________________
(૧૦)
ખંભાતમાં ફા.સુ.૩ના દિવસે શ્રીસ્તંભન પાર્શ્વનાથની વર્ષગાંઠ અને ધ્વજામહોત્સવ હતો, તેમાં ઉપસ્થિત રહેવાનું બન્યું. જોગાનુજોગ એવો બન્યો છે કે શ્રીસ્તંભન પાર્શ્વનાથની નીલમની પ્રતિમા ખંભાતમાં આવ્યાને ચાલુ સાલે (૨૦૬૮) ૭૦૦ વર્ષ થયાં છે. તે ઉત્તમ નિમિત્તને પામીને તેની ઉજવણી કરવાના - કરાવવાના ભાવ જાગતાં તે માટે પ્રેરણા કરી, અને લગભગ વીસેક લાખનું ફંડ થયું. તેમાંથી વિવિધ આયોજનો કરવાનું નક્કી કરાયું છે. એની વાત કરતાં અગાઉ સંક્ષેપમાં આ પ્રતિમાજીનો ઇતિહાસ જાણી લઈએ.
ગઈ ચોવીશીના શ્રીદામોદર નામે તીર્થંકરદેવના વખતમાં થયેલા આષાઢી શ્રાવકે, પાર્શ્વનાથ પ્રભુના ગણધર થઈને પોતે મોક્ષ પામવાના છે તેવું જાણીને, શ્રીપાર્થપ્રભુની ત્રણ પ્રતિમા ભરાવી. ૧, શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ, ૨. ચારૂપ પાર્શ્વનાથ, ૩. સ્તંભન પાર્શ્વનાથ. તેમાં સ્તંભન પાર્શ્વનાથની પ્રતિમા નીલમની ઘડાવીને તેઓ પોતાની વીંટીમાં અગર તો ઘરદેરાસરમાં રાખતા અને પૂજતા. તે પ્રતિમા ઘણા કાળપર્યત દેવો, ઇન્દ્રો અને રાજાઓ દ્વારા પૂજાતી રહી. શ્રીરામ-લક્ષ્મણે પણ તેની વિશિષ્ટ પૂજાના પ્રભાવે જ સમુદ્રને થંભાવી દીધો હતો અને લંકા પહોંચ્યા હતા.
સૈકાઓ પહેલાં, જેમના નામથી પાદલિપ્તપુર-પાલીતાણા વસ્યું છે તે મહાપુરુષ પાદલિપ્તાચાર્યના ભક્ત સિદ્ધયોગી નાગાર્જુને, સુવર્ણરસની સિદ્ધિ માટે આ પ્રતિમા દૈવી સહાય વડે મેળવી. તેના સાનિધ્યમાં આરાધના તથા ક્રિયાપૂર્વક તેણે પા ! થંભાવી રસ સિદ્ધ કર્યો. પછી તે પ્રતિમાને તેણે સેઢી નદીના કિનારે ભૂમિમાં દાટી દઈ ત્યાં સ્તંભનપુર ગામ વસાવ્યું.
૧૧મા - ૧૨મા સૈકામાં નવાંગી આગમોના ટીકાકાર આચાર્ય શ્રીઅભયદેવસૂરિ ! મહારાજને શરીરે કોઢ રોગ થયો. તેમણે ખિન્ન હૈયે અનશન કરી દેહ ત્યાગવાનો વિચાર કર્યો. તો રાત્રે શાસનદેવીએ આવીને સંકેત આપતાં તેને અનુસારે તેઓ વિહાર કરતાં સ્તંભનપુર પાસે પધાર્યા. ત્યાં નદીકાંઠે જંગલમાં, એક ખાખરાના ઝાડ તળે, એક ગાય આપમેળે દૂધ ઝરાવતી, તે સ્થાને જઈને “જય તિહુઅણ' સ્તોત્રની રચના તથા પાઠ કર્યા તો પ્રતિમા પ્રગટ થઈ. ત્યાં જ વિધિપૂર્વક સંઘે સ્નાત્ર ભણાવી તેનું ન્ડવણજળ આચાર્યશ્રીના અંગે લગાડતાં જ કોઢરોગ મટી ગયો. આ ઘટના વિ.સં. ૧૧૩૧માં બની. પછી તેને ગામમાં નવું જિનાલય બનાવી ત્યાં
૧૦૦૧
