________________
કહો, પરંતુ મારી નજર એમ કહે છે કે કાંઈક ગરબડ છે, જે આપણે પકડી શકતા નથી. સાહેબની તબિયત ભયજનક વળાંક લઈ રહી હોવાનો મને વહેમ પડે છે. ડોક્ટર તત્કાળ દોડી આવ્યા. અડધો કલાક સુધી તબિયત તપાસી.
સાહેબને ઓક્સિજન પર લીધા. બીજું બધું જ બરાબર હતું, અને શ્વાસ ગભરામણ વધુ હોવાથી પમ્પ તથા ઓક્સિજન આપવા માંડ્યા. જતી વખતે તેમણે કહ્યું કે સવારે હું વહેલો આવું છું. જરૂર જણાશે તો સવારે દવાખાને લઈ જઈશું. સાહેબ શ્વાસને કારણે ઉંઘમાં – ગાઢ નિદ્રામાં હતા જરૂર. પણ શુદ્ધિ પૂરી હતી. બોલાવો કે પૂછો તો તરત જવાબ આપે જ.
સાહેબની સેવામાં ત્રણ મુનિઓ, ૩ શ્રાવક – યુવાનો, બે માણસો – આટલા અખંડ હતા અને રહેતા. હું સાડા અગિયાર વાગે સૂતો. અઢી વાગે મને જગાડ્યો કે જલ્દી ચાલો, તબિયત બગડી છે. હું દોડ્યો. જોયું તો સાહેબની જોરદાર ચાલતી શ્વાસની ધમણ શાંત પડી રહી હતી અને ચહેરા ઉપરની વ્યગ્રતા પણ શમી હતી. તત્કાળ ડો. કાપડિયાને ફોન કરાવ્યો. તેમની સૂચનાથી ૧૦૮ સેવા પર ફોન થયો. એ આવે ત્યાં સુધી પલ્સ પ્રેશર પર પળે પળે નજર ચાલુ રહી. સાધુગણને સૂઝી ગયું તે નવકારનું શ્રવણ ચાલુ કર્યું. મિનિટો, ના, સેકન્ડોનો ખેલ હતો. એકાએક પ્રેશરમાં “એરર' આવવા માંડ્યું ત્યાં ૧૦૮ વાળા આવી ગયા. તેમણે બધું માપ્યું, લાગ્યું - કાંઈ નથી. ડૉ. કાપડિયાને તેમણે જ કોલ કર્યો. આવી જવા કહ્યું. પાંચ જ મિનિટમાં ડૉ. પહોંચ્યા. તપાસ્યું ડોક્ટરે કહ્યું કે “સાહેબ નથી રહ્યા.”
આ શબ્દો અમે કેવી રીતે સાંભળ્યા ? શી રીતે સાંભળી શકયા ? મન, બુદ્ધિ અને સમજણ – બધું જ તે ક્ષણે છિન્નભિન્ન હતું, ક્ષતવિક્ષત હતું. તે શબ્દો કાને પડતાં જ અમે બધા મનુષ્ય મટી ગયા હતા, અને માનવયંત્રમાં ફેરવાઈ ગયા હતા. અમે હાર્યા હતા, અમારી નિયતિ જીતી હતી. શું કરવું, શું ન કરવું? કોને કહેવું, કોને જણાવવું? આ બધી બાબતે અમારા સૌની મતિ બહેર મારી ગઈ હતી. ડૉ. મહેશભાઈ, પીયૂષભાઈ વગેરેએ બધું સંભાળી લીધું. અને પ્રાથમિક કર્તવ્યો તે લોકોએ જ અદા કર્યા.
બધે કોઈને કોઈ રીતે સમાચાર પહોંચ્યા તો હશે જ. નહિ તો અંતિમયાત્રામાં પાંચ હજાર કરતાં વધુ જનમેદની ક્યાંથી ઊમટે? સમાજના વ્યાપક સાધારણ વર્ગમાં સાહેબ કેટલા લોકપ્રિય અને માન્ય હતા તેનો ખ્યાલ અંતિમયાત્રા અને ગુણાનુવાદ
સમયે સ્વયંભૂ રીતે ઊમટેલી આ મેદનીને જોતાં આવી ગયો. ૧૯૨
