________________
તું મળ્યા પછી પ્રભુ!, તું ન મળ્યો હોત તો મારું શું થાત, એ વિચાર મનને વ્યાકુળ કરી મૂકે છે. મને પહેલાં - આજ સુધી જે પણ દેવો મળ્યા તે બધા કેવા “સંસારી” અને “સંસારની વૃદ્ધિ કરનારા હતા તેનો ખ્યાલ, સંસારથી પર અને વળી મારા જેવાને સંસારથી ઉગારનારો તું મળ્યો, તે પછી બરાબર આવી રહ્યો છે. પહેલાં મેં પૂજેલા – માનેલા દેવોમાં અને તારામાં શો તફાવત મેં અનુભવ્યો, તેની વાત કરૂં? તો સાંભળો :
“રાજહંસ તું માનસરોવર, ઔર અશુચિ-રુચિ કાગ; વિષય-ભુજંગમ ગરુડ તું કહીએ, ઔર વિષય-વિષ-નાગ...”
સાહેબ! તમે માનસરોવરમાં ખેલતા રાજહંસ જેવા, અને બીજા બધા ગંદકીમાં જ રુચિ ધરાવતા – રાચનારા કાગડા સમાન; તમે વિષયવાસનાના કાળોતરાને ખતમ કરનારા ગરુડરાજ, અને પેલા સહુ વિષયોના વિષથી ભરેલા કાળા નાગ. એમનો રાગ” કેમ થાય ? અને :
“ઔર દેવ જલ છિલ્લરસરીખે, તું તો સમુદ્ર અતાગ; તું સુરતરુ જન-વાંછિતપૂરણ, ઔર તો સૂકે સાગ....”
એ દેવો એટલે છીછરાં પાણીના તળાવડા, અને તમે અથાગ – જેનો તાગ કે પાર ન પામી શકાય તેવા સમુદ્ર; તમે જગતનું મનવાંછિત આપનારા કલ્પવૃક્ષ, અને પેલા બિચારા સૂકાઈ ગયેલાં સાગનાં ઝાડ ! દેવ ! તમે જ કહો, હવે મારે કોનો રાગ કરવો? જો “રાગ’ કરીને જ “રાગને તોડવાનો હોય તો હું એ “રાગ’ વધારે તેવા દેવોનો સંગ શા માટે કરું ? ના પ્રભુ ! ના, હવે તારા વિના કોઈ નહિ; તુમ બિન ઔર શું રાગ....
એક વાત કહી દઉં ભગવંત ! કે એ દેવોનાં નામો પણ ભારે લલચામણાં છે. આખી દુનિયા એ નામો પાછળ ઘેલી થતી જોવા મળે છે. દુનિયાને “વીતરાગ'માં નહિ, “રાગ'માં અને તેથી જ “રાગી માં રસ છે. એ મને પણ પોતાના રસ્તે આકર્ષવા મથે છે. પણ મારે તો એક “વીતરાગ'માં જ બધાંય નામોનો સમાવેશ થઈ જાય છે, પછી મારે શા સારુ નામ-પાગલ બનવું પડે ? મારે માટે તો :
“તું પુરુષોત્તમ, તું હી નિરંજન, તું શંકર વડભાગ; તું બ્રહ્મા તું બુદ્ધ મહાબલ, તુંહી જ દેવ વીતરાગ !...”
