________________
વળી, અહીં અમે પહોંચ્યા પછી સાહેબના વીતેલા પંદર દિવસનાં ઉચ્ચારણો તથા વાતો સાંભળતાં લાગ્યું પણ ખરું કે અમે આવીએ છીએ તેથી પોતે બહુ ખુશ હતા; અને એ રીતે રાહ પણ જોતા હતા કે એ આવે પછી આમ કરીએ, તેમ કરીશું વગેરે. પરંતુ આ સ્થિતિને નકારાત્મક રીતે મૂલવવાની વાત કોઈ રીતે ઠીક નથી લાગતી. જો કે જે રીતે એકાએક વિદાય લીધી તે જોતાં કોઈ માણસ આવી રીતે વિચારવા પ્રેરાય તો તેમાં કોઈ દોષ નથી. પરંતુ વાસ્તવમાં એવું નહિ હોય, એમ સમજાય છે.
અમે ચૈત્ર વદિ બીજી તેરસે આવ્યા. એ દિવસે પહોંચવાનો ચોક્કસ સમય પણ તેમણે જ મોકલેલો. આખો દિવસ બેઠા, વાતો કરી, આહારાદિ પણ સાથે જ કર્યું. ડોક્ટરોની અને લોકોની નજરે તો તબિયત સારી હતી, અને થોડા જ દિવસમાં ઊભા થઈને નીચે દેરાસરે જશે તેવો વિશ્વાસ પણ હતો. પરંતુ મને, બે દહાડાના લગભગ સતત નિરીક્ષણ પછી, લાગવા માંડ્યું કે, કહો ના કહો, સાહેબની તબિયત સુધરવાની દિશામાં નથી જણાતી. અમાસના દિને સવારે ૯ લગભગ મેં જયંતીભાઈને સંદેશો કહાવ્યો કે ડોક્ટરો ભલે આપણને કહે કે “કાંઈ વાંધો નથી, ને થોડા દિનમાં સારા થઈ જશે, પરંતુ સાહેબની પ્રત્યક્ષ સ્થિતિ જોતાં કાંઈ બરાબર નથી લાગતું.
ચૌદશે પેટ વાયુને લીધે ફૂલી ગયું. અસહ્ય અકળામણ. પેટમાં મળ હોવાની બીક. ડોક્ટરોના માર્ગદર્શન પ્રમાણે “એનિમા” અપાતાં મલશુદ્ધિ થઈ અને વાયુ ઘટતાં થોડી હળવાશ થઈ. મળ ખૂબ નીકળ્યો. પરંતુ એ હળવાશ ક્ષણજીવી જ રહી. થોડી જ વારમાં એમની અકળામણ વધવા લાગી. તે સાંજથી આહારનો ઇન્કાર કરવાનું શરૂ કર્યું. બહુ સમજાવીએ, કરગરીએ, ત્યારે થોડોક આહાર પરાણે લે. ડોક્ટર કે આગેવાન શ્રાવકો કે કોઈ વિશેષ વાત આવે તો રસપૂર્વક સભાનપણે વાત, ચર્ચા કરે, સવાલ – જવાબ કરે, પણ તે પતે કે તરત જ વ્યાકુળતા ચાલુ. ડોક્ટરો માટે આ નવું નહોતું. પાછલાં બે અઢી વર્ષનો આવો જ સિલસિલો હતો કે શ્વાસ ચડે, ગભરામણ થાય, વ્યાકુળતા વધે, અને પાછા ઉપચારોથી સ્વસ્થ થાય. આ જ પરિસ્થિતિ અત્યારે પણ હતી.
પાછલાં વર્ષોની સ્થિતિ મેં પ્રત્યક્ષ જોયેલી જ નહિ. એટલે મારા માટે આ બધું નવું, પહેલી વખત જ જોવાનું હતું. અમાસે રાત્રે મેં ડો. કાપડિયાને ફોન કરાવ્યો કે સાહેબ, તમે લોકો, કાયમના અનુભવને આધારે, ચિંતાજનક કાંઈ જ નથી એવું ભલે
ગુરવ ૧૯૧
