________________
(૨૨)
પર્યુષણમાં અનેક કર્તવ્યો કરવાનાં હોય, તેમાં દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ પણ એક કર્તવ્ય છે. દેવ એટલે અરિહંત પરમાત્મા. તેમનું પુણ્ય અચિંત્ય હોય છે. તેમના પ્રત્યે સહુ કોઈને ભક્તિ અને સમર્પણ હોય જ. તેથી તેમની ભક્તિ માટે ધન આપવાનું આવે ત્યારે જૈનો મન મૂકીને પોતાનું ધન આપી દેતાં હોય છે.
ધન ખર્ચનારા તો ધન આપીને છૂટી જાય છે. તેમને તો પ્રભુની અને શાસનની ભક્તિનો અમૂલ્ય લ્હાવો મળી જ જતો હોય છે. સમસ્યા થાય છે તે તો પછીથી થતી હોય છે. એ એકઠા થયેલા ધનનો વહીવટ અને ઉપયોગ કેવી રીતે થાય છે તે બહુ મહત્ત્વનું છે.
લોકો તો લાખો-કરોડોની રકમ બોલે, સંઘના વહીવટદારોને સોંપી દે, અને ભક્તિનો લાભ મળ્યાનો સંતોષ લઈ ઘેર ચાલ્યા જાય છે. હવે એ વહીવટવકર્તાઓ તેનો વહીવટ કેવો કરે છે; તે ધનનો સદુપયોગ કરે છે કે ગેરઉપયોગ; તેઓ પોતાની મનઘડત રીતે તેનો ઉપયોગ કરે છે કે કોઈ જાણકારનું શાસ્ત્ર-પરંપરાનુસારી માર્ગદર્શને લઈને કરે છે; જેમનું માર્ગદર્શન મેળવે તે તેમના પ્રત્યે પક્ષપાત રાખનારા અથવા તેમની સાથે કોઈ પ્રયોજન સબબ સાંઠગાંઠ રાખનારા છે કે કેમ; વહીવટદારો હિસાબ ચોખ્ખા રાખે છે અને તે જોવા-જાણવાની દરેકને છૂટ મળે છે કે કેમ; આવા અનેક મુદ્દા ઉપસ્થિત થતા હોય છે.
ઘણા, અથવા થોડાઘણા વહીવટદારો હિસાબો રાખવામાં તથા તેને જરાપણ મનમેલ રાખ્યા વિના જાહેર કરવામાં પ્રમાદી હોય છે; ખરેખર તો આ સ્થિતિ તેમની આંતરિક ગરબડ કે મલિનતાનો સંકેત આપતી સ્થિતિ ગણાય. જાહેર હિસાબ એ તો સતી સ્ત્રીના શીલ જેવી પવિત્ર બાબત ગણાય. જાહેર સંસ્થાનો વહીવટ કરનારાએ હિસાબો રાખવામાં અને જાહેર કરી દેવામાં કદી કસર-કચાશ રાખી ન શકાય. પરંતુ ઘણા ઠેકાણે તો પોતાની સાથે કામ કરનારા મિત્રોને પણ તે હિસાબોની જાણકારીથી અલિપ્ત રખાતા જોવા મળે છે. શોભાના ગાંઠિયા જેવા બની રહેતા એ મિત્રો, હિસાબો જોવા માગી શકે નહિ; માગે તો “તમને અમારા પર વિશ્વાસ નથી, લ્યો, તમે વહીવટ કરજો' – આવું સાંભળવું પડે – ઘણીવાર. આથી ત્રાસીને તેના મિત્રો કાં તો ત્યાંથી છૂટા થવાનું પસંદ કરે, કાં ચૂપ રહેતાં શીખી જાય. પરંતુ ચૂપ રહેનાર વ્યક્તિ, જો કાંઈ ગરબડ ખરેખર હોય તો, દોષની ભાગીદાર તો બને જ બને.
આ
મતક્ત
૧૧૯
