________________
દૂરંદેશિતા, આત્મજાગૃતિ તથા ઊંડી સમજણ વગેરે ગુણો તેમ જ પાસાં વિશે ખ્યાલ આવતો જાય છે. હમણાં જ વાંચ્યું : “નવમી વોનતા હૈ, ઉસે હમ પ૩ તેતે है, किन्तु वह क्यों बोलता है, इसे पकड पाना बहुत कठिन है । शब्द स्थूल जगत् के नियमों को वाहन बनाकर आ रहे हैं अथवा सूक्ष्म जगत् के नियमों की सूचना તેને આ સ્ટે હૈ ? સરત્નતા નહી સમા ના સકતા ” આ વાત સાહેબના સંદર્ભમાં બરાબર બંધબેસતી આવે છે.
એમનાં કેટલાંક ઉચ્ચારણોનો અર્થ તથા સંદર્ભ, આજે વિચારીએ છીએ ત્યારે સમજાય છે કે પોતે હવે લાંબુ નથી રહેવાના તેનો સ્પષ્ટ અંદાજ તેમને આવી ગયો હતો. તો પોતાની સાથે જે થઈ રહ્યું છે તે અને પોતાનો સમય પૂરો થવા જઈ રહ્યો છે તેનાં કારણોનો પણ ઈશારો તેમણે પોતાના કેટલાક ઉદ્ગારો દ્વારા આપી દીધો હતો. આપણી અલ્પ મતિ એ સંકેતોને પકડી ન શકે તે આપણી મર્યાદા છે. પણ તેઓ આ પછી ઉત્તરોત્તર વધુને વધુ જાગૃતિ પ્રાપ્ત કરતા ગયા, તૈયારી પણ કરતા રહ્યા અને જે બન્યું, બને છે, બનવાનું છે તેનો સહજ સ્વીકાર કરવાની દિશામાં સજ્જ બનતા ગયા, એનો ખ્યાલ હવે આવતો જાય છે.
કોમામાં સરી પડ્યા વિના, બેહોશ થયા વિના, તદ્દન સહજતાથી, કશી જ વ્યાકુળતા, વલોપાત કે હેરાનગતિ વિના જ, તેમણે દેહત્યાગ કર્યો તેના અમે સહુ સાક્ષી છીએ. સાવ સહજ સમાધિ, તે પણ નવકાર સાંભળતાં સાંભળતાં, અમે પ્રત્યક્ષ જોઈ છે.
એ તો ગયા. ગયા જ, એમાં શંકા નથી. પણ એમના અદ્ભુત ગુણોની સુગંધ અમારા માટે, આપણા માટે મૂકતા ગયા છે. એમનું સત્ત્વ, એમનું શીલ, એમની ભીતરી સત્યનિષ્ઠા, એમની આરાધના, એમની વડીલો પ્રત્યેની સમર્પિત કૃતજ્ઞતા અને સ્વાભાવિક લઘુતા – આ અને આવા અનેક ગુણો આ ક્ષણે યાદ આવે છે. સામાન્ય મનુષ્યો તથા સાધર્મિકો પ્રત્યે તેમણે વહાવેલી કરુણા તથા કરેલા ઉપકારોની વાતો તો અનંત છે. કેટલાય જીવો આવીને કહી જાય છે : “એ તો અમારા બાપ હતા, એમના ઉપકારથી જ અમે છીએ.”
તો એમની પ્રકૃતિમાં એક સહજ તત્ત્વ હતું, ભોળપણનું. તેમને છેતરવાનું સાવ સહેલું હતું. તેમનો વિશ્વાસ પ્રાપ્ત કરવો કઠિન ન હતો. એમના આ ભોળપણનો ગેરલાભ ઉઠાવનારા સાધુઓ તથા ગૃહસ્થો ઓછા નથી. એ જીવો અત્યારે કદાચ આનંદ અનુભવતા હોય. સુખી પણ હશે જ. પરંતુ આવા ભદ્ર
૧૪
