________________
ન રહે. એમના એ આચરણથી અને વાતથી બીજાને, બધાને નુકસાન થયું હોય અથવા મોટું નુકસાન-અહિત થવાનું જણાય, તો જ તે વાતને તેઓ આગળ લઈ જતા. અન્યથા તે તે વ્યક્તિને પ્રેમથી ટકોર કરીને વાત વાળી લેતા.
એક પ્રસંગ એવો યાદ આવે છે કે, એક અજૈન, તે પણ તદ્દન નીચલા થરનો માણસ સાધુ થયો. સ્વભાવ, આચરણ બધું જ અયોગ્ય. પણ મોટા સમુદાયમાં તો બધી વાનગી હોય, એમાં અભેળો કે કજિયો ન થાય. બધું આનંદથી ચાલતું. એમાં એક વાર પેલા મિત્રને કાંઈક વાંધો પડ્યો હશે અને એણે અટકચાળું આદર્યું. રોજ રાત્રે દાદાગુરુની પાટની નીચેથી માંડીને છેક દાદરા નીચેના ભાગ સુધી, મધરાતે બધા ભરઉંઘમાં હોય તેવે સમયે ચૂનો પાથરી દે. પછી તેના પર અવળાં પગલાં પાડતો છેક પાટ સુધી જાય. વહેલી સવારે બધા ઊઠે તો ડરી જાય કે આ તો ભૂત! અવળાં પગલાં તો ભૂતનાં જ હોય ને ? અને ર-૪ દહાડામાં તો બધા ત્રાસી ગયા. હું આઠ વર્ષનો બાળક-ગૃહસ્થ. રાત-દહાડો ફફડું.
બધા ડરી ગયા, ના ર્યા એક સાહેબ. એમણે ત્રણ દહાડાનું આ નાટક જોયા પછી ચોથા દહાડે રાત આખી જાગવાનું નક્કી કર્યું. મનમાં શંકા પામી હતી કે આ કામ આ માણસનું જ હોય. પેલો તે રાત્રે ચૂનો પાથરીને અવળે પગલે ચાલતો હતો, તે જ વખતે તેમણે પાછળથી ચૂપચાપ જઈ તેનો હાથ પકડી લીધો અને પડકાર કર્યો. જોતજોતામાં બધા નાના-મોટા હાજર ! સાહેબે તેમને સોંપીને કહ્યું, આ રહ્યું તમારું ભૂત ! આ વખતે સાહેબની ઉંમર ફક્ત પચીસ વર્ષની.
તો વાત એ છે કે સાહેબ ભલભલાનું જૂઠું પળમાં પરખી જતા, પકડી પાડતા, અને તેને પાછો વાળીને જ રહેતા. સાહેબ વિષે, જીવનભર એક છાપ પ્રવર્તતી રહી કે સાહેબ બહુ કડક છે. આજે પણ યાદ કરનારા કહેતાં હોય છે કે સાહેબ બહુ કડક હતા. તેઓ હોત તો આમ થાત ને આવું ન થાત. આ છાપ પાછળનો ખરો મુદ્દો તે તેમની સત્યપ્રીતિ છે, અસત્ય કે જૂઠની તેમની અરુચિ છે. સત્ય માણસને કડક બનાવે છે. સત્યનો ચાહક નિર્ભય જ હોય, અને તે કડક જ લાગે. પોચકાં તો અસત્ય મૂકાવે. બાકી સાહેબ ભીતરથી કેવા હેતાળ, વત્સલ અને મુલાયમ હતા તે તો જે બાળકો અને મિત્રો સાહેબનો નિકટનો સંપર્ક પામ્યા છે તેમને બરાબર ખ્યાલ છે.
પરંતુ સાહેબની બીજી એક સ્વભાવગત ખાસિયત એ હતી કે, તેઓ ભલા હતા, સરળ હતા. એમને વિશ્વાસ પમાડતાં ઝાઝી વાર ન લાગે. અને એકવાર ૨૧૨.
