________________
(૩૫)
આ વખતે ઋતુચક્રમાં ભારે ઉથલપાથલ મચી છે. ચોમાસું પૂર્ણ થયું, અને આસોના આકરા તાપ પછી શિયાળો શરૂ થવાની વેળાએ જાણે ફરીથી ચોમાસું બેઠું હોય તેમ વારંવાર વરસાદ પડ્યો ! મનુષ્યજાતે છેલ્લા થોડા દાયકામાં કુદરત અને કુદરતી તત્ત્વો સાથે જે છેડછાડ કરી, પ્રદૂષણ ફેલાવ્યું, તેનો દુરુપયોગ અને વિનાશ કર્યો, તેનો પ્રત્યાઘાત જાણે કે પડી રહ્યો છે ! માણસે જંગલો ઉચ્છેદ્યાં. પર્વતો ઉખેડ્યા. ધરતીને ચૂસી લીધી : ન પાણી રહેવા દીધું, ન ખનિજ તત્ત્વો રહેવા દીધાં. સિમેન્ટનાં ભયાનક જંગલો જેવી વસાહતો બાંધી અને મનુષ્યના નિયમિત-કાયમી સોબતી એવાં પંખી-પશુઓનો સર્વનાશ નોતર્યો. અસંખ્ય કારખાનાંઓ દ્વારા ઝેરી રસાયણો પેદા કર્યાં અને તેના કદડા વહાવી વહાવીને નદીઓ, જળાશયો તેમજ સમુદ્રોનાં પાણી બરબાદ કર્યાં; જળચર જીવોનો સોથ વાળ્યો. માણસજાત માટે પણ પીવાનું પાણી બગાડી મૂકયું. ઉપગ્રહો, અવકાશયાનો, વિમાનો, અણુવિસ્ફોટો, આણ્વિક ઉપકરણો, આ બધાં દ્વારા ફેલાતાં વિકિરણો ઇત્યાદિ દ્વારા આકાશને પણ પ્રદૂષિત અને બરબાદ કરી નાખ્યું. નિજન્ય પ્રદૂષણથકી પણ બરબાદી વ્યાપક બનાવી.
આની માઠી અસરો વાતાવરણ પર, કુદરત પર પડી જ, અને તેનાં માઠાં પરિણામો, વળતરરૂપે કે વળતા જવાબરૂપે, કુદરત તરફથી આપણને સાંપડવાનાં છે તે નક્કી જ છે. તેનો અશુભ-પ્રારંભ આ કમોસમી અને વિચિત્ર લાગતાં વરસાદ અને ઋતુપરાવર્તનો દ્વારા થઈ રહ્યો હોવાનું જણાય છે.
આરોગ્યની દૃષ્ટિએ જુઓ તો એક બાજુ વિજ્ઞાનની આશીર્વાદરૂપ શોધખોળોના પ્રતાપે અનેકવિધ રોગોના ઇલાજ ઉપલબ્ધ થતા જાય છે. તો બીજી બાજુ, ઝેરી રસાયણોના ઉત્સર્જનને કારણે, રાસાયણિક ખાતરો – નપુંસક અને નકલી બિયારણો - જીવલેણ જન્તુનાશકોના નિરંતર ઉપયોગને કારણે બગડેલી જમીનોમાં ઉગેલા નિઃસત્ત્વ અનાજના ઉપભોગથી તેમજ ફાસ્ટફૂડ તથા જંકફૂડ વગેરેના ભક્ષણથી અનેક નવા નવા રોગો ઉત્પન્ન થયે જાય છે; જેને ઓળખવા મુશ્કેલ પડે છે, અને જેના ઇલાજ પણ નથી હોતા. માણસ કાં તો કમોતે - અકાળે મરે છે; કાં જીવે ત્યાં સુધી રીબાઈ રીબાઈને મરતો રહે છે. દૂષિત જ નહિ, પણ પ્રદૂષિત આહાર અને પાણી, એ આપણા ‘વૈજ્ઞાનિક’ યુગની ઉપલબ્ધિ છે ! આપણા પૂર્વજોને ચન્દ્ર
૧૫૦
