________________
आहारा छे बेइंदिय तेइंदिय चउरो पंचिंदिया - द्वीन्द्रियाः त्रीन्द्रियाः चतुष्पंचेन्द्रियाव સ્પર્શન અને રસના ઇન્દ્રિય જેને હાય છે એવા કૃમિ આદિ જીવ એઇન્દ્રિય જીત્ર છે. સ્પન, રસના અને ઘ્રાણુથી ત્રણ ઇન્દ્રિયા જેને હાય છે તે ત્રણ ઇન્દ્રિય જીવ છે. જેમ પિપિલિકા આદિ સ્પર્શન રસના, ધ્રાણુ અને ચક્ષુ એ ચાર ઇન્દ્રિયા જે જીવાને હાય છે, તે ચાર ઈન્દ્રિયવાળા જીવ છે જેમ ભ્રમર વગેરે. સ્પન, રસના, ઘ્રાણુ, ચક્ષુ અને કર્ણે, એ પાંચ ઇન્દ્રિયા જેને હાય છે તે પંચેન્દ્રિય જીવ છે. ૫ ચેન્દ્રિય જેમ એકેન્દ્રિયથી લઈને ચાર ઈન્દ્રિયવાળા તિય ચ જીવાને છોડીને મનુષ્ય દેવ અને નારકીય એ સઘળા પચેન્દ્રિય જીવ છે.
મનુષ્ય આદિ ! બાકીના તિય ચ, ૫ ૧૨૭ ।।
દ્વીન્દ્રિય જીવોં કા નિરૂપણ
,
હવે એ ઈન્દ્રિય જીવને ખતાવવામાં આવે છે. વૈચિા ” ઇત્યાદ્ધિ ! અન્વયા—ને ૩ બેતિયા નીવા-ચે તુ ઢિન્દ્રિયાઃ લાઃ જે બે ઇન્દ્રિય જીવ છે. તે તુવિજ્ઞા પિિત્તયા-તે દ્વિવિધાઃ પ્રજ્ઞર્તિતાઃ તે એ પ્રકારના કહેલ છે. પુખ્તત્તા-પોતાઃ પર્યાપ્ત અને બીજા અજ્ઞત્તા-અવર્યાતા: અપર્યાપ્ત તે િમેક્ મે મુળેશ્—તેવાં મેવાન મે શ્રૃજીત હવે તેના ભેદોને હું કહું છું તે સાંભળે. તે આ પ્રમાણે છે—જિમિનોમયઃ કૃમિ–જે વિષ્ટા આદિ અપવિત્ર પદાર્થોમાં ઉત્પન્ન થાય છે તે વો મંગહા—સૌ મંછાઃ સૌ મંગલ જીવ વિશેષ, અરુતા-અણસા: કેચુઆ માચા-માતૃવાાઃ બે ઈન્દ્રિય જંતુ વિશેષ વારોમુદ્દા-વાણીમુલાઃ જેનું માંહું વસેાલાના આકાર જેવું હાય છે એવા એ ઈન્દ્રિય જીવ વિચિાજ્યઃ સીપ સંલ-શાઃ શંખનાનાનાના, સંઘળા-શૈલના શખ પહોચ-પાઃ જે લાકડાનું ભક્ષણ કરે છે એવા જીવ વિશેષ ણુ આદિ અનુચા-અનુદ્ધ અનુલક જીવ વિશેષ તથા વરાઇળા-વાટા: કાડી નજૂ નસૌસ: જોક, ગાળા-ગાજા: જાલક, ચંળા-ચના: ચાંદણિયા, ફ f બાયો-રૂતિ ત્રમ્ બાહ્યઃ આ પ્રમાણે એમનાથી અધિક લઈને નેાિ બળા-તે બ્રિન્દ્રિયાઃ નેધા આ બે ઇન્દ્રિય જીવ અનેક પ્રકારના હોય છે. તે ઇન્દ્રે હોળેણે તે સર્વે હોઠે રેશે આ સઘળા એ ઈન્દ્રિય જીવ લેકના એક ભાગમાં રહે છે. મૈં સન્નથન સર્વત્ર સઘળા લેાકમાં નહી'. વિયાયિાવ્યાખ્યાતાઃ એવું પ્રભુએ ફરમાવ્યું છે. સતરૂં પવળા વિચ અજ્ઞવત્તિયાસતિ પ્રાપ્ય અાટુિાઃ ચિચત્તિત્તાઃ આ એ ઇન્દ્રિય જીવ પ્રવાહની અપેક્ષાથી અનાદિ અને અનત છે તથા રૂિં દુખ્ત સાા નિ ચ સખ્તસિયાસ્થિતિ પ્રતીત્ય સાાિ પિ ચ સર્વવહ્રિતાઃ સ્થિતિની અપેક્ષાથી સાદી અને સાંત છે. વારસા વાસારૂં ચૈવ વૈચિાઽઠેરે કામેળ વિદ્યિા--ઢાવરાવીનિ વ દ્વીન્દ્રિયાળામ્ ઞયુયિતિઃ મે ળ વ્યાખ્યાતા બાર વર્ષની જ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ આ એ
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૪
૩૧૮
