________________
ખરી બહાદુરી છે. સ્વમાવિનય: શૌર્ય. સ્વભાવ પર અંકુશ લાદવો એટલે, પોતાના દોષોને ગુણ માની લેવાની ટેવ છોડવી, પોતાના દોષોને જોવાની-સ્વીકારવાની ટેવ પાડવી, અને ખાસ તો, કોઈના છતા કે અછતા હોય તેવા કે ન હોય તેવા) દોષોને જોવાની, જાણવાની, માનસિક નોંધ રાખીને અવસરે તેનો ઉપયોગ કરવાની આદતનો ત્યાગ કરવો. સુરેશ દલાલે એકવાર કહેલું કે, “કોઈને દોષિત ઠેરવવું સહેલું છે, પોતે નિર્દોષ રહેવું મુશ્કેલ છે.”
બીજાના દોષ જોવાની ટેવ જેમનો સ્વભાવ બની જાય છે તેવા લોકોને પોતાનો દોષો કદી દેખાતા નથી હોતા. તેઓની પાકી માન્યતા હોય છે કે, અમારામાં તો દોષ છે જ નહિ, અને કોઈ જ અમારો દોષ દેખાડે તો તે તેની દૃષ્ટિનો દોષ છે, અમારો તો નહીં જ. આવા લોકો બે રીતે માર ખાવાના : એક તો એમના દોષો કદી મટવાના નહીં, અને બીજું તેમને ક્યારેય કોઈની સારી વાત દેખાશે જ નહિ, એટલે તેમનામાં પણ કોઈ સારી અર્થાત્ જીવનને ઉન્નત બનાવવાની વાત કદી આવશે નહિ. સારી વાત પણ બે રીતે હોય : વ્યવહારની રીતે સારી વાતો, અને જીવનની ઉન્નતિની રીતે સારી. વ્યવહારમાં સારી લાગતી વાત જીવનની ઉન્નતિની રીતે સારી જ હોય એવી ભ્રમણામાં પણ ઘણાનાં જીવન અટવાતાં રહે છે.
એક સંત હતા : હસન બસરી. દરિયા કિનારે ગયા. ગરમી સખત હતી. તેમણે જોયું કે, થોડે દૂર નાળિયેરી નીચે એક માણસ સૂતો હતો. તેની પાસે એક સ્ત્રી બેઠેલહ, અને તેનું માથું પંપાળતી હતી. પેલો થોડી થોડી વારે ઊઠીને પાસે પડેલા શીશામાંથી કાંઈક પ્રવાહી પીતો અને પાછો સૂઈ જતો.
સંતનું હૃદય નફરતથી ભરાઈ ગયું. “આવો દારૂડિયો! આવો લંપટ ! કેટલું ખરાબ !' તેઓ બબડ્યા. તેમને થયું કે, આના જેવો દુર્ગુણી આ ધરતી પર બીજો કોઈ નહિ હોય.
અચાનક દરિયામાં તોફાન જાગ્યું. માણસો-ભરેલી એક હોડી ડૂબવા લાગી. તેમની ચીસોથી વાતાવરણ કરુણ થઈ પડ્યું. સંતને એ જોતાં કરુણા તો ઘણી આવી, પણ તરતાં ન'તું ફાવતું, એટલે દયાળુ અને ચિંતાતુર નજરે જે થાય તે જોતાં રહ્યા. તે ક્ષણે એકાએક પેલો સૂતેલો માણસ ઊઠ્યો. દોડ્યો. તેણે પાણીમાં ઝંપલાવ્યું. તરીને હોડી પાસે પહોંચ્યો અને ડૂબી રહેલા તમામ લોકોને તેણે બચાવી લઈ કિનારે પહોંચાડ્યા.
૧૦
