________________
આપવાનો છે; અગ્નિનો સ્વભાવ ગરમાવો આપવાનો છે; તેમ મારા પ્રિયતમ એવા પરમાત્માનો સ્વભાવ પ્રેમમય છે, અને તેના સેવકજનનાં એટલે કે તેના પ્રેમીનાં દુઃખ મિટાવવાનો છે. હવે તમે જ વિચારી લ્યો કે મને મારા પ્રિયતમ ઉપર વિશ્વાસ છે તે અકારણ છે ? ખોટો છે ? અરે, હજી બીજું દૃષ્ટાંત પણ તમે સાંભળો :
“વ્યસન ઉદય જે જલધિ અનુહરે, શશિને તે સંબંધે, અણસંબંધે કુમુદ અનુહરે, શુદ્ધ સ્વભાવ પ્રબંધે .... રાજ.” ...૪
મારા પ્રભુજી તો કેવા ઉદાર છે આપણે જો આપણો સ્વભાવ, આપણો પ્રેમ શુદ્ધ બનાવીએ, તો પ્રભુ સાથે આપણો સંબંધ હોય યા ન હોય, પણ તેઓ આપણા પ્રેમનો સ્વીકાર કરે જ છે. આ જુઓને, આકાશમાં પૂનમનો ચન્દ્રમા ઊગે અને સમુદ્રમાં ઉદય-ભરતી આવે, અને ચન્દ્ર આથમે કે વ્યસન-ઓટ આવી જાય; આમ કેમ? તો કે સમુદ્ર અને ચન્દ્રમાને પિતા-પુત્રનો સંબંધ છે માટે. પરંતુ એની સામે કુમુદ એટલે કે રાત્રિવિકાસી કમળને મૂકી જુઓ ! એને અને ચન્દ્રને કોઈ જ સંબંધ નથી, છતાં ચન્દ્ર ઊગે તો કુમુદ ખીલી ઊઠે છે, અને ચન્દ્ર આથમે તો કુમુદ કરમાઈ જાય છે. બસ, મારો મારા પ્રિય પ્રભુ સાથે આ કુમુદ અને ચન્દ્ર જેવો જ શુદ્ધ સ્વાભાવિક સ્નેહ છે. જો ચન્દ્રમાં કુમુદને વગર સંબંધે પણ શુદ્ધ સ્નેહને કારણે ખીલવી શકતો હોય, તો મારો સ્વામી મને નહિ ખીલવે? મારા શુદ્ધ સમર્પિત સ્નેહનો સ્વીકાર નહિ કરે ?
પ્રભુ-પ્રિયતમ પ્રત્યેના પોતાના આ સમર્પણભર્યા વિશ્વાસથી સંતૃપ્તિનો પરમ આનંદ અનુભવતા કવિ છેલ્લે હરખભેર ગાઈ ઊઠે છે :
દેવ અનેરા તુમથી છોટા, થૈ જગમાં અધિકેરા, જશ' કહે “ધર્મ' જિનેશ્વર થાસે, દિલ માન્યા હે મેરા....રાજ.” મારા પ્રીતમ ! પ્રિયતમ બનાવી શકાય એવા દેવ તો દુનિયામાં ઘણા ઘણા હોય, પણ એ બધાય તમારાથી હેઠ! જગતમાં અદકેરા-અનન્ય-શ્રેષ્ઠ દેવ તો તમે અને તમે જ, મારા દેવ ! અને એટલે જ હું (વાચક જશ) પોકારી પોકારીને કહેવા માગું છું કે સ્વામી મારા ! મારું દિલ આ સંસારમાં ફક્ત તારા પર જ ઓળઘોળ છે. તારા સિવાય આ દિલ ક્યાંયે માનતું નથી, અને મને શ્રદ્ધા છે કે હવે એ બીજા કોઈથી કે કોઈમાં માનશે પણ નહિ.
ભક્તિતવ ૪૦
