________________
૨૦૬
આ વિષય-વસમા ‘જમઘાટ’ને વટાવી-ઓળંગી અસલી મંઝિલને પંથે આગળ વધવામાં વાટમાં કેવાં કેવાં વિઘ્નો આવે છે. તેનો ટૂંકાણમાં પણ સ્પષ્ટ અણસાર કબીરસાહેબ આપતાં આગળ કહે છે :
“મદ-મત્સર કા મેહ બરસત, માયા પવન બહે દાટ
કહત કબીરા સુનો ભાઈ સાધો ! ક્યોં તરન યહ ઘાટ ?....”
આ રસ્તે ચાલતાં મદ અને મત્સર(ઈર્ષ્યા)ના અનરાધાર વરસાદ નિરંતર વરસતાં હોય છે. એ મેઘનો વેગ વધ્યા જ કરે તેવા માયારુપી પવનો પણ દાટવાળી નાખે તેવા વાય છે આ માર્ગે. માયાના આ વાવાઝોડા સાથે વરસતાં મદ-મત્સરના આ ભયંકર વરસાદના વાતાવરણમાં, કબીરો સાધુજનને પૂછે છે કે ભાઈ ! જો ગુરુરૂપી ભોમિયા – રક્ષક પણ અને માર્ગદર્શક પણ – ન હોય, તો આ ઘાટ-જમઘાટ એટલે ભવાટવી શેં તરી શકાય ? એનો પાર કેવી રીતે પામી શકાય?
પૂ. સાહેબજીની નોંધમાં એક અદ્ભુત પંક્તિ વાંચી
“ઈસ તરહ તય કી હમને મંઝિલેં, ગિર પડે, ગિર કર ઉઠે, ઉઠ કર ચલે.” અમે પડ્યા, પાછા ઉઠ્યા, અને ઉઠીને ચાલ્યા ચાલતા જ રહ્યા ! આ રીતે અમે મંઝિલે પહોંચી શક્યા.
પણ પડ્યા ત્યારે, પડેલાને ઉઠાડનાર-બેઠા કરનાર કોણ ? ઊભા કરીને ચલાવ્યા કોણે ? રસ્તો દેખાડી મંઝિલે પહોંચાડ્યા કોણે ? આનો જવાબ એક જ હોય : ગુરુ. ગુરુ બિન કૌન બતાવે બાટ ?
ઇચ્છા ન હોય તોય કોઈક રીતે અંગત સંદર્ભ આવ્યા વિના નથી રહેતો. પૂજ્ય સાહેબજી, ઓછામાં ઓછું મારા માટે, આવા પથદર્શક, હાથ પકડીને ચલાવનાર, ભોમિયા જેવા ગુરુ હતા, છે, નીવડ્યા છે, એમ કહું તો તેમાં લેશ પણ અતિશયોક્તિ નથી. હું એમ ગાઈ શકું કે - ઐસા ગુરુ દુનિયામેં મિલના કઠિન હૈ....
એમની વિદાયથી એમના બધા જ શિષ્યોને ખોટ પડી છે. એમના તમામ ભક્તોને અને ચાહકોને એમનો વિરહ વસમો પડ્યો છે. સહુ પોતાની રીતે,
