________________
(૫૪) રસિયા, તુજ મૂરતિ મોહનગારી...
| (શુભવીર). એક વાણિયો. ઘેર ઘણાં ઢોર. એમાં એકવાર એક ગાય માંદી પડી. વૈદ્યને બતાવ્યું. વૈધે અમુક ઓસડિયાં ગાયના અર્થો શેર ઘીમાં ભેળવી ખવડાવવા કહ્યું. શેઠની દીકરીવહુએ કહ્યું કે બધાં ઔષધો લઈ આવો બજારમાંથી. ગાયનું ઘી પણ લેતાં આવજો. શેઠ થોડા કૃપણ. બધું લાવ્યા, પણ ઘી ન લાવ્યા. વહુએ પૂછયું તો કહે ઘીની જરૂર નથી. ગાયના પેટમાં જ ઘી તો ભરેલું છે, પછી બહારથી ગાયનું ઘી શું લાવીને કામ ? એટલે ન લાવ્યો. વહુ કહે : બાપુજી, આમ ન ચાલે. ગાયના શરીરમાંથી ઘી ભલે ફેલાયેલું પડ્યું હોય, પણ તે જ્યાં સુધી ઘીના સ્વરૂપમાં પિંડ ન થાય ત્યાં સુધી કામ ન લાગે. તે રીતે દવા ન અપાય. આપીએ તો ગાય મરી જાય. દવા માટે તો પિંડ બનેલું ઘી જ જોઈએ. શેઠ તો પછી ઘી લઈ આવ્યા અને દવા પાઈને ગાયને સાજી કરી.
આ વાર્તાનો બોધ એટલો કે ઘણાં કહે કે પરમાત્મા તો સર્વવ્યાપી છે, તેમને ભજવા માટે પ્રતિમાની વળી શી જરૂર? એનો જવાબ આ વાર્તામાં છે. ભગવાન સર્વવ્યાપક હોવા છતાંયે જ્યાં સુધી તેમને આકૃતિ(પ્રતિમા)રૂપે સ્થાપીએ નહિ ત્યાં સુધી તેનું સાલંબન ધ્યાન ન થઈ શકે. નામસ્વરૂપે જગત-વ્યાપી પ્રભુનું પણ ધ્યાન તો તેની આકૃતિ સામે આવે ત્યારે જ થઈ શકે છે. જેમ ગાયના દેહમાં ઘી છે. જ, છતાં દવા માટે પિંડીભૂત ઘી આવશ્યક હોય, તેમ ભગવાન બધે અને બધામાં હોવા છતાં તેની ઉપાસના તો તે મૂર્તિના રૂપમાં મળે તો જ થઈ શકે.
તો મૂર્તિ આલંબન છે. અને બાળ-છદ્મસ્થ જીવોને માટે આવા આલંબન વિના ઉપાસના શક્ય નથી. આ થઈ દેવતત્ત્વની વાત.
આપણે ત્યાં જેટલો મહિમા દેવતત્ત્વનો છે, તેટલો જ મહિમા ગુરુતત્ત્વનો પણ ગાવામાં આવ્યો છે. ગુરુતત્ત્વના અવલંબને અનંતા જીવો ભવ તર્યા છે, તરે છે. ખુદ જિનેશ્વર દેવો પોતાની પૂર્વભૂમિકામાં ગુરુતત્ત્વના સહારે જ દેવતત્ત્વ સુધી પહોંચીને દેવ બને છે. આવા ગુરુતત્ત્વની આરાધના આપણા શાસનમાં હજારો વર્ષોથી ચાલી આવી છે. “સમકિતદાયક ગુરુતણો, પથ્યવયાર ન થાય” અર્થાત્ ધર્મદાતા ગુરુના ઉપકારનો બદલો કેમેય વાળી શકાતો નથી – એ જ્ઞાનીનું વચન હૈયે રાખીને, ગુરુ
પદની યથાશક્તિ ઉપાસના કરવી, એ વિવેકશીલ પુણ્યાત્માઓનું કર્તવ્ય છે. ૨૨૪
