathI prApta eka gatithI jIva potAnI IcchA anusAra enAthI bIjI gatimAM na jaI zake, arthAta je pramANe pagamAM paDelI eDI. jIvane tyAM ja eka sthAna upara rekI rAkhe che eja pramANe vivakSita gatImAM je jIvane rokI rAkhe cAhavA chatAM paNa jIva te gatIthI bIjI gatImAM na jaI zake e kamanuM nAma Ayu karma che. (5) je karma jIvanA zarIra AdikenI nAnA prakArathI racanA kare, je pramANe citrakAra aneka prakAranAM nAnAM moTAM citra banAve che, e karmanuM nAma nAmakarma che. zarIranuM suMdara banavuM, nAnuM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 213 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banavuM, moTuM banavuM, vAmana banavuM, kubaDA banavuM Adi e saghaLA nAma karmanAM kAma che. (6) je jIvane ucca nIca kuLamAM utpanna kare che, jema kuMbhAra mATIne ucA nIcA svarUpamAM banAve che. tenuM nAma gAtra kama che. (7) jema keI ne dAna devAnuM rAjA bhaMDArIne kahe che, paraMtu e bhaMDArI e dAnanA devAmAM vidanarUpa banI jAya che te pramANe je karma jIvana mATe dAnAdikanA karavAmAM vidanakAraka bane che te aMtarAya karma che. (8) A pramANe saMkSepathI A ATha kama che. vistAranI apekSA jeTalA jIva che eTalAM ja karma che. karmone A nirdeza kama artharUpe che. ane te A pramANe che. saghaLA jIvane je bhavya vyathA thaI rahela che e jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA udayathI janme che. A vedanAne anubhava karatAM karatAM e jIva mehathI abhibhUta thavAnA kAraNe virAgyane prApta karI zakatuM nathI. jyAM sudhI te avirata avasthAmAM rahe che tyAM sudhI deva, manuSya, tiryaca, naraka, Adi keTimAM ghumate rahe che. nAma vagara janma hete nathI. jeTalA prANI janme che e saghaLA zetrathI baMdhAyelA che. saMsArI jIvene sukhane athavA kalezane je anubhava thAya che e saghaLuM aMtarAyanuM kAraNa che. tAtparya--Ane kama nirdeza A pramANe che ke, saghaLA saMsArI jIvane je bhavyathA bhogavavI paDe che tenuM kAraNa jJAnAvaraNaya ane darzanAvaraNIya karmane udaya che. A vedanAne tene je anubhava thAya che, temAM kAraNa vedanIya karma che. A vedanIya karmanA udayathI ja e jIva sukha duHkhane bhegave che. AvI paristhitimAM paDIne paNa A jIva virati bhavane prApta thatuM nathI. enuM kAraNa meha kamane udaya che. aviratithI yukta hevAnA kAraNe ja A jIva cAre gationI Ayu bhegavate rahe che. kadika narakAdika Ayu, kadika tiryaMca Ayu, kadika manuSya Ayu, ane kadika deva Ayu. AmAM rahenAra jIvanA zarIranuM nirmANa Adi kArya nAma kamI kare che. tyAM ucca nIca gotra karmane tene udaya rahe che. sarva prakArathI sukhI A saMsAramAM kaI paNa jIva nathI ke gharamAM rAkhelI vibhUtine bhegavI zakatA nathI. phakta maganI dALanuM pANI pIIne ja pitAne samaya pUro kare che, e bhegAntarAya kamane udaya che. Aja pramANe dAnAntarAya karmane paNa jANI levA joIe, 5 2 3 che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 214 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNa ke svarUpa kA nirUpaNa have sUtrakAra karmonI prakRtine batAve che. AmAM sahu prathama jJAnAvaraNIya prakRtine kahe che-"nAjAvALa" ItyAdi ! avayArtha-nAva paMviheM-jJAnAbhAi paMvidhanuM jJAnAvaraNakarmanI pAMca prakRti che-te A pramANe che durva gAmiLavorthi tarUdya gohinA maNanANaM ca kevalam-zrutam Abhinibodhikam tRtIyaM avadhijJAnaM manojJAnaM ca varu zrata jJAnAvaraNIya, mati jJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, manaH paryaya jJAnAvaraNIya ane kevala jJAnAvaraNIya, zrutajJAnanuM Avaraka kama zrata jJAnAvaraNIya, manijJAnanuM AvAraka karma mati jJAnAvaraNIya, avadhijJAnanuM AvAraka karma avadhijJAnAvaraNIya, manaH paryayanuM AvAraka karma manaH paryAya jJAnAvaraNIya ane kevaLajJAnanuM AvAraka kama kevaLa jJAnAvaraNIya che, kA have darzanAvaraNIyanI prakRti kahe che-"nA" ItyAdi anvayArtha-nidA-nidrAnidrA niddA unA-nidrA nidrA nidrA nidrA caDhA-prajA pracalA navA-pUjA- vAMjhavA pracalA pracalA thIjaTviI-tyAgRddhiH satyAnagRddhi ApA ane cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya, kevaLadarzanAvaraNIya, A pramANe darzanAvaraNa karmanI nava prakRti che. dA vedanIya aura mohanIya ke svarUpa kA nirUpaNa have vedanIya kamanI prakRtine kahe che--"cinI"i ItyAdi | anvayAI-vecaLIyaMdhi suvihR-venIyama drividha vedanIya karmanI be prakRti cherAtti-sAta sAtA vedanIya (1) sAcaM-karatam asAtA vedanIya (2) sAtA-sukhanuM nAma che, ane asAtA duHkhanuM nAma che. enAM kArabhUta karmone paNa upacArathI sAtA ane asAtArUpa sAbicatam kahevAmAM Ave che. sAyarA 3 - megA-sAtA tu vahuvo meva sAtavedanIya karmanAM paNa ghaNA bheda che. kevaLa jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIyanA ja bheda ghaNA nathI paraMtu vedanIya karmano paNa ghaNA bheda che. A pramANe kAyarata vi-natA asAtavedanIya karmanA paNa ekeka bheda che. sAtA vedanIya karmanuM kAraNa je anukaMpA Adi che te. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 215 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA asAtA vedanIya karmanuM kAraNa je prANAtipAta Adi che te aneka che. A mATe sAtA vedanIya ane asAtA vedanIyanA aneka bheda che. | 7 || have meAhanIya karmanI prakRtiyA kahe che--"moniz2i " ItyAdi | anvayA--mo nimaMvistuvid -imoIiyavidviviSe bAlyAvam mAhanIya kama paNa be prakAranu che-Tsane caLe tA-tAne vaLe tathA-darzana mehanIya ane cAritra mAhanIya, vaeNsane tivid vrutta zane triviSTa utte darzIna mAhunIya traNa prakAranA ane caLe duhiM mane caLe dviSTi matti cAritra mAhanIya e prakAranA che. | 8 || darzanamohanIya ke tIna bheda kA nirUpaNa have dana mAhIyanA traNa bhe kahe che-" sammatta " ItyAdi anvayA--dana meAhanIya kamanA traNa bheda che--sammatta-myavaktva samyaktva, michatta-mithyAtva mithyAtva, sanmAniottA mevaca samithyAtvameva 2 samyak mithyAtva. || 9 | have cAritra mAhanIyanI prakRtiyA kahe che--'vRtti mokLaM'" ItyAdi kaSAya venIya ane nAkaSAya vedanIyanA bhedathI pittaLa janma-caritra monuM maiM cAritra mAhanIya karma stuvid vicAhi-dvividha vyAkhyAtam be prakAranAM kahevAyela che. jenAthI jIva cAritranA viSayamAM mAhita banI jAya te cAritramAhanIya che. enA udbhaya thavAthI jIva cAritranuM phaLa jANIne paNa cAritrane aMgIkAra karI zakatA nathI e cAritra mAhanIya kama che. A cAritra mAhanIya karma sAcaveniE pAcavenIya kaSAyavedanIya ane nosAyaM deva ca-no pAya tathaiva ca nAkaSAya vedanIyanA bhedathI e prakAranu che. krodhAdika kaSAyAnArUpathI je bhedI zakAya che te kaSAyavedanIyaya tathA kaSAyAnA sahacAri hAsyAdikAnA rUpama, je bhedI zakAya che te nAkaSAya vedanIya che. / / 10 / / zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 216 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayA ----SAyanuM mma meLa tu sohanavid--SAyanuM meM meTrena poluvidha kaSAyavedanIyakama seLa prakAranuM che. anaMtAnubaMdhI, krodha mAna, mAyA, leAbha4 a pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lAbha' 8 pratyAkhyAnavaraNa krodha, mAna, mAyA, lAbha1ra ane saMjavalana krodha,mAna,mAyA,lAbha.(16) noSAyanuM mAMM sattavid navid vA-noSAyana meM savidha vA viSe neAkaSAyanA sAta tathA nava bheTTa hAya che. sAta bheda A pramANe che-hAsya, rati, ati, bhaya, zAka, jugupsA ane veda tathA hAsya Adi cha ane puveda, strIveda, tathA napu Msakaveda. bhedya meLavavAthI nAkaSAya nava prakAranuM paNa thAya che. / 11 / have AyuSyamanI prakRtiyA kahe che. meca " ItyAdi / A "" ,, AyuSkarma aura nAmakarma ke svarUpa kA varNana anvayAtha -ne tivivAda naicitiyaMyu: narakAyu, tiryaMcAyu, manustAka -manuSyAyu: manuSyakAya, ane pattha phevAya-caturtha levAyuja cAthI devakAya, AvAM pablinuM -Ayurma vastuviSam A pramANe Ayukama cAra prakAranu che 12 have nAmakarmanI prakRtiyA kahe che--" nAmamAMM " ItyAdi ! anvayA----zubha ane azubhanA bhedathI nAmamaM tu tuvid-nAma meM tu dvividhas nAmakama' e prakAranu` kahevAmAM Ave che. mumatta 3 vadhU mevA-jhumakSya tu navo mevA zubha ane azubha nAmakarmanA aneka bheda che. uttara bhedonI apekSA zubha nAmakarmanAM jo ke, anaMta bheda hAya che te paNa madhyama vivakSAnI apekSA sattAvIsa bheda kahevAmAM Avela che, meva amulavi-vamevAzumAvi Aja pramANe azubha nAmakarmanA viSayamAM paNa jANavuM joI e. azubha nAmakamanI vivakSAthI cAtrIsa bheda khattAvavAmAM Avela che. A saghaLe viSaya AcArAMga sUtranI AcAracitAmaNI TIkAmAM kama vAdI matanA vyAkhyAnamAM vistAranI sAthe kahela che. / / 13 / zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 217 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotrakarma ke svarUpa kA varNana have getrakamanI prakRti kahe che-"yaM " ItyAdi / anvayArtha-3 nIcaMda nIrja ucca gotrakama ane nIca gotrakarmanA bhedathI joce # Duvie AphicaM-joa rma kriviSe AyAta getrakama be prakAranuM che. jAti Adine mada na karavAthI ucca gotra ATha prakAranuM tathA jAti Adine mada karavAthI nIcagetra paNa ATha prakAranuM kahevAmAM Avela che. 14mA have aMtarAya karmanI prakRtio kahe che-"TALe" ItyAdi | anvayArtharAjo- dAna devAmAM, mecaDhAma lAbha thavAmAM, bhoga bhogavavAmAM, uttamone-kamo upabhoga bhegavavAmAM tathA voridvI zaktine vikAsa thavAmAM je karma bAdhaka bane che te karma aMtarAya kama che ane aMtarA samAna vaMjavihuM vicAhi-attarAcaM samAna paMvidhuM yAcatam antarAya karma saMkSepathI pAMca prakAranAM che [15] mULa ane uttara prakRti kahIne have sUtrakAra AgaLanA mATe saMbaMdha kahe che-"prathAno ItyAdi anvayArtha-pracAzo mUDha pariko-pratA mUDhapratA A pramANe e mULa prakRti vattAbo gAciA-vattAstha gADyA ane uttara prakRtie kahevAI gayela che have tenA pradezanA pariNAmane, kSetrakAlane, ane anubhAva lakSa paryAyane-catuH sthAnika Adi rasane kahevAmAM Ave che te sAMbhaLo. * 16 . karmo ke pradezAgra (paramANuM) kA nirUpaNa have karmonA paramANuone kahe che -"sorsa" ItyAdi. avayArtha-sanvehi va Hi gusAmauiz-vAM citra kramAM rAja anaMtavama saghaLA karmonA paramANu anaMta che. citta-cittavAtItA e anaMta ahIM abhavya jInI apekSA anaMtaguNa ane aMtasiddhA Aoi -antaH siddhAnAM AdyAraH siddhone anaMtamo bhAga kahevAyela che. dhana rAgadveSarUpa pariNAma ja ahIM graMthI zabdathI grahaNa karAyela che, A graMthImAM je jIva rahe che te graMthI.satva che. arthAta je rAgadveSathI nibiDA banelA pariNAma vizeSanuM bhedana karavAmAM asamartha che-yathA pravRttikaraNa sudhI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 218 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaIne je pachIthI patita thaI jAya che, AgaLanA apUrvakaraNa AdimAM jarAe caDI zakatA nathI. evA jIva ja ahiM granthIgasatvathI levAyela che, evA jIva abhavya rAzinA ja DAya che. enAthI ana'tagaNA tathA siddha rAzinA anaMtamA bhAga parimita paramANu e samasta karmImAM hoya che. / / 17 have kSetrane laIne krama paramANune kahe che-" satre nIvA ' ItyAdi / anvayA--savagIyA-sarvenIyA: saghaLA jIva chaddisAgayaM - Sadizagatam SaTkazAothI Agata karma pudgalAne grahaNa kare che, eka jIva dvArA rokavAmAM AvelA AkAza pradezamAM sthita rahe che. je karma pudgalene e jIva grahaNa kare che te saghaLA karyAM pudgala jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya Adi sava ka rUpathI piraName che. tathA savvasu vipajJeyu-saovi prapheropu saghaLA AtmAnA pradezeAnI sAthe eka kSetrAvagADha thaine satve satve baddhanuM pUrva sarveza baddhakam aMdhane prApta thAya che. dd bhAvA--sa'sArI sarva jIva jJAnAvaraNiyAdi ATha vidha karma rUpa ka pudgalAne prati samaya grahaNa karatA rahe che. e ka pudgala jeTalA AkAzanA pradezeAne e jIva rAkI rahe che tyAMthI tenA dvArA AkRSTa thAya che. khIjA bahAranA kSetrathI nahI. tyAM paNa dasa dizAomAM vyavasthita je krama pudgala che tene e jIva kaSAyanA yAgathI grahaNa kare che. pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa ane cAra viziA tathA urdhva ane adhaH A pramANe e dasa dizAo che. e kama pudgala rAgAdirUpa snehaguNanA yAgathI AtmAmAM cAMTI jAya che. kSetrAntaramAM rahelA kama pudgala je jIvanI sAthe maMdhAtA nathI enuM kAraNa enAmAM tadabhAvathI pariNamana thavAnA bhAva che, jema agni svadezastha prAgaiAgya puddagalAne agnirUpathI pariNumAve che eja pramANe jIva peAtAnA dvArA rAkela pradezamAM rahelA pudgalAne karmarUpamAM pariNamAve che, jIvathI ahIM kaSAya sahita jIva samajavo joie. e jIva dvArA zakela AkAza pradeza ja kSetra che, dizAonA AkAzathI keI bheda nathI. sUryanA uDDaya AdinI apekSA ja AkAza pUrva pazcima Adi dizAethI eLakhAya che. A vAtanI sUcanA nimitta ahI' sUtramAM dizA zabda rAkhavAmAM Avela che. A kAraNe vaizeSikasiddhAMtamAM je dig dravyAntara rUpathI kahevAmAM Avela che te barAbara nathI. A pahelAM batAvavAmAM Avela che ke, sUtramAM vizatam" padathI daza dizAonu grahaNa thayela che. ekendriya jIvonA je taijasa pudgalAnuM grahaNa thAya che emAM traNa dizAe laIne cha krizAe SaD zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 219 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhInA pudgalAnuM grahaNa thAya che. e kama AtmA dvArA rokAyelA AkAzanA samasta pradezamAM sthita thAya che. ene ja jIva grahaNa kare che. tathA e indriyathI laIne paMcendriya paryaMta jIva cAre dizAethI, cAra vidizAethI, ane urdhva tathA adhaHthI karma pudgalAne grahaNa karatA rahe che. A pudgalAmAM jJAnAvaraNIya AdirUpathI pariNamana thavA yAgya karma puddagala rahe che. arthAt je kANu vagaNuAene e jIva grahaNa kare che ene e jIva adhyavasAya vizeSathI judA judA jJAnAvaraNIya Adi rUpamAM pariNamAvI de che. A grahita karmAM pudgala AtmAnA saghaLA pradezeAnI sAthe ja madhane prApta thAya che. evuM nathI ke, gheADA AtmAnA pradezeAnI sAthe saMbaMdhane prApta thAya ane theADAnI sAthe na thAya. aDadhAvAthI temAM bhAvAnA anusAra prakRti, pradeza, sthiti tathA anubhAga adharUpathI prakAratA AvI jAya che. // 18 5 have kALathI kama paramANue viSe kahe che uddi " ItyAdi dha A karmonI utkRSTa sthiti trIsa koDAnakoDI sAgaropama pramANu DAya che. tathA jaghanya sthiti aMtaramuhUtanI che. // 19 // A sthiti kayA kayA kamanI thAya che te kahe che--Avanigna'' ItyAdi | anvayAtha-dUnaviyoti bannenuM bAvaLigALa-bAvaLocayo: jJAnAvaraNIya, daza nAvaraNIya, vaiLiA-venIya vedanIya tathA antarAya-antarAyaM aMtarAya maMmi-maLi A cAra karmonI eTalI uirdU-sthitiH sthiti hoya che, arthAt A cAra karmonI utkRSTa sthiti trIsa kADAkeADI sAgaranI tathA jaghanya sthiti antaramuhUrtanI niyAAi-cAhyAtA kahI che, vedanIya kamathI ahI phakata asAtA vedanIya karmanI ja ATalI sthiti jANavI joIe. kema ke, e sthitimAM ja e karmanI anya jJAnAvaraNu adi karmInI sAthe samAnatA ese che. tathA prajJApanA sUtranA trevIsamAM padamAM paNa bhagavAne AvuM ja kahyu che. tathA ahIyA jaghanya padathI vedanIya sthiti vivakSita nathI. kema ke, prajJApanA sUtranA trevIsamAM padamAM sAtA vedanIyanI jadhanya sthiti khAra muhUrtanI kahela che tathA asAtA vedanIyanI te jaghanya sthiti sAgaropamanA sAta bhAgeAmAMthI traNa bhAga pramANe jANavI joIe, teA e traNa bhAga paNu palyApamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna samajavuM joie. arthAt asAtA vaizvanIyanI jaghanya sthiti palyeApamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgeAmAnA traNa bhAga parimita hoya che. // 20 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 220 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIya karma ke sthiti kA nirUpaNa have mehanIya karmanI sthiti kahe che-"ji" ItyAdi ! mehanIya karmanI utkRSTa sthiti sIttara koTI koTI sAgaropama pramANe che. tathA jaghanya sthiti aMtaramuhUrtAnI che. 21 . have AyuSkarmanI sthiti kahe che-"tera" ItyAdi .. Ayu kamanI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropama pramANa che. tathA jaghanya sthiti antamuhUrtanI che. nAmagotrake sthiti kA nirUpaNa have nAma getranI sthiti kahe che -"a " ItyAdi. nAma tathA gotra kamanI utkRSTa sthiti vIsa kaDAkoDI sAgaropama pramANa che. tathA jaghanya sthiti eka antamuhUrtanI che 23 che have bhAvanuM svarUpa kahe che-siddhaviz. " ItyAdi ! anvayArthI-siddhALasLatAnoya-siddhAnInattamA karmomAM anubhAva lakSaNa35 bhAva siddhone anaMta bhAga che. A anumATI dhruvaMti u-anumAna avani tu anaMtamo bhAga paNa anaMta saMkhyAvALA ja jANavo joIe. savaluvi fu - sarvanAvi kAa saghaLA anubhAgamAM pradeza parimANu saMvargave cha- sarva jIvoDarikrAnta bhavya ane abhavya jIvothI paNa adhika che. arthAta bhavya ane abhavya jIthI paNa anaMtagaNe adhika che. e 24 adhyayana kA upasaMhAra have adhyayanane upasaMhAra karatAM upadeza kahe che-"tA" ItyAdi ! A pramANe e jJAnAvaraNIya Adi karmonI prakRtibaMdha Adikene kaDavA vipAkavALA tathA bhAva hetuvALA jANIne tatvajJa vyaktinuM kartavya che ke, te A karmone saMvara tathA ene kSaya karavAmAM prayatnazIla rahe evuM huM kahuM chuM. karmonA Agamanane nirodha kare tenuM nAma saMvara che, tathA saMcita karmone kSaya karavAnuM nAma khapAvavuM che. 25 . zrI uttarAdhyayana sUtranuM karma prakRti nAmanA tetrIsamuM adhyayana saMpUrNa 33 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 221 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coMtIsarve adhyayana kA prAraMbha aura vezyAoM kA nirUpaNa cotrIsamA adhyayanane prAraMbha tetrIsamuM adhyayana kahevAI gayela che, have cetrIsamA adhyayanane prAraMbha thAya che. A adhyayanamAM vezyAonuM varNana karavAmAM Avaze. A adhyayanano saMbaMdha tetrIsamA adhyayana sAthe A pramANe che-tetrIsamA adhyayanamAM karmonI prakRtiyA tathA tenI sthiti kahevAmAM Avela che e sthiti vezyAonA saMbaMdhathI hInAdhika hoya che. A kAraNe A adhyayanamAM vezyAonuM varNana karavAmAM Ave che. sudhamasvAmI jakhkhasvAmIne kahe che-" je vi" ItyAdi. anvayArtha-he jabU! huM sesansa-rAdhyayanam vezyAone bedhaka hovAthI e vezyA adhyayananuM have nirUpaNa karuM chuM. puputri - bhAnupUrcA thAtrAmad A nirUpaNa huM pUrvAnuM pUvI krama pramANenA anusAraja karIza, pazcAnupUvInA anusAra nahIM. A nirUpaNamAM sahuthI pahelAM chaoEpi gumAve-chevAnAm pApi anumAvAn karma sthitinI vidhAyaka A tattadviziSTa pudagalarUpa cha lesyAone rasa vizeSane kahuM chuM tene me suzrayta tame sAMbhaLe che 1 che A anubhAva nAmAdithI thAya cheA mATe vezyAonA nAma Adi dvArane kahe che-"nAmAkuM" ItyAdi ! anvayArtha-huM A vezyAonuM varNana vAmaNuM nAmAni nAma dvArathI, vaUra sapariNAmaDhava-varga--dha rAzi pariNAmaDhakSaNanuM varNadvArathI, rasadvArathI, gaMdhakArathI, sparzadvArathI, pariNAmadvArathI, kALuM kiruM chuM ghAthAnaM sthiti jatiM ja bApuH sthAnadvArathI, gatidvArathI, tathA AyudvArathI karIza. tame ene me-je mArI pAsethI sung-zrayta sAMbhaLo. * 2 . have prathama nAmadvArane sUtrakAra kahe che -"vizaogrItyAdi ! anvayArthI-zigrddedA-wAruM kRSNalezyA, nIlezyA, kAtilezyA, tejalezyA, padmalezyA, tathA chaThI zukala vezyA e yathA krama vezyAonAM cha nAma che. Aja nAma dvAra che. | 3 | have bIjuM ghaNuM dvAra kahe che prathama kRSNalezyAnuM varNa kahe che- zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 22 2 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAoM ke varNadvAra kA nirUpaNa " jImUya" tyaadi| manvayArtha-kiNhalehA-kRSNalezyA vezyA panI apekSA jImUyaniddhasaMkAsA-jImUtasnigdhasaMkAzA sniya, narekhA sil bheghanA samAna che. gavalaridRsaMnnibhA-gavalariSTakasaMnibhA ne sanA nA revI che, PARBAnavI cha. khaMjaNa nayaNanimA-khaMjananayananibhA ||iinii manI samAna cha, netranI 5-yanI 18nA samAna che. tAtparya kahevAnuM e che ke, A kRSNalezyAparama kRSNavarNavALI che pAchA have naashyaan| Nu 49 cha-" nIlA" tyaadi| bhanvayArtha-nIlalesA-nIlalezyA nAtavezyA vaNNao-varNataH 1 nA apekSA nIlAsogasaMkAsA-nIlAzokasaMkAzA na ma vRkSanA 2vI cha. cAsapicchasamappabhA-cAsapicchasamaprabhA yAsa pakSIna pI7 samAna cha tathA beruliya niddhasaMkAsA-vaiDUryasnigdhasaMkAzA sni vaiDUrya bhAnA samAna cha. // 5 // ve pAtozyAno 1 4 cha-" ayasIpuppha" tyA / manvayArtha --kAulesA-kapotalezyA pAtI dezyAnA vaNNao-varNataH pAnI mapekSA ayasIpuppha saMkAsA-atasIpuSpasaMkAzA 1f sAnA sAnA ko cha. koilacchadasannibhA-kokilacchadasaMnibhA te 44 nAmanI vanaspatinAvI che, kabUtaranI gardananA samAna che. jema kabUtaranI Doka kAMIka kALI ane kAMIka lAla hoya che. e ja pramANe A kApatI vezyAne paNa varNa hoya che. dA. have tazyAne 14 he - " higuMlaya" tyAhi / ma-kyAtha-teulesA-tejolezyAtevezyA vaNNao-varNataH panI apekSA higuliyadhAtusaMkAzA-hiMgulakadhAtusaMkAzA Di tathA ge3 mAhi pAtuna samAna cha. taruNAiccasannibho-taruNAdityasaMnibhA abhinava udaya sUrya ko che. suyatuDapaIvanibhA-zukratuNDapradIpanibhA pATanI yAMyanA vo tathA hivAnI nyAtina samAta 24tAjI cha. // 7 // va pavezyAno varSa 4 cha-" hariyAla" tyA anyArtha:-padmalesA-padmalezyA 5malezyA vaNNao-varNataH panI apekSA halihAbheyasannibhA-haridrAbhedasaMnibho // 42 // 4AnA 2||2vii cha. hariyAlabheya saMkAsA-haritAlabhedasaMkAzA jAnA 484 42vAthI marathI re mAya cha tapA 2 samAna che. saNAsaNakusumanibhA-saNAsanakusumanibhA sAtha tamA bhI44 vRkSanA 05nA 2vI cha. // 8 // zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 227 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have zukalalezyAnuM varNana kahe che--" savuM " ityAdi / anvayA --muvADhesA-surajevA zukala lezyA vaLo-vanaMtaH vaNunI apekSA saMtsAsA-calAM saMjANA zaMkha-sphaTika maNI-ku da--puSpanA samAna che. vIrapUraNamaLamA-kSIpUrasamatramAM dUdhanA bharelA kuMbhanA jevI che. cayadA sAlA-nataddArasaMnnAzA cAMdInA hAranA jevI athavA te cAMdI tathA muktAhAra samAna che. // 9 // have sUtrakAra rasadvAranuM varNana kare che. jemAM prathama kRSNulezyAnA lezyAoM ke rasadvAra kA nirUpaNa rasane kahe che. 'jaha kaDuya " ityAdi / 66 anvayA--nA cathA jema ducatuvaraNA-TuRtuyalaH kaDavI tuMkhaDInA rasa hAya che, nimnaso-nisaH lIbaDAnA rasa hoya che, vA-vA athavA vaDucono vA TurohiLIso vA kaDavI chAlano rasa hoya che, hto vi anaMtaguNo raso ya kiNhAe nAyavvo-ato'pi anaMtaguNaH rasaH kRSNayAH jJAtavyaH A badhAthI paNa anaMtagaNuA kaDavA rasa kRSNalezyAnA haiAya che. 10nA have nIlalesyAnuM varNana kahe che--" jJattitta 'ityAdi / anvayA ----naddAcathA jema ttiyajuyasta raso ttiyajJo-triRtusya rasaH tIkSNa suTha, pIpara, maracA rUpa traNa kaTukane rasa tIkSNa eTale tIkhA hoya che. jahA vA-yathA vA athavA sthiviSvasrI-kttivicAH jema gajapIparane rasa tIkSNa heAya che. rotri anaMtanuno-ato{va anaMtanunaH A badhAnA rasathI paNa anaMtagaNA rasa nIz2Ad nAyavo-nIchAyA jJAtavya: nIla lephsAnA hoya che evuM jANavu joI e. / / 11 / / have kapAtalezyAnA rasanu varNana kahe anvayA--nA--yathA jema saLagavArasokAcI kerInA rasa hoya che athavA tuMvaravivrutta turA kAThAMnA jevA rasa hoya che. hto vi zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 che-- jJatahaLagaMya '' ItyAdi ! 1-tahaLAmrarasaH apakava eTale jJAriso tuMvara vihvaca cAdarAH anaMtakuLo so jANnAyabdo - 224 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ attoDava anaMtapura: pocA jJAtaH A saghaLAthI paNa anaMtaga khATo rasa A kapilezyAne hoya che. 12 // have te vezyAnA rasanuM varNana kahe che-"navarijIvA" ItyAdi! anvayArtha- pagathA jema paricaMvAraso-pariLatAtharaNaH pAkelI kerIne rasa hoya chejhArito viThThala ro-cArarAva pavAsthaya rasaH jevo pAkelA kavIThane rasa hoya che, patto vinaMtakuLo jaNo sekaca nAcavo-baroDA nA jaH keH jJAtaH tenA rasathI anaMta gaNe rasa tejalezyAne hoya che evuM jANavuM joIe. kAMIka khATo ane kAMIka mITho evo madhura rasa tejelesthAne hoya che. Avo bhAva A gAthAne che ke 13 che. have palezyAnA rasane kahe che-"gharavALIItyAdi 1 anvayArtha--Arito-cAdaravA jevo varavAsI-varavALyAH uttama zarAbane ro-raH je rasa hoya che, athavA jevo vivihALAvALovivighAnAM vALanAM raNo mavati vividha Aavone rasa hoya che, athavA nAriyo-sAdarA: jema madurANa = raNo-madhumeya ghA rasaH madhano je prakArane rasa hoya che, tathA sAkarane je rasa hoya che prasto-taH enAthI paNa gharafor anaMta gaNe adhika rasa THIS-QAcAra patralezyAne hoya che. 14 have zukalezyAne rasa kahe che--"nUra" ItyAdi ! anvayArtha-jevo nUpuriyAso-kUtiH khajUrane temaja drAkSane rasa hoya che. vA-vA athavA vIraso-kSIrarasa dUdhamAM banAvela khIrane rasa hoya che athavA vaMDasarito-vaMdarAvAra je khAMDa ane sAkarane rasa hoya che. prasto vi anaMtakuLo jaNo guNa nAyo-govi anaMtapunaH rata jhavaTAcA jJAtijjaH enAthI paNa anaMtagaNe mIThe rasa zukalezyAne heya chApA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 225 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAo ke gaMdhadvAra kA nirUpaNa have sUtrakAra cothA gaMdhadvAranuM varNana kare che, jemAM prathama aprazasta traNa lezyAonA gaMdhane kahe che-"komarasa" ItyAdi ! anvayArtha---=-thA je prakAranI jomasa-zomRta gAyanA marelA zarIranI suNagamaDassa zunakamRtasya sutarAnA bhre| zarIranI 2424 / ahimaDassa-ahimRtasya sarSanA marelA zarIranI UMcathA jevI dho-dhaH durgadha hoya che. provi aNaMtaguNo gaMdho apasAtthANaM lesANaM nAyavvo-ato'pi anantaguNaH gandhaH akarAtAnAM jJAtaH tenAthI paNa anaMta gaNI adhika durgadha kRSNa, nIla ane kApela A traNa aprazasta lezyAonI hoya che. je 16 have traNa lezyAonA gaMdhane kahe che-"nA" ItyAdi . anvayAI-jhAthA jevI rItanI guhikumaLyo-sumipunaH sugaMdhita puSponI sugaMdha hoya che, athavA pirasamANA-viSamALAnA jema pIsavAthI sugaMdhI dravyomAMthI sugaMdha chuTatI hoya che, go vi-zataH kavi anAthI 5 aNaMtaguNo gaMdho tiNhaM pasatthalesANaM bhavai-anantaguNaH gandhaH ttiwAM kAttaravAnA mavati anaMta gaNI adhika sugaMdhI, teja. paddha ane zukala A traNa prazasta vezyAonI hoya che. te 17 | lezyA ke sparzadvAra kA nirUpaNa have sUtrakAra pAMcamA sparza dvArane kahe che, AmAM prathama aprazasta traNa lezyAone kahe che -"navAraNa" ItyAdi ! anvayArtha--thA jema rajavara- karavatane so-uH sparza thAya che, vA-vAM athavA jema nimANa jANo-onihAyA sparza gAyanI jIbhane sparza thAya che, athavA jema sAvattA jAta-jAva trALa #zaH zAkanA velAonA pAMdaDAne sparza thAya che, prazno vi gataguNokaroDa janatAH tenAthI paNa anaMta gaNuM karkazakharabacaDe sparza thALa hetALa-garAstAnAM herAnAM mavati aprazasta kRSNa, nIla, kApita lezyAone hoya che. 18 have prazasta traNa vezyAonA sparzane kahe che-"navRtti" ItyAdi! anvayArtha- caNA jema vRkSa vAvo-vRrI bUra nAmanI vanaspa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 226 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tisparza athavA navanIta-navanIta mAkhaNane sparza, tathA sipINakusumAzirISa kusumanAm zirISa puSyane sparza thAya che provighaitALo gof sAraTUTenAthI paNa anaMtagaNe suMvALo sparza tiddavi pathakvetA tiAmaNi prazAphanA mavatitraNa prazasta teja, pada, zukalezyAone hoya chellA have sUtrakAra chaThA pariNAmadvArane kahe che-"tividdo" ItyAdi! anvayArtha-jetA-sTephanI cha lezyAonI vaccenA pratyeka vezyAnuM pariNAma siviho hodde-trividhovA mavati jaghanya madhyama ane utkRSTanA bhedathI traNa prakAranuM hoya che athavA navaviho hornavavidha mavati nava prakAranuM hoya che. e jaghanya, madhyama ane utkRSTa bhedamAM paNa pitA potAnA sthAnamAM taratamatAno jyAre vicAra karavAmAM Ave che tyAre e jaghanya Adi pratyeka paNa potapotAnAmAM jaghanya, madhyama, ane utkRSTa bheTavALA banI jAya che. A pramANe e nava bheda thaI jAya che. sattAvIsaphavide zarIgovA-saptaviMzatividhaH rividha vA navane traNathI guNatAM satyAvIsa ane satyAvIsane traNathI guNatAM ekayAsI Duto tevA vA-dirate trivAAidA ekayAsIne traNathI guNatAM basone teMtAlIsa bheda lezyAonA pariNAmanI thaI jAya che. A pramANe kRSNa Adi che vezyAonA saghaLA pariNAmanI saMkalana karavAthI eka hajAra cAra aThAvana parINAma bane che. 20 lakSaNadvAra kA nirUpaNa have sarakAra lakSaNa dvAra kahe che. jemAM prathama kRSNalezyAnuM lakSaNa kahe che-"vaMcAvava" ItyAdi ! anvayArtha-je AtmA paMjAravaMmatto-vaMzAstrava prANAtipAta Adi pAMca AsamAM pramatta hoya, tihiM mAtto-trimiH gaguptaH mane gupti, vacanapti ane kAyagupti A traNa guptithI je agupta hoya, arthAt e traNa guptithI rahita hoya cha3 viro- huM virataH SakAyanA jInI rakSAthI je avirata hoya, tibbAmargbaLo-tatrAmarataH tIvra AraMbha-utkRSTa sAvadha vyApAramAM tatpara hoya, pulo-suda bIjAonA hitanA abhilASI na haya, sigo-sAtti vagara vicAryuM ja dareka kAmamAM pravRtti karavAvALA hoya 21 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 22 7 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-"nibaMdhasapariNAmo" ItyAdi ! anvayArtha-nibaMdhaHpariNAmo-nirkaMdha pariNAma jenuM pariNAma dayA bhAvathI bilakula zUnya hoya, nizcaMto-sUrAM ghAtaka hoya, niriyo-vijendriH Indriyane vazamAM rAkhanAra na hoya, A pramANe pracAramAropato samAyu: A pAMca Asava Adi pUrvokta cogothI yukta prANIne kRSNalezyA vALa jANa joIe. arthAt je prANIonA evA coga hoya, samajo ke eja kRSNa vezyAnA lakSaNa che. kahevAno bhAva e che ke, je pramANe japAyuSyanA saMsargathI sphaTika maNi japApuSya rUpathI pariNamita thaI jAya che. eja pramANe kRSNAdi dravyanI sahAyatAthI AtmAnuM pariNAma kRSNAdirUpa thaI jAya che. e ja pramANe kRSNAdi dravyanI sahAyatAthI AtmAnuM pariNAma kRSNAdirUpa thaI jAya che. AnuM ja nAma lezyA che. A kRSNalezyAnA sadUbhAvamAM ja pAMca Asava pramatta prANu banela rahe che. traNa guptithI agupta rahe che. vagere vagere. AthI ja ene kRSNalezyAnA lakSaNarUpathI kahevAmAM karavAmAM Avela che. je jenA saddabhAvamAM hoya che te ja tenuM lakSaNa hoya che. jemake, uSNutAnA sadUbhAvamAM agni hoya che. AthI je pramANe agninuM lakSaNa uSaNatA che. e ja pramANe pAMca Asava pramatta Adi kRSNalezyAnAM lakSaNa che. tArA, sUtrakAra nIlezyAnAM lakSaNa kahe che-"ra " ItyAdi ! anvayArtha-jJA-rSo bIjAnA guNene sahana na karavA, ritama: reSa kara, tathA sadA reSamaya pariNAma rAkhavuM, saMto-satAH tapasyA karavAthI vimukha rahevuM, avinna-viDyo kuzAstromAM tatpara rahevuM, mArAmAM chaLakapaTa karavuM, arivA-madIzatA lajajA rahita thavuM, hU-vRddhi viSayomAM Asakti rAkhavI, jo-pratye dveSa rAkhe, de-rAIH bIjAonI ThagAI karavI, rUma-pramattA jAtyAdika madathI atyaMta yukta rahevuM, rasoDDa-saMDhoDuM: IndriyanA viSayamAM lolupatA rAkhavI. 23 tathA-"sAcavesaNa" ItyAdi! anvayArtha-sAcavelag-sAtaveSaH sAtAne dveSa karo, mAtmA viro-kAzmatta nivRttaH prANI vadhanA sthAnabhUta AraMbhathI virakta na thavuM, vRdo- svapnamAM paNa bIjAnA hitanI abhilASA na rAkhavI sIrimososi: vagara vicAryuM kAmane karavA lAgI javuM, ItyAdi lakSaNathI yukta prANI nIlalezyAnA pariNAmavALo jANu joIe. ra4 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 228 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have kAtilezyAnuM lakSaNa kahe che-"ItyAdi ! anvayArtha--vatra vANIthI kuTila thavuM, vaivasamAcAre-vattAvAraH kuTila AcAravALA banavuM, nicavi-nirimAna kapaTi thavuM, agsgu- nRguvA kuTila citta thavuM, pArjino -pratidgha pitAnA dene DhAMkavA, vaNi ja mAyAcArathI yukta banIne pratyeka kArya karavuM, micchAnidI-mithyASTi zrata caritrarUpa dharmamAM zraddhA vihIna thavuM, ane kAri-janAH Arya bhAvathI rahita banavuM. rapA tathA-"daBI4" ItyAdi ! anvayArtha-SEAsTapvArpha-kAratuSTavAhI evAM vacana belavAM ke, jenAthI bIjAone duHkha thAya, rAgadveSathI yukta vacanane pravega kare, teLe-teraH corI karavI, marI-mArI bIjAnA abhyadayane sahana na karavo tathA saMpanna hovA chatAM paNa dAna na karavuM, cino samApatto-AtanuM roja saguNA ItyAdi! evA kAryayukta thI jIvane vAstelaMtu gharavAtoracAM paramati kApaDilezyAvALA jANavA joIe. tAtparya AvAM lakSaNa je jIvamAM hoya te kApatalezyAvALA che evuM jANavuM joIe. A lakSaNa kAtilezyAnuM che pAradA have tejalezyAnAM lakSaNa kahe te-"nIcAvi " ItyAdi ! anvayArtha-niyAvittI-nItaittiH ahaMkAra na kare gurUjanathI pitAnuM Asana nIcuM rAkhavuM, vava-capa capaLatAthI rahita thavuM, gamA-amathI mAyAcArathI rahita thavuM, mAtR-tUH apUrva vastune jovAnI utsukatA na rAkhavI, vicarvi-vinaviyaH vinIta thavuM, gurujanane vinaya kara, emanA AvavAthI uThavuM, praNAma Adi karavuM, Indriyone jItavA koviM-cokAvAna mana, vacana ane kAyAnA cAgane zuddha rAkhavA, vALaM-padhanavAna tIvra tapazcaryA karavI. ra7A tathA-"vica dham" ItyAdi ! anvayArtha-picayamo-zivama priya dharmavALA thavuM, daDhadho-dharmI dharmamAM daDhatA rAkhavI, arthAt aMgikAra karelAM vrata Adikane nabhAvI rAkhavAM, avajJamI-kavacamI: prANAtipAta Adi pApathI sadA bhayabhIta banI rahevuM, -hitaiSa mokSanA abhilASI thavuM prayojAmarao-ghoLa mayura: A pUrvokta vAtethI saMpanna ga je jImAM heya che e jIva telezyAthI pitAnI AtmAne pariNamanavALA jANavA joIe. A saghaLAM lakSaNa tejalezyAnAM che. 28 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 229 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have padmazyAnAM lakSaNa kahe che-"rAjumALeItyAdi ! anvayArtha-pracavomANe macAe ja pazu-katanumAnaH mArAma. vratanu krodha, mAna, kaSAyanI alpatA thavI mAyA tathA lobha kaSAyanI alpatA thavI, jayaMjitte yaMtavA-jharAntirittA nA zAnta cittavALA banavuM, azubhayogane parityAga karIne zubha yogamAM pravRtta thavuM, coviMcodAvAna mana, vacana, kAyAnA rogone sadA pavitra rAkhavA tathA vAvaM- 3payAnavAn tIvra tapazcaryA karavI 29 tathA-"tA pravAItyAdi ! anvayArtha-AivADra-katanavAvI thoDuM ane hitakara belavuM, upauparAntara upazama pariNAmayukta thavuM, vivi-nitendriyaH pitAnI Indriyone vazamAM rAkhavI, coramAro pArTsa 7 rijhame-topa samAyu varSo tu pariNAmati A saghaLI vAtothI yukta prANI padmavezyAvALA hoya che. 30 have zukalezyAnA lakSaNane kahe che-"gaNi " ItyAdi! anvayArtha--gANijJitA--mArI vayitvA ArtadhyAna ane raudradhyAnanA parityAga karIne je AtmA dharmasuri jJA-dharmagurUM zAti dharmadhyAna ane zukaladhyAnanuM sevana kare che, tathA pasaMja-kAntinittara prazAnta cittavALA hoya che. ane taq-AntAbha azubhAgonA pari. tApathI potAnA AtmAne vazamAM rAkhe che, mig-mitaH pAMca samitinuM pAlana kare che, jutti, -muNipu guru ane mane gupti Adi traNa gupti dvArA pitAnA cAritranI rakSA karatA rahe che 31 tathA-"sarAneItyAdi! anvayArtha-sarane vIra vAsarogo vItaro vA je sarAga heya, athavA vItarAga hoya, 3 -3YrAntiH upazama bhAvathI je yukta hoya, niriNatithiH Indriyone jeNe vazamAM karI lIdhela hoya, uttaramAro-ta. comAyu A prakAranA yogathI yukta prANI zukala lezyAvALA hoya che. 32 sthAnadvAra kA nirUpaNa have sUtrakAra AThamA sthAna dvArane batAve che-"bahiSa0" ItyAdi anvayArtha-saMyikALo qLI pina ne samaya saMsAyA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 30 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ logA-asaMkhyeyAnAm avasarpiNInAM utsarpiNInAM ye samayAH saMkhyAtItAH lokAH asaMkhyAta avasarpiNI kALa tathA asaMkhyAta utsarpiNI kALane jeTalo samaya hoya che athavA asaMkhyAta lekanA jeTalA pradeza che eTalA ja herAnakALA phuvaMti-racAnAM thAnani avanti lezyAonAM sthAna hoya che. dasa keDIkeDI sAgarano eka avasarpiNI thAya kALa che. eTalAja keDIkeDI sAgarane utsarpiNI kALa thAya che. ane kALa maLIne arthAt vIsa keDA kaDI sAgaranuM eka je kALamAM prANIonAM zarIra, Ayu, lakSmI, Adine hAsa prati samaya kALacaka thAya che. te rahe che. te avasarpiNI kALa che. enAthI viparIta utsarpiNI kALa che. asaMkhyAta utsarpiNI tathA avasarpiNI kALane jeTalo samaya che tathA asaMkhyAta lokone jeTalo pradeza hoya che. eTalA ja lezyAonAM sthAna che, azubhalezyAonAM saMkaleza rUpa sthAna hoya che tathA zubha lezyAonAM vizuddhirUpa sthAna hoya che. A gAthAmAM kALanI apekSAe tathA kSetranI apekSAe lezyAonA sthAnenuM pramANa kahevAmAM Avela che. emAM asaMkhyAta utsapiNI ane avasarpiNInA samayene laIne je sthAnanuM pramANa batAvela che, te kALanI apekSAe pramANa jANavuM joIe. tathA asaMkhyAta lokonAM dezone laIne je pramANe batAvavAmAM Avela che. te kSetranI apekSAe lezyAenA sthAnanuM pramANa jANavuM joIe. 33 sthitikAra kA nirUpaNa sUtrakAra have sthiti dvArane batAve che, AmAM prathama "kRSNalezyAnI keTalI sthiti che tene pragaTa kare che-"muhura" ItyAdi ! anvayArtha-ni -suheravAyAH kRSNa lezyAnI nanAsirpha-nanya sthiti jaghanya sthiti muhura-mudrA antamuhUrtanI heya che. tathA ukkosA ThiI-utkRSTA sthiti utkRSTa sthiti muhuttahiyA tettIsA sAgarA-muhUrtA upavana trarAta nA antarmuharta adhika tetrIsa sAgaropama pramANa hoya che. evuM nAcavA-jJAtavyA jANavuM joIe. annamuhUrtanA paNa asaMkhyAta bheda hoya che. A kAraNe antarmuhUrta zabdathI pUrvottara bhava saMbaMdhI anta muharta draya kahevAyela samajavuM joIe. 34 nIla glezyAnI sthiti A prakAranI che--muhurUddha tu" ItyAdi ! anvayArthInIsTa-nInkerAyA nalalezyAnI nanA urpha-vAsthiti jaghanya sthiti muhura-munnAm aMntarmuhUrta pramANa che. tathA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 231 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vorA hi-bda sthitiH utkRSTa sthiti paDhiyamasaMvamAnamadamaNiyA nahIpopamasiMcecamAdhAna rAdhIna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI adhika dasa sAgaropama pramANa che. evuM nAcavA-jJAtadazA jANavuM joIe. "palya" A padathI palyopama gRhIta thayela che. bhAvA-nIlalezyAnI jaghanya sthiti atamuharta pramANa tathA utkRSTa sthiti eka palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI adhika dasa sAgarepamAM pramANa kahevAyela che. je 35 che kApita zyAnI sthiti A prakAranI che--muhu tuItyAdi ! anvayArtha-AherA-tahevAyAH kApata lezyAnI nannA TikanyA rithati jaghanyasthiti muhUddha nArA hoThTha-muhUrvAddhAMjJAtavyA mavati anta hatanI hoya che, tathA kosA -dA sthitiH utkRSTa sthiti jhicamasNkhbhaagmbh hiyA tiNNudahI nAyavvA hoI-palyopamAsaMkhyeyabhAgAbhyadhikAn trIn udhIn jJAtavyA mavati eka palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI adhika traNa sAgarepama pramANa hoya che. mAdA telesthAnI sthiti A prakAranI che--"muhuradhuM " ItyAdi ! anvayArtha-tenIpherA-tenoeracAyA te vezyAnI nannA di-nanyA ritiH jaghanya sthiti muhurdU-muhUrtA eka antarmuhUrta pramANunI che, tathA ukkosA ThiI paliyamasaMkhabhAgamabbhahiyA doNNudahI-utkRSTA sthitiH plyopmaasNkhybhaagaamyudhi dau sdhI utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga adhika be sAgarepama pramANa che. yA padmazyAnI sthiti A prakAranI che--"muhUddha su" ItyAdi ! anvayArtha--jerAjA padhalesthAnI jahunnA kinnadhanya sthiti jaghanya sthiti mukutto -muhUrvAdhyAM mavati aMtarmuhUrta pramANu hoya che. ukkoso ThiI-muhuttahiyA dasasAgarA nAyavvA hoi-utkRSTA sthitiH muhUrtAdhikAn daza sAjana jJAtavyA mavati tathA utkRSTa sthiti eka muhurta adhika dasa sAgaropama pramANa hoya che. 38 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukala lezyAnI sthiti A prakAranI muhuttadhatu * ItyAdi ! anvayA--sujelANa-jIvajaocAyaH zukala lezyAnI nannAdi--navasthA sthitiH jadhanya sthiti muddatta6ddo-muhUrtAjAM mati antamuhUtakALanI che. tathA kosarphei muduttAi tettimaM sAgarA nAyabbA-horpha uTA sthiti: mudUrvAdhiSThAn tracirAt sAganjJAtavyA ati utkRSTa sthiti antarmuhUta adhika tetrIsa sAgaropama pramANache. 539nA lezyAonu` sAmAnya varNana karIne have cAre gatiyeAmAM lesyAonI sthitinuM varcuna karatAM zrI sudharmAsvAmI jammUsvAmIne kahe che--jJA" ItyAdi ! anvayA--lA hemALa rphi dukha vaLiyA hovA haiyAnAM thitiH ovena tu anitA mati A lezyAonI sthiti sAmAnya rIte kahevAmAM AvI che, AmAM gati vizeSanI vivakSA karavAmAM Avela nathI. to camu navu chemA NaM ThiI voccAmi - ataH catu sRSvapi gatiSu lezyAnAM sthitiM tu vakSyAmi veDuM mahIM thI gati vizeSanI vivakSA kahIne cAre gatiyAmAM A lesyAonI sthiti kahuM chuM|40nA have sUtrakAra sahuthI prathama narakAmAM vaizyAnI sthitine batAve che 66 dasavAsa " ItyAdi ! anvayA-narakAmAM DhAkaN nanhanziyA phiAolyAH nathanyA sthitiH kApAtI vaizyAnI jaghanya sthiti vAsasasArUM horpha lavargasahasrAni mati dasa hajAra varSanI hAya che. tathA kosA-laTA utkRSTa sthiti tinu dahI : pali ovamaasaMkhabhAgaM - trIn pAna paDyomA jyecamAM palyApamanA asaMkhyAta bhAgathI aSika traNa sAgaropama pramANu hAya che. ahIM je dhrusa hajAra (10000) varSanI jaghanya sthiti batAvAyela che te ratnaprabhA pRthvInI apekSAthI jANavI joie. kAraNake, tyAM upara jaghanya Ayu dasa hajAra (10000) varSoMnI kahevAmAM Avela che. utkRSTa sthiti vAlukA prabhAmAM che. tyAM upara paNa uparanAM prastAmAM rahevAvALA nArakInA jIvAnI A pramANe sthiti heAya che. sArAMza--prathama narakathI laIne vAlukA prabhA sudhI kApeAta lezyA hoya che. ane te AgaLa jatAM ghaNA tIvra sa'kalezavALI thatI jAya che. A kAraNe vAlukA prabhAmAM kApAtalezyAnI A rIte utkRSTa sthiti thAya che 5415 have nIlalezyAnI sthiti kahe che--" tiSNuvRddI " ityAdi ! anvayA--nIja TIfe-nIru sthitiH nIla lezyAnI sthiti nadijghnyen dhanyanI apekSA tiSNudahI paliovamama saMkhabhAgaM - trIn udadhIn palyo zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 233 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THsaMcamAra mavati traNa sAgarepama tathA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. tathA kosA-thraSTA utkRSTa sthiti hatI pattimottama asaMa ma-rAdhIna paropakArImAAM dasasAgaropama tathA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. A nIlezyAnI jaghanya sthiti vAlukA prabhAmAM che, tathA utkRSTa sthiti dhUmaprabhAmAM che. tAtparya e che ke, vAlukA prajAmAM kApatalezyA ane nIlalezyA che. paMkaprabhAmAM nIlalezyA che. dhUma prabhAmAM nalalezyA ane kRSNa lezyA che. AthI nalalezyAnI utkRSTa sthiti dhUma prabhAmAM batAvavAmAM Avela che. ane jaghanya sthiti vAlukAmAM che. rA. have kRSNalesthAnI sthiti kahe che-"sI " ItyAdi ! anvayArthI--viThThalANa-whevAcA kRSNalezyAnI baniyA-kanyA jaghanya sthiti saha paDhiova navamAtrA vadhInuM patyomAAMcecamA dasa sAgara ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. tathA kosA-kRSTa utkRSTa sthiti terI sAruM-traddhirAt sArAt tetrIza sAgaranI che. kRSNalezyA dhUma prabhAthI zarU thaIne tamastamA nAmanA sAtamA naraka sudhI hoya che. AthI enI jaghanya sthiti dhUma prabhAmAM tathA utkRSTa sthiti tamastamAmAM jANavI joIe. mArA nArakInA jIvanI sthAnI sthitine upasaMhAra karIne zrI sudharmAsvAmI tiyaca, manuSya ane devonI lezyAonI sthitine kahe che-"gNA" ItyAdi. anvayArtha--gar ne phALe jAya naLiyA horDa-SA nArA yAtta sthitiH pitA mavati A nArakInA nI lazyAnI sthiti meM kahI che tenAttH param ItiriyamANussANa devANaM vucchAmi-tirazcAM manuSyANAM devAnAM vakSyAmi tiryacamanuSya tathA devenI lesthAnI sthiti kahuM chuM pAkakA "anto muduttama uM" ItyAdi ! anvayArtha-SahiM hiM-ni carimana je je pRthvIkAyAdikamAM ane saMskima manuSya AdimAM tathA tiryaMca ane manuSyamAM rAjA je kaNa deza Adi saMbhavita hoya che. e TeravA -cAnAM sthiti vezyAonI jaghanya temaja utkRSTa sthiti santomuttama-ttamuhUrtamAma kevaLa aMtarmahata ja che. e lezyAo paikI keTalIka vezyAe koI kaI jagyAe saMbhavita hoya che. jemapRthvI kAyika jIvamAM kRSNa zyAthI laIne telezyA sudhInI cAra lesyAo hoya che. apUkAyika jIvomAM tathA vanaspati kAyika jImAM paNa e cAra zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 234 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAo hoya che. nArakInA jInI mAphaka tejaskAyika, vAyukAyika, ane be IndriyavALA jIvamAM, traNa indriyavALA jImAM tathA cAra IndriyavALA jImAM kRSNAdika traNa lezyAo hoya che paMcendriya tiryane kRSNAdika chae vezyAo hoya che. saMjJI manuSyamAM chae vezyAo hoya che. saMmUcchima manuSyane kRSNAdika traNa vezyAe je pramANe nArakInA jIne heya che e rIte ja hoya che. ahIM gAthAmAM je sarva lazyAonI jaghanya ane utkRSTa sthiti antamahatanI kahevAmAM AvI che enAthI zukala lazyAnI sthiti paNa antarmuharta kALa pramANa prApta thAya che te enI sthiti evI prApta na thAya e mATe sUtrakAra kahe che ke, varlDa herataM varga-vAM jIru vacitvA kevaLa-zuddha eka zukala lazyAne choDI devI-arthAt zukala lazyA sivAyanI anya pAMca lezyAonI sthiti ja amuharta thAya che. ApA zakala vezyAonI sthiti keTalI hoya che? A zaMkAne uttara svayaM sUtrakAra Ape che--"muhuradhdhA" ItyAdi! anvayArtha-sudhArja- su cAcA zukala lezyAnI nannA-nyA jaghanya sthiti te muhuradhva-muhUrvAdhyAt eka antamuhUrtanI ja hoya che. paraMtu ukkosA-utkRSTA utkRSTa sthiti navabhivarisehiM UNA pUvvakoDio-navabhirvaH janAH uM zorIH nava varSa jUnA eka pUrva keTInI hoya che, jo ke, kaI pUrva keTInI AsuvALe prANa ATha varSamAM ja vrata pariNAmane prApta karI ye che to paNa eTalI paryAyamAM ATha varSanI AyumAM rahelA e jIvane varSa paryAyanA pahelAM zukalezyAnI saMbhAvanA hotI nathI. A kAraNe ja sUtrakAre A sUtramAM nava varSa ochA eka pUrvakaTI kALa A zukala lesthAna sthitikALa batAvela che. 46 pUrvanI vAtane pUrNa karIne zrI sudharmAsavAmI have AgaLanI vAtane prastAva karatAM kahe che ke -"I" ItyAdi! anvayArtha-he jakhkhA tithi narALa nA Taka vAyA hogiA vinarALo racAnAM ritaratu vaLatA mavati A sthiti meM tiryaMca ane manu benI lezyAonI kahI che. have AnA pachI devatAonI vezyAonI sthiti kahuM chuM. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 235 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have kRSNalezyAnI sthiti kahe che-"ravAra" ItyAdi ! anvayArtha-viigg-LAyAH kRSNa lezyAnI jaghanya sthiti bhavanapati vyaMtara demAM dasa hajAra (10000) varSanI hoya che. kemake, A devoja jaghanya rUpathI dasa hajAra (10000) varSanI sthitivALA hoya che; tathA 3onA-raSTA utkRSTa sthiti cimanaMtrijJarUmo-thomasaMcetana: patyanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che. A sthiti madhyama AyuvALA bhavanapati tathA vyaMtara devenI apekSAthI che. 48 have nIlalesthAnI sthiti kahe che-"nA kriSnA" ItyAdi! anvayA-uig-myA kRSNa lazyAnI jA je 3oNA riphle-vaE sthitiH utkRSTa sthiti che sA-sa teja samayamadimA -samacAkhyadhavA eka samaya vadhu thaIne nIsTotta-nIkAcAH nIlayalezyAnI nannei-ghara jaghanya sthiti che. tathA nIlayalezyAnI skrimasaMvaM-osA-lyopamAAMceya utkRSTa eka palyanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa utkRSTa sthiti che. madhyama AyuvALA devAnI eTalI sthiti hovAthI ahIM palyane asaMkhyAtamAM bhAga bahattara (adhika) grahaNa karavAmAM Avela che, 149 kApatI vezyAnI sthiti A prakAranI che-"nA nIcANa" ItyAdi! anvayA-nA je rIDhANa-nIcAcA nIlezyAnI kosA-3tkRSTa utkRSTa sthiti batAvavAmAM Avela che sApha-sAsu eja vaphA gaLApatyA kathana kApatI vezyAnI jaghanya sthiti che A jaghanya sthitimAM eka samaya adhika vadhu karI de eja vAta samayamadimacA-samArcodha A padathI batAvAyela che. arthAta nIla vezyAnI utkRSTa sthitimAM eka samaye vadhu adhika joDI devAthI kApatI lazyAnI jaghanya sthiti thaI jAya che. tathA kApatI dozyAnI se pAliyamasaMkhaM ca ukkosA-palyopamAsaMkhyeyaM ca utkRSTA pakSyana asaMkhyAtamA bhAga pramANa utkRSTa sthiti che. A sthiti eTalI AyavALA ja bhavanapati tathA vyantara devAnI hoya che. ahIMyA patyane asaMkhyAtamAM bhAga pahelAMnI apekSAe bRhattara ja grahaNa karavo joIe. pa0 A pramANe ahIM sudhI bhavanapati vyaMtara devanI kAyAmAM pahelAMnI traNa lezyAonI sthiti batAvIne have sUtrakAra samasta nikAmAM hovAvALI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 236 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ telazyAnI sthiti batAvavA mATe AgaLanI gAthA kahe che -"te paraM-tena " ItyAdi ! anvayArtha-sUtrakAra A gAthA dvArA evuM kahe che ke, huM tenA paten param ve pUrita 4thana 4aa pachI bhavaNavai - bANa maMtara-joisa-vemANiyANa suragaNANaM teulesA jahA hoi tahA vocchAmi-bhavanapati bANavyantarajyotirvaimAnikAnAM surajabAnAM senA vathA mavati tathA vakSyAmi bhavanapati, vyantara, jyotiSI, ane vimAnika devomAM tejezyA je prakAranI hoya che tene prakAra kahuM chuM. 51 "jJAnTibovamaM" ItyAdi! anvayArthaka-tenA tejolazyAnI nanaM-jhaghavA jaghanya sthiti nAjhiovayaM-lyopaman eka palyanI hoya che. tathA kola-DIjha utkRSTa sthiti pAliyamasaMkhejjeNaM bhAgeNa dunnahiyA sogarA hoi-palyoyamAsaMkhyeyabhAgena adhike de sApane mavati eka patyanA asaMkhyAtamAM bhAga adhika be sAgarepama pramANa che. ahIM tejezyAnI je A sthiti batAvela che te vimAnika devAnI apekSAo jANavI joIe. kemake, saudharma ane IzAna svarganA devonI jaghanya ane utkRSTa sthiti eTalI che saudharma svarganA devenI jaghanya sthiti eka pApamanI tathA IzAna svarganA devonI eka popamathI zeDIka vadhu che. tathA A bane svargomAM utkR sthiti kramazaH sAgaropama tathA ethI gheADI vadhu be sAgarepamanI che. e ja rIte bhavanapati ane vyaMtara devonI jaghanya sthiti dasa hajAra (10000) varSanI che. tathA bhavana, patinI utkRSTa sthiti eka sAgaropamathI adhika che. ane vyaMtarenI eka palyopama pramANa che. jyAtiSI devonI eka pApamanA AThamA bhAga pramANu jaghanya sthiti che. tathA eka lAkha varSa adhika eka palyopama pramANa utkRSTa sthiti che, AthI jinadeva nikAyanI jeTalI utkRSTa ane jaghanya sthiti ahIM batAvavAmAM Avela che teja sthiti che te nikAmAM tejalezyAnI jaghanya utkRSTa sthiti jANavI joIe. parA A pramANe ahIM sudhI aprazasta lezyAonI sthiti kahevAmAM Avela che. have prazasta lezyAonI sthitinuM varNana karavAmAM Ave che. emAM sarva prathama tejetezyAnI sthiti dekhADavAmAM Ave che-"tavANaeANa ItyAdi ! anvayArtha-navArakA-ravihunnALi dasa hajAra ( 10000) varSanI tevA-sekasaH tejalezyAnI kriyA darpha -civA rithati mAsa jaghanya sthiti che. tathA jovAmAM TuranuNI-popasiMhathecamAM ra tau uthI popamanA asaMkhyAtamA bhAgathI adhika be sAgara pramANa utkRSTa sthiti che. A gAthA dvArA nikAyanA bhedanI apekSAe ja lezyAnI sthiti kahevAmAM Avela che. ahIM dasa hajAra (10000) varSanI jelayAnI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 23 7 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanya sthiti prakaraNa anusAra to kApata vezyAnI je utkRSTa sthiti kahevAmAM Avela che te eka samaya vadhu enI sthiti hovI joIe paraMtu prazastAnI sthitinA varNananA upakramamAM kApatalezyA aprazasta hovAne kAraNe ekama ahIM aMgIkAra karavAmAM Avela nathI paDyA palezyAnI sthiti A prakAranI che-"nA teag" ItyAdi ! anvayArtha--vA je tead-sekasaH tejalezyAnI rajuhu nizcayathI je koI Ti-utkRSTa sthitiH utkRSTa sthiti che te samayamAcA-samAdhyadhivA ekasamaya vadhu laIne pANa-pocAH padma vezyAnI lai fTa-kacena sthitiH jaghanya sthiti che tathA A padmazyAnI kosA-utkRSTa utkRSTa sthiti muhuttAhirA - muhUrvAdhikAra suradasa attamuhUrta adhika sAgaropama pramANa che. ahIM pUrvabhavakAlIna aMntamuhUrtane grahaNa karavAmAM Avela che. A vezyAnI jaghanya sthiti zrI sanakumAra nAmanA trIjA devalokamAM tathA utkRSTa sthiti pAMcamA brahmadeva lokamAM jANavI joIe. kemake sanakumAra tathA brahmadevalokamAM eTalI Ayu hoya che. zaMkA-je ahIM aMntamuhUrta adhika utkRSTa kahe che te pUrvamAM te adhika kema kahI nathI ? kemake, tyAM paNa devabhava saMbaMdhI lezyAnI ja vivakSA thaI che, "teja pa vorachAmi e tevA " AvuM pahelAM kahela che. AthI ahIM aMtamuhUrta adhika je kahela che te virUddha dekhAya che. uttara-A vAta barAbara nathI. kAraNa ke, amArA kahevAno abhiprAya tame samajyA nathI. ahIM pUrvabhava ane uttarabhavanI vezyA paNa " to muhurtAmi " A adhyayananI 60 mI gAthA anusAra devabhava saMbaMdhI ja che. A vAtane batAvavA mATe ja A rIte kahevAmAM Avela che. AthI temAM keI virodha rahetA nathI. A vAtane AgaLa cAlIne 60mI gAthAmAM svayaM sUtrakAra spaSTa karaze. tethI ahIM kahela nathI. 54 thakala lezyAnI sthiti batAvavA mATe sUtrakAra kahe che -"nA vhANa" ItyAdi ! anvayArtha-jJA paTTA thor fTA vAyAH utkRSTa sthitiH padma lezyAnI je utkRSTa sthiti che samayama mahiyA -samayAkhyadhavA so eka samaya adhika eja sthiti su-suvAcAH zukala lazyAnI nanai- jona janya rUpathI che seksIsamudramamA trAdhiza muhUrtasthAdhi tathA eka antamuhUta adhika tetrIsa sAgarepama pramANu zukala lezyAnI utkRSTa sthiti che. A sthAnI jaghanya sthiti lAtaka devalokamAM che, tathA utkRSTa sthiti sarvArthasiddhamAM che. kemake, tyAMja eTalI Ayu che. papA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 238 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatikAra kA nirUpaNa navamuM rithatidvAra kahyuM, have dasamuM gatidvAra kahe che prathama azubha lezyAnI gatine kahe che -"gi" ItyAdi ! anvayArtha-hUi nI vajha-SUIT naI jotI kRSNa vezyA, nIla lezyA tathA kApatI vezyA cAbo tinina mammadresAmo-itAH ti: dhorAH e traNa adharmanA hetu hovAthI adharma vezyA che kemake, e upAdAnamAM heta hoya che. A kAraNe vyaktivi ivi jIvo tuma 3m-patAmi timi je vIraH dutima vApare A traNa lezyAothI yukta jIva marIne durgatimAM utpanna thAya che. naraka gati ane tiryaMcagati A be durthatI che. A adharma lezyAothI yukta jIva marIne e gatimAM janma le che. padA have zubhalezyAnI gati kahe che-"te ItyAdi ! anvayArtha-seka pAM su thayA sini oi ghama TesaTgo-rA bAda siNa dharma cAH tejezyA, padmavezyA, zukala vezyA A traNa lezyAo dharma lezyAo che. tathA dharmanI hetubhUta che. A kAraNe prathAdi ti-i jJAmi tibaH A traNethI yukta jIva marIne supaDuM-sunatinU sArI gatimAMmanuSya gatimAM-devagatimAM athavA muktimAM jAya che. pachI AyudvAra kA nirUpaNa gatikAra kahevAI gayela che. have agyAramuM dvAra je AyudvAra che te kahevAmAM Ave che. jIva je leyAomAM utpanna thAya che. eja vezyAovALA banIne mare che. A upara e prazna upasthita thAya che ke, kayA janmAMtaramAM thavAvALA lazyAne prathama samayamAM parabhavanI Ayuno udaya thAya che. athavA to carama samayamAM udaya thAya che. athavA te thatuM nathI. A prakAranA saMdehane dUra karavA mATe sUtrakAra traNa gAthAo kahe che"sAhUi" ItyAdi ! anvayArtha-paDhane samacaMda jvaLavAhiM savAhiM -prathame samaje gharatAmiH samaH cAmi zyAonI pratipattine je kALa che te kALanI apekSAthI prathama samayamAM pariNata thayela e samasta vezyAethI yukta thayela kassai jIvassa-kasyApi jIvasya pachu nI pare bhave uvavAo na hoiparama upADa = mavati anya bhavamAM utpatti thatI nathI. 58 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 39 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA anvayArtha-LyAdi esAhiM rame samaya nAhiM-sarvAmi samiTa ja kamajo khitama carama samayamAM AtmarUpa paNAthI pariNata thayela samasta lezyAothI yukta thayela sAvi varaNa-cAra vacce keI paNa jIvanA parebhave uvavAo na hoi-parebhave-upapAdaH na bhavati 52mamA tanA pAha thatuM nathI. pahelA tyAre kyAre utpAda thAya che? A praznano uttara A pramANe che "tamuhurtAItyAdi. anvayArtha-vatomuduttamag-batta jaje antamuhUrta kALa cAlyo javA pachI tathA antamuhUrta kALa thaDe bAkI rahyo hoya tyAre khAuM rohiM-pitAmi phAIma AtmarUpa paNathI pariNata thayela legyAethI yukata navAnavA jIva parahyothe aMti-gTo kAchanitta parabhavamAM jAya che. tAtparya AnuM e che ke-Ayu jyAre antamuhUrta avaziSTa rahI jAya che tyAre parabhava saMbaMdhI lezyAonuM pariNAma jIvane thAya che. AmAM tiryaMca ane manuSya AgAmI bhavanI vezyAne antarmuhUrta kALa jyAre vyatIta thaI jAya che tyAre, tathA deva ane nArakI potAnA bhavanI vezyAne antarmuhUrta kALa jyAre bAkI rahe che tyAre paralokamAM jAya che. evuM vizeSa jANavuM joIe. je samaye tiryaMca athavA manuSya devabhava athavA narakabhavane prApta karavA mATe udyata banI jAya che. e vakhate AgAmI bhava saMbaMdhI devalezyA athavA narakalezyAnI sarva prathama aMtarmuhUrta pramANa Ayu naSTa thaI jAya che. kemake, maraNa kALamAM tiryaMca ane manuSya vartamAna tiryaMca bhavamAM athavA manuSya bhavamAM aMta. harta sudhI devasthA athavA naraka lazyAne prApta kare che. arthAta devabhava tathA naraka bhavane prApta jInI devalezyA athavA naraka vezyAnI aMtarmahata pramANa Ayu tiryaMca bhavarUpa tathA manuSya bhavarUpa pahelAnA bhAvamAM ja naSTa thaI jAya che. je samaye deva athavA nArakI paMcendriya tiryaMcabhava athavA narabhava prApta kare che. e samaye deva devasthAnI aMtarmuhUrta pramANa AyuM grahaNa karIne tiryaMcabhava athavA narabhavane prApta kare che. A ja pramANe nArakiyenA viSayamAM paNa samajavuM joIe. 60nA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 240 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana kA upasaMhAra aura samApti have adhyayanane upasaMhAra karatAM sUtrakAra zubhalezyAnI prAptinA mATe upadeza kahe che-"tA" ItyAdi. anvayArtha-je kAraNe A vezyAo aprazasta temaja prazasta hoya che tanhA-tamatta e kAraNe prayAsa sA-utAnAM DheranAmu A kRNa Adi lezyAonA ukatarUpa gumAve vivALiyA-anumAvAnuM vijJAca anubhAvone jANIne kuLa-muniH sAdhu aqsatyAgo-parAtA durgatimAM laI janAra evI vezyAene jattA-vayitrA cheDIne ghasarathAgasfgi-BrAta: patita prazasta sugatimAM laI janAra teja, padma, zukala A vezyAone prApta kare ttima dati rAvI A padane artha pahelAMnI mAphaka jANI levo joIe. 61 uttarAdhyayana sUtranuM cetrIsamuM adhyayana samApta 34 paitIsarve adhyayana kA prAraMbha pAMtrIsamA adhyayanane prAraMbhacetrIsamuM adhyayana kahevAI gayuM che, have pAMtrIsamAM adhyayanane prAraMbha thAya che. A adhyayananuM nAma anAgAra mArgagati che. cetrIsamA adhyayananI sAthe A adhyayanano saMbaMdha A prakArano che-cotrIsamA adhyayanamAM lezyAonA prazasta ane aprazasta A prakAranA be bheda batAvavAmAM Avela che ane ema kahyuM che ke, aprazasta lezyAone parityAga karIne prazasta lezyAone dhAraNa karavI joIe. paraMtu e prazasta lezyAone Azraya je AtmA-bhikSuguNa dhAraka haze eja karI zakaze eTale bhikSunA guNane batA vavAne mATe have sUtrakAra A adhyayanano prAraMbha kare che. ahIM sudharmAsvAmI jabUsvAmIne kahe che-"su" ItyAdi ! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 241 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSuke guNa kA varNana anvayA----he jammU zAmaLAjAzramanasa: ekAgra mana thaI ne me-me mArI pAsethI mA~-mane mukita pathane A mA muLada-zrajIta sAMbhaLeA A mArgo yukrendi kRttiya-yuddha: kRzitam tItha kara ane gaNadharASTi devA dvArA pratipAdita thayela che. namAyAMto mivtuvALaMtare mane-camAtraran mikSuH tuTavAnAm aMtaH mavatti A mArganuM ArAdhana karanAra muni zArIrika ane mAnasika samasta prakAranA du:khAne nAza karavAvALA mane che. arthAt A mAnuM ArAdhana karavAvALA AtmA saghaLA karmonuM nirmUlana ane saghaLA duHkhAnA kSaya svarUpa meAkSane prApta karI lye che. prA have sUtrakAra eja mAgane matAve che--nivAnuM " ItyAdi ! anvayAtha --nivAsa divaJa--vRAsa ricarce gRhAvasthAna rUpa gRhavAsane parityAga karIne vavajJamakSiNa-trajyAmAzritaH dIkSAne grahaNa karanAra muLI-mutiH muni me-mAr A pratyakSamAM dekhAtA putra kalatra Adine sanesaMvat parigraha rUpa triyALijJA--vijJAnIyAtu jANe. arthAt e saghaLA saMsAranA heturUpa ja che evuM mAne bendi mALavA maiti-kAraNa ke emanA ja saMbadhathI A AtmA jJAnAvaraNa Adi karmothI khaMdhAtA rahe che. rA kr tadeva ''ityAdi ! annayA --tadeva tathaiva Aja pramANe milU-minnu bhikSu ziM hica ziAM ahIm prANAtipAta rUpa, hiMsAne, mRSAvAdanA cokhkhuM cauya, cerIneA, gabaMmalenanuM pratrahmakSetranam maithuna sevananA, rUOAjAma-phAAmam IcchA rUpa kAmanA, aprApta vastunA AkAMkSAne, tathA homa-homam lakhya vastumAM AsakitarUpa lobhane vinna-parivarttayeta tyAga kare zA (" maLodra ' " ItyAdi ! anvayAtha ----milU mikSuH sAdhu manora-manoram mananuM haraNa karanArI, cittAkaSaka tathA citta-vitra citrAthI yukata, tathA puSpa mALA ane vividha zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 242 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA sugaMdhita dhUpAnI vAsavALA, tathA sAruM-sapATa kamADavALA, A vizeSaNa jInakalpInI epekSAthI samajavuM joie. tathA vaMdhuhoya-pADurohocasapheda ca'daravAthI yukata evA nim im dharanI ke upAzrayanI svapnAmAM paNa na patthana prAyeyetU cAhanA na kare. athavA te vacanathI paNa evA gharanI yAcanA na kareAjA AvA upadeza zA mATe ApavAmAM Ave che? AnuM kAraNu kahe che. triyALi " ityAdi ! << anvayAtha'------tu kemake, tAriAEAmi valla--tAdo upAzraye kAmarAgane vadhAranAra evA upAzrayamAM mitravRkSa phaiyiAnimionTriyAni rahevAvALA linnunI IndriyAne pAta peAtAnA viSayeAthI nivAreluM-nivAracituM haThAvavAmAM kuSNakuMndujALi bhAre kaThInatA paDe che. ghA bhikSu kI vasati kA nirUpaNa kevA upAzrayAmAM utaravu' joIe tene kahe che--" susAne " ityAdi! anvayA--sujJALe sunnaTMAre vA havalamULeva palle paDe vA phaLo-satyavAsa abhiroyae - zmazAne zUnyAgAre vA vRkSamUle vA pratirikte parakRte vA ekakaH tatra vAsaM gAmiivayet bhikSu smazAnamAM, zUnya gharamAM, vRkSanI nIce pazu, pakaDa AdithI rahita sthAnamAM, athavA je grahasthAe peAtAnA mATe banAvela hAya tevA sthAnamAM rAgadveSa rahita banIne rahevAnI icchA kare. // 6 // rAmuAEi ' ityAdi ! 66 antyAtha--paramasaMC milpamasayataH mikSuH sarvotkRSTa jIna mAnI ArAdhanA karavAmAM prayatnazALI bhikSu, sucami-prAsude ekendriyAdi prANi rahita tathA gaLAvAhe--nAvAve svaparanI bAdhAthI rahita, tathA sthitlRi gaLami stuvannami, anamittute zrI, pazu, paMDaka, AdrithI rahita satsya-tatra evA niravadyaupAzrayamAM rAgadveSa rahita banIne saMvp--saMceta rahevAnI icchA kare. ghaNA pahelAM je " varajje '" vizeSaNa Apela che te kayA kAraNathI ? e zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe kahe che... maiM sayaM " ItyAdi "" anvayA ----nihaMmmatamAme sUcALe vahospira ghara manAvavA mATe zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 243 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMTa, mATI Adi lAvavArUpa kanA samAraMbhamAM pote karavu, khIjAthI karavAvuM, karavAvALAnI anumeAdanA karavI, A vepAramAM prANIyAnA vadhu (cha kAya jIvAnI hiMsA) thatA dekhAya che. A mATe sAdhu sarca niArUM na kvinA anendi naiva jANa-vaca jjALi na yuita anyaH naiva jAyet svaya ghara na banAve athavA teA na khIjAthI anAvarAve athavA te banAvavAvALAne anumAdanA paNa na kare 58aa ghara khanAvavAmAM eka prakAranA jIvAnI hiMsA thatI nathI paraMtu sava prakAranA jIvonI hiMsA thAya che tene samajAve che-" tasAna '' ItyAdi ! anvayA ghara mAMdhavAnA kAmamAM talALa thAvAnuM muhumALI vAca no hok-tratAnAM sthAvarALAM sUkSmAnAM cAvALAMca varSeH atti trasa jIvonI, sUkSma jIvonI khAdara sthULa jIvonI hiMsA thAya che taddA-tasmAt kAraNe saMno-saMcataH sAdhu nijJamAma vijJaC-trasamAma viyet ghara bAMdhavAnAkAmane parityAga kare. ahIMyA zarIranI apekSA athavA sUkSmanAma kramanA udayanI apekSA jIvomAM sUkSmatA jANavI joIe. A rIte khAdara nAmanA udaya jene che te mAdara nAmanA jIva jANavA joI e. prA bhaktapAnAdi AraMbha ke nivAraNa kA upadeza have bhaktapAnAdi Ara bhanA viSayamAM upadeza Ape che-ddha taheva " ItyAdi ! anvayA--deva caiva ghara bAMdhavAnAM kAryanI mAphka ja mattavALemumaLAnevu bhakta ane pAnamAM tathA caLe pacAvaLenu vacane pAyanepu pacana pAcana Adi kriyAmAM pALamUcacaDhDhAv--kALImUtavArtham trasa sthAvara jIvAnI rakSAnimitta na ce na yAya-na zveta na pAyet na pakAve, na pakavAve ane anumedanA paNa Ape nahIM || 10 || have pharIthI eja viSayamAM kahe che--" nahaSanna " ityAdi anvayA--napatranisiyA-nadhAnyanizritAH pANI ane dhAnyanA Azraye rahelA nInA-nItrAH chatra tathA purI ddhanissiyA-prathiviAinizritAH pRthavI tathA lAkaDAnA Azraye rahelA, nIvAnIyAH ekendriyAdika jIva mattavALeNuanevu azana pAnAdikanA sapAdanamAM dumaMtti hanyate marI jAya che. tanhAtasmAt A mATe miSNu-mikSuH muni na thAyena pApayet azana pAnAdika na pakAve ke na tA svayaM pakAve. / / 11 / zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 244 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agni samAraMbha ke niSedha kA nirUpaNa have agnine prajaLAvavAnA viSayamAM niSedha banAve che-visarvo' ItyAdi! anvayA--visalve--visarvam phelAvavAnA svabhAvavALA savvastro dhAre sarvatodhAram sarva dizAemAM sthita jIvAnI ghAta thavAthI badhu khAjuethI tIkSNa dhAravALI yaduvALivinAlaLe-vadukALivinAzanam aneka prANI enA saMhAra karavAvALI agninA jevuM. satye nacirAtre nAsti khIjuM keAI zasra nathI. ta A-tasmAta A mATe sAdhu hoyotiH agnine na hauSaT-nIvaceta prajavalita na kare. hirAsAnuM ItyAdinA saMgrahamAM kaI hAnI che. kema ke temAM te keAI jIvanI hi'sA thatI nathI ? A zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe kahe che ke " aaiN " ItyAdi / anvayA--samajo, paLe-samoprAzrvanA laTTu ane mATInA DhAnI jema senAne je sarakhI rIte mAne che ane vivaraNa viraNa vijye vista: kaya vikrayanA leNadeNunA vahevArathI je virakta banI cUkela che evA milUmikSuH muni ddiphLa gAyatraM 2-nyi jJAtarUM 2 hiraNya, cAMdI tathA jAtarUpa sAduM, dhana, dhAnya, Adi na kare. e dhanadhAnyAdika vastue mArI che, athavA mArI thaI jAya evI maLasA vi na rahya-manasApi na prAdheyet manathI paNa prArthanA na kare, na vacanathI evI vAta kare, athavA na tA kAInI pAse evI yAcanA kare. arthAt jyAre sAdhune tenI abhilASA karavAnI paNa manAI che tA te enI yAcanA tathA tene svIkAratA kaI rIte karI zake // 13|| bhikSu ko yavikraya ke niSedha kA nirUpaNa have yavikrayanA niSedha kahe che. nimaMto " ItyAdi / anvayA --jILato-jIgar mUlya ApIne pArakI vastune grahaNa karanAra DuMgo ho'-jAya : mati kharIdanAra kahevAya che. viIito ca vALiyo-vijhI gAnazca niSTha mati mUlya laine peAtAnI vastu khIjAne ApanAra vika kahevAya che. A kAraNe caniyammi ca vAto mivuM tAriyo na ddo-cavicavartamAnaH mitru; tAlurAH na majUti leNadeNanA vyavahAramAM pravRta anela bhikSu je pramANe zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 245 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstramAM kahevAmAM Avela che tevA hotA nathI arthAt te sAdhu kahevAtA nathI. II14 te pachI zuM karavuM joIe? te kahI samajAve che-"miviravavaM" ItyAdi. anvayArtha-ziva-vattinA milunA-mikSAvRttinI mikSu bhikSAvRtti karavAvALA bhikSue mivizve-mikSita bhikSAvRtti ja karavI joIe. 7 cazve-ta leNadeNane vahevAra na karavo joIe. vivo mo vizva mokU kema ke, kayavikraya karavAthI sAdhune eka te saMyamanI virAdhanArUpa deSanA bhAgI thavuM paDe che. bIjuM jIna AjJAnI virAdhanAne paNa deSa lAge che. AthI AvA kAne cheDIne teNe bhikSAvRtti ja karavI joIe kema ke, millAvatI suvahA-mikSAvRtti athavA bhikSAvRtti ja tenA mATe mokSakAryanI ArAdhanA karavAmAM sahAyaka hovAthI sukhaprada hoya che. meM 15 | sAmudAnika bhikSA kA nirUpaNa pUrvokta bhikSAvRtti eka kuLamAM paNa thaI zake che A mATe eka kuLanI bhikSAne niSedha karIne sAmudAyI bhikSAne upadeza kare che sAmudALa" ItyAdi anvayArtha-muLa muni muni nAyutta-vathAsUtram AgamanA anusAra MciM-niMti jugusita kuLa saMbaMdhI je na hoya tathA kaMThaM- bhinna bhinna gharethI je thoDA thoDA rUpamAM Avela hoya evAM samucA-samudAnam bhikSA annane uddagama, utpAdana ane eSaNA AdinA dene parihAra karIne siT-0SA grahaNa kare, arthAt aneka gharomAM bhikSA kare, je tyAM rAmAThAmami-sAmA edanAdi bhejanane lAbha thAya athavA na thAya te temAM -saMtuSTa harSa--viSAda na kare ane saMtuSTa citta banIne vidyArca - vivArtA re bhikSAcaryA kare. bhAvArtha-muninuM kartavya e che ke, zAstramArga anusAra bhikSAvRtti mATe bramaNa kare, ane nindrita kuLamAM na jatAM aniMdita kuLamAM jAya ane tyAM ene je nirdoSa AhAra pANI maLe temAM ja santoSa mAne. na maLavAthI viSAda na kare. 16 maLelA nirdoSa AhAranuM bhajana kaI rIte kare e kahe che - a " ItyAdi ! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 246 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktapAnAdimeM rasalolupa na hone kA nirUpaNa anvayArtha-mahAkunI-nAmunI sAdhu e joDhe-gotra kusvAda bhejanamAM calacitta na banavuM joIe. tathA raNe bdhi = siyAraNe vRddhaH madhurAdika rasamAM Asakta na bane. jhimA-nihAnta rasanA Indriyane pitAnA vazamAM karanAra ane muri-amUchitaH rasagRddhinuM varjana karanAra te mahAmuni rasaNa mukinna jJAna sAthe na mukita AsvAda sukhanA nimitta bhejana na karatAM kevaLa vaLAcApanArtha saMyama yAtrAnA nirvAhanA abhiprAyathI ja AhAra pANI kare. bhAvArtha-je munijana nirdoSa AhAra pANI sAmagrIne upabhega kare che. te kevaLa saMyama yAtrAnA nirvAha nimitte ja kare che, rasa AsvAdane mATe nahIM. Aja kAraNe temane rasamAM amRddha ane alelupa thavAnI prabhunI AjJA che. 17 tathA- vAM" ItyAdi ! anvayAtha-munijana karavaLa (caLuM veva vaMta pUca tAM DhisAra sammANaM manasAvi na patthae-arcanAM racanAM caiva vaMdanaM pUjanaM tathA RddhistkaarsanmAna manasA prArthan pitAnI arcanAnI, pitAnA nimitta niSadyA AdinI athavA svastika AdinA nyAsanI, vaMdanAnI, pUjananI, satkAranI, sanmAnanI manathI paNa IcchA na karavI joIe. bhAvArtha-muninuM kartavya che ke, te svapnAmAM paNa AvA prakAranI cAhanA na kare ke, keI mArI puSpAdikathI pUjA kare, racatA kare, arthAta mArI sAme svastika Adine nyAsa kare, mArI pUjA kare, mane aneka prakAranI Amarza auSadhi Adi labdhionI prApti thaI jAya 18 . zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 247 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukladhyAnapUrvaka saMyamArAdhana kA nirUpaNam bIjuM paNa kahe che-"sunnA" ItyAdi , anvayArtha-suddhA ziyApuna-zudhyAna thAt jema bane tema zukala dhyAnamAM ja sAdhu racyA pacyA rahe, bALanivAraH nidAnathI rahita banIne vi-vinA mamatvabhAvathI rahita banIne, voTTA-custRchAyA ane zarIra mamatvano parihAra karIne jAva traNa pajJano vikA -cAva zAstrI paryAyam virendra muni yAvanyajIva apratibaddha vihAra karatA rahe. bhAvArtha-munijana zukla dhyAnamAM lavalIna bane ane koI paNa vastunI parabhavanA mATe cAhanA na kare. e vicAra na kare ke, mane A tapasyAnA prabhAvathI IndrAdikanI vibhUti maLI jAya. koI paNa padArthamAM mamatvabhAva rAkha. na joIe. ane kAyAthI paNa mamatvabhAvane tyAga karI vAvAjajIva apratibaddha vihAra karatAM karatAM saMyamane nirvAha kare. 19 che - have saMyama ArAdhananuM phaLa kahe che-"nidhi " ItyAdi | anvayArtha-padU-mu. vintarAya karmanA apagatathI viziSTa zaktizALI banI rahelA evA muni sTiyame vaNi-4 upasthite mRtyu samaya upasthita thavAnA samaye gAAAM nijhUphiMgaLa-bATTA ricA catuvidha AhArane parityAga karIne mahiM vahiM dina-mAnuSI vaninuM cavA potAnA zarIrane cheDe A pramANe e zarIrane cheDIne e sujallAvimuda-vimukhya AtmA zArIrika ane mAnasika duHkhothI rahita thaIne mokSanA adhipati banI jAya che. mRtyusamaya ke kartavya kA nirUpaNa bhAvArtha-tapasyAnA prabhAvathI jyAre viyoMtarAya karmano kSaya thaI jAya che. tyAre e AtmAmAM viziSTa zakitane sadbhAva thaI jAya che. A zakita zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 248 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta thayA pachI prabhu banela e AtmA antima samaye samAdhi maraNa pUrvaka dehane parityAga karIne potAnI AtmAne zArIrika ane mAnasika dukhethI rahita banAvI le che kema ke, AvI avasthAmAM enA saghaLA dukhanA hetabhata kamarane kSaya thaI jAya che. te 20 || nima" ItyAdi ! anvayArtha-A pramANe niSpa-niraH mamatvabhAvathI rahita banela e AtmA nivAre-nihiMvAra ahaMbhAvathI rahita thaIne vIrAno vItarAH rAgadveSa vagarane banI jAya che. ane pachI bAvo-banAvA karmanA Asrava rahita banAne sAsayaM kevalaM nANaM saMpatto pariNinvue-zAzvatam kevalajJAnaM saMprAptaH parinivRttaH anazvara kevaLajJAnane prApta karI le che. AthI te sadAnA mATe svasthIbhUta thaI jAya che. niti-ti travAmi A padonI vyAkhyA pahelAM kahevAI gayela che. 21 uttarAdhyayana sUtranuM pAMtrIsamuM adhyayana samApta. I 35T jIva aura ajIva ke svarUpa kA nirUpaNa chatrIsamA adhyayanane prAraMbha anagAramArgagati nAmanuM pAMtrIsamuM adhyayana samApta thayuM, have chatrIsamA adhyayanane prAraMbha thAya che. A chatrIsamA adhyayanane AgalA pAMtrIsamA adhyayananI sAthe saMbaMdha A pramANe che ke-pAMtrisamA adhyayanamAM je prANAtipAta viramaNa Adi bhikSunA guNa kahevAmAM Avela che te eja vyakita dvArA pALI zakAya che ke, je jIva ane ajIvana svarUpane jANavAvALA hoya che. Aja kAraNe enA svarUpane batAvavAnA abhiprAyathI A jIvAjIva vibhakita nAmanuM chatrIsamuM adhyayana kahevAmAM Ave che- navAnavavima" ItyAdi anvayArtha-zrI sudharmA svAmI janyU svAmIne kahe che ke he jabU! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 24 9 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuzo-: pAMtrIsamA adhyayanane bhAva sAMbhaLyA pachI have huM tamane nIernIvavitti-kIvAnIvavidi jIva ane ajIvana vibhAgane saMbhaLAvuM chuM. te tame te me-me mArI pAsethI mA-hamana ekAgracitta banIne jeda-zraVra sAMbhaLe. kALajhALa millu raMgane naya-cAM jJAtinA mikSa je savyastha je jIvAjIvavibhaktine sAMbhaLIne bhikSu saMyamanI ArAdhanA karavAmAM sArI rIte prayatna karavAvALA banI jAya che. | 1 | - jyAM sudhI jIva ane ajIvana vibhAgane sAdhu samajI letA nathI tyAM sudhI saMyamanI ArAdhanAmAM tene prayatna saphaLa thatA nathI. AthI sUtrakAra javA jIvana vibhAganA prasaMgathI laMkA lekanA vibhAgane kahe che -"navA jeva" ItyAdi anvayArtha-nIvAva bagIvA ca-nIvAva banavA jIva ane ajIvarUpa g-w: A hA vicAraNa-Dho. dayArAtaH leka che evuM tIrthakara Adi gaNadharae kahela che. yathAyoga AdhAra Adheya bhAvarUpathI vartamAna jIva ane ajIvomAM lokAtmakatA che. anIsamANe-anIvAra navAra ajIvane aMza ajIva deza che ane e ajIva deza dharma adharma Adi dravya rahita kevaLa AkAza svarUpa che. jo te vicAraNa-kosaH vyAcAraH Ane ja tIrthakara Adi aloka kahe che. | 2 || anvayArtha-have jIva ajIvanI prarUpaNa kahe che -"a" ItyAdi. tAjetaravaraH dravyane Azrita karIne, vero-kSetrataH kSetrane Azrita karIne, jADhI-DhataH kALane Azrita karIne, mAvo-mAvataH bhAvane Azrita karIne, tehiM navA banavA jateSAM navAnAM maLavAnAM ja jIva ane ajInI prarUpaNa thAya che. bhAvArtha-jIva ane ajIva dravyanI prarUpaNa dravya, kSetra, kALa, ane bhAvanI apekSA karIne kahevAmAM Avela che, jema evuM kahevuM ke, A dravya che, ane AnA ATalA bheda che. A dravyanI apekSAe jIva ane ajIvanI prarUpaNa che. A dravya ATalA samayanI sthitivALuM che, kALanI apekSAe enI prarUpaNA che. A enA paryAya che e prakAranuM kahevuM bhAvanI apekSAe enI prarUpaNa che. 3. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 250 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ke do prakAra kA nirUpaNa jIva ajIvanI prarUpaNA karatAM sUtrakAra svalpa hovAnA kAraNe prathama ajIvanI prarUpaNA kare che viLo '" ityAdi 66 annayAtha -anIvA-anIvAH ajIva dravya vikhoDavIca-vighna: ama viLakSa rUpI ane arUpInA bhedathI stuvidA mane- dvividhA mavanti e prakAranAM hAya che avi-aLiH arUpI dravya rasAvuttA-vAyA proOA dasa prakAranA kahevAyelA che. tathA viLo vidya-vinaH caturvidhA rUpI dravya cAra prakAranA kahevAyela che. bhAvA --jenAmAM cetanA na jAya e ajIva che. e ajIva rUpI ane arUpInA bhedathI be prakAranAM che. rUpI nAma bhUta che. arthAt, rUpa, rasa, gadha ane sparza, A cAra guNe jenAmAM hAya che te bhUta che. e na hoya te amUta che. arUpI ajIva dasa prakAranA ane rUpI AjIva cAra prakAranA che // 4 // arUpI ajIvoM ke daza bheda kA nirUpaNa arUpI ajIvAnA dasa prakAra A che--" dharmathik " ityAdi / anvayA payiANa taddeNe tapaNe ca dhamma tala teNe tattvo ca banAve tassa dese tapsa se ya addhAsamae ceva dasahA bhave- dharmAstikAyaH tadezaH dezpradezazca adharmAstikAyaH tasya dezaH tatpradezazva AkAzaM tamya dezaH tatpradezazva addhAsamayazceti dazadhA bhavaMti dhama stikAya, dharmAstikAyadeza, dharmAstikAyapradeza, adharmAstikAya, adharmAstikrAyadeza, adharmAstikAyapradeza, AkAza, AkAzadeza, AkAzapradeza, ane akthAsamaya, A arUpI dravyanA dasa bhedya che. gati svabhAvavALA jIva zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 251 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pudgalene calAvavAmAM je sahAyaka hAya che te dharmAstikAya che. ahIM dharma asti ane kAya evA traNa zabda che. asti zabdane atha pradeza che. ane e pradezanA je samUha che te astikAya che. dharmarUpa je astikAya che te dharmAstikAya che. enA asaMkhyAta pradeza che. trIjobhAga, cAtheAbhAga Adi rUpa enA pradeza kahevAya che. tathA ene niraza je bhAga hAya che te pradeza che. Aja pramANe sthiti svabhAvavALA jIva ane pugalene rAkAvAmAM je sahAyatA Ape che te adharmAstikAya che. A dravya paNa asa khyAta pradezAtmaka che. ahI gAthAmAM "adhamma" pada che. enAthI adharmAstikAyane meSa thAya che. kemake, padmanA eka dezamAM pUrNa padmanA vyavahAra thatA joI zakAya che. je pramANe dharmAstikAyanA deza ane pradezanI vyAkhyA karavAmAM Avela che, eja pramANe AnA pazu deza ane pradezanI vyAkhyA jANuvI joIe gAthAmAM " AkAza " padanA ja prayAga thayela che. ethI ahIM paNa A padathI AkAzAstikAya samajavuM, AkAzamAM A" "kA" evA e e zabda che. A" maryAdA ane abhividhinA vAcaka thAya che. jyAre A" maryAdAnA ane tA enA atha evA thAya ke, samasta paTTAtha pAte peAtAnA svabhAvanA aparityAgathI jenAmAM pratibhAsita thAya che te, AkAza che. tathA "A" jyAre abhiiivadhanA thAya tA enA artha evA thAya ke, je sa padArtha mAM vyApakarUpathI rahIne prakAzita thAya che, te AkAzarUpa je astikAya che te AkAzAstikAya che, e paNa deza ane pradezanI apekSA etraNa prakAranAM jANavAM joie. arthAt AkAzAstikAya AkAzAstikAyadeza ane AkAzAstikAyapradeza e traNa bheda che. deza ane pradezanI vyAkhyA agAunI mAphka ahIM paNa samajI levI joie. abbA zabdanA artha kALa che. kALarUpa je samaya che te addhA samaya che addhA samayanA koi vibhAga hAtA nathI. A kAraNe enA deza ane pradeza thatA nathI. AvalikA AdikAnI je kalpanA che e phakta vahevAranA nimitte ja kalpavAmAM Avela hAvAnuM jANavuM joIe. kemake AgalA samaya vItI javAthI ja uttara samayanA sadbhAva thAya che. AthI adhA samaya je eka samaya mAtra che. temAM samudAya rUpathI thaI zakatI nathI. A kAraNe AlikA AdikAnI kapanA phakta vahevAranA nimitta ja mahipata karavAmAM Avela che. evu jANavu joI e // 5 // 6 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 252 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAdi kA nirUpaNa have eja dharma adhama AkAza ane kALane kSetrathI kahe che-"ghaNTjo" ItyAdi anvayArtha-dhaHIdha vora romittA viyASTriyA- au us Dho. mAtra cAlyA dharmAstikAya ane adharmAstikAya e be dravya lokAkAzanA pariNAma kahevAmAM Avela che. arthAtu-je pramANe kAkAzanA asaMkhyAta pradeza che. e ja pramANe A bane dravyanA pradeza paNa asaMkhyAta che. tathA e mane dravya kAkAzane vyApta karI emAM rahelAM che. athavA A bane dravyothI AkAzane jeTale pradeza vyApta thaI rahela che eja lokAkAza che. kadAca evuM mAnavAmAM na Ave ane evuM kahevAmAM Ave ke, A bane hasya alokane paNa vyApta karI rahela che te jIva ane paganA pracArano sadabhAva tyAM paNa mAnavo paDaze. tathA alokAkAzamAM lokAkAzane vyavahAra thavAne prasaMge upasthita thaze. paraMtu AvI vAta che ja nahIM. ethI e mAnavuM ucita che ke, e be dravya phakta lokAkAzamAM ja vyApta che. paraMtu je TiAvAze AkAza dravya che te sTomone-hojADho lokamAM paNa che, 2 alokamAM paNa che. kemake AkAzanI vyApakatA saghaLe sthaLe mAnavAmAM Avela che. ramaNa samayatti - samayaH samayakSetram samaya, adhAsamaya, samayakSetramAM che. arthAta adhyA samayanI vRtti manuSyalokamAM ja che. AgaLa nathI. AvalikA AdinI kalpanAne samaya mUlaka hovAthI AvalikA Adi paNa Aja kSetramAM che. AnAthI bahAranA kSetramAM nathI. | 7 | kAla se dharmAdi kA nirUpaNa have Aja padArthone kALathI kahe che-"dhadhArAItyAdi . anvayArtha-pathaHTHI UNa tiksi vi lAphA pasjhavariyA jevadharmAdhAraNA pate trathastva anAziH kapAsitAdhaiva dharmAstikAya, adhamastikAya. ane AkAzAstikAya A traNe dravya anAdi ane anaMta che. savadatta vizAradAsaddhAMtu cAlyAtA. A kAraNe ene sarvAdhdhA kahela che. arthAt e sarvakALamAM vyApta manAyela che. e kaI paNa samaya na hato ke jyAre A traNe na hatAM. tathA vartamAnamAM paNa e kaI samaya nathI jemAM e na hoya. tathA vartamAnamAM paNa evo keIsamaya nathI jemAM e na hoya. tathA bhaviSyamAM paNa e kai samaya AvavAno nathI ke, jemAM A traNa na rahetA hoya keI paNa samayamAM A pitAnA svarUpane parityAga karatA nathI. A kAraNe ja e nitya che | 8 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 253 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha-samAvi-samAgi samayarUpa kALa paNa saMta$ q-sattatti kASya aparAparotpattirUpa saMtatine Azrita karIne vimeva vivAgi-meva cAhakAraH anAdi anaMtarUpathI kahevAyela che. tathA gAuM pacq- kAza ghaDI paLa AdirUpa vizeSanI apekSA karIne tArUNa pagavati vivAgi sa, cAri vyAcAraH Adi ane aMta sahita paNa kahevAyela che. bhAvArtha-samayarUpa kALa aparAmarakSaNAtpattinA pravAhanI apekSAthI anAdi anaMta kahevAmAM Avela che. tathA vizeSanI apekSAthI sAdisAnta kahevAmAM Avela che. | 9 || jema rUpI dravyane vadika paryAya bhAvanI apekSA jANI zakAya che. dravyakI apekSA se rUpidravya kA nirUpaNa eja pramANe dharmAstikAyAdika arUpI dravyane paryAya bhAvanI apekSAe jANa zakAto nathI. Aja kAraNe sUtrakAre emanI e apekSAthI prarU paNa karela nathI. have dravyanI apekSa erUpI dravyanI prarUpaNa kahe che. "viMdhAya" ItyAdi ! anvayArtharULio - pina rUpI pughala 23zvi-caturvidhA cAra prakAranA joddhadavA-volyA: jANavA joIe. viMdhA vadhatA ja taheva taqnA paramANu - dhA, tathA paramANu skaMdha, kaMdhadeza, skaMdhapradeza ane paramANu, paraspara samudAyanA rUpamAM rahelA paramANunA piMDanuM nAma skaMdha che. je rIte staMbha Adi padArtha, skaMdhanA je bIjA Adi bhAga che te kaMdeza che, tathA eja skaMdhamAM maLela je niraMzabhAga paramANu che te kaMpradeza che. paramANu -THIya skaMdhathI pRthaphabhUta je niraMza pudgala che te paramANu che. bhAvArtha--ahIM sUtrakAre rUpI pugala dravyanA cAra bheda batAvela che. te A pramANe che-kaMpa, skaMdhadeza, skaMdhapradeza ane paramANu, e saghaLA rUpa, rasa, ga che ane sparza guNavALA hoya che. A kAraNe ene rUpI kahevAmAM Avela che, aneka pagala paramANune je piMDa che. te skaMdha che skaMdhanA TukaDAnuM nAma dhadeza che. tathA je skaMdhamAM je niraMza paramANu che teja enA pradeza che. paramANu enAthI bhinna niraza zuddha puddagala dravya che enAthI bIjA koI pudagala dravya hetAM nathI. meM 10 che. A rUpI dravyanA cAra prakAra bhedanI apekSAthI kahevAmAM Avela che have satrakAra deza ane pradezone skaMdhamAM ja aMtabhUta karIne skaMdha ane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 254 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANu e eja bhedarUpI pudgala dravyanAM che evuM kahe che.-jJeLa' ItyAdi anvayA --pattaLa vadhA putttaLa paramANu ca-ttvana svadhAH pRthavena paramANu jyAre aneka puddagala paramANu parasparamAM eka ja bhAvarUpe joDAi jAya che tyAre e sthitimAM tenI koMdha saMjJA thaI jAya che, A skaMdhAmAM e puddagala paramANuethI laIne sakhyAta asaMkhyAta ane anaMta paramANuone saMgraha thAya che. phakta eka nira'za pudgala je smudhathI judA rUpamAM DAya che te paramANu che A rIte e skaMdha ane paramANunI oLakhANu batAvavAmAM Avela che. have kAi evI khAza kA kare ke, paramANu kaI rIte utpanna thAya che ? tyAre tenA uttaramAM A gAthAnA evA artha karavA joIe Tu-e e pradezavALA dha tathA asakhyAta pradezavALA skaMdha, ane anaMta pradezavALA kadha athavA anaMtAnaMta pradezavALo koMdha, kramazaH be pudgala paramANuonA eka pariNAmarUpa sadhAtathI, sakhyAta pudgala paramANunA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 55 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghAtathI, anaMta pudgala paramANuonA saMghAtathI tathA anaMtAnaMta pudgala paramANuonA saMghAtathI bane che. be pradezavALA be pudagala paramANuonA saMbaMdhathI be pradezavALA pudgala skaMdha utpanna thAya che. traNa pradezavALA traNa pudgala paramANunA saMbaMdhathI traNa pradezavALA ska dha utpanna thAya che. Aja pramANe saMkhyAta asa gyAta ane anaMtAnaMta pradezavALA ska dha paNa eTalA pudgala paramANuonA saMghAtathI utpanna thAya che. Aja pramANe koI bRhatsakaMdha hoya te ene bheda karavAthI paNa be pradeza, traNa pradeza, cAra pradezavALA kaMdha utpanna thaI jAya che, Aja pramANe bIjA paNa ska dhonI utpatti jANavI joIe. be pradezavALA pugala paramANuonA saMghAtathI utpanna thayelA skaMdhathI laIne anaMtAnaMta pradezavALA kaMdhanA paraNAnuonA saMghAtathI je sakaMdha utpanna thAya che. ene paryantavatI skaMdhathI jyAre eka paramANu alaga thaI jAya che, te e samaye utpanna thayela te skaMdha e beka paramANu nyUna skaMdha kahevAya che. Aja pramANe be, traNa, Adi paramANuonA bheda kaMpathI AgaLa AgaLa eTalA eTalA paramANuothI nyUna skaMdha utpanna thaI jAya che. A pramANe thatAM thatAM be pradezavALA pugala paramANuo sudhAne skadha utpanna thaI jAya che. Aja pramANe keTalAka paramANuonA saMmilita thavA ane eja samaye emAMthI keTalAka paramANuonuM vighaTana thavAthI kaMdha utpanna thAya che. tAtparya-AnuM e che ke, skaMdhanI utpattimAM traNa prakAra che. keI sakaMdha saMghAta-ekatva pariNatIthI utpanna thAya che. tenA koI bhedathI bane che riA ane kaI eka sAthe bheda ane saMghAta bane nimittothI bane che jyAre alaga alaga sthiti be paramANuonA saMghAtathI be pradezavALe AMdha thAya che tyAre te saghAtajanya skaMdha kahevAya che. A ja pramANe traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dasa, yAvat saMkhyAta asaMkhyAta anaMta-anaMta paramANu enA maLavAthI kramazaH traNa pradezavALA, cAra pradezavALA, pAMca pradezavALA, cha pradezavALA, sAta pradezavALA, ATha pradezavALA, nava pradezavALA, dasa pradezavALA yAvat saMkhyAta pradezavALA, asaMkhyAta pradezavALA ane anaMtAanaMta pradezavALA skaMdha banI jAya che. A saMghAtajanya che tathA koI moTA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 256 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMdhanA tUTavAthI je enA TukaDA thaI jAya che te bhedajanya skadha che. Aja pramANe jyAre keI eka skaMdhanA tUTavAthI tenA avayavanI sAthe eja vakhate bIjuM kaI dravya maLI javAthI ne skaMdha bane che tyAre te bhedasaMghAtajanya kahevAya che, bhedajanyaska dha tathA bhedasaMghAtajanya audha be pradezathI laIne thAvata anatAanaMta pradeza sudhI thaI zake che. tathA paramANu bhedathI ja utpanna thAya che. arthAt ekatva upalakSita pRthakvathI ja paramANu utpanna thAya che. AthI e vAta jANavI joIe ke, jyAre bhedathI ja paramANa utpanna thAya che te te saMghAta tathA saMghAta bhedathI utpanna thatA nathI. saMghAra e kanti " "mevANu" ( tatvArtha sUtra adhya. 5 sUtra 26-27) A sUtro dvArA Aja parvoktavAtanuM samarthana karavAmAM Avela che. | 10 | kSetrakI apekSA se skaMdha evaM paramANu kA nirUpaNa have skaMdha ane paramANunuM kathana kSetranI apekSAthI kare che. "e " ItyAdi ! anvayArtha---te te skaMdha ane paramANu kSettaro-kSetranA kSetranI apekSA Topale ToNa ca ma va-sroja roje ra maLyA: lekanA eka dezamAM tathA lekamAM bhajanIya che. ahIM je bhajanA batAvavAmAM Avela che te skaMdhanI jANavI joIe paramANunI nahIM kemake, e te niraMza che ethI eka pradeza tmaka AkAzamAM ja e rahe che, pudgala dravya dharma adhama dravyanI mAphaka eka vyakti mAtra te che ja nahIM jethI tene eka pradezarUpa AdhAra kSetra hovAnI saMbhAvanA karI zakAya. judI judI vyakti hovA chatAM paNa pudgalenA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 257 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmamAM vividhatA che ekarUpatA nathI. AthI ja ahI enA AdhAranu aneka rUpathI bhajanA athavA vikalpathI batAvavAmAM Avela che. ethI A pariNatInI vicitratAthI bahutara pradeze pacita paNa skaMdha keTalAka te evA hAya che je leAkAkAzanA eka pradezamA rAkAya che ane keTalAka evA hAya che ke je be pradezeAmAM rAkAya che. Aja pramANe keTalAka pudgala skaMdha evA hAya che ke, te sa MkhyAta pradeza parimita leAkAkAzamAM tathA asaMkhyAta pradeza parimita leAkAkAzamAM athavA te sakaLa leAkAkAzamAM paNa rokAya che. sArAMza AnA e che ke, AdhArabhUta kSetranA pradezeAnI saMkhyA AdheyabhUta pudgala paramANuonI saMkhyAthI ochI athavA enI kharAbara hoya che. vadhAre nahIM, eTale ke, eka paramANuM eka ja AkAza pradezamAM sthita rahe che. paradrayaNaka eka AkAzanA pradezamAM rokAi zake che, ane e pradezamAM paNa rahI zake che. Aja pramANe uttarAttara sakhyAmAM vadhArA thatAM thatAM traNa, cAra ema vadhArA thatA rahe che. saMkhyAtANuka koMdha eka pradeza, e predeza, traNa pradeza, A rIte sakhyAta pradeza kSetramAM rahI zake che. sakhyAbaMdha kaMdhanA rahevA mATe asaMkhyAta pradezavALA kSetranI jarUra paDatI nathI. asaMkhyAtANuka kadha eka pradezathI laIne vadhumAM vadhu pAtAnI khAkharanI asa MkhyAta sa MkhyAvALA AkAza pradezamAM rahI zake che. A pramANe anantANuka ane anantA anaMta sadha paNa eka pradeza, e pradeza ItyAdi kramathI vadhatAM vadhatAM sakhAta pradeza asaMkhyAta pradezavALA kSetramAM rahI zake che, ene rahevA mATe anaMta pradezAtmaka kSetranI AvazyakatA rahetI nathI. jema pudgala dravyanA sahuthI moTI skaMdha jene acita mahAska dha kahevAmAM Ave che ane je anaMtA anata aNuethI khanela hoya che. asa`khyAta pradezavALA A leAkAkAzamAM samAI jAya che|11| anvayA-phato-vrataH param A kSetra prarUpaNAnI pachI have huM texitessaam me 6 mahinA cauvvihaM kAlavibhAgaM vuccha - caturvidhaM kAlavibhAgaM vakSye Adi anAdi sapa vasita, apavasitanA bhedathI cAra prakAranA kALavibhAgane kahuM chuM. A khAramI gAthA e paDhavAnI che. // 12 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 258 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAla ke vibhAga aura kAlakAra ko Azrita karake ajIva kI sthiti kA nirUpaNa have kALanA vibhAgane kahe che -"saMtaruM " ItyAdi | anvayArtha-se-te e skaMdha ane paramANu uttarottara utpattinA pravAha svarUpa saMtatinI apekSAnA kAraNe mAruM vi ca kapAsiyA-anaH gari gavaritAH anAdi ane anaMta che, Adi aMtarahita che. vi - 2 tathA ThiiM paDucca sAiyA sapajjavasiyA-sthitiM pratItya sAdikAH saparyavasikAH siniyata kSetrAvasthAnarUpa sthitinI apekSAnA kAraNe e bane Adi sahita ane anta sahita che. 13 che Adi ane sayayavasitamAM AnI keTalA kALanI sthiti hoya che te kahe che-"" ItyAdi anvayA-vi-vimu rUpI sanIvALa-DALIvAnAm ajIva dravyonI arthAta pudgalenI vanasaMruM ko-cAruM utkRSTa asaMkhyakALanI utkRSTa sthiti che. tathA kanniyA-jJaghanya jaghanya sthiti viyaM samartha- samaye eka samaya mAtranI che. sAviyAphiyA-gSA cAlyA A prakAranI enI A sthiti tirthaMkarAdi dee kahI che. tAtparya AnuM e che ke, skaMdha ane paramANu adhikathI adhika eka kSetramAM asaMkhyAta kALa sudhI ochAmAM ochA eka samaya sudhI avasthita rahe che, pachI bAdamAM jarUrathI kSetrAntaramAM cAlyA jAya che. te 14 A kALadvArane laIne sthiti kahevAmAM Avela che have enA aMtargata aMtarane kahe che-"bamtA >> ItyAdi anvayArtha-viLa banavA-ujAM baLavAna rUpI ajIva dravya pudgalanuM ukkosaM-utkRSTam Brge aNaMtakAlaM-anaMtakAlam manatam jahannayaM-jaghanyakam tathA jaghanya sabhayaM-gve samaya eka samaya pramANa phAM gaMtAM vicaNicaMpatana kAntama vyAvyAta" attara-virahakALa kahevAyela che. vivakSita kSetrathI pracuta banIne pharIthI eja vivakSita kSetramAM pahoMcavAnI vacamAM jeTalA samayanuM vyavadhAna paDe te aMtara che. e atara paramANu ane skaMdhanuM utkRSTa anaMta kALa tathA jaghanya eka samaya mAtra che. emanuM A aMtara samaya AvalikA AdithI laIne saMkhyAta asaMkhyAta kALanuM tathA palyopama sAgaropama Adi thAvata anaMtakALanuM paDe che. je 15 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 259 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvadrArako Azrita karake skaMdhaparamANu kA nirUpaNa have bhAvathI paramANune ane hakanuM svarUpa kahe che - "jAgo" ItyAdi . anvayArtha-seliM-tevAm A rUpI dravyonA pugenuM pariNAma varNa AdimAM parivaMnapaNuM vAgo vo rANo dANo saMtAno paMja vijogovataH zAzvataH surataH rAtaH saMthAvataH paMjA vizeH varNanI apekSA, gaMdhanI apekSA, rasanI apekSA, sparzanI apekSA, tathA AkAranI apekSA, pAMca prakAranuM kahevAmAM Avela che. te 16 . varNa gaMdha Adi pratyeka ke uttara bheda kA nirUpaNa have varNa gaMdha Adi pratyekanA uttarabheda kahetAM prathama varNanA bhedane kahe che-"a " ItyAdi anvayArtha-je kaMdha Adi pudgala vALo pagA-varNataH paritA varNa pariNAmavALA che te-te te unna jJAtti-vaMva kIritA pAMca prakAranAM kahevAmAM Avela che. te pAMca prakAra A che-vighA nA hoya taddA suvijAMA nIhAda rohitAH zrudriA tathA suvAH kRSNa, nIla. lohita, pIta tathA zukala bhAvArtha-te skadhAda pudgala varNanI apekSA pAMca varNavALA hoya che. keTalAka kAjaLanA jevA kALA varNavALA hoya che. keTalAka meranI Deka jevA nIlavarNavALA, hoya che. keTalAka hiMgaLA AdinA jevA lAla raMganA hoya che, keTalAka haLadara AdinI mAphaka pILA raMganA heya che, tathA keTalAka zaMkha AdinI mAphaka sapheda raMgavALA hoya che. te 17 | zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 260 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMdha se paramANu kA nirUpaNa have gadhane laIne bheda kahe che-" navo " ityAdi anvayA--ne--ce je pugala dha Adi audhoLiyA-pataH - tAH gaMdha guNathI pariNata hAya che. te tuvijJA niyAAi-te dvividhAH cAcAtAH te e prakAranA kahevAmAM Avela che, sunidhapariNAmA taheva catuminayA suminayariLAmA tathA luminayAH eka sugaMdhita gaMdhanA pariNAmavALA ane bIjA phuga 'dhanA pariNAmavALA arthAt caMdana AdinI mAka keTalAka sugadhita pariNAmavALA hAya che ane keTalAka lasaNa AdinI mAphaka durga dha parizAmavALA haiAya che. / / 18 / / have rasane Azraya karIne kahe che--"lo" ItyAdi / anvayA--ne jI--cetu je pudgala kaMdhAdi satro paniyA--sataH varatA: rasaguNathI pariNata hAya che tevaMcALiyA-te paMcayA vaLatA te pAMca prakAranA kahevAyela che.jema titta-du-sAcA vyavijrA mahuvA tA-ti tuSAcAH amhAH madhurAtathA tIkhA, kaDavA, turA, khATA ane madhura bhAvAtha --je pudgala skaMdha Adi rasaguNu pariNAma vALA hoya che. te pAMca prakAranA rasavALA kahevAmAM Avela che, keTalAka pudgala ska MdhanA rasa, maracAM vagerenI mA tIkhA caTapaTo hoya che, keTalAkAnA rasa lIMbaDAnI jema kaDavo hoya che, keTalAkanA AMbaLA vagerenI mAphaka turA hoya che, keTalAkanA AMbalI vagerenI mA khATA hoya che, tathA keTalAkanA sAkara AdinI mAphaka mIThA rasa hoya che.19mA sparzako Azrita karake aura paramANu kA nirUpaNa have sparzane Azraya karIne kahe che.--' hAlo '" ItyAdi ! anvayAne 3-ce tu je pudgala skaMdha Adi jANo LiyA-parItaH pnitAH paza guNathI pariNata thayela hAya che te-te te paudgalika ska Mdha aTTahA pakittiyA-: -jayA prAtijJAH ATha prakAranA kahevAmAM Avela che jema-dhavA maDavA gayA cha ucA taddA sIyA raddAca jIllA AA-zAH mRttva: jIva: jIva: tathA zItAH 3LA, dAH bAhyatA: karkaza sparzavALA, mRdusparzIvALA, gurUSavALA, laghusparzavALA, Tha...DAsparzIvALA, rUkSaspazavALA, ca-kRti A pramANe ! --te evu zA purnajAH pudgala lipatiLayA samulAcA-parphoriLatAH samutAdvaitAH spaguNu pariNata thayela atAvavAmAM Avela che. bhAvArtha-sparze ATha prakAranA hoya che. ane A spaguNu paudagalika spaSa AdikAmAM ja joI zakAya che, arUpI padArthImAM nahIM, rUpa, rasa, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 261 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMdha ane sparzavALA pudagala ja che. A kAraNe tene rUpI kahevAmAM Avela che. te A pramANe ATha prakAranA che.-karkaza, mRdu, gurU, laghu, zIta, usNa, snigdha, ane rUkSa, patthara AdinI mAphaka keTalAka muddagala skaMdha karkaza hoya che. AthI tene karkaza guNavALA mAnavAmAM Avela che. keTalAka zIrISa puSpAdikanI mAphaka mRdu sparzavALA hoya che, keTalAka hirA AdinI mAphaka gurU sparzavALA hoya che, keTalAka atulAdika (AkaDAnuM rU)nI mAphaka laghu sparzavALA hoya che, keTalAka pANI AdinI mAphaka ThaMDA sparzavALA hoya che, keTalAka agni AdinI mAkaka uNu sparzavALA hoya che, keTalAka dhI AdinI mAphaka snigdha sparzavALA hoya che. tathA keTalAka bhasma, khAkha AdinI mAphaka rUla svabhAvavALA hoya che. pudgalane svabhAva ja puraNa galana thavAnuM ja che. A kAraNe ja tene pudagala kahevAmAM Avela che. pudgala skaMdha AdimAM jyAM eka guNa haze, tyAM bIjA guNe paNa haze. evuM nathI ke, kyAMka eka sparzaguNa hAya, ane kayAMka ekale rUpAdiguNa hoya A cAre avinAbhAvI che. 2021 | saMsthAna ko lekara skaMdha paramANu kA nirUpaNa have saMsthAnane laIne kahe che -"kAjala" ItyAdi. anvayArtha- -ce tu je pudgala skaMdha Adi saMgALazo racA-saMsthAnA pariLatA saMsthAnarUpa AkArathI pariNata thAya che, te-te te vaMca jattiyApaMcadhA pratisAda pAMca prakAranAM kahevAmAM Avela che parimaMkA vaTTa saMsA ja mAyA-rimaeTAH vRttA trasAda turannAda karAvatA parimaMDaLa AkAravALAM, vRtta AkAravALAM, vyasa AkAravALAM, caturastra AkAravALA, ane Ayata AkAravALA, je AkAramAM vacamAM cheda hoya tathA je goLa hoya te valayanI mAphaka parimaMDaLa AkAravALA jANavA jeI e, je jhAlaranI mAphaka vacamAM saMpUrNa hoya te vRtta AkAravALA jANavA joIe. je zIgeDAnA phaLanI jevA traNa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 26 2 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuNAvALA hAya che te tryastra AkAravALA jANavA joIe. je pITha AdinI mAphaka cAra khuNAvALA hoya che te caturasa AkAravALA jANavA joIe. uparAMta dAMDInI jevA lAMbA AkAravALA hoya che te Ayata saMsthAnavALa jANavA joIe. rA have A varNAdikAnA samaigane kahe che- - vALo " ItyAdi. anvayAya--ne--caH je ska Mdha Adi pudgala vaLo-varNataH vaNunI apekSA ddei mave jhAH mavet kALA hoya che. sensaH te gaMdhamoSataH gadhanI apekSAthI macchu-mAcaH bhAya hAya che. arthAt je vanI apekSA kALA hAya che. te suga Mdhita hAi zake che ane duSita paNa hoi zake che. evA kAI niyama nathI ke AvA varNavALAnI nizcita thayelaja gaMdha hAya. A ja abhAge rasao phAsao ceva viya saMThANao bhaie - rasataH sparzataH api ca sNsthaaratavya abhyaH rasa, sparza, ane saMsthAnanI apekSAthI paNa Amane lAya karI levA joIe. arthAta-kALA hovA chatAM paNa paudgalika skaMdha niyamita rasavALA, niyamita spavALA ane niyamita saMsthAnavALA hAtA nathI. khe gadha, pAMca rasa, AThe sparza, pAMca saMsthAna A badhA maLIne vIsa thAya che. A pramANe eka kALA raMganA paudgalika dha vIsa bhaMga vALA thaI jAya che. A rIte pAMce varNanA vIsa vIsa bha MgAne prApta karavAnA kAraNe vargonA sA bhaMga thaI jAya che. A vAtane sUtrakAra AgaLa kaheze. 523aa nilAdi vaNoM ke bhaMga kA nirUpaNa have cAra gAthAothI nIlAdi varNInA bhaMgone kahe che--vaLo" ItyAdi. anvayAne vaLo nIke maLe-co vaLe trIjaH matti je varNanI apekSA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 26 3 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIla raMganA hoya che je-saH te dho-dhataH gaMdhanI apekSAthI magg-mAlaya bhAjya hoya che. A pramANe te rasazo to saMtAno maNa mAlataH sparataH saMsthAnA mAthaH mavati rasanI apekSA sparzanI apekSA ane saMsthAnanI apekSA paNa bhAjya jANavA joIe. arthAt e keI niyama nathI ke je digalika skaMdha nIla raMgavALo hoya te niyataH niyamita gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna yukta hoya AthI A varNanI sAthe paNa ga dha, rasa, saparza ane saMsthAna bhAjya-vika9ya batAvAyela che. A pramANe A vaNe paNa visa bhaMgAne prApta kare che. 24 anvayArtha--- je padugalika sakaMdha vALo-vaLatara varNanI apekSA kijI codita lehita-lAla hoya che je te dho-dharaH gaMdhanI apekSA magg-macaH bhAnya hoya che, A rIte te prasaMgo no saMvALo maNa-rataH para saMracAnaka mAru rasanI apekSA, sparzanI apekSA paNuM bhAnya jANavA joIe. arthAta e niyama hoI zake nahIM ke, je paugalika skaMdha Adi varNanI apekSA lehita-lAla ja haze te niyamita gaMdha, rasa, sparza ane AkAravALA ja haze. A pramANe be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, pAMca saMsthAna A saghaLA maLIne vasa thaI jAya che, A kAraNe e lAla raMganA paNa prathamanI mAphaka vasa thaI jAya che. 25 che anvayArtha-1o -vataH varNanI apekSA che- je cA-uttara pILuM hoya che, te te dho mA-pataH mAyaH gaMdhanI apekSA bhAjya kahevAyela che. Aja pramANe jo sago naiva saMtAno ya mA-rAtaH tiH saMsthAna ca: rasanI apekSA, sparzanI apekSA, tathA saMsthAnanI apekSA paNa bhAjya samajavA joIe. AnAM paNa vIsa bhaMga thaI jAya che. 5 26 | anvayAI-vAgoLataH varNanI apekSA suvije-ca kuvA je zakala pudagala skaMdha che. resa: te gaMdhano-dharaH gaMdha guNanI apekSA mar pannA bhajanIya che. Aja rIte jazo to viya marUpa-rata parataH saMsthAnA sAcA rasanI apekSA, sparzanI apekSA tathA saMsthAnanI apekSA paNa zukala paugalika skaMdha Adi paNa bhajanIya jANavA joIe. bhAvArtha--ane bhAva pahelAMnI mAphaka ja jANa joIe. A zukalanA paNa vIsa bhaMga thAya che. A pramANe kRSNa Adi pAMceya varNanA vIsavIsa bhaMga hovAthI badhA maLIne se bhaMga thaI jAya che. e ra7 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 214 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMdhaguNa ke bhaMga kA nirUpaNa A pramANe ahIM sudhI vaguNuthI pariNata skaMdha AdinA bhaMga kahela che have gaMdha guNathI pariNata skaMdha AdinA bhaMgane kahe che---- 99 ityAdi ! " gaMdhao je bhave subbhI annayArthIne 3-catu je skaMdha Adi gaMdho-pataH gadhaguNanI apekSA suSmI-mumi surabhI hAya che, ghrANu IndriyanI prasannatA karavAvALA hAya che. se vaNao rasao phAsao vi ya saMThANao bhaie - sa tu varNataH rasataH sparzataH avitra saMsthAnatastra mAnyaH te varNanI apekSA, rasanI apekSA, spazanI apekSA tathA sasthAnanI apekSA bhajanIya atAvavAmAM Avela che. bhAvA--je dha Adi gaMdha guNu pariNata hAya che e anyatara kRSNa Adi vaNu vALA DAya che. niyamita eka varNavALA hAtA nathI. Aja pramANe rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSA paNa jANavuM joIe. ahI pAMca vaNuM, pAMca rasa, AThe sparza tathA pAMca saMsthAna A saghaLA maLIne tevIsa bhaMga thaI jAya che, e surabhI gadhanA jANavA joIe, 5 285 have durabhAgadhanA pazu tevIsa bhaMga sUtrakAra khatAve che-- " navo ne mane julmI " ityAdi. anvayAne 2H je pudgugala skadha Adi duSmI mane"sumiH mavet duga "dha guNathI pariNata hoya che, le-laH te pudgala dhAdi vaLo macchuvaLataH mAcaH vadhunI apekSA bhajanIya jANavA joie, Aja rIte ralo hArugo vica kaMTALajo mane--sataH spItaH api = saMsthAnataA maLyeH rasa, sparzI tathA sasthAnanI apekSA bhAnya samajavA, bhAvA - --nA paNa tevIsa bhaMga che. A pramANe ane gadhAnA zvetAlIsa bhaMga thaI jAya che. 5 29 ! zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 265 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasake bhaMga kA nirUpaNa rasanA bhagAne samajavA mATe prathama tIkhA rasanA bhagAne sUtrakAra batAve che--" raso ttittaN " ityAdi / anvayAne 2H je sadha Adi so-tataH rasa pariNAmanI epekSA uttatta ttittaH tIkhA hoya che. jaLo vaLataH vahunI apekSA ma--maH bhajanIya hoya che. paMgo jANo ceva vica saMTALomamphAnyataH rAtathava avizva saMsthAnataH mAnyaH A rIte e tIkhA rasathI piraNata banela skaMdha Adi gadhanI apekSAe, sparzanI apekSAe tathA saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya jANavA joIe. ahIyA paNa uparanI rItinA anusAra tIkhA rasanA vIsa laga thaI jAya che. rA 30 rA kaDavA raseAnA lagAne sUtrakAra batAve che--' rasoDu ' ityAdi anvayA--ne--ce je ska'dha Adi so-lataH rasa pariNAmanI apekSAe dudha--duH kaDavA rasavALA hoya che te3-1 tu e vaLo-vakhataH vaNunI apekSAe mak!-mAnyaH bhAya hAya che. enAmAM niyamita vadhu hAya evA koi niyama nathI. paraMtu keAIne kAI vaNu hoya evA niyama banI zake che. Aja abhASe gaMdhao phAsao viya saMThANao bhaie - gandhataH sparzataH api ca saMsthAnatadha ati gaMdhanI apekSA,sparzanI apekSA tathA saMsthAnanI apekSAe paNu bhAjya hAya che. kAI ne koI gaMdha, kAI ne kAI sparza tathA saMsthAnamAMthI koI eka sasthAna ja enAmAM haiAya che. niyamita gA~dha, niyamita sparzI ane niyamita saMsthAna enAmAM hotA nathI, A kAraNe e badhA bhAjya kahevAyela che. A pramANe kaDavA rasathI pariNata pudgala skadha AdinA paNu vIsa bhaMga hAya che. 5315 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 26 6 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have kaSAya rasanA bhaMgone sUtrakAra batAve che-"salo jANa" ItyAdi. anvayArtha--- je skaMdha Adi ro-rAtaH rasanI apekSAe vasANa-pAyaH kaSAya rasavALA hoya che. te 3- tu te vakho mA--vaLataH mADaH varNanI apekSAe bhAjya hoya che. e ja pramANe jo zarao vi ja kaMTALo mag-fdhataH zitaH ari saMthAvata makAH gAMdha, sparza ane saMsthAnano apekSAe paNa bhAjya jANavA joIe. arthAt je skaMdhanI apekSA kaSAya rasavALA hoya che. te niyamita varNavALA, niyamita gaMdhavALA, tathA niyamita sparza ane saMsthAnavALA hoya ja evuM nathI e enAthI bhAjya ja hoya che, AthI pAMca varNomAMthI koI eka varNa, be gaMdhamAMthI keI eka gaMdha, ATha sparzamAMthI keI eka sparzavALA hovAnA. Aja rIte saMsthAnamAMthI kaI eka saMsthAna vALA hovAnA A pramANe A kaSAya rasanA paNa vIsa bhaMga hoya che. 3rA have amla (khATA) rasanA bhaMgane kahe che-"raso dhaM"i ItyAdi. anvayArtha--- je pogavika skadha Adi rasago-saMta rasapariNata hovAnA kAraNe Aveche-azla-khATA rasavALA hoya che. -saH te ETUTo magg-vaLataH macaH varNanI apekSAe bhAjya hoya che. A pramANe gaMdhao phAsao vi ya saMThANao bhaie-gaMdhataH sparzataH api ca saMsthAnatazca bhAjyaH gaMdha, sparza ane saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya jANavA joIe. A Akhta rasanA paNa vIsa laMga hoya che. je 33 sparSa bhaMga kA nirUpaNa have madhura rasanA bhaMgane kahe che-"raso mag" ItyAdi. anvayArtha--- je skaMdha Adi ro-rataH rasa pariNAmathI T=Tg-HpuraH madhura rasavALA hoya che. je-saH e jaurgo-vataH varNanI apekSA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 267 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAjya hoya che. A pramANe e saMbo sago vi kaMTALo marUpa-pataH rItaH ra ja saMsthAnataH mathaH gaMdha, sparza tathA saMsthAnanI mAphaka bhAjya mAnavA joIe. arthAt je skaMdha Adi rasanI apekSA e madhura rasavALA hoya che te varNanI apekSA niyamita varNavAlA tathA niyamita gaMdhavALA tathA niyamita sparzavALA ane niyamita saMsthAnavALA hotA nathI, te kaIne kaI varNa, gaMdha, sparza tathA saMsthAnavALA hoya che. A pramANe madhuranA paNa vIsa laMga pUrvavata jANavA joIe, A pAMca rasanA saghaLA maLIne so bhaMga thAya che. e 34 che have sparza pariNata raka tathA paramANunA bhaMgane kahetAM sUtrakAra prathama kakaza sparzanA bhaMgane batAve che-"sigo" ItyAdi. anvayArtha-ra-caH je sakaMdha Adi ro-rAtaH sparza pariNAmathI he-vArA karkaza sparzavALA hoya che je- te vALo-vataH varNanI apekSA mA- bhAjya hoya che. A ja pramANe saMdho ro veva vi ja kaMTALo mA-dhartaH jasata zaiva saMrathAnA mAthA gaMdha guNanI apekSA, rasa guNanI apekSA tathA saMsthAnanI apekSA paNa bhAjya jANavA joIe, A prakAre karkaza sparjavALAmAM A karkaza sparzanA pAMca varNa be gaMdha, pAMca rasa, tathA pAMca saMsthAna A saMkalanathI sattara bhaMga thaI jAya che, 3pa have mRdu sparzanA bhAgene kahe che--"INa ma" ItyAdi. anvayArtha- kacaraMtu je skaMdha Adi jANazo-rataH sparza pariNAmanI apekSAe mag-mRduva: mati mRdu sparzavALA hoya che. je-saH te vaULo taH varNanI apekSAe marU-mIH bhAjya hoya cheA ja pramANe te paLo rasao ceva vi ya saMThANao bhaie-gaMdhataH rasatazcaiva api ca saMsthAnatazca bhAjyaH gaMdhanI apekSA rasanI apekSA ane saMsthAnanI apekSA bhAjya hoya che. karkaza sparzanI maphaka mRdu sparzavALA kaMdhanA paNa sattara bhaMga hoya che, 36 che have guru-bhAre-sparzanA bhaMgane kahe che-"jANazo " ItyAdi. anyayArtha-: je skaMdha Adi zAsako-sthataH sparza pariNAmanI apekSAe gu-guru mavati bhAre sparzavALA hoya che je-sa: te vAgovaLataH varNanI apekSa e mag-mAcaH bhAjya hoya che. Aja pramANe te dhoraNo vi ya saMThANao bhaie-gaMdhataH rasataH api ca saMsthAnataH bhAjyaH madhanI apekSAye rasanI apekSAo ane saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya hoya che. pahelAMnI mAphaka AnA paNa sattara bhaMga hoya che. je 37 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 268 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have laghu sparzanA bhaMgane kahe che-"Bigo aMdu" ItyAdi. anvayArtha-3-catu je skaMdha Adi ro-wtaH sparza pariNAmathI pariNata hovAnI apekSAthI hRdu-ghu laghu sparzavALA thAya che -: te vALo-vattiH varNanI apekSAe marU-mAcaH bhAjya hoya che. A ja pramANe te gaMdhao rasao ceva viya saMThANao bhaie-gaMdhataH rasatazcaiva api ca saMsthanAtazca bhAjyaH gaMdhanI rasanI ane saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya thAya che, ahIMyAM paNa prathamanI mAphaka sattara bhaMga thAya che. me 38 have zIta sparzanA bhaMgane kahe che "jo saca" ItyAdi. anvayArtha--- je skaMdha Adi nag-wphataH sparza pariNAmanI apekSAe pariNata hovAnA kAraNe nIcA mavarU-zItavA mavati zIta sparzavALA hoya che. 2- te vALo mA-vataH mAcaH varNanI apekSA bhAjya thAya che Aja pramANe te gaMdhao rasao viya saMThANao bhaie -gaMdhataH rasataH api ca saMsthAnataH maH gaMdhanI, rasanI ane saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya thAya che. ahIMyA paNa prathamanI mAphaka sattara bha ga jANavA joIe. 39 have uoNa sparzanA bhaMgane kahe che-"vAsa " ItyAdi. anvayArtha-- je skaMdha Adi zAso-2parataH sparza pariNAmathI pariNata hovAnA kAraNe jyAre 3chaThThag-3sLa uNu sparzavALA mAnavAmAM Ave che tyAre je-saH te vAgo-vataH varNanI apekSAe marU-mAthaH bhAjya thaI jAya che. Aja pramANe te rasago vica saMtAno mA-dhataH rAtaH pi saMrajAtimA gaMdhanI apekSAe, rasanI apekSAe ane saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya thAya che. ahIMyA paNa prathamanI mAphaka sattara bhaMga jANavI joIe have niSpa sparzanA bhaMgane kahe che -"fso niddhA" ItyAdi. anvayArtha-be-caH je kaMdha Adi jAto-rAtaH sparza pariNAmathI pariNata hovAnA kAraNe jyAre niu-nnidhaH snigdha sparzavALA kahevAmAM Ave che tyAre resaH te vakhago mA-vataH mAkyaH varNa guNanI apekSAe bhAya thAya che, je pramANe te dhana raso viya vaMTALagA magu-para ratiH pa = saMthAnita mArca gaMdha, rasa tathA saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya mAnavAmAM Avela che. AnA paNa prathamanI mAphaka sattara bhaMga thAya che. 41 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 269 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have rUkSa sparzanA bhaMgane kahe che-"jana suag" ItyAdi. anvayArtha--vaH je skaMdha Adi zAso-sparataH sparzanI apekSAe suvA-kSa rUkSa sparzavALA hoya che je-taH te vaLo-vatA varNanI apekSAe vikalpanIya hoya che. A ja pramANe te baMdhaLo rasamo vija kaMTALo mA-rasatA vara saMthAvata makAH gaMdhanI apekSAe, rasanI apekSAe tathA saMsthAnanI apekSAe paNa bhAjya thAya che. AnAM paNa pahelAMnI mAphaka sattara bhaMga thAya che. A pramANe karkaza sparzathI laIne rUkSa sparza parvata ATha sparzInA darekanA sattara-sattara bhaMga meLavatAM sparza guNa pariNAmanI apekSAe ekane chatrIsa (136) saMga thAya che. 42 che saMsthAna bhaMga kA nirUpaNa have vRtta saMsthAnanA bhedane kahe che -"saMtAno mare " ItyAdi. anvayArtha-je skaMdha aMTALo-saMrathAnA saMsthAnA pariNAmanI apekSAe jadde-vRttaH vRtta saMsthAnavALA -mati hoya che - te skaMdha vaUT ma-vataH mAthaH varNanI apekSAe bhAjaya thAya che. Aja rIte dho rasa ceva bhaie se phAsao vi ya-gaMdhataH rasatazcaiva bhAjyaH sa sparzato'pi ca te gaMdhanI, rasanI, tathA sparza guNanI apekSA paNa bhAjya thAya che. A pramANe vRtta saMsthAnavALA skaMdhanA varNAdika bhedanI apekSAe vIsa bhaMga thAya che. 44mAM have Rsa saMsthAnanAne kahe che-"saMtAno ane ta" ItyAdi. anvayArtha-je skaMdha saMdaLo-saMsthAnataH saMsthAnA pariNAmanI apekSAe ti- caisa saMsthAnavALA hoya che -saH te vakhauo-vataH varNanI mA-mAvaH bhAjya thAya cheAja rIte sensara te dhazo jazo veva vi ja potAno magg-idhataH racava ra sarvotaH mAthA gaMdha, rasa, sparzanI apekSAe paNa bhAjya thAya che, e zyasa saMsthAnavALA skaMdhanA varNadika bhede dvArA vIsa bhaMga che. te 45 have caturastra saMsthAnanA bhedane kahe che-saMkaLa ne vaDara" ItyAdi. anvayArtha--H je skaMdha saMkALo-haMthAnaH saMsthAnA pariNAmanI apekSAe mAvatarannaH mavati caturasa saMsthAnavALA hoya che je-saH te vA-vaLataH varNanI apekSAe mag-mAyA bhAjya thAya che, Aja rIte jANo rasago-dhana rasaH gaMdha, rasa tathA zAsako-rataH saparzanI apekSAe paNa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 270 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAjya thAya che. ahIMyAM paNa pahelAMnI mAphaka vIsa bhaMga jANavA joIe. dA have AyAta saMsthAnanA bhaMgane kahe che-"gAya saMvALe" ItyAdi. anvayArtha--caH je pIgalika skaMdha sAcI saM-vAcanasaMsthAna: Ayata saMsthAnavALA hoya che. je-saH te skaMdha vALo mag-vataH ma=caH mavati varNanI bhAjya hoya che. A rIte sensa: te vAMdho rAgo vica rago mA-dharaH rasattaH api = wtaH mAkaH mavati gaMdhathI, rasathI tathA sparzathI paNa bhAjya hoya che. ahIM paNa pahelAMnI mAphaka vIsa bhaMga thAya che. A pramANe e pAMca-parimaMDaLa, vRtta, yasa, caturastra, tathA Ayata-saMsthAnA pratyekanA vIsa vIsa bhaMga meLavavAthI saMsthAna sAmAnyanA se bhaMga thaI jAya che. A pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza ane pAMca saMsthAna a. sahanA bhAgone paraspara meLa karavAthI cAra gyAsI (82) bhaMga thAya che. zA have sUtrakAra pUrvokta kathanane upasaMhAra karIne uttara gAthAnA saMbaMdhane kahe che-"sA" ItyAdi ! anvayArtha- jakhkhuM! sA zanIva vimarI-gSA vimasi A pravaktarUpathI ajIvana vibhAga meM samAja viyAyiA-ramANene cAracAtA saMkSepathI kaho che. phorUH AnA pachI zagvaso-gAnupurjA kramAnusAra ravitti luchAmi-vimatti vAni jIvana vibhAgane kahuM chuM ke 48 che jIvAjIva ke svarUpa kA nirUpaNa have sudharmAsvAmI pratijJA viSayane jakhkha svAmIne kahe che- "saMsArasthA 2" ItyAdi ! anvayArthahe jagga! navA-navA prANi suviA vicaciA-vidhA cAlyAnAH sarvajJa bhagavAne be prakAranAM kahela che. e be prakAra A che - saMsAra ca siddhA 2-saMthAdhya paddhaci eka saMsArI ane bIjo siddha. AmAM siddhA-lidAra je siddha jIva che te viThTha puttA-vane vadhAH uttara aneka prakAranA kahevAmAM Avela che te uttama su--tAnuM zIrtItaH zray huM e siddhonI prarUpaNa karuM chuM, tene tame sAMbhaLe. prazna-gAthAmAM sarva prathama jyAre saMsArI jInA nAmane nideza zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 71 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karela che. tyAre emanI prarUpaNA karavI joItI hatI, te emanI prarUpaNA na karatAM pahelAM siddhonI prarUpaNA zA mATe karavAmAM Ave che ? uttara--siddhonA viSayamAM alpa vaktavya havAnA kAraNe " sUcI kaTAhe " nA nyAyathI prathama siddhAnI prarUpaNA karavAmAM Ave che. 5 49 5 have sUtrakAra siddhomAM aneka vidhatA upAdhi bhedathI kahe che-"dUdhI" ItyAdi anvayA ----ii purIlindrA ca-srI puruSasiddhAH strI paryAyathI siddha, tathA purUSa paryAyathI siddha, deva-tathaiva Aja pramANe napuMsa-navuM lAH napusaka paryAyathI siddha, sahine annaddhine taheva hirine siddhA-svaSTine ahine sathava tra vRddhize siddhAH roharaNu tathA sorakamukhavazrikAdirUpa anagAra liGgamAM siddha, tathA anya liGga zAkayAdi veSamAM siddha, ane marUdevInI mAphaka, gRhi liGgamAM siddha, tItha siddha, atItha siddha A pramANe siddhonA upAdhi bhedathI aneka bheda hoya che. strI mokSasamarthanam have strI muktinuM samarthana karavAmAM Ave che. gAthAmAM "kUcIpurita siddhA ca" A padathI striyAne paNa mukti padanI prAptinuM samarthana karavAmAM Avela che. te A prakArathI jANavuM joI e. koI evuM kahe che ke, striyAne mukti thatI nathI. kAraNa ke, te purUSanI apekSAe hIna che. je rIte napuMsaka vagere AnI sAme e pUchavAnuM che ke, Apa kaI sTriyAnA viSayamAM mekSanA abhAva siddha karI che ? zuM sAmAnya zriyAmAM athavA kAI vizeSa sTriyAmAM? jo sAmAnya zriyAmAM mukita prAptinA abhAva zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 272 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha karatA he te e vAta ame paNa mAnIe chIe ke, asaMkhyAta varSanI AyuSyavALI akarmabhUmi ja striyone, duSamAdi kAlepaza tiryacaniyAne, ane devina, tathA abhavya sine mukita prApta thatI nathI. AthI pakSa dezamAM e hetu siddha sAdhyavALe hevAthI je kahe ke, keI viziSTa sTiye mukti prAptine egya nathI te A vAta pakSabhUta strI padathI jJAta thaI zakatI nathI. AthI e vAtane spaSTa karavA mATe je ema kahevAmAM Ave ke, ame ene ja ati prAptimAM niSeddha karIe chIe, jene Apa mukti prAptine egya gaNe che. to AnI sAme paNa amArUM eja kahevAnuM che ke, jene tame mukita prAptinA yogya nathI kahetA ene ja ame A prakArathI mukitanI prAptine thagya siddha karIe chIe. "briyo mujjaphpha, kutihAiveMcAt athA jumAM:" jema purUSamAM mukitanA kAraNonI avikaLatA jovAmAM Ave che eja prakArathI strimAM paNa muktinA kAraNonI avikaLatA hovAthI e paNa mukitanI prAptine cagya che. je sthaLe jenI saMbhavatA hotI nathI tyAM ja enA kAraNenI vikaLatA rahe che. jema siddha zilAmAM zIlayakuranI saMbhavatA nathI. AthI e sthaLe enA kAraNenI paNa vikaLatA che. paraMtu vivakSita priyA evI nathI. emanAmAM te mukitanA saghaLA kAraNene sadbhAva che. AthI te muktine yogya che. jo ke AnI sAme pharIthI paNa AvuM kahevAmAM Ave ke, siomAM muktinA kAraNenI asadubhAvatA che AthI enAmAM e hetano asaddabhAva hovAnA kAraNe A siddhatA Ave che, te Ama kahevuM e paNa ThIka nathI, kAraNa ke AnI sAme amAruM e pUchavAnuM che ke, A5 je siAmAM e hetunI asiddhatA pragaTa karI rahyA che te kayA kAraNathI? zuM te purUSonI apekSAe hina che? e kAraNathI, athavA nirvANarUpa sthAnanI aprasiddhi che A kAraNe, athavA mukitanuM sAdhaka pramANa nathI A kAraNe je ema kahevAmAM Ave ke, siye purUSonI apekSAe hIna che, A kAraNe emanAmAM mukitanA kAraNene sadUbhAva nathI, te pharI ame AnI sAme pUchIe chIe ke, Apa aine purUSonI apekSAe hIna batAvI rahyA che. e kayA kAraNathI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 73 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvI rahyA che, zuM emanAmAM samyagadarzanAdika rUpa je ratnatraya che ene abhAva rahe che. ? 1. athavA te emanAmAM viziSTa sAmane abhAva che? 2. athavA te purUSo dvArA avaMdya che ? 3 athavA te maraNa Adi jJAna emanAmAM rahetuM nathI ? 4 athavA emanAmAM koI strI mahaddhika nathI? 5 athavA te mAyAdikanI emanAmAM prArzatA hoya che.? 6. je A cha vikalpamAMthI e vikalpa mAnavAmAM Ave ke, siyAmAM ratnatrayane abhAva che. AthI emanAmAM purUSonI apekSAe hInatA che. A prakAranuM kahevuM e kAraNe yukitayukata mAnI nathI zakAtuM ke, sampandanAdika ratnatraya purUSanI mAphaka strImAM paNa avikalapa jovAmAM Ave che. briye paNa saghaLA pravacananA arthanI zraddhA karavAvALI SaDAvazyaka kAlika utkAlika AdinA bhedathI bhinna zratane jANavAvALI tathA sattara prakAranA saMyamane pALanAra jovAmAM Ave che. deva ane asara taraphathI paNa durdhara brahmacarya vratanuM e pAlana kare che, mAsa kSapaNu Adi vividha prakAranI tapasyA kare che, A kAraNe temane mukitane saMbhava kema na thaI zake? tathA Apa je striomAM ratnatrayane abhAva kaho che to emanAmAM ratnatrayane abhAva kaI rIte che? zuM ratnatrayanuM sAmAnyarUpa athavA prakarSa paryata prApta ratnatrayanuM? kadAca prathama pakSa svIkAravAmAM Ave to ame AnI sAme prathama e pUchIye chIye ke, sAmAnyatayA ratnatrayane abhAva cAritranA abhAvathI kahe che? athavA jJAna darzana banenA abhAvathI kahe che ? athavA samyagdarzanAdi traNenA abhAvathI kahe che ? je evuM kahe ke, cAritranA asaMbhavathI ratnatrayane abhAva che evuM ame kahIe chIe te AnA upara evo vikalpa uThe che ke, emanAmAM cAritranI asaMbhavatA zuM savastra hovAnA kAraNe Ave che? athavA te strIpaNuM e cAritranuM vidhI gaNavAthI A che? athavA sAmarthya ochuM hovAne kAraNe Ave che? kadAca evuM kahevAmAM Ave ke, te vastra sahita rahe che. A kAraNe temanAmAM cAritranI asaMbhavatA che te zuM vastrane pariga mAtra karavAthI ja cAritrabhAvanA tarapha hetatA thAya che? athavA parigraharUpa thavAthI thAya che? je parigraha mAtrathI cala cAritra bhAvane hetu bane che, evuM mAnavAmAM Ave te kaho e cilane paribhAga simAM ene parityAga karavAnI azaktinA kAraNe che ? athavA garapAdiSTa hovAthI che? je A bAbatamAM evuM kahevAmAM Ave ke, strIyomAM vastrane tyAga karavAnI azakti hovAthI cela paribhegA thAya che. ane e cUla pariga emanAmAM cAritra bhAvane hetu hoya che te e kahevuM ucita nathI. kAraNa ke, prANine sahuthI vadhumAM vadhu pyAre pitAne prANa hoya che. jyAre siyo prANone paNa tyAga karatI jovAmAM Ave che te pachI enA mATe zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 74 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na vacceAne cheADavAnI vAta kaI rIte kaThaNa che ? A kAraNe e vAta te mAnI zakAtI nathI ke, te vastrane cheADavAmAM asamartha che. jo ema kahevAmAM Ave ke, gurUnA upadezane grahaNa karyA pachI paNa te vastranA pirabhAga kare che te AnI sAme paNa ameA pUchIce chIye ke, gurUoe temane cAritramAM upakArI jANIne vajranA paribhAganA Adeza Apela che athavA bIjA kAI kAraNane jANIne vastra paribhAga karavAnA upadeza Apela che. jo kadAca ema kahevAmAM Ave ke, gurUoe vastra paheravAnA upadeza emane e mATe Apela che ke, te cAritramAM upakArI che te pachI emaNe e upadeza purUSa ne kema na ApyA. jo ema kahevAmAM Ave ke, e akhaLA che ane jo nagna rahetA, purUSa emanA upara khaLAtkAra karI zake che AthI calanA vagara cAritrabhaMga thavAnI temAM saMbhAvanA rahe che. ethI gurUoe temane cAritranA upakArI jANIne cala parabhAganI AjJA Apela che. purUSone Apela nathI. te pachI A prakAranI mAnyatAthI e vAta tamArA ja mADhethI siddha thaI jAya che ke, vajranA upayega cAritranA upakArI che. AnA sadbhAvathI cAritranA abhAva siddha thatA nathI. " yat yopakAra na tat tasyAbhAvahetuH yathA ghaTasya mRtpiNDAdi, upakAri ca uktarItyA cAritrasya caim tasmAtra tat cAritrAmA hetuH " AthI je jene upakArI heAya che te tenA abhAvanA hetu thatA nathI. jema ke-mATInA piMDa ghaDAnA alAvanA hetu banavAne nathI. A rIte cela paNa cAritranA upakArI bane che. AthI te enA abhAvanA hetu banI zakate nathI. jo " anyathA '' A pakSanA svIkAra karavAmAM Ave te e paNa ThIka nathI. kemake, padathI e pakSa upasthita thAya che--zuM cAritranA pAlanamAM cela avarodhaka che ? athavA khAdhaka che ? jo udAsina hoya teA udAsinanu tAtparya e thAya ke, e na tA cAritramAM sAdhaka bane che, ke na tA emAM bAdhaka thAya che. AthI e pakSa mAnavA cegya nathI. kadAca ema kaho ke, e cAritramAM bhASaka che r "" anyathA A zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 275 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te Ama kahevuM paNa barobara nathI. kAraNa ke, jyAre te cAritranA tarapha upakArI che te pachI na udAsIna thaI zake ke, na bAdhaka paNa thaI zake, AthI purUSa dvArA thanAra kanaDagatenI rakSA karanAra hovAnA kAraNe cila cAritramAM upakArI che. evuM ja mAnavuM joIe. have je ema kahevAmAM Ave ke, cila parigraharUpa hovAthI cAritranA abhAvano hetu che ema kahevuM paNa ThIka nathI. kema ke, parigrahanuM lakSaNa muchabhAva kahevAmAM Avela che. A daza vaikAlikanA chaThThA adhyayanamAM "muchI parivAho kutto" A vAkyathI bhagavane pharamAvela che. Adarza gharamAM antapura sAthe beThela bharata cakravatI mUcchabhAva rahita hovAnA kAraNe ja parigraha rahita mAnavAmAM Avela che. je AvI vAta na hota te temane kevaLajJAnanI utpatti thaI zakata nahIM. je zailane parigraharUpa mAnavAmAM Ave te tathA vidha rogAdikamAM purUSone paNa calanA sadUbhAvamAM cAritrane abhAva hovAnI prasaktithI muktinA abhAvanI prasiddhi mAnavI paDaze, kahyuM paNa che "nA mandiripu zItavIro ati rna puta" hRtti ! vadhumAM mUchInA abhAvamAM paNa vastrane mAtra saMsarga je parigraha mAnavAmAM Ave te evI hAlatamAM koI paNa janakalpI sAdhunA upara tuSArapAta paDavAthI, dharmAtmA purUSa dvArA nAkhavAmAM Avela vastra paNa parigraharUpa mAnavuM joIe. paraMtu te ema manAtuM nathI. A kAraNe vastrane kevaLa saMsarga parigraharUpa mAnI zakAtuM nathI. paraMtu mUrchA ja parigraha che. jyAre parigrahanuM A sunizcita lakSaNa mAnya thaI jAya che te, e vAta mAnavI paDaze ke, tevI mUchI vastrAdikanA viSayamAM sAdhvI strine thatI nathI. kevaLa e te tene dharmanuM upakaraNa jANIne ja dhAraNa kare che, vastra vagara te pitAnuM rakSaNa karI zakatI nathI, ThaMDI AdimAM svAdhyAya paNa karI zake nahIM. A kAraNe dIrghatara saMyama pALavA mATe cetanAthI ane paribhegA karIne te parigrahavALI kaIrIte mAnI zakAya. tathA cilane parigraharUpa mAnavathI "Lo paTTa LithIi pa tAruM ghare rAmane rAtti" A pramANe nirgasthIne vyapadeza AgamamAM sAMbhaLavAmAM athavA devAmAM Ave che te na AvavuM joIe, paNa Avela che. AthI e zAstrIya vyapadezathI evuM ja jANI zakAya che ke, sacela hovAthI cAritrane abhAva banatuM nathI. AthI jyAM vastramAM parigraharUpatA AvatI nathI tyAre evuM kahevuM ke, "ILAM na mokSa prarvatthAta jUthava" "gRhasthanI mAphaka parigraha yukata hovAthI sine mekSa thato nathI. " khaMDita banI jAya che. kemake vastra dharmanuM upakaraNa che. AthI te parigraharUpa nathI. A pramANe evuM kahevuM ke, "Ivameva rAtri rodhi" athavA strIpaNuM ja cAritranuM virodhI che." e paNa ThIka nathI kAraNa ke, A pramANe je strIpaNAnI sAthe cAritrane virodha hota te emane keIpaNa prakAranI vizeSatA vagara dIkSA ApavAne zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 76 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa niSedha thAta. paraMtu evuM to che ja nahIM. "rimaLa vADhavajha parAve Egg" zAstramAM te phakata evuM lakheluM maLe che ke, garbhiNIne, nAnA bALaka vALIne, dIkSA na ApavI joIe. AnAthI evuM jANI zakAya che ke, sAmAnya sine dIkSAne niSedha "sthI vAve na " na karatAM jyAre vizeSa aine dikSA devAne niSedha che te, strItva cAritrane virodhI banI zakatuM nathI. A pramANe kadAca evuM kahevAmAM Ave ke, stri maMdazakitavALI hoya che. ethI siyAmAM cAritranI asaMbhavatA che te evuM kahevuM paNa ThIka nathI. kAraNa ke, ahIM vrata, tapa, dhAraNa karavA yogya ja zakitane svIkAra karavAmAM Avela che enA sIvAya bIjI zakitane nahIM. kAraNa ke, bIjI zakita upaga vagaranI mAnavAmAM Avela che. jenA dvArA vrata ane tene dhAravAmAM ane enuM anuSThAna karavAmAM Ave che e zakti dudharSazIlavALI simAM khUba hoya che. jema kahyuM paNa che - brAhmo sundaryAyoM rAjImatI, candanA gaNadharAdhAH / api devamanujamahitAH, vikhyAtAH zIlasattvAbhyAm // 1 // atha-A kalekamAM kahevAmAM Avela brAhmI, sundarI, rAjamatI, caMdanabALA Adisadhdhi deva manuSyamAM pujAIne zIla temaja satvathI vikhyAta che. A prakAre stri maMdazaktivALI hovAthI ratnatrayane abhAva striomAM che evuM tamAruM kahevuM nirarthaka banI gayela che. A rIte jyAre zvimAM cAritranI sabhavatA nizcita thaI jAya che tyAre jJAnadarzananI paNa saMbhavatA sutarAM nizcita thaI jAya che. kema ke, cAritra jJAna ane darzana pUrvaka hoya che. emanA vinA cAritra hetuM nathI. "pUrva jAmA punattarAme mati siddhA'' uttaranA lAbhamAM, cAritranI prAptimAM, parvadayane lAbha siddha thAya che. arthAta-cAritranA lAbhamAM samyagRjJAna, samyaka darzanano lAbha siddha thAya che. AthI striyAmAM jJAnadazanane abhAva che ema kahevuM e paNa ThIka nathI A mATe evuM kahevuM ke, samyagu darzanAdika ratnatrayane abhAva hovAthI stri purUSAthI hIna che. te evuM kahevuM e kevaLa pralA5 mAtra che. A samayamAM paNa stri samyapha darzanAdika trayane abhyAsa karatI jovAmAM Ave che jema kahyuM paNa che - jAnIte jInavacanaM zraddhatte, carati cAryikA'zavalam / " prazna-- simAM samyam darzanAdika trikanA saddabhAva mAtrathI mukti prApti saMbhavita banatI nathI. arthAt samyam darzanAdikanA trika phakta saMbhava mAtrathI emane mukti padanI prApti thatI nathI. paraMtu prakamAM prApta ja samyagadarzanAdikanA trika mukti padanI prAptine hetu hoya che. je kadAca evuM mAnavAmAM na Ave te dIkSA lIdhA pachI badhAne ja mukitanI prApti thaI javI joIe. paraMtu zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 77 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM banatuM nathI. AthI e mAnavuM paDe che ke, samyagdarzanAdika trika jyAre prakarbhAvasthAne prApta thaI jAya che. tyAre ja muktinI prApti jIvane thAya che, Ave ene prakaSa jhiyAmAM nathI-purUSamAM ja hoya che. AthI samyaggadarzanA dikanA prakarSane abhAva hovAthI Dhiye purUSonI apekSA apakRSTa mAnavAmAM Avela che te AvuM kahevuM e paNa ThIka nathI. uttara-evuM kaI pramANa nathI ke je simAM samyagdarzanAdika trikanA prakarSanI asaMbhavatA siddha karI zake. dezaviprakRSTa ane kALaviprakRSTa padArthomAM pratyakSa pramANanI apravRtti hovAthI e te e vAtane samarthaka thatA nathI. Aja pramANe pratyakSanI apravRtti hovAnA kAraNe anumAnanI paNa tyAM pravRtti thatI nathI. arthAt anumAna paNa e batAvI zakatuM nathI ke, siyomAM samyagnadarzanAdikanA prakarSanI asaMbhavatA che. rahyuM Agama te e paNa jagyA jagyA upara pragaTa kare che ke, strimAM ene prakarSa hoI zake che. "phathI risa vijA A gAthA ja enA mATe pramANabhUta che. A kAraNe ratnatrayanA prakarSanI asaMbhavatAthI ja kriyAmAM purUSonI apekSA hInatA batAvavAmAM Ave che e barAbara nathI. vaLI paNa-Apa je simAM ratnatrayanA prakarSane abhAva pratipAdana kare che te zA mATe kare che. kahe zuM emanAmAM ene prakarSa hovAnA kAraNonA abhAva che? athavA aine svabhAva ja e che ke, je enA prakarSane nathI thavA dete ? athavA ratnatrayanuM virodhI tyAM ApaNuM che ? prathama pakSa te e kAraNe ucita mAnavAmAM nathI AvatuM ke, jyAre te abhyAsa karatI rahe che te eja abhyAsa enA prakarSanI prAptinuM kAraNa enA mATe banI jAya che. evuM zAstramAM kahyuM che. ratnatrayane abhyAsa siyomAM vartatA che AmAM te vivAda nathI. strItva ratnatrayanA prakarSanuM virodhI che e paNa barAbara nathI ratnatrayane prakarSa eja che ke jenA pachIthI mukita padanI prApti thaI jAya te zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 2 78 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakarSa agI avasthAmAM thAya che. ane te carama samaya bhAvI che, agInI avasthA chadmasthAne apratyakSapaNe thAya che, tyAre "strItva ratnatrayanA prakarSanuM virodhI che" A kaI rIte jANI zakAya. kema ke, te parama prakarSa pratyakSa viSaya hetuM nathI. je daSTa nathI tenI sAme virodhanI kalpanA karavI e paNa ThIka nathI. je adaSTa prakarSanI sAme virodha mAnatA he to pachI purUSanI sAme paNa ene virodha mAnI levuM joIe. A rIte ratnatrayanA abhAvathI siyomAM purUSonI apekSA hInatA mAnI zakAtI nathI. kadAca evuM kahe ke, viziSTa sAmarthyane abhAva hovAthI striyo purUSonI apekSA apakRSTa che te AvuM kahevuM paNa barAbara nathI. kema keemanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che evuM Apa kyA AdhArathI kahe che? zuM te sAtamA narakamAM nathI jatI A kAraNe? athavA vAdAdi labdhIthI e rahita che A kAraNe ? athavA apamRta jJAna emane thAya che A kAraNe? athavA anupasthApyatA pArAMcitathI zUnya hoya che. A kAraNe? je ema kahe ke te saptama pRthavImAM jatI nathI AthI enAmAM sAmarthyane abhAva che jagatamAM sarvotkRSTa padanI prApti sarvotkRSTa adhyavasAyathI thAya che, anya prakArathI thatI nathI. evI mAnyatA ApanI temaja amArI che. kema ke, A viSayane batAvavAvALuM Agama pramANe ApaNuM banene mAnya che. sarvotkRSTa duHkhanuM sthAna sAtamuM naraka che. kemake enI AgaLa bIjuM kaI duHkhanuM sthAna nathI. tathA sarvotkRSTa sukhanuM sthAna mokSa che. zAstra batAve che ke, siye sAtamAM narakamAM jatI nathI. kAraNa ke, sAtamA narakamAM javA tathAvidha sarvotkRSTa mane vIryarUpa pariNatine emanAmAM abhAva che. A pramANe sAtamA narakamAM javAne abhAva hovAthI saMmUcchima AdinI mAphaka siyAmAM sarvotkRSTa mane vIryarUpa pariNatine abhAva siddha thAya che. Ama kahevuM e paNa khabara nathI kAraNa ke, je enanAmAM sAtamA narakamAM javA egya sarvotkRSTa mane vIrya pariNatine abhAva che te Ane Apa kaI rIte jANI zake ke, emanAmAM niyasanA tarapha sarvotkRSTa manevIryarUpa pariNatine abhAva che evI te kaI vAta nathI ke, je purUSa bhUmi kaSaNAdika kArya karavAmAM asamartha hoya te zAstrone bhaNavAmAM tathA jANavAmAM samartha na hoya? kemake, AmAM pratyakSathI virodha Ave che je hAthI eka sUcIne paNa upADI zakatuM nathI te zuM vRkSanI DALene teDavAmAM asamartha hoya che? nathI hotuM. je AvuM mAnavAmAM Ave te emAM pratyakSathI virodha Ave che. je evuM kahevAmAM Ave ke, saMmUrNima Adike mAM sarvotkRSTa duHkhanA sthAnamAM tathA sarvotkRSTa sukhanA sthAnamAM javA gya tathAvidha sarvotkRSTa mane vIryarUpa pariNa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 278 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tine abhAva jovAmAM Ave che e ja pramANe jhiyAmAM paNa tAdaza maneviyarUpa pariNatine abhAva nizcita hoya che te evuM kahevuM e kAraNe ThIka besatuM nathI ke, samU7ima AdikomAM je tAdRzya mane vIryarUpa pariNatine abhAva che tenuM kAraNa tyAM pratibaMdha che. ahIM e koI pratibaMdha nathI tathA sAtamI pRthavImAM gamana e kAMI nirvANa gamananuM pratikAraNa te che nahIM ane na te nirvANa gamana sAtamI pRthavI gamana avinAbhAvI che. kemake, carama zarIrI je vyakti thayA kare che te sAtamI pRthavI gamananA vagara ja nirmANamAM jatA dekhAya che. tathA je tamArI e vAta mAnI levAmAM Ave ke, priye sAtamA narakatAM jatI nathI. A kAraNe temanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che. ane eja kAraNathI te purUSathI hIna mAnavAmAM Avela che to AnI sAme amAruM tamane e pUchavAnuM che ke, A je tenAmAM sAtamA narakamAM javAne abhAva che te te zuM je bhavamAM tene mukti prApta thAya eja bhavanI apekSAthI vivakSita athavA te sAmAnya rUpathI vivakSita che. je AmAM prathama pakSa aMgikAra karavAmAM Ave te A rIte purUSane paNa muktinI prApti thaI zake nahIM. kema ke, je janamamAM tene mukitanI prApti thAya che e janamamAM te sAtamA naramAM jatA nathI. je kahe ke, A vAta sAmAnyapaNe kahevAmAM Avela che ke, strimAM sAtamA narakamAM jAne abhAva che arthAta Ane Azaya e che ke, "chI 2 rU0iAgo mAmadhu ca sattanI putravI" chaThI naraka sudhI striyo jAya che. tathA maccha ane manuSya sAtamI naraka sudhI jAya che. AthI sAtamA narakamAM javAnA yogya karma upArjana karavAnI zakita purUSamAM ja che. striyomAM nathI. A pramANe jyAre striomAM agamananA mATe purUSa tulya sAmarthyane abhAva che te urdhvagamanamAM paNa purUSa tulya sAmarthyane abhAva enAmAM che e vAta paNa anumita thAya che. AthI ja tene purUSonI apekSA hIna mAnavAmAM Avela che. AvuM kahevuM paNa ThIka nathI. kAraNa ke, e keI niyama nathI ke, jenAmAM adhogatImAM javAnuM sAmarthya na hoya, enAmAM urdhvagatimAM paNa javAnuM sAmarthya na hoya. kahyuM paNa che - " saMmucchima bhuyagakhaga cauppaya, sappitthi jlcrehito| ___ sanarehito sattasu, kamovavajjati naraemu // 1 // " atha-saMmUrchAima (1) bhujage (2) khaga (3) catuSpada (4) sarpa (5) strI (9) jaLacara ane manuSya (7) emanI adhogati prAptimAM eka sarakhI zakti nathI. chatAM paNa urdhvagati prAptimAM eka sarakhI zakti che, kahyuM paNa che- sanitirikkhehito, sahassAraMtiema devesu / uppajjati paresu vi, savyesu vi mANusehito // 2 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 280 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta-saMsi tiyacathI nIkaLIne jIva sahasAra nAmanA AThamA devala sudhI jAya che. manuSyathI nIkaLelA jIva enAthI AgaLa saghaLA devalokamAM jaI zake che. A kAraNe urdhvagatimAM striyone purUSa tulya sAmarthyane sadabhAva hovAthI emanAmAM viziSTa sAmarthyanuM Asatva nathI. AthI purUSanI mAphaka strimAM udgha gamananI cogyatA che ja. je kahevAmAM Ave ke, vAdAdilabdhi rahita hevAthI emanAmAM viziSTa zaktine abhAva che. siyAmAM vAdalabdhinuM sAmarthya, tathA vaikiya Adi labdhituM sAmarthya, pUrvagata (pUrvamAM rahela) zrutAdhigamanuM sAmarthya hetuM nathI. A kAraNe mokSagamana sAmarthya paNa emanAmAM saMbhavita nathI.te evuM paNa ThIka nathI. kAraNa ke, temanAmAM vAdAdilabdhi rahitanuM paNa viziSTa sAmarthya jovAmAM Ave che. zAstromAM evI ghaNI kathAo Ave che je A vAtane batAve che ke, vAdalabdhi vikavaNatva Adi labdhinA abhAvamAM paNa, viziSTa pUrvagata kRtanA abhAvamAM paNa, manuSya Adikene mokSa padanI prApti thayela che. tathA janakalpa ane manaH paryayanA abhAvamAM paNa siddhine abhAva thato nathI. A kAraNe pUrvokta kathanathI e vAta siddha thaI jAya che ke, e niyama nathI banI zako ke jyAM jyAM vAdAdilabdhimattA che tyAM tyAM viziSTa sAmarthya che. AthI jyAre evo niyama nathI banI zako ghachI evuM kahevuM ke, vAdAdilabdhithI rahita hovAnA kAraNe strimAM viziSTa sAmarthyano abhAva che A kaI rIte ucita mAnI zakAya. chatAM paNa vAdAdilabdhinA abhAvanI mAphaka je mokSane abhAva paNa strimAM hota te zAstrakAra siddhAMtamAM evuM ja kaheta ke, sine mukitanI prApti thatI nathI. paraMtu zAstrakAra evuM kahetA nathI. AthI emAMthI e jANavuM joIe ke, striyAne nirvANanI prApti thAya che. tathA jyAM jyAM apamRta jJAna che tyAM tyAM viziSTa sAmarthyane abhAva che. e paNa keI niyama nathI. samitipaMcaka mAtra tathA guptitraya mAtranA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 281 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnanA sadUbhAvamAM paNa cAritrane prakarSa baLathI kevaLajJAnanI utpatti thaI jAya che. evuM pravacanamAM viddha che, A kAraNe alpazrata jJAna hovAthI paNa viziSTa sAmarthya striomAM saMbhavita hoI zake che. AthI e viziSTa sAmarthyane abhAva enAmAM nathI banate. je kahe ke, strimAM anupasthApyatA ane pArAMcita prAyazcittanI zUnyatA che. AnAthI emanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che. A kaI rIte ucita mAnI zakAya. kAraNa ke ene niSedha hovAthI paNa viziSTa sAmarthyane abhAva nizcita thaI zakato nathI kema ke, adhikArIonI yogyatAnI apekSAthI zAstromAM nAnA prakAranA prAyazcittAne upadeza sAMbhaLI zakAya che. purUSonI apekSA paNa yogyatA anusAra gurU ane laghu prAyazcittone tyAM upadeza thayela che. jemane laghu prAyazcitta ApavAnI vAta kahevAmAM Avela che. evA purUSane paNa cAritranA prakarSa mAM kevaLajJAnanI utpatti thAya che. tathA jene gurU prAya zcitanA adhikArI batAvavAmAM Avela che emane paNa je cAritrano prakarSa na hoya te kevaLajJAnanI utpatti thatI nathI. tathA aneka prakAranA tapanuM vidhAna zAstramAM sAMbhaLI zakAya che. e ja pramANe puruSone upakAraka hoya che e ja pramANe priyene paNa upakAraka hoya che kema ke, baMnene tyAM adhikAra che. rahyuM prAyazcittanuM vidhAna te e yogyatAnI apekSA rAkhe che. A apekSAne laIne enuM vidhAna thayela che. AthI gurUttara prAyazcittanI adhikAriNI na hovAnA kAraNe striyAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che e kahevuM yukitayukata nathI. je kahe ke, purUSothI e anabhivaMgha che. A kAraNe e enAthI apakaSTa che te evuM kahevuM paNa ucita pratIta thatuM nathI. kAraNa ke, A anabhivaMghatA kyA rUpathI Apa kahe che? zuM sAmAnya purUSanI apekSAthI athavA te guNAdhika purUSanI apekSAthI je kahe ke, A anabhivaMdhatA sAmAnya purUSanI apekSAthI emanAmAM che te evuM kahevuM ucita nathI, kemake sAmAnya purUSa emane vaMdana kare che tIrthakaranI mAtAne te zakAdika paNa namaskAra kare che to pachI bIjI vyakitanI te vAta ja zuM kahevI. je kahe ke, guNomAM je adhika hoya che te striyone namana karatA nathI AnI apekSAe tyAM anabhivaMghatA hovAthI e emanI apekSA hIna mAnavAmAM Ave che te evuM kahevuM paNa ThIka nathI. kAraNa ke, A rIte te tIrthakara paNa gaNadharane namaskAra karatA nathI. gaNadharemAM paNa guNAdhika purUSonI apekSAe anabhivaMghatA AvI javAthI muktinI prAptino abhAva mAnave paDaze. A rIte gaNadhara paNa potAnA ziSyone vaMdatA nathI. AthI e ziSyane mokSanI prApti na thavAnuM ja mAnavuM paDaze. kadAca evuM kahe ke, samaraNa AdinI akartA hovAthI stri paranI apekSA hIna mAnavAmAM Avela che. A kahevuM paNa yukti yukta nathI. kemake, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 282 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je A rIte emanAmAM hInatA mAnavAmAM Ave te gurUne ja mukti thAya, evuM mAnavAne prasaMga Ave. ziSyone nahIM. kAraNa ke, emanAM samyagdarzanAdi ratnatraya samAna hovA chatAM paNa AcArya ja emane samaraNa Adi karAve che. ziSya emane karAvatA nathI. paraMtu AgamamAM evI vAta te keI sthaLe sAMbhaLavAmAM AvatI nathI ke, gurUone ja mukti thAya che ane ziSyane thatI nathI. caMDarUdra Adi AcAryanA ziSyone mukti thayAnuM jANavA maLe che. A rIte amahaddhika hovAthI paNa stri purUSathI hIna che ema kahevuM paNa barobara besatuM nathI. kAraNa ke, Apa kaI Rddhine abhAva emanAmAM batAve che ? AdhyAtmika Rddhine ke, bAhA Rddhine? AdhyAtmika trAddhino te emanAmAM abhAva che ja nahIM. kema ke, ratnatrayarUpa je AdhyAtmika zakti che te emanAmAM samarthita karAyelI ja che, Aja pramANe bAhyAddhine Azrita karIne jo evuM kahevAmAM Ave ke, bAhya ddhi emanAmAM nathI. AthI e amahaddhika hovAthI purUSenI apekSAe hIna che. ane A ja kAraNe emanAmAM muktinA kAraNanI vikaLatA che. te AvuM kahevuM e paNa barobara nathI. kAraNa ke, jue je bAhya Rddhi tIrthakaronI hoya che e gaNadharane hotI nathI. Aja pramANe cakradharonI je trAddhi hoya che te enAthI bhinna anya kSatriyAdike mAM hetI nathI. A kAraNe AmAM paNa ekanI apekSA amahaddhika paNuM AvavAthI apakRSTatA AvI javAnI. A rIte ene paNa mukti kAraNonI vikaLatA hovAne prasaMga prApta thaze. jo ema kahe ke, purUSa varganI je khUbaja meTI tIrthaMkarasvarUpa mahARddhi che te emanAmAM nathI. AnI apekSAe emanAmAM amahaddhikatA jANI zakAya che te ema kahevuM e paNa barobara nathI. kAraNa ke, keTalIka parama puNyanI bhAjana strine te tirthaMkara vibhUtinI paNa prApti thaI che. AnI prApti thavAmAM tyAM keI virodha Avato nathI. kAraNa ke, evA vidhinuM sAdhaka keI paNa pramANa nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 283 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA tame je evuM kaheAchA ke, zriyAmAM mAyAdikanI prakatA che AthI evI praka tAvALI hAvAthI te purUSAnI apekSAe hIna che. te AvuM kahevuM paNa ThIka nathI. kAraNa ke, A lekamAM strI ane purUSa banne samAnarUpathI mAyAdikanA praka vALA jovAmAM Ave che. Agama paNa evuM ja kahe che ke, carama zarIrI nAradAdikAne paNa mAyAdikanI prakatA che. A kAraNe purUSAthI apakRSTa hAvAthI striyeAnI muktinA kAraNeAnI vikaLatA sadhAtI nathI arthAtmuktinA kAraNeAnA sadbhAva srIcAmAM che. jo ema kaheA ke, srIyAnA muktisthAna AdinI prasiddhi nathI AthIja enA abhAvathI evuM jaNAya che ke, emane mekSa maLatA nathI. jo strIcAmAM muktinA kAraNeAnI avikaLatA heta te emane mukti maLI zake ane A kAraNeAthI emanI muktinA sthAnAnI paNa prasiddhi thAta. paraMtu evuM kAMI nathI jethI evuM spaSTa thAya che ke, emane mukti prApta thatI nathI te Amra kahevuM e paNa kharAbara nathI. kAraNa ke, evI kAI vyApakatA teA che ja nahIM ke, jenA jenA mukti sthAneAnI prasiddhi che emaneja mukti prApta thayela hAya Avu zAsrAmAM vizeSaNa rUpathI karyAya kahyuM nathI ke, A purUSanuM mekSa sthAna che. paraMtu evu ja kahela che ke, bhavya ja meAkSanA cAgya bane che. AthI muktisthAna AdinI aprasiddhithI jo zriyAnAmeAkSa mAnavAmAM na Ave tA tamArA matathI purUSAne paNa mekSa na thavA joIe. have jo evu kaho ke, strInA viSayamAM mukti sAdhaka pramANunA abhAva hAvAthI mukti kAraNA vaikalparUpa hetunI asiddhi che. tA ame tamane e pUchIe chIe ke, kaheA kayA pramANunA abhAva Apane vikSita che. zuM pratyakSanA, anumAnaneA, athavA Agamane ? jo kaheA ke, pratyakSanA abhAva che te AnA upara pharIthI evuM pUchavAmAM Ave che ke, svasa badhI pratyakSanA abhAva che, athavA sarva sakhaMdhI pratyakSanA abhAva che? jo kahA ke, svasa badhI pratyakSanAM abhAva che te AnA upara pazu e prazna thAya che ke, yathAvihita pratilekhanAdirUpa bAhya kAraNanI avi kaLatAne jovAvALA pratyakSanA abhAva che. athavA antara caritra Adi pariNAmarUpa kAraNanI avikaLatAne jovAvALA pratyakSanA abhAva che ? jo AmAM prathama pakSanA svikAra karavAmAM Ave te te kharAkhara nathI. kemake, ceAmAM paNa yathAkta pratilekhanAdi sarvAM joi zakAya che. e paNa pratilekhanAdika kare che. jo bIjA pakSane mAnavAmAM Ave te chadmastha prANI purUSomAM paNa cAritrAdi pariNAmane pratyakSa rUpathI joI zakatA nathI. AthI tamArA manathI purUSonI mukita paNa thavI na joie, jo kaheA ke, sarva saMbadhI pratyakSane abhAva che te evuM kahevuM paNa kharobara nathI kAraNa ke, asarvajJane evuM jJAnaja thaI zakatuM nathI ke, sa sabadhI pratyakSanA abhAva che. AvuM thavAthI purUSane paNa meAkSa maLI zake nahIM. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 284 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kaho ke, anumAnane abhAva hovAthI pramANane abhAva che. te anumAnane abhAva purUSomAM paNa evI ja rIte che AthI tyAM paNa muktinuM kAraNa vikalyane prasaMga prApta thavAne. je kahe ke, purUSomAM te anumAna pramANa che, ane te A pramANe che. jenA utkarSa ane apakarSamAM jene apakarSa ane utkarSa jovAmAM Ave che te enA atyaMta apakarSamAM atyaMta utkarSavALe hoya che. jema-azvapaTalamAM apagama hovAthI sUrya prakAzane utkarSa thato jovAmAM Ave che, Aja pramANe rAgAdi kenA utkarSa mAM cAritrAdikane apakarSa ane tenA apakarSamAM tene utkarSa hoya che. AthI e anumAnathI purUSomAM paNa rAgAdikanA apakarSathI cAritra Adi guNene utkarSa sAbita thAya che. strImAM nahIM kemake emanAmAM rAgAdikene atyaMta apakarSa saMbhavita thatuM nathI te AvuM kahevuM paNa ThIka nathI kemake, e keI niyama nathI je purUSomAM ja atyaMta rAgAdikane AkarSaka thAya tathA briAmAM na thAya. kemake, AvuM mAnavuM pratyakSathI bAdhita thAya che. pratyakSa pramANe A vAtanuM samarthaka che ke, rAgAdikane atyaMta apakarSa siyAmAM paNa thAya che. AmAM Agama pramANane paNa abhAva nathI. juo-"sthI karaNa siddhA" A vAkya svayaM Agama pramANa che. AthI sAkSAta strIne mokSanI siddhi thAya che. kemake, A vAkaya striyomAM arthataH mokSanA kAraNenI avikaLatAne siddha kare che. je kahe che. ahIM strI zabda anyArthaka che te ema kahevuM paNa ThIka nathI kAraNa ke, A "strI " anyArthaka che. A vAta Apa leka rUDhIthI agara AgamanI paribhASAthI kahe che ke, anya rIte kaho che ? te kaho je lekarUDhIthI kahetA ho te ApanI e mAnyatA barobara nathI, kAraNa ke, lekamAM to AvuM ja mAnavAmAM Ave che ke, je arthamAM je zabda anvaya vyatireka saMbaMdha dvArA saMketita hoya che e zabda eja arthane kahe che bIjA arthane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 285 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM. strI A zabda anvaya vyatireka dvArA sirUpa sAdhya arthamAM ja prayukta karavAmAM Avela jaNAya che. AthI strIrUpa padArtha ja A strI zabdane vacce che. jema ge Adi zabdane vAcya sAsnA (gala kambala) AdithI viziSTa padArtha thAya che. A strI zabdane lekaprasiddha arthanA sivAya bIjo artha che e vAta na te lokamAM prasiddha che athavA na te AgamamAM prasiddha che. A rIte AgamanI paribhASAthI "strI zabda anya arthane vAcaka che" evuM kahevuM ThIka nathI. kAraNa ke, kaI paNa AgamamAM koI paNa jagyAe strI zabdane anya artha kahevAyela nathI. je pramANe vyAkaraNamAM vRddhi zabdane artha A eca (A, e, o) thAya che. A pramANe AgamamAM paNa leka rUDhIthI ja arthamAM strI zabda prayukta thayela che jema-"sthIo vaMti cha" ItyAdi mAphaka. je kahe ke, ahIM paNa ame bIjA arthanI kalpanA karI leze te Ama kahevuM e paNa ucita nathI, kAraNa ke, A vAta bAdhakanA vagara banI zakatI nathI. kahyuM paNa che - " paribhASito na zAstre, manujI zabdo'tha laukiko'dhigataH / asti ca na tatra bAdhA, strI nirvANaM tato na kutH||1|| tAtparya e che ke-manujI zabda arthAta strI zabda pAribhASika nathI. AthI vyAkaraNamAM vRddhi zabdanA samAna strI zabdano keI Agama paribhASita artha thaI zakatuM nathI. have rahya lokarUDhI pakSa. AmAM paNa strI zabdane lokaprasiddha che strI " arthathI bIjo artha thaI zakato nathI. kemake, A artha eja sthaLamAM thAya che ke, jyAM mukhya artha bAdhita thato heya. jema--" kAcAM ghoSaH " ahIMyAM gaMgAne mukhya artha pravAhamAM ghoSanI sthiti asaMbhava che. Aja kAraNe tyAM "gaMgA" zabdano artha lakSaNathI kinAre thAya che e ja rIte ahIM paNa strI zabdanA mukhyArthamAM koI bAdhA nathI. A kAraNe mukhyartha choDIne gauNa artha laI zakAya nahIM. tyAre strIne mokSa prAptimAM bAdhA zAnI ? emane mekSa kema na maLe? vastutaH e paNa mekSanA adhikAravAnI che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 286 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kahe ke, purUSAbhilASAtmaka bhAvavedamAM strI zabda AgamamAM prayukta thayela che. AthI strI zabdane A bhAvavedarUpa strI artha ame mAnI laIza. te Ama kahevuM e paNa ThIka nathI. kAraNa ke, strI zabdane purUSAbhilASarUpa bhAvaveda A artha che e vAta Apa kaI rIte nizcita karI zake che ? zuM strI veda " A zabdanA zravaNa mAtrathI ja athavA strItvanA padyazata pRthakatva paryata avasthAnanA abhidhAnathI ? je prathama pakSane aMgikAra kare te e ThIka nathI. kAraNa ke, "strIveda" A zabdanA zravaNa mAtrathI bhAdarUpa strI artha nizcita thatuM nathI. hA je "zrI nA ve-brIve" e samAnAdhikaraNa samAsa hota te strI zabdanI anya arthamAM vRtti thaI zakata. paraMtu ahIM evuM samAnAdhikaraNa samAsa bAdhakAbhAvathI kapanIya thayela che ke, anya samAsanA ahIM abhAvathI thayela che. je kaho ke, bAdhakanA abhAvathI samAnAdhikaraNa samAsa kalpanIya thayelA che te A samAsamAM strI zabdane artha purUSAbhilASarUpa bhAva ja thAya te Aja artha zuM Ane sAkSAta artha thAya athavA AthI upalakSita "zarIra ene artha thAya. jo ema kahe ke, purUSAbhilASarUpa bhAva ja sAkSAta strI zabdano artha thAya te ame pUchIe chIe ke, zuM e samaye A bhAva tamane saMmata che athavA bhUtapUrva gatithI A bhAva tamane saMmata che, je kaho ke, strI zabdano artha e samaye e paryAyamAM ja purUSAbhilASarUpa bhAvaveda che. evuM amane saMmata che. te evI avasthAmAM Apane abhimatathI purUSa nimaNamAM paNa vedane saMbhava mAnave paDaze. paraMtu nirvANa avasthAmAM te vedanI saMbhavatA hotI ja nathI. A vAta AgamamAM prasiddha che. AthI strI zaradano artha bhAveda strI mAne e ThIka nathI. ne kahe ke, bhUtapUrva gatithI purUSAbhilASarUpa bhAva, strI zabdane vAgya che te evI sthitimAM devAdi konA paNa nirvANanI prApti thavAne prasaMga Ave che. je "suOThu vAri ti" arthAt deva ane nArakImAM cAra guNasthAna, hoya che. A Agama vAkyane virodha karanAra bane che. kAraNa ke, bhUtapUrva gatinI apekSAthI te deva ane nArakamAM paNa caturdaza guNasthAnanI saMbhAvanA thAya. je strI zabdane artha bhAvathI upalakSita purUSanuM zarIra che evuM kahe te kahe purUSAbhilASarUpa bhAva purUSa zarIranA upalakSaNapaNAthI je vivakSita che te zuM tyAM niyatavRttivALA che ke, aniyatavRttivALA che. je niyatavRttivALA mAnavAmAM Ave te AgamathI virodha Ave che, kema ke, vartamAnapaNathI ja purUSa zarIramAM vedane udaya AgamamAM kahela che, tathA niyatavRttirUpathI te anubhava paNa thatuM nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 287 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je A tyAM "kauAvALuM janadattanuM ghara che. " AnI samAna aniyata vRttivALA che evuM kahetA ho te strI zarIramAM kadI kadI purUSa vegane udaya saMbhavita hoya che. AthI tamArA mata pramANe strIne nirvANa prApti thavAnI Apatti Ave che. jemAM purUSonA bhAvanI apekSA strItva che. A ja pramANe strImAM paNa bhAvanI apekSA putva saMbhava che. tathA muktinuM kAraNa mukhyatve bhAva ja batAvavAmAM Avela che. AthI jyAre apakRSTa strIpaNAthI yukata purUSone nirvANa thAya che tyAre strIone paNa utkRSTa bhAva purUSatvanI apekSAthI nirvANa kema prApta na thaI zake-avazya prApta thavuM ja joIe. tathA samAsAnArane asaMbhava hovAthI "strIveda" ahIM samAnAdhikaraNa samAsa thayela che" evuM na mAnavuM joIe. kema ke, "triya" A pramANe ahIM SaSThI tapurUSa samAsa paNa banI zake che. je evuM kahe ke, strI zarIra ane purUSAbhilASAmaka veda, A baMnene saMbaMdha banI zakatuM nathI. A kAraNe e samAsa ayukata che. te AnI sAme ame pUchIe chIe ke, AmAM parasparamAM saMbaMdhane abhAva kema che ? zuM e bhinna bhinna karmodayarUpa che A mATe athavA purUSanI mAphaka priyanI paNa strimAM pravRtti jovAmAM Ave. che. A mATe? je prathama pakSane aMgikAra karavAmAM Ave te AnAthI bhinnatA siddha thatI nathI. kemake, bhinnakarmodayarUpa paNa paMcendriya jAti Adine tathA devagati Adine sadAya saMbaMdha dekhavAmAM Ave che. bIjo pakSa paNa ucita nathI. kAraNa ke, strInI strImAM pravRtti purUSanI prApti na thavAthI vedayanA kAraNe ja thAya che. kahyuM paNa che -"nA sthAna tivA mattAmiA " arthAt A pravRtti strIvedanA udayathI purUSanI prApti na thavAthI tiryaMcAnImAM, tiryaMcanInI mAphaka kAmemara strInI mAphaka thAya che. strItvanuM patyazata prathakRtva sudhI avasthAna kahevAyela che. AnAthI jANI zakAya che ke, purUSanI abhilASArUpa bhAvavedamAM strI zabdano prayoga AgamamAM prayukta thayela che" to ema kahevuM paNa yukitayukta nathI. be saMkhyAthI laIne nava saMkhyA sudhI pRthakRtva kahevAya che. AnuM tAtparya e che ke, nau sau palya sudhI strItva jAtimAM-strInA zarIrane janma thAya che. purUSAbhilASAtmaka bhAveda strI zarIranI prAptimAM hetu nathI. A kAraNe e rasI zabdane artha thatuM nathI. tyAM patyazata pRthakatva sudhI strI zarIrathI janma levAmAM strItvane anubaMdha ja heturUpathI vivakSita thayela che, paraMtu veda nAmane bhAva nahIM. arthAt bhAvada nahIM mRtyunA samaye strInA AkArane viccheda thavAthI paNa strItvanI prAptimAM kAraNabhUta karmane vicacheda thatuM nathI, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 288 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA viccheda na thavAnA kAraNe pustya AdinA avyavadhAnathI karI zrI zarIraja prApta thAya che. tathA-- manuyA cakalamuLajhALAMti" manuSya gatimAM cauda guNasthAna hAya che. tathA- citibhu muLajhALa nikuMtti ratta paMcendriyamAM cauda guNasthAna hAya che. tathA--" caudasa tasesu guNaThANANi kruti " trasAmAM cauda guNasthAna hoya che tathA-"matrasiddhiyA ca savadALasu hoti saghaLA sthAnamAM bhavasiddhika thAya che. strI zabda rahita paNu A pUrNAMkata samasta pravacana srI nirvANanuM samarthaka che. kemake, strIcemAM paNa purUSanI mAphaka manuSyagati Adi dharmanA saMbadha rahe che. ', jo AnI sAme evu kahevAmAM Ave ke, A pravacana te sAmAnya rUpathI vastunu pratipAdaka che. ethI srIrUpa vizeSanuM nathI te sAMbhaLe. jo A pravacana srIrUpa vizeSa viSayaka nathI evu mAnavAmAM Ave te ame pUchIe chIe ke, purUSomAM manuSyagatirUpa vizeSatA 5'cendriyarUpa vizeSatA athavA trasarUpa vizeSatA che ke nahIM ? " nathI '" ema te kahI zakAya tema nathI. kAraNa ke, enAmAM manuSyagati Adi rUpa vizeSatA che ja. chatAM paNa jo A Agamanu tyAM pramANa na mAne te purUSomAM paNa Ane pramANu na mAnavu' joIe, kemake, tyAM paNa manuSyagati AdinI vizeSatA vartamAna che ethI je rIte A pravacana purUSomAM pramANa mAnavAmAM Ave che eja pramANe striye!mAM paNa ene pramANa mAnavu' joI e. jo kahA ke, purUSomAM ja A pravacananI ciratAtA che. ethI A tyAMja pramANu mAnI zakAya. zriyAmAM nahIM te AvuM kahevuM e pramANu nathI paraMtu phkata khelavuM mAtra che. je pramANe tame Ama kaho che. te ame paNa evu' kahI zakIe ke, A pravacana purUSomAM cAritA nathI, striyemAM ja cAritArtha che, ethI A pravacanane sAmAnya viSayaka mAnavuM joI e, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 289 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA--jo A pravacanane sAmAnya viSayaka mAnavAmA Ave te aparyAtmaka manuSyAkrikomAM tathA daiva, naraka ane ticemAM paNa nirvANupa prApta thavAnA prasaMga mAnavA paDaze. te A prakAranI zakA karavI pazu ThIka nathI, kAraNa ke, aparyApta manuSya Adi A pravacananA viSaya nathI, e te apavAdanA viSaya che ane apavAdane cheDIne ja utsaganI pravRtti thAya che. kahyuM paNa che " pavAra dvitya utsadha pravarttate ''rUti ! e apavAda micchAdiTThI apajjanttage " surI nAraNu haiAMtivRttAritiSNui jJALavaMceva " A prakAra che. e mithyadRSTi, AryAptaka, daiva, nAraka ane tiya`cane cheDIne uparokata Agama vAkaya ciratAtha thAya che. arthAt Ane cheDIne saghaLAmanuSya mAtra mukitanA adhikArI che. kahyuM paNa che-- 6: tathA manujAtau santi guNAzcaturdaze, tyAdyapi pramANaM syAt kuMvat dghiLAM siddo, nAvIntAvi vaDhAyA // ? / / " kRti / A pramANe AnA niSkarSa A che koI koI manuSya srI nirvANane kAraNa ke, purUSanI mAphaka tyAM mutinA kAraNeAnI avikaLato rahe che. nirvANanuM kAraNa avikaLa samyagdarzanADhi ya che. A avikaLa samyagdarzanAdikAnA trika enAmAM vidyamAna rahe ja che. A vAta amee pahelA siddha kahI dIdhela A kAraNe kAI kAI manuSya zrI muktinA kAraNeAnI avikalatAthI yukta DhAvAnA kAraNe muktine prApta kare che A amArU kahevu' saOthA nirdoSa che. tathA je pramANe pratrajyA grahaNu karavAnA adhikArI purUSA che, e ja pramANe srie paNa pratrajyAnI adhikArINI che. e amArUM kathana asiddha nathI. kAraNa ke, garbhiNI ane nAnA bALakavALI strIne dikSA ApavAnA niSedha che. ethI jyAre ene dIkSA devAnA niSedha che. te AthI e jANI zakAya che ke, AnAthI anya tricAne dIkSita thavAnA aSikAra che, vizeSanA niSedha vaziSThamAM samatinA pANAka hoya che. tathA--striyAne paNa e bhavamAM ja saMsAranA kSaya thaI jAya che.kemake, te paNa uttama dharmanuM sAdhana karavAvALI hAya che. A kAraNe enAmAM paNa kevaLajJAnanI utpatti thAya che kevaLajJAna thavAthI niyamathI mukitanA lAbha thAya che. kahyuM paNa che " No khalu itthi ajIvo, Na yAsu abhavvA Na yAvi daMsaNa virohiNI, mANusA No NAri uppatti, No asaMkhejjA uyA, No aikuramaI, No Na uvasaMtamohA, No Na suddhAcArA, No asuddha boMdI, No vavasAya, vajjiyA, No apuvvakaraNavirohiNI, No NavaguNadvANarahiyA, kahaM na uttamadhammasAhigatti " ', chAyA - na khalu strI ajIvaH, na cAsu abhavyA na cApi darzana virodhinI, no amAnuSI, na anAryotpattiH no asaMkhyeyAyuSkA, no atikrUramatiH, no na zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 290 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazAntamohA, no na zuddhAcArA, no azuddhazarIrA, no vyavasAyavarjitA, no apUrvakaraNavirodhinI, no navaguNasthAnarahitA kathaM na uttamadharmasAdhiketi / tAtparya AnuM A pramANe che--strI ajIva nathI, paraMtu jIva ja che. AthI ene uttama dhama sAdhana karavAnI sAme koI virodha nathI, kemAM paNa Aja pramANe jovAmAM Ave che. zaMkA-jIva mAtrane je uttama dharmanA sAdhaka mAnavAmAM Ave te pachI abhaoNne paNa jIva hovAthI uttama dharmanA sAdhaka mAnavA paDe. paraMtu emanAmAM te uttama dharmanI sAdhakatA mAnI zakAtI nathI. A prakAranI AzaMkAnI nivRttinA mATe sUtrakAra kahe che ke-abhavya nathI te paNa strImAM paNa keTalIka strI abhavya heya che tathApi badhI abhavya hoya che evI vAta nathI. saMsArathI nirveda, dharmathI adveSa tathA suzruSA vagere guNe temanAmAM dekhAya che. bhavya hovA chatAM paNa e samyaggadarzananI vidhinI hotI nathI. keTalAka prANI te evA evA hoya che ke, bhavya hovA chatAM paNa samyagu. darzanathI vizeSa rAkhe che. paraMtu e evI nathI. kemake, enAmAM AstikatA Adi guNo jovAmAM Ave che. manuSya jAtimAM e utpanna thAya che. kema ke, enAmAM manuSya jAtinI racanA anusAra viziSTa evA hAtha, paga, chAtI. Doka vagere avayanI racanA jovAmAM Ave che, "amAnuSI e nathI, paraMta manuSya che. "jo manAyarAttiH " keTalIka mAnuSI paNa hoya che. paraMtu je te anAryA hoya te paNa nirvANane cagya manAtI nathI. AthI e anArya kuLamAM utpanna thayela nathI paraMtu AryakuLamAM utpanna thayela che. A pramANe "no asaMcAlukA ? e AryakuLamAM utpanna hovA chatAM paNa asaMkhya varSanI AyuvALI nathI hotI. kema ke, asaMkhyAta varSanI AyuvALA bhega bhUmiyAjIva hoya che, paraMtu te mokSanA adhikArI hotA nathI. e saMkhyAta varSanI AyavALI che. AthI nirvANane yogya che. saMkhyAtavarSanI AyavALI paNa keTalIka ati krara buddhivALI striyo nirvANanI adhikAriNI banatI nathI AthI A doSane dUra karavA mATe evuM kahyuM che ke, e atikra buddhivALI nathI A kAraNe e sAtamA narakanA AyunA baMdhanA kAraNabhUta raudradhyAnathI rahita hoya che, je rIte enAmAM sAtamA narakanI AyunA baMdhananA kAraNabhUta raudradhyAnane abhAva che eja rIte enAmAM prakRSTa zubhadhyAnane paNa abhAva mAna joIe te e vAta nathI. kAraNa azubha raudranI sAthe ene kaI avinAbhAva saMbaMdharUpa pratibaMdha nathI, e dhyAnanA abhAvamAM paNa prakaSTa zabha dhyAna thaI zake che. "no na karazAntamohA" keTalIka strI ati krUra mativALI na paNa hoya. paraMtu enAmAM ratinI lAlasA rahe che. AthI AvI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIne nirvANa yogya mAnavAmAM Avela nathI. te A badhAnAM nivRttinA mATe sUtrakAra kahe che ke, e vivikSita strImAM atikramativALI hovA chatAM paNa upazAMta mehavALI che emanI ratilAlasArUpa mehapariNati upazAMta thaI cukela che, "nora zudvArAnA" keTalIka ciMye evI paNa hoya che ke, je upazAMta meha pariNati hovA chatAM paNa azuddha AcAravALI hoya che. paraMtu jene mukti prApta karavI che te zuddha AcAravALI nathI hotI evI vAta nathI. paraMtu zuddha AcArathI viziSTa ja hoya che. kema ke e pitAnA AcAramAM dene lAgavA detI nathI tathA lAgavAthI paNa enI zuddhi kare che. che no azuddha zarA" zuddha bAcAra viziSTa hovA chatAM paNa keTalIka strI zarIrathI azuddha rahyA kare che. AthI te nirvANa prAptinI adhikAriNi thatI nathI. te A zaMkAnA samAdhAna nimitta sUtrakAra kahe che ke, A ekAnta niyama nathI. keTalIka strI evI paru hoya che ke, je zuddha AcAra saMpanna hovA chatAM paNa zarIrathI azuddha rahetI nathI. jenuM vajIrSabha nArAca saMhanana hatuM nathI eja azuddha zarIravALI hoya che. ane mokSa prAptinA egya hatI nathI. badhI strIo AvI hoya che evI vAta nathI. keTalIka strIo zaddha zarIravALI paNa hoya che. "to racAyArSita" zuddha zarIra hovA chatAM paNa keTalIka strI vyavasAyathI vajIta hoya che. arthAt niMdita hoya che. te A paNa niyama nathI banI zakate. kAraNa ke, zAkata arthamAM zraddhALa hovAnA kAraNathI keTalIka strIe paraloka sudhAravAmAM vyavasAyathI vihIna banI nathI. A kAraNe emanI pravRtti paralokanA nimitta mATenI jovAmAM Ave che. "no apUrva virodhinI" vyavasAyavALI hovA chatAM paNa keTalIka strI evI paNa hoya che, je apUrva karaNanI vidhinI nathI hotI. te A vAta paNa ekAntataH mAnya nathI thaI zakatI kAraNa ke, keTalIka strIe evI paNa hoya che je apUrva karaNanI vidhinI nathI hatI kemake strI jAtImAM paNa apUrvakaraNane saMbhava pratipAdita thayela che. AthI te apUrvakaraNanI vidhinI thatI nathI. "no navagujasthAna hitA" A pramANe apUrvakaraNa guNasthAnavALI hovA chatAM paNa keTalIka navaguNa sthAnavALI hotI nathI. te A AzaMkAnI nivRttine mATe sUtrakAra kahe che ke, A vAta paNa ekAntataH niyamita nathI. kAraNa ke, chaThThA guNasthAnathI laIne navaguNasthAna sudhI arthAt cauda guNasthAna sudhI sAtame, AThamuM, navamuM, dasamuM, agyAramuM, bAmuM, teramuM, caudamuM A nava guNasthAna paNa strIomAM hiAya che. A navaguNasthAnethI e rahita hotI nathI. arthAt keTalIka strI nava guNasthAnathI cukata paNa hoya che. jyAre e strI A pramANenI hoya che. te pachI e utama dharmanI sAdhikA kema na thaI zake. sArAMza Ane e che ke, tattakALanI apekSAthI purUSanI mAphaka eTalA guNa ane saMyamathI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samanvIta strI paNa uttama dharmanI sAdhikA hoya che. jyAre e uttama dhamanI sAdhikA ane che te ketraLajJAnane prApta kare che. ane kevaLajJAna prApta thatAM niyamathI meAkSa ene prApta thaI jAya che, A pramANe ahI' srI mukitanuM samarthana karavAmAM Avela che. | 50 || siddhoM ke svarUpa kA nirUpaNa have avagAhanA ane kSetranI apekSA siddhonuM pratipAdana kare che-- anvayAya--zero zALAp-utkRSTAvaLAnIcAm sauthI mATA zarIranu nAma utkRSTa avagAhanA che. te pAMcaseA dhanuSa pramANa hoya che. A avagAhanAthI je siddha thayela che te utkRSTa avagAhanA siddha che. nannamAmADhya zALAC--Adhanya madhyamAAM 6 bhavavAhanAyAnuM e hAtha pramANu zarIra jaghanya avagAhanA che. A avagAhanAthI je siddha thayela che te jaghanya avagAhanA siddha che. A bannenA vaccenI je avagAhanA che te madhyama avagAhanA che. A avagAhanAmAM je siddha thayA che te madhyama avagAhanA siddha che, pattuM banne ya tithiM samuddhaM gAma-dhvam badhadhdha tiya samudre nahe ja A pramANe je merU cUlikA AdithI cAraNa RddhidhArI muniyAne muktinI prApti saMbhavita che. mAthI emane urdhva siddha jANavA joIe, adheleAka prasiddha je grAma Adi che temAM jene mukita prApta thAya che te adhaHsiddha che. aDhIdvipa pa samudrAtmaka tirachAlAkamAM je siddha thAya che te tig siddha che AmAMnA keTalAka samudramAM mukita prApta che e samudrasiddha kahevAya che keTalAka nadI AdinA jaLamAM mukita prApta kare che te jaLasiddha kahevAya che. Aja pramANe bhUmisiddha parvatasiddha jANavA joIe. A adha tRtIyadvipa samudrAtmaka tirthaMgU leAkamAM evu kAI paNa sthAna nathI ke jyAM mukita pAmavAne niSedha hoya. / / 51 // strI purUSa Adi aneka prakAranA jIva siddha thAya che. AdhA siddhomAM paNa aneka prakAratA Ave che. A kAraNe have sUtrakAra " kAM kai liMgathI keTalA siddha thAya che. A vAtane kahe che...' sa ca 2 ItyAdi ! anvayA -- parALa samaye-jaina samayela eka samayamAM kRtrima napuMjJabhu zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 293 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuMnavu napuMsakeAmAMthI phaMsavA dasa napuMsaka jIva sinna-siti siddha thAya che. kRtrima napuMsakeAmAMthI ATalA ja chatra siddha thAya che. janmathI je napuMsaka che emAMthI nahIM kAraNa ke, evA napuMsakAnA pariNAma ja dIkSA grahaNa karavAnAM hAtAM nathI tathA ciyAnu-srIjI strIliMgatho zriyAmAMthI caula viMtiH vIsa zriyA sinna--sitieka samayamAM siddha pada prApta kare che. tathA pullitu ca badalayaM-pu Savu 2 airAtam purUSamAMthI eka seA ATha chatra eka samayamAM siddha thAya che. Aja pramANe niSTine vRdghitti, gRhastha ligamAMthI eka samayamAM vattari-cAra cAra jIva sinna-ziSyanti siddha thAya che, azakti va ca-attine vazeSa = anyaliMgamAMthI eka samaya dasa jIva siddha thAya che. sahine adrutacaMhi 2 gairAtam svaliMgamAMthI eka se A jIva eka samayamAM siddha thAya che. bhyAna prabhASe ukkosrogAhaNAe ya jugavaM duve sijyaMti - utkRSTAvagAhanAyAM ca yugapat nau vikhyataH utkRSTa avagAhanAmAMtho ekakALamAM bejIva siddha thAya che. nannAr vajJAtinadhanyAyAM navAri jadhanya avagAhanAmAMthI eka sAthe cAra jIva siddha thAya che. mo anUkuttara sarca-madhye baTTottararAtam madhya avagAhanAmAMthI ekase AThajIva eka samayamAM siddha thAya che. Aja pramANe udghaGo jattAri-dhyeyone cAra urdhva sthAnathI eka samayamAM cAra jIva siddha thAya che. samudde dhruve nahe to addevInuM tiyiho aTThattaraM sa egeNa samae sijjhati - samudre dvau jale trayaH adhaH viMzatiH tiryakloke aSTottara zataM jena samayena sidhyanti samudramAMthI e jIva jaLamAMthI traNa jIva adheAlAkamAMthI vIsa jIva ane tirachA leAkathI ekase AThe jIva eka samayamAM siddha thAya che. // 52-55 // aloka meM gati ke avarodha kA nirUpaNa tr afe afeg" Seals. anvayA --siddho siddhAH siddha AtmA diva kayA sthAna upara jaine vidyA-pratitA avarUddha thAya che. tathA siddhA-siddhAH siddhajIva divaddhiyA-5 pratiSThitAH karye sthaLe apavisata kALa sudhI rahe che. tathA kahiM boMdi cattA kattha gaMtUNa sijjhaii-kva zarIraM tyaktvA kutra gatvA sidhyati me siddha jIva zarIrane kayAM cheDIne kayAM jaI ne siddha thAya che. A prakAranA ziSyane prazna che|padA zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 294 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A praznonA uttara A pramANe che-"jo" ItyAdi. anvayArthI-siddha-siddhaH siddha AtmA koNa nahi - pratijJA lokAkAzamAM gatithI pratirUddha che. kema ke, tyAM gatimAM sahAyaka dharmadravyane abhAva che A kAraNe akAkAzamAM siddha AtmAonI gati thatI nathI arthAta kAkAza ullaMghIne teo alakAkAzamAM jatA nathI kara tato'pyUcaM gatisteSAM, kasmAnAstIti cenmatiH / dharmAstikAyasyAbhAvAt, sa hi hetuH gateH paraH // 1 // ATha karmone kApIne jyAre AtmA siddha banI jAya che tyAre te hoya ja padiyA-DhojAze ja pratiSThita lekanA agrabhAgamAM jaIne bIrAjamAna thaI jAya che. je siddhonuM akAkAzamAM gamana bhale na thAya paraMtu tirachA athavA ardhagama emanuM kema thatuM nathI ke, jenAthI e lokanA agrabhAgamAM ja avasthita rahe che ? | tiryaMga gati athavA adhogati prANIonI kamIne AdhIna hoya che. siddha avasthAmAM A gatinA kAraNe bhUta karmono sarvathA abhAva thaI jAya che. AthI enA abhAvamAM tiryagati athavA adhogati siddhonI thatI nathI tadupU adhastiryagadhordhva ca, jIvAnAM karmajA gtiH| urdhvameva tAdAt, bhavati kSINakarmaNAm // 1 // e siddha thayelI AtmAo rUduM-zuM A tiryagU leka AdimAM re caittA-zarIraM tyaktvA shriirne| parityAga 43rI tattha loyagge gaMtUNa sijjhai-tatra yojAze tyAM sidhdhati lekanA agrabhAgamAM prApta thaIne siddha thaI jAya che. gAthAmAM "vaphA tULa '' ItyAdinI mAphaka phatvA pratyayane samAna kALamAM ja prayoga thayela che. jIva je samaye dehano parityAga kare che eja samaye ene saghaLA karmonA kSayarUpa mokSa tathA lekanA agrabhAgamAM gamana ane siddhatvanI prApti thaI jAya che. ahIMyA pUrvApara kALane vibhAga thato nathI. utta-- - "tUccA vALo , utpAraMmavataH | savaM tadaiva siddhA, timokSamavaSAda che ? rUti . lokanA agrabhAgane prApta karIne te siddha thaI jAya che. te A lekane agrabhAga ISatpA-bhArI pRthavInA upara che, je pa7 | zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 295 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthivI ke saMsthAnAdika kA nirUpaNa have A pRthavI je pradezamAM je saMsthAnavALI, jeTalA pramANavALI tathA je vaNanI che e vAtane sUtrakAra batAve che-"vArasahiMItyAdi .. anvayArtha-muri-sarvathastha kari sarvArtha nAmanA anuttara vimAnanI upara vArdi no -dArAma coga bAra jojanathI AgaLa chattasaMThiyA-chatrasthita chatrI AkAra rUsI panmArAma-rUpannAmAnAmA ISa~AgabhAra A nAmanI prathavI je -mati che. pitA "papa4" ItyAdi ! anvayArtha-e ISaprAgabhAra nAmanI bhUmi goyA pacAsarAyojnaanaaN paMcacatvAriM zat zatasahasrANi pAstANIsa ye na AyayA-AyatA dIrgha che tathA tAvatha re vidhirAvatIjaiva vistALa eTalAka vistAravALI che. talleSa ttibhotikuLo-tavaiva parivaH triA: tenI paridhi A AyAmathI kaMIka vadhAre traNagaNuthI thoDI vadhu che. arthAt (14230249) eka karoDa beMtALIsa lAkha trIsahajAra base ogaNapacAsa jana pramANuvALI che. gAthAmAM sAmAnyarUpathI paridhi traNagaNuM batAvela che. paraMtu ahiMyAM tene kAMIka adhika vizeSarUpathI jANavI joIe kema ke, AgamamAM evuM ja kahela che. je A vAta mAnavAmAM na Ave te ekakaDa pAMtrIsa lAkha (13500000) ATale vistAra ja traNagaNuM karavAthI Ave che. Ane AgaLathI virodha thAya che. AgamamAM paridhine A pramANe vistAra kahela che- __"egA joyaNakoDI, bAyAlIsaM bhave syshssaa| tIsaM ceva sahassA , do ceva sayA auNapannA // 1 // " ekakaDa beMtAlIsa lAkha trIsahajAra basane ogaNapacAsa (14230249) jana pramANe paridhi ahiM gAthAmAM kahela che f-"goLaItyAdi ! anvayArtha--A e ISaprAgabhArA bhUmi maHi -Le madhya bhAgamAM kocAvA - doSanAlyA ATha jajananI sthULatAthI yukata che. tathA rimaMte-gharamAre samasta dizAenI tarapha rahelA paryata pradezomAM pratijana AgaLa pRthavInI hAnIthI ciMti-rahImAnA ochI thatAM thatAM mIrAmazIpatrAjU mAkhInI pAMkhathI paNa tanujarAtanutarA ati pAtaLI hoya che.6nA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 ~i- ajjuNa ' ItyAdi / anvayAtha-sAsA e iSatprAgabhArA putrI--yitrI pRthavIga jhuLasutra (mad anunanu nAmathI zveta suvarNamaya che, sAve" nimmaTThA-tramAveza nirmatjhA tathA svabhAvathI niLa che ane uttALAchattAmaMyiA-puttAnaRRtrasaMsthitA ughADelI chatrInA jevI AkAravALI che. evuMninavarhi maLiyA-binavavaiH thitA jInendradeve kahyuM che. jo ke, (58) aThAvanamI gAthAmAM A pRthavInA AkAra chatrI jevA batAvavAmAM Avela che, ane ahIM paNa chatrI jevA khatAvela che. A pramANa punarUti doSanI prasakti thAya che. paraMtu A rIte enI nivRtti thaI jAya ke, aDhAvanamI gAthAmAM sAmAnyataya chatrI jevuM khatAvela che. jethI e kathanamAM ane A kathanamA vizeSatA hAvAthI punarUkita doSa AvatA nathI. 5 61 5 bri--< saMa, '" ItyAdi / anvayA--tathA A iSatprAgabhArA pRthavI saMsArazalAda kuMevArA zakha, sphaTika ane kunda puSpanA jevA vaNu vALI che. A kAraNe e jaMturA-pALavuvA sapheda che tathA nimmA-nirmaSThA niLa temaja muddA-jhumA zubha to sIyALu noyanemIttayAH conane A prAgbhArA nAmanI pRthavI ke jenuM nAma sItA ane siddha zilA paNa che. upara eka jojana pachI eTale cAra gAu pachI hocato triyAdriyo-jojontaH cAnyAtaH lokeAnA aMta-siddhonu nivAsa sthAna kahevAmAM Avela che. // 62 // jo siddha zilAthI eka jojana upara leAkAnta che te zuM tyAM sarvatra siddha che athavA anya prakArathI che tene kahe che-"noyalsa " ItyAdi anvayA-tattva locaLasa vimono hoso mane-tatra conanaya uparitanaH 6: joNaH matti tyAM yAjananuM upaztina je koza che. tarasa josa ismAl--tasya jozasya jImAne e kreAzanA chaThThA bhAgamAM siddALazALA-siddhAnanAM avAdanA siddhonuM avasthAna che. cAvIsa AMgaLane eka hAtha thAya che. cAra hAthanu eka dhanuSa thAya che. khabe hajAra dhanuSanA eka keASa thAya che. AnA chaThTho bhAga (32 )khatrIsa AMgaLa yukata traNase tetrIsa ( 333) dhanuSa thAya che. ATalI jagyAmAM siddhonA nivAsa che. ! 63 zA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 297 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhoM ke ekAdi pradezoM meM calanasvabhAva kA nirUpaNa avagAhanA paramANu aAdinA samAna calana svabhAvavALI hoya che tA siddhAnA ekAda pradezeAmAM calana svabhAva che zuM? tA kahe che-'tatha" ItyAAi anvayAtha--je kAraNe mavavavano muddAmavatravonmuH e siddha catutirUpa A saoNMsAramAM praco rahita che. ane eja kAraNe vArUM siddhi yA-tti siddhi tAH anya gatienI apekSA zreSTha gati je siddha gati che tene prAma karI cUkavA che. eja kAraNe mAmAnA mahAmAnAH avyAbAdha zAzvata sukhane e bhAgave che ane Aja kAraNe e mahAbhAga che. etrA e siddha homi paTTiyA-homAtra pratiSThitA: lekanA agrabhAgamAM sadA sthira che. temAM halanacalana kriyA nathI bhavaprapaMca ja calana kriyAmAM hetu hoya che. e siddhomAM nathI AthI emanAmAM calanakriyA kaIrIte thaI zake? nathI thaI zakatI.64A - have siddhonI avagAhanA kahe che--" Rddo ''ItyAdi / anvayAtha-ramizmi avanni-ttame mane aMtima janmamAM naiai ko ulleSaH ho.cemAM ca: utsedhaH mavatti je siddha thavAvALA jIvAtu' jeTaluM''cApaNuM arthAt zarIra pramANu hAya che, tatto-tataH e aMtima bhavanA zarIra pramANuthI tibhAgahiNo - tribhAgahInA trI lAge mochI siddhANogAhaNA bhave - siddhAnAM avagAhanA savRti e siddhonI avagAhanA hoya che, aMtima zarIrathI trIjA bhAge AchI avagrAhanA siddha AtmAnI A kAraNe batAvavAmAM Avela che ke, e vakhate zarIranA vivAne te Atmapradeza pUrA bharI de che. A kAraNe e pradezanA phelAvamAM kAca thai jAya che. ca~ " vedatimAno yuniAM taLUo, ttimALiya // " kRti // 6 // have e siddhonI kALathI prarUpaNA kare che--ddha pAttaLa ' ityAdi anvayA--e siddha bhagavAna ttaLa vena vivakSitoH asahAya rUpathI vivakSita thayela che, arthAt te saghaLA svataMtra che. eka khIjAne parasparamAM sahAyatAnI apekSA nathI. sAcA savitAH je kALamAM teo siddha avasthAne prApta kare che eja kALa temanI sAdI avasthA che arthAt e kALanI apekSA te Adi sahita che vica-pi 2 tathA navajJajIiyA-anyalitAH anta rahita zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 298 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hevAnA kAraNe teo tyAMthI pAchA pharatA nathI. mukti prApta thaI javA pachI teo tyAMthI pAchA pharatA nathI. puttaLa jaLAphiyA-pRthakana anArijA siddha paraMparArUpa samaSTinI apekSAthI anAdi che. vi ca avajJAsiyA- ra apasiTH tathA kALavrayamAM vidyamAna rahevAne kAraNe anaMta paNa che. sAdI anAdi ane anaMta e saghaLA dharmasiddhamAM vivakSAnI apekSAthI mejuda cho 66 || have siddhonuM svarUpa kahe che-"aviLo" ItyAdi anvayArtha-e siddha paramAtmA aravi- narahaHi rUpa, rasa, gaMdha ane sparzathI rahita hovAnA kAraNe arUpI chenavAnavaghanA sarvadA upayoga viziSTa che. tathA ghana-zarIranA vivaranA bharAI javAnA kAraNe Atma pradezone nicaya thaI javAthI niraMtara ane nibiDa pradezavALA che. nAhiMsa kriyA-jJAnanajJitAH kevaLajJAna ane kevaLadarzanarUpa upagavALA che. narala vavamAM sthi- nAdita saMsAramAM jenI keI upamA nathI evA mAruM susaMpattA-gaturuM purva saMdhyA: aparimita sukha avyAbAdha AnaMdanA bhokatA che. aupapAtika sUtramAM A sukhanA viSayamAM ema kahela che- "siddhasya suho rAsI, sambaddhA piMDio jai hvejjaa| so'NaMtavaggabhaio, savvAgAse na mAijjA // " chAyA-siddhasya mukha rAzIH, saddhiA piDito yadi bhavet / toDanaMtavama, sarvAvaze mAyAta che" ' arthAta-siddhonI sukharAzIne je sarvakALamAM arthAt bhUta, bhaviSya ane vartamAna A traNe kALamAM ekatrita karavAmAM Ave ane ene ananta zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 299 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vargathI gaNavAmAM Ave te ene sarvAkAza arthatU-leka lekarUpa saMpUrNa AkAzamAM paNa samAveza thaI zake nahIM. arthAt ATaluM sukha siddhone che. prazna-jyAM kAMI paNa sukha utpanna thAya che, te rUpAdi viSayane Azrita banAvIne ja utpanna thAya che. A pramANe mukitakALamAM lokanA agrabhAgamAM viSayane abhAva hovAthI sukhanI saMbhAvanA hoI zake ja nahIM chatAM paNa evuM kahevuM ke, "siddha paramAtmA atula sukhane bhegave che. " A kaI rIte mAnI zakAya? te Ane uttara A pramANe che-jue lekamAM sukha zabdanA cAra artha che - " loke catubihArtheSu, sukhazabdaH prayujyate / viSaye vedanAbhAve, vipAke mokSa evaca // 1 // mukho bahniH sukho vAyuH, viSayeSviha kathyate / duHkhAbhAve ca puruSaH, mukhito'smiti manyate // 2 // puNyakarmavipAkAcca, sukhamiSTendriyArthajam / karmakleza vimokSAcca, mokSe sukhamanuttamam // 3 // viSaya (1) vedanAne abhAva (2) vipAka (3) mokSa (4) "agni sukhakAraka che, vAyu sukhakAraka che." ItyAdi zabdamAM sukha zabdano prayoga viSayanI apekSAthI thayela che. (1) je samaye duHkhane abhAva thAya che te samaye huM sukhI chuM" A prakArane anubhava thAya che. AthI ahIM vedanAnA abhAvane laIne sukha zabda prayoga thayela che. (2) puNyakarmanA vipAkarUpa udayathI jyAre jIvane icchita Indriyene viSaya prApta thAya che. tyAre e jIva pitAne sukhI mAne che, AthI vipAkamAM sukha zabdano prayoga thayela che. (3) je samaye AmAthI karma ane kalezane abhAva thaI jAya che e samaye A jIvane mokSamAM atula anupama sukha prApta thAya che. ahIM mokSamAM sukha zabdano prayoga thayela che. (4) tAtparya e che ke, "mokSamAM atula anupama sakha che. ahIM je sukha zabda prayoga thayela che te sakalakama ane zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 300 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalezanA AtyaMtika kSayathI prApta je zAzvatika anaMta ane anupama sukha che emAM thayela che. Aja sukhanuM bIjuM nAma mokSa che. Aja kAraNe evA sukhamAM zaMkA mATe sthAna ja nathI. "jIvaghana" A vizeSaNathI sUtrakAre sIMgate dvArA mAnya yukitane niSedha karela che. sIgatee mukitane abhAvarUpa mAnela che. paraMtu emanA mata anusAra mukitanI A mAnyatA ThIka besatI nathI. "citta saMtatine nirAdha jyAre thaI jAya che, tyAre jIvanI mukitanI prApti thAya che." evI mAnyatA muktinA viSayamAM bauddhonI che. cittasaMtatine nirodha eoe sarvathA abhAvarUpa mAnela che. A cittasaMtatine nirodha atyakSaNamAM jIvane prApta thAya che. AnA pachI pharI cittasaMtati cAlatI nathI. cittasaMtatinuM cAluM rahevuM e saMsAra, ane tene abhAva ja mokSa che. AthI A mekSa abhAvarUpa mAnavAmAM Avela che. AnA upara jaina dArzanikanuM evuM kahevuM che ke, bauddhoe artha kriyAkArI padArthane ja vasta. mAnela che. je A artha kiyAthI vihina che te enA siddhAMta anusAra khara viSANu (gadheDAnA zIgaDA nI mAphaka avastu che. jyAre mukitamAM citta saMtatino sarvanA nirodha bane che te te artha kiyA kAritA emAM na thavA thI tyAM avaturUpatAnI ApattI bauddhone Ave che. kAraNa ke, mukita eka evI aMtima kSaNa che, ke jemAM AgaLa cittasaMtati cAlatI nathI. A cittasaMtati te saMsAramAM ja uttarakSaNane utpanna kare che. mukitamAM nahIM. pUrva kSaNa, uttara kSaNane ja utpanna karI nAza pAme che. have A atyakSaNarUpa mukita uttara kSaNAntarane te utpana karatI nathI, nahIM te emAM mukitatvane virodha AvavAne. A anya kSaNarUpa muktimAM artha kiyA kArItAne abhAva hovAthI avastutvanI Apatti AvavI svAbhAvika ja che. jyAre A pramANe emAM avastutvanuM samarthana thaI jAya che tyAre je avastu hoya che. e janya banI zakatI nathI. janya te vastu ja thayA kare che. AkAza kusuma jevA avasturUpa padArthone zuM keIe kyAMya utpanna thatA joyA che? A pramANe jyAre aMtima kSaNarUpa mukitamAM avaDutvApatti AvI tyAre AthI e paNa mAnavuM paDaze ke, A atyakSaNane utpAdaka je avyavahita pUrvekSaNa che e paNa avatu sararUpa che. athavA jyAre anya kSaNamAM AvaturUpatA nakakI thaI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 301 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che ane e paNa khAtrI thaI jAya che ke, avastu ja banI zakatI nathI. tyAre Ane je pUrvekSaNa che e paNa A avasturUpa atyakSaNanI utpAdaka zakitathI rahita thaI javAnA kAraNe svayaM avaDurUpa thaI jAya che. kema ke emAM paNa artha kriyA kAritA A pramANe mAnavAmAM banI zakatI nathI. A rIte saugatanA matamAM pUrva pUrvekSaNamAM abhAvarUpatA ja kevaLa prApta thAya che. paraMtu bauddhoe A pramANe AmAM mAnela nathI. emanI mAnyatAo pUrva pUrva kSaNemAM bhAvarUpatA ja mAnavAmAM Avela che. AthI pUrva pUrvekSaNamAM bhAvarUpatA aMgikAra karanAra bauddhoe mukitamAM paNa bhAvarUpatA na mAnavA chatAM paNa balAt siddha thAya che. Aja pramANe "nAgavaMtabasaMnniA" "arUDha susaMpattA" A vizeSaNathI sUtrakAra evuM samarthana kare che ke, muktine je vaizeSikee A navaguNene sukha 1 duHkha 2 buddhi 3 IcchA 4 dveSa 5 prayatna 6 dhama 7 adhama 8 ane saMskAra 9 ne nAza thavAthI mAnela che. te emanuM e mAnavuM barAbara nathI. kema ke, A prakAranI ekAnta mAnyatAmAM siddhomAM acetanatva ane asukhitvane prasaMga prApta thAya che, je yuti ane anubhavathI bAdhita che. je A prakAranI mAnyatAne svIkAra karavAmAM Ave te pachI potAnA vizeSa guNonA abhAvamAM AtmAno paNa abhAva mAnave paDaze. guNenA abhAvamAM guNI karI rahI zakatA nathI. jema rUpAdika guNenA abhAvamAM ghaTAdika dravyanuM astitva dekhAtuM nathI. zreSa, duHkha, IcchA, prayatna, saMskAra tathA puNyapApa saMjJaka dharma ane adharma ane abhAva te jainioe paNa mukitamAM mAnela che. Aja pramANe kSAyopathamika sukha ane buddhine paNa abhAva batAvela che. paraMtu kSAyika buddhi ane kSAyika sukhane abhAva tyAM batAvela nathI. kAraNa ke, e AtmAnA vizeSaguNa che. tenI prAdurbhuti ja mukita che. A kAraNe vaizeSikenI nava guNanI ucchittirUpa mukti barAbara nathI. A vAta pUrvokta A be vizeSathI sUtrakAre samarzIta karela che. je 27 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 302 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI paNa siddhAnA kSetra ane svarUpane kahe che-"one ItyAdi ! anvayArthI-te sarave te sarve e saghaLA strI paryAya Adi manuSya paryAyathI siddha banela jIva nAnAlaMnniyA-jJAnavaranaejJitAH jJane paga ane darzanepagathI viziSTa che. saMsArarUpanirizno-saMsArAnarastI tathA saMsArathI pAra pahecela che. A kAraNe teo varasAruM siddhi AcA-varAtiM kSitti tA: sarvotkRSTa gati siddhagatimAM prApta banI cUkela che. sUtrakAra A vizeSaNamAMthI "ojA " A vizeSaNathI evuM samarthana kare che ke, jemanI evI mAnyatA che ke, "munaH sarvatra titti vyomavattAvaliMtAH" AkAzanI mAphaka mukata jIva saMtApathI rahita banIne A samasta lekamAM rahelA che e ThIka nathI. kAraNa ke, A kathanathI AtmAnuM sarvatra avasthAna pratipAdita thAya che. AtmAnuM sarvatra avasthAna mAnavAmAM aneka doSa Ave che. kAraNa ke, AtmAne A sthitimAM sarvatra sadAe vedanA Adi thavAne prasaMga prApta thaI jAya che, tathA A vizeSaNathI "saghaLA siddha jJAnadarzana upayogavALA che. " A vAta siddha thAya che. tathA jenI evI mAnyatA che ke, "dharmatIrthanA kartA jJAnI parama padane prApta karIne pharIthI tIrtha AdinI avahelanA thavAthI saMsAramAM avatAra dhAraNa kare che." te A mAnyatAne nirAkRta karavA mATe A pada sUtrakAre rAkhela che. AnAthI sUtrakAra e vAta batAve che ke, je vyakti saMsArathI pAra thaIne pharIthI saMsAramAM Ave che te niSitArtha nathI. A kAraNe teo saMsAramAM pharIthI tyAMthI pharIne Ave che. je kRtakRtya heta te tyAMthI pAchA pharavAne prasaMga temane prApta thAta nahIM "siddhi jarAti mttA " A padathI sUtrakAra e batAve che ke, jIvanAM saghaLAM karmone nAza thaI jAya che tyAre te svabhAvataH udarvagamana kare che. ane dharmadravyanI sahAyatAthI kAkAzanA agrabhAgamAM jaIne birAjamAna thaI jAya che. AthI e vAta paNa siddha jAya che ke, e siddhonI AtmA niSkiya nathI paraMtu sakriya che. 68 che siddhonuM A prakaraNa samApta thayuM che A siddhonuM svarUpa kahyuM have saMsArI jIvanA savarUpane kahe che- zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArI ke svarUpa kA nirUpaNa A siddhonuM svarUpa kahyuM have saMsArI jIvanA svarUpane kahe che-- " saMnnotthA3" ItyAdi / anvayA saMsArathA 3 ne nIvA--saMsAraghdhA tu ce lIvA sa'sArI je jIva te-te te suviddA vicAAi-dvividhAH cAnyAtAH e prakArano kahevAmAM Avela che. sattA thAvAceva-tratAsthAvAcce eka trasa jIva ane bIjA sthAvara jIva tatsyasatra. AmAM thAvarA-sthAvaraNaH sthAvara jIva tiviA-trividhA: traNa prakAranA atAvavAmAM Avela che. 5 69 5 sthAvara jIvAnA e traNa prakAra che--" puDhavI " ItyAdi ! anvayA--puDhavI bAnIvA tadeva vaLaAE++-vRSicav nIvA tathaiva vanaspatayaH pRthavIjIva, jaLajIva, tathA vanaspatijIva rU-kRti A prakAranA ttividda thAvarAtrividhA sthAvAH traNa prakAranA sthAvara jIva che, teja ane vAyu A e kAya gati trasa che. A kAraNe emanI sthAvarAmAM gaNanA karela nathI. tesa meNu me muLez-aAM mevAr zrajIta A sthAvarAnA bhedone have huM kahuM chuM tene tame sAMbhaLeA, zaMkA--Apa pRthavI Adine jIvarUpa chatAvI rahyA che. tA e svayaM jIva nathI. paraMtu jIvanA zarIra che. kAraNa ke, pRthavI Adika kaThaNa lakSaNavALA che, tathA jIva upayAga lakSaNavALA che. samAdhAna-pRthavI Adi jIva ane pRthavI Adi zarIra e mane parasparamAM e rIte maLelA che ke, jemane alaga karavAM azakaya che. AthI emanA vibhAganA alAva hovAthI "pRthavI Adika jIva che. " evuM kahevAmAM AvyuM che. Ama te pRthavIjIva ane pRthavI zarIramAM bhinnatA ja che. "" pAMca-- annotrALu vALa, rUmaMtra taMtra tti vimacaLamanutte " grUti! paraMtu ahI je tenI abhinnatA khatAvavAmAM AvI che te azakaya vivecana hAvAthI A pRthavI che ane A pRthavIjIva che. ', A rIte vibhAga na thaI zakavAthI ja batAvavAmAM Avela che. || 70 // have sUtrakAra pRthavIjItranA bhedone batAve che. annayA ------puthvI nIvAtuviddA-vRthivI navAH zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 * duviddA '' ItyAdi / dhruividhAH pRthavI chatra e 304 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA che. kudumAM tae vAyA-sUkSma tathA vAra: eka sUkSama ane bIje Adara A jIvanA sUkSama nAma karmane udaya thAya che te sUma tathA jene bAdara nAma karmane udaya thAya che te bAdara che. A banne punattamapamttA vameva dulhA-paryAH apanA vimeva divA paryApta ane aparyApta hoya che. AvI rIte enA paNa babbe bheda thaI jAya che. bhAvArtha-sUkSama ane bAdaranA bhedathI pRthavI jIva be prakAranA che. AmAM sUkSama jIva paryApta ane aparyAptanA bhedathI be prakAranA che. ane bAdara jIva paNa paryApta ane aparyAptanA bhedathI be prakAranA che. je jInI paryApti pUrNa thaI cukela che te paryApta ane jenI paryApti pUrNa thaI nathI te aparyApta. je karma dalikathI AhAra paryApti, zarIra paryApti, Indriya paryApti, zvAsocalDravAsa paryApta, vacana paryApti bhASA paryApti ane mana paryAptinI utpatti thAya che. tene karmalika paryApti kahevAmAM Ave che. A kamaMdalika jenA udayamAM hoya che te paryApta jIva che. tathA pitAnI yogya paryAptithI je rahita che te aparyApta jIva che. vaoNra " AhAra sarIrediya, u ssAsavao maNo bhinnivttii| hoi jao daliyAo, karaNaM paisA u pajjattI " // ekendriya jInA AhAra, zarIra, indriya zarIra, zvAsocchavAsa e cAra paryApti thAya che. AthI ekendriyamAM antabhUta thavAnA kAraNe e pRthavI jInI paNa A ja cAra paryApti thAya che. je 71 che have AnA ja uttara bhedane kahe che-"vAcaT" ItyAdi / zlaSNa pRthivI ke sAta bheda kA nirUpaNa anvayArthIne 3 pUnattA vAra-ce tu yA vararAH je bAdara paryApta pRthavI jIve che. te suviphA vicAhiyAte vidhAH cAlyatA te be prakAranA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 305 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khatAvela che. saddA vAya-nAH varAdha eka zlaGga ane bIjo khara-kaThAra daLelA ATAnA jevI je pRthavI mRdu che te zrlaSNu mAdara paryApta pRthavI jIva che. tathA patthara jevI je kaThera pRthavI che te khara khAdara paryAsa pRthavI jIva je bilakula narama jamIna hoya che ane khedavAtho retInA rUpamAM nIkaLe che te Rtu pRthavI jIva che. ahIM zlaSNu ane khara pRthavIne je jIvarUpathI kahela che te phakta upacArathI ja kahevAmAM Avela che ema jANavuM joIe. hiM sahA-satra jIjnA khAdara paryApta pRthavI jIvAmAM je lakSNa pRthavI jIva kahevAmAM Avela che te sattavijJA-savidhAH sAta prakAranA jANavA joie.||2|| lakSNa pRthavInA sAta bheda che tene kahe che-- " jinhA " ItyAdi / annayA jinhA nIjAya haddiA hrajiddA suvidhAtA jaMDuvA deyAkRssnnaaH nIlazca tathA rUdhirAH haridrAH zuklAH tathA pANDupanakamRttikAH SkSa pRthavI jIva, nIla zleSNu pRthavI jIva, rakatavarNa zrlaSNu pRthavIjIva, pItavaNu zrlaSNu pRthavI jIva, zukalavaNuM lakSNa pRthavI jIva, tathA pAnDuvarNa zrlakS pRthavI jIva, panaka smRtikA-AkAzamAM uDatI dhULarUpa ATI A sAta prakAra zlaSNu pRthavI jIvAnA che. tathA lA chattIsphUvijJA --lA: tridvidhA: khara pRthavI jIva-paryApta bAdara pRthavI jIva chatrIsa (36) prakAranA che. // 73 // khara pRthivI jIvoM ke chattIsa beThoM kA nirUpaNa ** khara pRthavI jIveAnA chatrIsa bheddene kahe che. putrIya " ityAdi / anvayA--duDhavI pRthavI zuddha pRthavI (1) sA-rArA laghukha'DarUpa pRthavI (2) vAjIyA-vAhA veLu (3) mahe-jIvaja: patthara (4) siddhAya-sihA zilA (4) hALu-vaLammIThuM (6) kleka uyasIsamaruppasuvaNe ya vaharei - astAna --jhaH khArI mATI (7) cataMvatta ka sIsakarupyasuvarNa ca vajraM ca kheotu (8) tAMbu (9) rAMguM 10 sIsu 11 cAMdi 12 senuM 13 hIrA 15 hariyALa hiMgulae maNosilo sAsagaMjaNapavAle - hariyAla: hiMgulakaH manaH zilA satyakocanapravAlam zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 306 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haDatALa 15 DiMgaLe 16 manazIla 17 sasyaka 18 samIraka ratnavizeSa 19 vidruma 20 anmavanajanmavALuca-ba*vaTam zravAhunA akharakha 21 abarakhavALI ratI 22 A khAvIsa pRthavI Adika vastue khArarUpa paryAsa khAdara pRthavI kAyanA bheda kahela che, marmALaviALA-maLividhAnAni A pramANe temAM cauda (14) maNIyAnA bheda vadhAre samilita che A badhA maLIne chatrIsa (36) thaI jAya che. e maNIyAnA cauda bheda A pramANe che--nomegnaNa thayo bahindu srocipa leya maragayamasAlagalle-gomedakaH rucakaH aGkaH sphaTika : lohitAkSazca marakatamasAla gallaH gAmeDha 1 rUcaka 2 aMka sphaTika 3 lahitAkSa 4 marakata 5 masAragaa da muLamocana vanIjAya-mujJamovara kanIceM bhUjamocaka 7 IndranIla 7 caMdana garika 10 huM sagabhA 11 pulaka 12 caMdrakAMta 13 jaLakAnta ane sUrya kAnta 14 je pramANe bhAmA zabdathI satyabhAmAnuM grahaNa thAya che. eja pramANe pRthavI zabdathI zuddha pRthvInuM grahaNa ahI karavAmAM Avela che. emAM sAkara AdirUpa pRthavInI vivakSA rAkhavAmAM Avela nathI. je laghukha DarUpamAM pattharanA TukaDAo ahiM tahIM paDacA heAya che e zarkarA zabdathI gRhIta thayela che. ratI prasiddha che. parvata uparathI gamaDI paDelA je sthULa patthara che te ahIM upala zabdathI gRhIta thayela che. kSAra mRttikA ( khArImATI )nuM nAma uSa che. vaNu dravya vizeSanuM nAma hiM'gaLeA che. sasyaka eka dhAtu vizeSa heAya che. ajanathI ratna vizeSanuM graDa thayela che. je maNI kALA vizeSa hoya che tene rUcaka kahe aMkapphaliheya, ,, (ra maragayama sAragalle " " caMdaNageru ya haMsagabhe A gAthA padomAM je maNI vizeSa atAvavAmAM Avela che. e svajAtiya hovAnA kAraNe eka eka bhedamAM ja aMtalova karAyela che. aa 74-77 // che. 66 pRthivIkAya jIvoM kA nirUpaNa have sUtrakAra sUkSma pRthavIkAya jIvAnI prarUpaNA kahe che--t r ItyAdi / anvayA--harajIvI vavRcicA khara pRthavInA -pte A pRthavI zarkarA Adi chattIsAAi-TUtrirAta bAnyAtA chatrIsa bheda kahI devAmAM AvyA che. tattva-tatra e pRthavI jIva bhedomAM je sUkSma mAdara bheda khatAvavAmAM Avela che enAmAM je sUkSma sajJaka pRthavI jIva che te bheda rahita che. A kAraNe te eka ja prakAranA kahevAmAM Avela che, // 78 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 307 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emane ja have kSetrathI kahe che--sudumA 2" ItyAdi ! anvayArtha-suma-sUkSma sUkSma pRthavI jIva sadavarow-so cauda rAju pramANa A samasta lokamAM bharelA che. ca-1 tathA vAyarA-vadhiH bAdara pRthavI jIva Dhora-Dhose lekanA eka bhAgamAM arthAt ratnaprabhA pRthavI Adi pradezamAM rahe che kema ke, bAdara chava samasta lokamAM A kAraNe nathI ke te kadAcita kaI vakhata joI zakatA nathI. to putaH have ahiMthI huM sesiM-teSAM se pRthavI vAnA cauvihaM kAlavibhAga-caturvidham kAlavibhAgam catuvidha kALanA vibhAgane yujI-ce kahuM chuM ke 79 saMta" ItyAdi. anvayArtha--e sUkSma ane bAdara pRthavI jIva saMtaruM TET-santarti kAvya pravAhanI apekSA - nAdi anAdi che. tathA upamsiyA-pardhArita anta rahita che kema ke, pravAha rUpathI e sadA vidyamAna rahe che. DiphaMrithatina bhavasthiti ane kAyasthitinI vahunna-pratItva apekSA sAraiyA vi ja saTHvariyAsAvivara savarcavasatA Adi akhta sahita che, kema ke A bane prakAranI sthiti niyata kALavALI hoya che. 80 che have pRthavI jIvanI bhavasthiti batAvavAmAM Ave che -"jAvI" ItyAdi anvayArtha-puDhavI-gvInAm pRthavI jInI vAsANaM vAvIvarSALAM dAviMti bAvIsa hajAra (22000 ) varSonI koliyA gAdiSTa lAgu sthiti utkRSTa sthiti hoya che arthAt e jIvanI bAvIsa hajAra (22000) utkRSTa bhava sthiti hoya che. kanniyA-kanyA tathA jaghanya bhavasthiti gaMto muhuraM-antarmuhUrta eka antarmuhUrtanI heya chApA kAyasthiti e jInI A prakAranI hoya che--" saMvAdya ItyAdi anvayArtha-putravIrgha-thivI nAm pRthivIkAyajInI taMgaM gamuMjo-i jA samunnatAnuM e pRthavIrUpa zarIrane na choDatAM arthAt marI marIne paNa tyAMne tyAM ja utpanna thanAra pRthavIkAya jIvenI TisphAyasthitiH kAyasthiti utkRSTa asaMkhyAtakALa pramANa che. arthAt asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarpiNI avasarpiNI kALarUpa che. tathA jJaduniyAnadhanyA jaghanya sthiti gaMtoSudutta-antamuhUtaeNm antamuhUta pramANu che. 5 8 // kALanA prastAva hAvAthI emanA antarkALa kahe che-- * attAruM ' ityAdi akAya jIvoM kA nirUpaNa anvayA--puDhavInIvALa - vRthivInIvAnAm pRthavI jIve sAr vijJAma-svare jAye tyakte pAtAnuM zarIra cheDavAnA korna-utkRSTa antaranuM utkRSTa aMtara baLatAruM-anantAm anaMtakALanA che A anaMtakALa asaMkhyAta pudgala parAvartanarUpa che. A nigeAdanI apekSA jANavuM joie. tathA niya baMtomudutta-nava antaram antamuttam jaghanya aMtara aMtarmuhUttu che. pRthavIkAya jIva utka rUpamAM ATalA kALa sudhI pRthavI kAyathI nIkaLIne anya akAya AdimAM bhramaNa karIne pharIthI te pRthavI kAyamAM utpanna thAya che. enu tAtparya e che ke, keAI pRthavI jIva jo pRthavI kAyane parityAga karI de ane anya kAyamAM janma lai le te pachIthI tyAMthI marIne pharIthI te eja pRthavI kAyamAM janme te tene vadhumAM vadhu aMtara anaMtakALanA ane ochAmAM Achu aMtara eka aMtarmuhUrtanu paDaze. // 83 // ene ja bhAvathI kahe che. si~ " ItyAdi / anvayA --si--teSAM A pRthavI jIveAnA vidvAa-vidhAnAni saida vAlo vaLata: varNInI, navo--nadhataH gadhanI lAlabosavItaH rasanI, sparzanI ane saMThALa phaisalo-saMsthAnaphezataH saMsthAnarUpa dezanI apekSA jJakSatrona pArAH hajAro hAya che gAthAmAM sahrarAH" zabda mahutvanA medhaka che5845 A pramANe pRthavI jIvAne kahIne have sUtrakAra jaLajIvAne kahe che-- 'duvihA * ItyAdi / << anvayA--mudghamA taddA vAyarA sUkSmAtathA vorAH sUkSma tathA khAdaranA bhedathI Apa nIvA--punIvA: jaLa jIva be prakAranA che. puLo vaM-punaH var A pramANe te A e prakAranA paNa patttattamavagnattA tuA-potAH ava AptAH diyA paryApta ane aparyAptanA bhedathI e prakAranA che. aa 85 5 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 309 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 bAyarA " ityAdi. bhmanvArtha-je u pajjattA bAyarA-ye tu paryAptA bAdarAH ke paryAta vyAhara che te paMcahA pakittiyA te paJcadhA prakIrtitAH me pAMya prahAranA uDevAyesa che, suddhodae usse harataNu mahiyA hime - zuddhorakaM ussaH haratanuH mahikA himam zuddha uhU - meghathI paDesa pANI ussa- mosa, ratanu- savAranI 3 DI pRthavIthI nimNesa khaDanA agrabhAga upara paDelA jaLabiMdu, mahikA--ara tathA hima A pramANe paryApta khAdara jaLa pAMca prakAranAM che. ! 86 5 " ega viha0 " tyAhi / manvayArtha - suhumA - sUkSmA sUkSma saMjJa ne bhava he te ekavihamaNANattAekavidhAH anAnAtvAH me 4 prahAranA che. tenI aMdara luhA luddA prahAra nathI. A suhumA - sUkSmAH sUkSma va savvalogammi- sarvaloke samasta boubhAM larelA che, tathA bAyarA - bAyarAH mAhara 4jalava logadese -lokadeze bounA eka dezamAM joI zakAya che. satra nahI A sUkSma ane mAdarajIva saMtarUM pappa - santatiM prApya pravAhanI apekSAthI aNAiyA vi ya apajjavasiyA- anAdikAH api ca paryavasitA anAhi bhane anaMta che. ThiI eppa -sthitiM prApya lavasthiti ramane DAyasthitinI bhapekSAthI sAIyA sapajjavasiyA - sAdikAH saparyavasitAH sAhi Ane sAMta che. yA 4ja bhavAnI AuThiI - AyuH sthitiH gmAyu sthiti ukkosAutkRSTikA unSTa vAsANaM satteva sahassAiM varSANAM saptaiva sahasrANi sAta Inbhara varSAMnI hoya che tathA jahanniyA - jaghanyakA dhanya aMtomuhuttaM-antahUrmurttam bhatabhutaMnI hoya che tathA taM kArya amuMcao AUNaM taM kAryaM amuJca tAm apAm te jaLakAyarUpa zarIrane na cheDatAM arthAt marI marIne vAravAra tyAM ja janma dhAraNa urIne se ajaya bhavAnI kAyaThiI - kAyasthitiH ayasthiti ukkosaM anaMtakAla - utkRSTA asaMkhyakAlam utkRSTa asaMkhyAta Aja pramANu che arthAt asaMkhyAta leAkAkAza pradeza pramAkhyu utsarpiNI ane avasipaNI kALarUpa che. tathA jahanniyA jaghanyikA dhanya ayasthiti aMtomuhuttaM - antarmuhUrtta aMtarbhuta prabhANu che. sae kAe vijaDhammi svake kAye tyakte potAnA zarIrane choDyA pachI dUrIthI bhega zarIrane aba uravAnA aMtaraM - antaram maMtara AU jIvANaab jIvAnAm ayuddhAya bhavanA ukkosaM utkRSTam utkRSTa 35mA anaMtakAlaM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 310 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banattarazAstram anaMtakALa arthAta asaMkhyAta pudgala parAvartana kALane che. A nimedanI apekSAthI che ane jayaM-navam jaghanya aMtara saMtomuduttaanna anvamuhUrtanuM che uuff-uteSAm A apakAya jInA viNAnAruM- vidhAnani bheda vaLo jo rAsago-vataH gharaH rAtaH varNa, gaMdha ane rasa temaja sparzanI apekSAthI tathA vAvi saMDAsa-vAja saMsthAnerAtaH saMsthAnarUpa dezanI apekSAthI so -sattarAH hajAro che. sahasazaH pada bahutaratvane upalakSaka che. e 92 che vanaspatikAya jIvoM kA nirUpaNa pahelAM apUkAyanA jIvane kahyA have vanaspatikAyanA jIne kahe che duvi" ItyAdi ! anvayArtha-vArasa navA suvi-vanaspati nIvAiivadhAH vanaspati jIva be prakAranA che, suhumA vAyarA saha-sUkSma vAstathA sUkama tathA bAdara puLo d-punaH vam pharI eja pramANe ghag-qte A baMne prakAra paNa pannattamapajhAparyApta mANAH paryApta ane aparyAptanA bhedathI su-dvidhA be prakAranAM che. 3 "vAcA'' ityAdi anvayArtha- 3 pajhA vAyA-tu jatA vAra je paryApta bAdara vanaspati chava che te-te te suvi viyAphiyA-dvividha vyAyAtA be prakAranA hoya che. sArAya taheva Tca-sAdhAranArAhya tathaiva pratye eka te sAdhAraNa zarIravALA ane bIjA pratyeka zarIravALA je anaMta jIne eka ja zarIra hoya che te sAdhAraNa vanaspati jIva che. tathA je jIne pitapotAnAM bhinna bhinna zarIra hoya che e pratyeka vanaspati jIva che. sAdhAraNa jIva eka zarIranA Azraye anaMta rahe che. tathA pratyeka jIva eka zarIranA Azraye eka ja jIva rahe che. 94 che. 'tteija" ItyAdi | anvayArtha-je pratyeka vanaspati jIva pahelAM kahevAyela che te vAsAboDI ricA-te pratyeArA ane prartitAH te pratyeka vanaspati jIva aneka prakAranAM hoya che. je pramANe suvavA gurmA layAvalI taNA tahA valayA pavvayA kuhuNA jalaruhA osahI hariya kAyayA-vRkSAH gucchAH gulmAH latAH vallayaH tRNAni tathA valayAni parvagAH kuNuhAH jalaruhA godhaH kRtivAcA Agra Adi vRkSa, vRntA di gucha navamAlikA Adi gulma, caMpakalatA Adi latA, karkaTikA Adi veli tathA ghAsa Adi tRNa, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 311 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nALiyera, keLa Adi latAvAi, IkSu Adi parvathI ugavAvALA pa, chatrInA AkAranA bhUmisphATa kuhuNu, kamaLa Adi jaLarUtu, zALI Adi auSadhi, patrazAka Adi haritakAya vagere. A saghaLA pratyeka zarIra che. A pramANe tItha kara gaNudharIe kahela che. e jANavuM joie. A saghaLI upara kahelI vanaspatice| pratyeka zarIra jIva che tathA e vanaspatice nA bIjA paNa aneka AvAntara bheda che e saghaLA paNa pratyeka zarIra jIva che A vAta j' zabdathI pragaDha karavAmAM AvI che. ! 95-96 // sUtrakAra have sAdhAraNa zarIra jIvAne batAve che--"sArA" ItyAdi // annayAtha--te--te e upara kahela sAhAraLasarIvA-sAdhAraLa zIrAH sAdhAraNa zarIra-eka zarIra Azrita anaMta vanaspati jIva aneA-trane aneka prakAranA vRittiyA-prItitA kahelA che. jema ke. bAju-bAjum khaTATA, mULu mULabhU mULA, ziMgere Aver Adu, hriI-risko haLadara, sirijIzrInI zrIlI, ityAdi A saghaLA jiddAridrA haLadI sudhI kada vizeSa che. ane e judA judA dezamAM prasiddha che. A pramANe e saghaLA aneka prakAranA sAdhAraNa vanaspati jIva che. aa 97-100 vi ' ityAdi / "6 annayA --tastya muTThamA-taMtra sUkSmAH sUkSma vanaspatikAya je jIva che te vimaLALattA vicAdyiA-vidhAH anAnatvA: cAnyAtA: eka ja prakAranAM che kAraNa ke, tenAmAM judA judA prakArA heAtA nathI. mudumA-sUkSmAH A sUkSma vanaspatikAya jIva savvasromni sarvode samasta leAkamAM bharela che. tathA nAcavA-vArA: mAdara vanaspatikAya jIva o teNe joro lekanA eka dezamAM rahe che. A ane prakAranA jIva saMtarUM p-saMtati prAghya saMtatinI apekSAthI gaLADyA vi ca apaliyA-anAAiH apacannatAH anAdi ane anaMta che. tathA rUiM vadhura-sthiti prattItva bhavasthiti ane kAyasthitinI apekSA sAcA saMpattiyA-sAAiH sarvyavasitAH sAdI ane sAMta che. vasana - vanaspatInAnlR vanaspati jIvAnI kolA bAra-uTa gAyuH utkRSTa Ayu ceva vAsALusannArUM-yurona varvALAmU sannani dasa hajAra varSoMnI tathA naziyananya jadhanya chatomudutta-ntamudUttam aMtarmuhUtanI che. ahIM A utkRSTa sthiti pratyeka zarIra paryAsa khAdara vanaspatinI apekSAthI kahela che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 312 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAraNa jIvAnI utkRSTa ane jaghanya sthiti ne aMtarmuhUtanI che. A pramANe pUrvokta khAdara paryApta pRthavIkAya ane khAdara paryApta apUkAya jIvAnI AgaLa kahevAmAM AvanAra khAdara prauMsa tejaskAya tathA vAyuvAnI A utkRSTa sthiti hAya che tathA jadhanya sthiti aMtarmuhUtanI hoya che. te kArya amutro nALa-tuM jAyaM amuSatAm pattAnAma vanaspatirUpa zarIrane na cheDanAra evA e panakApalakSita sAmAnya vanaspati jIveAnI jAtlRi sthitiH kAya sthiti potA--utkRSTA utkRSTa baLatarlRAruM-anantAm anaMtakALanI che tathA nanniyA-dhanyA jaghanya sthiti tomunnutta-antamudbhUtta antamuhUtanI che. ahIM je kAsthiti utkRSTa rUpathI anaMta kALanI kahI che te sAmAnyathI vanaspati jIvAne tathA niAda jIvAne Azrita karIne kahela che. vizeSarUpathI A kAyasthiti pratyeka zarIra khAdara vanaspati jIvAnI ame bAdara nige jIvAnI utkRSTarUpathI sIttera karADa (70) karADa-sAgarApama pramANa che tathA jaghanya rUpathI aMtamuhUta pramANu ja che sUkSma nigeAda jIvAnI te kAyasthiti asa khyAta kALa utkRSTa che. tathA antarmuhUta jaghanya che. A pramALa panaka jIveAnI upalakSaNathI sAmAnya jIvAnI A sthiti khatAvela che. panaka jIvAnA upalakSaNathI sAmAnya vanaspati jIveAnA tarkALa utkRSTa asaMkhyAta kALanA che. tAtparya e che ke, keAI jIva vanaspatikAyathI nIkaLIne ane pRthavI di kAryAmAM bhramaNa karIne pharIthI tyAM utpanna thAya te te asa MkhyAtakALa nikaLI jAya tA paNa utpanna thaze. A kAraNe aMtara asakhyAtakALa pramANu batAvela che. vanaspatikAya sivAya samasta pRthavI Adghi kAyAnI kAyasthiti asaMkhyAta kALanI che. ethI antarkALanuM pramANa eTaluM batAvela che. ! 101-105 // trasakAya jIva kA nirUpaNa " si~ " ItyAdi / anvayA --patti-jJeSAM A vanaspati jIvAnI vaLo roMdho rasahrAso-taH saMdhataH rasavataH varNanI apekSA, gadhanI apekSAthI rasa ane spanI apekSAthI ane saMTALato vAva-saMsthAnapherAtaH visa sthAnarUpa dezanI apekSAthI paNa viALArUM sadkSaso-vidhAnAni vArAH hajAro bheda che.106|| A pramANe ahIM sudhI pRthavIkAya, asUkAya, ane vanaspatikAya rUpa traNa sthAvara jIvAnuM kathana karela che have trasa jIveAnuM vivecana sUtrakAra kare che--" dUSaNa '" ItyAdi / anvayA--ma gAthA dvArA sUtrakAra e batAve che ke, -kRtti A pramANe me -te A pRthavI Adika tivijJA-trividhA traNa prakAranA cAvarA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 313 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAvarA: sthAvara jIvAnuM samAleLa tricAyiA-samAsana cAvyAtA sakSepathI varNana karela che kAraNa ke, vistArathI jo enuM vaNna karavAmAM Ave te enA aneka bheda prabhedonu paNa varSoMna karavAmAM AvyuM hota. paraMtu evuM karavAmAM Avela nathI. AthI e samajavuM joIe ke, A kathana enA saMkSepane laI ne ja karela che ttA-atastu have AnA pachI tiviSe to anuputro-trividhAna traNAt anupUrva: trividha trasa jIvAnu' huM kramazaH varNana karU chu // 107 // " a rlR > ItyAdi / anvayA--A gAthA dvArA zrI sudharmAsvAmI jammUsvAmIne kahe che ke, he jammU te vAya-tenAMti vAcava" tejaskAya ane vAyukAya e mane ekendriya jIva rAjA-utArA: ekandriya jIvAnI apekSA prAyaH sthULa che tathA tajJA-traNA: eka sthAnathI khIjA sthAnamAM knAra hovAthI trasa che TMTM-vRtti e kAraNe ddu tattA tiviA-te trasAH trividhAH e trasa traNa prakAranA che. tesi meD me muLe teSAm mevAn me zrRjIta have huM enA bhedo kahuM chuM tene tamA sAMbhaLe. tAtparya AnuM e che ke, trasa traNa prakAranAM hoya che. (1) agnirUpa, (2) vAyurUpa (3) udArarUpa jo ke, agnikAya tathA vAyukAyathI sthAvara nAma karmanA udaya che teA paNa enAmAM sthAnathI sthAnAMtararUpa trasana thAya che. AthI A trasananI apekSA agnikAya ane vAyukAyamAM trasapanA kahela che, gatinI apekSAthI tathA labdhinI apekSAthI trasapanA e prakAra hoya che. tejaskAya ane vAyukAyamAM trasapanA gatinI apekSAthI kahela che. tathA trasa nAma karmanA udayavALA uDhAra jIvAne je trasapanA kahela che te gati tathA labdhi anenI apekSAthI kahela che. ! 108 5 agnikAya jIvoM kA nirUpaNa AmAM pahelAM tejaskAya jIvAne kahe che--" yuviA " ItyAdi / anvayAteka lIvA--telo nIvAH tejaskAyanA jIva tuvijJA-dvividhAH e prakAranAM che. munnumA vAcavA-jUnA vAH sUkSma ane bAdara -te ane ghuttamaJattA--ponnA: aparyApta: paryApta ane aparyAptanA bhedathI pharIthI e prakAranA hAya che. 5 1095 vAyarA " ityAdi anvayAne 3 vAyarA va'ttA-ce tu vArA: potAH je mAdara paryApta zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 314 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maniya 1 che te NegahA viyAhiyA-te anekadhA vyAkhyAtAH te mana 424Aye . rebha hai, iMgAle mummure agaNI aJcijAlA tahA ukkA vijjU evaM Ayao NegahA boddhavvA-aMgAraH murmuraH agniH arcijvAlA tathA ulkA, vidyut evam AdikAH anekadhAH boddhavyAH ||2-dhuumaa| mane thI 2hita kevaLa bhAsvara rUpavALI agni, murmara-rAkhathI DhAMkelI agni, agni-dhumADA sahitanI agni, acimULabhAgathI bharelI agninI javALA, jvALA-chIna muLavALI agninI zIkhA, ulkA-AkAzanI agni, vidyuta-vijaLI ityAdi ! AnAthI atirikta bIjA paNa aneka prakAranA agnikAya jIva zAstromAM satAvata cha. ma maniya mAM suhumA-sUkSmAH sUkSma 1 cha te-te te egaviha-ekavidhAH 4 4 42 // che-senA meDatA nathI. mAraNe aNANattA-anAnAtvAH mane pra42nA DAta nathA. me viyAhiyA-vyAkhyAtAH prabhu vItarAgavAye 49 che. suhumA-sUkSmAH asUkSma 71 savvalogammi-sarvaloke samasta de zamA 29 che tathA bAyarA-bodarAH 2 mA62 cha te logadese-lokadeze all me dezamA che. ito tesiM cauvvihaM kAlavibhAgaM vucchaM-teSA~ caturvidham kAlavibhAgaM vakSyAmi manA pachI ve memanA yatuvidha janA vibhAga yatA dhutA pramANe cha-saMtaI pappa-saMtati prApya pravAhanI apekSAthI te aNAiyA vi ya apajjavasiyA-anAdikAH api ca aparyavasitAH manAhi mana mana cha tathA ThiiM paDucca-sthitiM prApya sasthiti bhane chAya sthitinI apekSA sAiyA sapajjavasiyA-sAdikAH saparyavasitAH sAhI traSu bhane sAMta yA cha. mA teUNaM-tejasAma te||24||23 vAnI AuThiI Ayu sthitiH Ayu sthiti ukkoseNa tiNNeva ahorattA viyAhiyA-utkaSaNa trIn ahorAtrAn nyAkhyAtA kRSTa pisa rAtanI cha bhane jahanniyA-jayanyikA dhanya aMtomuhatta-antarmuhUtta mata chUtanI che taM kAyaM amuMcao teUNaM kAyaThiI-taM kAyaM amuJcatAm tejasAM kAyasthitiH te 35 ayane na ch|uti yi wan yasthiti ukkosaM-utkRSTa aSTathI masacyAta nI cha mana jahaniyA-jaghanyikA dhanyathA aMtomuhurta-antarmuhUtta matabhuitanI che tathA teu jIvANa-tejo jIvAnAm te424Ayi vAtuM sae kAe vijaDhammi-svakekAye yakte cAtAnA zarIrane ch|sn me zarIramA pAnI aMtaraM-antaram Asin ukkosaM-utkRSTam utkRSTa aNaMtakAlaM-anaMtakAlam -mananta janA cha tathA jahannayaM-jaghanyakama 4 dhanya aMtomuhuttaM-antarmuhUttama matabhuta nacha. eesiM vaNNao gaMdhao rasaphAsao-eteSAM varNataH gaMdhataH rasasparzataH // vanA pAnI apekSA dhanI apekSA, 2sanI apekSA, 25zanI apekSA tathA saMThANadesaosaMsthAnadezataH sathAna zanI apekSAthI / le| cha. // 110-117 / zrI. utt2||dhyyn sUtra:4 315 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyukAya jIvoM kA nirUpaNa vAyu jIvAnA bheda A prakAranA che--" tuviddA " ityAdi ! anvayA--vADanInA 3 yuviA suhumAM vAyarA tA-vAyunIvAstu dvividhA sUkSmAH cArAstathA vAyu jIva e prakAranA che eka khAdara ane bIjA sUkSma evamee duhA puNo pajjattamapajjattA - evamete dvidhA punaH paryAptAH aparyAptAH Amane prakAra paryApta ane aparyAptanA bhedathI pharIthI be prakAranA thAya che--mAdara paryApta ane khAdara aparyApta sUkSma. paryApta ane sUkSma aparyApta. ne chu bAyarA te paMcahA pakittiyA ye tu bAdarAH te paMcadhA prakIrttitAH ne mahara paryApta vAyukAya jIva che te pAMca prakAranA kahela che. jema ke, utkAlikA vAta, je rokAI zakAIne vadhu cAle che te, maDilakA vAta-je vAyu, dhULa, vagerene geALAkAramAM dhUmAve che te, ghana vAta-je ratnaprabhA vagere bhUmiyAnA adhAvita dhanedadhI vAyuenI athavA vimAnAne AdhArabhUta che te, gujAvAta je zabda karatAM karatAM uThe che te, ethI ja tene guMjAvAta kahela che, saMva`kavAta-je pavana tRNu Adine uDADIne khIje sthaLe lai jAya che te mAyo-jJamAca: ityAdi khIjA paNa kheddAneSA: ghaNA vAyu hoya che. A saghaLA vAyukAyamAM arthAt tenA bhedarUpa bAdara paryApta vAyukAyamAM aMtagata jANavA joI e. yudghamA khevimaLALattA-dUdhamAH vidhAH nAnAvAH sUkSma vAyukAyika jIva eka prakAranA ja hAya che jethI te judA judA prakAranA kahevAyela nathI. arthAt enA bheda nathI. A mudumA- sukSmAH sUkSmakAyika chatra savaeNsromni-parvo, samasta leAkamAM talamAM jema tela che e pramANe bharelA che tathA vAyarA--nAvA Adara vAyukAyika jIva veNe- phero leAkanA eka bhAgamAM rahe che, have huM AnA pachI teri-teSAm A vAyukAyika jIvanA vid-vavidhas cAra prakAranA drAddhavimAnamAM vujhjhAvimAna vakSyAmi kALavibhAga kahuM chuM. A rtaH-taH zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 316 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saghaNA vAyuprAya va saMtaI pappa - santatiM prApya avAnI apekSA aNAiyA fa ya apajjavasiyA- anAdikAH api ca aparyavasitAH manAhi rAte yAnaMta che. tathA ThiI paDucca-sthitiM prApya sthitinI apekSA sAiyA sapajjavasiyAsAdikAH saparyavasitAH sAdhI bhane sAMta he yA vAyuAyika bhavAnI Au ThiI- AyuH sthitiH nyAyu sthiti ukkosA - utkRSTA utkRSTa vAsANaM tinneva sahassA - varSANAM triNyeva sahastrANi RNu hunnara varSAnI che tathA jahanniyAjaghanyikA 4dhanya aMtomuhuttaM - antarmurbhUtam tamuhUrtanI che te pramANe taM kAyaM amuMcao-taM kAryaM amuJcatAm vAyuzAyane na choDatAM yA vAUNaM-vAyUnAm vAyumAthi bhavAnI kAryaThiI - kAya sthiti: DAyasthiti ukkosaM - utkRSTa utkuSTa asaMkhyAta ajanI che tathA jahanniyA - jayanyikA dhanya aMtarmuhUrtanI che vAU jIvANa - vAyujIvAnAm vAyuAya lava vijaDhammi sae kAe - tyakte svake kA pAtAnI kAyAne choDIne ane bIjI kAyamAM janma lIdhA pachI te kAyAmAM dUrIthInbha sevAnA aMtaraM - antaram aMtargaNa ukkosaM - utkRSTam utSTa anaMtakAla - anantAma ane takALanA che A utkRSTa aMtarakALa nigeAdanI apekSAthI aDesa che. jahannayaM-jaghanyakam 4dhanya tarANa aMtomuhutta - antarmuhUttam sNtbhuhuurt| che. eesi - eteSAM mA vAyu bhavAnA vaNNao gandhao rasa phAsao vi ya saMThANadesao - varNataH gaMdhataH rasasparzataH api ca saMsthAnadezataH vA varSAnI gaMdhanI, rasanI, sparzanI, tathA saMsthAna3ya dezanI pazu apekSA sahassao vihANAI - sahasrazo vidhAnAni hunn| leha tha laya hai. // / 118 thI 126 / / udAra tIsare prakAra ke trasa jIva kA nirUpaNa have udArarUpa je trIjA prakAranA trasa jIva che tene sUtrakAra batAve urAlA " ityAdi / 66 manvayArtha -- jo u urAlA tasA te cauhA pakittiyA - ye tu udArAH sAH te caturdhA prakIrtitAH ? trasano trIle leha hAra trasa uDela che te yAra zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 317 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhArA che beiMdiya teiMdiya cauro paMciMdiyA - dvIndriyAH trIndriyAH catuSpaMcendriyAva sparzana ane rasanA indriya jene hAya che evA kRmi Adi jIva eindriya jItra che. spana, rasanA ane ghrANuthI traNa indriyA jene hAya che te traNa indriya jIva che. jema pipilikA Adi sparzana rasanA, dhrANu ane cakSu e cAra indriyA je jIvAne hAya che, te cAra IndriyavALA jIva che jema bhramara vagere. spana, rasanA, ghrANu, cakSu ane karNe, e pAMca indriyA jene hAya che te paMcendriya jIva che. 5 cendriya jema ekendriyathI laIne cAra IndriyavALA tiya ca jIvAne choDIne manuSya deva ane nArakIya e saghaLA pacendriya jIva che. manuSya Adi ! bAkInA tiya ca, 5 127 / / dvIndriya jIvoM kA nirUpaNa , have e Indriya jIvane khatAvavAmAM Ave che. vaiciA " ityAddhi ! anvayA--ne 3 betiyA nIvA-ce tu DhindriyAH lAH je be indriya jIva che. te tuvijJA piittayA-te dvividhAH prajJartitAH te e prakAranA kahela che. pukhtattA-potAH paryApta ane bIjA ajJattA-avaryAtA: aparyApta te imek me muLez--tevAM mevAna me zrRjIta have tenA bhedone huM kahuM chuM te sAMbhaLe. te A pramANe che--jiminomayaH kRmi-je viSTA Adi apavitra padArthomAM utpanna thAya che te vo maMgahA--sau maMchAH sau maMgala jIva vizeSa, arutA-aNasA: kecuA mAcA-mAtRvAAH be Indriya jaMtu vizeSa vAromuddA-vANImulAH jenuM mAMhuM vaseAlAnA AkAra jevuM hAya che evA e Indriya jIva viciAjyaH sIpa saMla-zAH zaMkhanAnAnAnA, saMghaLA-zailanA zakha pahoca-pAH je lAkaDAnuM bhakSaNa kare che evA jIva vizeSa Nu Adi anucA-anuddha anulaka jIva vizeSa tathA varAiLA-vATA: kADI najU nasausa: joka, gALA-gAjA: jAlaka, caMLA-canA: cAMdaNiyA, pha f bAyo-rUti tram bAhyaH A pramANe emanAthI adhika laIne neAi baLA-te brindriyAH nedhA A be indriya jIva aneka prakAranA hoya che. te indre hoLeNe te sarve hoThe reze A saghaLA e Indriya jIva lekanA eka bhAgamAM rahe che. maiM sannathana sarvatra saghaLA leAkamAM nahI'. viyAyiAvyAkhyAtAH evuM prabhue pharamAvyuM che. satarUM pavaLA vica ajJavattiyAsati prApya aATuiAH cicattittAH A e indriya jIva pravAhanI apekSAthI anAdi ane anata che tathA rUiM dukhta sAA ni ca sakhtasiyAsthiti pratItya sAAi pi ca sarvavahritAH sthitinI apekSAthI sAdI ane sAMta che. vArasA vAsArUM caiva vaiciA'There kAmeLa vidyiA--DhAvarAvIni va dvIndriyALAm JayuyitiH me La vyAkhyAtA bAra varSanI ja utkRSTa sthiti A e zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 318 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriyavANAvenI matAvesa che tathA jahanniyA aMtomuhuttaM- - tathA jayanyikA antarmuhUrtam dhanya antarmuhUrtanI yA prama kAryaThiI - kAya sthitiH zraya sthiti beiMdiya-dvindriyANAm A Je dhandriya venItaM kAryaM tu amuMcao-taM kAryaM amuJcatAm dhArI bhA dhandriyavANA zarIrane nahIM choDavAnI ukkosaM - utkRSTaM t0835thI saMkhijjakAlaM saMkhye - yakAlam sa'jyAtaajanI tathAjahanniyaM-jaghanyikA dhanya 35thI aMtomuhuttaM-antarmuhUrtam antarmuhUrta'nI uDevAmAM Ave che tathA beiMdiya jIvANaM-dvindriyANAm jIvAnAm mevA rIte the the dhandriya kavAnA aMtara - antaram aMtarAja virahuAja ukkosaM--utkRSTaM utr2RSTa anaMtakAla - anantakAlam nigohanI apekSA anaMta aNaneo mane jahannayaM jaghanyakam 046nya aMtomuhuttaM - antarmuhUrtam antartanA Desa che. eesiM vaNNao gaMdhao ra saphAsaso vi saMThANadesao sahassao vihANAiMeteSAm varNataH gandhataH rasasparzataH api saMsthAnadezataH yA me indriya vAmAM varNanI, gaMdhanI, rasanI, sparzenI tathA saMsthAnarUpa dezanI apekSAthI khIjA paNa ghaNA bheda che. 5 128-136 trindriya jIvoM kA nirUpaNa have traNa IndriyavALA jIvAnuM kathana sUtrakAra A pramANe kare " te iMdiyAu " ityAdi / anvayArtha - je teiMdiyA jIvA te duvihA pakintiyA - ye tu trindrIyA jIvA te dvividhA prakIrtitAH bhavandriyavAjA che te me ahAranA DevAmAM mAvesa che. pajjattamapajjanttA - paryAptAH aparyAptAH me paryApta ane mIla sayaryApta have tersi bhee me suha-teSAM bhedAna me zrRNuta tenI lehone uhu~ chu te sAMbhA te yApramANe che-kuMthu vivIliuhaMsA ukkaludohiyA - kunthu pipIlikAddezAH utkalikAH tathA uddehikA hunthu-tra ndriyavAjA vomAM saghaNAthI sUkSma va bhe cAlatI vakhate ja joI zakAya che eka sthaLe beThela hoya tyAre nahIM. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 319 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piAli-9IDI, 6, Gllas, uDi tathA taNahArA-tRNahArAH tRpa2, kaTThahArA-kASThahArAH 4ATa 2, mAlugA-mAlukA bhAdu4, pattahAragA-patrahArakA patra hA24 mA sAta chandriya 4 vizeSa cha. kappasadi bhijAya tiMdukA tausa miMjigA-kArpAsasthimiJjAzca tindukAH trapuSamiJjikAH 4AsAsthimita tindu apamilA, 24 // 5Y Y /ndriya vizeSa 01 che. sayAvari gummIya iMda kAiyA ida govagamAIyA NegahA evamAyao-sadAvarI gulmI indrakAyikAH indra gopikAdikA anekadhA evamAdayaH mA04 pramANe sahArI, guhima, chandrAyi ane IndragopikA A saghaLA traNa Indriya jIvonA nAma che. traNa Indriya 71 mI 55 mene mAna jAya che. te savve logegadese na savvattha viyAhiyA-te sarve lokaikadeze na sarvatra vyAkhyAtAH 2mA saghaNA chandriya jIva lekanA eka dezamAM ja rahe che. sarvatra lokamAM nahIM, AvuM prabhue 12mAvata cha. saMtaI pappa-saMtati prApya pAhunI apekSA / 71 aNAiyA vi ya apajjavasiyA-anAdikAH api ca aparyavasitAH anAdi ana manAta che. ThiI paDucca-sthitiM prApya sthitinI apekSA viyA2 42pAthI sAiyA vi ya sapajjavasiyA-sAdikAH api ca saparyavasitAH sAhI mane sAta cha. ukkoseNautkarSeNa aSTathI teiMdiya AuThiI-trIndriyANam AyusthitiH traNa chandraya vAnI mAyu eguNapaNNa-ekonapaJcAzat 5, 5yAsa (46) havasa zatanI cha tathA jahanniyaM-jadhanyam dhanyathA aMtomuhuttaM-antarmuhUttam mata itanI cha teIdiyANaM kAuThiI-trIndrIyANam kAyasthitiH 1 chandriya vAnI kArya amuJcao-taM kAyaM amuJcatAm RNa dhandriyanA zarI2 4ArI rIta prAta 42 pAthI kAuThiI-kAyasthitiH yasthiti ukkosA-utkRSTA dRSTa saMkhejjakAlaMsaMkhyeyakAlam asabhyAta che. jahanniyaM antomuhutaM-jaghanyikA antarmuhartama jaghanya antarmuhUrta che. traNa Idriya jIvonA aMtarakALa nimedanI apekSA See mana tanA che. dhanya matabhuDUtanu cha, pa, madha, 2sa, 25za ane saMsthAnarUpa dezanI apekSAthI ghaNA bheda che. che 137 145 che caturindriya jIva kA nirUpaNa have sUtrakAra cAra IndriyavALA jIvana viSayane samajAve che- " cauridiyA " tyAdi ! anvayArtha je u cauriMdiyA jIvA te duvihA pakittiyA-ye tu caturiMdriyA jIvAste dvividhA prakIrtitAH 2 yAra indriyANA 1 cha ta meM prAranA che. me pajjattamapajjattA-paryAptAH aparyAptAH 5yAta mane bhIan 255ryAta tesiM bhee zrI. utt2||dhyyn sUtra:4 320 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me sung-te mevAnuM ne chUputa huM have tenA bhedone kahuM chuM te sAMbhaLaaNdhiyaa pottiyA macchiyA masagA bhamare kIDapayaMge DhiMkaNe kaMkaNe kukkuDe siMgiriDIya naMdAvatte vicchue Dole bhiMgAriyAya viyaDI acchivehae acchile mAhae acchiroDae vicchayA cittapakkhae uhiMjaliyA jalakArI ninIyA taMbagAIyA-adhikA, puttikA, makSiI, marA pramaH, zITaH, pata, DhiMDhanaH vaizanaH yukuTa zreriTI naMga vRzcikaH DolaH bhRGgArikAH viralI abhivedhakaH akSilA, mAhayaH akSiroDakaH vicyutA ritrapakSa bannaDhiA gaDhavI nIni taMtrajAH aMbikA, puttikA, makSikA, mazakA, bhramara kITaka pataMga, TiMkana, kaMkana, kukakuTa, chaMgarITI, naMdAvarta, vIMchI, Dela, bhramarI, viralI, akSivedhaka akSila, mAhaya, akSireThaka, vicchatA, hiMjalikA, jalakArI nInikA, taMbakAdaya, A aMdhikA puttikAthI mAMDIne taMbakAdi paryata saghaLA jIva cAra Indriya jIva che temAM keTalAka jIva aprasiddha keTalAka je te dezamAM tathA keTalAka sarvatra prasiddha che. jema mAkhI, macchara, bhramara, pataMga, vIMchI, rU ghaDayA - rUta vArindriya A pramANe pUrvokta e saghaLA jIva cAraIndriya jIva che. vuiM arparvamocaH ane AvI rIte bIjA paNa cAra Indriya jIva che. te sarave-te sarve te saghaLA DhoLArU ri-Tojha go lekanA eka bhAgamAM rahe che. pariiirayA-rirtita vItarAga prabhue kahyuM che. saMtaruM :-santarti prArtha A cAra IndriyavALA jIva pravAhanI apekSA anAdi ane anaMta che. huM papura-rti pratItya sthitinI apekSAthI sAdI ane zAMta che. rAjyevamAtAparamAran A cAra IndriyavALA jIvonI Ayusthiti utkRSTa cha mahinAnI ane jaghanya aMtarmuhUrtanI che. tenI jAgarphi-sthitiH kAyasthiti ekadhArI cAra indriyanA zarIrane na choDavAthI utkRSTa saMkhyAta kALanI che. jaghanya aMtamuhUrtanI che. tene aMtaantaram aMtara virahakALa nimedanI apekSA utkRSTa anaMta kALane ane jaghanya aMtamuhUrtanuM che. A cAra Indriya jIvonA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnarUpa dezanI apekSAthI bIjA paNa ghaNuM bheda che. meM 146 thI 155 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 321 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazendriya nairayika jIva kA nirUpaNa paMcendriya jIvonA viSayanuM kathana A pramANe che -"jiItyAdi. anvayArtha- 3 vicagIvA te triA vicAhiyA-ce tu vendirA caturvidhAH cAracAtA. je pAMca Indriya jIva cAra prakAranA kahela che. neca-nairaciva (1) nArakIya java, tirivAra-nircaya (2) tiryaMca chava, navA-nAnA: (3) manuSyagatinA jIva, tathA sevA-sevA devagatinA jIva (4) 15dA AmAMthI have nArakIya jIvone kahe che "ne rUcA" ItyAdi ! manvayArtha neraiyA sattavihA sattasu puDhavIsu bhave-nairayikAH saptavidhA saptaSu pRthivISu avanittanArakIya jIva sAta prakAranA che ane te sAta pRthavIo narakemAM rahe che e sAta pRthavI A pramANe che-vacanAma-ranAmA ratnaprabhA, sAmA-phAramAM zarkarA prabhA, rAjumAM-vahumA vAlukAprabhA, paMjAmA-paramAM paMkaprabhA, dhUma-dhUmAma dhUmaprabhA, tamA-tamaH tamaprabhA, tamatama-tamatama tamastamaprabhA. je 157 che ratnaprabhA pRthavImAM bhavanapatidevonuM AvAsasthAna che. A AvAsasthAna ratnanuM banela che. AnI prabhA A pRthavImAM vyApta rahe che jethI tenA vaDe A pRthavInuM nAma ratnaprabhA evuM paDela che. 1. zakarA nAma laghupASANu khaMDonuM che tenI AbhAnA samAna bIjI bhUminI AbhA che jethI tenuM nAma zarkarA pramA che. 2. retInA jevI je bhUminI kAMti che tenuM nAma vAlukAprabhA che 3. paMkanAma kAdavanuM che kAdavanA jevI jenI kAMti che te paMkaprabhA che. 4. dhumADAnA jevI jenI kAMti che te dhUmaprabhA che. A dhUmaprabhA narakamAM dhumADA jevA pudgalenuM pariNamana thayA kare che. 5. aMdhakAranA jevI kAMti je narakamAM che te tama prabhA che. 6. tathA gADha aMdhakAranA jevI je pRthavInI kAMti che te tamastamaprabhA che. 7. A pramANe sAta pRthavIonA bhedathI nArakIya jIva sAta prakAranA kahevAyA che. je 158 che anvayArtha-te sarve sAta janma vivAdiyA te sarve covAi guo gyAcAraH A badhA lokanA eka bhAgamAM rahe che. atto varjivimA voiMgaraH paraM vaDhivimA vadyAmi have AnI pachI kALavibhAgane kahuM chuM, A kALavibhAga tesiM-teSAM A nArakIya jIvonA vaaihuM-caturvidharmu cAra prakAranA che. je 159 che anvayArtha-A nArakIya jIva saMtaruM ghag-saMtatiM prANa pravAhanI apekSAthI 3rUcA nAvikA anAdi vi-2 ane 3 nAsiyA-saritAda anaMta che tathA hiduM -ritti bALa Ayusthiti ane kALasthitinI apekSAthI sAcA vi ca-saMpannavariyA sAdI ane sAMta che. 160 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 32 2 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha -- paDhamAe - prathamA paDelA naraunI Ayusthiti ukkoseNa- utka utsRSTanI apekSAthI egaMsA garovamaM - ekaM sAgaropamam me sAgaranI hai tathA jahanneNaMjaghanyena jaghanyanI apekSAthI dasavAsa sahassiyA - dazavarSasahasrikA hajAra varSanI che. 5161aa dasa manvayArtha - doccassa - dvitIyAyAH jIna narasunI Ayusthiti ukkoseNautkarSeNa utsRSTanI apekSAthI tinneya sAgarA-trIneva sAgarAn RNu sAgaranI che. tathA jahantreNa egaM sAgarovamaM - jaghanyena ekam sAgaropamam 4dhanyanI apekSAthI eka sAgarApama pramANu kahela che. 5 162 // manvayArthaM--taiyAe-tRtIyAyAH trIna naraunI Ayusthiti ukkoseNautkarSeNa utsRSTanI apekSAthI sattevakhAgarA saptaiva sAgarAn sAta sAgaranI che tathA janeNaM-jaghanyena dhanyanI apekSAthI tinneva sAgarovamANi - trINyeva sAgaropamANi sAgaranI viyAhiyA - vyAkhyAtAH DI che // 163 // anvayArtha - cautthIe - caturthyAH thothA naraunI Ayusthiti ukkoseNautkarSeNa utsRSTanI apekSAthI dasasAgarovamA - dazasAgaropamANi sa sAgaranI che tathA jahantreNa - jaghanyena dhanyanI apekSAthI sattevasAgarovamA - saptaivasAgarovamANi sAta sAgaranI che. 5 1645 anvayArtha--paMcamAe-paJcamyAH pAMthamA narahanI mAyusthiti ukkoseNautkarSeNa utguSTanI apekSAthI satteva sAgarovamA - saptaiva sAgaropamANi sattara sAgaropama pramANu tathA jayanyanI apekSAthIdasa sAgarApama pramANu kahela che. [165) anvayArtha - chaTTie - chaSThayAH chaThThA naraunI Ayusthiti ukkAseNa- utkarSeNa utsuSTanI apekSAthI bAvIsasa garAu-dvAviMzati sAgarAn bhAvIsa sAgarIyabha zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 323 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANa che tathA gaLaM-jaghanyanI apekSAthI sattAnA jovA-satArA sAmALi sattara sAgaropama pramANa vicAphiyA-cahAtA kahela che. 16dA anvayArtha-sattama-samAcAH sAtamA narakanI Ayusthiti utkRSTanI apekSA terAnorama-travrAjU sAna tetrIsa sAgaropama pramANa tathA sLa-na jora jaghanyanI apekSAthI vAvIrUM sAjovA-dAviMtikAjomALa bAvIsa sAgaropama pramANu vivANiyA-cATyAtA kahela che. te 167 che anvayArtha-A karuM taiyaoi vivAhiyA-vA gAyuH sthiti naithijALAM cAlyAnA jeTalI jeTalI ane bhinna bhinna narakamAM nArakiya jenI utkRSTa ane jaghanya Ayusthiti ahIM batAvavAmAM Avela che nA tesiM jahannukkosiyA bhave-saiva teSAM jaghanyotkRSTikA bhavati meTalI 4 melA Ayasthiti jaghanya ane utkRSTa e nArakIya jIvonI jANavI joIe. me 168 che anvayArtha-e nArakIya tyAMthI nIkaLIne garbhaja tIca ane manuSyamAM paNa janma dhAraNa kare che ne rUcAnAcavAnAm nArakIya ivenuM sa aa vini-stra ja ca pitAnA zarIrane choDavAthI tAM-anA aMtarakALa, 3onaM-utkRSTa rUpathI baLatarA-anantazAstra anantakALa pramANa che tathA jaghanyarUpathI antarmuhUrtanuM che. A utkRSTa aMtarakALa nigAdanI apekSAthI jANavuM joIe tathA jaghanyakALa- jyAre keI paNa jIva narakathI nIkaLIne garbha ja paryApta mamAM utpanna thAya che ane aMtamuhUrta Ayu samApta karIne kilaSTa adhyavasAyanA vazathI pharIthI narakamAM utpanna thAya che. tenI apekSAthI jANavuM joIe. e 169 che anvayArtha-rSi vAgo badho sAro vi ja saMhAsano sasto vihANAI-eteSAM varNataH gandhataH rasasparzataH api ca saMsthAnadezataH sahasrazaH vidhAnAni A nArakIya jInA varNa, gaMdha, rasa, ane sparza tathA saMsthAnarUpa dezanI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 324 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apekSAthI khIjA paNa ghaNA bheda thaI jAya che. 5 170 // ,, have pAMca Indriya tiryaMca jIvAne batAve che--" pacaci " ItyAdi annayA --sthi tivilAbo suviA--AndriyAH tiryaMnnaH dvividhAH pAMca Indriya tiryaMca e prakAranA triyAdyiA-thANyAttAH kahela che. saMmUmitivijJAno tA namavatiyA-saMmUzcimatiyaMdha tathA rAmapuAnti|: (1) sa'sUcchima tiya "ca ane (2) gaja tiryaMca. ane paryAsinA abhAvamAM je sadA samUcchitanI mAphaka hoya che te samUcchama paMcendriya tayaca che. tathA garabhathI jenI utpatti thAya che te garbhaja pa Mcendriya tiryaM ca che. 5 171 nA anvayA--duniA te tivijJA mave-dvividhAH te tritridhAH mavRtti A e prAranA tiryaMca traNa prakAranA vadhumAM hoya che. narucarA thayA tA nacarAUSA: cacAH tathA namazrarAH jaLacara 1 sthaLacara, 2 nabhazrcara-khecara 3 have huM seli epa-temAM evAr enA bhedone kahuM chuM te muLa-dhrujIta sAMbhaLe / / 172 / / jalacara jIvoM kA nirUpaNa have jaLacara jIveAnA viSayamAM sUtrakAra kahe che--mA'' ItyA|i anvayA--maAjImAM mA mA mukumAro ca-masyA: aa: prAAH tathA marAH samumArasthya matsya, kacchapa, grAha tathA magara ane ziSumArasAMsa A pramANe nayA-jJajarAH jaLacara jIva paMcAmAciA-padmaSA gAnyAtAH pAMca prakAranA kahela che. / / 173 // anvayA----te save chole-te sarve hodero A saghaLA leAkAkAzanA eka pradezamAM rahe che. na savastha-na sarvatra leAkAkAsanI saghaLI jagyAmAM nahIM ema vicAdiyA-kayAkhyAtA vItarAga prabhue kahyuM che. hasto teneiM vakviMdvrAjJavibhaagN vocchaM- ataH teSAM caturvidham kAlavibhAgaM tu vakSyAmi ve khAnA pachI AnA cAvidha kALavibhAga kahuM chuM. te A pramANe che. ! 174 5 anvayA-saMtarUM pappA vica padmavaNiyA-satti prApya anAAi vi 2 ayaMttitAH sa MtatinI apekSAthI A jIva anAdi ane anaMta che. tathA rUiM vaDuca sAcA savavattiyA-sthiti pratIsya sAAi: avi A cekSitAH sthitinI apekSAthI sAdI ane sAMta che. ! 175 // zrI uttarAdhyayana sUtraH 4 325 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha-Azairi afTa-lAguH rithatiH A jaLacara yonI mAyusthiti ukkoseNa egA puvva koDI u jahanniyA antomuhuntaM-utkarSaNa gwaaN pUrvoTi vaMciT lattamuhUrta utkRSTanI apekSAthI eka pUrvakeTi pramANa tathA jaghanyanI apekSAthI eka aMtamuhUrta kALapramANu batAvela che. 176aaaa anvayArtha-sacarA caDisTavALA sthitiH tathA A jaLacara jIvonI kAyasthiti uoseLa-varSe utkRSTanI apekSAthI pUtrolI pu-pUrvoTI chUthama pUrvakeTi pRthakRtva ane kriyA-jJAnyiA jaghanyanI apekSAthI aMtamuhuraM-batamuhUrtam eka aMtamuhUrta kahevAmAM Avela che. 177 anvayArtha-kacarA-jIvALAmuM jaLacara jIvonA saU #INa vinansijo vAce catte pitAnA zarIrane choDIne pharIthI eja zarIramAM AvavA sudhInA aMtaraM-antaram vi2745 ukkosaM-utkRSTam dRSTa aNaMtakAlaM-anantakAlam nigAhanI apekSAthI anaMtakALa tathA vayajU- m jaghanyakALa banatamuhurta-antamRdursa aMtarmuhUrta jANavuM jAIe. saMmUcchima tiryaMcanI tathA garbhaja tiryanI sthiti eka sarakhI batAvavAmAM Avela che. be saMkhyAthI laIne nava sudhInI saMkhyAnuM nAma zAstrIya bhASAmAM pRthata che. jaLacara jIvonI kAyasthiti ATha pUrva keTinI hoya che. te e eTalI AvA prakAre che ke, paMcendriya tiryaMca tathA manuSyanA aMtararahita bhava utkRSTanI apekSAe ATha ja thAya che. emanI Aya meLavavAthI eTalI pUrva keTI Ave che. emanAmAM jugalIyA hatA nathI. ke jethI kahevAyela viSayamAM virodha AvI zake che 178 che sthalacara jIvoM kA nirUpaNa sthaLacara A prakAranA che -"vAra) ItyAdi ! anvayArtha-sTA-DhavaH sthaLacara jIva je paMcendriya tiryaMca jIva che te suvihA-dvividhAH be prakAranA hoya che. jaqyA parisanvaya-vApA pariNaya cAra pagavALA tathA parisarSa AmAMthI nAmbA raviThTha-nageSada tarvivAda cAra pagavALA tiya ca cAra prakAranA che. te je vistAro su-tAra vartavataH zray ene huM kahuM chuM te sAMbhaLe che 178 che anvayArtha-purAhunA duhurA vijaya sAhagyA-gvurAH dipuraH rANI vaH sanattA jenA pagamAM eka kharI hoya che e eka kharIvALA paMcendriya tiryaMca jIve che. jema ke, ghaDA vigere jenA pagamAM be kharI hoya che te be kharIvALA paMcendriya tiryaMca jIva hoya che. jema ke, gAya vagere. hIrA-mANavA kamaLanI dAMDInA jevA jenA paga hoya che te gaDIyAda paMcendriya tiyaca jIva che. jema hAthI vagere. sALA-sanavAvAH jenA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagamAM nakha hoya che te sanakhapada paMcendriya tiryaMca jIva che. jema ke, siMha, bilADI, kUtaro vagere. te 180 | anvayArtha-rinA kuvA mave-risaH dividhA mavatti parisarSa paMcendriya tiryaMca jIva be prakAranA hoya che. 1. bhUja parisarpa 2. uraH parisarSa paMcendriya tiryaMca bhujAthI arthAt bhujA samAna zarIranA avayava vizeSathI sarake che, te bhuja parisapa kahevAyela che. je vakSasthaLathI sarake che te uraH parisarSa kahevAya che. bhuja parisarSa joDuM-TTdha: jema godhA vagere. tathA ura parisarSa mahimA-mahAyaH sa vagere arthAt godhA, Adi jIva bhujaparisaryuM che. ane sarpa vagere. ura parisaryuM che. vALanA ma- ne mamita A bhujaparisarSa tathA ura parisarSa paNa aneka prakAranA hoya che. 181 anvayArtha-te sanve-te te A sthaLacara jIva chole-jokrejha lokanA eka bhAgamAM rahe che. na sannAtha-na sarvatra sarvatra nahIM. vivAdiyAthayAtA evuM vItarAga prabhunuM kathana che. patto-zataH have enA tejarsa raSyi zAstravimA vo che-tevAM rAdhim vimA vAri A saghaLA sthaLacara jIvonA cAra prakAranA kALavibhAgane kahuM chuM ke 182 anvayArtha-te A prakAre che saMtaruM-sati pravAhanI apekSAthI gaUTcAanAdi e saghaLA anAdi che ane kapAsiyA-arthavaritA: anaMta che. tathA ThiI paDucca. sAiyA vi ya sapajjavasiyA-sthitiM pratItya sAdikAH api ca ravisitA sthitinI apekSAthI sAdI ane sAta che. 183 che anvayArtha-tharALa mArUti paDhiyovamAruM rijika udyoga viyAdicAsthararAnAM mAthusthitiH popamAni na thAyAnA A sthaLacara jIvonI utkRSTa Ayurithati traNa palyopamanI kahevAyela che tathA jaghanya Ayasthiti aMtamuhartanI kahevAyela che. te 184 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 32 7 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha-tha4tharALa jAgari-tharAdAjU zAyathiHi A pramANe A sthaLacara paMcendriya tiryaMca jInI kAyasthiti utejI-varSe utkRSTathI puvvakoTipuhatteNaM tinnipaliyovamAI viyAhiyA- pUrvakoTi pRthaktvena trINi palyopamAni cAracAtA pUrvakeTI pRthaphatvathI adhika traNa patyanI ane kavi bomuhuraM- nanyi anna muhUrtamU jaghanyathI eka aMtamuhUrtanI batAvAyela che. ahIMyA e vizeSatA che ke, garbhaja bhUjagarisarSa ane ura parisarSanI Ayusthiti pUrva keTInI hoya che tathA saMmUrchAima janamavALA bhujaparisarSanI Ayu beMtALIsa hajAra ( 42000 ) varSanI tathA uraH parisarSanI tepana hajAra (53000) varSanI Ayu hoya che. saMmUchima sthaLacara jInI Ayu sAmAnya rUpathI coryAsI hajAra (84000) varSa pramANanI hoya che. traNa palyopama pramANa je utkRSTa Ayu ahIM sthaLacara tiryaMconI kahevAyela che che te bhegabhUminA tiryaMconI apekSAthI kahevAyela che. A sthiti temanI lavasthiti che. kAyasthitine vicAra A pramANe che-manuSya heya agara te tiryaMca hoya, saghaLAnI jaghanya kAyasthiti ne bhavasthitinA samAna aMtarmahata pramANa che. sthaLacara jInI kAyasthiti sAta ATha bhava sudhInI che. tenA pachI te avazya bhavane choDI de che. AnuM tAtparya e che ke, A sthaLe bhavasthiti ane kAyayitine laIne sthiti batAvela che. keI paNa janma pAmIne temAM jaghanya athavA utkRSTa jeTalA kALa sudhI jIvI zake che, te bhavasthiti che. vacamAM bIjI kaI jAtimAM janma na laIne keI eka ja jAtimAM vAraMvAra utpanna thavuM e kAyasthiti che. A pramANe ahIMyA sthaLacara jIvonI kAyasthiti sAta ADa bhavapramANu kahela che. keI paNa sthaLacara jIva ekI sAthe pitAnI jAtimAM sAta athavA ATha bhava sudhI rahyA pachI avazya te jAtine choDI de che. saghaLA tiryaMconI kAyasthiti bhavasthitinI mAphaka eka sarakhI hotI nathI. A vAta pahelAM kahevAyelA varNanathI ahIM batAvela che. pUrva keTI pRthakRtva adhika je traNa palyanI cAra pagavALA tiryaMconI kAyasthiti batAvela che. te tene sAta athavA ATha bhane grahaNa karavAnI apekSAthI batAvela che. kAraNa ke, pUrva keATI pramANa AyuvALA tiryaMconA cAra pagavALA tiryomAM utkRSTathI sAta athavA ATha bhava hoya che. tethI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu nahIM. kAraNa ke, paoNMcendriya nara athavA tiya ce ne tenAthI adhika nira tara bhavAMtarAnA abhAva che te khAdya keI ne kAI bIjI jAtimAM tenA janma thAya che. jema kahela che ke sattazmavA 3 ttiImaNuTM " Iti ! A kAraNe ATalI ja adhikatAnA sabhava hAI zake che ema jANavuM joIe. thacarAga vijJaDhasmi sad ANu-sthajavarALAM canne me jAye sthaLacara jIveAnA pAtAnA zarIra chADavA pachI antara ujjosa-aMtaram utkRSTam aMtara utkRSTa anaMtAruM-ananta kAlam anatakALa pramANa tathA gAya-dhanyanuM jadhanya santomudguruM-antamutter aMtarmuhUta pramANunuM che. ! 185 189 5 khecara jIva kA nirUpaNa nabhaththara jIvonA viSayamAM have sUtrakAra kahe che. zamme 3" ItyAdi anvayAtha pavittuLo-LaH nabhazcara pakSi-pa'cendriya nalazcara jIva canviA--suvidhAH cAra prakAranA odhavA poSanyAH jANavA joIe. arthAt nalakcara pacendriya tiya "ca cAra prakAranA heAya che. 1 janme dharmAni ca pakSA-carmarUpa jenI pAMkhA heAya evA cacaTaka arthAt cAmAciDiyA Adi pakSI, homapaNI-homakSiLaH leAsapakSI-jenI pAMkha zamapradhAna haiAya che. evA rAjahusa vagere samuliyA--samudraLiH samudga pakSI-jenI pAMkha saMpUTaka jevA AkAranI hoya che. evA pakSI vizeSa vivacavaNI-vatatapakSInA vitatapakSI je peAtAnI pAMkha pasArIne bese che. samudgapakSI tathA vatatapakSI A baMne prakAranA nabhakcara 5'cendriya tiya cajIva, aDhIdvipanI bahAraja jovAmAM Ave che|18| anvayA--te satve te sarve A saghaLA nabhazrvara paoNMcendriya tiya ca jIva chone vesejo verAvartinA lAkanA eka bhAgamAM DAya che. 6 sava"--R sarvatra sarvaleAkamAM nahI' ema vidyAAi-AAnyAtA tIrthaMkara di mahApurUSonuM kathana che. tto-taH have huM teai pabliklR jAvimAna yuddhomAM catuviSam jJAtimAM vakSyAmi AnA cAra prakAranA kALavibhAgane kahuM chuM // 188 // anvayA-saMtarUM jaLanA triya agaliyA-kSantati prAca anAvijJa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 329 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizva bacatAH A jIva satatinI apekSAthI anAdi ane anaMta che. tathA ThiI paDucca sAiyA vi sapajjavasiyA - sthiti pratItya sAdikAH api sprykavitA: sthitinI apekSAthI sAdI ane sAMta che. ! 189 5 anvayAtha--bhavasthiti ane kAyasthitinA bhedathI sthiti e prakAranI che. AmAM vALa Aphei-veMcaraLAm bacusthitiH khecara jIvonI bhavasthiti utkRSTanI apekSAthI rahiyotramaNa mAno saMvajJano mave natriyAvratomukuttuMropamanyAsalyeyatamo mALo mati jJayiA antamudbhUttam palyanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che tathA jaghanyanI apekSAthI antarmuhUta che. 5 190 // anvayAtha --vacArALa-leparALAnlR A. khecara nabhazrvara tiryaMca pacendriya jIvonI vADi-dAsthitiH kAyasthiti dyotteLa-nena utkRSTanI vyapekSAthI puvvakoDI puhatteNa paliyarasa asaMkhabhAge - pUrva koTIpRthakatvena palyasya amatsyamAH pUrva kATI pRthakatvathI adhika palcApamanA asakhyAtamA bhAga pramANa che tathA namiyA atomukurtta-jJayiA antamudUttam jadhanya aMtarmuhUta che. nabhaththara jIvonI je bhasthiti palyanA asaMkhyAtamA bhAga pramANu kahela che te bhAgabhUminA pakSionI apekSAthI jANavI joie. kAraNa ke, tenAthI bhinna garbhaja pakSionI pU kATI tathA samUcchima pakSIonI beterahajAra (72000) varSanI Ayu hAya che. eneA aMtarakALa nigeAdanI apekSA utkRSTa anaMtakALanA che. jadhanya aMtarmuhUtanI che ! 191 192 // tenA vaNu, gaMdha, rasa, sparza, ane saMsthAnanA bhedathI aneka bheda hAya che.193 manuSyoM ke bheTha kA nirUpaNa have manuSyeAnA viSayamAM kahe che maNuyA * ItyAdi ! anvayA---majIyA vimeyA-manunA: dvividhamendrAH manuSyanA be bheda che te vizvayo me muLa-tAjjItayataH me sthULu huM e bhedone kahuM chuM te sAMbhaLeA. saMmucchimA ya maNuyA gabbhavakaMtiyA tahA-saMmUcchimAzca manujAH garbhavyutkrAntikAstathA 1 samUcchima manuSya, khIjA garbhaja manuSya A pramANe manuSyanA be bheda che. 194 anvayA--AmAM ne-ce je matiyA te tividdA viyAdyiA--maiyuhrAntikA te trividhAH kyAkyAtAH garbhaja manuSya te traNa prakAranA kahela che. janma ammamUmAyatA antarathIvayA jarmanAtha tathA banyadvIyajJAH kama bhUmi, kama bhUmi tathA aMtaradvIpaja. kamabhUmimAM je utpanna thAya che te ka bhUma manuSya che. bharatakSetra, airAvatakSetra, ane mahAvideha kSetra, A traNe |ma bhUmiche. AmAM je manuSya utpanna thAya che tene kamabhUma kahela che. jenAmAM zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 330 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSi vANijya, Adi karma karavAmAM nathI AvatAM te akarmabhUmi che, A akarmabhUmimAM jenI utpatti thAya che te akarmabhUma manuSya che. haimavata kSetra, harikSetra, ramyakakSetra. vagere kSetra akarmabhUmi che. samudranI vacamAM je dviIpa heAya che tene AMtaradvIpa kahe che. A AMtaradvIpamAM je manuSya utpanna thAya che te aMtaradvIpa ja manuSya che. te 15 che anvayA-jAsatIvIdA mevA avIruM-vaakriyA mAIviMzati karmabhUmi paMdara che. pAMca bharata, pAMca airAvata, ane pAMca mahAvideha akamabhUmi trIsa prakAranI che, pAMca haimavata, pAMca hari varSa, pAMca ramyaka varSa, pAMca hairaNyavata, pAMca devakurU, pAMca uttarakurU A pramANe aDhI dvIpanI A trIsa bhegabhUmi che. aMtaradvIpa aThAvIsa prakAranA che. jethI temAM utpanna thayelA prANI-manuSya paNa aThAvIsa prakAranA mAnavAmAM Avela che, aMtaradvIpanI aThAvIsa prakAranI saMkhyA A pramANe samajavI joIe. himavAna parvatanI pUrva tathA pazcima vidizAomAM phelAyela cAra keTIemAM traNa traNa ejanathI cheTe che. traNa traNase jana lAMbA piLA cAra aMtaradvIpa che tene pRthakacatuSka kahe che, tenA pachI ekeka se cajananA cheTe cAra cAra lAMbA piLA AMtaradvIpa che tene dvitIyacatuSka kahe che. A pramANe pUrva pUrvanI apekSA bAdanA pratyeka AMtaradvIpa catuSkathI dUra ane laMbAI pahoLAImAM eka ekasa ejananI vRddhi karIne trIjA cethAthI laIne sAtamA catuSka paryata pAMca catuSkane samajavA joIe. A pramANe himAvAna parvata para aMtaradvIponA sAta catuSka che. temAM prathama catuSkamAM dakSiNa kramathI IzAna Adi vidizAomAM rahelA cAra aMtaradvIpanA nAma A pramANe che. ekArUka 1. AbhASika 2. vaiSANika 3. lAMgulika 4. che. bIjA catuSkanAM nAma-hayakarNa 1. gajakarNa 2. gekarNa 3. zabyulikaNuM 4. che. trIjAnAM nAma-Adarzamukha 1. meSamukha 2. ahiMsukha 3. gomukha 4 che. thAnAM nAma-azvamukha 1. hastimukha 2. siMhamukha 3 vyAghamukha 4. che. pAMcamAMnA nAma-azvakarNa 1- siMhakaNuM 2, akarNa 3. ane karNaprAvaraNa 4 che. chaThAnA nAma-ulkAmukha 1. meghamukha 2. vighanamukha 3. vi daMta 4 che. sAtamAnA nAma-dhanaraMta 1. lakRdaMta 2. gUDhadaMta 3. ane zuddhadaMta 4. che. A pramANe aMtaradvIpanI saMkhyA aThThAvIsa hoya che. A ekerUka Adi ataraupamAM kamathI ekarUka Adi nAmavAlA yugaladhamI nivAsa kare che. aMtaradvIpanAM nAma parathI temanAM nAma hoya che. temanAM zarIra pramANa vagere "gantIve" ItyAdi ! gAthAo dvArA kahe che. aMtaradvIpamAM rahevAvALA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 3 31 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya ATha so dhanuSa ucA tathA sarvadA AnaMdita hoya che te yugalabhAva pALe che. temanI Ayu patyanA asaMkhya bhAga pramANa che 1. emanA pRSTha karaMDaka cesaTha che. teo caturtha bhaktathI AhAra kare che. tenuM pAlana ogaNyAzI (79) divasa sudhI thAya che. arthAt egaNyAzI divasa pachI te yuvAna thaI jAya che. 2. zikharI parvatanA pUrva pazcimanI vidizAomAM phelAyela keTIomAM paNa upara kahevA prakArathI Aja aThAvIsa aMtaradvIpanI sthiti samajavI joIe. A pramANe aMtaradvIpanI saMkhyA je ke chappana thAya te paNa himavata saMbaMdhI tathA zikhara saMbaMdhI aMtaradvIpane abhinna mAnIne tenI saMkhyA aThAvIsa kahela che. AthI ahIMyA saMkhyA saMbaMdhI AzaMkA na karavI joIe. A prakAranA garbhavyutkrAMtika manuSyanA bheda kamazaH karmabhUmimAM paMdara, akarmabhUmimAM trIsa, ane aMtaradvIpamAM aThAvIsa samajavA joIe. 19dA - have saMmUchima manuSyanA bheda kahe che-"saMkurijhama" ItyAdi . saMmUcchika manuSyanA bheda A pramANe samajavA joIe. saMmUcchika ane garbhavyutkrAMtika manuSyanI sthiti lekanA eka bhAgamAM samajavI joIe17 saMtatinI apekSA arthAt pravAhI rUpathI anAdi ane anaMta che tathA sthitinI apekSAthI sAdI ane sAta che. 198 che Ayurithati utkRSTa traNa peDhyAmanI che ane jaghanya aMtarmuhUtanI che 1lA enI kAyasthiti utkRSTa nava pUrvakeTI adhika traNa patyekamanI che. ane jaghanya aMtarmuhUrtanI che. enuM aMtara nigadanI apekSA utkarSathI anaMtakALa samajavuM joIe ane jaghanyathI aMtamuhUrta che. . ra00 ra01 tathA varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna ane dezanA bhedathI enA aneka bheda hoya che. je 202 che devoM ke bheda kA nirUpaNa manuSyanA viSayanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra devanA viSayamAM kahe che-"revA' ItyAdi anvayArtha-sevA razvipurA-revA tuvidhA pura: tIrthakara gaNadharee deva cAra prakAranA batAvyA che. te riyo me sukha-ttAna kIrtatA ne zrA te huM kahuM chuM te sAMbhaLe tenA cAra prakAra A pramANe che momina nAmantara nora mALiyA-maunera, racanA, kayotiH, vaimAnivaH 1. bhavanavAsI, 2. vyaMtara, 3. tiSi ane 4. vimAnika. 203 anvayArtha-mavanavANI raddI-avanavAsinaH varAchA AnI aMdara bhavanavAsI deva dasa prakAranAM che tathA vanavArio-vanavAHi cantara deva ATha prakAranA che, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ voziyA-niSivara jyotirSi deva paMviA -vaMvavidha pAMca prakAranA che. taET-tathA tathA mALiyA-vaimAnijA vaimAnika deva suvi-iivadhAH be prakAranA che. je 204 have bhavanavAsI devenA nAma kahe che-"ahura" ItyAdi .. anvayArtha-mAkhavALio-avanavAsinaH bhavanavAsIonA dasa prakAranA bheda A prakAranA che aNu-bApa asurakumAra, nAyuvALA-rAjA nAgakumAra, suparNakumAra, viSna-virAraH vidhutakumAra, bI-3 agnikumAra, tIvohI-poicaH udadhikumAra, rita-virAra dikakumAra, vAcA-vAtA vAyukumAra, tathA LiyA-stanatA svanitakumAra, A saghaLAne kumAra A mATe kahevAmAM Avela che ke, te saghaLA asurakumAra Adi bALakainA jevA AkAra dhAraNa kare che tathA bALakanI jema jevAvALAne te priya lAge che. khUba sukumAra hoya che, madu madhura ane lalita bele cAle che. suMdara suMdara vaikayIkarUpa banAve che. kumAranI mAphaka temanuM rUpa, vezabhUSA, bhASA vagere uddhata hoya che. AbharaNa vagere paherI rAkhe che, zastrAdikane dhAraNa kare che, yAna vAhana upara savArI kare che. e adhika rAgavALA hoya che. kAyama khelakadamAM emane adhika prIti rahyA kare che. asurakumAra kadAcita bhavanamAM paNa rahe che. paraMtu te vadhu pramANamAM AvAmAM rahe che, temanA AvAsa judI judI rItanA ratnanI prabhAvALA caMdaravAothI samanvita hoya che. asurakumAranA zarIranI jevI avagAhanA hoya che te anusAra A AvAsanAM paNa pramANa rahe che. bAkInA je nAgakumAra Adi kumAra che te AvAsamAM rahetA nathI paraMta bhavanamAM ja rahe che. emanAM e bhavana bahArathI goLa ane aMdarathI corasa hoya che A bhavanene nicene bhAga kamaLanI dAMDI jevuM hoya che. ra05 have yaMtaronAM nAma kahe che-"vijaya" ItyAdi 1. anvayArtha--vALamaMta kavi-cattara kavidhA vyantara deva ATha prakAranA che te A pramANe che visAyamUvA-pirAmUlA: pizAca, bhUta, navAca8 yakSa, rAjA-rAkSasaH rAkSasa, visarA-nniraH kinara, vi. puritA-viMga S: kiM purUSa, mahobA dhavA-mano dharyA mahAraga, tathA gAMdharva bIjA paNa je "arsfoor" vagere ATha vyatara batAvela tene paNa aMtarabhAva A AThamAM thaI jAya che. je 206 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jAtinA bheda kahe che-"saMta" ItyAdi ! anvayArtha---paMca korUADhayA-vaMdhA cotirastrAH pAMca tiSka deva che te A pramANe che. candrA candramA, sUra-sUryA sUrya navavaInakSatrA nakSatra, T-: graha ane tArATM -TILo: tArAgaNa A tiSka deva ciA-thatA aDhI dvIpanI bahAra sthira che. tathA aDhI dvIpamAM vicAraNo-vivArikhaH gatizila che te niraMtara sumerU parvatanI pradikSaNA kare che. agyAraso ekavIsa jojana merUne choDIne enAM vimAna tenI cAre dizAemAM abAdhitarUpathI satata rIte pradakSiNA kare che. je 207 have vaimAnika denA bheda kahe che -"remaiLavA" ItyAdi / anvayArthaje mALiyA revA te suvidhA vihirA-ce vaimAnika sevA te phividhA AdyAtAje vaimAnika deva che te be prakAranA batAvela che tevA tai gphuvA-popaTa tathA varaNAtItAH 1. ka9papana tathA 2. kapAtIta. jemAM Indra sAmAnika, trAyazciMza, Adi dasa prakAranA devonI maryAdA hoya te kahyuM kahevAya che tenI aMdara utpanna thanArA deva kahevapanna che. saudharma devalokathI laIne acuta devaloka sudhInA deva kapipapanna kahevAya che tathA je devalokamAM A dasa prakAranA devonI maryAdA nathI hotI tyAMnA deva ka9yAtIta kahevAya che. A saghaLA nava thriveyaka, pAMca anuttara vimAnamAM rahevAvALA che, A vimAna saudharma Adi devalethI upara che. A pramANe kapipapannaka ane kahayAtItanA bhedathI vaimAnika deva be prakAranA kahela che. je 208 ) have ko55nna devonA bheda kahe che-" jovA" ItyAdi ! anvayAtha-saLavA vArasada-pa durAdhA kApapanna vaimAnika devonA bAra bheda A prakAranA che. sozmIsANo samAramArdavA mojA laMtagA mahAsukA sahassArA ANayA pANayA tahA accuyA-saudharmIzAnakAH sanatkumAra mAhendrAH brahmalokAH lAntakA: mahAzukrAH sahasrArAH AnatAH prANatAH AraNAH tathA mathurAH saudharmo 1, IzAnaka 2 sanatakumAra 3 mAheMdra 4 brahmaloka 5, lA-taka 6, mahAzukra 7, sahastrAra 8, Anata 9, prANata 10, AraNa 11, ane azruta 12. rUti vAsu-ti vova muH A saghaLA kapapanna deva bAra prakAranA che. saudharma nAmanA prathama devalokamAM je deva utpanna zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 334 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che te saudhama deva che. IzAna nAmanA bIjA devalaikamAM je deva utpanna thAya che te IzAna athavA izAnaka deva che A pramANe AgaLanA devalAkamAM utpanna thavAnA sAhacaya sa MbadhathI sanatkumAra, mAhedra Adi deva jANavA joIe. ra0921na have kalpAtota devonA bheda kahe che-"vaLAA '' ityAdi anvayAne 3 vpAyA tevA te suviddA viyAphiyA-ce tu vAtItA revA te dvividhAH vyAvAtAH je kapAtIta vaimAnika deva kahevAmAM AvyA che te e prakAranA che. novijJAttarAveva traiveyAnuttarAmya 1 traiveyaka ane 2 anuttara arthAt-navagrUveyakemAM je deva utpanna thAya che te caiveyaka che ane je pAMca anuttara vimAnAmAM je utpanna thAya che te anuttara vimAnavAsI deva che tenI aMdara je caiveyaka deva hAya che te nava prakAranA che. ! 211 // lAkanA sthAna purUSanA AkAra jevA hAya emAM DAkamAM sthAnApannanA A nava caiveyaka che, A kAraNe je rIte DAkamAM AbharaNu vizeSa hAya te pramANe leAkarUpa purUSanA A nava caiveya AbharaNu svarUpa che tenI aMdara je deva rahe che te caiveyaka kahevAya che. traiveyakAmAM traNa traNa trika hoya che. (1) astana adhastana (2) adhastana madhyama (3) adhastana uparatana (1) madhyama adhastana (2) madhyama madhyama (2) madhyama uparatana. (1) uparatana akhrastana (2) uparitana madhyama (3) uparatana uparitana A pramANe A traNe trika maLIne nava thaI jAya che. A adhastana adhastana Adi traNa traNa trikAmAM rahevAvALA deva paNu adhastana adhastana Adi rUpathI kahevAyA che. A pramANe prathama adhastana adhastana, adhastana madhyama, adhastana uparitana rUpa trikamAM rahevAvALA deva adhastana adhastana, adhastana madhyama, adhastana uparitana, nAmathI kahevAya che, A pramANe bIjA-madhyama adhastana, madhyama madhyama, ane madhyama uparitana trikamAM tathA trIjA trika uparitana adhastana, AdimAM paNa jANavA joIe. vijaya 1, vaijayanta 2 jayaMta 3 aparAjIta 4 ane sarvAtha siddha pa A pAMca anuttara deva kahevAmAM Ave che. A pramANe vaimAnika devonA aneka bhede hAya che. // 212 215 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 335 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devoM ke sthAnAdi kA nirUpaNa have emanA sthAnAdikane kahe che -"DhoraNa" ItyAdi ! anvayArtha-te sadave sToksa inmi vivAhiyA-te sarve sozya gva thAkyAtAH A saghaLA vaimAnika deva lekanA eka vibhAgamAM rahe che. evuM bhagavAna vItarAganuM kathana che. rUtto te ivadivaTuM vimA yujhaM-gataH teSAM varSam vaDhivimA vakSyAmi have AnA pachI huM emanA cAra prakAranA kALavibhAgane kahuM chuM. te A pramANe che saMtaruM pacqNAcA vi gajanavaNiyAsattati prArtha anAdrivAH vaNitA saMtati pravAhanI apekSAthI anAdi tathA aparyavAsita che ane sthitinI apekSAthI sAdI ane sAMta che. 216 217 devoM kI AyuH sthiti kA nirUpaNa have sUtrakAra devonI sthiti batAve che-sA"i ItyAdi ! anvayArtha-megA-yAnA bhavanavAsInI sthiti Ayu sthiti - utkRSTanI apekSAthI sAthe #NAna-sAdhi chuM HTTITH theDIka adhika eka sAgaropamanA che A pramANe AgaLa paNa sAgara zabdathI sAgaropama samajavuM joIe. pramANa be prakAranA batAvela che. laukika pramANa, ane bIjuM lokottara pramANe sAgaropama pramANa kALa le kettara pramANa che. -jJaghajena bhavanavAsIonI Ayurithati jaghanyanI apekSAthI suvAsiyA-rAvapaisanniA dasa hajAra (10000) varSanI che. bhAvArtha--ahIM bhavanapati nikAnI jaghanya ane utkRSTa sthiti batAvavAmAM Ave che. te A prakAre jANavI joIe. bhavanapati nikAyanA asurakumAra, nAgakumAra Adi dasa bheda che. dareka bhedanA dakSiNAdhanA adhipati ane uttarArdhanA adhipatirUpathI babe Indra che. emAMthI dakSiNa ane uttaranA be asurendronI utkRSTa sthiti A pramANe che-dakSiNAInA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 336 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhipati camara nAmanA asurendranI sthiti eka sAgarapamanI tathA uttarAnA male nAmanI asurendranI sthiti eka sAgarApamathI ceDI vadhu che. tathA jaghanya sthiti dasa dasa DaeNjAra varSanI che. ahIM je jadhanya sthiti batAvavAmAM Avela che eja sthiti kivISakAnI jANavI joie. kAraNa ke, sthiti prabhAva AphrikAnA sAthe ja hAsa thAya che. A pramANe AgaLa paNa AvuM ja samajavuM joIe. 5 218 / / anvayA--vatA kanyatarALAm vyaMtara devAnI kromena-jjaina utkRSTa TTi-sthitiH sthiti hA~ pahiyovama- jyaoNvanam eka pApamanI che tathA namaeNLa--panthenA jaghanya sthiti vAsasahastiyA-vALapa sanniSThA dasahajAra varSanI che. ! 219 / anyayA-loDsesu-yotindrevu yAtika devAnI sthiti kSobheLarAjena utkRSTanI apekSA trAsalena sAciva kSeLa sAdhim eka lAkha varSathI vadhAre eka palyApama pramANa che tathA nanniyA-jJayiA jadhanyanI apekSA Ayusthiti yovamanumArga-yomASTamALa patthanA AThamA bhAga che, aitiSa devono je eka lAkha varSathI vadhAre eka patyeApama utkRSTa Ayu batAvela che. te caMdranI apekSA ja batAvela che tema jANavuM joI e. kAraNa ke, sUryanI eka hajAra varSa vadhAre eka patyeApamanI utkRSTa Ayu kahela che. grahAnI paNa eTalI ja che. nakSatrAnI utkRSTa sthiti ardhA palyApamanI che, tArAonI utkRSTa sthiti patye|5manA ceAthA bhAganI che. tathA je jadhanya sthiti ahIM palyApamanA AThamA bhAga pramANu khatAvAI che te paNa tArAonI apekSAthI ja kahevAyela jANavI joie. tArAe sIvAya mAkInA jyAtiSakAnI tA jaghanya sthiti palyApamanA ceAthA bhAganI che. ! 220 // anvayA homa~zmi--saudhame saudharma devalAkamAM dorena-vena utkRSTa sthiti ho cetra sArUM niyAAi-Dhau hava sALo cAyAto e sAgarApamanI che. tathA nannenuM mahiyovama-dhanyana cotrama jadhanya sthiti eka pacepamanI che. ! 2215 anvayA sAmi-rezAne IzAna nAmanA bIjA devaleAkamAM ponnenajIvana utkRSTa sthiti te sArUM niyAAi-Dhau sALo yAyAlo be sAgarI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 337 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabhanI cha bhane jahannaNaM sohiyaM paliyovamaM-jaghanyena sAdhikam palyopamam nya sthiti pAmathI thoDI vadhAre che. je 222 . sankyAtha-sarNakumAre-sanatkumAre samatabhAra nAbhanA svAbhAM sattasAgarANi ukkoseNa ThiIbhave-saptasAgarAni utkarSeNa sthitirbhavati haTa sthiti sAta sAgaropamanI che tathA jaghanya sthiti be sAgaropamanI che. 223 | ___ sakyAtha-mAhidami-mAhendre bhADendra nAmanA pakSamA sattasAgarAsaptasAgarAn sAta sArathI sAhiyA-sAdhikAn thoDI padhAre ukkoseNa ThiIbhaveutkarSeNa sthitirbhavati 8STa sthiti cha. jahanneNaM sAhiyA dunni sAgarA-jaghanyena sAdhikau dvau sAgarau dhanya sthiti meM saa||315mthii xiss padhAre cha. // 224 // ___ anvayArtha --baMbhaloe-brahmaloke prajho nAmanA pakSamA dasaceva sAgarAiM ukkoseNa ThiI bhave-dvazaiva sAgarAn utkaSeNa sthitiH bhavati isa sAyamanI unTa sthiti cha. jahanneNaM sattasAgarovamA-jaghanyena saptasAgaropamANi dhanya sthiti sAta sAgaropamanI che. je 225 che anvayArtha-laMtagammi lAntake al-ta nAmanA pakSamA ukoseNa-utkarSaNa Sore ThiI-sthitiH sthiti cauddasa sAgarovamAiM bhave-caturdazasAgarAn bhavati yo| sAgarApamAnI cha tathA jahanneNaM-jaghanyena dhanya sthiti dasasAgarovamANidaza sAgaropamANi isa sAgarApabhanI che. // 226 // manvayArtha-mahAsukke-mahAzukre bhAzuOM namana hepaaisi ukkoseNa sattarasasAgarAiM ThiI bhave-utkarSeNa saptasAgarAn sthitirbhavati iSTa sthiti sAta sAgarAmanI cha tathA jahanneNaM codasasAgarovamA-jaghanyena caturdazasAgaropamANi jaghanya sthiti cauda sAgaropamanI che. je 227 che sa-payAtha-sahassArammi-sahasrAre sahasA nAmAnA devamA ukkoseNa ThiIutkarSeNa sthitiH aSTa sthiti advArasasAgarA bhave-aSTAdaza sAgarAn bhavati sadAra sApabhanI tathA jahanneNaM sattarasasAgarovamA-jaghanyena saptadaza sAgaropamANi jaghanya sthiti sattara sAgaropamanI che. je 228 che anvayArtha:-ANayammi-Anate mAnata nAmanA nAma ukAseNautkarSeNa kRSTa ThiI-sthitiH sthiti uNavIsa sAgarA-ekonaviMzati sAgarAn mAgAsa sAgazepabhanI tathA jahanneNaM-jaghanyena dhanya sthiti aTThArasa sAgarovamA-aSTAdaza sAgarApamANi maDhA2 sAgaropabhanI che. // 228 / / / manvayArtha-pANayammi-prANate prAta nmn| isamA pahAbha ukoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH utkRSTa sthiti vIsa sAgarAI-viMzati sAgarAn pIsa sAla. zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 3 38 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zepamanI tathA jahanneNaM-jaghanyena dhanya sthiti uNavIsaI-ekonaviMzatim mAgAsa sAgaropamanI che. je 230 che sanyAya-AraNammi-AraNe sA245 nobhanA sayAmA samAM ukkoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH utkRSTa sthiti ikvIsaM sAgarAn-ekavIMzati sAgarAn sevAsa sAropabhanI cha. tathA jahanneNaM vIsaI sAgarovamA-jaghanyena viMzati sAgaropamANi 43nya sthiti vIsa sAgaropamanI cha. // 21 // anyAya-accutammi-acyute acyuta nAmAnA mAramA 1 sabhA ukkoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH utkRSTa sthiti bAvIsaM-dvAviMzatim pApIsa sAsazepamanI tathA jahanneNaM ikkavIsaI sAgarA-jaghanyena evizati sAgarAn panya sthiti ekavIsa sAgaropamanI che. e 232 che sa-yAtha-paDhamammi-prathame prathama zreyamAM-stana adhastana nAmanA avayamA ukkoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH Gre sthiti tevIsaM sAgarAiM bhavetrayoviMzatiM sAgarAn bhavati tIsa sAgaropamanI che tathA jahanneNaM-jaghanyeya 45nya sthiti bAvIsaM sAgarovamA-dvAviMzati sAgaropamANi mApIsa sAgaroyamAnI che.|23| __manvArtha-viiyammi-dvitIye Elan AURna madhyama nAmanA aveyamA ukkoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH utkRSTa sthiti cauvIsa sAgarAi bhave-caturvizati sAgarAn bhavati yAvIsa soropabhanI che. tathA jahanneNaM-jaghanyena dhanya sthiti tevIsa sAgarovamA-trayoviMzatiM sAgaropamANi vIsa sA5manI D. // 234 // anvayArtha taiyammi-tRtIye trI0la astana-paritana nAmanA avayamA ukoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH utkRSTa sthiti paNavIsaM sAgarAiM bhave-paMcaviMzati sAgarAn bhavati 5yAsa sAgaropamanI che tathA jahanneNe-jaghanyena dhanya sthiti cauvIsaM sAgarovamA-ceturvizati sAgaropamANi yAvIsa sAgaropamanI cha. // 23 // anvayArtha-cauthammi-caturthe yAthA madhyama astana nAmanA aveyabhA ukoseNa-utkarSeNa kRSTa sthiti chavvIsaM sAgarAiM bhave-SaDvizati sAgarAn bhavati chavIsa sAgaropamanI cha bhane jahanneNaM-jaghanyena dhanya sthiti paNavIsaM sAgarAIpaMcaviMzati sogarAn 5thIsa sAropabhanI cha. // 23 // manvayArtha-paMcamammi-paMcame pAMyamA madhyama madhyama nAmanA dhaivayamA ukoseNa ThiI-utkarSeNa sthitiH 458 sthiti sattAvIsaM sAgarA bhave-saptaviMzati sAgarAn bhavati sattAvIsa sAgaro5bhanI cha tathA jahanneNaM chavIsaI sAgarA zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyena SaDviMzatisAgarAn dhanya sthiti chavIsa ropabhanI cha. // 237 // nma-payArtha-chaThammi-SaSThe 741 madhyama paritana nAmana avayamA adAvIsaM ukkoseNa ThiI bhave-aSTaviMzatiM sAgarAn utkarSeNa sthitirbhavati mAvIsa sAgaropamanI aTa sthiti tathA jahanneNaM sattAvIsaM sAgarA-jaghanyena saptaviMzati sAgarAn dhanya sthiti sattAvIsa sAgaro5manI cha. // 238 // sanyAtha-sattamammi-saptame sAtamA upastina mastana nAmanA aveyamA uNatIsaM u sAgarA ukkoseNa ThiIbhave-ekonatriMzat sAgarAn utkarSeNa sthiti rbhavati Be sthiti morAtrIsa sA5manA tathA jahanneNa aTThAvIsai sAgarA-jaghanyena aSTAviMzati sAgarAn dhanya sthiti -pIsa sAgaropamanI cha / 23 / ___manvayArtha-aTThamammi-aSTame 208mA upastina madhyama nAmanA aveyamA tIsaM tu sAgarAI ukkoseNa ThiIbhave-triMzataM sAgarAn utkarSeNa sthitirbhavati trIsa sAropabhanI aSTa sthiti tathA jahanneNa-jaghanyena dhanya sthiti uNatIsaI sAgarA-ekonatriMzataM sAgarAn yogAtrIsa sAgaropamanI cha. // 240 // bha-kyAtha-navamammi-navame na1mA uparitana paritana nAmanA avayamAM ikatIsaM sAgarA ukkoseNa ThiIbhave-ekatriMzataM sAragAn utkarSeNa sthitirbhavati netrIsa 5manI SeTa sthiti bhane jahanneNaM-jaghanyena dhanya sthiti tIsaI sAgarovamA-triMzati sAgaropamANi zrIsa sAzepamanI cha. // 241 // manvayArtha-causupi vijayAIsu-caturdhvapi vijayAdiSu yAre viarille manuttara vibhAnAmA tettIsA sAgarAiM ukkoseNa ThiIbhave-trayastriMzataM sAgarAn utkarSaNa sthitirbhavati tatrIsa sAyama pramANa aSTa sthiti cha bhane jahanneNa-jaghanyena jaghanya sthiti ekatrIsa ane madhyama batrIsa sAgarogama pramANa che. 24rA manvayArtha:-mahAvimANe savvaTThe-mahAvimAne sarvArthe ve bhavibhAna re sAtha siddha che tamAM ajahannamaNukkosA-ajadhanvAnutkRSTA vanya mane iSTa sthitibhA mata2 nathI. arthAt tettosA sAgarovA.esA ThiI viyAhiyA-trayastriMzataM sAgaropamANi eSA sthiti rvyAkhyAtA yA dRSTa bhane dhanya mAne 42nI tetrIsa sAgaropamanI ja sthiti batAvavAmAM Avela che. je 243 zrI. uttarAdhyayana sUtra:4 340 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devoMkI kAyasthiti kA nirUpaNa devonI A prakAre AyusthitinuM pramANa kahIne have sUtrakAra temanI kAyasthiti kahe che--" nava yu" ItyAdi ! anvayArtha-- ga-cA gva jevI jaghanya ane utkRSTa sevA-sevAnAra devanI A pUrvokta rUpathI Arikayu sthitiH Ayu sthiti kahevAI che. sA eva-sA eva ta tesiM-teSAM tanI jahannamukkosiyA kAyaThiI bhave-jaghanyotkraSTikA jAsthitiH mavati jaghanya ane utkRSTa rUpathI kAyasthiti jANavI joIe bhAvArtha-je tenI jaghanya ane utkRSTa Ayu batAvela che te tenI jaghanya ane utkRSTa kAyasthiti che. je 244 have denA aMtara kALane kahe che -" tA." ItyAdi ! devalekamAMthI cavIne pharIthI devapaNAmAM utpanna thavAne utkRSTa aMtara anata kALane che. A anaMtakALa nigenI apekSAthI jANavuM joIe. tathA jaghanya aMtara anaMtamuhUrtanuM che. tAtparya e che ke, keI deva je devazarIrane tyAga karIne judI judI cenImAM janma laIne pharIthI tyAMthI mArIne te pharIthI te deva nImAM janma le te tene utkRSTa-adhikathI adhika aMtara anaMtakALanA ane ochAmAM oche aMtara eka aMtaramuhUrtanuM paDaze. 245 che anvayArtha-A denA vihRALAruM-vidhAri bheda, varNa, gaMdha, rasa ane saMsthAnarUpa dezanI apekSA hRkSo-sahunnA hajAre hoya che. te 246 che prastuta prakaraNa kA upasaMhAra A pramANe jIva ane ajIvonA bheda dekhADIne have upasaMhAra kare che-"saMpatya 2" ItyAdi ! anvayArtha-saMsArathA siddhAca rUca navA suvi vivAhiyA- saMsthA siddhAzva rUti vA dvividhA thAkyAtA saMsArI jIva ane siddha jIva, A prakAre mULa bhedane Azrita karIne jIvanA be bheda kahyA che. pamDapIraraviH kapi A prakAra rUpI ane arUpInA bhedathI navA suvigAviyAphianIvA kavi dividhAH cAlyatA: ajIva paNa be prakAranA kahyA che. bhAvArtha-saMsArI ane siddhanA bhedathI je pramANe jIva be prakAranA mAnavAmAM Ave che e ja pramANe rUpI ane arUpInA bhedatho ajIva paNa be prakAranA mAnavAmAM Avela che, je 247 che zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 341 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have kAI manuSya jIva ajIvanA bheda sAMbhaLavA mAtrathI tathA tenA zraddhAna mAtrathI peAtAne kRtArtha mAnI le che. AthI e zaMkAne dUra karavAne mATe kahe che-- ya nIyamanIveya '" ItyAdi / anvayA ----ca-kRti A pramANe nIvAna nIveca-nIvAr anIvAMdha jIva ane ajIvanA svarUpane so-zrutvA sAMbhaLIne ane sahiSaLa-zraddhAca " bhagavAne je pramANe kahela che te sAcuM che" A rUpathI zraddhAnA viSaya zone janAvIne muNI savvanayANaM aNumae saMjame ramejja - muniH sarvanayAnAm anute paMcame meta muninuM e kavya che ke, te nAgamanaya Adi saghaLA nacA dvArA mAnya evA saMyamamAM samyAna sahita samyak cAritrarUpa saMyamamAM tatpara bane. A gAthAnuM tAtpaya e che ke, vastunuM jJAna ane zraddhAna mAtrathI siddha nathI. paraMtu e jJAna ane zraddhAnane kriyAmAM pariNata karavAthI siddhi hoya che. 524drA sayamamAM tatpara thane zuM karavuM joie tene kahe che-"to vahUni" ItyAdi| anvayA--to-tataH A pachI te muLa muni mAMna vadhULi vAsAni sAmaLamanupAjiyA-reMjUni varSALi zrAmagyam anuca ghaNA varSo sudhI suni paNAne pAlana karIne meLa mooLa-anena monTena A vakSyamANu tAnuSThAnarUpa kramika cegathI vALa sahi.-bAsmAnam saMhittveta pAtAnI sa`lekhanA kare. arthAt dravyathI zarIrane ane bhAvathI kaSAyAne pAtaLA kare. " to bahUNi vAsANi sAmaNNamaNupAliyA A vacanathI sUtrakAranA evA abhiprAya thAya che ke, pratrajyA svIkAra karatAM ja munie salekhanA dhAraNa na karavI joie. kahyuM paNa che-- "paripAlio ya dIho pariyAo vAyaNA tahA diNNA Ni pphoiyAya sIsA seyaM me appaLo jAvuM / / / / " arthAt muni paryAya meM' ghaNA samaya sudhI pAlaNu karela che tathA huM dIkSita ziSyAnepaNa vAcanA dai cUkayA chuM ane yathAryeAgya ziSya soMpatti paNa meLavI lIdhela che. AthI have mArU kanya che ke, huM mArUM kAMika karI lauM--AmAM ja mArI bhalAI che. arthAt madhAthI alAyadA rahIne sa'lekhanA dhAraNa karavAMmAM mArUM hita che. A pramANe sAdhue vicAra karIne pAchalI avasthAmAM salekhanA dhAraNa karavI joie | 249 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 dd 342 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhanAke bheda kA nirUpaNa have krama roganuM varNana karavA mATe sUtrakAra saMlekhanAnA bhedone pragaTa kare che-"vAleva" ItyAdi. anvayArthanAsavAsAruM ghara zoNiyA saMddA mAtarAvala | 7 hevanA mavati salekhanAnA utkRSTa kALa bAra varasane hoya che maksimi bhaMvarajU-madhyama saMvatsaram eka varSane kALa saMkhanAne madhyakALa che. nniyA jIsmAtA-kanyA TvmAsAnuM cha mahinAne samaya saMkhanAne jaghanya kALa che. dravyanI apekSA zarIranA tathA bhAvanI apekSA kaSAyane kRSa karavA enuM nAma saMlekhanA che. A saMlekhanA uttama madhyama ane jaghanyanA bhedathI traNa prakAranI hoya che. bAra varSa pramALa kALa sudhI je saMlekhanA dhAraNa karavAmAM Ave che te uttama saMlekhanA che. eka varSa pramANu kALa sudhI je dhAraNa karavAmAM Ave che te madhyama saMlekhanA che ane cha mahinA sudhI je AcaravAmAM Ave che te jaghanya saMlekhanA che. je 250 che. utkRSTa saMlekhanAno kamaga A prakArathI che -"Dha" ItyAdi ! anvayArtha-me vAta karata-ikathane varNavatu pahelAnA cAra varasAmAM virDa nigUpha re-vizati nirmUddanaM kuryAta vikRti-dUdha Adine parityAga kare biie vAsa caukammi-dvitIye varSacatuSke bhI yA2 12sAmA vicittaM tu tavaM ja-vivitra tu tapazcata vicitra tapa kare. bhAvArtha-bAra varSanA traNa vibhAga karavA joIe. ekeka vibhAgamAM cAra cAra varSa Ave che. A rIte utkRSTa saMlekhanAM dhAraNa karavAnuM tAtparya e che ke, prathamanA cAra varSamAM dugdhAdika vikRtine parityAga kare. pachIthI bIjA cAra varSamAM catuSTa, SaSTa, aSTama Adi vividha prakAranI tapasyA kare. ane pAraNAnA divase kalpanIya saghaLI vastuo e laI zake che. 251 1 zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 343 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA catuSka varSomAM zuM karavuM joIe e sUtrakAra have batAve che- "gitara" ItyAdi .. anvayArtha-su saMvata- saMvatsara be varSa sudhI ittaramayAna -patti bAvADuM thavA ekAntara tapa karavuM ane pAraNAmAM AyaMbIla karavuM tagotataH pachInA agyAramA varase e cha mahinA sudhI nAvidhi ta -nAti viSe tapaH retu aSTama, dazama, dvAdaza AdirUpa kaThaNa tapasyA na kare, to-tataH pachInA cha mahinAmAM vizirR taraM tu ghare-viSTa tu tapazcata aSTama. dazama, dvAdaza AdirUpa kaThaNa tapazcaryA niyamathI kare *i saMvatafmajjaivatsre mA mayAramA mA parimiyaM ceva AyAmlaM kujA-parimitameva AcAmla tta te parimita theDA ja AyaMbila kare. bAramA varSamAM niraMtara AyaMbila kare. agyAramA varSamAM caturthabhakata AdinuM pAraNAnA divase AyaMbila kare. A sUcanAnA nimitta ja sUtrakAre "parimita" zabda gAthAmAM rAkhela che. saMvaccha-saMvAre bAramA varSamAM te muLI-muni muni siddivamayAna noTIsahitanAMvADuM - koTI sahIta prathama AyaMbilanI paryata keTanI sAthe sAthe bIjA AyaMbilanI prAraMbha keTIne yukata karIne, arthAta niraMtara AyaMbila karIne, mAddhamAsif-mAsAddhimatina paMdara divasa pahelAM athavA eka mAsa pahelAMthI -bALa AhAranuM pratyAkhyAna karI sarva je-tapaH jota tapasyA kare arthAt saMthAro kare. A gAthAo dvArA trIjA varSa catuSkamAM munie zuM karavuM joIe A vAtane sUtrakAre pradarzita karela che. AnA dvArA sUtrakAra e batAvI rahyA che ke, e muni be varSa sudhI eTale navamA ane dazamA varSamAM ekAntara tapa kare ane pAraNAmAM AyaMbila kare. pachI agyAramA varSamAM cha mahinA sudhI ghaNuM vikRSTa-kaThaNa tapasyA na kare bAdamAM bIjA cha sudhI kaThaNa tapasyA kare. agyAramA varSamAM ekAntara tapanA pAraNAnA divase ja AyaMbila kare. bAramA varSamAM keTI sahita AyaMbila kare. pachI eka mahinA pahelAM athavA paMdara divasa pahelAM AhArane parityAga karI tapasyA kare. arthAt aMtamAM anazana karIne saMthAro kare. 254 saMthArA meM sthita muninI bhAvanA kA nirUpaNa saMthAre karela muni azubha bhAvanAne tyAga karIne zubha bhAvanA bhAvavI joIe. A vAtane sUtrakAra kahe che-"#" IcchAdi . - avayArtha--anazanane svIkAra karavAvALA e munirAje anarthanA hetu bhUta kaMdappamAbhiogaM kivvisiya mohaM AsurattaM eyAo maraNammi virahiyA duggaio hoMti-kaMdarpa AbhiyogyaM kilviSikaM moha AsuratvaM etAH maraNe virAdhikA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 344 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sutacaH mavatti kandapabhAvanA, AbhigyabhAvanA, kibiSikabhAvanA, mehabhAvanA ane AsuratvabhAvanA. A pAMca bhAvanAe ke, je maraNakALamAM samyagadarzana AdikanI apahAraka che ane e kAraNe jIvane durgatimAM laI javA vALI che. ene avazya avazya parityAga karI devuM joIe. kAraNa ke je e kandarpa bhAvanA AdimAM pravRtta thAya che tyAre enAmAM vyavahAranI apekSA cAritranI sattA hovA chatAM paNa enI utpatti durgatirUpa tathAvidha devanikAmAM ja thAya che. AthI ahIM durgati zabdathI devadurgatinuM grahaNa karI levuM joIe. kemake, je jIva cAritranI vikalatAvALA hoya che te marIne cAre gatinI AyunI baMdha karI zake che. mAthAmAM kaMdarpa zabdathI kaMdarpa bhAvanAnuM grahaNa karavAmAM Avela che. kAraNa ke, padanA eka dezathI paNa pUrNa padanuM grahaNa thAya che. A ja pramANe Abhiyogya Adi zabdothI paNa AbhiyAgyabhAvanA, kibi. SikabhAvanA, mehabhAvanA ane AsurabhAvanAnuM grahaNa samajavuM joIe. A bhAvanAone maraNakALamAM tyAga A kAraNe batAvavAmAM Avela che ke, e bhAvanAo vyavahArataH cAritranI sattA hovA chatAM paNa jIvane deva durgatimAM laI jAya che. kAraNa ke, emanI sattAmAM samyaggadazana Adikene sadabhAva thaI zakatuM nathI. e enI apahAraka che. "mara" padathI sUtrakArane e abhiprAya che ke, bhale e bhAvanAo jIvamAM maraNanA pahelAM rahelI hoya te paNa maraNa kALamAM zubha bhAvanAone sadbhAva hevAnA kAraNe jIvane sugatinI prApti thAya che. rApA pharI paNuM-'michAsattA'' ItyAdi. anvayArtha_michAsarA-miyAnaH mithyAdarzanamAM rakata banI rahela, athavA nicA-ninA nidAna baMdhanamAM jakaDAyela ane hiMart-fhaMsaka prANAtipAta karavAvALA evA ne nivA mati-je nava gni je jIva mare che. tehiM cho teSAM punaH pachI parabhavamAM emane vohI-odhiH beSi -TurTamAM durlabha che. arthAt sulabha thatI nathI. bhAvArtha-mehanIya karmanA udayathI jAgelA viparIta jJAna atamAM tatvane abhiniveza athavA tatvamAM atatvane abhiniveza mithyAdarzana che. A mithyAdarzana, AbhigrAhika, anAbhigrAhika, Abhinivezaka, anAgika ane sAMzabhikanA bhedathI pAMca prakAranAM che. AmAM jenI buddhi Asakata che te mithyAdarzana rakta jIva che. anurAgathI yukata banIne parabhava saMbaMdhi bheLonI vAMcchanA karavI AnuM nAma nidAna che. A nidAnathI sahita je jIva heya che te sanidAna che. bIjAnI hiMsA karavAvALA jIva hiMsaka kahevAya che. AvI avasthAmAM vartamAna je jIva hoya che te te marIne parabhavamAM jIna dharmanI prAptirUpa badhithI vaMcita rahe che. arthAt pharIthI emanA mATe bedhinI prApti sulabha banatI nathI, parapadA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 345 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sammasaLattA 'ItyAdi ! anvayA--sama saLarattA anicALA muDhezamogADhA ne lIvA mati si bohI sulabhA - samyagdarzanaratAH, anidAnAH zuklalezyAmavagADhAH ye jIvA mriyante teSAM roSiH surumA samyagUdanathI yukta, nidAnakha'dhathI rahita, tathA zukala lezyAmAM vartamAna evA jIva jyAre marIne parabhavamAM utpanna thAya che tyAre ane tyAM edhi jainadharmanI prApti sulabha rahe che. / / 257 / / (6 'micchAsattA " ItyAdi| 66 anvayA--ne micchAnuMsaLattA--ye miccAronaTMA je mithyAdanamAM rakta anelA che athavA nicALA-nivAnA nidAna khaMdhanathI khaMdhAyela che tathA jinhelAmonADhA-jhaLaGezyAmavanADhA kRSNalezyAthI yukta che ca ne nIyA mAMti-vRtti ce nIvAH triyaMte evA jIva je mare che. texi puLa yortti lullAtevAM puniiSa yugma: emane parabhavamAM bAdhi dulabha thAya che. ahIM evI zakA thAya che ke, khaseA chappanamI (256) gAthAmAM je si~'pada che. enAthI ja ** kRSNalezyAmavagADhA " A padmane a kahevAI jAya che. kAraNa ke, je hiMsA karanArA hAya che enAmAM pAMca mAsrava tathA pramattatva Adi lakSaNAnA sadbhAva jovAmAM Ave che. AnAthI tyAM kRSNalezvAnI sattA siddha thaI jAya che. AnuM samAdhAna e che ke-masechappana (256) mI gAthAmAM je kahevAmAM Avela che enI apekSA A gAthAmAM vizeSatA che. ane te A pramANe che ke, jIva jo ke sAmAnyarUpathI khaseAna (256) mI gAthAmAM kahevAyela vizeSaNAthI yukta heAya te paNa tene A bhavamAM athavA parabhavamAM eSinA lAbha durlabha hAtA nathI. evA jIvAne mane bhavamAM kheAdhinA lAbha jovAmAM paNa Ave che. paraMtu jyAre jIva AvA mithyAdarzanArdikeAthI kRSNalephsA-sakliSTa pariNAmavALA manI jAya che tyAre ja ene mAdhinA lAbha durlabha thAya che. A vizeSatA batAvanArI A gAthA che. ethI AnA kahevAthI zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 346 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punarUkti AvatI nathI baso paMcAvana (255) mI gAthA dvArA "kaMdarpa Adi bhAvanAe A jIvane durgatirUpa anarthanI dAtA che" A vAta batAvavAmAM Avela che. AthI A vAta arthathI AvI jAya che ke, zubha bhAvanAomAM sugatirUpa artha pradAyakatA che. bachappana (256) mI gAthAmAM e vAta spaSTa karavAmAM AvI che ke, je jIva mithyAtva AdimAM rakta banI rahyA hoya che emane bodhine lAbha durlabha che. tathA basasattAvana (25) mI gAthAmAM je jIva samyakatvamAM rakta che emane bodhino lAbha sulabha che evuM kahela che. ane basa aThAvana (258) mI gAthA dvArA mithyAdarzana AdimAM rakta purUSamAM je saMkilaSTa pariNAmatArUpa vizeSatA che evuM sUcana karavAmAM Avela che. A pramANe A vizeSatAnI sUcaka hovAthI A kathanamAM panaraktatA AvatI nathI. 258 samasta saMlekhanA Adika dhArmika kartavya jIna vacananI ArAdhanA mUlaka thavAthI ja zreyaskara thAya che A kAraNe emAM Adara karavo joIe. A samajAvavA mATe e vacananuM mAhAsya sUtrakAra pradarzita kare che." TLa va >> ItyAdi ! anvayArtha-ne nivaco-vinavene je jIteMdra devanA AgamamAM aUvattA-anurAH anurakta-prItisaMpanna hoya che tathA te baLavaLa mALe ziri-vinaMvara mana nita je jIna vacanene bhAvapUrvaka jIvanamAM utAre che te-te te samajA-mAH bhAva maLa rahita banIne asaMvijhiTra-kaviH rAgAdikanA saMkalezethI rahita banI jAya che. ane evA jIne pavitta saMsAravIra saMvArikhaH saMsAra alpa rahI jAya che. bhAvArtha-je prANa jyAre jIna vacanAmAM samyaka zraddhAvAna banI jAya che. ane bhAvapUrvaka enA anusAra cAlavA lAge che to ene saMsAra alpa rahI jAya che. ane te mithyAtva Adi bhAvamaLethI rahita banIne rAgAdika saMkalezene kadIne kadI avazya anta karI lya che. ra59 kiMca--"vAimarAna ItyAdi ! anvayArtha---je vicaLa ra AAti-je vinavavarta na TnaMti je jIva jIna vacane upara zraddhA karatA nathI tema na te e anusAra cAle paNa che te vAyA-te vAva te mUDha che. evA prANI vaduto-vahurA anekavAra vArannaanni akAmamaraNANi ya-bAlamaraNAni. akAmamaraNAni ca shaasbhrnne| dvArA tathA akAmamaraNe dvArA maratA rahe che. A kAraNe jInavacana bhAvapUrvaka samAdaraNIya ane samAcaraNIya che ke 260 che. zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 347 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jInavacananI ArAdhanA karavAmAM aticAra lAgI jAya te e aticArane AcAryAdikanI samakSa prakAzita karI enuM zodhana karI levuM joIe. kAraNa ke AlocanA zravaNa gya e AcAryAdika ja hoya che. anya nahIM, A vAtane sUtrakAra A sUtra dvArA pragaTa kare che. --"vaphugAvAnA" ItyAdi! anvayArtha--e AcArya Adika vastuzAmavijJAna-vadukAmavijJAna AgamanA aMga upAMga vagerenA viziSTa jJAtA hoya che. tathA samAdi 3HcaTIsanAbUdAvAda deza, kALa, Azaya AdinA viziSTa jJAnathI e AlocanA karavAvALA ziSyajananA cittamAM madhura bhASaNa AdithI samAdhine utpana kare che. ane emane gunAhI-gunALiH sArA guNonuM grahaNa karAve che. AthI emanAmAM eTalI vizeSa yogyatA tathA jJAnAdinI saMpannatA hovAthI eja AlocanA sAMbhaLavA cogya che. arthAta ziSyajanonuM kartavya che ke, te deSa AdinA lAgavAthI teo khAsa karIne pitAnA AcArya AdinI pAse enI zuddhi karavA mATe AlocanA kare. AlocanAne artha paNa eja che ke, zuddha bhAvathI gurUnI pAse potAnI bhUlane pragaTa karavI. A pramANe karavAthI lAbha e thAya che ke, bhUlanuM zedhana thaI jAya che. ane mahAvratanI zuddhi thaI jAya che. / 261 / kaMdarpAdi bhAvanAkA nirUpaNa have sUtrakAra pahelAM kahela kaMdarpa Adi bhAvanAonA parivAra nimitta enuM pratyekanuM svarUpa kahe che-"payADuMItyAdi / cAra gAthAo - anvayArtha-saMpazupAuM-caMpALe kaMipa-kAmakathAo tathA kaumukhyakAyA tathA vacananI kuceSTAone karavAvALA tathA DhasaTTAvahAvihAra vizlAviMto-zarusvabhAvAvivatharfmaH paraM viramApayet zIla. svabhAva, hAsa ane vikathA AdithI bIjAne vismita karavAvALA manuSya nAM bhAvamAM gurujAna mAvAnAM roti kAMdapIbhAvanAvALA mAnavAmAM Avela che. kAmattejaka zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 348 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAonuM kahevuM kaMdarpa che. ceSTA vizeSanuM nAma krIkuca che. A ceSTA zarIra ane vacanathI thAya che. pite hasyA sivAya ja bIjAne bhra, netra, haTha, hAtha ane paga AdinI evI evI ceSTAo dekhADIne ke, jene jevAthI bIjAone hasavuM ja paDe Ane kAyakraoNku kahevAmAM Ave che. vAk kraudRzya e che ke, jene sAMbhaLavAthI loke hasavA lAge. jemake, aneka prakAranA jAnavaranI belI balavI-meDhethI vAjA je sura kADho. ItyAdi ! tathA "mane joIne loke AzcaryathI mugdha banI jAya." AvA abhiprAyathI potAnA zarIranA AkArane vikAra yukata banAvavuM, aTTahAsya karavuM, lokone AzcaryamAM DubADI de tevA gappA hAMkavA, AvA prakAranuM vartana karanAra jIva kAMpI bhAvanAvALo ane che. AvI bhAvanA jIvane durgatimAM laI janAra mAnavAmAM Avela che. AthI ene tyAga kare eja zreyakara che. je rara anvayArtha-ne phAcarasarUddhivaMtaraddhiheto je sukhanA nimittathI, mAdhurya Adi rasonI prAptinA nimittathI, tathA Rddhi-upakaraNa Adi saMpattinA nimittathI maMtAno jAuM-maMtrAyoge jhuvA maMtrone prayoga karIne, miM tti zarIra AdinI rakSA mATe bhUtikarma arthAta bharama mATI AdinA leparUpa tathA derA AdinA bAMdhavArUpa karma naMti-pratyutte kare che. te Amiyo mAM 36-gAmi mavinAM kSatti AbhigI bhAvanA mAnavAmAM Avela che. AnuM tAtparya e che ke, AbhiyegI bhAvanA durgatinI dAtA hovAthI parivajanIya che. A sUtramAM "ca" zabdathI vividha prakAranA kautukonuM karavuM te paNa AbhiyegI bhAvanA che ema jANavuM joIe. keInI rakSAnA nimitta, nAra vagerene bAMdhavuM, rAkha athavA mATInuM lepana karavuM A saghaLAM kAma AbhiyegI bhAvanA che. anagAranA mATe A saghaLA tyAjya che. kAraNa ke, tenAthI durgatinI prApti thAya che. je ra63 che anvayArtha-A pramANe nAgaraNa vInaM dhAriyA saMsAdhuLa gaowvA-na vaniA dhajAgra saMsAdhunAM avAvI je jJAnanAM, zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLIyAnAM, dharmAcArya'nAM, saMdhanAM ane sAdhunAM je avaNuvAda kare che tathA mAr--mAthI je pAte ja mAyAvI che te manuSya viyiM mAtraLuM dur--jiyiSi mivanAM rotti kivISikI bhAvanAvALA bane che. 5 2645 je jJAnanA avarNavAdI hoya che, te A prakAre kahe che. A pravacanamAM eja pRthavI Adi kAya phrI pharIne nirUpita thAya che, eja vrata vAravAra kahevAyela che, tathA eja pramAda athavA apramAda jagyA jagyAe batAvela che. A mATe A pravacana punarAptinA doSathI bharapUra che bIjI vAta eka e che ke, jyAre zrRtanuM paThana pAThana meAkSa prAptinA uddezathI karavAmAM Ave che, tA pharIthI emAM mAkSAthI enA mATe jyAtiSa vagerenI tathA pRthavIkAya Adi jIvAnI gaNatarI ane dvIpa samudra vagerenI pariMgaNanAthI zuM lAbha che ? kAMi samajavAmAM AvatuM nathI. " A pramANe je kevaLI bhagavAnanA avaLu vAda kare che te kahe che ke,-"kevaLI bhagavAnamAM jJAnapayoga ane darzanApaMcAga kramathI thAya che. athavA yugapat thAya che? jo AnI kevaLImAM kramikatA mAnavAmAM Ave te jJAnanA samayamAM dana ane dananA samayamAM jJAna nahIM thAya--tethI temAM paraspara AvaraNutvanA sadbhAva mAnavA paDaze, kevaLInI AtmAthI jJAnAvaraNa ane danAvaraNa A banne AvaraNu sarvathA kSaSita khanI cUkela che. tathA bIjA AvArakanA abhAva che AthI jJAna ane darzana A kha'nemAM pazu parasparamAM AvarakatA AvavAMmAM kaI mAdhA AvI zake che jo kahevAmAM Ave ke, danApayAga ane jJAnApayeAga kevaLImAM yugapat hAya che evI mAnyatAmAM eka kALa bhAvI mAnyatA hAvAthI A bannemAM ekApatti mAnavI paDaze. paraMtu temAM ekatvApatti kAI paNa rIte thaI zakatI nathI. kAraNa ke, jJAnanA svabhAva sAkAra ane dattanA svabhAva anAkAra che. ane ethI ja e banne paraspara judA judA che. bIjI vAta eka e paNa che ke, jyAre A pramANe A banne pAta peAtAnA svabhAvathI eka bIjAthI virUddha che teA pachI emanuM cagapata thavAnuM paNu avirUddha kema mAnI zakAya che. AthI A bannenI na te zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 350 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramiktA bane che athavA na te yugapattA" A pramANe je dharmAcAryanA ava vAdI hoya che te A prakAre kahe che ke,-"A dharmAcArya na te vizuddha jAtimAM utpanna thayela che. athavA na te vizuddha vaMzamAM janamela che. laukika vyavahAthI e saghaLA bilakula ajANa che. ucitatA te emanAmAM bilakula hotI nathI." A pramANe dharmAcAryanuM avarNavAda karavAvALA muni gurU sevAthI hamezAM parAkramukha rahe che. anucita vidyAvALA ane chidrASi hoya che. badhAnI sAme potAnA gurUdevanA dezone kahevAmAM tene keI saMkeca Avate nathI. samajAvavA chatAM paNa te samajAvanAra sAme paNa pratikuLa banI jAya che. tathA saMghane avarNavAdI saMghanI niMdA kare che. "are saMsAramAM te bIjA paNa aneka saMgha che, kutarAnA, ziyALIyAnA te pachI A saMgha e karyo ane kho saMgha che." tathA sAdhanI avaNavAdInI vicAra dhArA A prakAranI hoya che, " are A sAdhu te parasparamAM eka bIjAne joI nathI zaktA ane A kAraNa che ke, saghaLA alaga alaga thaIne dezAMtaramAM viracatA rahe che. gurUonI sevA karavI te eka bAju rahI paraMtu A te emanA sAthI paNa thatA nathI ane svaccha'di rahe che. jenA guNene joIne munijana AnaMdita thAya che tenA paNa aticAra Adi deSone sahana karI zaktA nathI. A prakAranA jJAna AdinA avaraNuMvAdi hoya che. mAyA zabdane artha zaTha (kapaTa) che. A mAyA jene hoya che te mArI che. mArI potAnA svabhAvane DhAMkatA rahe che. ane bIjAnA sadaguNonI paNa niMdA kare che. ciranI mAphaka badhI bAju zakita manavALA thaIne potAnA AcArane gUDha rAkhIne tathA potAnA vyavahArane sikako jamAvavA mATe juThuM bolyA kare che. AvI vyakti kibizI bhAvanA vALI manAyela che. jethI A bhAvanAne paNa durgatinA heturUpa jANIne mokSanA abhilASIoe cheDI devI joIe. 264 | anvayArtha-puropa-anuropakAraH sadAya virodhazIla zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 351 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAnA kAraNe athavA prazcattApa na karavAvALA hovAne kAraNe, athavA kSamAnI yAcanA karavA chatAM paNa prasannatAnA abhAvaka hovAne kAraNe jenAmAMthI krodha ochA thavA pAmate nathI tathA je nimittAi pariNevI-nimitte tavI nimittarUpa viSayanA prati sevaka che, koinA nimittanuM ja je sadA sarvadA dhyAna rAkhe che. evI vyakti sufuM vAra-ittAvyAM paUTkhyA A be kAraNothI kurica vaLAM kuLarU-bAsurijI mAvanAM jori AsurI bhAvanAvALI bane che. A bhAvanA paNa jIvane durgatimAM laI janAra hovAthI ane patha tyAga karavo joIe. kiMca--"saMsthagii" ItyAdi anvayArtha-sasthALa-zAkag pite pitAno ja ghAta karavA mATe zarIra upara taravAra Adi zastrono tyAga kare, vikamavALaM-viSamakSaNanuM viSanuM bhakSaNa karavuM, kasTa-vaDhanaY agnimAM praveza kare, navA -naIbAda pANImAM DUbI javuM, tathA baLavAmaM sevA-anAvaramANaavA anAcAra bhAMDasevA-zAsathI virUddha vyavahAranuM anukaraNa karavAne mATe upakaraNa rAkhavA A AcAra bhAMDa sevA che.-AthI viparIta anAcAra bhAMDa sevA che-A saghaLI vAte vALarLa vaMti-mAni vaktAti janma, jarA, ane maraNanA nimitta bhUta karmone AtmAni sAthe saMbaMdha karAve che. AnA kAraNe AtmA saMsArathI pAra thaI zakatuM nathI. A zastra Adi saMkalezajanaka hovAthI AtmAnA mATe anaMtabhavanA hetubhUta thAya che. zaMkA-ahIM pahelAM e kaMdarpa Adi bhAvanAone deva durgatinI dAtA batAvela che. arthAta deva durgatinI prApti thavI A phaLa e bhAvanAonuM che evuM kahela che. ane have ahIM evuM kahevAmAM Ave che ke, e zastra zahaNAdika anaMta janma maraNanA kAraNabhUta karmonA baMdhanarUpa phaLane ApanAra che. A kAraNathI A prakAranA kahevAmAM pUrvApara virodha Ave che? te AvI AzaMkA barAbara nathI. kAraNa ke. phaLa be prakAranAM hoya che. eka sAkSAta phaLa ane bIjuM paraMparA phaLa deva durgati pApti e kaMdarpa Adi bhAvanAonuM sAkSAta phaLa che. tathA janma maraNarUpa phaLa paraMparA phaLa che. AthI AvI bhAvanAonAM dvividha phaLa aniSTa che evuM jANune sAdhu jana ene parityAga jarUrathI karI de. kahyuM paNa che--"cAlo mAvaLA mAvittA seva turaMvaMti! taro 2 gucA saMtA maMsAramaii " Iti . zAradA zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 35 2 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrakA upasaMhAra have bhagavadukata arthane upasaMhAraka karatAM zrI sudharmAsvAmI janme svAmIne kahe che-"purU pADa" cAri anvayArtha-nAtha-jJAtajJaH jJAta putra carama tIrthakara zrI vardhamAna svAmIe je yuddha-yuddha kevaLa jJAnarUpa AlekathI samasta vastu svarUpanA jJAtA hatA, temaNe 6 masiddhivasaMmati mavasiddha saMtAna anantarokata A bhava siddhika bhavyajane dvArA svIkAravAmAM Avela A anantarokata pharI sattara=HTT-SatripAThuttarAdhyAyAna vinaya zrata Adi nAmane chatrIsa adhyayanevALA utarAdhyayanane 3-trAtulya nirvANa prAptinA Asanna samayamAM artha sAthe pragaTa karIne siddhidhAmane prApta karela che. bhAvArtha-zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe vinayazrata Adi nAmanA chatrIsa 36 adhyayanethI yukata A uttarAdhyayanane arthataH mukita javAnA thoDA samaya pahelAM nirUpaNa karela che. AmAM saghaLAM adhyayana saMpUrNa rIte kalyANa sAdhaka hevAthI bhavyajanoe svIkAra karela che bhagavAna mahAvIra jJAtaputra hatA. emaNe mukti lakSmIne prApta karela che. A pramANe A bhagavaduta arthane upasaMhAra karIne zrI sudharmAsvAmIe jammu svAmIne adhyayanane samApta karela che. "te vI"i padene artha AgaLa kahevAI gayela che. uttarAdhyayana sUtra saMpUrNa zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 35 3 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra prazasti zAstra prazasti- saurASTra dezamAM jainasaMghathI vibhUSita eka khAkhI jAgIyA nAmanuM gAma che. A gAma mauja nadInA kAMThA upara vaseluM che. A gAmamAM bATavIyA kALamAM utpanna thayelA zrI prANajIvana bhAI rahe che. emane eka putrI hatI. jenuM nAma kusumagaurI hatuM. e svargavAsI thaI gayela che. AthI enI smRti nimitta A priyadarzinI nAmanI TIkA tyAM vikrama saMvata 2008nA vizAkha vada 7ne zukravAranA roja prANajIvanabhAInI prArthanAthI saMpUrNa karavAmAM Avela che A TIkAnI samAptinA samaye jaina dharmopAsaka jAmajodhapura nivAsI zrI popaTalAlabhAI sahakuTuMba darzanArthe AvelA ane tyAM dharmanI prabhAvanA pUba karavAmAM AvI. emanA pitAnuM nAma zrI mAvajIbhAI hatuM. mahetA kuLamAM emane janma thayela che. jemanAM dharmapatnInuM nAma chabalabAI che. lakSmInI emanA para saMpUrNa kRpA che. jAmajodhapuragAmane jainasaMgha sadA sukhI ane dayALu che. je kAMI paNa dhArmika kAma karavAnuM hoya che tyAre saghaLA khUba ja premathI sAthe besIne ekatra bhAvanAthI kare che. dInaduHkhI jInI rakSAmAM AthI ghaNI madada maLatI rahe che. A saghaLA zuddha sthAnakavAsI saMpradAyanA upAsaka che. zakti anusAra ratnatrayanI ArAdhanA karatA rahe che. jainadharmamAM vizeSa saMpanna emanI mAnasika pariNati rahyA kare che. dareka gharamAM zrAvaka ane zrAvikAo deva, gurU ane dharmamAM viziSTa bhakti rAkhavAvALA che tathA sadAcAra saMpana che. maGgalaM bhagavAn vIro, maGgalaM gautamaH prbhuH| sudharmA maGgalaM jambUjainadharmo'stu maGgalam // 1 // zrI uttarAdhyayana sUtra : 4 354