________________
પાઠ-ચિન્તન વગેરેનું સંકલન કરી એક – સવા કલાકનું પ્રતિક્રમણ ઘડી કાઢેલ છે, અને તે પ્રમાણે કરે પણ છે.
વળી, હમણાં એની વાત પણ ચાલી છે કે “સર્વમંગલમાંગલ્ય” એ શ્લોકમાં પ્રધાન સર્વધર્માણાં જૈન જયતિ શાસન” એ બે વાક્યો બરાબર નથી; બીજા ધર્મોને ઊતારી પાડે તેવાં છે. આમાં અનેકાન્તવાદ ખંડિત થાય છે, જૈન ધર્મ સંકુચિત દેખાય છે વગેરે. આથી, સાંભળવા પ્રમાણે, આ બે લીટીઓ તે લોકોએ નવી બનાવી બદલી કાઢી છે.
મજાની વાત તો એ છે કે એમની આવી આવી હરકતોમાં એમને કોઈ કોઈ આચાર્યનું સમર્થન કે સહમતી પણ સાંપડ્યાં છે.
જૈન શાસન, તેનાં રહસ્યો, તેના પદાર્થો, તેની શાસ્ત્રાનુસારી પરંપરા, તેના વિધિ-નિષેધ વગેરેથી તદ્દન અનભિજ્ઞ, થોડાંક પુસ્તકો તથા ભાષાંતરો વાંચીને નિષ્ણાત કે વિશેષજ્ઞ બની ગયેલ લોકો દ્વારા થતી આવી સંઘ, શાસન, શાસ્ત્ર, પરંપરાથી પ્રતિકૂળ પ્રવૃત્તિ, તે આત્માઓ માટે કેટલી ખતરનાક, દોષરૂપ તથા હાનિકારક બની જાય તેનો તેમને કોઈ અંદાજ નથી. તો જેમને આનો અંદાજ હશે અથવા હોવો જ જોઈએ તેવા આચાર્યાદિ પણ તેમને તેમની આવી બાબતોમાં શી રીતે કે કયા આશય – અપેક્ષાથી સંમતિ આપતા હશે તે પણ એક વિકટ સવાલ છે. એક સિદ્ધસેન દિવાકર ભગવંતે “સૂત્રો પ્રાકૃત ભાષામાં છે તે બરોબર નથી; હું સંસ્કૃતમાં ઢાળું” એટલો વિચાર માત્ર કર્યો અને તે માટે પાછી ગુરુની – સંઘની પરવાનગી લેવાની હિંમત કરી, તેટલામાં તો સંઘે-ગુરુએ તેમને ઉઝમાં ઉગ્ર પ્રાયશ્ચિત્ત આપ્યું ! તો આજકાલ ચાલતા, પર્યુષણા કે સંવત્સરીના મતભેદોથી અકળાઈને પોતાની આપમતીથી મનઘડંત ફેરફાર કરવા કે તે માટે હિમાયત કરવી અને તેમાં સમર્થન આપવું તે કેટલો મોટો શાસન-સંઘ પ્રત્યેનો અપરાધ બની રહતું ! આ, અને ઉપર વર્ણવી તેવી હરકતો કરવામાં આત્મિક દૃષ્ટિએ કેટલું બધું નુકસાન થઈ શકે તેની ખબર ન હોય તો જ આ હરકતો કરી શકાય. બાકી જૈન પરંપરા પાસે આ બધીય વાતોના ખુલાસા છે, અને આમાં – આ મુદ્દાઓમાં જે ગંભીર રહસ્યો છે, જે વિશ્વવત્સલ અર્થો છે, તેની જાણકારી પણ છે જ. સાર એ કે વ્યર્થ, સમજણ-વિહોણા વિરોધમાં કે પરિવર્તનના મોહમાં ફસાવું તે વિવેકી આત્માને શોભે
નહિ.
.
(પ્રથમ ભાદરવો, ૨૦૬૮)
ધર્મતત્ત્વ ૧૨૦
