________________
પોતપોતાની કક્ષા અનુસાર દુઃખ અનુભવે છે, જે સ્વાભાવિક છે. અંગત રીતે મારા માટે આ વિદાય એ ન સહી શકાય તેવો પ્રહાર બની ગઈ છે. સ્વાર્થની તમામ ભૂમિકાઓથી ઉપર ઊઠીને ફક્ત “ભવતારક ગુરુ તરીકે જ વિચારું છું, અને અનેક વેળાએ આંખો વાટે વેદના ટપકતી રહે છે, જેને સમજપૂર્વક સંતાડતો રહું છું. સ્નેહ, ભક્તિ અને વેદના - ત્રણ જ્યાં ત્યાં પ્રગટ ન કરાય.
પૂ. સાહેબના સંપર્કમાં રહેનારા અનેક ચાહકોનો આ સમયમાં સંપર્ક થયો. હું તેમના ત્રણ વિભાગ કરી શકું. એક વિભાગ, સાહેબજીની ગેરહાજરીમાં તેમના પ્રત્યે રાખતો તેવો જ નિર્મળ સભાવ અને સ્નેહ મારા-અમારા પ્રત્યે રાખે છે. આ વિભાગમાં ઘણા લોકો હશે તેમ જણાયું છે. બીજો વિભાગ, અપેક્ષા ધરાવતો વિભાગ છે. તેમને પૂ.સાહેબ પાસે હોય તેવી અપેક્ષા મારા પાસે છે. સાથે જ, તે વિભાગ મારા-અમારા પર એક જાતનો અધિકાર પણ જતાવતો હોય છે. અપેક્ષા અને અધિકાર, સ્વાભાવિક રીતે જ, ગુરુબુદ્ધિ ન આવવા દે, અને સમોવડિયા જેવો ભાવ પ્રેરે છે. ત્રીજો વિભાગ, સાહેબની વિદાય સાથે જ, અથવા ધીમે ધીમે, મોં ફેરવી રહેલો વિભાગ છે.
પહેલો વિભાગ મહદંશે પ્રસન્ન થતો રહે છે. બીજા વિભાગના ફાળે ખેદ કે ઉગ વિશેષે આવે છે. ત્રીજો વિભાગ તો નિરપેક્ષ જ છે.
આ તમામ સાથે સમતોલપણે કામ પાડવું, વર્તવું, એ મારા જેવા વિચિત્ર સ્વભાવ ધરાવનારા માણસ માટે ખાસ સહેલું તો ન ગણાય, નથી જ. આમ છતાં સમતોલ અને સહુને સંતોષ મળે તેવો વ્યવહાર રાખવાની કોશીશ તો કરું છું. સહુને સાથે રાખીને ચાલવું એ એક કઠિન સાધના છે. નમવું, ગળી જવું, જતું કરવું, આ બધું પણ સાધના છે, જો એ નિર્લેપભાવે અને દુર્ગાન વિના કરવામાં આવે તો. અઘરું અવશ્ય છે, પણ કોશિશ તો કરવી જ જોઈએ. નિર્લેપતા વિકસાવવાની પણ કોઈ અલગ જ મજા છે !
એક વાત યાદ આવે છે. અમદાવાદ - સ્વાધ્યાય મંદિરમાં પૂ. સાહેબનું નાનકડું ચિત્ર (ફોટો) લગાવ્યો હતો. એક વાર ત્યાં પધારેલા સાહેબે તે જોયું. જોતાંવેત કહ્યું : “અલ્યા ! મારો ફોટો કેમ મૂક્યો? મારો ન હોય, મોટા મહારાજનો હોય, કઢાવી નાખ.”
| ગુરવ ૨૦૦
