________________
(૨૫)
થોડા જ દિવસમાં પર્યુષણ પર્વ આવી રહ્યાં છે. કેટલાક ગચ્છમાં તો અત્યારે, પ્રથમ ભાદરવામાં જ પર્યુષણ ચાલી રહ્યાં છે. તેમના પ્રમાણે સંવત્સરી પ્રથમ ભાદરવામાં હોય છે. આપણા પ્રમાણે તે બીજા ભાદરવામાં આવે છે. ટૂંકમાં, જેના જગતમાં પર્યુષણાપર્વની આરાધનાનો અવસર આવી પહોંચ્યો છે.
કોઈક ભાગ્યશાળી વ્યક્તિએ હમણાં એવો સંદેશો વહેતો મૂક્યો છે કે આ ગચ્છવાળા પ્રથમ ભાદરવે સંવત્સરી કરે, તો બીજા ગચ્છમાં બીજા ભાદરવામાં થશે; અમુક લોકો ચોથના દિવસે કરશે, તો કેટલાક પાંચમે કરશે; આમ ચારથી પાંચ સંવત્સરી થશે, તેમાં મારે કઈ સંવત્સરી કરવી જોઈએ? કઈ સંવત્સરી સાચી?
એ વ્યક્તિએ આ રીતે એક ગતકડું કર્યું હોય એમ પણ બને, અને આપણે ત્યાં પ્રવર્તતા મતભેદો પરત્વે વેદનાભીનો કટાક્ષ કર્યો હોય તો પણ બનવાજોગ છે. પરંતુ આ વિષય એટલો બધો અટપટો છે કે એમાં વિવેકી માણસે બહુ ઊંડા ઊતરવા જેવું નથી, કે ઝાઝું ડહોળવાયોગ્ય પણ નથી. આ બાબત એટલી બધી ચવાઈ - ગવાઈ ગયેલી છે કે આ બાબત પર, શાસ્ત્રાધારે કે વ્યવહારથી, કાંઈ પણ બોલીએ તો પણ તે પક્ષપાતી અથવા અસ્વાભાવિક જ બની રહે.
આપણને આપણા ઘરના મતભેદો બહુ મોટા-પહાડ જેવા લાગે કે કઠે. પરંતુ દુનિયા તરફ નજર કરો તો જણાય કે ઈસાઈ ધર્મમાં પણ સેંકડો પંથો છે, અને તારીખ - કેલેન્ડરોના અનેક મતભેદો છે. મુસ્લિમ ધર્મમાં પણ અનેક પંથો છે અને એ બધામાં બાપે માર્યા વેરઝેર પ્રવર્તે છે. તેમનામાં પણ ઈદ અને એવા દિવસોમાં બે મત જોવા મળે છે. હિન્દુ ધર્મમાં પણ બળેવ, દશેરા, દિવાળી, હોળી જેવા તહેવારોની તિથિઓમાં વિવિધ પંચાંગો પ્રમાણે વિવિધ મતો છે એ તો હમેશાંનો આપણો અનુભવ છે. એ જ રીતે, આપણે ત્યાં પણ અનેક ગચ્છો અને મતો છે, પરંપરાગત રીતે છે. તેમાં જુદા જુદા ગચ્છની જુદી જુદી સંવત્સરી આવે તો તેમાં આશ્ચર્ય અથવા આઘાત પામવા જેવું શું છે? એના નિમિત્તે વિખવાદ કે વિવાદ કે ક્લેશ સર્જવાનો કોઈ મતલબ નથી.
શાસ્ત્રદૃષ્ટિએ વિચારીએ તો, ક્ષાયિકભાવે જ કોઈ મતભેદ નથી હોતો; ક્ષયોપશમભાવે તો મતભેદો થાય જ. એમાં દરેક મતવાળા એમ માને કે અમે જ સાચા, બીજા ખોટા; તો તે વાત જરા વિચારણા માગે છે. વ્યવહાર રીતે જોઈએ
ધર્મતત્ત્વ |૧૨૫
