________________
-
વિચાર હવે આપણે કરવાનો છે કે કંજૂસની જગાએ આપણે - હું કે તમે હોઈએ, તો આપણે આપણી – આપણા જીવનની કિંમત કેટલીક આંકીશું ? આપણને ડૂબતા ઉગા૨ના૨ને આપણે શું આપીશું ? થોડાક રૂપિયા ? એકાદ દાગીનો ? અથવા એવું જ - એટલું જ કશુંક ? યાદ રાખીએ કે આપણે જે પણ આપવાનું છે તે આપણી જિંદગીના બદલામાં આપવાનું છે, અને એનો અર્થ આપણી જિંદગીની આપણે આંકેલી કિંમત તરીકે જ થવાનો છે.
વાસ્તવમાં, જીવનની કિંમત રૂપિયા-આના-પાઈમાં માપી શકાય જ નહિ. જીવન એ અર્થમાં અમૂલ્ય છે. આપણી જિંદગી બચાવનારનો બદલો રૂપિયા-પૈસામાં આપી શકાય જ નહિ; એના કાજે તો ક્યારેક આપણી જિંદગી કુરબાન કરવી પડે ને તો પણ તે ગનીમત છે. ભાવનાત્મક મૂલ્ય જ એનું સાચું મૂલ્ય છે.
જો ભૌતિક જિંદગી બચાવે તેનું મૂલ્ય આટલું બધું હોય, તો જે સાધુજનો, ગુરુજનો, સજ્જનો, આપણા જીવનને ખરાબે ચડતું અટકાવે, અવળે રસ્તે જતું બચાવે, ખોટી સોબત, બાબત અને ખરાબ સંસ્કારો થકી ઉગારે, અનેક દુર્ગુણો તથા અનિષ્ટોથી પાછું વાળે, તેમને આપણે કયું મૂલ્ય ચૂકવીશું ?
આર્થિક રીતે આ લોકો આપણને કાંઈ આપતા નથી. શારીરિક રીતે એ બધા આપણી કોઈ જાતની રક્ષા કરતા નથી. સાંસારિક કે વ્યવહારિકરૂપે એ લોકો આપણને કોઈ રીતે મદદરૂપ થતા કે થવાના નથી. એટલે એમની પાસેથી ભૌતિક દૃષ્ટિએ તો આપણે કશું જ ખાટવાનું નથી હોતું.
અને છતાં, જો એમણે આપણને ટોક્યા ન હોત તો આપણે આડા રવાડે ચડી ગયા હોત. એમણે આપણને ટોક્યા ન હોત તો આપણો અહંકાર ફાટીને ધૂમાડે ગયો હોત. એમણે સવેળા આપણને વાળ્યા ન હોત તો આપણે ખોટી સોબતને સારી માનીને તેના છંદે ચડી જાત, અને તો અનેક અવગુણોના શિકાર બન્યા હોત.
એમણે આપણને ટોકી-ટપારીને સારા રસ્તે વાળ્યા પછી પણ, આપણા પર વિશ્વાસ ન મૂક્યો હોત તો આજે આપણે જે છીએ તે હોત ખરા ? એમણે આપણને લાયક ગણીને આગળ લાવવાની કોશીશ ન કરી હોત તો આપણી હેસિયત આજે છે તે હોત ખરી ? તો આપણે પાંચમાં પૂછવાલાયક થઈ શક્યા હોત ખરા ?
ન
તો જે સત્પુરુષોના ઉપકારથી, વિશ્વાસથી આપણે આપણા જીવનને અનૈતિક અને કુસંસ્કારી બનવાથી ઉગારી શક્યા હોઈએ, તેમના તે ભાવાત્મક કાર્યનો બદલો
ધર્મતત્ત્વ
૧૪૧
