________________
થવી ઘટે. આવી અનુભૂતિ ન હોય તેને માટે કૃપા પણ અભિમાન-મિથ્યાભિમાનને પોષનારી બની રહે.
પૂ. સાહેબને એક દૂહો બહુ પ્રિય હતો :
ગુરુ પરજાપતિ સારિખા, ઘટ ઘટ કાઢે ખોટ
ભીતરસે રક્ષા કરે, ઉપર લગાવે ચોટ.” આને મળતો એક શ્લોક સંસ્કૃતમાં છે. નંદનસૂરીશ્વરજી મહારાજને તે બહુ પ્રિય હતો. તેનો ભાવ આવો છે. : “ઉપર ઉપરથી તલવારની ધાર જેવા તીખા અને કાળા નાગથીએ ક્રૂર લાગે, પરંતુ ભીતરથી તો દ્રાક્ષ જેવા મધુર-વત્સલ હોય આવા “ગુરુ” ક્વચિત્ જ મળે છે.”
ગુરુ'ની વ્યાખ્યા શી ? “ગુરુએટલે શું? આવો સવાલ મનમાં ઊગ્યો. તત્સણ એક ચબરાકિયો જવાબ ફૂર્યો તે આ - “ગમ ખાય તે ગુરુ !”. પછીથી ઊંડો વિચાર કરતાં લાગ્યું કે આ જવાબ સાચો છે. ગમ ખાતાં આવડે, ખમી ખાતાં આવડે, સહન કરતાં આવડે તે ગુરુ થઈ શકે. શિષ્ય સામું બોલે. શિષ્ય જૂઠું બોલે. શિષ્ય ગુરુની છાપ બગાડે. ગુરુ કડક છે, કઠોર છે, આકરા છે, ક્રોધી છે, સ્વભાવ કડવો છે વગેરે. આ અને આવું આવું ઘણું ગળી જતાં શીખે તે ગુરુ થઈ શકે. ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં એક વર્ણન છે કે “શાન્ત અને કોમળ ગુરુને પણ કેટલાક ચેલા ક્રોધી અને અસ્વસ્થ બનાવી મૂકતા હોય છે.' મિડું વંદું પતિ સીસા |
ગુરુ આવા જીવોને પણ ઊંચા ઉઠાવે. એમને સુધારે, સંસ્કાર, ઘાટ આપે અને ઉપર ચડાવે. ખરેખર તો પડતાંને ચડાવે તે જ ગુરુ. આવા ગુરુને જો સમર્પિત થવાય, વફાદાર થવાય, આજ્ઞાપાલન થાય, પોતાની ઇચ્છાઓ, રુચિ-અરુચિ અને માન્યતાઓને ગૌણ કરીને ગુરુના ભાવોને જ સર્વોપરી મનાય, તો જીવન કૃતાર્થ અને ધન્ય બની જાય. ગુરુની પરતંત્રતા એ સાધનાનો પાયો છે. જેને આત્મિક દૃષ્ટિએ આગળ વધવું હોય તેને ગુરુના માર્ગદર્શન વિના ન ચાલે, અને માર્ગદર્શન જે સમર્પિત અથવા ગુરુપરતંત્ર બની શકે તેને જ મળી શકે. આ માર્ગદર્શન જ આશીર્વાદરૂપ બની રહે છે.
ગુરતા
| ૨૨૦
