________________
(૪૪)
સંયમનો અભ્યાસ એક સાધુ તરીકે જીવેલાં કેટલાંક વર્ષો ! તે વર્ષોમાં માણેલી આનન્દાનુભૂતિ ! તેનું વળી વર્ણન કરવાની સૂચના !
આ માગણી વાંચીને જ હું તો હેબતાઈ ગયેલો ! આવી કઠિન માગણી ? તેને ન્યાય આપવા જતાં જાત પ્રત્યે અપ્રમાણિક નહીં થઈ જવાય તેની ખાતરી શી? માગણી કરનારા પેલાં શાસ્ત્રવચનોને લક્ષ્યમાં રાખીને પૂછે છે : “સાધુ તો સદા સુખી હોય, સાધુ તો અનુત્તરવિમાનના દેવથી પણ ચઢિયાતા હોય” વગેરે. હવે પૂછનારાની જેમ આપણે પણ આ વચનોના અર્થને આપણી જાત માટે લાગુ પાડી દઈને જ વાત કે વિચાર કરીએ, તો આપણે દંભી, મૃષાભાષી તથા અપ્રમાણિક ન બની જઈએ ? એટલે આ માગણીનો પત્ર આવતાંવેંત નક્કી કરી લીધેલું કે આનો જવાબ આપવો નહિ. આટલી કઠિન વાતનો જવાબ આપવો પણ કેવી રીતે ?
ઉઘરાણી કરતો બીજો પત્ર થોડા જ દિવસમાં આવ્યો. ટૂંકા લખાણમાં નીતરતું આર્જવ સ્પર્શી ગયું. અને તેના જવાબમાં નીપજ્યું આ લખાણ :
સાધુપદ તો બહુ બચપણમાંથી લાધી ગયું. પૂર્વ જન્મોના કોઈ શુભ સંસ્કારોના કારણે, માતાની ધર્મપ્રેરણાનાં નિમિત્તે, મોહ કર્મની હળવાશને લીધે, ગુરુભગવંતોની કરુણાને લીધે. સમજણની રીતે અવ્યક્ત હોઈશ, પણ દીક્ષા મળ્યાનો એક આનંદ, બચપણમાં પણ, સતત હૈયે વર્તતો રહ્યો છે. દીક્ષા લીધા બદલ પસ્તાવો કે સંતાપ તો, મોટા થયા પછી પણ, નથી થયો - કદીયે.
હા, જેમ જેમ સમજણ વધતી ગઈ, તેમ તેમ એક સવાલ મનને પજવતો રહ્યો છે : આપણું (મારું-એમ સમજવું) જીવન શાસ્ત્રકથિત સાધુપદને અનુરૂપ છે ખરું? જો ના, તો હું “સાધુ વેષને કારણે મળતા લાભો મેળવવાને હકદાર ગણાઉ ખરો ?
મારી આ મૂંઝવણ મેં મારા ઉપકારી ગુરુજનો સાથે નિર્મળભાવે ચર્ચા છે. તે ભગવંતોએ પણ મિત્રભાવે મને સાંભળીને માર્ગદર્શન આપ્યું છે. ગુરુ મિત્ર પણ બની શકે, તે વાત આવા પ્રસંગે અનુભવાઈ છે.
૧૮૨
